рд╡िрд╖рдп-рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдиिрд╣िрдд рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж

рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм 'рд╣ाрдерд░рд╕рд╡ाрд▓े' рдЬो рд╕ाрд╣िрдм рдпा рд╕ाрд╣ेрдмрдЬी рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рднрдХ्рддों рдХे рдмीрдЪ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП, рдЗрдирдХा рд╕рдоाрдзि-рд╕्рдерд▓ рд╣ाрдерд░рд╕ рдоें рд╣ै। рдЬोрдЧिрдпाрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдк्рд░рддीрдХ рд░ूрдк рдоें рд╣ै। рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХрдмीрд░ рдкंрде рдХे рд╕ंрдд рд╣ुрдП рдЬो рдорд╣рд░्рд╖ि рдоेрд╣ींрджाрд╕ рдХे рдЧुрд░ु рд╢ृंрдЦрд▓ा рдоें ,рдЙрдирд╕े рджो-рддीрди рдЧुрд░ु рдХे рдкूрд░्рд╡ рд╣ैं। рдкूрд░ी рддाрд▓िрдХा рднाрдЧрд▓рдкुрд░, рдмिрд╣ाрд░ рдоें рдорд╣рд░्рд╖ि рдоेрд╣ीं рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рджीрд╡ाрд░ рдкрд░ рдЕंрдХिрдд рд╣ै। рдЕрдаाрд░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдоें рдЬрдм рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд░ीрддिрдХाрд▓ीрди рд╢ृंрдЧाрд░िрдХ рдХाрд╡्рдпों рдХी рдк्рд░рдзाрдирддा рдеी, рдХрд╣ीं рдПрдХ рдХोрдиे рдоें рд╕рдоाрдЬ рдХी рдХुрд░ीрддिрдпों рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдХे рдЕрдж्рд╡ैрдд рдЬ्рдЮाрди рдХो рдХрдмीрд░ рдХी рд╣ी рддрд░рд╣ рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рд╡िрд╕्рддाрд░ рджे рд░рд╣े рдеे।



рдЖрд░рддी рд╕्рдоिрдд
       рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм (рд╣ाрдерд░рд╕рд╡ाрд▓े) рдХрдмीрд░ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рдХे рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╕ंрдд рдХрд╡ि рд╣ुрдП, рдЬो рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ीрддिрдХाрд▓  (рдЕрдаाрд░рд╣рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЙрд╕ рд╕ंрдХ्рд░ांрдд рдпुрдЧ) рдоें рдЕрд╡рддрд░िрдд рд╣ुрдП, рдЬрдм рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ рдПрдХ рдУрд░ рдоुреЪрд▓ों рдХे рд╢ाрд╕рди рдХे рдкрддрди, рд╣िंрджू рд░ाрдЬाрдУं рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рдЕрди्рдп рдХी рд╡िрд▓ाрд╕िрддा, рд╕ाрдоंрддों рдХे рд╡्рдпрднिрдЪाрд░, рдЬрдирд╕рдоूрд╣ рдкрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░, рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рд╢ाрд╕рди рдХे рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рдЭेрд▓ рд░рд╣ा рдеा, рдЬрдм рд╣рдоाрд░ा рд╕рдоाрдЬ рддрдоाрдо рдХुрд░ीрддिрдпों рдФрд░ рдХुंрдаाрдУं рдХो рдк्рд░рд╢्рд░рдп рджेрддा рд╣ुрдЖ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдкрд░ рд╡рд░्рдЬрдиाрдПँ рдмреЭाрдиे рдФрд░ рдЖрдо рдЬрди рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕े рд╡िрдоुрдЦ рд░рдЦрдиे рдоें рд╡्рдпрд╕्рдд рдеा, рдЙрд╕ рдХाрд▓ рдоें рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХा рдиिрд░्рдЧुрдг рд╕ंрдд рдХрд╡ि рдХे рд░ूрдк рдоें рдоूрдХ рдЕрд╡рддрд░рдг рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рд╢ोрдз рдХा рд╡िрд╖рдп рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХिंрддु рдЕреЮрд╕ोрд╕, рдЖрдЬ, рдЬрдмрдХि рдЙрдирдХे рдЕрдиुрдпाрдпी рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рдлैрд▓े рд╣ैं, рдЙрдирдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдм рднी рдЙрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ै। рдмेрд▓рд╡ेрдбिрдпрд░ рдк्рд░ेрд╕, рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж  рдиे рдЙрдирдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХा рд╕ुрдХाрд░्рдп рдЕрд╡рд╢्рдп рдХिрдпा, рдХिंрддु рдк्рд░ेрд╕ рдмंрдж рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХी рдХृрддिрдпों рдХी рдЕрдиुрдкрд▓рдм्рдзрддा рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै।
       рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм  рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп --' рдШрдЯрд░ाрдоाрдпрдг', 'рд░рдд्рдирд╕ाрдЧрд░', 'рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी' рдПрд╡ं рдЕрдкूрд░्рдг рдХृрддि 'рдкрдж्рдорд╕ाрдЧрд░' рдоें  рдоें рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдХा рдоूрд▓ рд╕्рд╡рд░ рддो рд╣ै рд╣ी, рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рджुрд░ाрд╡рд╕्рдеाрдУं, рдХुрд░ीрддिрдпों рдФрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рд╢ोрдЪрдиीрдп рджрд╢ा рдХा рднी рдорд░्рдорд╕्рдкрд╢ी рд╡рд░्рдгрди рд╣ै рдЬो рдЗрд╕ рд╕ंрдд рдХрд╡ि рдХी рд╕рдоाрдЬ рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдоाрдирд╕िрдХрддा рдХो рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдЗрдирдХी рдХृрддिрдпों рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджों рдХी рдмрд╣ुрд▓рддा рд╡िрд╕्рдоिрдд рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рд╢ोрдз рдХा рд╡िрд╖рдп рд╣ै। рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХे рдЬीрд╡рди рдкрд░  рдоें рдбॉ. рд╣рд░рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрдеुрд░ рдиे рдЧрд╣рди рд╢ोрдз  рдХिрдпा। рдЕрдкрдиे рд╢ोрдз рдк्рд░рдмंрдз рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ंрдд рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХे рдЬीрд╡рди рд╕े рд╕ंрдмрдж्рдз рд╕рдорд╕्рдд рдкрдХ्рд╖ों рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрдирдХे рдХृрддिрдд्рд╡ рдХी рднी рд╕ुंрджрд░ рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рд╣ै, рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╕рдорд╕्рдд рд░рдЪрдиाрдУं рдХी рд░рдЪрдиा- рднाрд╖ा рдПрд╡ं рдХाрд╡्рдп рдХрд▓ा рдХा рд░ोрдЪрдХ рдиिрд░ूрдкрдг рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░  рдЙрдирдХे рд╢ोрдзрдХाрд░्рдп рдХे рд▓ंрдмे рдЕंрддрд░ाрд▓ рдХे рдмाрдж рдоैंрдиे рдкाрдпा рдХि рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдкрд░ рднाрд╖ाрд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдЕрдз्рдпрдпрди рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд░िрдХ्рдд рд╣ै, рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░। 1999 рд╕े рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдоें рд╕ंрд▓рдЧ्рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдоैंрдиे рдЬो рдкाрдпा, рдЙрд╕рдХा рдПрдХ рдЕंрд╢ рдЖрдкрд╕े рд╕ाрдЭा рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ूँ, рдХिंрддु рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж  рдХे рд╡िрд╡िрдз рд░ूрдкों рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░рдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рдХ्рд╖рдоाрд╢ीрд▓, рд╡िрдирдо्рд░ рдХिंрддु рдЕрдиाрдЪाрд░ों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдХ्рдЦреЬ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХे рдЗрд╕ рд╕ंрдд рдХрд╡ि рдХा рдз्рдпेрдп рдпрдж्рдпрдкि рдЕрди्рдп рд╕ंрддों рдХी рднाँрддि рд╣ी рдЖрдд्рдоा рд╕े рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдХा рдоिрд▓рди рд╣ी рдеा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдХृрддिрдпों рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕рдХा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдорд░्рдорд╕्рдкрд░्рд╢ी рд╡рд░्рдгрди рднी рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдиिрдХрдЯрд╕्рде рдЧाँрд╡ों рд╕े рд▓ेрдХрд░ рджूрд░-рджрд░ाрдЬ рдХे рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рдн्рд░рдордг рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЬрдирд╕рдоुрджाрдп рдХो рд╕рдд्рд╕ंрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рди्рдоाрд░्рдЧ рджिрдЦाрдиा рдЗрдирдХे рдХाрд░्рдп рд░рд╣े। рдн्рд░рдордг рдиे рдПрдХ рдУрд░ рдЗрди्рд╣ें рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕्рдеिрддि- рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рд╕े рдЬोреЬा рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рднिрди्рди-рднिрди्рди рдк्рд░рджेрд╢ों рдХी рд╕्рдеाрдиीрдп рдмोрд▓िрдпों рдХे рд╢рдм्рдж рд╕्рд╡рдд: рдХрд╡ि рдХे рд╢рдм्рдж- рднंрдбाрд░ рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ो рдЧрдП।
           рдорд╣ाрди рд╕ंрдд рдХрд╡ि реШрдмीрд░  рдХी  рднाँрддि рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХे рдЧ्рд░ंрдеों  рдоें рд╣рдоें  рдзрд░्рдо рдХे рдкाрдЦंрдб, рдХрд░्рдордХांрдб, рдПрд╡ं рдиिрд░рд░्рдердХ рдмाрд╣рдпाрдЪाрд░ рдХा рдЦंрдбрди рдХрд░ рдЬ्рдЮाрди-рднрдХ्рддिрдпुрдХ्рдд рд╕рд░рд▓-рд╕ंрддोрд╖рдордп рдЬीрд╡рди рдХे  рдк्рд░рдЪाрд░- рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХी рдЭрд▓рдХिрдпाँ рдоिрд▓рддी рд╣ैं   рддो рдХाрд╡्рдпрдХрд▓ा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЗрдирдХी рднाрд╖ा рдоें рднी рд╡े рд╣ी рдЧुрдг- рджोрд╖ рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рд╕ंрддों рдХी рднाрд╖ा рдХी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯрддा рдоाрдиी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рддुрд▓рд╕ी -рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╣рдоें рдЕрд╡рдзी, рдм्рд░рдЬ, рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдкंрдЬाрдмी, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрдиी, рдЦреЬी рдмोрд▓ी рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрд░рдмी, реЮाрд░рд╕ी, рдХुрдЫрдПрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдПрд╡ं рддुрд░्рдХी рд╢рдм्рдж рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं рдЬो рдоूрд▓рднाрд╖ा рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиा рд╡िрджेрд╢ीрдкрди рдЦो рдЪुрдХे рд╣ैं рдФрд░ рдкूрд░्рдгрд░ूрдк рдоें рдЧृрд╣ीрдд рд╣ैं। рдпे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕ाрдпाрд╕ рдирд╣ीं рдЕрдиाрдпाрд╕, рдпा рдХрд╣ा рдЬाрдп рдХि рд╕्рд╡рдд: рд╢ाрдоिрд▓ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рдХрд╡ि рдиे рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХो рд╡िрджेрд╢ी рдЬाрдирдХрд░ рд╕ाрдпाрд╕ рдд्рдпाрдЬ्рдп рднी рдирд╣ीं рдоाрдиा рд╣ै। рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджों рдХे рдоुрдХ्рддрд╣рд╕्рдд рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рдПрдХ рдУрд░ рдХрд╡ि рдХी  рднाрд╖िрдХ рдЙрджाрд░рддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдоिрд▓рддा рд╣ै, рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдЙрдирдХे рд╡्рдпाрдкрдХ рд╢рдм्рдж- рднांрдбाрд░ рдХा рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै।
       'рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдоें рдорддрднेрдж рд░рд╣ा рд╣ै। 'рдЖрдЧрдд' рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै-- 'рдЖрдпा рд╣ुрдЖ' рд╢рдм्рдж। рдПрдХ рднाрд╖ाрднाрд╖ी  рдЬрдм рджूрд╕рд░े рднाрд╖ाрднाрд╖ी рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрддे рд╣ैं рддो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рдоें, рд╡िрдЪाрд░-рд╡िрдиिрдордп рдХे рдХ्рд░рдо рдоें рдПрдХ рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рдж рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдХी рдкрд░िрд╕ीрдоा рдоें рд╕्рд╡рдд: рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕ी рдХे рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд░рдЪ- рдкрдЪрдХрд░ рдЙрд╕ рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди  рдЬाрддे рд╣ैं। рдРрд╕े рд╢рдм्рджों рдХो рди рддो 'рд╡िрджेрд╢ी' рдХрд╣рдиा рдЙрдЪिрдд рдЬाрди рдкреЬрддा рд╣ै рди 'рдЙрдзाрд░' (рд▓ोрдирд╡рд░्рдб्рд╕, рдмोрд░ौрдб, рдмोрд░ोрдЗंрдЧ) рдФрд░ рди рд╣ी  'рдЙрдж्рдзृрдд''рд╡िрджेрд╢ी' рд╢рдм्рдж рд╕े рдкрд░ाрдПрдкрди рдХा рдмोрдз рд╣ोрддा рд╣ै, 'рдЙрдзाрд░' рд╕े рдм्рдпाрдЬ рдпा рдмिрдиा рдм्рдпाрдЬ рдХे рд╡िрд╖рдпрд╡рд╕्рддु рдХो рд▓ौрдЯाрдП рдЬाрдиे рдХा рдФрд░ 'рдЙрдж्рдзृрдд'  рд╕े рдРрд╕े рд╢рдм्рдж рдХो рдоूрд▓ рд░ूрдк рдоें рдЬ्рдпों рдХे рдд्рдпों рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рдХा। 'рдЖрдпाрдд' рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдпोрдЧ рднाрд╖ा рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдЙрдЪिрдд рдк्рд░рддीрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдЕрдкрдиे рдоूрд▓ाрд░्рде рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░ाрдп: рд╢рдм्рджों рдоें рдЧ्рд░ाрд╣िрдХा рднाрд╖ा рдХे рдЕрдиुрдХूрд▓ рдз्рд╡рди्рдпाрдд्рдордХ рдПрд╡ं рд░ूрдкाрдд्рдордХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрддрдПрд╡ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╕्рд░ोрддों рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЗрди्рд╣ें рдЕрди्рдп рдЕрднिрдзाрди рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा 'рдЖрдЧрдд' рдХрд╣рдиा рд╕рдоीрдЪीрди рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि  'рдЖрдЧрдд' рдЕрднिрдзाрди рдЧ्рд░ाрд╣िрдХा рднाрд╖ा рдоें рдЖрдХрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдШुрд▓-рдоिрд▓  рдЬाрдиे рдХा рдмोрдз рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдкрдиा рд╡िрджेрд╢ीрдкрди / рдкрд░ाрдпाрдкрди рднी рдЦो рджेрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рднाрд╖ाрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдбॉ. рдХैрд▓ाрд╢рдЪंрдж्рд░ рднाрдЯिрдпा рдиे рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХे рд▓िрдП 'рдЖрдЧрдд' рдЕрднिрдзाрди рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा, рдЬिрд╕े рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै।
      рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХी рдк्рд░рдХृрддि-рдк्рд░рд╡ृрдд्рддि рдФрд░ рдЙрдирдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрдиों рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рдЙрдирдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░  рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдз्рдпрдпрди рдоें рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХрддा рдХे рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рдФрд░ рдЙрдкрдпुрдХ्рддрддा рдХे рд▓िрдП рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХा рд╡рд░्рдгрди рд╢рдм्рдж-рд╕ंрджрд░्рдн рдФрд░ рд╢рдм्рдж-рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЙрдЪिрдд рд╣ै। рд╢рдм्рдж рд╕ंрджрд░्рдн рдХो рднी рд╡िрд╖рдп-рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдПрд╡ं рд╢рдм्рджाрд░्рде рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рджेрдЦा рдЬाрдиा рдЙрдЪिрдд рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрдж्рдпрдкि   рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдиे рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджों рдХे  рдЕрд▓्рдк рдк्рд░рдпोрдЧ рдХो рдХрд╣ीं рднी рдз्рдпाрди рдоें рдирд╣ीं рд░рдЦा рд╣ोрдЧा, рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрдирдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдРрд╕े рд╢рдм्рдж рд╡िрдкुрд▓ рдкрд░िрдоाрдг рдоें рдоौрдЬूрдж рд╣ैं। рд╕ंрдк्рд░рддि, рд╢рдм्рдж-рд╕ंрджрд░्рдн рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рдпрджि рд╣рдо рдХेрд╡рд▓ рд╡िрд╖рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рднी рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХो рдПрдХ-рдПрдХ рдлूрд▓ рдХी рддрд░рд╣ рдЪुрдиें рддो рднी рд╡े рдХрдИ рд░ूрдк рдоें рдоिрд▓ेंрдЧे। рдЬैрд╕े рдХि

  1. рдЬाрддिрдЧрдд /рдзाрд░्рдоिрдХ рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╢рдм्рдж: рдЕрдХीрджा, рдЕрдЬाрдмी, рдЕрд▓ी, рдЕрд▓्рд▓ाрд╣, рдЖрдлрддाрдм, рдЖрд▓рдо, рдЗрдиाрдпрдд, рдЗрд▓рд▓्рд▓ा, рдЗрд▓ाрд╣, рдЗрд╕्рдо, рдИрдоाрдо, рдИрд╕ा, рдХрдм्рд░, рдХрдмीрд░, рдХाрдлिрд░, рдХाрдмे, рдХाрдоिрд▓, рдХाрд░िрдо, рдХुрд░ाрди, рдЦुрджा, рдЦुрджाрдИ, рдЧंрдЧ, рдЧाрдЬी, рдЧैрдм, рдЪिрд▓्рд▓ा, рдЬрд╣рди्рдиुрдо, рдЬिрдмрд░ाрдИрд▓, рддाрдЬिрдпा, рддाрдмूрдд, рджрд░рдЧाрд╣, рджाрджू, рджीрди, рджुрдЖ, рджोрдЬрдЦ, рдирдмी, рдкीрд░, рдкैрдЧंрдмрд░, рдлрдиा, рдлिрд░िрд╕्рддे, рдлैрдЬ, рдордХ्рдХा, рдорд▓рдХुрдд, рдорд╣рдЬीрдд, рдорд╣рддाрдм, рдоुрд░рджा, рдоुрд░рд╕िрдж, рдоुрд░ीрдж, рдоुрд░ीрджी, рдоुрд▓्рд▓ा, рдоुрд╕рд▓рдоाрди, рдоुрд╣рдо्рдордж, рдоुрд╣рд░्рд░рдо, рдоौрдд, рдоौрд▓ा, рд░рдм, рд░рд╣рдоाрди, рд░ूрд╣, рд░ोрдЬा, рд╕ुрди्рдиी, рд╕ुрд╣ेрд▓ा, рд╕ैрдпрдж, рд╣рдЬ, рд╣рд╕рди, рд╣ुрд╕ैрди।
     2.   рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ/ рджрд░рдмाрд░ी  рд╢рдм्рдж: рдЕрджाрд▓рдд, рдЕрдорд▓рджाрд░, рдЕрдорд▓ी, рдЕрдоीрди, рдЗрд▓ाрдХे, рдЗंрд╕ाрдл, рдХाрдЬी, рдХाрд░िंрджा, рдХाрд╕िрдж, рдХिрд▓ा, рдЦрдЬाрдиा, рдЦिрдЬрдордд, рдЧрд╡ाрд╣ी, рдЧुрдоाрд╕्рддे, рдЪрдХ, рдЬंрдЧ, рддрдЦ्рдд, рддीрд░, рддेрдЧ, рддेрдЧा, рджрдорджрдоा, рджрд░рдмाрдиी, рджрд░рдмाрд░, рджрд░рдмाрд░ी, рджाрдж, рдк्рдпाрджे, рдлрд░рдоाрди, рдлौрдЬ, рдоुрдХрдж्рджрдо, рдоुрд▓рдХ, рдо्рдпाрдиा, рд░ुрдЬрдЧाрд░, рд░ैрдпрдд, рд▓рд╢рдХрд░, рд╡рддрди, рд╡рд▓ी, рд╕рдорд╕ेрд░, рд╕рд░рдХाрд░, рд╕рд╣рдЬाрджी, рд╕ाрд╣рдм, рд╕ाрд╣िрдмी, рд╣ाрдХिрдо, рд╣ाрдХिрдоी।

     3.  рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдЕрд▓िрдл, рдХрд▓рдо, рдХाрдмिрд▓, рдХाрд░ी, рдХिрддाрдм, рдХुंрдж, рдЬेрд░, рдкрд░рдЪा, рд╣рд░рдл।

     4. рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдХрд╕ाрдИ, рдХाрд░ीрдЧрд░, рдХीрдордд, рдЦрд░ीрджी, рдЬрд╣ाрдЬ, рддрдЧाрд░, рддрд╕рдоा, рджौрд▓рдд, рджाрдо,
          рджुрдХाрди, рдиाрд╡, рдкैрд╕े, рдорд▓्рд▓ाрд╣, рдоाрд▓, рд╕ाрдЗрд╕, рд╕ौрджा।
      
     5. рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдПрд╡ं рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдЕрдХрд╕ीрд░, рдЗрд▓рдо, рдЧрдЬрд▓, рджрд╡ा, рдорд░рд╣рдо, рд╣рдХीрдо।

    6. рдЦाрдж्рдп рдПрд╡ं рдкेрдп рдкрджाрд░्рде рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдЕрдиाрд░, рдЖрдм, рдЧुрд▓рдХंрдж, рджाрд░ू, рдиाрди, рдкाрди, рдкुрд▓ाрд╡, рдкोрд╕्рддे, рдорд╕рд░ूрд╡ा, рдоेрд╡ा, рд╕ीрд░рдоाрд▓।
      
    7. рд╢ृंрдЧाрд░ рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдЬрд╡ाрд╣िрд░, рдЬेрд╡рд░, рддौрдХ, рдкрди्рдиा, рдоेрд╣ंрджी, рд░ंрдЧрдорд╣рд▓, рд╕ुрд░рдоा।                              
           
   8. рд╕ंрдЦ्рдпाрд╡ाрдЪрдХ рд╢рдм्рдж: рдЕрд▓рдлाрдиी, рдЗрдХ, рдЪाрд░, рдпрдХ, рд╣рдЬाрд░।
       
   9. рдЕрдкрд╢рдм्рдж: рдирдЬीрд╕, рдиाрдЪीрдЬ, рдиाрд▓ाрдЗрдХ, рдкрд╕्рддो, рдкाрдЬी, рдордЬрдиूँ, рдорд░рджूрдж, рд╕्рдпाрд╣рд░ू, рд╣рд░ाрдордЦोрд░, рд╣рд░ाрдоी,
             рд╣ैрд╡ाрдиा।
         
   10. рдЕंрдЧ рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдЧрд░рджрди, рдЪрд╕рдо, рдЪिрд╣рд░े, рдЬिрдЧрд░, рддрди, рдкंрдЬा, рдкрд▓рдХ।

   11. рдкрд╣рд░ाрд╡ा рд╕ंрдмंрдзी рд╢рдм्рдж: рдХрдлрди, рдЪрджрд░, рдЬाрдоा, рдкрд░рджा, рдкोрд╕ाрдХा।
        
   12. рд╡िрднिрди्рди рд╡рд╕्рддुрдПँ: рдЕрдмीрд░, рдХрдоाрдиी, рдЦंрдЬрд░ी, рдЧुрд▓, рдЧुрд▓рд▓ाрд▓ा, рдЧुрд▓ाрдм, рдЧुрд▓ाрдмांрд╕, рдЧूрд▓рд░, рдЧोрд▓ा, рдЪीрдЬै,
         рдЪंрдЧ, рдЪंрджрди, рдЬंрдЬीрд░, рдЬाрд▓, рддंрдмू, рддाрд░, рджрд░рд╡ाрдЬा, рджूрд░рдмीрди, рдирд╕्рддрд░, рд╕ंрджुрдХ, рд╕ाрдмुрди, рд╕ाрдоाрди, рд╕ेрд▓, рд╣ाрд░।

         рдпрд╣ рд╕рд╣рдЬ рдЕрдиुрдоाрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджों рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рдХाрд╡्рдпрдХрд▓ा рдХे рдЖрджрд░्рд╢ों рдХा рдкाрд▓рди рдирд╣ीं рд╣ै, рдХрд╡ि рдХा рдпрд╣ рдз्рдпेрдп рднी рдирд╣ीं рд╣ै, рдХिंрддु рдЬिрд╕ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдоें рд╡िрднिрди्рди рд╡िрд╖рдпों рд╕े рд╕ंрдмрдж्рдз рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ैं, рдЙрд╕рд╕े рдпрд╣ рдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рдХि рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХों рдХे рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╢рдм्рдж рдПрдХ рднाрд╖ा рд╕े рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рдПрд╡ं рдЕрдиुрдХрд░рдг рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЧृрд╣ीрдд рдпा рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯ рд╣ोрддे рд╣ैं। (рдЖрд░. рдЖрд░. рдХे, рд╣рд░्рдЯрдоेрдиिрди рдПрд╡ं рдПреЮ. рд╕ी. рд╕्рдЯोрд░्рдХ: 'рдбिрдХ्рд╢рдирд░ी рдСрдл рд▓ैंрдЧрд╡ेреЫ рдПंрдб рд▓िंрдЧрд╡िрд╕्рдЯिрдХ्рд╕ ' рдХे рдкृрд╖्рда 134)

        рд▓िрдпोрдиाрд░्рдб рдм्рд▓ूрдореЮीрд▓्рдб рдоाрдирддे рд╣ैं рдХि  "рд╕ाрдоाрди्рдпрдд: рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж рдЧ्рд░ाрд╣िрдХा рднाрд╖ा рдХी рднाрд╖рдг-рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдкрдЪिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕्рд╡рджेрд╢ी рднाрд╖ा рдХे рдоूрд▓ рд╢рдм्рджों рдХी рддрд░рд╣ рд╡्рдпрд╡рд╣ृрдд рд╣ोрддा рд╣ै।"

        рдЯी. рдмाрдпрдирди рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, “рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдоें рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рджों рдХा рдиिрд░्рдзाрд░рдг рднाрд╖ा рдХे рд╕рдордХाрд▓िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै।"
                    
          рдУрдЯोрдЬेрд╕्рдкрд░्рд╕рди рдоाрдирддे рд╣ैं рдХि рдХोрдИ рднी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ै рдЬिрд╕рдиे рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рджों рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рди рдХिрдпा рд╣ो।" рдХ्рдпोंрдХि рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ "рдПрдХ рднाрд╖ा рд╕े рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдоें рдХोрдИ рд╢рдм्рдж рд╕्рд╡рднाрд╡рдд: рд╕्рдеाрди рдкा рд▓ेрддे рд╣ैं।"
         рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╡рд░्рдгिрдд рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдФрд░ рднाрд╖ाрд╡िрджों рдХे рд╡िрдЪाрд░ों, рддрд░्рдХों рд╕े рдЧुреЫрд░рддे рд╣ुрдП рдпрд╣ рддрдп рдХрд░рдиा рдЖрд╕ाрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдХि рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╕рдордп рдоें рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд▓ोрдХрдк्рд░рдЪрд▓िрдд, рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп  рдПрд╡ं рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╕्рдеिрддिрдпों рдХे рдк्рд░рднाрд╡рд╡рд╢ рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдм рдХी рд░рдЪрдиा-рднाрд╖ा рдоें рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╢ाрд╣ी рднाрд╖ा рдЕрд░рдмी-реЮाрд░рд╕ी рдХे рд╢рдм्рдж рдк्рд░рдЪुрд░ рдоाрдд्рд░ा рдоें рдЖрдХрд░ рдоिрд▓ рдЧрдП, рдХुрдЫ рдоूрд▓ рд░ूрдк рдоें рддो рдХुрдЫ рд╣िंрджी рдХे рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдоें рд░рдЪ-рдкрдЪрдХрд░। рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं  рдХे рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж рднी рдХрдоोрдмेрд╢ рд╣िंрджी рдоें рдПрдХрд╕ाрд░ рд╣ुрдП рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ें рдХрдИ рдмाрд░ рдЕрд▓рдЧ рдХрд░рдХे рдкрд╣рдЪाрдирдиा рдХрдаिрди рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै।

рд╕ंрджрд░्рдн-рд╕ूрдд्рд░ 
рд░рдд्рдирд╕ाрдЧрд░
рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рднाрдЧ 1 рдПрд╡ं 2
рдШрдЯрд░ाрдоाрдпрдг рднाрдЧ 1 рдПрд╡ं 2
рдкрдж्рдорд╕ाрдЧрд░ (рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХे рджूрд╕рд░े рднाрдЧ рдХे рдЕंрдд рдоें рд╕ंрдХрд▓िрдд)
рдбॉ. рдХैрд▓ाрд╢ рдЪंрдж्рд░ рднाрдЯिрдпा: рдХाрдордХाрдЬी рд╣िंрджी; рдкृрд╖्рда- 161-162
рдПрдЪ. рдП. рдЧ्рд▓ेрд╕рди: рд╡ैрд░िрдПрд╢рди рдЗрди рд╕्рдкीрдЪ; рдЬрд░्рдирд▓ - рдПрди рдЗंрдЯрд░ोрдбрдХ्рд╢рди рдСрдл рдбिрд╕्рдХ्рд░िрдкрдЯिрд╡ рд▓िंрдЧрд╡िрд╕्рдЯिрдХ्рд╕, рдкृрд╖्рда -397
рдбॉ. рд╣рд░рджेрд╡ рдмाрд╣рд░ी: рджेрд╢ी рд╢рдм्рдж рддрдд्рд╡; рд╣िंрджी рдЕрдиुрд╢ीрд▓рди, рд╡рд░्рд╖ 8, рдЕंрдХ 4, рдкृрд╖्рда -147
рдбॉ. рдзीрд░ेрди्рдж्рд░ рд╡рд░्рдоा: рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рд╡ृрд╣рдд्рдд рдЗрддिрд╣ाрд╕
рдбॉ. рд╣рд░рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрдеुрд░: рднाрд░рддीрдп рд╕ाрдзрдиा рдФрд░ рд╕ंрдд рддुрд▓рд╕ी 
рдЖрд░. рдЖрд░. рдХे, рд╣рд░्рдЯрдоेрдиिрди рдПрд╡ं рдПреЮ. рд╕ी. рд╕्рдЯोрд░्рдХ: 'рдбिрдХ्рд╢рдирд░ी рдСрдл рд▓ैंрдЧрд╡ेреЫ рдПंрдб рд▓िंрдЧрд╡िрд╕्рдЯिрдХ्рд╕ ' рдХे рдкृрд╖्рда 134
рд▓िрдпोрдиाрд░्рдб рдм्рд▓ूрдореЮीрд▓्рдб: рд▓ैंрдЧрд╡ेреЫ, рдкृрд╖्рда - 444
'рд▓ोрди्рд╕ рдПंрдб рд▓ोрдирд╡рд░्рдб्рд╕ ' рдж्рд╡ाрд░ा - рдЯी. рдмाрдпрдирди; рдПрдирд╕ाрдЗрдХ्рд▓ोрдкीрдбिрдпा рдСрдл рд▓िंрдЧрд╡िрд╕्рдЯिрдХ рдЗрди्рдлोрд░्рдоेрд╢рди рдПंрдб рдХंрдЯ्рд░ोрд▓ рдоें рд╕ंрдХрд▓िрдд рдЕрдз्рдпाрдп
рдУрдЯोрдЬेрд╕्рдкрд░्рд╕рди: рдЧ्рд░ोрде рдПंрдб рд╕्рдЯ्рд░рдХ्рдЪрд░ рдСрдл рдЗंрдЧ्рд▓िрд╢ рд▓ैंрдЧрд╡ेреЫ, рдкृрд╖्рда -27-27, рдПрд╡ं 28

1 comment :

  1. рддрде्рдпрдкूрд░्рдг рдФрд░ рдЧूреЭ рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рд╣ुрдЖ рдЖрд▓ेрдЦ. рдмрдзाрдИ рдЖрд░рддी рдЬी.

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।