рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा: рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ (рдЙрдкрди्рдпाрд╕)

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ:  рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’ 

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 941 272 7361; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com


рдкुрд╕्рддрдХ: рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ (рдЙрдкрди्рдпाрд╕)
рд░рдЪрдиाрдХाрд░: рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдЕрдпрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдорд╣рд░ौрд▓ी, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी
рдкृрд╖्рда: 168, рдоूрд▓्рдп: ₹ 350.00 рд░ुрдкрдпे, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2018

рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╡िрд╡िрдз рд╡िрдзाрдУं рдоें рд╕ाрдзिрдХाрд░ рд▓ेрдЦрдиी рдЪрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрдж्рд╡ाрди, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░  рд╕ुрд╢्рд░ी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХी рд╕рдж्рдпः рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдкुрд╕्рддрдХ 'рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ' рдПрдХ рдРрд╕ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै рдЬिрд╕рдХी рд░рдЪрдиा, рдкूрд░्рдг рдЙрд░्рдЬрд╕्рд╡िрдд рдЕрд╡िрдХрд▓ рднाрд╡ рд╕े, рдЧрд╣рдирддा рдХे рд╕ाрде рдХी рдЧрдИ рд╣ै।

рд╕ुрд╢्рд░ी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдиे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд▓ेрдЦрди рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕े рдирдпे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдП рд╣ैं рдФрд░ рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рд╣ै рдХि рдЙрдирдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдкुрд╕्рддрдХ рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрддी рд╣ै। рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рд╢рдм्рджों рдХा рдФрд░ рднाрд╡ों рдХा рднी рдЕрдкाрд░ рднрдг्рдбाрд░ рд╣ै рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХी рд╕рд╢рдХ्рдд рдХ्рд╖рдорддा рднी।

 рдпрдж्рдпрдкि рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╡िрдзा рдоें рд░рдЪिрдд 'рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ' рд╕ुрд╢्рд░ी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╣ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै рдХिрди्рддु рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХो рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдХрд╣ीं рднी рдЕрд╣рд╕ाрд╕ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдХि рдпрд╣ рд▓ेрдЦिрдХा рдХा рдк्рд░рдердо рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै।

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рдоुрдЦ्рдп рдкाрдд्рд░ рдЕрдиुрд░ाрдзा рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиी рд╕ौрддेрд▓ी рдоाँ рдПрд╡ं рд╕ौрддेрд▓े рднाрдИ рдХे рджुрд░्рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╕े рдЗрддрдиी рдЕрдзिрдХ рдкीреЬिрдд рдПрд╡ं рднрдпрднीрдд рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдпрд╣ рд╣ी рднूрд▓ рдЪुрдХी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рднी рдЙрди्рд╣ीं рдХी рддрд░рд╣ рд╣ाреЬ-рдоांрд╕ рдХी рдмрдиी рдПрдХ рдиाрд░ी рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рднी рдХोрдИ рдиिрдЬी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╣ै।  рд╢ंрдХाрдУं рдХे рд╡िрд╖рдзрд░ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХा рдкीрдЫा рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рджрдл्рддрд░ рдХा рдЙрд╕рдХा рдмॉрд╕ рдЕрдЦिрд▓ рдЬो рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рд╕ाрде рдк्рд░рдгрдп рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд╣ै, рдЕрдиुрд░ाрдзा рдоें рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рд╡ рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░рддा рдкैрджा рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдЙрд╕े рднी рдХुрдЫ рди рдмрддाрдХрд░ рдЕंрддрддः рдЕрдиुрд░ाрдзा рд╡рд╣ рдШрд░ рдЫोреЬрдХрд░ рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдХрд░рдиे рдХा рдорди рдмрдиाрдХрд░ рдШрд░ рд╕े рдиिрдХрд▓ рдкреЬрддी рд╣ै। рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдПрдХ рдиाрд░ी (рд╕ौрддेрд▓ी рдоाँ) рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рджूрд╕рд░ी рдиाрд░ी (рд╕ौрддेрд▓ी рдкुрдд्рд░ी рдЕрдиुрд░ाрдзा) рдХी рдк्рд░рддाреЬрдиा рдХी рдкрд░ाрдХाрд╖्рдаा  рдХा рд╡ीрднрдд्рд╕ рд░ूрдк рдл्рд▓ैрд╢рдмैрдХ рдоें рдЪрд▓ा рд╣ै рдЬो рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдорди-рдк्рд░ाрдг рдкрд░ рдкूрд░्рдгрд░ूрдкेрдг рд╣ाрд╡ी рд░рд╣ा рд╣ै।  рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рдкाрдардХ рдХा рджिрд▓ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдк्рд░рддि рдЗрддрдиा рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рд╕े рднрд░ рдЙрдарддा рд╣ै рдХि рдмрд░рдмрд╕ рд╣ी рдЙрд╕рдХी рдЖँрдЦों рд╕े рдЭрд░-рдЭрд░ рдЖँрд╕ू рдмрд╣рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рддो рд╡рд╣ीं рд╕ौрддेрд▓ी рдоाँ рдПрд╡ं рд╕ौрддेрд▓े рднाрдИ рд╕ुंрджрд░ рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рдк्рд░рддि рдЖрдХ्рд░ोрд╢ рд╕े рднрд░ рдЙрдарддा рд╣ै।

"рдоाрдеे рддрдХ рджुрдкрдЯ्рдЯे рд╕े рдврдХрдХрд░,  рд╕िрдордЯ рдХрд░ рдЦреЬी рд╣ो рдЧрдИ। рдЙрд╕े рдбрд░ рдеा рдХि рдХोрдИ рдЬाрди рдкрд╣рдЪाрди рд╡ाрд▓ा рди рдоिрд▓ рдЬाрдП। рд╕ाрд░ी рддेрдЬ рд░рдл्рддाрд░ рдЧाреЬिрдпाँ рдпрд╣ीं рд╕े рдЧुрдЬрд░рддी рдеीं। рдЕрдм рдЙрд╕े рджेрдЦрдиा рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХा рдЕंрдд...? рджिрд▓ рдоें рд╣ूрдХ рдЙрдаी। рдЕрдиाрдеों рдХी рддрд░рд╣ рдЦреЬी рд╡рд╣ рд╕ोрдЪ рд░рд╣ी рдеी рдХि рдЬिрди्рджрдЧी рдиे рдХिрддрдиा рдаुрдХрд░ाрдпा, рдХिрддрдиा рджुрдд्рдХाрд░ा рд╣ैं рдЙрдо्рд░рднрд░ рдЙрд╕े рдФрд░ рдЕрдм рддो рд╕ाрд░े рдж्рд╡ाрд░ рд╣ी рдмрди्рдж рдХрд░ рджिрдП ..." (рдкृрд╖्рда-14)

рдмाрд╡рдЬूрдж рдЗрд╕рдХे рдЕрдиुрд░ाрдзा рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рди рдХрд░ рд╕рдХी рдФрд░ рдЕрдирдЬाрдиे рдоें рдЕрдирдЪाрд╣े рд╣ी рд░ेрд▓рдЧाреЬी рдоें рдмैрдардХрд░ рдордзुрдкुрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИ। рдЬрд╣ाँ рдЙрд╕рдХी рдмрдЪрдкрди рдХी рдПрдХ рд╕рд╣ेрд▓ी рдХрд▓्рдкрдиा рд░рд╣рддी рд╣ै рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХे рдорди рдиे рдЕрдкрдиी рд╕рд╣ेрд▓ी рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рдШрд░ рдЬाрдиा рдЧрд╡ाрд░ा рдирд╣ीं рдХिрдпा। рдорди рдоें рднрдп рдеा рдХि рдХрд╣ीं рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ौрддेрд▓ी рдоाँ, рднाрдИ рдХो рдЙрд╕рдХे рдпрд╣ाँ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд░े рдоें рди рдкрддा рдЪрд▓ рдЬाрдпे। рджैрд╡рдпोрдЧ рд╕े рд╡рд╣ рдПрдХ рдРрд╕े рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИ рдЬिрд╕рдиे рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рдзाрд░ा рд╣ी рдирд╣ीं рдмрджрд▓ी рдмрд▓्рдХि рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХी рд╕ोрдЪ рдХो рд╣ी рдмрджрд▓ рдбाрд▓ा।                                         

рдпрд╣ाँ рдоुрдЭे рдХрд╡िрд╡рд░ рд╢्рд░ी рдЕрдпोрдз्рдпा рд╕िंрд╣ рдЙрдкाрдз्рдпाрдп рд╣рд░िрдФрдз рдЬी рдХी рдпे рдкंрдХ्рддिрдпाँ рд╕рдЯीрдХ рд▓рдЧрддी рд╣ैं-

рдЬ्рдпों рдиिрдХрд▓ рдХрд░ рдмाрджрд▓ों рдХी рдЧोрдж рд╕े, рдеी рдЪрд▓ी рдПрдХ рдмूंрдж рдХुрдЫ рдЖрдЧे
.....................
.........................
рдХिрди्рддु рдШрд░ рдХो рдЫोреЬрдиा рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЙрди्рд╣ें, рдмूंрдж рд▓ौं рдХुрдЫ рдФрд░ рд╣ी рджेрддा рд╣ै рдХрд░।


рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдоाрдирд╕िрдХ рдж्рд╡рди्рдж्рд╡ों рдХा рдЕрдиुрднूрддि рдХे рдЪрд░рдо рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪ рдХрд░ рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рд╣ै। рд░ाрд╕्рддेрднрд░ рд░ेрд▓рдЧाреЬी рдоें рднी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рджुःрд╕्рд╡рдк्рди рдкीрдЫा рдирд╣ीं рдЫोреЬ рд░рд╣े рдеे-

"рдХिрди्рддु рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдЕрди्рддрд░ рдХा рдХोрд▓ाрд╣рд▓ рд╢ांрдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣ा рдеा। рдХैрд╕े рд╣ोрддा? рдиाрд░рдХीрдп рдФрд░ рдЕрдоाрдирд╡ीрдп рдпाрддрдиाрдУं рдХे рдЧैрд▓-рдЧрд▓िрдпाрд░ों рд╕े рдЧुрдЬрд░рдХрд░ рдЬो рдЖрдИ рдеी рд╡рд╣। рдПрдХ рд▓рдо्рдмे рдЕрд░рд╕े рдХे рдмाрдж рд╕े рдЧрдо рдЙрд╕рдХे рд╕ीрдиे рдоें рдШुрдЯ рд░рд╣े рдеे। рдпे рдкीреЬाрдПँ... рдпे рджुःрдЦ, рдпे рджрд░्рдж рдЗрддрдиे рдиिрдЬी рдеे рдЬो рдХिрд╕ी рдХे рд╕ाрде рдмांрдЯे рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддे рдеे।"(рдкृрд╖्рда-26)

рд░ाрд╕्рддे рдоें рдмрдиी рдоिрдд्рд░ рдФрд░ рдзрд░्рдо-рдмрд╣рди рдоीрддा рдХे рдкрддि рдиे рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХो рдордзूрдкुрд░ рдоें рдХिрд╕ी рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрдпा рдеा। рдЕрдиुрд░ाрдзा рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддी рд╣ै рдЙрд╕ी рдЖрд╢्рд░рдо рдоें। рдФрд░ рдПрдХ рднрдж्рд░ рдорд╣िрд▓ा рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рд╕ंрдЪाрд▓िрдХा рдЧुрд░ुрдоाँ рдпाрдиि рдоाँрд╢्рд░ी рдХे рдкाрд╕ рдкрд╣ुँрдЪा рджेрддी рд╣ै।

"рдмेрд╣рдж рд╕ुрдерд░ाрдИ рдФрд░ рд╕ाрджрдЧी рд╕े рд╕рдЬे рдЙрд╕ рдмреЬे рд╕े рд╣ॉрд▓ рдоें рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдФрд░ рдХाрд▓ी рдоाँ рдХी рд╕ंрдЧ-рд╕ंрдЧ рдЦреЬी рд╕ुंрджрд░ рдПрд╡ं рднрд╡्рдп рдк्рд░рддिрдоाрдУं рдХे рдкाрд░्рд╢्рд╡ рдоें рдмिрдЫे рдПрдХ рдЙрдЬрд▓े рдЖрд╕рди рдкрд░ рдиीрд▓े рдкाреЬ рд╡ाрд▓ी рд╕рдлेрдж рд╕ूрддी рдмंрдЧाрд▓ी рд╕ाреЬी рдкрд╣рдиे рдПрдХ рд╕ौрдо्рдп рдПрд╡ं рджिрд╡्рдп рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рд╡ाрд▓ी рдЧौрд░рд╡рд░्рдгा рд╡ृрдж्рдз рдорд╣िрд▓ा рдЖрд╕ीрди рдеीं рдЬिрдирдХे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдЕрдж्рднुрдд рддेрдЬ рдФрд░ рдЖँрдЦों рдоें рдЕрд▓ौрдХिрдХ рдЪрдордХ рдеी, рдЬो рд╕िрдж्рдз рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी рдХि рд╡рд╣ рдХोрдИ рд╕ाрдзाрд░рдг рдоाрдирд╡ी рдирд╣ीं рджेрд╡рд▓ोрдХ рд╕े рдЙрддрд░ी рдХोрдИ рджेрд╡ी рдЕрдерд╡ा рдЬ्рдЮाрди-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рдХोрдИ рдкрд░рдо рд╡िрджुрд╖ी рд╣ैं рдФрд░ рдпрд╣ी рдеीं рдЧुрд░ुрдоाँ рдпा рдоाँрд╢्рд░ी।"(рдкृрд╖्рда-51)

рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХा рдЕрддीрдд рд╕ुрдирдХрд░ рдоाँрд╢्рд░ी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХो рдЕрдЦिрд▓ рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░ рдЧृрд╣рд╕्рдеी рдмрд╕ाрдиे рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рджेрддी рд╣ैं рдкрд░ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं рддो рдоाँрд╢्рд░ी рдЙрд╕े рдФрд░ рд╕ोрдЪрдиे рдХा рд╕рдордп рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддी рд╣ैं-   "рдЬрд▓्рджрдмाрдЬी рди рдХрд░ो рдмेрдЯी। рдЬрдм рддрдХ рд╕ोрдЪ рд╡िрдЪाрд░ рд▓ो। рддुрдо рдпрд╣ाँ рд░рд╣ो। рдЬрдм рддрдХ рдЬी рдЪाрд╣े। рдпрд╣ाँ рдХी рджिрдирдЪрд░्рдпा рджेрдЦो-рдЧुрдиो। рдЕрднी рдоेрд╣рдоाрди рдмрдирдХрд░ рд░рд╣ो... рдпрд╣ाँ рдХे рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рджेрдЦो рдФрд░ рд╕ोрдЪो рдХि рддुрдо рдпрд╣ाँ рд░рд╣ рдкाрдУрдЧी рдпा рдирд╣ीं। рдЬो рдЫूрдЯ рдЬाрддा рд╣ै рдмेрдЯी рд╡рд╣ рдлिрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा, рдРрд╕ी рдмाрдд рддो рдирд╣ीं, рдкрд░ рд╣ाрде рд╕े рдиिрдХрд▓ा рд╡рдХ्рдд... рдЕрддीрдд рдмрди рдЬाрддा рд╣ै।"

рдоाँрд╢्рд░ी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХा рдирдпा рдиाрдордХрд░рдг рдХрд░ рджेрддी рд╣ैं - "рдиिрд╡ेрджिрддा"

рдпрдж्рдпрдкि рд╡िрдЧрдд рдХो рдпाрдж рдХрд░рдиे рдоें рдХोрдИ рдмुрдж्рдзिрдоाрдиी рдирд╣ीं рдкрд░ рдЕрддीрдд рдХा рджंрд╢ рдЬрдм рдорди рдк्рд░ाрдг рдкрд░ рд╣ाрд╡ी рд╣ोрддा рд╣ैं рддो рдордиुрд╖्рдп рд╡िрд╡рд╢ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдРрд╕ा рд╣ी рд╣ुрдЖ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рд╕ाрде। рдХ्рдпा рдХрд░े рдЕрдиुрд░ाрдзा? рд╡рд╣ рдЕрдЦिрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЧुрдЬाрд░े рд╡рдХ्рдд, рдЙрд╕рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░, рдЙрд╕рдХी рд╕ीрдЦ рдФрд░ рдЕрдЦिрд▓ рдХी рдоाँ рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдиाрд░ी рд╕рд╢рдХ्рддीрдХрд░рдг рдХी рд╕ीрдЦ рдФрд░  рдЕрдкрдирдд्рд╡ рдХी рдордзुрд░ рдпाрджों рдХो рд╡िрд╕्рдоृрдд рдирд╣ीं рдХрд░ рдкा рд░рд╣ी। рд░ाрдд्рд░ि рдХो рд╕ोрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рдк्рд░ाрддः рдЬाрдЧрддे рд╣ी рдЕрдЦिрд▓ рдХी рдпाрдж рдЙрд╕े рдмрд░рдмрд╕ рд╣ी рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЦींрдЪрддी рд╣ै।

 рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рд╣ी рдЧाрдпрдд्рд░ी, рдиिрд╡ेрджिрддा рдХो рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рд╕рднी рд╕्рдерд▓ рджिрдЦाрддे рд╣ुрдП рд╕рдмрд╕े рдкрд░िрдЪрдп рднी рдХрд░ाрддी рдЬाрддी рд╣ै- ‘рдпрд╣ "рдХрди्рдпा рд╕рджрди" рд╣ै рдиिрд╡ेрджिрддा рдмрд╣рди! рдпрд╣ाँ рджेрд╢ рдХे рднिрди्рди-рднिрди्рди рднाрдЧों рд╕े рдЖрдИ 80 рд▓реЬрдХिрдпाँ рд░рд╣рддी рд╣ैं। рджрд░рдЕрд╕рд▓ рджेрд╢рднрд░ рдоें рд╕्рдеिрдд ‘рдкाрд▓рдиा’,‘рдоुрд╕्рдХाрди’,‘рдкрд╣рд▓ा рдХрджрдо’,‘рдЦुрд╢ी’,‘рдмाрд▓рд╡ाрдгी’ рдЬैрд╕ी рдПрди.рдЬी.рдУ. рд╕े 4 рдпा 5 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдЖрддी рд╣ैं рд╡े рдпрд╣ाँ। рдлिрд░ рдЗрдирдХो рдкреЭाрдиा-рд▓िрдЦाрдиा, рдФрд░ рдЗрдирдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХो рдЧреЭрдиा рд╣рдоाрд░ा рджाрдпिрдд्рд╡ рд╣ै।’

рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдПрдХ рдЧौрд╢ाрд▓ा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо "рдХाрдордзेрдиु"рд╣ै। рдЙрд╕рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдЧाрдпें рд╣ैं рдЬिрдирдХा рдиाрдордХрд░рдг рдХिрдпा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рдкुрдХाрд░ा рдЬाрдп рд╡рд╣ी рдЧाрдп рд╣ाрдЬिрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рджुрдмे рдХाрдордзेрдиु рдХे рдк्рд░рдмрди्рдзрдХ рд╣ैं рдЬो рдмाँрд╕ुрд░ी рднी рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫी рдмрдЬाрддे рд╣ैं।

 рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рд╣ी рдПрдХ рдмрдЧीрдЪी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕ाрдЧ-рд╕рдм्рдЬी рдЙрдЧाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рд╣ै- "рд╣рд░ी-рднрд░ी"। рдПрдХ рдмрдЧीрдЪा рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдорд╕ाрд▓ों рдХी рдЦेрддी рдХी рдЬाрддी рд╣ै рдЙрд╕рдХा рдиाрдо рд╣ै- "рд╕ंрдЬीрд╡рдиी"। рдлрд▓ों рдХे рдмрдЧीрдЪे рдХा рдиाрдо рд╣ै- "рд╕ुрд░рд╕рдо्-рд╕ुрдлрд▓рдо्" । рдиृрдд्рдп-рд╕ंрдЧीрдд рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕्рдеाрди рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рд╣ै-"рдХрд▓ा рдоंрджिрд░" рдЬिрд╕рдоें рдоाँ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рднी рд╣ै рдФрд░ рдирдЯрд░ाрдЬ рдЬी рдХी рдк्рд░рддिрдоा рднी рд╕ाрде рд╣ी рд╕рднी рд╡ाрдж्рдпрдпंрдд्рд░ рднी। рдПрдХ рдпोрдЧ рдХेрди्рдж्рд░ рднी рд╣ै। рдПрдХ рднोрдЬрди рдХрдХ्рд╖ рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдиाрдордХрд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै- "рдЕрди्рдирдкूрд░्рдгा"। рдЕрди्рдирдкूрд░्рдгा рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоुंрдмрдИ рд╕े рдЖрдИ рд╕ुрдиंрджा рддाрдИ рдФрд░ рдорд▓рдп рджाрджा рджेрдЦрддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиे рдкुрдд्рд░ рдХे рд╡िрдпोрдЧ рдоें рджोрдиों рдЗрддрдиे рд╡्рдпрдеिрдд рд╣ुрдП рдХि рд╕рдм рдЫोреЬ рдЫाреЬ рдХрд░ рдпрд╣ाँ рдЖ рдЧрдпे । рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдПрдХ्рдпूрдкंрдХ्рдЪрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрди рднी рд╣ै рддो рд╕ांрдз्рдп рдк्рд░ाрд░्рдердиा рд╣ेрддु рд╕ाрдзрдиा рдХेрди्рдж्рд░ рднी। рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕ुрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рднी рд╣ै। рд╕рднी рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рд╕рд╣ी рд╕рдордп рдкрд░ рд╕рднी рдХाрд░्рдп рдкूрд░्рдг рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдкाрджिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдпрд╣ाँ। рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рдиिрд╡ाрд╕ी рд╣рд░ рдкाрдд्рд░ рдПрд╡ं рд╕्рдеाрди рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдХुрдЫ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдЧреЭा рд╣ै рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдЬैрд╕े рд╡рд╣ рд╕рдм рдХрд▓्рдкिрдд рди рд╣ोрдХрд░ рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рд╕्рд╡рдпं рджेрдЦा рд╣ो। рдпाрдиि рдХुрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ рдзрд░ा рдкрд░ рд╕्рд╡рд░्рдЧрд▓ोрдХ рдХी рдЕрдж्рднुрдд рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд╢्рд░ी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХी рдХрд▓्рдкрдиाрд╢рдХ्рддि рдк्рд░рдгрдо्рдп рд╣ै । рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡рд░्рдгрди рдХो рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рд╣ी рдкाрдардХ рдХा рдорди рдЗрд╕ рдЕрдж्рднुрдд рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдордиोрд░рдорддा рдоें рдбूрдм-рдбूрдм рдЬाрддा рд╣ै। рдЕрдиुрд░ाрдзा рднी рдпрд╣ाँ рдЖрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХो рдзрди्рдп рд╕рдордЭ рд░рд╣ी рд╣ै।

рд▓рдЧрднрдЧ рдвाрдИ рдорд╣ीрдиे рдкрд░рдЦрдиे рдХे рдмाрдж рдоाँрд╢्рд░ी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдпाрдиि рдиिрд╡ेрджिрддा рдХो рд╕рджрд╕्рдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕े рдЖрд╢्рд░рдо рдХा рдЧрдгрд╡ेрд╖ рдПрд╡ं рд╕рд╡ेрддрдиिрдХ рдоैрдиेрдЬрд░ рдХा рдкрдж рднी рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЬिрд╕рдХा рдиिрд░्рд╡рд╣рди рдиिрд╡ेрджिрддा рдк्рд░рдг-рдкрдг рд╕े рдХрд░рддी рд╣ै। рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी рдЙрд╕े рдмрд╣рди рдХा рд╕рдо्рдоाрди рджेрддे рд╣ैं рддो рдЧाрдпрдд्рд░ी рдмрд╣рди рд╣рдордЬोрд▓ी рдХा। рд╕ुрдиंрджा рддाрдИ рдФрд░ рдорд▓рдп рджाрджा рдЙрд╕े рдЕрдкрдиी рдмेрдЯी рд╕ा рдк्рдпाрд░ рджेрддे рд╣ैं। рд╡рд╣ рднी рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЬी рдЬाрди рд╕े рд╕ेрд╡ा рдоें рдЬुрдЯी рд░рд╣рддी рд╣ै।

рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдмीрдЪ-рдмीрдЪ рдоें рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी рд╡ рдЖрд░рддी рдХे рдЕрдЯूрдЯ рдк्рд░ेрдо рдкрд░ाрдХाрд╖्рдаा рдХी рдХрд╣ाрдиी, рдЧाрдпрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рдШрд░ рдЫोреЬрдиे рдХा рдХाрд░рдг, рдХेрд╕рд░ рдХा рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЖрдиा, рдЖрджि рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдШрдЯрдиाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдХрдеा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै  рдЬो рдФрдкрди्рдпाрд╕िрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдФрдЪिрдд्рдп рд░рдЦрддा рд╣ै।  рд░ूреЭिрдпों рдХा рдбрдЯрдХрд░ рд╡िрд░ोрдз, рдиिрд░ाрд╢ा рд╕े рдЖрд╢ा рдХी рдУрд░ рдЙрди्рдоुрдЦрддा, рдмेрдЯी рдмрдЪाрдУ, рдмेрдЯी рдкреЭाрдУ рдХा рдкाрда, рдЕंрдЧрджाрди рдФрд░ рд░рдХ्рддрджाрди рдХे рдЕрдиुрдХрд░рдгीрдп рдЙрджाрд╣рд░рдг, рдФрд░ рдИрд╢्рд╡рд░ рдкрд░ рдЕрдЯूрдЯ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рд╣ोрдиा,  рдХ्рд╖рдоाрд╢ीрд▓рддा рдХा рдкाрда рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдЖрджि рдмाрддें рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рд╕рд╣рдЬ рд░ूрдк рд╕े рдкिрд░ोрдИ рд╣ुрдИ рд╣ैं рдЬो рдордиुрд╖्рдп рдХो рдПрдХ рдиेрдХ рдЗंрд╕ाрди рдмрдирдиे рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддी рд╣ैं।

рдПрдХ рджिрди ‘рдЬीрд╡рди-рд╕ंрдз्рдпा’ рдиाрдо рдХे рд╡ृрдж्рдзाрд╢्рд░рдо рдоें рдоुрдЦ्рдп рдЕрддिрдеि рдмрдирдХрд░ рдЧрдИ рдиिрд╡ेрджिрддा рдХे рдлोрдЯो рдЕрдЦрдмाрд░ों рдоें рджेрдЦрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рдмрдЪрдкрди рдХी рд╕рд╣ेрд▓ी рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХाрд░्рддिрдХ рдХो рд▓ेрдХрд░ "рд░ाрдо рдХृрд╖्рдг рд╢рд░рдгрдо्" рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЖ рдзрдордХрддी рд╣ै। рдЕрдиेрдХ рдЧिрд▓े-рд╢िрдХрд╡ों рдХे рдмाрдж рдХрд▓्рдкрдиा рдЪрд▓ी рдЧрдИ рдкрд░ рдЕрдкрдиी рдмाрддों  рдХा рдЧрд╣рд░ा рдЕрд╕рд░ рдЫोреЬ рдЧрдИ। рд░рд╣-рд░рд╣ рдХрд░ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдХाрдиों рдоें рдХрд▓्рдкрдиा рдХे рдХрд╣े рд╢рдм्рдж- "рдЕрдЦिрд▓ рдХो рдХिрд╕ рдмाрдд рдХी рд╕рдЬा рджी рддूрдиे?" рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХे рдорди рдоें рд╣рд▓рдЪрд▓ рдордЪा рдЬाрддे рд╣ैं। рд╡рд╣ рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी рдХी рдкрдд्рдиी рдЖрд░рддी рд╕े рдЕрдкрдиे рдорди рдХी рдмाрдд рд╕ाрдЭा рдХрд░рддी рд╣ै।

 "рдЖрд░рддी рднाрднी рдХी рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рд╕ाрдд्рд╡िрдХрддा рд╕े рднрд░ी рд╕ुрд▓рдЭी рдмाрддों рдиे рдЙрд╕े рдмрд╣ुрдд рдмрд▓ рджिрдпा। рдлिрд░ рднी рдХрд╣ीं рдХुрдЫ рдРрд╕ा рдеा рдЬो рджिрд▓ рдХो рд╕ाрд▓ рд░рд╣ा рдеा рдФрд░ рджिрдоाрдЧ рдоें рдЕрдЬीрд╡ рд╕ी рд╣рд▓рдЪрд▓ рдордЪा рд░рд╣ा рдеा। ...рдЬिрди्рд╣ें рдЙрд╕рдиे рдоाँрд╢्рд░ी рдХे рдЖрдЧे рдЙреЬेрд▓ा।" (рдкृрд╖्рда-147)

рдПрдХ рджृреЭ, рдЙрджाрдд्рдд рдЪाрд░िрдд्рд░िрдХ рдЧुрдгों рд╕े рдпुрдХ्рдд рдоाँрд╢्рд░ी рдЙрд╕े рд╕рд╣ी рд░ाрд╣ рджिрдЦाрддी рд╣ैं- "рдХिрд╕-рдХिрд╕ рдиे рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрде рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рдмुрд░ा рдХिрдпा, рдпे рдпाрдж рд░рдЦрдиे рд╕े рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╕ोрдЪो рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрде рдЕрдЪ्рдЫा рдХिрд╕-рдХिрд╕ рдиे рдХिрдпा। ... рдЖрд╡ेрдЧ рдХो рд╢ाрди्рдд рдХрд░ो рдФрд░ рдХ्рд╖рдоाрд╢ीрд▓ рдмрдиो рдкुрдд्рд░ी।" (рдкृрд╖्рда-147)

рдФрд░ рдЕрдиुрд░ाрдзा рдиे рдЕрдкрдиा рдмुрд░ा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рднुрд▓ा рджिрдпा рдХिрди्рддु рдЕрдЦिрд▓... "рдЙрд╕े рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдХि рдЗंрд╕ाрди рдХрднी рдЬीрддे рдЬी рд░िрд╢्рддों рд╕े рдХрдЯрдХрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддा। рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдпा рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╡рд╣ рд╕рджा рд╕्рдиेрд╣-рд╕рдо्рдмрди्рдзों рд╕े рдЬुреЬा рд╣ी рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै। рддрднी рддो рд╡рд╣ рдЪाрд╣рддी рд╣ै рдХि рдЕрдЦिрд▓ рдХी рдЦрдмрд░ рдЙрд╕े рдоिрд▓े।" (рдкृрд╖्рда-149)

рдЙрд╕े рдЖрд░рддी рднाрднी рдХे рд╢рдм्рдж рдпाрдж рдЖрддे рд╣ैं... "рдирд╣ीं рддो рдЬिрд╕ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕े рдХोрдИ рд╡ाрд╕्рддा рд╣ी рди рд╣ो рдЙрд╕рдХे рд╕ुрдЦ-рджुःрдЦ рдХी рдкрд░рд╡ाрд╣ рднрд▓ा рдХौрди рдХрд░ेрдЧा?" (рдкृрд╖्рда-149)

рдорди рдХी рдЙрдерд▓-рдкुрдерд▓ рдФрд░ рдЙрдж्рд╡िрдЧ्рдирддा рдХे рдмीрдЪ рд╡рд╣ рд░ाрдд рдХो рд╕्рд╡рдк्рди рджेрдЦрддी рд╣ै рдФрд░ рджूрд╕рд░े рджिрди  рдХाрди्рд╣ा рдХी рдоूрд░्рддि рдХे рдЖрдЧे рд╣ाрде рдЬोреЬ рдХрд░ рдЦреЬी рд╣ो рдЧрдИ рдЖрдд्рдо рд╕्рд╡ीрдХाрд░ोрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП - "рд╣े рдХुंрдЬ рдмिрд╣ाрд░ी рдХाрди्рд╣ा! ... рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрдордиे рдоैं рдорди-рдк्рд░ाрдг рд╕े рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рддी рд╣ूँ рдХि рдоैं рдЕрдЦिрд▓ рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХрд░рддी рд╣ूँ...।"     ... ... "рдЙрд╕े рд▓рдЧा рдЬैрд╕े рдХाрди्рд╣ा рдХे рд╣ोрдаों рдХी рдоुрд╕्рдХाрди рдХुрдЫ рдЕрдзिрдХ рдЧрд╣рд░ी рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं... рдк्рд░ेрдо рдХрднी рдЕрдиुрдЪिрдд рд╣ो рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдХрддा। рдмрд╕ рддुрдо рдХрднी рдХрд░्рддрд╡्рдп-рд╡िрдоुрдЦ рди рд╣ोрдиा।" (рдкृрд╖्рда-151)

рдЕрдиुрд░ाрдзा рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдоें рдЖрдХрд░ рдмैрдаी рд╣ी рдеी рдХि рд╕िрдХ्рдпोрд░िрдЯी рдЧाрд░्рдб рдиे рдХिрд╕ी рдХे рдЖрдЧрдорди рдХी рд╕ूрдЪрдиा рджी। рдЖрдЧрди्рддुрдХ рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╡рд╣ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рдеी рдХि ... "рдХुрдЫ рдШंрдЯे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рддो рд╡рд╣ рдХाрди्рд╣ा рдХे рд╕ाрдордиे рдорди рдЦोрд▓рдХрд░ рдФрд░ рд╡िрдирддी рдХрд░рдХे рдЖрдИ рдеी... рдирд╣ीं рдЬाрдирддी рдеी рдХि рдирдЯрд╡рд░ рдиाрдЧрд░ рдЗрддрдиी рдЬрд▓्рджी рдЙрд╕рдХी рдкुрдХाрд░ рд╕ुрди рд▓ेंрдЧे।" (рдкृрд╖्рда-152)

рдЕрдЦिрд▓ рдиे рдЕрдиुрд░ाрдзा рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рдЧिрд▓े-рд╢िрдХрд╡े рдХिрдП рдФрд░ рд╕ाрде рдЪрд▓рдиे рдХी рдордиुрд╣ाрд░ рднी। рдЕрдкрдиी рдоाँ рдж्рд╡ाрд░ा рджी рдЧрдИ рдкाрдЬेрдм рднी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХो рджीं। рдоाँрд╢्рд░ी рд╕े рдоिрд▓рд╡ाрдпा рднी рдЕрдЦिрд▓ рдХो рдЕрдиुрд░ाрдзा рдиे । рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी, рдЖрд░рддी рднाрднी, рдЧाрдпрдд्рд░ी рджीрджी  рдФрд░ рдоाँрд╢्рд░ी рдиे рднी рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХो рдЕрдЦिрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдХिрди्рддु рдЕрдиुрд░ाрдзा рдиे рдЖрд╢्рд░рдо рдХे рдЙрдкрдХाрд░ों рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдпों рдХा рд╣рд╡ाрд▓ा рджेрдХрд░ рдЬाрдиे рд╕े рд╕ाрдл рдордиा рдХрд░ рджिрдпा।

рдЕрдЦिрд▓ рд╕рднी рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдХे рд╣ाрд░ рдЧрдпा рддो рдЙрд╕рдиे рд╕рдм рдЫोреЬ рдХрд░ рд╕्рд╡рдпं рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЖрдХрд░ рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╣ा рдХिрди्рддु рдЕрдиुрд░ाрдзा рдиे рдЕрдкрдиी рдмाрдд рд╕े рдЙрд╕े рдиिрд░ुрдд्рддрд░ рдХрд░ рджिрдпा - "рдирд╣ीं, рддुрдо рдирд╣ीं рдЖрдУрдЧे рдпрд╣ाँ। рддुрдо्рд╣ें рдоाँ рдХे рдкाрд╕ рд░рд╣рдХрд░ рдЙрдирдХी рд╕ेрд╡ा рдХрд░рдиी рд╣ै। рдЬो рдЕрдкрдиी рдоाँ рдХो рдд्рдпाрдЧрдХрд░ рджूрд╕рд░ों рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдШрд░ рд╕े рдиिрдХрд▓ рдЬाрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рддो рдИрд╢्рд╡рд░ рднी рдХ्рд╖рдоा рдирд╣ीं рдХрд░рддे рдФрд░ рд╡ैрд╕े рднी рд╕ेрд╡ा рдзрд░्рдо рдкрд░िрд╣ाрд╕ рдирд╣ीं... рдПрдХ рддрдк рд╣ै... рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рд╣ै, рдЕрдЦिрд▓ рддुрдо्рд╣ें рд▓ौрдЯрдиा рд╣ोрдЧा।"

рдХрд╣ीं рд░ाрдордЪрд░िрдд рдоाрдирд╕ рд╕ा рдЬीрд╡рди рджрд░्рд╢рди рддो рдХрд╣ीं рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдЧीрддा рдХा рд╕ा рдЬ्рдЮाрди, рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рд╢рдм्рдж-рд╢рдм्рдж рд╕े рд▓ेрдЦिрдХा рдХे рдк्рд░рдЦрд░ рдЬ्рдЮाрди рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै।

"рдЕрдиु! рдмेрд╢рдХ рдЦाрд▓ी рд╣ाрде рд▓ौрдЯ рд░рд╣ा рд╣ूँ рдоैं, рд▓ेрдХिрди рдПрдХ рд╕ंрддोрд╖ рд╕ाрде рд▓ेрдХрд░ рдЬा рд░рд╣ा рд╣ूँ рдХि рддुрдо рдЦुрд╢ рд╣ो рдФрд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ाрдеों рдоें рд╣ो। рдЬिрди्рджрдЧी рднрд░ рджुःрдЦ рд╣ी рджुःрдЦ рд╕рд╣े рддुрдордиे। рдЖрдЬ рдоैं рджिрд▓ рд╕े рджुрдЖрдПँ рджेрдХрд░ рдЬा рд░рд╣ा рд╣ूँ рдХि рддुрдо рд╕рджा рд╕ुрдЦी рд░рд╣ो।....।"(рдкृрд╖्рда-167)

рдкाрдд्рд░ों рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдиिःрд╕ृрдд рдПрдХ-рдПрдХ рд╡ाрдХ्рдп рдкाрдардХ рдХे рджिрд▓ рдоें рдЙрддрд░рддा рдЬाрддा рд╣ै। рдФрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рдРрд╕ा рдЕрдж्рднुрдд рдХि рдкाрдардХ рдХो рдЖрдж्рдпोрдкाрди्рдд рдкреЭрдиे рдкрд░ рдордЬрдмूрд░ рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рдЕрди्рдд рджुрдЦाрди्рдд рдФрд░ рд╕ुрдЦाрди्рдд рдХे рдмीрдЪ рдХी рд╕ी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░ाрддा рд╕ा рдкाрдардХ рдХे рдорди рдоें рдЧрд╣рд░े рдЙрддрд░ рдХрд░ рджेрд░ рддрдХ рдЯीрд╕ рдкैрджा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХे рдорди-рдк्рд░ाрдг рдкрд░ рд╣ाрд╡ी рд░рд╣рддा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ा рдХी рд▓ेрдЦрдиी рдХी рд╕рдлрд▓рддा рд╣ै।

"рдЕрдЦिрд▓ рдЧाреЬी рдХा рджрд░рд╡ाрдЬा рдЦोрд▓ рд░рд╣ा рдеा। рдЙрд╕рдХी рдЖँрдЦों рд╕े рдЖँрд╕ू рдЭрд░ рд░рд╣े рдеे, рдЬिрди्рд╣ें рдкौрдЫा рдирд╣ीं рдЙрд╕рдиे। рдкрдЧ рдзрд░ा рдЙрд╕рдиे рдЧाреЬी рдоें рддो рдЕрдиुрд░ाрдзा рдХो рд▓рдЧा, рдЬैрд╕े рдЙрд╕рдХे рд╕ीрдиे рд╕े рдХोрдИ рджिрд▓ рдиिрдХाрд▓ рдХрд░ рд▓े рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рддреЬрдкрдХрд░ рдкुрдХाрд░ा рдЙрд╕рдиे -"рдЕрдЦिрд▓े..." рддो рдЖрд╢ा рдХी рдПрдХ рджрдордХрддी рдХिрд░рдг рдеाрдоे рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХी рдУрд░ рдЦिंрдЪा рдЖрдпा।

рднाрд╡ाрд╡ेрд╢ рдоें рдЕрдЦिрд▓ рдХे рджोрдиों рд╣ाрде рдХрд╕рдХрд░ рдеाрдо рд▓िрдП рдЙрд╕рдиे - "рдЕрдЦिрд▓! рдбрд░, рдХाрдпрд░рддा, рд╕ंрдХोрдЪ, рд▓рдЬ्рдЬा рдФрд░ рдЕрд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рд╕ाрдпे рд╕рджा рд▓िрдкрдЯे рд░рд╣े рдоुрдЭрд╕े рдФрд░ рдХрднी рдЦुрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдорди рдХी рдмाрдд рди рдХрд╣ рд╕рдХी рдоैं рддुрдорд╕े, рдкрд░ рдЖрдЬ рдХрд╣рддी рд╣ूँ- рдоैं рддुрдо्рд╣ें рдЪाрд╣рддी рдеी рддрдм рднी рдФрд░ рдЕрдм рднी рдЪाрд╣рддी рд╣ूँ। рдЕрдкрдиी рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ рдЪाрд╣рддी рд░рд╣ूँрдЧी рдФрд░ рджूрд░ рд░рд╣рдХрд░ рднी рд╕рджा рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкाрд╕ рдмрдиी рд░рд╣ूँрдЧी। рдПрдХ рд╣ी рд╕ाँрд╕ рдоें рдХрд╣ рдЧрдИ рд╡рд╣।" (рдкृрд╖्рда-167)

рдЕрдЦिрд▓ рдлिрд░ рд╕े рд╕ाрде рдЪрд▓рдиे рдХा рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░рддा рд╣ै рдХिрди्рддु рдЕрдиुрд░ाрдзा рдЕрдкрдиी рдЬिрди्рджрдЧी рдХो рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдмрдЪ्рдЪिрдпों рдХी рдзрд░ोрд╣рд░ рдмрддा рдХрд░ рдЪрд▓рдиे рд╕े рдордиा рдХрд░ рджेрддी рд╣ै рддो рдЕрдЦिрд▓ рднी рдЕрдкрдиे рдордиोрднाрд╡ों рдХो рд░ोрдХ рдирд╣ीं рдкाрддा,-" рдпूँ рд▓рдЧ рд░рд╣ा рд╣ै рдЬैрд╕े рдЕрдкрдиी рд░ूрд╣ рдпрд╣ीं рдЫोреЬрдХрд░ рдмेрдЬाрди рд╢рд░ीрд░ рд▓ेрдХрд░ рдЬा рд░рд╣ा рд╣ूँ।  рддुрдо рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рдоें рдпрдХीрди рд░рдЦрддी рд╣ो рдЕрдиु!  рдХ्рдпोंрдХि рддुрдо рдЧीрддा рдкреЭрддी рд╣ो рдФрд░ рдЧीрддा рдХा рдпрд╣ी рджрд░्рд╢рди рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдмोрдз рджрд░्рд╢рди рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд▓ा-рдкिрдЫрд▓ा рдХोрдИ рдЬрди्рдо рдирд╣ीं। рдЬो рд╣ै рдпрд╣ीं...рдЗрд╕ी рдЬрди्рдо рдоें рд╣ै рдФрд░ рдоैं рднी рдпрд╣ी рдоाрдирддा рд╣ूँ рдЗрд╕рд▓िрдП рдоैं рд╢िрдж्рджрдд рд╕े рдЗंрддрдЬाрд░ рдХрд░ूँрдЧा рдЙрд╕ рджिрди рдХा рдЬрдм рддुрдо рдоेрд░े рдкाрд╕ рд▓ौрдЯ рдЖрдУрдЧी рдпा рдоुрдЭे рдпрд╣ाँ рдмुрд▓ाрдУрдЧी... рд╣ाँ рдЕрдиु, рдоैं рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЗंрддрдЬाрд░ рдХрд░ूँрдЧा рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ।" (рдкृрд╖्рда-168)

рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдк्рд░ेрдо рдХी рдкрд░ाрдХाрд╖्рдаा рдХा рдРрд╕ा рдЕрдж्рднुрдд рд░ूрдк рдмिрд░рд▓े рд╣ी рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдиी рд╕े рдЙрддाрд░ рдкाрддे рд╣ैं। рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рднाрд╖ा-рд╢ैрд▓ी рдк्рд░рд╡ाрд╣рдкूрд░्рдг рдФрд░ рдордиोрд░рдо рд╣ै। рдкाрдд्рд░ों рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдЪिрдд्рд░рдг рдЬीрд╡ंрдд рд╣ै। рдкाрдд्рд░ рдпोрдЬрдиा рддрдеा рдЙрдирдХे рдкाрд░рд╕्рдкрд░िрдХ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдПрд╡ं рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХो рдЬिрд╕ рдмाрд░ीрдХी рд╕े рдЧреЭा рдЧрдпा рд╣ै рдк्рд░рд╢ंрд╕рдиीрдп рд╣ै। рд╕ौрддेрд▓ी рдоाँ рдмीрдЬी, рд╕ौрддेрд▓ा рднाрдИ рд╕ुрди्рджрд░, рдмрдЪрдкрди рдХी рд╕рд╣ेрд▓ी рдХрд▓्рдкрдиा, рдЕрдЦिрд▓ рдФрд░ рдЕрдЪाрдирдХ рд╣ी рд░ाрд╕्рддे рдоें рдмрди рдЧрдИ рдзрд░्рдо-рдмрд╣рди рдоीрддा рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рдЧाрдпрдд्рд░ी, рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी, рдЕрдирди्рдд рдкंрдбिрдд рдЬी рдХी рдк्рд░ेрдоिрдХा рдФрд░ рдлिрд░ рдкрдд्рдиी рдЖрд░рддी, рдЧूंрдЧी-рдмрд╣рд░ी рдХрди्рдпा рдХेрд╕рд░, рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рдКрдкрд░ рдПрдХ рджृреЭ, рдЙрджाрдд्рдд рдЪाрд░िрдд्рд░िрдХ рдЧुрдгों рд╕े рдпुрдХ्рдд рдЖрд╢्рд░рдо рдХी рд╕ंрдЪाрд▓िрдХा -‘рдоाँрд╢्рд░ी’, рд╕ीाी рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХा рдЧрдарди рдРрд╕ा рдХि рдкाрдардХ рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рднूрд▓ рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдХोрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдкреЭ рд░рд╣ा рд╣ै рдпा рд╕्рд╡рдпं рдЗрд╕े рдЬी рд░рд╣ा рд╣ै।

рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рд╕ंрд╡ाрдж рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХो рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЬ्рд╡рд▓ंрдд рд╕рдорд╕्рдпा ‘рдШрд░ेрд▓ू рд╣िंрд╕ा’ рдХी рдХрд╣ाрдиी рдмрддाрдпा рд╣ै। рдЬिрд╕े рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рдк्рд░ेрдо рдХी рдЪाрд╢рдиी рдоें рдкाрдЧ рдХрд░ рдЕрдж्рднुрдд рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рд╡рд╣ рдкूрд░्рдгрддः рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдИ рд╣ैं। рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдПрдХ рд╣ी рдХрдоी рд╣ै рдЬो рдЦрд▓рддी рд╣ै рд╡рд╣ рд╣ै рдк्рд░ूрдл рдХी рдЕрд╢ुрдж्рдзिрдпाँ। рдЕрдпрди рдк्рд░рдХाрд╢рди рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╕े рдоैं рдмрд╣ुрдд рд╡рд░्рд╖ рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рд╣ूँ рдХिрди्рддु рдЗрд╕ рдкूрд░ी рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдк्рд░ूрдл рдХी рд▓рдЧрднрдЧ 32 рдЧрд▓рддिрдпों рдХा рд╣ोрдиा рдоुрдЭे рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЪрдХिрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдХृрд╖्рдг рдХो рдХृрд╖्рдгा рдФрд░ рдпोрдЧ рдХो рдпोрдЧा рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рднी рдЦрд▓рддा рд╣ै। рдХрдеाрдирдХ, рдХрдеाрд╡рд╕्рддु, рднाрд╖ा-рд╖ैрд▓ी, рдФрд░ рдЪрд░िрдд्рд░ рдЪिрдд्рд░рдг рдЖрджि рд╕рднी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдкूрд░्рдгрддः рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЧिрдиा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕ुрд╢्рд░ी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдзुрд╡ाрдж рдХी рдкाрдд्рд░ рд╣ैं। рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ोрдЧा рдРрд╕ी рдЖрд╢ा рд╣ै।

6 comments :

  1. рдЖрджрд░्рджीрдп рд╢рд░्рдоा рдЬी , рдЖрдкрдХी рдкрдд्рд░िрдХा 'рд╕ेрддु'рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд╣ाрдиी рд▓ेрдЦ рд╡ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдкреЭी рдЬो рдХाрдлी рдк्рд░рд╢ंрд╢рдиीрдп рд╣ै рдЬिрд╕ рдоें рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ 'рдЕрдЦिрд░ी рд╕ांрд╕ рддрдХ' рдХि рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдмрд╣ुрдд рдХрдЪ्рдЪी рд▓рдЧी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рднी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рд╕рднी рдкрдд्рд░ो рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдПрд╡ рд╕्рдеाрди рдЖрджि рдХрдХ рдмрд╣ुрдд рд╕ुрди्рджрд░ рдк्рд░рд╕्рддрддि рдХिрдпा рд╣ै рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦी рдЧрдпी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдкреЭрдиे рдХे рдмाрдж рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рдЪिрдд्рд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдЖрдкрдХो рдПрд╡ рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рд╕ाрджुрд╡ाрдж рдоंрдЧрд▓ рдХाрдордиाрдпें рд╕рд╣िрдд рдЖрдкрдХा :-
    рдбॉ рдХे рдЙрдорд░ाрд╡ 'рд╡िрд╡ेрдХ рдиिрдзि'
    рдиिрджेрд╢рдХ рдХрд▓ांрдЬрд▓ि рдордеुрд░ा

    ReplyDelete
  2. рдЖрджрд░्рджीрдп рд╢рд░्рдоा рдЬी , рдЖрдкрдХी рдкрдд्рд░िрдХा 'рд╕ेрддु'рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд╣ाрдиी рд▓ेрдЦ рд╡ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдкреЭी рдЬो рдХाрдлी рдк्рд░рд╢ंрд╢рдиीрдп рд╣ै рдЬिрд╕ рдоें рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ 'рдЕрдЦिрд░ी рд╕ांрд╕ рддрдХ' рдХि рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдмрд╣ुрдд рдХрдЪ्рдЪी рд▓рдЧी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рднी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рд╕рднी рдкрдд्рд░ो рдХा рдЪрд░िрдд्рд░ рдПрд╡ рд╕्рдеाрди рдЖрджि рдХрдХ рдмрд╣ुрдд рд╕ुрди्рджрд░ рдк्рд░рд╕्рддрддि рдХिрдпा рд╣ै рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦी рдЧрдпी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдкреЭрдиे рдХे рдмाрдж рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рдЪिрдд्рд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै । рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рдоेрд░ी рдУрд░ рд╕े рдЖрдкрдХो рдПрд╡ рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рд╕ाрджुрд╡ाрдж рдоंрдЧрд▓ рдХाрдордиाрдпें рд╕рд╣िрдд рдЖрдкрдХा :-
    рдбॉ рдХे рдЙрдорд░ाрд╡ 'рд╡िрд╡ेрдХ рдиिрдзि'
    рдиिрджेрд╢рдХ рдХрд▓ांрдЬрд▓ि рдордеुрд░ा

    ReplyDelete
  3. рд╕ुрди्рджрд░, рд╕рдЯीрдХ рдФрд░ рд╕ाрд░्рдердХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдпे рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдбॉ0 рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдФрд░ рдкुрд╕्рддрдХ 'рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ' рдХी рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдЗрдпाँ.

    ReplyDelete
  4. рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ' рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ेрддु рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдбॉ рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдИ। рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ'рдХी рдоाрдирдХों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╢्рд░ेрд╖्рдарддрдо рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдЕрдирди्рдп рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЖрджрд░рдгीрдп рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдзрди्рдпрд╡ाрдж। рдХिрд╕ी рд░рдЪрдиा рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╕ुрдпोрдЧ्рдп рдПрд╡ं рд╕ुрдзी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рдпрд╣ी рдХाрд░्рдп рд╢्рд░рдж्рдзेрдпрд╡рд░ рдбॉреж рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдиे рдХिрдпा рд╣ै। рдЕрддः рдХोрдЯिрд╢ः рдЕрднिрдирди्рджрди।
    рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
    рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖- рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдХाрджрдоी рди्рдпाрд╕

    ReplyDelete
  5. рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ' рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ेрддु рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдбॉ рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдИ। рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ'рдХी рдоाрдирдХों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╢्рд░ेрд╖्рдарддрдо рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдЕрдирди्рдп рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЖрджрд░рдгीрдп рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдзрди्рдпрд╡ाрдж। рдХिрд╕ी рд░рдЪрдиा рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╕ुрдпोрдЧ्рдп рдПрд╡ं рд╕ुрдзी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рдпрд╣ी рдХाрд░्рдп рд╢्рд░рдж्рдзेрдпрд╡рд░ рдбॉреж рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдиे рдХिрдпा рд╣ै। рдЕрддः рдХोрдЯिрд╢ः рдЕрднिрдирди्рджрди।
    рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
    рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖- рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдХाрджрдоी рди्рдпाрд╕

    ReplyDelete
  6. рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рддрдеा рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдЖрджрд░рдгीрдп рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ुрд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ рдХрдкूрд░ рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЖрдЦिрд░ी рд╕ाँрд╕ рддрдХ'рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЙрдд्рддрдо, рд╕рдЯीрдХ,рд╢ाрд╕्рд╡рдд, рд╕ाрд░्рдердХ,рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдирди рдХрд▓्рдпाрдг рдПрд╡ं рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдпे рдкрд░рдо рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдХृрддि рд╣ै। рд╕рдд्рдпрдо् рд╢िрд╡рдо् рд╕ुंрджрд░рдо्।
    рд░ाрдо рд╕िंрд╣'рд╕ाрдж'
    рддुрд▓рд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЕрдХाрджрдоी рди्рдпाрд╕

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।