เค‡เคจ्เคนें เคญी เคฆेเค–िเคฏे Links

▼

เคฎेเคฐे เค•ेเคชเคฒเคฐ, เคนเคฎ เค‡เคธ เคŠँเคšे เคฆเคฐ्เคœे เค•ी เคฌेเคตเค•ूเคซी เคชเคฐ เคนँเคธेंเค—े: เค—ैเคฒिเคฒिเคฏो

เคฎेเคนेเคฐ เคตाเคจ

- เคฎेเคนेเคฐ เคตाเคจ

เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค—ैเคฒिเคฒी เค•ा เคœเคจ्เคฎ เคชीเคธा, เค‡เคŸเคฒी เคฎें เคธเคจ 1564 เคฎें เคนुเค† เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคฎृเคค्เคฏु เคซ्เคฒोเคฐेंเคธ เคฎें เค…เคชเคจे เคนी เค˜เคฐ เคฎें เค•ैเคฆ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคธเคจ 1642 เคฎें เคนुเคฏी। เคœोเคนเคจเคธ เค•ेเคชเคฒเคฐ เคธเคจ 1571 เคฎें เคœเคฐ्เคฎเคจी เค•े เคธ्เคŸुเคŸ्เค—ाเคฐ्เคŸ เค•े เคชाเคธ เคœเคจ्เคฎे เค”เคฐ เคธเคจ 1630 เคฎें เคฐीเค—ंเคธเคฌเคฐ्เค— เคฎें เคฏाเคค्เคฐा เค•เคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เค‰เคจเค•ी เคฎृเคค्เคฏु เคนुเคˆ। เคฆोเคจों เคจ เคธिเคฐ्เคซ เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคฅे เคฌเคฒ्เค•ि เค…เคชเคจी เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค•्เคฐिเคฏाเค•เคฒाเคชों เค•े เฅ›เคฐिเคฏे เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เค•ी เคฒเฅœाเคˆ เคฒเฅœ เคฐเคนे เคฅे। เคนाเคฒांเค•ि เคฆोเคจों เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคˆเคธाเคˆ เค†เคธ्เคฅाเค“ं เคตाเคฒे เคฅे, เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคฐोเคฎเคจ เค•ैเคฅोเคฒिเค• เคšเคฐ्เคš เค•ो เคฎाเคจเคจे เคตाเคฒे เคฅे เค”เคฐ เค•ेเคชเคฒเคฐ เคฒूเคฅेเคฐाเคจ เคงเคฐ्เคฎเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•े เค…เคง्เคฏेเคคा เคฅे। เค‡เคธเค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคฆोเคจों เค•ो เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคตिเคฐोเคง เคेเคฒเคจे เคชเฅœे। เคŸाเคˆเค•ो เคฌ्เคฐाเคนे เค•े เคธंเคชเคฐ्เค• เคฎें เค†เคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏเค•्เคทेเคค्เคฐ เค—เคฃिเคคीเคฏ เค–เค—ोเคฒเคถाเคธ्เคค्เคฐ เคฅा เคœเคฌเค•ि เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคŸेเคฒेเคธ्เค•ोเคช เค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคช्เคฐเคฏोเค—ों เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เค–เค—ोเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•े เค…เคง्เคฏेเคคा เคฐเคนे।

เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค—ैเคฒिเคฒी
เค•ेเคชเคฒเคฐ เค”เคฐ เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคเค•-เคฆुเคธเคฐे เคธे เคธंเคชเคฐ्เค• เคฎें เคคเคฌ เค†เคฏे เคœเคฌ เคธเคจ 1597 เคฎें เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค•ो เค•ेเคชเคฒเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคญेเคœी เค—เคˆ เคธ्เคตเคฒिเค–िเคค เคฒिเค–िเคค เค•िเคคाเคฌ “Mysterium cosmographicum” เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเคˆ। เคœเคตाเคฌ เคฎें เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคจे เค…เคชเคจे เค•ोเคชเคฐ्เคจिเค•เคจ เคตिเคšाเคฐ เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ो เคฒिเค–े। เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ी เค•िเคคाเคฌ เคฎें เค—्เคฐเคนों เค•ी เค—เคคि เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคธूเคฐเคœ เค•ो เคฎाเคจा เค—เคฏा เคฅा। เคฌाเคฆ เคฎें เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ी เค•िเคคाเคฌ เค•े 21เคตें เค…เคง्เคฏाเคฏ เคธे เค—्เคฐเคนीเคฏ เคชिंเคกों เค•ी เคฆूเคฐी เค”เคฐ เค—เคคि เค•े เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เค•ुเค› เค†ंเค•เฅœे เค…เคชเคจे เคถोเคงเคชเคค्เคฐ เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏे เคฅे। เคธเคจ 1609 เคฎें เค•ेเคชเคฒเคฐ เคจे “เค‡เคจเคฐ्เคธिเคฏा” เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคชिंเคกों เค•ी เค‰เคธ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•िเคฏा เคฅा เคœिเคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เคตเคน เคธ्เคฅिเคฐ เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เคธ्เคฅिเคฐ เค”เคฐ เค—เคคिเคฎाเคจ เค…เคตเคธ्เคฅा เคฎें เค—เคคिเคฎाเคจ เคฐเคนเคคे เคนैं เคœเคฌ เค‰เคจ เคชเคฐ เค•ोเคˆ เคฌाเคนिเคฐी เคฌเคฒ เคจ เคฒเค—ाเคฏा เค—เคฏा เคนो। เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ी เค‡เคธी เค•िเคคाเคฌ เคฎें เคธूเคฐเคœ เค•े เค…เคชเคจी เคงुเคฐी เคชเคฐ เค˜ूเคฎเคจे เค•ी เคชเคฐिเค•เคฒ्เคชเคจा เคญी เค•ी เค—เคˆ เคฅी। เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคฆ्เคตाเคฐा “Sidereus nuncius” เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค•े เคฌाเคฆ เค•ेเคชเคฒเคฐ เคจे เค—ैเคฒिเคฒिเคฏो เค•ो เคเค• เคชเคค्เคฐ เคฒिเค–ा เคฅा। เคœिเคธเคฎें เคฒिเค–ा เคฅा เค•ि “เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคธूเคฐเคœ เคนै, เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•े เคฆिเคฒ เคฎें, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคชुंเคœ, เคŠเคท्เคฎा, เคœीเคตเคจ เค•ा เคฎूเคฒ เค”เคฐ เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•ी เค—เคคि เค•ा เคœเคจเค•”। เคเค• เคชเคค्เคฐ เคฎें เค•ेเคชเคฒเคฐ เคจे เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค•ो เคฏाเคฆ เคฆिเคฒाเคฏा เคฅा เค•ि เคชाँเคš เค—्เคฐเคนों เค•े เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคธूเคฐเคœ เคนी เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคฏเคน เคญी เคธंเคญเคต เคนै เค•ि เคชृเคฅ्เคตी เค•ी เค—เคคि เค•े เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคญी เคธूเคฐเคœ เคนी เคนै।”

เคœोเคนเคจเคธ เค•ेเคชเคฒเคฐ
เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคจे เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค…เคชเคจे เคฆो-เค‡ंเคš เคต्เคฏाเคธ เคตाเคฒे เคธाเคงाเคฐเคฃ เคธे เคŸेเคฒेเคธ्เค•ोเคช เค•ी เคธเคนाเคฏเคคा เคธे เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคšाเคฐ เค‰เคชเค—्เคฐเคนों เค•ो เคฆेเค–ा เคฅा। เค‡เคธी เคฌीเคš เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค•ा เคตिเคฐोเคง เคนोเคจा เคถुเคฐू เคนो เค—เคฏा เค”เคฐ เคฏเคน เคตिเคฐोเคง เคฒเค—ाเคคाเคฐ เค•ाเคซी เคฌเฅเคคा เค—เคฏा। เค˜ाเคฐ्เคฎिเค• เคฒोเค— เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค•ी เคฌाเคคें เคฎाเคจเคจे เค•ो เคคैเคฏाเคฐ เคจเคนीं เคฅे, เค•्เคฏोंเค•ि เคคเคฌ เคคเค• เคฏเคน เคงाเคฐเคฃा เคฅी เค•ि เคชृเคฅ्เคตी เคธाเคฐे เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เค•े เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคนै। เค‡เคจ्เคนी เคตिเคฐोเคงों เค•े เคฌीเคš เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เคจे เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ो เคเค• เคชเคค्เคฐ เคฒिเค–ा เคœिเคธเค•ा เคเค• เคนिเคธ्เคธा เคฏเคนाँ เคชेเคถ เคนै। เคเคธा เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เค•ेเคชเคฒเคฐ เค•ो เคฏเคน เคชเคค्เคฐ เคฒिเค–เคคे เคธเคฎเคฏ เค—ैเคฒिเคฒिเค“ เค•ाเคซी เค—ुเคธ्เคธे เคฎें เคฅे- 

*****************************************************
เค—ैเคฒिเคฒिเคฏो เค•ा เค•ैเคชเคฒเคฐ เค•े เคจाเคฎ เคชเคค्เคฐ

เค…เค—เคธ्เคค 19, 1610
“เค†เคช เคชเคนเคฒे เค”เคฐ เคฒเค—เคญเค— เค‡เค•เคฒौเคคे เค‡ंเคธाเคจ เคนैं เคœिเคจเค•े เคฆिเคฎाเค— เค•े เค–ुเคฒेเคชเคจ เค”เคฐ เคฌुเคฒंเคฆ เคช्เคฐเคคिเคญा เค•े เค•ाเคฐเคฃ, เคเค• เคธเคฐเคธเคฐी เคคเคนเค•ीเค•ाเคค เค•े เคฌाเคฆ เคญी เค†เคชเค•ो เคฎेเคฐे เคฆ्เคตाเคฐा เคฆिเค เค—เค เคธाเคฐे เคฌเคฏाเคจों เค•ा เคถ्เคฐेเคฏ เคฆिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै.....। เคนเคฎ เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เค—्เคฐเคน เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฌเฅœे เคชिंเคกों เค•ी เค–िเคฒाเคซเคค เค”เคฐ เคฌौเคจे เคชिंเคกों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•ुเค› เคจ เค•เคนเค•เคฐ, เคฌेเค•ाเคฐ เคฎें เคฒเฅœเคคे เคนुเค เค‡เคคเคจी เค…เคงिเค• เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคฎिเคฒ เคฐเคนे เค…เคชเคถเคฌ्เคฆों เคธे เค–ुเคฆ เค•ो เคชเคฐेเคถाเคจ เคจเคนीं เค•เคฐेंเค—े। เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เค•ो เคธ्เคตเคฐ्เค— เคฎें เคŸंเค—ा เคฐเคนเคจे เคฆीเคœिเคฏे, เค”เคฐ เค‡เคจ เค…ंเคงเคญเค•्เคคों เค•ो เค‰เคธเค•े เคŠเคชเคฐ เคญौंเค•เคจे เค•े เคฒिเค เค›ोเฅœ เคฆीเคœिเคฏे, เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคน เคญौंเค•ेเค—े เคนी। เคชीเคธा, เคซ्เคฒोเคฐेंเคธ, เคฌोเคฒोเค—्เคจा, เคตेเคจिเคธ เค”เคฐ เคชเคกुเค† เคฎें เค•เคˆ เคฒोเค—ों เคจे เค‡เคจ เค—्เคฐเคนों เค•ो เคฆेเค–ा เคนै; เคฒेเค•िเคจ เคธเคฌเคจे เคฆुเคตिเคงा เคฎें เค‡เคธ เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคšुเคช्เคชी เคธाเคงी เคนुเคฏी เคนै, เค‡เคจเคฎें เคธे เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคธंเค–्เคฏा เคเคธे เคฒोเค—ों เค•ी เคนै เคœो เคจ เคคो เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เค•ो เคชเคนเคšाเคจเคคे เคนैं เคจ เคนी เคฎंเค—เคฒ เค•ो, เคตเคน เคถाเคฏเคฆ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคฎा เค•ो เค—्เคฐเคน เคธเคฎเคเคคे เคนैं। เคตेเคจिเคธ เคฎें เคเค• เค†เคฆเคฎी เคจे เคฎेเคฐे เคตिเคฐोเคง เคฎें เคถेเค–ी เคฌเค˜ाเคฐเคคे เคนुเค เค•เคนा เค•ि เคตเคน เคฌเคนुเคค เคนी เคจिเคถ्เคšिเคคเคคा เค•े เคธाเคฅ เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เคตाเคฒे (เคฎेเคฐे เคฆ्เคตाเคฐा เคฆेเค–े เค—เค) เค—्เคฐเคนों เค•ो เคœाเคจเคคा เคนै, เคœो เค•ि เค‰เคธเคจे เคญी เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคฆेเค–े เคญी เคนैं। เคตเคน เค—्เคฐเคน เคจเคนीं เคนैं (เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคชเค—्เคฐเคน เคนैं) เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคน เคนเคฎेเคถा เคฌृเคนเคธ्เคชเคคि เค•े เคธाเคฅ เคฆेเค–े เค—เค เคนैं, เค”เคฐ เค‰เคจเคฎें เคธे เค•ुเค› เคฏा เคคो เคธเคญी เค…เคฌ เคญी เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เคนैं เค”เคฐ เค†เค—े เคจिเค•เคฒ เค—เค เคนैं। เค•्เคฏा เค•िเคฏा เคœाเค? เคนเคฎ เค•िเคธเค•ा เคชเค•्เคท เคฒें เคกेเคฎोเค•्เคฐेเคŸ्เคธ เค•ा เคฏा เคนेเคฐाเค•्เคฒिเคŸเคธ เค•ा?

 เคฎेเคฐे เคนिเคธाเคฌ เคธे, เคฎेเคฐे เค•ैเคชเคฒเคฐ, เคนเคฎ เค‡เคธ เคŠँเคšे เคฆเคฐ्เคœे เค•ी เคฌेเคตเค•ूเคซी เคชเคฐ เคนँเคธेंเค—े। เคคुเคฎ เคฏเคนाँ เคŠँเคšे เคฆเคฐ्เคœे เค•े เค…เค—्เคฐเคฃी เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค•ों เค•ो เค•्เคฏा เค•เคนोเค—े? เคœिเคจ्เคนें เคฎैंเคจे เคนเฅ›ाเคฐ เคฌाเคฐ เค…เคชเคจे เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เคธे เคœुเฅœे เคฆเคธ्เคคाเคตेเฅ› เคฆिเค–ाเคจे เค•ी เคชेเคถเค•เคถ เค•ी เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค†เคฒเคธ्เคฏ เค•ी เคชเคฐाเค•ाเคท्เค ा เคฎें เค…เคชเคจा เคนी เคฎเคฒ เค–ाเค•เคฐ เคœिंเคฆा เคฐเคนเคจे เคตाเคฒे เคงूเคฐ्เคค เค…เคœเค—เคฐों เค•ी เคคเคฐเคน เค‡เคจ เคฒोเค—ों เคจे เคญी- เคจ เค•เคญी เค—्เคฐเคน เคฆेเค–े, เคจ เคนी เค‰เคชเค—्เคฐเคน, เค”เคฐ เคจ เคนी เค‡เคจ्เคนोंเคจे เคฆूเคฐเคฆเคฐ्เคถी เคฆेเค–ा! เค…เคธเคฒ เคฎें, เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธँเคชोเคฒे เค…เคชเคจे เค•ाเคจ เคฌंเคฆ เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฏे เค†เคฆเคฎी เคธเคค्เคฏ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถ เค•े เคธाเคฎเคจे เค…เคชเคจी เค†ँเค–ें เคฌंเคฆ เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं।

เคฏเคน เคฎเคนाเคจ เคฎाเคฎเคฒे เคนैं; เคซिเคฐ เคญी เค‡เคจ्เคนें เคฒेเค•เคฐ เค•ोเคˆ เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เคนोเคคा। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฒोเค— เคฏเคน เคธोเคšเคคे เคนैं เค•ि เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ोเคˆ เคเคจेเคก (AEneid) เคฏा เค“เคกिเคธी เคœैเคธी เค•िเคคाเคฌ เคนै, เค”เคฐ เคฏเคน เค•ि เคธเคš เค•ो เคฌ्เคฐเคน्เคฎाเคฃ्เคก เคฎें เคฏा เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฎें เค–ोเคœเค•เคฐ เคจเคนीं เคฌเคฒ्เค•ि (เค‰เคจเค•े เคนी เคถเคฌ्เคฆों เคฎें) เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค•िเคคाเคฌों เคฎें เคฒिเค–ी เคฌाเคคों เคธे เคฎिเคฒाเคจ เค•เคฐเค•े เคชाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै! 

 เคคुเคฎ เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคนँเคธोเค—े เคฏเคฆि เคคुเคฎ्เคนें เคตเคน เคฌाเคคें เคธुเคจเคจे เค•ो เคฎिเคฒे เคœो เคชीเคธा เค•ी เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เคชीเค  เค•े เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เคจे เคฎेเคฐे เคตिเคฐोเคง เคฎें เคฎเคนाเคจ เคก्เคฏूเค• เค•े เคธเคฎเค•्เคท เค•เคนीं, เคœिเคจเคฎें เค‰เคธเคจे เคคाเคฐ्เค•िเค• เคถाเคธ्เคค्เคฐाเคฐ्เคฅ เค•े เฅ›เคฐिเคฏे เค”เคฐ เคœाเคฆुเคˆ เค•เคธเคฎों เค•े เคธाเคฅ เคฎेเคฐे เคคเคฐ्เค•ों เค•ो เคคाเคฐ-เคคाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ोเคถिเคถ เค•ी เค”เคฐ เคฏเคน เคฆเคฒीเคฒ เคชेเคถ เค•ी เค•ि เคจเค เค—्เคฐเคน เคธ्เคตเคฐ्เค— เคฎें เคนैं।” 

Source: Karl Von Gebler, Galileo Galilei, p. 26 (1879).
****************************************

1 comment:

  1. เค…เฅ›ीเฅ› เคฐाเคฏJune 1, 2020 at 2:03 AM

    เคธเคฎเคธ्เคฏा เค‡เคธเคฒिเค เคœเคจ्เคฎी เค•्เคฏोंเค•ि เคธौเคฐ-เคฎंเคกเคฒ เค•े เคคीเคจ เคจिเคฆเคฐ्เคถ เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคฎเคจे เคฅे
    เคชเคนเคฒा เค…เคฐเคธ्เคคु-เคŸॉเคฒเคฎी เค•ा เคจिเคฆเคฐ्เคถ (เคฎॉเคกเคฒ)
    เคฆूเคธเคฐा เคจिเค•ोเคฒเคธ เค•ोเคชเคฐเคจिเค•เคธ เค•ा เคจिเคฆเคฐ्เคถ
    เคคीเคธเคฐा เคŸाเคฏเค•ो เคฌ्เคฐाเคนे เค•ा เคจिเคฆเคฐ्เคถ

    เคฎเคง्เคฏเค•ाเคฒ เค•े เคฒोเค— เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เค‡เคธ เคถैเคฒी เค•े เค…เคญ्เคฏเคธ्เคค เคจเคนीं เคฅे เค•ि เคเค• เคตिเคทเคฏ-เคตเคธ्เคคु เค•े เคเค• เคธे เค…เคงिเค• เคจिเคฆเคฐ्เคถ

    http://www.basicuniverse.org/2015/10/GrahonkiGatiKeplerkeNiyam.html

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।