рдХाрд▓рдЬрдпी рдЧीрдд “рдкुрд░рд╡ा рдЬो рдбोрд▓ рдЧрдИ” рдХे рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдЧीрддрдзрд░्рдоी рдбॉ. рд╢िрд╡ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕िंрд╣ рднрджौрд░िрдпा

рдордиोрд╣рд░ рдЕрднрдп

рдордиोрд╣рд░ рдЕрднрдп

'рдкुрд░рд╡ा рдЬो рдбोрд▓ рдЧрдИ' рдпे рдоुрдЦреЬा рд╣ै рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдбॉ. рд╢िрд╡ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕िंрд╣ рднрджौрд░िрдпा рдХे рдирд╡рдЧीрдд рдХा рдЬिрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рд╕рдордп рдоें рд╕рдирд╕рдиी рд╕ी рдордЪा рджी рдеी। рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1954 рдоें рдЬрдм 'рдзрд░्рдордпुрдЧ' рдоें рдпрд╣ рдЧीрдд рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ, рддो рд▓рдЧा рдХि рдмंрдж рдЦिреЬрдХिрдпाँ рдзрдХिрдпा рдХрд░ рдЖрд╖ाреЭ рдХी рдиीрд░рдЧрд░्рднा рдШрдЯाрдПँ рдХрдорд░े рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░ рдЧрдИ рд╣ों। 

рдкुрд░рд╡ा рдЬो рдбोрд▓ рдЧрдИ рддो рд╣ुрдЖ рдХ्рдпा?

"\рдШрдЯा рдШрдЯा рдЖँрдЧрди рдоें рдЬूрдб़े-рд╕े рдЦोрд▓ рдЧрдИ। \рдмूँрджों рдХा рд▓рд╣рд░ा рджीрд╡ाрд░ों рдХो рдЪूрдо рдЧрдпा, \рдоेрд░ा рдорди рд╕ाрд╡рди рдХी рдЧрд▓िрдпों рдоें рдЭूрдо рдЧрдпा;\рд╢्рдпाрдо рд░ंрдЧ рдкрд░िрдпों рд╕े рдЕрдо्рдмрд░ рд╣ै рдШिрд░ा рд╣ुрдЖ, \рдШрд░ рдХो рдлिрд░ рд▓ौрдЯ рдЪрд▓ा рдмрд░рд╕ों рдХा рдлिрд░ा рд╣ुрдЖ;\рдордЗрдпा рдХे рдорди्рджिрд░ рдоें\рдЕрдо्рдоा рдХी рдоाрдиी рд╣ुрдИ-\рдбुрдЧ-рдбुрдЧ-рдбुрдЧ-рдбुрдЧ-рдбुрдЧ рдмрдзрдЗрдпा рдлिрд░ рдмोрд▓ рдЧрдИ। \рдмрд░рдЧрдж рдХी рдЬрдб़ें рдкрдХрдб़ рдЪрд░рд╡ाрд╣े рдЭूрд▓ рд░рд╣े, \рдмिрд░рд╣ा рдХी рддाрдиों рдоें рдмिрд░рд╣ा рд╕рдм рднूрд▓ рд░рд╣े;\рдЕрдЧрд▓ी рд╕рд╣ाрд▓рдХ рддрдХ рдм्рдпाрд╣ों рдХी рдмाрдд рдЯрд▓ी, \рдмाрдд рдмрдб़ी рдЫोрдЯी рдкрд░ рдмрд╣ुрддों рдХो рдмрд╣ुрдд рдЦрд▓ी;\рдиीрдо рддрд▓े рдЪीрд░ा рдкрд░ \рдоीрд░ा рдХी рдмाрд░ рдмाрд░\рдЧुрдб़िрдпा рдХे рдм्рдпाрд╣ рд╡ाрд▓ी рдЪрд░्рдЪा рд░рд╕ рдШोрд▓ рдЧрдИ। \рдЦрдирдХ рдЪूрдб़िрдпों рдХी рд╕ुрдиी рдоेंрд╣рджी рдХे рдкाрддों рдиें, \рдХрд▓िрдпों рдкै рд░ंрдЧ рдлेрд░ा рдоाрд▓िрди рдХी рдмाрддों рдиे;\рдзाрдиों рдХे рдЦेрддों рдоें рдЧीрддों рдХा рдкрд╣рд░ा рд╣ै, \рдЪिрдб़िрдпों рдХी рдЖँрдЦों рдоें рдордорддा рдХा рд╕ेрд╣рд░ा рд╣ै;\рдирджिрдпा рдоें рдЙрдордХ-рдЙрдордХ\рдордЫрд▓ी рд╡рд╣ рдЫрдордХ-рдЫрдордХ\рдкाрдиी рдХी рдЪूрдирд░ рдХी рджुрдиिрдпाँ рд╕े рдоोрд▓ рдЧрдИ। \рдЭूрд▓े рдХे рдЭूрдордХ рд╣ैं рд╢ाрдЦों рдХे рдХाрдиों рдоें, \рд╢рдмрдирдо рдХी рдлिрд╕рд▓рди рд╣ै рдХेрд▓े рдХी рд░ाрдиों рдоें;\рдЬ्рд╡ाрд░ рдФрд░ рдЕрд░рд╣рд░ рдХी рд╣рд░ी рд╣рд░ी рд╕ाрд░ी рд╣ै, \рд╕рдирдИ рдХे рдлूрд▓ों рдХी рдЧोрдЯा рдХिрдиाрд░ी рд╣ै;\рдЧाँрд╡ों рдХी рд░ौрдирдХ рд╣ै\рдоेрд╣рдирдд рдХी рдмाँрд╣ों рдоें, \рдзोрдмिрди рднी рдкाрдЯे рдкрд░ рд╣рдЗрдпा рдЫू рдмोрд▓ рдЧрдИ"।

рдЖँрдЧрди рдоें рдШрдЯाрдУं рдХे рдЬुреЬे рдЦुрд▓ рдЧрдП рдЕрд░्рдеाрдд рдЭрд░рдиे рд▓рдЧीं рдлुрд╣ाрд░ें। рдоाрдиो рдмूँрджों рдиे рд▓рд╣рд░ा рдХрд░ рдШрд░ рдХी рджीрд╡ाрд░ें рдЪूрдо рд▓ीं। рдЕрдиुрднрд╡ рдХीрдЬिрдП рд╕ाрд╡рди рдХी рдоौрдЬ-рдорд╕्рддी, рд╡рд╣ рднी рдЬैрд╕े рдХि "рд╕ाрд╡рди рдХी рдЧрд▓िрдпों" рдоें рдХोрдИ рдорджрдорд╕्рдд, рдЭूрдо-рдЭूрдо рдХрд░ рдШूрдо рд░рд╣ा рд╣ो। рдЙрдзрд░ рдЖрд╕рдоाрди рдоें рдШिрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं рдЕрдк्рд╕рд░िрдпों рд╕ी рд╢्рдпाрдо-рд╡рд░्рдгी рдмрджрд▓िрдпाँ, рдкрд░рджेрд╕ рдЧрдП рдк्рд░िрдп рдШрд░ рд▓ौрдЯ рд░рд╣े рд╣ैं। рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ाрд░рдд рдоाँ рдХी рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рдФрд░ рдФрдд्рд╕ुрдХ्рдп-рдоिрд╢्рд░िрдд рдЖрдиंрдж рдоें рдбूрдмे рдкрд░िрдЬрди-рдкुрд░рдЬрди, рдЖрдиंрджिрдд рд╣ै рдкूрд░ा рдЬрдирдоाрдирд╕। рддीрдЬ рдд्рдпौрд╣ाрд░, рд╢ाрджी-рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рдЪрд░्рдЪा рд╕े рдоिрд╕рд░ी рд╕ी рдШुрд▓рдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै рдпुрд╡ा рдорди рдоें। рдЧ्рд░ाрдо्рдп рдЬीрд╡рди рдоें рд╡рд░рдЦा рд╕्рд╡рдпं рдоें рдд्рдпौрд╣ाрд░ рд╣ै, рдЦुрд╢िрдУं рднрд░ा। рдЗрди рдЦुрд╢िрдУं рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рдк्рд░рддीрдХ рдФрд░ рдмिрдо्рдмों рдХी рдЕрдирдЧреЭрддा рд╣ृрджрдпрдЧ्рд░ाрд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ाँ рдЖрдкрдХो рдоिрд▓ेंрдЧे рдЪूрдб़िрдпों рдХी рдЦрдирдХ рд╕ुрдирддे рдоेंрд╣рджी рдХे рдкрдд्рддे, рдХрд▓िрдпों рдкै рдоाрд▓िрди рдХी рдмाрддों рдХा рд░ंрдЧ, рдзाрдиों рдХे рдЦेрддों рдоें рдЧीрддों рдХा рдкрд╣рд░ा, рдЪिрдб़िрдпों рдХी рдЖँрдЦों рдоें рдордорддा рдХा рд╕ेрд╣рд░ा, рдкाрдиी рдХी рдЪूрдирд░ рдЖрджि। "рдирджिрдпा рдоें рдЙрдордХ-рдЙрдордХ\рдордЫрд▓ी рд╡рд╣ рдЫрдордХ-рдЫрдордХ"рдоें рдз्рд╡рдиि рдХा рдЖрдиंрдж рд╣ै рдоाрдиो рджूрд░ рд╕े рдирди्рд╣ीं -рдирди्рд╣ीं рдШрдг्рдЯिрдпों рд╕ुрд░рдордпी рдЕрдирдЧूंрдЬ рдХाрдиों рдоें рдоिрдаाрд╕ рднрд░ рд░рд╣ी рд╣ो। рдЧीрдд рдХी рдЕंрддिрдо рдкंрдХ्рддिрдпाँ рд╢्рд░рдордЬीрд╡िрдпों рдХी рдоेрд╣рдирдд рдХो рдз्рд╡рдиिрдд рдХрд░рддी рд╣ै, рдкूрд░े рд▓ाрд╡рдг्рдп рдХे рд╕ाрде: "рдЬ्рд╡ाрд░ рдФрд░ рдЕрд░рд╣рд░ рдХी рд╣рд░ी -рд╣рд░ी рд╕ाрд░ी рд╣ै, \рд╕рдирдИ рдХे рдлूрд▓ों рдХी рдЧोрдЯा-рдХिрдиाрд░ी рд╣ै;\рдЧाँрд╡ों рдХी рд░ौрдирдХ рд╣ै\рдоेрд╣рдирдд рдХी рдмाँрд╣ों рдоें, \рдзोрдмिрди рднी рдкाрдЯे рдкрд░ рд╣рдЗрдпा рдЫू рдмोрд▓ рдЧрдИ"। рд╢ाрджी-рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рдЪрд░्рдЪा рд╕े рднाрд╡ोрдж्рджीрдкрди рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдпुрд╡ा рдорди рдоें। рдХिрди्рддु рд╕ाрд╡рди-рднाрджौं рдЗрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдирд╣ीं рдоाрдиे рдЬाрддे। рдХिрд╕ рд╕рд╣рдЬрддा рд╕े рдХрд╡ि рдЗрд╕ рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рд╢рдм्рджाрдпिрдд рдХрд░рддा рд╣ै:

"рдЕрдЧрд▓ी рд╕рд╣ाрд▓рдХ рддрдХ рдм्рдпाрд╣ों рдХी рдмाрдд рдЯрд▓ी, \рдмाрдд рдмрдб़ी рдЫोрдЯी \рдкрд░ рдмрд╣ुрддों рдХो рдмрд╣ुрдд рдЦрд▓ी;\рдиीрдо рддрд▓े рдЪीрд░ा рдкрд░\рдоीрд░ा рдХी рдмाрд░-рдмाрд░\рдЧुрдб़िрдпा рдХे рдм्рдпाрд╣ рд╡ाрд▓ी\ рдЪрд░्рдЪा рд░рд╕ рдШोрд▓ рдЧрдИ"।

рд╢िрд╡ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕िंрд╣ рднрджौрд░िрдпा
рдЗрд╕ рдЧीрдд рдХी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдХрд╡ि рдиे рдЕрдкрдиे рдПрдХ рдЧीрдд рд╕ंрдХрд▓рди рдХो 'рдкुрд░рд╡ा рдЬो рдбोрд▓ рдЧрдИ" рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░ाрдпा। рдмिрдо्рдмों рдФрд░ рдк्рд░рддीрдХों рдХी рдЪिрдд्рд░ाрдд्рдордХрддा рдФрд░ рд░ाрдЧाрдд्рдордХрддा рдХी рдирдИ рд╡्рдпंрдЬрдиा рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ो рдбॉ. рдХुрдоाрд░ рд░рд╡ींрдж्рд░ рдиे рдХрд╡ि рдХो "рд╣िрди्рджी рдирд╡рдЧीрдд рдХे 'рдЕрд╡ांрдЧाрд░्рдб'(рдЖрдоूрд▓рд╡ाрджी рдпा рдЕрдЧ्рд░рдЧाрдоी рдпा 'рдкाрдпोрдиिрдпрд░')рдШोрд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा "рдЗрд╕ рдЧीрдд рдоें рдк्рд░рдХृрддि рдХी рд╕ंрд╡ेрджрдиा, рдЬीрд╡рди рдХा рд╕рд╣рдЬ рд░ोрдоांрд╕ рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЪेрддрдиा рдПрдХ-рд╕ाрде рд░ूрдкाрдпिрдд рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЗрд╕рдХी рддाреЫी-рдЯрдЯрдХी рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдХрд╣рди, рдЗрд╕े рд╣рдоाрд░े рд▓ोрдХ-рдЬीрд╡рди рд╕े рдШрдиिрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдЬोреЬрддी рд╣ै" (рдХाрд╡्рдпाрд▓рдп: 23 рдоाрд░्рдЪ 2018)। 

рдЧीрдд рдХी рд╕рд░्рдЬрдиा рдРрд╕े рдХाрд▓рдЦंрдб рдоें рд╣ुрдИ рдЬрдм рдирд╡рдЧीрдд рдиाрдо рдХा рд╕्рд╡ीрдХृрдд рдЪрд▓рди рдирд╣ीं рд╣ो рдкाрдпा рдеा। рдХुрдЫ рдЧीрддрдХाрд░ рдирд╡्рдпрддा рдХी рдЦोрдЬ рдоें рдирдП-рдирдП рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рддрдм рддрдХ рдбॉ.рднрджौрд░िрдпा рдХे рдЧीрддों рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди-рдХ्рд░рдо рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ो рдЪुрдХा рдеा " рд╢िंрдЬрдиी" (1953) рдиाрдордХ рдЧीрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╕े। рдЗрд╕рдХी рднूрдоिрдХा рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп рдирди्рджрджुрд▓ाрд░े рд╡ाрдЬрдкेрдпी рдиे рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХो "рдЕрдоिрдд рд╕ंрднाрд╡рдиा рд╡ाрд▓ा рдЧीрддрдХाрд░" рдХрд╣ा"। рдирдП-рдкुрд░ाрдиे рдХे рд╕рдо्рдкाрджрдХ рджिрдиेрд╢ рд╕िंрд╣ рдиे рдХрд╣ा: "рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдЙрди рдЧीрддрдХाрд░ों рдоें рд╣ैं рдЬो рдкाрд░рдо्рдкрд░िрдХ рдЧीрддों рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдирд╡рдЧीрдд рддрдХ рдХी рдпाрдд्рд░ा рдоें рдиिрд░рдкेрдХ्рд╖ рднाрд╡ рд╕े рдЧीрдд рдХे рд╕ाрде рд░рд╣े рд╣ैं"।

рдзрди्рдиीрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рд░ाрдпрдмрд░ेрд▓ी рдоें 15 рдЬुрд▓ाрдИ 1927 рдХो рдЬрди्рдоें рдХीрд░्рддिрд╢ेрд╖ рдбॉ. рд╢िрд╡ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕िंрд╣ рднрджौрд░िрдпा рдЙрди рдЬрдирдк्рд░िрдп рдЧीрддрдХाрд░ों рдоें рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ोँрдиे рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЙрдд्рддрд░ाрд░्рдз рдоें рдРрд╕े рдЧीрддों рдХी рд╕ंрд░рдЪрдиा рдХी рдЬो рдмाрдж рдоें рдирд╡рдЧीрдд рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП। рдЗрдХ्рдХीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рд╕े рдХрд╡िрддा рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдорд░्рдкिрдд рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдиे рдХрд╡िрддा рдХी рд╡िрднिрди्рди рд╡िрдзाрдУं рдкрд░, рдЙрд╕ी рд╕ुрдШрд░ाрдИ рд╕े рд▓िрдЦा рдЬैрд╕े рд▓рдЧрднрдЧ рдкाँрдЪ рд╕ौ рдирд╡рдЧीрдд рд▓िрдЦे। "рдоाрдз्рдпрдо рдФрд░ рднी"рдЙрдирдХे рдоुрдХ्рддрдХ, рдоुрдХ्рддрдЫंрдж, рдЧрдЬрд▓, рд╣ाрдЗрдХू рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рдЙрдирдХे рдЕрди्рдп рдЧीрдд рд╕ंрдХрд▓рди рд╣ैं 'рдирджी рдХा рдмрд╣рдиा рдоुрдЭ рдоें рд╣ो', рд▓ो рдЗрддрдиा рдЬो рдЧाрдпा।

рдорди рдоें рдЙрдордЧ рд░рд╣ी рдеी рдХрд╡िрддा, рдкрд╣рд▓ी рдиिрдпुрдХ्рддि рдоिрд▓ी рдкुрд▓िрд╕-рд╡िрднाрдЧ рдХे рдХोрд╖ाрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХी (1946 -1956)। рдлिрд░ рд╡ैрд╕рд╡ाреЬा рдЗрдг्рдЯрд░ рдХॉрд▓ेрдЬ(1957-96) рд╡ैрд╕рд╡ाреЬा рдбिрдЧ्рд░ी рдХॉрд▓ेрдЬ рдоें рдЕрдз्рдпाрдкрди рдФрд░ рддेрдЬрдЧाँрд╡ (рд░ाрдпрдмрд░ेрд▓ी) рдХे рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू рдбिрдЧ्рд░ी рдХॉрд▓ेрдЬ рдХे рдк्рд░ाрдЪाрд░्рдп рдкрдж рд╕े рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд(1988)। рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рдиे рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХो рдЙрдирдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП "рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднूрд╖рдг рд╕рдо्рдоाрди" рд╕े 2007 рдоें рдЕрд▓ंрдХृрдд рдХिрдпा। рдЧीрддों рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें "рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХा рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдордд рдеा- ‘рдоैंрдиे рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдХि рдЧीрдд, рдХाрд╡्рдп рдоेрд░ी рднाрд╡ुрдХрддा рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдкрд░्рдпाрдп рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдпрдеाрд░्рде рдХे рдк्рд░рддि рдПрдХ рдк्рд░ौрдв़ рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХी рдоाрд░्рдоिрдХ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдмрди рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рдирдП рдЧीрдд рдХे рд╕ाрде рдЕрди्рдд:рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рдоैं рднी рдЬुрдб़ рдЧрдпा (рд╣ूँ)। рдЧीрдд рдХी рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдзाрд░рдгाрдУं рд╕े рдоुрдХ्рддि рд╣ी рдирдП рдЧीрдд рдХो рдирдП рдЖрдпाрдо рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрди рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЬीрд╡рди рдХा рд╕рдордЧ्рд░ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ी рдирдП рдЧीрдд рдХो рд╡्рдпाрдкрдХ рдХाрд╡्рдп-рднूрдоि рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। ’рдХрд╡िрддा рдХे рдмाрд░े рдоें рдЙрдирдХी рд╕ोрдЪ рдХुрдЫ рдЕрд▓рдЧ рддрд░рд╣ рдХी рдеी। рд╡े рдк्рд░рд╢्рдирд╡ाрдЪрдХ рдоुрдж्рд░ा рдоें рдХрд╣ा рдХрд░рддे рдеे: "рдХ्рдпा рдЖрдЬ рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ, рд░ाрдЬрдиिрддिрдХ рд╡िрдбंрдмрдиाрдУं рдФрд░ рд╡िрдж्рд░ूрдкрддाрдУं рдХे рдпрдеाрд░्рде рдЪिрдд्рд░ рдЙрдХेрд░ рджेрдиे рдоाрдд्рд░ рд╕े рдХрд╡ि -рдХрд░्рдо рдХी рдЗрддिрд╢्рд░ी рд╣ो рдЬाрдПрдЧी, рдХ्рдпा рд╣िंрд╕्рд░ рд╣ोрддी рдЬा рд░рд╣ी рджुрдиिрдпा рдоें рдЬрдЯिрд▓ рддाрд░्рдХिрдХрддा рдХे рд╕рд╣ाрд░े рд╕ृрдЬрдиाрдд्рдордХ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдкाрдИ рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рдпрджि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рднी рд▓ी рддो рдХ्рдпा рдЙрд╕ рдЬрди рддрдХ рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖िрдд рд╣ो рд╕рдХेрдЧी рдЬिрд╕े рд▓ाрдордмंрдж рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। .рд╕рдорд╕्рдд рдХрд▓ाрдУं рдХा рдк्рд░рдпोрдЬрдиाрдд्рдордХ рдзрд░्рдо рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдоाрдирд╡ीрдп рднाрд╡ рдХो рдкुрдирд░्рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рдХрд░рдиे рдоें рдЕрдкрдиी рдиैрд╕рд░्рдЧिрдХ рдКрд░्рдЬा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░ें, рди рдХि рдЗрд╕ рддाрд░्рдХिрдХ рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рджिрдЧ्рднрд░्рдоिрдд рд╣ों рдХि рдпрдеाрд░्рде рдХी рдзрд░рддी рдЫूрдЯ рдЬाрдПрдЧी, рддो рдкाँрд╡ рдХрд╣ाँ рд░рдЦेंрдЧे ---рдХрд╡िрддा рдХी рдПрдХ рдЬрд░ूрд░ी рд╢рд░्рдд рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрд╕рд░рджाрд░ рд╣ो। рдлिрд░ рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рдЖрдЬाрдж рд╣ो рдХि рдкाрдмंрдж, рдирдП рдвंрдЧ рдХी рд╣ो рдпा рдкुрд░ाрдиे рд░ंрдЧ рдХी। --рдк्рд░рднाрд╡ोрдд्рдкाрджрдХ рд╕рд░्рдЬрдиाрдПँ рд▓ोрдХрдоाрдирд╕ рдоें рд╢рддाрдм्рджिрдпों рддрдХ рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддी рд╣ैं" (рд╢рдм्рджाрдпрди - рд╕рдо्рдкाрджрдХ: рдиिрд░्рдорд▓ рд╢ुрдХ्рд▓)।

рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХे рдЧीрддों рдХी рд░ाрдЧाрдд्рдордХрддा рдХा рд╕ंрд╕्рдкрд░्рд╢ рдЗрддрдиा рдЖрд╣्рд▓ाрджрдХाрд░ी рд╣ै рдХि рдкाрдардХ рдХा рдорди рдЕंрддрд░рддрд▓ рддрдХ рдЖрдиंрджाрдиुрднूрддि рд╕े рднीрдЧ рдЬाрддा рд╣ैं। рд╡िрд░ाрдЯ -рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╡िрд╡िрдз рд░ूрдкों рдХा рдЬो рдЪिрдд्рд░ांрдХрди рдХрд╡ि рдиे рдХिрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рдоें рдоाрдирд╡ीрдХрд░рдг рдХे рдЖрд▓рдо्рдмрди рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рднाрд╡ोрдж्рд░ेрдХ рдХा рдЖрд╕्рд╡ाрдж рд╣ी рдХुрдЫ рдФрд░ рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ा рдЛрддु рдмीрдд рдЪрд▓ी рд╣ै। рдмेрдЯिрдпाँ рдкीрд╣рд░ рд╕े рд╡िрджा рд╣ो рд░рд╣ीं рд╣ैं। рдпुрд╡ा-рдкрдд्рдиी рдХे рдорди рдоें рддрд░ंрдЧाрдпिрдд рдЙрдоंрдЧों рдФрд░ рдоिрд▓рди -рдоाрдзुрд░ी рдХी рдЕрдк्рд░рд╕्рддुрдд рдк्рд░рд╕्рддुрддि рдХा рдЕрдиोрдЦा рд╣ै рдЕंрджाрдЬ: "рд░рд╕ -рдШрдЯ рдмाँрдзे рд▓рдо्рдмी рдИрдЦें \рдЧाँрда -рдЧाँрда рдоें рдкोрд░-рдкोрд░ рдоें\ рдиैрд╣рд░ рд╕े рд▓ौрдЯी рдпुрд╡рддी рд╕ी \рдмाрд╕рдорддी рдХी рдЧंрдз рдорд╣рдХрддी\ рдаौрд░-рдаौрд░ рдоें \рдлूрд▓ рдЦौंрд╕ рдХрд░ рдоूंрдЧ \рдЭूрд▓рддी рдЙрдоंрдЧ рдоें \рджाрдиे рдирдпे рдкрд╣рди рдЗрддрд░ाрддी рдЬ्рд╡ाрд░, \рдХрд╣ें рдХ्рдпा рд░ंрдЧ -рдвंрдЧ рдЬो-\рд╕ुрдЦ рд╕िंрдЧाрд░ рдХे\рджिрди рдЖ рдЧрдпे рдХ्рд╡ाрд░ рдХे, рддрдиिрдХ рджेрдЦ рддो рд▓ेрддे рдкाрд░ рдж्рд╡ाрд░ рдХे"। рдЕрд╢्рд╡рдиी рдоाрд╕ рд░рд╣ рдЧрдпा рдкीрдЫे, рджрд╕्рддрдХ рджे рд░рд╣ा рд╣ै рдоाрдШ-рдлाрдЧुрди। рддрдорддрдоाрддी рдзूрдк рдлिрд╕рд▓рддी-рд╕рдо्рд╣рд▓рддी рд╕рд░рд╕ों рдХे рджाрдорди рд╕े рдХैрд╕ी рд▓िрдкрдЯ рд░рд╣ी рд╣ै "рдорди рд╕े рдХрдЪ्рдЪी-рдХрдЪ्рдЪी рдзूрдк\рдмूреЭा рдЬाреЬा рдоोрд╣рдкाрд╢ рдоें\рджिрди рдХो рдЬрдХреЬे рд░рд╣рддा \рдХाँрдЦ рдЧुрджрдЧुрджी рдХрд░рддा рд╕ूрд░рдЬ \рджिрди рдХिрд▓рдХाрд░ी рднрд░рддा \рдХрднी рдлिрд╕рд▓рддी рдХрднी рд╕рдо्рд╣рд▓рддी рдХрд░рддी рдоाрдеा-рдкрдЪ्рдЪी рдзूрдк "। рдлाрдЧुрди рдЖрддा рд╣ै рдкाрд╣ुрдиे рд╕ा рдпा рджूрд▓्рд╣े рд╕ा рд╕рдЬा-рдмрдЬा: "рдЖрдоों рдХे рд╢ीрд╢ -\рдоौрд░ рдмाँрдзрдиे рд▓рдЧा рдлाрдЧुрди\.рдЦेрддों рд╕े -\рдлिрд░ рдлैрд▓ीं рд╡ाрд╕рди्рддी рдмाँрд╣ें\рдЧोрдкिрдпाँ рд╕ुрдЧंрдзों рдХी \рд░ोрдХ рд░рд╣ीं рд░ाрд╣ें \рджेрдЦो рдн्рд░рдорд░ाрд╡рд▓िрдпाँ -\рдХौрди-рд╕ी рдмрдЬाрдпें рдзुрди\рдмाँрд╕ों рд╡ाрд▓ी рдЫाрдпा \рджेрд╣рд░ी рдмुрд╣ाрд░ рдЧрдпी \рдоुрдЯ्рдаीрднрд░ рдзूрд▓, рд╣рд╡ा рдХрдкреЬों рдкрд░ рдоाрд░ рдЧрдпी \рдоौрд╕рдо рдоें -рдЕрдкрдиा рдШрд░ рднूрд▓рдиे рд▓рдЧे рдкाрд╣ुрди" рд╕ुрдЧंрдзों рдХी рдЧोрдкिрдпाँ рдпा рд╣рд╡ा рдХा рдХрдкреЬों рдкрд░ рдоुрдЯ्рдаीрднрд░ рдзूрд▓ рдлेंрдХрдиा 'рдзुрд▓рд╣реЬी' рдХी рдпाрдж рджिрд▓ा рджेрддा рд╣ै। рдлाрдЧुрди рдоें рдЖрдо рд╣ी рдирд╣ीं рдмौрд░ाрддा, рд▓ोрдЧ рднी рдмौрд░ा рдЬाрддे рд╣ैं। рджिрд╢ा-рдн्рд░рдоिрдд рдкाрд╣ुрдиे рдЕрдкрдиा рдШрд░ рд╕рдордЭ рдХрд░, рдкреЬोрд╕ी рдХे рдШрд░ рдЬा рдмैрдарддे рд╣ैं। рдЬेрда, рджुрд▓्рд╣िрди рдХो рднाрднी рдХрд╣рддा рд╣ै। рдирд╡рдЧीрдд рдХрд╡ि рдбॉ. рдордзुрд╕ूрджрди рд╕ाрд╣ा рдХрд╣рддे рд╣ैं рд╢िрд╡ рдмрд╣ाрджुрд░ рд╕िंрд╣ рднрджौрд░िрдпा рдХे рдирд╡рдЧीрддों рдоें рдЧाँрд╡ рдХे рд╡िрд╡िрдз рдк्рд░рд╣рд░ рд░ूрдкाрдпिрдд рд╣ुрдП рд╣ैं। рд╡े рдХрднी рдЬेрда рдХी рджुрдкрд╣рд░ी рдоें рдкिреЬрдХुрд▓ рдХे рдЧीрдд рд╕ुрдирддे рд╣ैं, рдХрднी рдЖрдоों рдХे рд╢ीрд╢ рдкрд░ рдоौрд░ рдмाँрдзрддे рд╣ुрдП рдлाрдЧुрди рдХो рджेрдЦрддे рд╣ैं, рддो рдХрднी рдЧाँрд╡ рдоें рдкреЬे рд╕ूрдЦे рдХो рджेрдЦ рдХрд░ рдмाрджрд▓-рдмाрджрд▓ рдЧुрд╣ाрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं " рд╕ूрдЦ рд░рд╣े рдзाрди рдФрд░ рдкोрдЦрд░ рдХा рдЬрд▓ \рдЪрд▓ो рдкिрдпा рдЧुрд╣рд░ाрдпें рдмाрджрд▓-рдмाрджрд▓\ рдЗंрдж्рд░ рдХो рдордиाрдПँрдЧे\ рдЯोрдЯрдХों рдХे рдмрд▓ \рд░ाрдд рдврд▓े рдиिрд░्рд╡рд╕рдиा рдЬोрддेंрдЧी рд╣рд▓\рджे рдЬाрдиा \рддрди-рдорди рд╕े рд╣ो рдХрд░ рдиिрд░्рдорд▓ \рдХोंрдЫ рднрд░ा рдЪрдмेрдиा рдФрд░ рд▓ौрдЯे рднрд░ рдЬрд▓।

рдЗрд╕ рдоिрдердХीрдп рдмिрдо्рдм рдХे рдЖрд▓ाрд╡ा рдЬрдм рдЧाँрд╡ рдоेंрдЖрдзुрдиिрдХ рдЕрд░्рде рд╕ंрдХрдЯ рдШिрд░ рдЬाрддा рд╣ै рддो рднрджौрд░िрдпा рдХेрдЧीрдд рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рд╕рд░рд▓рдо рдПрд╡ं рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖рдгीрдп рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं рдЗрд╕рдХो рдЙрд╕ рд╕े \рдЙрд╕рдХो рдЗрд╕рд╕े \рдФрд░ рди рдЬाрдиे рдХिрдирдХो рдХिрд╕ рд╕े рдЬोреЬ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡ (рдирд╡рдЧीрдд рдХे рд╡िрд╡िрдз рдЖрдпाрдо) рдЕрдХाрд▓ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдХिрд╕ाрди рдЕрдиेрдХ рдЬंрддрд░ -рдоंрддрд░, рдЯोрдиे рдЯोрдЯрдХे рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗंрдж्рд░ рдХी рдкूрдЬा рддो рдЧोрдХुрд▓ рдХे рдЧ्рд╡ाрд▓े рднी рдХрд░рддे рдеे, рдмंрдж рдХрд░ाрдИ рдХृрд╖्рдг рдХрди्рд╣ैрдпा рдиे। рдЧ्рд░ाрдорд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдоाрди्рдпрддा рд╣ै рдХि рдмैрд▓ рдХी рдЬрдЧрд╣ рдпрджि рдЕंрдзेрд░ी рд░ाрдд рдоें рдиिрд░्рд╡ाрд╕рдиा рд╕ुрд╣ाрдЧिрд▓ рдиाрд░िрдпाँ рд╣рд▓ рдЪрд▓ाрдПँ рддो рдкाрдиी рдЬрд░ूрд░ рдмрд░рд╕ेрдЧा। рд▓ोрдХ рдЬीрд╡рди рд╕े рдЙрдаाрдП рдРрд╕े рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЗрд╕ рдЧीрдд рдХी рдк्рд░ाрдг рд╢рдХ्рддि рд╣ै।

рдРрд╕े рд╣ी рд▓ोрдХрдоंрдЧрд▓ рд╕े рдЬुреЬे рднाрд╡ों рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХрд░ाрддा рд╣ै рдирджी рдХो рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрддा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдЧीрдд: рдоैं рди рд░ुрдХूँ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХे рдШрд░ рдоें\рдзाрд░ рд░рд╣े рдоेрд░े рддेрд╡рд░ рдоें, \рдоेрд░ा рдмрджрди рдХाрдЯрдХрд░ рдирд╣рд░ें-\рд▓े рдЬाрдПँ рдкाрдиी рдКрдкрд░ рдоें;\рдЬрд╣ाँ рдХрд╣ीं рд╣ो\рдмंрдЬрд░рдкрди рдХा рдорд░рдиा рдоुрдЭ рдоें рд╣ो। \рддрдЯ рд╕े рд╕рдЯे рдХрдЫाрд░ рдШрдиे рд╣ों\рдЬрдЧрд╣-рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдШाрдЯ рдмрдиे рд╣ों, \рдЯीрд▓ों рдкрд░ рдорди्рджिрд░ рд╣ों рдЬिрдирдоें-\рд╕्рд╡рд░ рдХे рд╡िрд╡िрдз рд╡िрддाрди рддрдиे рд╣ों;\рдоीрдб़-рдоूрд░्рдЪ्рдЫрдиाрдУं рдХा-рдЙрдардиा-рдЧिрд░рдиा рдоुрдЭрдоें рд╣ो (рдирджी рдХा рдмрд╣рдиा рдоुрдЭрдоें рд╣ो)। рдпрд╣ рдЧीрдд рдХрд╡ि рдХी рдЧीрдд рдзрд░्рдоिрддा рдХी рд╕рдЪ्рдЪी рд╡्рдпрдЦ्рдпा рд╣ै। 

рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдорди-рд╡рдЪрди рд╕े рдЖрд╕्рдеाрд╡ाрджी рд╣ैं, рдЖрд╕्рддिрдХ। рдЬीрд╡рди рдХी рдЬрдЯिрд▓рддाрдУं рдоें рдлँрд╕े рдЖрдЬ рдХे рдЖрджрдоी рдХी рдЖрд╕्рддिрдХрддा рдХ्рд╖ीрдг рд╕े рдХ्рд╖ीрдгрддрдо рд╣ोрддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдИрд╢्рд╡рд░ рдХा рдорд░рдгोрддрд╕्рд╡ рдордиाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдХुрдоाрд░ рд░рд╡ींрдж्рд░ рдХрд╣рддे рд╣ैं "рдЗрд╕ рдЖрд╕्рддिрдХ рднाрд╡рдмोрдз рдХी рдЖрдЬ рдХे рдЬрдЯिрд▓ рдЬीрд╡рди-рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдкुрдиः-рдкुрдиः рдЦोрдЬ рдХрд░рдиे рдХी рдмрд╣ुрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЖрд╕्рддिрдХрддा рдХो рдЬीрд╡рди्рдд рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд╡ि рдЕрдкрдиी рдкुрд░ा-рд╕्рдоृрддिрдпों рд╕े рдиिрд░рди्рддрд░ рдЕрдкрдиा рдЬुреЬाрд╡ рдмрдиाрдпे рд░рдЦрддा рд╣ै। рдмीрддे рджिрдиों рдХी рд╕्рдоृрддिрдпों рдХे рдмреЬे рд╣ी рд╕рдо्рдоोрд╣рдХ рдмिрдо्рдм рд╣ैं рдЬिрдирдоें рдЖрдо рдЬीрд╡рди рдХे рд╕рд╣рдЬ рдордзुрд░ рд╕ंрд╕рд░्рдЧों рдХी рдЖрдЦ्рдпा рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ै:

рд╕рдд्рддрд░ рд╕ीреЭी\рдЙрдорд░ рдЪреЭ рдЧрдпी\рдмрдЪрдкрди рдирд╣ीं рднुрд▓ाрдпे рднूрд▓ा\рдЭुрдХी рдХрдорд░ рдкрд░ рдоुрдЭे рдмिрдаाрдиा\рдмाрдмा рдХा рдШोреЬा рдмрди рдЬाрдиा\рдЕрдЬिрдпा рдХा рдЖрд╢ीрд╖, рдкिрддा рдХा\рдЧंрдбे-рддाрдмीрдЬें рдкрд╣рдиाрдиा\рдЕрдо्рдоा рдХे рд╣ाрдеों\рдоाрдеे рдХा\рдЕрдирдЦрди рдирд╣ीं рднुрд▓ाрдпे рднूрд▓ा\рдХाрдЧрдЬ рдХी рдиाрд╡ें рддैрд░ाрдиा\рдЬрд▓ рдЙрдЫाрд▓рдиा, рдирджी рдирд╣ाрдиा\рдоाрдЯी рдХी рджीрд╡ाрд░ें рд░рдЪрдХрд░\рдЬрдЧ рд╕े рди्рдпाрд░े рднрд╡рди рдмрдиाрдиा\ рд╕рд░рдХंрдбों-рд╕िрд▓рдХौрд▓ों рд╡ाрд▓ा\рдЫाрдЬрди рдирд╣ीं рднुрд▓ाрдпे рднूрд▓ा।

рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХा рдХрд╡ि рдк्рд░рдХृрддि рдХी рд░рдордгीрдпрддा рдоें рд╣ी рд░рдордг рдирд╣ीं рдХрд░рддा, рдЧ्рд░ाрдо्рдп рдЬीрд╡рди рдХी рджुрд░्рджрд╢ा рдпा рдЕрдерд╡ा рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдиौрдЯंрдХी рджेрдЦ рдХрд░ рдЬрдЧी рд╡्рдпाрдХुрд▓рддा рдФрд░ рдЫрдЯрдкрдЯाрд╣рдЯ рдХो рд╡े рдкूрд░ी рдоाрд░्рдоिрдХрддा рд╕े рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╕्рд╡ाрдзीрди рджेрд╢ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдХрд░्рдгрдзाрд░ों рд╕े рдЖрд╢ा рдеी рдХि рдЧुрд▓ाрдоी рдХी рдпंрдд्рд░рдгा рд╕े рдоुрдХ्рддि рдоिрд▓ेрдЧी рд▓ेрдХिрди рдХैрд╕ा рдмрджрд▓ाрд╡! рдХैрд╕ा рдкрд░िрд╡рд░्рддрди!! (рд╡рд╣ी рдордЫेрд░े\рдЬाрд▓ рд╡рд╣ी рд╣ै\рд╡рд╣ी рдордЫрд▓िрдпाँ рддाрд▓ рд╡рд╣ी рд╣ैं\... рдЖрд░्рддрдЬрдиों рдХे рдШрд░ рддрдХ рдЬिрдирдХे\рдкाँрд╡ों рдХा рджूрднрд░ рдЪрд▓рдиा рд╣ै\рдЬीрдн рдХрд░े рдПрд▓ाрди рдЙрди्рд╣ीं рдХी рджрд▓िрдд рдЬрдиों рдХा рджुрдЦ рд╣рд░рдиा рд╣ै\рд╕िंрд╣ाрд╕рди рддрдХ\рдЬो рднी рдкрд╣ुँрдЪे\рдХंрдзे рдкрд░ рдмैрддाрд▓ рд╡рд╣ी рд╣ै) рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдкрдиे рджिрдЦाрдП, рдЖрд╢्рд╡рд╕्рдд рдХिрдпा рд╡े рдХिрддрдиे рдЕрд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдп рдиिрдХрд▓े। рднрд░ोрд╕ा рдХрд░ें рддो рдХिрд╕ рдкрд░। рд╕рдд्рддा рдХे рд╕िंрд╣ाрд╕рди рдкрд░ рдХाрдмिрдЬ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрд░े рдоाрдирджंрдб рддोреЬ рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рдЬो рд╕рдд्рддा рдХे рд▓िрдП рдЕрдпोрдЧ्рдп рд╣ैं рд╡े рд╕рдд्рддाрд╕ीрди рд╣ैं - 'рдЕрдм рдХिрд╕рдХो\рдХिрд╕рд╕े рдоाрдкेंрдЧे\рддोреЬ рдЪुрдХे рдкैрдоाрдиे рд▓ोрдЧ\рдиाрдХाрдмिрд▓\рдкैрддाрдиे рдХे рднी\рдмैрдаे рд╣ैं рд╕िрд░рд╣ाрдиे рд▓ोрдЧ।'

(рдЧाँрд╡ рдоें рд▓ेрдЯрдиे-рдмैрдардиे рдХे рд▓िрдПрдЕрдзिрдХрддрд░ рдоूँрдЬ рдЖрджि рдХी рдмुрдиी рдЦाрдЯ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬिрдзрд░ рд╕िрд░ рд░рдЦ рдХрд░ рд╕ोрддे рд╣ैं, рд╡рд╣ рд╕िрд░рд╣ाрдиा рдФрд░ рдкैрд░ों рд╡ाрд▓ी рдЬрдЧрд╣ рдкैрддाрдиा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдЫोрдЯे рд╡рдп рдХे рд▓ोрдЧों рд╕े рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХी рдЬाрддी рд╣ै рдХि рд╡े рд╡рд░िрд╖्рда рдЬрдиों рдХे рдкैрд░ों рдХी рдУрд░ рдмैрдаें)। 

рдпрд╣ाँ рдХрд╡ि рдХा рдоंрддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рдЬो рдЪाрд░рдкाрдИ рдХे рдкैрддाрдиे (рдкैрд░ों рдХी рдУрд░ рдЬो рдкैрддाрдиे рдХी рдУрд░ рдмैрдардиे рдХे рдпोрдЧ्рдп рдирд╣ी, рд╣ैं рд╡े 'рд╕िрд░рд╣ाрдиे' рдЖрдХрд░ рдЬрдмрд░рди рдмैрда рдЧрдП рд╣ैं। "рдкैрддाрдиे рдФрд░ рд╕िрд░рд╣ाрдиे" рдХी рдЬुрдЧрд▓рдмंрджी рд╕рдд्рддाрднोрдЧिрдпों рдХी рдпोрдЧ्рдпрддा рдХो рдЦрд░ौंрдЪ рдХрд░ рд░рдЦ рджेрддी рд╣ै। рд▓ोрдХ рдЬीрд╡рди рд╕े рдЙрдаाрдпे рдпे рджोрдиों рд╢рдм्рдж рдЬिрд╕ рдиुрдХीрд▓े -рдзाрд░рджाрд░ рдпрдеाрд░्рде рдХो рд╡्рдпंрдЬिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕рдХा рдкрд░्рдпाрдп рдоिрд▓рдиा рдХрдаिрди рд╣ै। рдЬो рдЪाрд░рдкाрдИ рдХे рдкैрддाрдиे(рдкैрд░ों рдХी рдУрд░ рдмैрдардиे рдпोрдЧ्рдп рдирд╣ीं) рд╡े 'рд╕िрд░рд╣ाрдиे'рдЖрдХрд░ рдЬрдмрд░рди рдмैрда рдЧрдП рд╣ैं। рдпे рд▓ोрдЧ рд╡्рдпрд░्рде рдХी (рдмेрдкрд░) рдХी рдмाрддें рдмрдиाрдиे рдоें рдоाрд╣िрд░ рд╣ैं। рд╕рдоाрдЬ рдоें рдлैрд▓ी рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХी рдмाрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдоें рдЕрдЧ्рд░рдЧрдгी рдпे 'рдирдХрдмрдЬрдиी' рдоें рд╕рдмрд╕े рдЖрдЧे рд╣ैं (рдиреШрдмрдЬрдиी рдоें рдоेрд░े рдШрд░ рдХी\рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े\рдХाрд▓-рдХрд░्рдо-рдЧрддि\рд╡े рдЖрдпे рд╕рдордЭाрдиे рд▓ोрдЧ)। рдЗрди рд╕्рд╡ाрд░्рдеी-рдЕрдоाрдиुрд╖ी рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ 'рджेрд╢' рдоाрдиो рдЦो рдЧрдпा рд╣ै। рдоूрд▓्рдпों рдХा рдЕрд╡рдоूрд▓्рдпрди, рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╕ाрдл -рд╕ुрдерд░ी рдХाрд░्рдпрдкрдж्рдзрддि, рдиिрд░рдЦी-рдкрд░рдЦी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा (рдЕंрдЯ рдЧрдИ рд╣ै рдзूрд▓ рдоें (рдЕрд░्рдерд╣ीрди рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै) рдЙрд╕े рд╢ुрдж्рдз-рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХी рдЬुрдЧाреЬ рдоें рд╕ाрд░े рдХे рд╕ाрд░े рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै; рдкрд▓-рдкрд▓ рд░ंрдЧ рдмрджрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдЖрдЪрд░рдг-рд╣ीрди рдпुрд╡ाрдЬрди рддрдеाрдХрдеिрдд рддрдкे рд╣ुрдП рддрдкрд╕्рд╡ी (рдзूрд▓ рдЪреЭे рджрд╕्рддाрд╡ेрдЬों рдоें\рдзрдм्рдмे рдвँрдХрддे рд░ंрдЧрд░ेрдЬों рдоें\рдЕрдкрдиा рджेрд╢ рдХрд╣ाँ рдЦोрдЬें рд╣рдо\реЩुрджрдЧрд░्реЫी рдХे рдЪंрдЧेрдЬों рдоें\рдЕрд╡рдоूрд▓्рдпрди рдХे\рдЗрд╕ рдоेрд▓े рдоें\рд╢ाрдоिрд▓ рдирдпे -рдкुрд░ाрдиे рд▓ोрдЧ)। рдоाрдирд╡ी рдоूрд▓्рдпों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдЧ्рд░ाрдо्рдп рдЬीрд╡рди рдХी рд╕्рдеाрдкिрдд рдоाрди्рдпрддाрдПँ-рд╕्рдеाрдкрдиाрдПँ рдЯूрдЯрди рдХी рдд्рд░ाрд╕рджी рднोрдЧ рд░рд╣ी рд╣ैं। рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЫрдк्рдкрд░-рдЫाрдиी рдХी рдЬрдЧрд╣ рдкрдХ्рдХी-рдкुрдЦ्рддा рдЫрдд्рддें рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рдпुрдЧ -рдпुрдЧाрди्рддрд░ рд╕े рдЪрд▓े рдЖрд░рд╣े рдкुрдЦ्рддा рд░िрд╢्рддे рдХрдЪ्рдЪे рдзाрдЧों рд╕े рдЯूрдЯ-рдЯूрдЯ рдХрд░ рдмिрдЦрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рдмрдХे рд╣िрд╕्рд╕े рдХा рдЖँрдЧрди рдЕрдЦाрдб़ा рдмрди рдЧрдпा рд╣ै (рдкुрд░рдЦा рдкрде рд╕े\рдкрд╣िрдпे рд░рде рд╕े\рдоोрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡\рдкूрд░े рдШрд░ рдоें\рдИрдЯें-рдкрдд्рдерд░\рдзीрд░े-рдзीрд░े\рдЫाрдиी-рдЫрдк्рдкрд░\рдЫोрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡\рдвीрд▓े рд╣ोрддे\рдХрд╕рддे-рдХрд╕рддे\рдкрдХ्рдХे рдШрд░ рдоें\рдХрдЪ्рдЪे рд░िрд╢्рддे\рдЬोрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡\рдЗрд╕рд╕े рдЙрд╕рдХो\рдЙрд╕рдХो рдЗрд╕рд╕े\рдФрд░ рди рдЬाрдиे рдХिрд╕рдХो рдХिрд╕рд╕े\рддोрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡\рдЧрд░рдоी рд╣ो рдмрд░рдЦा\рдпा рдЬाрдб़ा\рд╕рдмрдХे рдЖँрдЧрди\рдПрдХ рдЕрдЦाрдб़ा\рдЧोрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै рдЧाँрд╡)। рдХрд╡ि рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा рдХि рд╕ंрдмंрдзों рдХी рд╕ंрдЬीрджрдЧी рдмे-рдоौрдд рдорд░ рдЬाрдП (рдЧुрдирдЧुрдиाрддी реЫिрди्рджрдЧी рдХी \рд▓рдп рди рдЯूрдЯे)। рдХिрди्рддु рд▓рдп рдХी рдЧुрдирдЧुрдиाрд╣рдЯ рдЧुрдо рд╣ोрддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрдзрд░ рдорд╣ाрдирдЧрд░ीрдп рдЪрдХाрдЪौंрдз рдпुрд╡ाрдорди рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдкрд▓ाрдпрди рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै рдкीреЭी рдХी рдкीреЭी। рдХिрди्рддु рд╕ाрд░ी рднाрдЧ рджौреЬ рдоृрдЧрддृрд╖ा рд╕े рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं 'рдЧाँрд╡ рд╕े рднाрдЧा рд▓ेрдХिрди/рдпрд╣ाँ рднी рдирд╣ीं рд╕ंрд╡рд░ा। \рдЪрд▓ा рдЧрдпा рд╕ूрд░्рдп рд░ोрдЬ/рдЪौрдб़ी рд╕рдб़рдХों рд╡ाрд▓े рдЫрдЬ्рдЬों рдкрд░/рдзूрдк рдХो рдмिрдЦेрд░ рдХрд░/рдХ्рдпा рдХрд░рдиे рдЖрддा\рд╕ंрдХрд░ी рдЧрд▓िрдпों рд╡ाрд▓ी/рдоेрд░ी рдоुंрдбेрд░ рдкрд░/рд╕ीрд▓рди рд╕े рднрд░ा рд╣ुрдЖ-рдорд╣ाрдирдЧрд░ рдХा рдХрдорд░ा।

рдирдП-рдкुрд░ाрдиे (рдирд╡рдо्рдмрд░ 1997) рдУрдордк्рд░рдХाрд╢ рдЕрд╡рд╕्рдеी рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ूрдк рд╕े рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХे рдЧीрддों рдоें "рдк्рд░рдХृрддि, рд▓ोрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЖрдзुрдиिрдХ-рдмोрдз, рдЬрди-рдзрд░्рдоिрддा рдФрд░ рдЖрдз्рдпाрдд्рдо рднाрд╡рдиा рд╕े рдЬुреЬे рд╡िрд╖рдп рд╣ैं"। рднाрд╖ा рдХी рдЪिрдд्рд░ाрдд्рдордХрддा рдФрд░ рдЖंрдЪрд▓िрдХ рд╢рдм्рджोँ рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдЧीрдд рдХा рдоाрдзुрд░्рдп рдмреЭा рджेрддे рд╣ैं। рд▓ोрдХрдЬीрд╡рди рдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕, рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬों рдХा рдЧीрддों рдоें рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдЙрди्рд╣ें рд▓ोрдХрдоाрдирд╕ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╕े рдЬोреЬрддा рд╣ै рдХुрдЖँ рд╡्рдпाрд╣рдиा, рд╡िрджा рдХे рд╕рдордп рдиाрд╣िрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ीрд╢ा рджिрдЦрдиा, рджेрд╣рд░ी рдХे рджुрд░्рджिрди, рдкाрдиी рдХी рдЪूрдирд░, рдирджिрдпा рдХी рдЙрдордХ-рдЙрдордХ\рдордЫрд▓ी рдХी рдЫрдордХ-рдЫрдордХ"। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рджेрд╢рдЬ рдк्рд░рддीрдХाрд░्рде рд╣ै рджेрд╡ी рдХे рдоंрджिрд░ рдоें рдоाрдиी рдордиौрддी, рдЧुреЬिрдпा рдХे рдм्рдпाрд╣ рдХрдЬрд▓िрдпां рд╕िрд░ाрдиा рдирджी рдоें рджीрдк рдмрд╣ाрдиा।

рд░ाрдпрдмрд░ेрд▓ी рдХी рдЬिрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж рдХे рд▓िрдП рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдХो рдиाрдоिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдиे рд╕рдЪ рд╣ी рдХрд╣ा рдеा: рдбॉ. рднрджौрд░िрдпा рдоाрдирд╡ीрдп рдорди рдПрд╡ं рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЖрд▓рдо्рдмрдиों рдФрд░ рдЖрдпाрдоों рдХो рдмреЬी рдмाрд░ीрдХी, рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖рддा рдФрд░ рджाрд░्рд╢рдиिрдХрддा рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрдиे рдЧीрддों рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпे рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдХे рдЧрд╣рди рдЪिंрддрди, рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдд्рдордХ рдЕрдиुрднрд╡ рдПрд╡ं рд╕ाрдоाрдЬिрдХ-рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ंрдЪेрддрдиा рдХो рдоुрдЦрд░िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं। (рдИ рдкрдд्рд░िрдХा рдкूрд░्рд╡ाрднाрд╕ рдЬुрд▓ाрдИ 27, 2020)। 

2 comments :

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।