เค‡เคจ्เคนें เคญी เคฆेเค–िเคฏे Links

เคนिเคจ्เคฆी เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎ* เค•เคนाเคจी ‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏเคชเคฐเค• เค…เคง्เคฏเคฏเคจ

เคฆेเคตेเคจ्เคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ

เคฆेเคตेเคจ्เคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ

*เคธเคฎ्เคชाเคฆเค•ीเคฏ เคจिเคตेเคฆเคจ: เคนिंเคฆी เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคนाเคจी เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคนिंเคฆी เค•े เคตिเคฆ्เคตाเคจों เคฎें เคฎเคคเคญेเคฆ เคนै। เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฐाเคฎเคšंเคฆ्เคฐ เคถुเค•्เคฒ เคจे เค•िเคถोเคฐीเคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เคฒिเค–िเคค 'เค‡ंเคฆुเคฎเคคी' (1900 เคˆเคธ्เคตी) เค•ो เคนिเคจ्เคฆी เค•ी เคชเคนเคฒी เค•เคนाเคจी เคฎाเคจा เคนै। เค•िเคถोเคฐी เคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เค•ृเคค 'เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी' เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคนिंเคฆी เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคนाเคจी เค•े เค•ुเค› เค…เคจ्เคฏ เคฎुเค–्เคฏ เคฆाเคตेเคฆाเคฐ เคจिเคฎ्เคจ เคนैं:
เคธैเคฏเคฆ เค‡ंเคถाเค…เคฒ्เคฒाเคน เค–ाँ เค•ी 'เคฐाเคจी เค•ेเคคเค•ी เค•ी เค•เคนाเคจी',
เคฐाเคœा เคถिเคตเคช्เคฐเคธाเคฆ เคธिเคคाเคฐे เคนिंเคฆ เค•ी 'เคฐाเคœा เคญोเคœ เค•ा เคธเคชเคจा',
เค•िเคถोเคฐी เคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เค•ी 'เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी' (เคธเคจ् 1900),
เคฎाเคงเคตเคฐाเคต เคธเคช्เคฐे เค•ी 'เคเค• เคŸोเค•เคฐी เคญเคฐ เคฎिเคŸ्เคŸी' (เคธเคจ् 1901)
เคฒेเค–เค• เคชเคฐिเคšเคฏ: เคชเคฃ्เคกिเคค เค•िเคถोเคฐी เคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी
เค†เคชเค•ा เคœเคจ्เคฎ เคธเคจ् 1865 เคˆเคธเคตी เคฎें เคตृंเคฆाเคตเคจ เค•े เคเค• เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค”เคฐ เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคนुเค†। เค†เคชเค•ा เคชเคฐिเคตाเคฐ เคจिเคฎ्เคฌाเคฐ्เค• เคธเคฎ्เคช्เคฐเคฆाเคฏ เค•ा เค…เคจुเคฏाเคฏी เคฅा। เค†เคชเค•े เคชिเคคाเคฎเคน เคตृंเคฆाเคตเคจ เค•े เคธเคฐ्เคตเคถ्เคฐेเคท्เค  เคตिเคฆ्เคตाเคจ् เคเคตं เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฅे। เค†เคชเค•े เคจाเคจा เคตाเคฐाเคฃเคธी เค•े เคธंเคธ्เค•ृเคคเคœ्เคž เคฅे। เค‡เคจ्เคนीं เคธे เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เคœी เคจे เค›เคจ्เคฆเคถाเคธ्เคค्เคฐ เคธीเค–ा เคฅा। เค•िเคถोเคฐी เคฒाเคฒ เคœी เค•ा เคฒाเคฒเคจ-เคชाเคฒเคจ เค”เคฐ เคถिเค•्เคทเคฃ เค‡เคจเค•े เคจाเคจा เค•े เค˜เคฐ เคตाเคฐाเคฃเคธी เคฎें เคนुเค†। เค‡เคธी เค•ाเคฐเคฃ เค†เคช เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เคœी เค•े เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค• เคฎें เค†เค। 1898 เคˆเคธเคตी เคฎें เค†เคชเคจे ‘เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคจिเค•ाเคฒी เคœिเคธเคฎें เค†เคชเค•े เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค† เค•เคฐเคคे เคฅे। เค†เคช ‘เคธเคฐเคธ्เคตเคคी’ เค•े เคชंเคšाเคฏเคคी เคธเคฎ्เคชाเคฆเค• เคฎเคฃ्เคกเคฒ เค•े เคธเคฆเคธ्เคฏ เคฅे। เค†เคชเคจे เคฒเค—เคญเค— 65 เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธों เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค•เคˆ เค•เคตिเคคाเคँ เค”เคฐ เคตिเคตिเคง เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เค…เคชเคจी เคธिเคฆ्เคงเคนเคธ्เคค เคฒेเค–เคจी เคšเคฒाเคˆ। ‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เค”เคฐ ‘เค—ुเคฒเคฌเคนाเคฐ’ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคฒेเค–เค• เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เคœी เค•ो เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เคนोเคจे เค•ा เคถ्เคฐेเคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนै। เค†เคช เค…เคชเคจी เคธांเคธाเคฐिเค• เคฏाเคค्เคฐा เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐ 66 เคตเคฐ्เคท เค•ी เค‰เคฎ्เคฐ (1932 เคˆเคธเคตी) เคฎें เคธ्เคตเคฐ्เค—เค—ाเคฎी เคนुเค।

เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตเคฐ्เคท: เคœूเคจ 1900 เคˆเคธเคตी (เคธเคฐเคธ्เคตเคคी เคฎें)

เคชाเคค्เคฐ-เคชเคฐिเคšเคฏ:
เค‡ंเคฆुเคฎเคคी (เคจाเคฏिเค•ा), เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ (เคจाเคฏเค•), เคฌूเคข़ा (เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा), เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคฒोเคฆी (เคฆिเคฒ्เคฒी เค•ा เคถाเคธเค•)

เค•เคฅाเคธाเคฐ:
เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคฆेเคตเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœा เค•ी เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เค•เคจ्เคฏा เคนै। เคœเคฌ เคšाเคฐ เคตเคฐ्เคท เค•ी เคฅी เคคเคฌ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคฒोเคฆी เคจे เคฆेเคตเค—เคข़ เคชเคฐ เค†เค•्เคฐเคฎเคฃ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค”เคฐ เค‡เคธเค•े เคชिเคคा เคธे เค‡เคธเค•ी เค…เคจिंเคฆ्เคฏ เคธुเคจ्เคฆเคฐी เคฎाเคคा เค•ो เคฎांเค—ा। เคฏुเคฆ्เคง เคนुเค† เค”เคฐ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ी เคฎाเคคा เคจे เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•เคฐ เคฒी। เคฏเคตเคจों เคจे เคฎाเคฐเค•ाเคŸ เค•ी เคคเคฅा เคฏे เคฌाเคช-เคฌेเคŸी เค•िเคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌเคšเค•เคฐ เคตเคจ เค•ी เคถเคฐเคฃ เคฎें เค† เค—เค। เคคเคฌ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เคจे เคถเคชเคฅ เคฒी เค•ि เคœो เค•ोเคˆ เคญी เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ा เคตเคง เค•เคฐेเค—ा, เค‰เคธी เค•े เคธाเคฅ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคตिเคตाเคน เค•เคฐ เคฆेเค—ा เค…เคจ्เคฏเคฅा เค‰เคธे เค‰เคฎ्เคฐเคญเคฐ เค•ुเคฎाเคฐी เคฐเค– เค›ोเคก़ेเค—ा। เคธंเคฏोเค— เคธे เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ी เคฎुเคฒाเค•ाเคค เค‰เคธी เคตเคจ เคฎें เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เคšเคจ्เคฆเคถेเค–เคฐ เคธे เคนोเคคी เคนै। เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•े เคชिเคคा เคฐाเคœเคถेเค–เคฐ เค•ो เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคจे เคตिเคถ्เคตाเคธเค˜ाเคค เคธे เคฎाเคฐ เคกाเคฒा เคฅा। เค‡เคธीเคฒिเค เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคจे เค‰เคธเค•ी เคธेเคจा เคฎें เค˜ुเคธ เค•เคฐ เค‰เคธเค•ा เคตเคง เค•เคฐ เคกाเคฒा เค”เคฐ เคœाเคจ เคฌเคšाเค•เคฐ เคตเคจ เคฎें เค† เค›ुเคชा। เคช्เคฐเคฅเคฎ เคชเคฐिเคšเคฏ เคฎें เคนी เค‡เคจเค•ा เคช्เคฐेเคฎ เคนो เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เค…เคชเคจी เค•ुเคŸी เคฎें เคธ्เคฅाเคจ เคฆेเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เค‰เคธे เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคฒाเคคी เคนै। เคตเคนाँ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เค‡เคธे เคฆेเค–เค•เคฐ เค•्เคฐोเคงिเคค เคนोเคคा เคนै (เค‰เคจเค•ी เคชเคฐीเค•्เคทा เคฒेเคจे เคนेเคคु) เคชเคฐ เคฌाเคฆ เคฎें เค‡เคจเค•े เคช्เคฐेเคฎ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เคคเคฅा เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เคœाเคจเค•เคฐ เค‡เคจเค•ा เคตिเคตाเคน เค•เคฐเคตा เคฆेเคคा เคนै। เคฏเคน เคธाเคฐा เค˜เคŸเคจाเค•्เคฐเคฎ เคฌเคนुเคค เคจाเคŸเค•ीเคฏ เคข़ंเค— เคธे เคตเคฐ्เคฃिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เค•เคนाเคจी เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏเคชเคฐเค• เค…เคง्เคฏเคฏเคจ:
เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•เคนाเคจी เคฎें เคตिเคตिเคง เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฎूเคฒ्เคฏों (เคœिเคจเคฎें เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค…เคฅเคตा เคœैเคตिเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคคเคฅा เค‰เคš्เคšเคคเคฐ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏ เคช्เคฐเคฎुเค– เคนैं) เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคฎिเคฒเคคा เคนै। เคธ्เคตเคฐเค•्เคทाเคชเคฐเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคœिเคœीเคตिเคทा เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏ เค†เคคा เคนै। เคœीเคตिเคค เคฐเคนเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคคเคฅा เคช्เคฐाเคฃเคฐเค•्เคทा เค•ा เคธंเคฌंเคง เคœिเคœीเคตिเคทा เคธे เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคตैเคธे เคคो เคธीเคงे-เคธीเคงे เค‡เคธ เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคจเคนीं เคนै เคชเคฐเคจ्เคคु เคœเคนाँ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เค‡เคจ เคฆोเคจों เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคฆेเค– เค•เคฐ เค•्เคฐोเคงिเคค เคนोเค•เคฐ เค‡เคจ्เคนें เคฎाเคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคคเคฒเคตाเคฐ เค‰เค ाเคคा เคนै เคคเคฅा เคฏे เคฆोเคจों (เคช्เคฐेเคฎเคตเคถ) เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคฌเคšाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคตเคนाँ เคœिเคœीเคตिเคทा เค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ी เคช्เคฐเคคिเคท्เค ा เคนोเคคी เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃाเคฐ्เคฅ- "เคตเคน เค…เคชเคจे เคชिเคคा เค•ा เคเคธा เค…เคจूเค ा เค•्เคฐोเคง เคฆेเค– เคชเคนเคฒे เคคो เคฌเคนुเคค เคกเคฐी, เคซिเคฐ เค…เคชเคจे เคนी เคฒिเค เคเค• เคฏुเคตा เคฌเคŸोเคนी เคฌिเคšाเคฐे เค•ा เคช्เคฐाเคฃ เคœाเคคे เคฆेเค– เคœी เค•เคก़ा เค•เคฐ เคฌूเคข़े เค•े เคชैเคฐों เคชเคฐ เค—िเคฐ เคชเคก़ी เค”เคฐ เคฐो-เคฐो, เค—िเคก़เค—िเคก़ा-เค—िเคก़เค—िเคก़ा เค•เคฐ เคฏुเคตเค• เค•े เคช्เคฐाเคฃ เค•ी เคญिเค•्เคทा เคฎांเค—เคจे เคฒเค—ी।"1 เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคœเคฌ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ो เคฎाเคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคคैเคฏाเคฐ เคนोเคคा เคนै เคคो เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•เคนเคคा เคนै, "เคฎเคนाเคถเคฏ, เค‡เคธ เคตिเคšाเคฐी เค•ा เค•ोเคˆ เค…เคชเคฐाเคง เคจเคนीं เคนै, เค‡เคธे เค›ोเคก़ เคฆीเคœिเค, เคœो เค•ुเค› เคฆंเคก เคฆेเคจा เคนो, เคตเคน เคฎुเคे เคฆीเคœिเค।"2 เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคญी เค•เคนเคคी เคนै, "เคจเคนीं! เคจเคนीं! เค‡เคจเค•ा เค•ोเคˆ เคฆोเคท เคจเคนीं, เคฎैंเคจे เคฌเคฐเคœोเคฐी เค‡เคจเคธे เค•ुเค ाเคฐ เคฒे เคฒी เคฅी, เค‡เคธเคฒिเค เคนे เคชिเคคा! เค…เคชเคฐाเคงिเคจी เคฎैं เคนूँ, เคฎुเคे เคฆंเคก เคฆीเคœिเค, เค‡เคจ्เคนें เค›ोเคก़ เคฆीเคœिเค।"3 เคฏเคนाँ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคฌเคšाเคจे เค•े เคฒिเค เคฆोเคจों เคœिเคœीเคตिเคทा เค•ा เคค्เคฏाเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं เคชเคฐเคจ्เคคु เค‡เคธเค•े เคฎूเคฒ เคฎें เค‰เคจเค•ा เคช्เคฐेเคฎ เคนै, เคœो เคช्เคฐिเคฏ เค•े เคฒिเค เคฆोเคจों เค…เคชเคจी เคœाเคจ เคฆेเคจे เค•ो เค‰เคฆ्เคฏเคค เคนैं।

เคธ्เคตเคฐเค•्เคทाเคชเคฐเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เคœिเคœीเคตिเคทा เค•े เคฌाเคฆ เคญूเค–-เคช्เคฏाเคธ เค•े เคถเคฎเคจ เคธे เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคฎूเคฒ्เคฏ เค†เคคे เคนैं। เคฏเคน เคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐांเคคเคฐ เคธे เคœिเคœीเคตिเคทा เคนी เคนै। เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคฎें เคญूเค–-เคช्เคฏाเคธ เค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ी เค“เคฐ เคธंเค•ेเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เคฆोเคจों เค•े เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคชเคฐीเค•्เคทा เคฒेเคจे เคนेเคคु เคฆोเคจों เค•ो เคชाเคธ เคจเคนीं เค†เคจे เคฆेเคคा เค”เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เคญूเค–ा-เคช्เคฏाเคธा เคฐเค–เค•เคฐ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐ्เคฏ เคฎें เคฒเค—ा เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค…เคชเคจे เคช्เคฐेเคฎी เค•ी เคญूเค–-เคช्เคฏाเคธ เคธे เค…เคตเค—เคค เคนै เค”เคฐ เคญूเค– เค•ी เคคृเคช्เคคि เค•े เคฌिเคจा เค‰เคธเค•ी เคถिเคฅिเคฒเคคा เค”เคฐ เคช्เคฐाเคฃों เค•ो เคธंเค•เคŸ เคฎें เคฆेเค–เค•เคฐ เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคœเคฒ เคฒाเคคी เคนै เค”เคฐ เค†ंเค–ों เคฎें เค†ँเคธू เคญเคฐ เค•เคฐ เค•เคนเคคी เคนै- "เคธुเคจो เคœी, เค เคนเคฐ เคœाเค“, เคฆेเค–ो เคฏเคน เคซเคฒ เค”เคฐ เคœเคฒ เคฒाเคˆ เคนूँ। เค‡เคธे เค–ा เคฒो...।"4 เคคเคฅा เค•เคนीเคจी เค•े เค‰เคค्เคคเคฐाเคฆ्เคฐ्เคง เคฎें เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคธ्เคตเคš्เค› เคœเคฒ เค”เคฐ เคซเคฒ เคฒाเคคी เคนै "เคตเคนाँ เคœा เค•เคฐ เค‰เคธเคจे เคชिเคคा เค•ी เค†เคœ्เคžा เค•ो เคฎेเคŸ เค•เคฐ เคธเคก़े-เค—เคฒे เคซเคฒ เค”เคฐ เค—ंเคฆเคฒे เคชाเคจी เค•े เคฌเคฆเคฒे เค…เคš्เค›े-เคฎीเค े เคซเคฒ เค”เคฐ เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคธाเคซ เคชाเคจी เคฏुเคตเค• เค•ो เคฆिเคฏा।"5

เคชेเคŸ เค•ी เคญूเค–-เคช्เคฏाเคธ เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เคฌुเคญुเค•्เคทाเคชเคฐเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เค•ाเคฎเคคुเคท्เคŸिเคชเคฐเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคญी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เคธ्เคฅाเคจ เคชाเคคे เคนैं। เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคฎें เคฏเคฆ्เคฏเคชि เค•ाเคฎเคคुเคท्เคŸिเคฎूเคฒเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เค•े เคธ्เคชเคท्เคŸ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคคो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคจเคนीं เคนोเคคे เคคเคฅाเคชि เค‡ंเคฆुเคฎเคคि เค”เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เคฎिเคฒเคจ เค•ो เค•ाเคฎ เค•े เคตिเคนिเคค เคฐूเคช เคฎें เคฒिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคเค•-เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคฆेเค– เคฆोเคจों เค•े เคฎเคจ เคฎें เค•ाเคฎ เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎाเคธ्เคฅा เค•ा เค‰เคฆे्เคฐเค• เคนोเคคा เคนै เคœो เคฌाเคฆ เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เคนो เคœाเคคा เคนै। เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•ा เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคœंเค—เคฒ เคฎें เคœเคฌ เค…เคชूเคฐ्เคต เคธुเคจ्เคฆเคฐी เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคि เค•ो เคฆेเค–เคคा เคนै เคคो เคฆंเค— เคฐเคน เคœाเคคा เคนै। เค•्เคฏोंเค•ि "เคเคธा เคฐंเค— เคฐूเคช เคคो เคฌเคก़े-เคฌเคก़े เคฐाเคœाเค“ं เค•े เคฐाเคจिเคตाเคธ เคฎें เคญी เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เคนै, เคธो เค‡เคธ เคตเคจ เคฎें เค•เคนाँ เคธे เค†เคฏा। ... เคฆोเคจों เค•ी เค†ँเค–े เคฐเคน เคฐเคน เค•เคฐ เคšाเคฐ เคนो เคœाเคคीं, เคœिเคจเคธे เค…เคšเคฐเคœ เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคญाเคต เคจเคนीं เคเคฒเค•เคคा เคฅा। เคฏों เคนी เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคฆेเค–ाเคญाเคฒी เคนोเคคे-เคนोเคคे เคเค•ाเคเค• เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคि เค•े เคฎเคจ เคฎें เค•िเคธी เค…เคชूเคฐ्เคตเคญाเคต เค•ा เค‰เคฆเคฏ เคนो เค†เคฏा, เคœिเคธเคธे เคตเคน เค‡เคคเคจी เคฒเคœ्เคœिเคค เคนुเคˆ เค•ि เค‰เคธเค•ी เค†ँเค–े เคจीเคšी เค”เคฐ เคฎुเค– เคฒाเคฒ เคนो เค—เคฏा। เคตเคน เคญाเค—เคจा เคšाเคนเคคी เคฅी...।"6 เคจिเคถ्เคšเคฏ เคนी เคฏเคน เค•ाเคฎोเคฆ्เคฐेเค• เคนै เค”เคฐ เค•ाเคฎ เค•ा เคตिเคนिเคค เค”เคฐ เคจैเคธเคฐ्เค—िเค• เคฐूเคช เคนै। เค‡เคจ เคฆोเคจों เคช्เคฐेเคฎिเคฏों เคฎें เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคช्เคฐेเคฎ เค”เคฐ เค•ाเคฎोเคค्เคชเคค्เคคि เคนोเคคी เคนै। เคฆोเคจों เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคฌिเคจा เคฐเคน เคจเคนीं เคชाเคคे। เค…เคชเคจे เคฌूเคข़े เคชिเคคा เค•े เคฒाเค– เคธเคฎเคाเคจे เคชเคฐ เคชिเคคा เค•ो เคฆेเคตเคคा-เคคुเคฒ्เคฏ เคฎाเคจเคจे เคตाเคฒी เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค…เคชเคจे เคช्เคฐेเคฎी เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคธे เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคฒेเค–เค• เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ "เคตृเคฆ्เคง เคจे เคฒौเคŸ เค•เคฐ เค•्เคฏा เคฆेเค–ा เค•ि เคฆोเคจों เค•ुเคŸी เค•े เคชिเค›เคตाเคก़े เคฎें เคšाँเคฆเคจी เคฎें เคฌैเค े เคฌाเคคें เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।"7 เคจिเคถ्เคšเคฏ เคนी เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•ाเคฎ-เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เค…เคฅเคตा เค•ाเคฎ เค•ी เคญूเค– เค•ा เคตिเคนिเคค เคฐूเคช เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เคตैเคฏเค•्เคคिเค• เคช्เคฐेเคฎเค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ो เคญी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคฎिเคฒी เคนै। เคœंเค—เคฒ เคฎें เคฆोเคจों เค•ी เคนुเคˆ เคญेंเคŸ เค”เคฐ เค‡เคธ เคญेंเคŸ เคธे เคชเคจเคชे เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคฎें เคช्เคฐेเคฎเค•े เคฌीเคœ เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนैं। ‘เคตเคน เคญी เคชเคก़ा-เคชเคก़ा เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ी เค“เคฐ เคจिเคนाเคฐเคจे เคฒเค—ा। เคฆोเคจों เค•ी เคฐเคน-เคฐเคน เค•เคฐ เค†ंเค–ें เคšाเคฐ เคนो เคœाเคคीं, เคœिเคจเคธे เค…เคšเคฐเคœ เค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคญाเคต เคจเคนीं เคเคฒเค•เคคा เคฅा। เคฏों เคนी เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคฆेเค–ाเคญाเคฒी เคนोเคคे-เคนोเคคे เคเค•ाเคเค• เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคฎเคจ เคฎें เค•िเคธी เค…เคชूเคฐ्เคตเคญाเคต เค•ा เค‰เคฆเคฏ เคนो เค†เคฏा, เคœिเคธเคธे เคตเคน เค‡เคคเคจी เคฒเคœ्เคœिเคค เคนुเคˆ เค•ि เค‰เคธเค•ी เค†ंเค–ें เคจीเคšी เค”เคฐ เคฎुเค– เคฒाเคฒ เคนो เค—เคฏा।"8 เคฏเคน เคญाเคต เคฌाเคฆ เคฎें เคช्เคฐเค—ाเคข़ เคช्เคฐेเคฎ เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคिเคค เคนो เคœाเคคा เคนै। เคœเคฌ เคตเคน เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เคฆेเค– เคฒเคœ्เคœा เค•े เคฎाเคฐे เคญाเค—เคจे เคฒเค—ी เคคो เค‰เคธเคจे เค‰เคธเค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคฐोเค• เค•เคฐ เคตिเคจเคฏ เค•ी เค•ि เคตเคน เค‰เคธे เค‡เคธ เคœंเค—เคฒ เคธे เคจिเค•เคฒเคจे เค•ा เคฎाเคฐ्เค— เคฌเคคाเค। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค‰เคธे เคเค• เคฐाเคค เค•े เคฒिเคฏे เค†เคถ्เคฐเคฏ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค…เคชเคจे เคธाเคฅ เคฒे เคœाเคคी เคนै। เค•ुเคŸी เค•े เคชाเคธ เคœाเค•เคฐ เค‰เคธเค•ा เคฌूเคข़ा เคฌाเคช เค†เค—เคฌเคฌूเคฒा เคนोเค•เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เคช्เคฐाเคฃเคฆเคฃ्เคก เคฆेเคจे เคฒเค—ा เคคो เคตเคน เค—िเคก़เค—िเคก़ाเค•เคฐ เค‰เคธเค•ी เคช्เคฐाเคฃ เคญिเค•्เคทा เคฎांเค—เคจे เคฒเค—เคคी เคนै- "เค‡เคธเคฎें เคฏुเคตเค• เค•ा เค•ोเคˆ เคฆोเคท เคจเคนीं เคนै, เค‰เคธे เคฎैं เคนी เค•ुเคŸी เคชเคฐ เคฒे เค†เคˆ เคนूँ। เคฏเคฆि เค‡เคธเคฎें เค•ोเคˆ เค…เคชเคฐाเคง เคนुเค† เคนो เคคो เค‰เคธเค•ा เคฆเคฃ्เคก เคฎुเคे เคฎिเคฒเคจा เคšाเคนिเคฏे।"9 เคฌूเคข़े เคจे เค‰เคธे เคฎुเค†เคซ เคคो เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคชเคฐ เคฌंเคฆी เคฌเคจाเค•เคฐ เคฌเคนुเคค เคธा เค•ाเคฎ เค‰เคธे เคธौंเคช เคฆिเคฏा เค”เคฐ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคจे เคœเคฌ เคฏुเคตเค• เค•ो เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เค”เคฐ เคชเคธीเคจे เคธे เคคเคฐ-เคฌ-เคคเคฐ เคฆेเค–ा เคคो เค†ंเค–ों เคฎें เค†ँเคธू เคญเคฐเค•เคฐ เค‰เคธเคธे เค•ाเคฎ เค›ोเคกเคฉे เค•ी เคตिเคจเคฏ เค•เคฐเคจे เคฒเค—ी। เคฏुเคตเค• เคจे เคญी เคช्เคฐेเคฎ เคฎें เคญเคฐे เคถเคฌ्เคฆ เค•เคนे, "เคธुเคจ्เคฆเคฐी เคฎैं เคธเคš เค•เคนเคคा เคนूँ เค•ि เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคฎुँเคน เคฆेเค–เคจे เคธे เคฎुเคे เค‡เคธ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เค•ा เค•เคท्เคŸ เคœเคฐा เคญी เคจเคนीं เคต्เคฏाเคชเคคा, เคฏเคฆि เคคुเคฎ เคฏों เคนी เคฎेเคฐे เคธाเคฎเคจे เค–เคก़ी เคฐเคนो เคคो เคฎैं เคฌिเคจा เค…เคจ्เคจ-เคœเคฒ เคชिเคฏे เคธाเคฐे เคธंเคธाเคฐ เค•े เคชेเคก़ เค•ाเคŸ เคฆूं।"10 เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค‰เคธเค•े เคนाเคฅ เคธे เค•ुเค ाเคฐ เคฒेเค•เคฐ เคœเคฌ เคธ्เคตเคฏं เคชेเคก़ เค•ाเคŸเคจे เคฒเค—ी เคคो เคตเคน เคฌूเคข़ा เค† เค—เคฏा। เคฆोเคจों เคจे เค•िเคธी เคคเคฐเคน เค‰เคธ เคธे เคช्เคฐाเคฃ เคฐเค•्เคทा เค•ी। เคช्เคฐेเคฎ เค•े เคฌเคจ्เคงเคจ เคฎें เคฌंเคงी เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ो เคจ เคคो เค…เคชเคจे เคชिเคคा เค•ा เคกเคฐ เคฐเคน เค—เคฏा เคฅा เค”เคฐ เคจ เคนी เคช्เคฐाเคฃों เค•ा เคฎोเคน। เคคเคญी เคคो เคตเคน เคช्เคฐेเคฎ เค•े เคซเคจ्เคฆे เคฎें เคซंเคธ เค•เคฐ เค…เคชเคจे เคชिเคคा เค•ी เคฌाเคคों เค•ा เค‰เคฒเคŸा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै। เคฒेเค–เค• เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, "เค…เคนा! เคช्เคฐेเคฎ! เคคू เคงเคจ्เคฏ เคนै!!! เคœिเคธ เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เคจे เค†เคœ เคคเค• เคฆेเคตเคคा เค•ी เคญांเคคि เค…เคชเคจे เคชिเคคा เค•ी เคธेเคตा เค•ी เค”เคฐ เคญूเคฒเค•เคฐ เคญी เค•เคญी เค‰เคธเค•ी เค†เคœ्เคžा เคจ เคŸाเคฒी, เค†เคœ เคตเคน เคช्เคฐेเคฎเค•े เคซเคจ्เคฆ เคฎें เคซंเคธ เค•เคฐ เค‰เคธเค•ा เค‰เคฒเคŸा เคฌเคฐ्เคคाเคต เค•เคฐเคคी เคนै। เคตृเคฆ्เคง เคจे เคฒौเคŸ เค•เคฐ เค•्เคฏा เคฆेเค–ा เค•ि เคฆोเคจों เค•ुเคŸी เค•े เคชिเค›เคตाเคก़े เคšाँเคฆเคจी เคฎें เคฌैเค े เคฌाเคคें เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। ... เคฆोเคจों เคจเคฏे เคช्เคฐेเคฎिเคฏों เคจे เคฌाเคคों เคนी เคฎें เคฐाเคค เคฌिเคคा เคฆी।"11 เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคตเคนाँ เคฐเคนเคคे เคนुเค เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคจे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ो เค…เคชเคจी เคชเคค्เคจी เคฌเคจाเคจे เค•ा เคธंเค•เคฒ्เคช เคฒिเคฏा เค”เคฐ เค†เคถ्เคตाเคธเคจ เคญी เคฆिเคฏा เค•ि เคตเคน เคธเคฆा เค‰เคธी เคธे เคช्เคฐेเคฎ เค•เคฐเคคा เคฐเคนेเค—ा เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐी เคถाเคฆी เค•เคฐเค•े เค‰เคธเค•ी เคธौเคค เคจเคนीं เคฒाเคเค—ा। เคฏเคน เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคชเคฐाเค•ाเคท्เค ा เคนै। เค…เคจ्เคคเคค: เคฆोเคจों เคช्เคฐेเคฎी เคฏुเค—เคฒ เค•ी เคถाเคฆी เคนो เคœाเคคी เคนै।

เคตैเคฏเค•्เคคिเค• เคช्เคฐेเคฎเค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•े เคชเคถ्เคšाเคค् เคตैเคฏเค•्เคคिเค• เค—ौเคฃ เคฎूเคฒ्เคฏ เค†เคคे เคนैं। เค†เค—เคค เค•ा เคธเคค्เค•ाเคฐ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค…เคคिเคฅि เค•ा เคธเคค्เค•ाเคฐ เคคเคฅा เคธेเคตा เค•เคฐเคจा เคเค• เคตैเคฏเค•्เคคिเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคนै। เคญाเคฐเคคीเคฏ เคงเคฐ्เคฎ เคธाเคงเคจा เคฎें เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เค•ि เค…เคคिเคฅि เคฆेเคตเคคुเคฒ्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เค…เคค: เค‰เคธเค•ा เคฏเคฅोเคšिเคค เคธเคค्เค•ाเคฐ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•ा เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เค”เคฐ เค…เคฌ เคฐाเคœा เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ो เคฎाเคฐ เค•เคฐ เคœंเค—เคฒ เคฎें เคญเคŸเค• เคœाเคคा เคนै। เคตเคนाँ เค‰เคธเค•ी เคฎुเคฒाเค•ाเคค เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคธे เคนोเคคी เคนै। เคตเคน เค‰เคธเค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เคœाเคจ เค•เคฐ เค‰เคธเคธे เคœंเค—เคฒ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจे เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคชूเค›เคคा เคนै เคคเคฅा เค•ेเคตเคฒ เค†เคœ เคญเคฐ เค•े เคฒिเค เคŸिเค•เคจे เค•ी เคœเค—เคน เคฎांเค—เคคा เคนै- "เคฎैं เคตिเคชเคค्เคคि เค•ा เคฎाเคฐा เคคीเคจ เคฆिเคจ เคธे เค‡เคจ เคตเคจ เคฎें เคญเคŸเค• เคฐเคนा เคนूँ, เคจिเค•เคฒเคจे เค•ा เคฎाเคฐ्เค— เคจเคนीं เคชाเคคा। เค”เคฐ เคœो เคคुเคฎ เคฎेเคฐी เคนी เคญांเคคि เคฎเคจुเคท्เคฏ เคœाเคคि เค•ी เคนो เคคो เคฎें เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เค…เคคिเคฅि เคนूँ เคฎुเคे เค•ेเคตเคฒ เค†เคœ เคญเคฐ เค•े เคฒिเค เคŸिเค•เคจे เค•ी เคœเค—เคน เคฆो।"12

‘เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी’ เค…เคคिเคฅि เค•ी เคธेเคตा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค–ुเคฆ เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคी เคนुเคˆ เค•เคนเคคी เคนै "เคฎैं เค…เคชเคจे เคฌूเคข़े เคชिเคคा เค•े เคธाเคฅ เค‡เคธी เค˜เคจे เคœंเค—เคฒ เค•े เคญीเคคเคฐ เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เค•ुเคŸी เคฎें, เคœो เคเค• เคธुเคนाเคตเคจी เคชเคนाเคก़ी เค•ी เคšोเคŸी เคชเคฐ เคฌเคจी เคนुเคˆ เคนै, เคฐเคนเคคी เคนूँ। เคฏเคฆि เคคुเคฎ เคฎेเคฐे เค…เคคिเคฅि เคนुเค† เคšाเคนเคคे เคนो เคคो เคฎेเคฐी เค•ुเคŸी เคชเคฐ เคšเคฒो, เคœो เค•ुเค› เคฎुเคเคธे เคฌเคจेเค—ा, เค•เคจ्เคฆเคฎूเคฒ, เคซเคฒ-เคซूเคฒ เค”เคฐ เคœเคฒ เคธे เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคธेเคตा เค•เคฐूंเค—ी।"13 เค”เคฐ เคตเคน เคฏเคฅाเคฏोเค—्เคฏ เคธेเคตा เค•เคฐเคคी เคญी เคนै।

เคธाเคฎाเคœिเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เค•े เค…เคจ्เคคเคฐ्เค—เคค เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐเคฅเคฎ เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค• เค…เคฅเคตा เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏเค—เคค เคฎूเคฒ्เคฏ เค†เคคे เคนैं। ‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เคญी เค†เคฆเคฐ्เคถ เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ा เคจिเคฐ्เคตाเคน เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•ी เคตिเคทเคฏ เคตเคธ्เคคु เคšाเคนे เค†เคฆเคฐ्เคถ เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เค•े เคธाเคฐे เคฎूเคฒ्เคฏ- เคธेเคตा, เคค्เคฏाเค—, เคธเคนाเคจुเคญूเคคि, เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ, เค‰เคšिเคค เคธเคฎ्เคชे्เคฐเคทเคฃ เคธเคญी เคฎूเคฒ्เคฏ เค‡เคธเคฎें เคฆेเค–เคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคे เคนैं। เคฆेเคตเค—เคข़ เค•ी เคฐाเคœเค•เคจ्เคฏा เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค”เคฐ เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เค”เคฐ เค…เคฌ เคฐाเคœा เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ी เคœंเค—เคฒ เคฎें เคฎुเคฒाเค•ाเคค เคนो เคœाเคคी เคนै। เคฆोเคจों เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคช्เคฐเคคि เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เคนो เคœाเคคे เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค…เคจिंเคฆ्เคฏ เคธुเคจ्เคฆเคฐी เคนै เค”เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคชौเคฐुเคทเคฎเคฏ เคตीเคฐ เคฏोเคฆ्เคงा। เคฆोเคจों เคนृเคฆเคฏ เคธे เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคชเคคि-เคชเคค्เคจी เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคฌूเคข़ा เคฌाเคช เค‡เคจเค•ी เค•เค ोเคฐ เคชเคฐीเค•्เคทा เคฒेเคคा เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคฆोเคจों เคธเคซเคฒ เคนोเคคे เคนैं। เคฆोเคจों เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคฆुเค– เคฎें เค…เคค्เคฏंเคค เคฆुเค–ी, เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เค•ो เคคเคค्เคชเคฐ เค”เคฐ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐाเคฃ เคคเค• เคฆेเคจे เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคนै। เค…เคค: เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคฌूเคข़ा เคฌाเคช เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เค‡เคจเค•े เคธ्เคจेเคน, เคค्เคฏाเค— เค•ो เคฆेเค– เค•เคฐ เค•เคนเคคा เคนै- "เคฌेเคŸी เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคงीเคฐเคœ เคงเคฐ เค”เคฐ เคช्เคฐिเคฏ เคตเคค्เคธ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค–ेเคฆ เคฆूเคฐ เค•เคฐो। เคฎैเคจे เค•ेเคตเคฒ เคคुเคฎ เคฆोเคจों เค•े เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคชเคฐीเค•्เคทा เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค•्เคฐोเคง เค•ा เคญाเคต เคฆिเค–เคฒाเคฏा เคฅा। เคฏเคฆि เคคुเคฎ เคฆोเคจों เค•ा เคธเคš्เคšा เคช्เคฐेเคฎ เคจ เคนोเคคा เคคो เค•्เคฏों เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคฒिเค เคœाเคจ เคชเคฐ เค–ेเคฒเค•เคฐ เค•्เคทเคฎा เคšाเคนเคคे।"14

เคตिเคตाเคน เคธे เคชूเคฐ्เคต เคช्เคฐเคฎी เคฏुเค—เคฒ เค•े เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคชเคฐीเค•्เคทा เค•เคฐเคจा เคญी เคเค• เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคนै। เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคชिเคคा เคฏเคน เคšाเคนเคคा เคนै เค•ि เค‰เคธเค•ी เค•เคจ्เคฏा เค•ा เคนाเคฅ เค‰เคธी เค•े เคนाเคฅ เคฎें เคฆिเคฏा เคœाเค เคœो เค‰เคธ เค•े เคธเคฐ्เคตเคฅा เคฏोเค—्เคฏ เคนो, เค…เคค: เคตเคน เคช्เคฐेเคฎ เค•ी เคชเคฐीเค•्เคทा เค•เคฐเคคा เคนै। เคšंเคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค”เคฐ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคตैเคตाเคนिเค• เคธूเคค्เคฐ เคฎें เคฌंเคงเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เคฆोเคจों เค•ी เค•เค ोเคฐ เคชเคฐीเค•्เคทा เคฒेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคตे เคฆोเคจों เคธเคซเคฒ เคนोเคคे เคนैं। เคฆेเคตเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœा เค”เคฐ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคฌूเคข़े เคชिเคคा เค…เคชเคจे เคตเคซाเคฆाเคฐ เคธैเคจिเค•ों, เคธเคฐเคฆाเคฐों เคธे เค‡เคธ เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคง เคฎें เค•เคนเคคे เคนैं- "เคตे เคฆोเคจों เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคœीเคจ เคœाเคจ เคธे เคšाเคนเคจे เคฒเค—े เคนैं। ... เคฎैंเคจे เคœो เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เคฆेเค– เค•เคฐ เค‡เคคเคจा เค•्เคฐोเคง เคช्เคฐเค•เคŸ เค•िเคฏा เคฅा, เค‰เคธเค•ा เค†เคถเคฏ เคฏเคนी เคฅा เค•ि เคฆोเคจों เคฎें เคธเคš्เคšी เคช्เคฐीเคคि เค•ा เค…ंเค•ुเคฐ เคœเคฎेเค—ा เคคो เคฆोเคจों เค•ा เคฌ्เคฏाเคน เค•เคฐ เคฆूंเค—ा, เค”เคฐ เค…เค—เคฐ เคจ เคนुเค† เคคो เคฏुเคตเค• เค†เคช เคกเคฐ เค•े เคฎाเคฐे เคญाเค— เคœाเคเค—ा। เคชเคฐเคจ्เคคु เคฏเคนाँ เคคो เคชเคฐเคฎेเคถ्เคตเคฐ เคจे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคญाเค—्เคฏ เค–ोเคฒเคจा เคฅा เค”เคฐ เคเคธा เคนी เคนुเค†।"15

เคเค• เค“เคฐ เคœเคนाँ เคชเคคि-เคชเคค्เคจी เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธ, เคธेเคตा, เคค्เคฏाเค—, เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เคธे เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เคธเคซเคฒ เคนोเคคा เคตเคนीं เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เคฎें, เค…เคฅเคตा เคฏूँ เค•เคนें เค•ि เคเค• เคธ्เคค्เคฐी เค•े เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เคฎें เคธौเคค เคฐूเคชी เคตिเคทเค•ीเคŸ เคฆाเค–िเคฒ เคนोเค•เคฐ เคธเคฎเคธ्เคค เคœीเคตเคจ เคจเคท्เคŸ เค•เคฐ เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคธीเคฒिเค เคธौเคค เค•ो เคฆाเคฎ्เคชเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เค•े เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เคตिเค˜เคŸเคจ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฎाเคจा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เค‡เคธ เคฌाเคค เคธे เค…เคค्เคฏंเคค เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคนै เค•ि เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคจे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคนा เคนै เค•ि เคตเคน เค•เคญी เคธौเคค เคจเคนीं เคฒाเคเค—ा। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจे เคตเคซाเคฆाเคฐ เคธैเคจिเค•ों เค•ो เค•เคนे เค—เคฏे เคฏे เคถเคฌ्เคฆ เคฆ्เคฐเคท्เคŸเคŸเคต्เคฏ เคนैं- "เค‰เคธเคจे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคธे เคช्เคฐเคคिเคœ्เคžा เค•ी เคนै เค•ि เคช्เคฏाเคฐी, เคฎैं เคคुเคฎ्เคนे เคช्เคฐाเคฃ เคธे เคฌเคขเฅ˜เคฐ เคšाเคนूँเค—ा เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคตिเคตाเคน เคญी เคจ เค•เคฐुंเค—ा, เคœिเคธเคธे เคคुเคฎ्เคนे เคธौเคค เค•ी เค†เค— เคฎें เคœเคฒเคจा เคจ เคชเคก़े। เคญाเค‡เคฏों เคฆेเค–ो เคธ्เคค्เคฐी เค•े เคฒिเค เค‡เคธเคธे เคฌเคข़ เค•เคฐ เค”เคฐ เค•ौเคจ เคฌाเคค เคธुเค– เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคนै।"16

เคœाเคคि เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ी เคช्เคฐเคฅा เค”เคฐ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎाเคœ เค•ी เคช्เคฐाเคšीเคจเคคเคฎ เคช्เคฐเคฅाเค“ं เคฎें เคธे เคนै เค”เคฐ เคฏเคน เค†เคฐंเคญ เคธे เคนी เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎเคœ เค•ी เค†เคงाเคฐเคถिเคฒा เคฐเคนी เคนै เค”เคฐ เค†เคœ เคญी เคฏเคน เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เคฐूเคช เคฎें เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนै। เค‡เคธเค•े เคญी เคถुเค•्เคฒ เค”เคฐ เค•ृเคท्เคฃ เคชเค•्เคท เคนैं। เค‡เคธ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคจे เคœเคนाँ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎाเคœ เค•ो เคตिเคชเคฐीเคค เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เค”เคฐ เค•เค िเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เคธ्เคฅाเคฏिเคค्เคต เคฆिเคฏा เคตเคนाँ เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เค‡เคธी เคœाเคคीเคฏाเคญिเคฎाเคจ, เคœो เค•ि เค…เคนंเค•ाเคฐ เค•ी เคธीเคฎा เคคเค• เคšเคฒ เค—เคฏा, เคจे เคŠँเคš-เคจीเคš เค•ी เคญाเคตเคจा, เค•เคฐ्เคฎเค•ाเคฃ्เคก, เคถोเคทเคฃ เค”เคฐ เค…เคค्เคฏाเคšाเคฐ เค•ो เคช्เคฐเคถ्เคฐเคฏ เคฆिเคฏा।

เคœाเคคीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏों เคฎें เคธเคฌ เคธे เคฌเคก़ा เคฎूเคฒ्เคฏ เคœाเคคीเคฏाเคญिเคฎाเคจ เค…เคฅเคตा เค…เคชเคจी เค—ौเคฐเคตเคฎเคฏी เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เค•े เคฐเค•्เคทเคฃ เค•ा เคนै। เคฐाเคœเคชूเคค เคฐाเคœाเค“ं เคฎें เคฏเคน เค…เคญिเคฎाเคจ เค•เคˆ เคฌाเคฐ เค—เคฒเคค เคฆिเคถा เคญी เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐ เคฒेเคคा เคฅा เค”เคฐ เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เค•เคฒेเคถ, เคˆเคท्เคฐ्เคฏा เค”เคฐ เคธंเค˜เคฐ्เคทों-เคฏुเคฆ्เคงों เค•ा เคญी เค•ाเคฐเคฃ เคฌเคจ เคœाเคฏा เค•เคฐเคคा เคฅा। ‘เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เคฐाเคœเคชूเคคी เคถाเคจ เค•ी เคนเคฐ เค•ीเคฎเคค เคชเคฐ เคฐเค•्เคทा เค”เคฐ เค•्เคฐूเคฐ เคถเคค्เคฐु เคฐाเคœा เคธे เคช्เคฐเคคिเคถोเคง เค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคฎिเคฒी เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เคฆेเคตเค—เคข़ เคฐाเคœเคงाเคจी เคตाเคฒे เคฐाเคœเคชुเคคाเคจा เคช्เคฐเคฆेเคถ เค•ा เคถाเคธเค• เคฅा। เคœเคฌ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคšाเคฐ เคตเคฐ्เคท เค•ी เคฅी เคคो เคชाเคชी เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคจे เคฆेเคตเค—เคข़ เคจเคฐेเคถ เค•े เคธाเคฎเคจे เคฏเคน เคถเคฐ्เคค เคฐเค–ी เค•ि เคฏा เคคो เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ी เคฎाँ เค•ो เค‰เคธे เคธौंเคช เคฆो เค…เคฅเคตा เคฏुเคฆ्เคง เค•เคฐो। เคฏเคน เคธुเคจเค•เคฐ เคฆेเคตเค—เคข़ เคจเคฐेเคถ เคจे เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•े เคฆूเคค เค•ो เคจिเค•เคฒเคตा เคฆिเคฏा เค”เคฐ เค…เคชเคจी เคธीเคฎिเคค เคถเค•्เคคि เคฎें เคญी เคฏुเคฆ्เคง เคฒเคก़ा เค”เคฐ เคชเคฐाเคœिเคค เคนुเค†। เคชเคค्เคจी เคฐाเคจी เคจे เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•ी เค”เคฐ เคฐाเคœा เค…เคชเคจी เคฌेเคŸी เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคœंเค—เคฒों เคฎें เคšเคฒा เค†เคฏा เค”เคฐ เคฏเคตเคจ-เค•ुเคฒ-เค•เคฒंเค• เคธे เคฌเคฆเคฒा เคฒेเคจे เค•ी เคคाเค• เคจे เคฐเคนเคจे เคฒเค—ा। เค‰เคธเคจे เคช्เคฐเคคिเคœ्เคžा เค•ी เค•ि เคœो เคตीเคฐ เคฐाเคœเคชूเคค เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ा เคตเคง เค•เคฐेเค—ा, เคตเคน เค…เคชเคจी เคฒเคกเฅ˜ी เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ी เคถाเคฆी เค‰เคธเคธे เค•เคฐ เคฆेเค—ा। เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคฌाเคฐเคน เคตเคฐ्เคท เคนोเคจे เค•ो เค†เค เค”เคฐ เค…เคฌ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคธोเคฒเคน เคตเคฐ्เคท เค•ी เคนै। เค‡เคธी เคฌीเคš เคชाเคชी เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคจे เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœा เคฐाเคœเคถेเค–เคฐ เค•ो เคฆिเคฒ्เคฒी เคฌुเคฒाเคฏा เค”เคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธเค˜ाเคค् เคธे เคฎाเคฐ เคกाเคฒा। เคคเคฌ เคธे เค‰เคธเค•े เคชुเคค्เคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคจे เคฏเคน เคช्เคฐเคคिเคœ्เคžा เค•ी เค•ि เคตเคน เค…เคตเคถ्เคฏ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ा เคตเคง เค•เคฐेเค—ा। เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค”เคฐ เคฌाเคฌเคฐ เค•ी เคฒเคก़ाเคˆ เคฎें เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ी เคธेเคจा เคฎें เค˜ुเคธ เค•เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ो เคฎाเคฐ เคฆेเคคा เคนै เค”เคฐ เคเค• เคธेเคจाเคชเคคि เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคนเคšाเคจ เคฒिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคฆोเคจों เคฎें เคฆ्เคตเคจ्เคฆ्เคต เคฏुเคฆ्เคง เคนोเคคा เคนै। เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค‰เคธ เคธेเคจाเคจाเคฏเค• เค•ो เคฎाเคฐ เค•เคฐ เคœंเค—เคฒों เคฎें เคญเคŸเค• เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคตเคนाँ เค‰เคธเค•ी เคญेंเคŸ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคธे เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เคตเคน เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคฌूเคข़े เคชिเคคा เค•ा เค…เคคिเคฅि เคฌเคจเคคा เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เค•ो เคฏเคน เคธเคฎाเคšाเคฐ เค‰เคจเค•े เคเค• เคตिเคถ्เคตเคธ्เคค เคธेเคจाเคชเคคि เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคถेเคท เค”เคชเคšाเคฐिเค•เคคा เคชूเคฐी เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ी เคถाเคฆी เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•े เคธाเคฅ เคนो เคœाเคคी เคนै। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ा เคฌूเคข़ा เคฌाเคช เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค•ो เค•เคนเคคा เคนै- "เค…เคจ्เคค เคฎें เคฎैเคจे เคฆु:เค–ी เคนोเค•เคฐ เคช्เคฐเคคिเคœ्เคžा เค•ी เค•ि เคœो เค•ोเคˆ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ो เคฎाเคฐेเค—ा, เค‰เคธी เคธे เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคฌ्เคฏाเคนी เคœाเคฏेเค—ी। เคจเคนीं เคคो เคฏเคน เคœเคจ्เคฎ เคญเคฐ เค•ुँเคตाเคฐी เคนी เคฐเคนेเค—ी। เคธो เคชเคฐเคฎेเคถ्เคตเคฐ เคจे เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคฌैเค  เค•เคฐ เคฎेเคฐी เคช्เคฐเคคिเคœ्เคžा เคชूเคฐी เค•ी। เค…เคฌ เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคนुเคˆ เค”เคฐ เค†เคœ เคฎैं เคฌเคก़े เคญाเคฐी เคฌोเค เค•ो เค‰เคคाเคฐ เค•เคฐ เค†เคœเคจ्เคฎ เค•े เคฒिเค เคนเคฒเค•ा เคนो เค—เคฏा।"17

เคถเคฐเคฃाเค—เคค เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจा เคคเคฅा เคธ्เคค्เคฐीเคœाเคคि เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจा เคญी เคเค• เค‰เคš्เคšเคคเคฐ เคœाเคคीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏ เคนै। เคฐाเคœเคชूเคค เคถเคฐเคฃाเค—เคค เคคเคฅा เคธ्เคค्เคฐी เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจी เคœाเคจ เคคเค• เคจ्เคฏोเค›ाเคตเคฐ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนैं เค”เคฐ เคถเคฐเคฃाเค—เคค เค•े เคตिเคถ्เคตाเคธ เค•ो เคฌเคจाเค เคฐเค–เคคे เคนैं। ‘เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เค…เคœเคฏเค—เคข़ เค•े เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐ เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคœंเค—เคฒ เคฎें เคญเคฏเคญीเคค เค”เคฐ เคฆुเคตिเคงाเค—्เคฐเคธ्เคค เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•ो เคฆेเค– เค•เคฐ เค‰เคธे เค…เคชเคจे เคฌाเคฐे เคฎें เคตिเคถ्เคตเคธ्เคค เค•เคฐเคคा เคนुเค† เค•เคนเคคा เคนै- "เค เคนเคฐो, เคฎेเคฐी เคฌाเคคें เคธुเคจो, เค˜เคฌเคฐाเค“ เคฎเคค। ... เค•्เคทเคค्เคฐिเคฏ เคฒोเค— เคธ्เคค्เคฐिเคฏों เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•เคฐเคจे เค•े เคธिเคตाเคฏ เคฌुเคฐाเคˆ เคจเคนीं เค•เคฐเคคे।"18

เค•िเคธी เค†เคคเคคाเคˆ เค…เคฅเคตा เค•ाเคฎเคฒिเคช्เคธु, เค•्เคฐूเคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคนाเคฅों เค…เคชเคจी เค‡เคœ्เคœเคค เคฌเคšाเคจा เคคเคฅा เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคœिเคœीเคตिเคทा เคคเค• เค•ा เคค्เคฏाเค— เค•เคฐ เคฆेเคจा เคญी เคเค• เคœाเคคीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏ เคนै। เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ी เคฎाँ เคถเคค्เคฐुเค“ं เค•े เคนाเคฅों เค…เคชเคจे เคœाเคคीเคฏाเคญिเคฎाเคจ เคคเคฅा เค†เคค्เคฎ-เคธเคฎ्เคฎाเคจ เค•ी เคฐเค•्เคทा เคนेเคคु เคช्เคฐाเคฃ เคค्เคฏाเค— เคฆेเคคी เคนै।

‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค…เคฅเคตा เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ो เคญी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคฎिเคฒी เคนै। เคช्เคฐेเคฎ เค”เคฐ เคฏुเคฆ्เคง เคฎें เคธเคฌ เคœाเคฏเคœ เคนोเคคा เคนै, เค…เคค: เคฐाเคœเคจीเคคि เค”เคฐ เคฌुเคฆ्เคงि เค•े เคฌเคฒ เคชเคฐ เค•्เคฐूเคฐ เค”เคฐ เคตिเคถ्เคตाเคธเค˜ाเคคी เคถเคค्เคฐु เค•ा เค˜ाเคค เค•เคฐเคจा เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคฎूเคฒ्เคฏ เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เค…เคชเคจे เคฌाเคช เค•े เค•ाเคคिเคฒ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค”เคฐ เคฌाเคฌเคฐ เค•े เคฏुเคฆ्เคง เคฎें เคตेเคถ เคฌเคฆเคฒ เค•เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ी เคธेเคจा เคฎें เค˜ुเคธ เค—เคฏा เค”เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ो เค•เคค्เคฒ เค•เคฐเคจे เคฎें เค•ाเคฎเคฏाเคฌ เคนो เค—เคฏा। เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เค•े เคถเคฌ्เคฆों เคฎें- "เค‡เคธเค•े เคชिเคคा เคฐाเคœเคถेเค–เคฐ เค•ो เค‰เคธी เคฌेเคˆเคฎाเคจ เค•ाเคซिเคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เคฒोเคฆी เคจे เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคฌुเคฒा, เคตिเคถ्เคตाเคธเค˜ाเคค् เค•เคฐ เคฎाเคฐ เคกाเคฒा เคฅा। เคคเคฌ เคธे เคฏเคน เคฒเคกเฅ˜ा เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ी เค˜ाเคค เคฎें เคฒเค—ा เคฅा। เค…เคญी เคฅोเคก़े เคฆिเคจ เคนुเค เคœो เคฌाเคฌเคฐ เค”เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ी เคฒเคก़ाเคˆ เคนुเคˆ เคนै। เค‡เคธเคฎें เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคจे เคญेเคธ เคฌเคฆเคฒ เค”เคฐ เค‡เคฌ्เคฐाเคนिเคฎ เค•ी เคธेเคจा เคฎें เค˜ुเคธเค•เคฐ เค‰เคธे เคฎाเคฐ เคกाเคฒा।"19

‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคชเคฐ เคญी เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เค—เคฏा เคนै। เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคคा เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•ो เคธเคฎเคเคคा เคนै, เค…เคค: เคตเคน เคตเคจ เคฎें เคญी เค…เคชเคจी เคชुเคค्เคฐी เค•ो เคถिเค•्เคทा เคฆेเคคा เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคน เคœाเคจเคคा เคนै เค•ि เคฒเคกเฅ˜ी เค•े เคฒिเค เคถिเค•्เคทा เค•ा เคฌเคนुเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคนै เค”เคฐ เค‡เคธी เคถिเค•्เคทा เคธे เคนी เค‰เคธเคฎें เคธเคฆ्เค—ुเคฃों เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคนोเค—ा เคคเคฅा เคตเคน เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคธुเค–เคฎเคฏ เคฌเคจा เคธเค•ेเค—ी। เค‡ंเคฆुเคฎเคคी เค•े เคชिเคคा เค•े เคถเคฌ्เคฆाเคจुเคธाเคฐ- "เคฌेเคŸा เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคถेเค–เคฐ เคฌाเคฐเคน เคตเคฐ्เคท เคนो เค—เค เคชเคฐ เคเคธी เคธाเคตเคงाเคจी เคธे เคฎैंเคจे เค‡เคธ เคฒเคกเฅ˜ी เค•ा เคฒाเคฒเคจ-เคชाเคฒเคจ เค•िเคฏा เค”เคฐ เค‡เคธे เคชเคข़ाเคฏा เคฒिเค–ाเคฏा เค•ि เคœिเคธเค•ा เคธुเค– เคคुเคฎ्เคนें เค†เคช เค†เค—े เคšเคฒเค•เคฐ เค‡เคธเค•ी เคธुเคถीเคฒเคคा เคธे เคœाเคจ เคชเคก़ेเค—ा।"20

เค…เคค: เคธिเคฆ्เคง เคนोเคคा เคนै เค•ि เคนिเคจ्เคฆी เค•ी เคช्เคฐเคฅเคฎ เค•เคนाเคจी ‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เคฎें เคฒเค—เคญเค— เคธเคญी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคนुเคˆ เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें ‘เค‡ंเคฆुเคฎเคคी’ เค•เคนाเคจी เคฏुเค—ाเคจुเคฐूเคช เคฎूเคฒ्เคฏों เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ्เคถों เค•ी เค•เคธौเคŸी เคชเคฐ เค–เคฐी เค‰เคคเคฐเคคी เคนै।

เคธंเคฆเคฐ्เคญ-เคธूเคšी
1. เค‡เคจ्เคฆुเคฎเคคी - เค•िเคถोเคฐीเคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी, เคธเคฐเคธ्เคตเคคी (เคชเคค्เคฐिเค•ा), เค‡เคฃ्เคกिเคฏเคจ เคช्เคฐेเคธ เคช्เคฐा. เคฒि. เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ, เคœूเคจ 1900, เคชृ. 180 2. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  180
3. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  180
4. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  181
5. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  182
6. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  179
7. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  183
8. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  179
9. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  180
10. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  181
11. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  183
12. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  179
13. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  180
14. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  184
15. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  183
16. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  183
17. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  184-85
18. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  179
19. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  182
20. -เคตเคนी- เคชृเคท्เค  184

เคเคธोเคธिเคเคŸ เคช्เคฐोเคซेเคธเคฐ, เค–ाเคฒเคธा เค•ॉเคฒेเคœ, เค—เคข़เคฆीเคตाเคฒा (เคนोเคถिเคฏाเคฐเคชुเคฐ), เคชंเคœाเคฌ


2 comments:

  1. เค•िเคถोเคฐी เคฒाเคฒ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เค•ा เคœเคจ्เคฎ 1865 เคˆ. เคฎें เคนुเค† เคฅा ।

    ReplyDelete
    Replies
    1. เคญूเคฒ เค‡ंเค—िเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคงเคจ्เคฏเคตाเคฆ, เคตเคฐ्เคท เค ीเค• เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค†เคญाเคฐ!

      Delete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।