рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा: рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा (рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी)

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 941 272 7361; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com


рдкुрд╕्рддрдХ: рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा (рдЧीрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)
ISBN 978-81-8111-374-5
рд░рдЪрдиाрдХाрд░: рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдЬрд╡ाрд╣рд░ рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп, рдордеुрд░ा
рдкृрд╖्рда: 104, рдоूрд▓्рдп: ₹ 200.00 рд░ुрдкрдпे, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2018

--------------------------------------------------------------------------
рднाрд░рдд рдХे рдЧौрд░рд╡ рдФрд░ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХे рдмрд▓िрджाрди рдХा рдЧाрди рдХрд░рддी рд╕ाрде рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╡िрдж्рд░ूрдкрддाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рд╡िрдзाрди рд░рдЪрддी рдкुрд╕्рддрдХ: рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा
--------------------------------------------------------------------------

рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╡िрд╡िрдз рд╡िрдзाрдУं рдоें рд▓ेрдЦрдиी рдЪрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓े, рд▓рдЧрднрдЧ рдкाँрдЪ рджрд░्рдЬрди рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рд░рдЪрдпिрддा, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж्, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рдХा рдЧीрдд-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘‘рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा’’ рдПрдХ рдРрд╕ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рдд рдХे рдЧौрд░рд╡ рдХी рдЧाрдеा рдФрд░ рджेрд╢ рдХे рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХे рдмрд▓िрджाрди рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рддो рд╣ै рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдоें рдлैрд▓ी рд╡िрд╖рдорддाрдУं рдХे рдиिрд░ाрдХрд░рдг рд╣ेрддु рд╡िрдж्рд░ोрд╣ी рдХрд╡िрддाрдУं рдХा рднी рд╕рдоुрдЪिрдд рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЕрдиुрджाрди рдпोрдЬрдиा-2018 рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдк्рд░рдХाрд╢िрдд, рдЗрд╕ рдХृрддि рдоें 54 рдкрдж्рдп рд░рдЪрдиाрдПँ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ीрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ैं। рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рддрди-рдорди рдФрд░ рдзрди рд╕े рднी рдкूрд░्рдг рд░ूрдкेрдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рдХрд╡ि рд╣ै। рджेрд╢-рднрдХ्рддि рдХी рднाрд╡рдиा рдЙрдирдоें рдХूрдЯ-рдХूрдЯ рдХрд░ рднрд░ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдиिрд░्рд╡рд╣рди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХाрд╡्рдп-рдХृрддि рдХा рд╢ुрднाрд░рдо्рдн рднी рдИрд╢-рд╡ंрджрдиा рд╕े рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдИрд╢-рд╡ंрджрдиा рдоें рднी рдЕрдкрдиे рджेрд╢-рд╣िрдд рдХी рд╣ी рдХाрдордиा рдиीрд░рдЬ рдЬी рдиे рдХी рд╣ै -

рдЕрднрдпрддा рдХा рд╣рдордХो рдоाँ рд╡рд░рджाрди рджो।
рд╣рдо рдЬिрдПँ рдЕрдкрдиे рдк्рдпाрд░े рд╡рддрди рдХे рд▓िрдП। (рдкृрд╖्рда-27)

 рдоाрддृрднूрдоि рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиा рд╕рдо्рдоाрди рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдиीрд░рдЬ рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд╡рддрди рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ ‘рдР рд╡рддрди! рдЕрд╣рд▓े рд╡рддрди!’ рд░рдЪрдиा рдоें рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рд╣ै- рд╕ाрдЧрд░ рддेрд░े рдЪрд░рдг рдкрдЦाрд░े рджेрд╡рд▓ोрдХ рднी рддुрдЭे рдиिрд╣ाрд░े рд╣े рд╡ीрд░-рднूрдоि рддेрд░ी рдЦाрддिрд░ рдЕрд░्рдкिрдд рддрди-рдорди-рдк्рд░ाрдг рд╣рдоाрд░े।(рдкृрд╖्рда-31) рдЧौрд░рд╡, рд╕рдо्рдоाрди рдФрд░ рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рдХे рдк्рд░рддीрдХ рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдЭंрдбे рдХा рдЧुрдгрдЧाрди ‘‘рддिрд░ंрдЧे’’ рд░рдЪрдиा рдоें рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╡ि рдиे рд▓िрдЦा рд╣ै- рдкंрдЬाрдм-рдордз्рдп-рдЧुрдЬрд░ाрдд-рдЕрд╕рдо рддрдХ рддेрд░ी рдЬрдп-рдЬрдпрдХाрд░ рд╣ै। рдХрд░्рдиाрдЯрдХ-рдмंрдЧाрд▓-рдЖंрдз्рд░ рд╕े рд╕िрдХ्рдХिрдо рддрдХ рдШрд░-рдж्рд╡ाрд░ рд╣ै। рдЕрд░ुрдгाрдЪрд▓-рдХрд╢्рдоीрд░-рдХेрд░рд▓ा рддрдХ рддेрд░ी рд╕рд░рдХाрд░ рд╣ै। (рдкृрд╖्рда-32)
рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

рднाрд░рдд рджेрд╢ рд╣ी рдПрдХ рдРрд╕ा рджेрд╢ рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдХी рдзрд░рддी рдкрд░ рд░ाрдо, рдХृрд╖्рдг, рдиाрдирдХ, рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдФрд░ рдЧौрддрдо рдмुрдж्рдз рдЬैрд╕े рдЕрдиेрдХाрдиेрдХ рдИрд╢्рд╡рд░ рдФрд░ рд╕ंрддों рдиे рдЬрди्рдо рд▓िрдпा рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдиे ‘рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा’ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдпрд╣ рддрде्рдп рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдмрддрд▓ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рд╣ै рдХि рднाрд░рдд рджेрд╢ рд╡ंрджрдиीрдп рдФрд░ рдкूрдЬрдиीрдп рд╣ै-

рд░ाрдо-рдХृрд╖्рдг-рдиाрдирдХ рдХी рдзрд░рддी
рдорд╣ाрд╡ीрд░-рдЧौрддрдо рдХी рдзрд░рддी
рд╕ंрдд-рдк्рд░рд╕рд╡िрдиी рд╡рд╕ुंрдзрд░ा рдпрд╣
рдЖрдУ рдЗрд╕рдХी рдХрд░ें рд╕ाрдзрдиा।
рдЖрдУ рдХрд░ें рд╣рдо рдоाрддृ-рд╡ंрджрдиा
рдЖрдУ рдХрд░ें рд╣рдо рдоाрддृ-рдЕрд░्рдЪрдиा। (рдкृрд╖्рда-35)

рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдПрдХ рдЕрддि рднाрд╡ुрдХ рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдХрд╡ि рд╣ैं। рд╡рд╣ рдЬрд╣ाँ рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рднाрд░рдд рдХी рдпुрдЧों-рдпुрдЧों рд╕े рд╕्рдеाрдкिрдд рд╡िрд╢्рд╡-рдЧुрд░ु рдХी рдЫрд╡ि рд╕े рдЖрд▓्рд╣ाрджिрдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡рд╣ीं  рджेрд╢ рдХे рдХुрдЫ рдоौрдХा рдкрд░рд╕्рдд, рджेрд╢рдж्рд░ोрд╣ी рдФрд░ рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдХे рдХाрд░्рдпों рд╕े рджुрдЦिрдд рднी рд╣ोрддे рдирдЬрд░ рдЖрддे рд╣ैं। ‘рдмрдЪ्рдЪा-рдмрдЪ्рдЪा рджेрд╢ рдХा...’ рддрдеा ‘рдордЭрдзाрд░ों рдоें...’ рдХрд╡िрддाрдУं рдоें рдЙрдирдХा рдпрд╣ी рджुःрдЦ рд╢рдм्рдж рдмрдирдХрд░ рдЙрдЬाрдЧрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै-
рд╡िрд╢्рд╡-рдЧुрд░ु рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рджिрд╢ाрд╣ीрди рд╣ो рдЧрдпा
рд▓ूрдЯ-рдоाрд░-рд╣िंрд╕ा рдоें рдк्рд░рд╡ीрдг рд╣ो рдЧрдпा   
рджिрд▓ों рд╕े рдк्рд░ेрдорднाрд╡ рдХा рдиाрдо рдоिрдЯ рдЧрдпा 
рдзрд░्рдо-рдХрд░्рдо-рд╕рдд्рдп рд╕े рдЗंрд╕ाрди рд╣рдЯ рдЧрдпा।  (рдкृрд╖्рда-38)
рддрдеा
рдЖрддंрдХी рдмрдо-рдХांрдб рдХрд░ рд░рд╣े, рднीреЬ рднрд░े рдмाрдЬाрд░ों рдоें 
рднाрд░рдд рдоाँ рдХा рд░рдХ्рдд рдмрд╣ рд░рд╣ा, рдЧंрдЧा-рдпрдоुрдиा рдзाрд░ों рдоें 
рдХुрдЫ рдЕрдкрдиे рд╣ी рдмрдиे рд╣ुрдП рд╣ैं, рдмाрдзрдХ рд╡рддрди рдкрд░рд╕्рддी рдоें 
рдиिрд░्рджोрд╖ों рдХा рдХрдд्рд▓ рд╣ो рд░рд╣ा, рдЖрдЬ рд╣рдоाрд░ी рдмрд╕्рддी рдоें।   (рдкृрд╖्рда-40)

‘рджेрдЦो рдХैрд╕ा рд╣ाрд▓ рд╣ो рдЧрдпा’- рдХрд╡िрддा рдоें рдЧрд░ीрдмी рдФрд░ рд╢ोрд╖рдг рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╡ि рдиे рд╖ोрд╖рдХ рд╡рд░्рдЧ рдХो рд▓рддाреЬा рд╣ै-
рдордЬрджूрд░ों рдХी рдмрд░рд╕ाрддों рдоें рдЯूрдЯी рдЫाрди рдЪुрдЖрддी 
рдоेрд╣рдирдд рдХрд░рдХे рдПрдХ рд╡рдХ्рдд рдХी рд░ोрдЯी рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкाрддी 
рдкрдг्рдбा рдЕрдг्рдбा-рдоांрд╕ рдЦा рд░рд╣े, рд╢рд░्рдо рди рдЗрдирдХो рдЖрддी
рд╣ाрд▓ा-рдк्рдпाрд▓ा-рдордзुрд╢ाрд▓ा рдХी рдЗрдирдХो рдпाрдж рд╕рддाрддी। (рдкृрд╖्рда-42)

‘рдоँрд╣рдЧाрдИ’ рд░рдЪрдиा рдоें рдоँрд╣рдЧाрдИ рдХे рдк्рд░рддि рддो ‘рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг’ рдХрд╡िрддा рдоें рдк्рд░рджूрд╖िрдд рд╣ोрддे рдЬा рд░рд╣े рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХे рдк्рд░рддि  рдЬрд╣ाँ рдХрд╡ि рдХी рдЪिंрддा рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ुрдИ рд╣ै -
‘рдЦाрддी рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рд╡рдпं рдорд▓ाрдИ
рдЖрддंрдХрд╡ाрдж рдХो рдлैрд▓ा рдХрд░рдХे
рд▓ेाрдЧों рдХो рдЧुрдорд░ाрд╣ рдХрд░ рд░рд╣ी
рдпे рд╣ी рдЦूрди-рдЦрд░ाрдмा рдХрд░рдХे।
рднाрд░рдд рднू рдХे рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рдХो
рдпрд╣ рдмाрдЬाрд░ рдоें рд▓ाрдИ рд╣ै। (рдкृрд╖्рда-43) 

рдкॉрд▓ीрдеिрди рдкेрдкрд░ рдпा рдХि рд╣ो рдлाрдЗрдмрд░
рдоौрдд рдХे рд╣ैं рднрдпंрдХрд░ рд╕ाрдзрди рд╕рднी। (рдкृрд╖्рда-46) 
 
рджेрд╢рднрдХ्рддिрдкрд░рдХ рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдиे рдЕрдкрдиे рд╣ृрджрдп рдХी рдкрд╡िрдд्рд░рддрдо рднाрд╡рдиा ‘рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рднрдХ्рддि’ рдХी рдЬिрди рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рд╕рд╢рдХ्рдд рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╣ै рдЙрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рдиाрдо рд╣ैं-рдЖрдЬ рддрдо्рд╣ाрд░ी рднाрд░рдд рдоाрддा, рджेрд╢ рдк्рд░ेрдо рдХे рдЧीрдд, рд╕िрд╕рдХ-рд╕िрд╕рдХ рдоाрдирд╡рддा рд░ोрддी, рд░рдгрд╡ीрд░ों рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдЪाрд╣िрдП, рдоिрдЯा рдирд╣ीं рдЬो рддрд▓рд╡ाрд░ों рд╕े, рдЧीрдд рд╡िрдЬрдп рдХे рдЧाрдпेंрдЧे, рдкुрдиः рд╢िрд╡ाрдЬी рдЖрдпेंрдЧे, рд░ाрд╣ी рдХрджрдо рдмреЭाрддा рдЪрд▓, рд╢िрд░ा рддंрдд्рд░ рдоें рдЦूрди рдирд╣ीं, рдЧрд╣рди рдХोрд╣рд░ा рдЪीрд░ рджूंрдЧा, рдирд╡ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд░рдЪाрдиा рд╣ै, рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рдорд╣ाрди рд╣ै, рднाрд░рдд рдоाँ рддुрдордХो рд╡ंрджрди, рд╕рдо्рдоाрди рдирд╣ीं рдЬाрдиे рджेंрдЧे, рд╡ीрд░рдд्рд╡ рдЬрдЧाрдиा рдоिрдд्рд░ो,рдУ, рдЧрдж्рджाрд░ो, рдпрд╣ рджेрд╢ рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рд╣ै, рднाрд░рдд рд╕рдкूрдд рддू рдЬाрдЧ рдЖрджि । рдЗрди рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рднाрд░рдд рдоाँ рдХे рд╢ौрд░्рдп, рдорд╣ाрдирддा,рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЖрджि рдХे рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╕े рдЕрдкрдиी рдоाрддृрднूрдоि рдХे рдк्рд░рддि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рдк्рд░ेрдо рдХी рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╣ै।

рд╣рдоें рдЖрдЬाрджी рдоिрд▓े 70 рд╡рд░्рд╖ рд╣ो рдЧрдпे рдХिрди्рддु рд╣рдоाрд░ी рдоाрддृрднाрд╖ा рд╣िрди्рджी рдЖрдЬ рддрдХ рднी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░-рднाрд╖ा рдХे рдкрдж рдкрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рди рд╣ो рд╕рдХी। рдХрд╡ि рдиे рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ  рдЧрди्рджрдЧी рдХो рджोрд╖ी рдард╣рд░ाрддे рд╣ुрдП ‘рд╣िрди्рджी рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрди рд▓िрдЦूंрдЧा’’ рддрдеा ‘рд╣िрди्рджी рд╣ै рднाрд░рдд рдХी рдмिрди्рджी’ рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЕрдкрдиे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╖ाрдИ рд╕्рд╡ाрднिрдоाрди рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै-
‘рддो рдЕрд░्рдкिрдд рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ूँ
рд╣िрди्рджी-рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрди рд╕рднी рдХो
рдЕрд░рдмी-рдЗंрдЧрд▓िрд╢ рдпा рдХि рдлाрд░рд╕ी
рд╕рдмрдХो рд░ाрд╣ рджिрдЦाрддी рд╣िрди्рджी।
рдкрд╣рдЪाрдиो рдЕрдкрдиे рдЧौрд░рд╡ рдХो
рдд्рдпाрдЧ рд╡िрдзрд░्рдоी рдХी рдЬाрдЧीрд░ें
рддुрдо рд╡ंрджрди рдЕрднिрдиंрджрди рдХрд░ рд▓ो
рд╣िрди्рджी рд╣ै рднाрд░рдд рдХी рдмिрди्рджी। (рдкृрд╖्рда-104)

рдЧीрдд рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा’ рдоें рд╢िрд▓्рдк рдХी рдХрд╕ाрд╡рдЯ рдФрд░ рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рднाрд╖ा-рд╢ैрд▓ी рдРрд╕ी рд╣ै рдХि рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рдкाрдардХ рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рджेрд╢-рднрдХ्рддि рдХी рднाрд╡рдиा рд╣िрд▓ोрд░ें рд▓ेрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рдоुрдж्рд░рдг рдд्рд░ुрдЯिрд╣ीрди рдФрд░ рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХाрдЧрдЬ рд╕्рддрд░ीрдп рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें ‘рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा’ рдХा рднрд░рдкूрд░ рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ोрдЧा, рдРрд╕ा рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै।


10 comments :

  1. рд╢्рд░рдж्рдзेрдп рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ 'рд╢рд╢ि' рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рдоैं рд╣ृрджрдп рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЙрдирдХा рдЖрднाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ूं। рд╕ाрде рд╣ी рдоैं рд╕ेрддु рдордЧ рдбाрдЯ рдХॉрдо рдХाрдо рднी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╣ेрддु рд╣ाрд░्рджिрдХ рдЖрднाрд░ी рд╣ूं।
    рдЕрдиंрдд рдЖрднाрд░ рд╕рд╣िрдд-
    рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
    рд░рдЪрдпिрддा- рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा
    34/2, рд▓ाрдЬрдкрдд рдирдЧрд░ рдПрди.рдПрдЪ-2, рдордеुрд░ा 281004
    рдоोрдмाрдЗрд▓ рдиंрдмрд░ 9758593044
    рдоेрд▓- shivdutta121@gmail.com

    ReplyDelete
  2. ЁЯСНЁЯСНрдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै.....рдмрд╣ुрдд -рдмрд╣ुрдд рдмрдзाрдИ рдЖрдкрдХो।।।

    ReplyDelete
  3. рд╕ेрддु рдордЧ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдмेрд╡ рдм्рд▓ाрдЧ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдЕрдк्рд░рддिрдо рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдоैं рд╕ंрдкाрджрдХ рдоंрдбрд▓ рдХा рд╣ृрджрдп рд╕े рдЖрднाрд░ рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ूं।

    ReplyDelete
  4. рд╕ुंрджрд░ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рдЖрджрд░рдгीрдп рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдорд╣ोрджрдп рдХा рд╕ाрджрд░ рдЖрднाрд░।

    ReplyDelete
  5. рд░ाрдо рд╕िंрд╣ ' рд╕ाрдж' рдордеुрд░ा ( рдЙ,рдк्рд░,)
    рдбा, рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкुрд╕्рддрдХ 'рднाрд░рдд рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा' рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдЬिрд╕рдХे рд░рдЪрдпिрддा рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рд╣ैं , рдХी рдЧрдИ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕्рдкрд╖्рдЯ , рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдПрд╡ं рдиिрд╖्рдкрдХ्рд╖  рд╣ै рдбॉ, рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдПрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рд░ाрдЯ рд╣ै рдЙрдирдХी рд▓ेрдЦрдиी рд░рдЪрдиा рдХी рд╕рднी рдмाрд░ीрдХिрдпों  рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХी рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рдХ्рд╖рдорддा рдХे рд▓िрдП рд╕рджैрд╡ рдЖрджрд░рдгीрдп рд╣ैं рдФрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдиीрд░рдЬ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी рдЬी рднी рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╡ाрджी рдХрд╡ि рд╣ोрдиे рдХे рдиाрддे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХी рднाрд╡рдиा рддрди рдорди рд╕े рдЙрдЬाрдЧрд░ рд╣ोрддी рд╣ै рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╕े рд░ूрдмрд░ू рд╣ोрддी рд╣ैं। рдзрди्рдпрд╡ाрдж।
                                       рд░ाрдо рд╕िंрд╣ ' рд╕ाрдж'
                                         9760035037
                                   

    ReplyDelete
  6. рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ुрдд рд╕ुрди्рджрд░ рдкुрд╕्рддрдХ рдПрд╡ं рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╕рд░ाрд╣рдиीрдп рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ुрдд рдмрдзाрдИ ।

    ReplyDelete
  7. рднाрдИ рд╕ाрд╣рдм рдХो рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ुрдд рдмрдзाрдИ рд╡ рд╕ाрджрд░ рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПं। рдЖрдкрдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдЪिрди्рддрди рд╡ рд╣िрдд рдХी рднाрд╡рдиा рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд░рд╣рддी рд╣ैं, рдЖрдкрдХी рдХрд╡िрддाрдПं рдкреЭрдХрд░ рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд рдЖрдирди्рдж рдЖрддा рд╣ै, рдиिःрд╕рди्рджेрд╣ рдЖрдкрдХी рдХрд╡िрддाрдПं рдЬрди рдорди рдХो рдЖрди्рджोрд▓िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं ।

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।