рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди: рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдХा рд╕рд╢рдХ्рдд рд╕्рд░ोрдд

рдбॉ. рдХंрдЪрди рдЧोрдпрд▓

- рдХंрдЪрди рдЧोрдпрд▓

рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा:-рдЖрдЬ рджुрдиिрдпा рдПрдХ рдмреЬा рдмाрдЬाрд░ рдмрди рдЪुрдХी рд╣ै। рдЙрдкрднोрдХ्рддाрд╡ाрджी рдФрд░ рдмाрдЬाрд░рд╡ाрджी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХрд▓ा рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рд░ुрдк рдоें рдкрдирдк рд░рд╣ी рд╣ै। "рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХा рд╕ुрдирд╣рд░ा рдЙрд╕ूрд▓ рд╣ै -рдЬैрд╕ा рджेрд╢ рд╡ैрд╕ा рднेрд╖। рдЧाँрд╡ рдоें рдЙрдд्рдкाрдж рдмेрдЪрдиा рд╣ै рддो рдЧाँрд╡ рдХी рдмोрд▓ी, рд╢рд╣рд░ рдоें рдмेрдЪрдиा рд╣ै рддो рд╢рд╣рд░ рдХी рднाрд╖ा। рдЖрдЬ рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ाрдЗрдЬेрд╢рди рдХा рдПрдХ рдкрд╣рд▓ू рдпрджि рдЖрдкрд╕рджाрд░ी рд╣ै рддो рджूрд╕рд░ा рдкрд╣рд▓ू рдмाрдЬाрд░ीрдХрд░рдг рдпाрдиि рдХि рдПрдХ рджेрд╢ рдХा рдоाрд▓ рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рдоें рдЦрдкाрдиा рд╣ै।" рдЖрдЬ рдХी рд╣िрди्рджी рдмिंрджाрд╕ рд╣ै। рд╕ाрд░े рдмंрдзрдиों рдХो рддोреЬрдХрд░ рд╣िрди्рджी рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдФрд░ рдЙрд░्рджू рдХे рдмेрд╢ुрдоाрд░ рд╢рдм्рдж рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдШुрд▓-рдоिрд▓ рдЧрдП рд╣ैं рдЬैрд╕े рджूрдз рдоें рд╢рдХ्рдХрд░। рд╣िрди्рджी рдХो рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЬрдЧрдд рдХी рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдоुрдЦ рднाрд╖ा рдмрдиाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХो рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै।

рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рд╣ी рд╕ंрдЪाрд░ рд╣ै। рд╕рднी рдк्рд░ाрдгिрдпों, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ों, рд╕рдоुрджाрдпों рдФрд░ рдЬाрддिрдпों рдХे рдмीрдЪ рд╕ंрдЪाрд░ рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╕рджैрд╡ рдЪрд▓рддी рд░рд╣рддी рд╣ै। рдкृрде्рд╡ी рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдк्рд░ाрдгी рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЕрдкрдиे рднाрд╡ों рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рд╕ंрдЪाрд░ рдХा рд╣ी рдПрдХ рд░ुрдк рд╣ै। рдоाрдирд╡ рдХो рдИрд╢्рд╡рд░ рдиे рд╡ाрдгी рдХा рдЙрдкрд╣ाрд░ рджिрдпा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ंрдЪाрд░ рдХो рдХाрдлी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ंрдЪाрд░ рдХी рд╡िрдХाрд╕ рдпाрдд्рд░ा рдЖрдЬ рд░ेрдбिрдпो, рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди, рдЯेрд▓ीрдлोрди рд╕े рд╣ोрддी рд╣ुрдИ рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рдФрд░ рд╕ेрд▓्рдпुрд▓рд░ рдлोрди рддрдХ рдЬा рдкрд╣ुंрдЪी рд╣ै। рдоाрд░рдХोрдиी рдж्рд╡ाрд░ा рдмेрддाрд░ рдФрд░ рдЬॉрди рдмेрдпрд░्рдб рдж्рд╡ाрд░ा рдЯेрд▓ीрд╡िреЫрди рдХे рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ рдХे рдмाрдж рддो рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХ्рд░ांрддि рдХी рд╕्рдеिрддि рдкैрджा рдХрд░ рджी рдеी।
рд╕ंрдЪाрд░, рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे ‘рдЪрд░’ рдзाрддु рд╕े рдиिःрд╕ृрдд рд╣ै। ‘рдЪрд░’ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै ‘рдЪрд▓рдиा’। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдиिрд░ंрддрд░ рдЖрдЧे рдмреЭрдиे рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд╣ी рд╕ंрдЪाрд░ рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рд╕ंрдЪाрд░, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рд╢рдм्рдж ‘рдХрдо्рдпूрдиिрдХेрд╢рди्рд╕’ рдХा рдкрд░्рдпाрдп рд╣ै рдЬो рд▓ैрдЯिрди рднाрд╖ा рдХे ‘рдХрдо्рдпूрдиिрд╕’ рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЕрдкрдиी рдмाрдд рдЖрдо рдЬрдирддा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдХा рдПрдХ рдЙрдкрдпोрдЧी рдФрд░ рд╕рд╢рдХ्рдд рд╕्рд░ोрдд рд╣ै। "рд╕рдоाрдЪाрд░рдкрдд्рд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХा рдПрдХ рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рдХिрд╕ी рдХрдо्рдкрдиी рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдЙрдд्рдкाрджों рдпा рд╕ंрд╕्рдеा рдж्рд╡ाрд░ा рджी рдЬा рд░рд╣ी рд╕ेрд╡ाрдУं рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд╕ंрджेрд╢ों рдХो рд▓िрдЦिрдд рд╢рдм्рджों рд╡ рдЪिрдд्рд░ों рдХे рд░ुрдк рдоें рдЧ्рд░ाрд╣рдХों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрддा рд╣ै। рд░ेрдбिрдпो рд╡ рдЯेрд▓िрд╡िрдЬрди рднी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рднी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд╕ंрджेрд╢, рджृрд╢्рдп рд╡ рд╢्рд░рд╡्рдп рд░ुрдк рдоें рд▓рдХ्рд╖िрдд рдЙрдкрднोрдХ्рддा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं।"1

рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдФрд░ рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХे рдмीрдЪ рд╕ेрддु рдХा рдХाрдо рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ोрддा рд╣ै рдЬ्рдпाрджा рдмिрдХ्рд░ी-рдЬ्рдпाрджा рдоुрдиाрдлा। рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ोрддा рд╣ै рдХрдо рдкैрд╕ों рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрддुрд╖्рдЯि। рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЕрдкрдиे рдЙрдд्рдкाрдж рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдЙрдд्рдкाрдж рдХो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рдХा рдз्рдпाрди рдЙрд╕рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ो рдФрд░ рдЗрд╕ рд╣рдж рддрдХ рдЙрдд्рдкाрдж рднा рдЬाрдП рдХि рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдЙрд╕े рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬेрдм рдЦाрд▓ी рдХрд░рдиे рдХो рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЬाрдП।

рдЖрдЬ рджुрдиिрдпा рдПрдХ рдмреЬा рдмाрдЬाрд░ рдмрди рдЪुрдХी рд╣ै। рдЙрдкрднोрдХ्рддाрд╡ाрджी рдФрд░ рдмाрдЬाрд░рд╡ाрджी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХрд▓ा рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдХे рд░ुрдк рдоें рдкрдирдк рд░рд╣ी рд╣ै। рдмрдЪрдкрди рдоें рдоोрд╣рд▓्рд▓ों рдоें рдХिрддрдиी рдоिрдаाрд╕ рд╕े рднрд░ी рдЖрд╡ाрдЬें, рд▓рдпрдпुрдХ्рдд рдФрд░ рдХाрд╡्рдпрдордп рднाрд╖ा рдоुрдЭे рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддी рдеी... "рд▓ैрд▓ा рдХी рдЙंрдЧрд▓िрдпाँ рд╣ैं। рдордЬрдиूं рдХी рдкрд╕рд▓िрдпाँ рд╣ैं। рдкрддрд▓ी-рдкрддрд▓ी, рддाрдЬा-рддाрдЬा рдХрдХреЬिрдпाँ рд╣ैं।" рдЧрд░्рдоिрдпों рдХी рддрдкрддी рджोрдкрд╣рд░ рдоें рдПрдХ рдмреЬी рд╕ुрд░ीрд▓ी рдЖрд╡ाреЫ рдЧूंрдЬрддी рдеी... "рддрд░ рдХрд░ рд▓े। рддрд░ рдХрд░ рд▓े। рдиीрдо्рдмू рд╡ाрд▓ी рд╣ै।"

рдиींрдмू рдХा рд╢рд░рдмрдд рдпाрдиी рд▓ेрдорди-рдЬूрд╕ рдмेрдЪрдиे рдХा рдХिрддрдиा рдиिрд░ाрд▓ा рддрд░ीрдХा рдеा। рдЧрд░्рдоी рдоें рдк्рдпाрд╕ рд╕े рдмेрд╣ाрд▓, рд╕ूрдЦे рдЧрд▓ों рдХो рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдХрд▓ा рд╕े рдХिрддрдиा рдкрд░िрдЪिрдд рдеे рд╡ो рд▓ोрдЧ। рдПрдХ рдФрд░ рдЖрд╡ाреЫ, рдЧंрдбेрд░ी рдЧुрд▓ाрдм рд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдардг्рдбी-рдардг्рдбी рдорддрд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдЧंрдбेрд░ी рдЧुрд▓ाрдм рд╡ाрд▓ी рд╣ै। рдаेрд▓े рдкрд░ рдЧрди्рдиे рдХी рдЧंрдбेрд░िрдпाँ рд╣ोрддी, рдиीрдЪे рдЧुрд▓ाрдмी рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рдмिрдЫा рд╣ोрддा рдФрд░ рдКрдкрд░ рдкाрд░рджрд░्рд╢ी рдмрд░्рдл рдХी рд╕िрд▓ рд╣ोрддी рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдКрдкрд░ рдЧुрд▓ाрдм рдХे рдЦूрдмрд╕ूрд░рдд рдорд╣рдХрддे рдлूрд▓ рдЕрдкрдиी рдмрд╣ाрд░ рджिрдЦрд▓ाрддे। рдкрд╣рд▓े рдЫोрдЯी рд╕ी рджुрдиिрдпा рдеी, рдЫोрдЯा рд╕ा рдмाрдЬाрд░ рдеा। рдЕрдм рдмाрдЬाрд░рд╡ाрдж рдФрд░ рдЙрдкрднोрдХ्рддाрд╡ाрдж рдХा рджौрд░-рджौрд░ा рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд▓ैрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा рдиे рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдХो рдмреЬे рдЧाँрд╡ рдоें рдмрджрд▓ рджिрдпा рд╣ै। рд╣рд░ рд╢рд╣рд░ рдоें рд░ाрдд рдХे рд╕рдордп рдмреЬे рд╕ाрдЗрдирдмोрд░्рдб рдЕрдкрдиी рдЖँрдЦें рдЭрдкрдХा-рдЭрдкрдХा рдХрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрдкрдиी рддрд░рдл рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрди рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХी рднाрд╖ा рдЕрдзिрдХрддрд░ рд╣िрди्рджी рд╣ोрддी рд╣ै। рдЦाрд╕рддौрд░ рдкрд░ рдЙрди рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХा рд╕ंрдмंрдз рдиिрдо्рди рдФрд░ рдордз्рдп рд╡рд░्рдЧ рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै।

"рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХा рд╕ुрдирд╣рд░ा рдЙрд╕ूрд▓ рд╣ै - рдЬैрд╕ा рджेрд╢ рд╡ैрд╕ा рд╡ेрд╢। рдЧाँрд╡ рдоें рдЙрдд्рдкाрдж рдмेрдЪрдиा рд╣ै рддो рдЧाँрд╡ рдХ рдЧोрд▓ी, рд╢рд╣рд░ рдоें рдмेрдЪрдиा рд╣ै рддो рд╢рд╣рд░ рдХी рднाрд╖ा। рдЖрдЬ рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ाрдЗрдЬेрд╢рди рдХा рдПрдХ рдкрд╣рд▓ू рдпрджि рдЖрдкрд╕рджाрд░ी рд╣ै рддो рджूрд╕рд░ा рдкрд╣рд▓ू рдмाрдЬाрд░ीрдХрд░рдг рдпाрдиी рдХि рдПрдХ рджेрд╢ рдХा рдоाрд▓ рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рдоें рдЦрдкाрдиा рд╣ै।" рдЖрдЬ рдХी рд╣िрди्рджी рдмिंрджाрд╕ рд╣ै। рд╕ाрд░े рдмंрдзрдиों рдХो рддोреЬрдХрд░ рд╣िрди्рджी рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдФрд░ рдЙрд░्рджू рдХे рдмेрд╢ुрдоाрд░ рд╢рдм्рдж рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдШुрд▓-рдоिрд▓ рдЧрдП рд╣ैं рдЬैрд╕े рджूрдз рдоें рд╢рдХ्рдХрд░। рд╣िрди्рджी рдХो рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЬрдЧрдд рдХी рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдоुрдЦ рднाрд╖ा рдмрдиाрдиे рдХा рд╢्рд░ेрдп рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХो рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै। рдЯाрдЯा рдЯी рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд╣िंрдЧ्рд▓िрд╢ рднाрд╖ा рдпाрдиी рдХि рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдФрд░ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХे рдЦूрдмрд╕ूрд░рдд рдоिрд╢्рд░рдг рд╕े рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рд╣ै।

рдмрд╣ू рдЕрдкрдиी рд╕ाрд╕ рд╕े рдкूрдЫрддी рд╣ै, "рдордо्рдоी рдЖрдкрдХी рд▓рд╡ рдоैрд░िрдЬ рд╣ुрдИ рдеी рдпा рдЕрд░ेंрдЬ? "2

рдордо्рдоी рдЬी - "рдЖрдл рдХोрд░्рд╕! рд▓рд╡ рдоैрд░िрдЬ।"

рдмрд╣ू - "рд▓рд╡ рдоैрд░िрдЬ, рд╡рд╣ рднी рдЙрд╕ рдЬрдоाрдиे рдоें।"

рдордо्рдоी рдЬी -"рдпрд╣ рдЬрдм рдоेрд░े рдШрд░ рдмाрд░ाрдд рд▓ेрдХрд░ рдЖрдпे рддो рдШोреЬी рдкрд░ рдмैрдаे рдеे। рдоैं рднाрдЧ рдХрд░ рдмाрд▓рдХрдиी рдоें рдЧрдИ। рдоैंрдиे рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦा। рдЙрдирдХी рдирдЬрд░ рдКрдкрд░ рдЙрдаी। рд╣рдо рджोрдиों рдХी рдирдЬрд░ें рдоिрд▓ी рдФрд░ рд╣ो рдЧрдпा рдк्рдпाрд░। рдХ्рдпों?  рд╣ुрдИ рдиा рд▓рд╡ рдоैрд░िрдЬ।
рдЗрд╕рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣िрди्рджी рдХा рдоोрд╣рдХ рд╡рд░्рдгрди рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдкीреЭी рдХे рдмрджрд▓ाрд╡ рдХा рднी рд╕ंрдХेрдд рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдФрд░ рд░ोрдЪрдХрддा рддो рдмेрдоिрд╕ाрд▓ рд╣ै। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рдЬैрд╕ा рд╡рд░्рдгрди рд░ुрдк рдоिрд▓рддा рд╣ै рд╡ैрд╕ा рдЕрди्рдпрдд्рд░ рджुрд░्рд▓рдн рд╣ै। "рдпрджि рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЖрдХрд░्рд╖рдХ, рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд╡ рд╕рд░рд╕ рд╣ै рддो рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд╡рд╕्рддु рдХी рдоाँрдЧ рдкрд░ рдЕрдиुрдХूрд▓ рдк्рд░рднाрд╡ рдкреЬ рд╕рдХрддा рд╣ै।"3 рдЕрдЧрд░ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдЪाрд╣рддा рд╣ै рдХि рдоेрд░ी рд╡рд╕्рддु рдЕрдзिрдХ рдмिрдХे рддो рдЙрд╕े рдЙрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा рдЬो рдЖрдо рд▓ोрдЧों рдХी рднाрд╖ा рд╣ो।

рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╢рдм्рджों рдХी рдоिрддрд╡्рдпрдпिрддा рджेрдЦрддे рд╣ी рдмрдирддी рд╣ै। рдз्рд╡рди्рдпाрдд्рдордХрддा рдФрд░ рдХाрд╡्рдпाрдд्рдордХрддा рдХा рдкुрдЯ рдХाрдиों рдоें рд░рд╕ рдШोрд▓рддा рд╣ै। рд╕рд░рд╕ рддुрдХрдмंрджी рдорди рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдиे рд╣िрди्рджी рдХो рдирдИ рдЕрд░्рдерд╡рдд्рддा, рдирдИ рднंрдЧिрдоा, рдирдпा рдЕंрджाрдЬ, рдирдП рддेрд╡рд░, рдирдИ рддрд░ंрдЧ, рдирдИ рдЙрдоंрдЧ, рдирдИ рджृрд╖्рдЯि рджी рд╣ै। "рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдирдХрд░्рддा рд╡िрдЬ्рдЮाрдкिрдд рд╡рд╕्рддु рдХी рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рджिрдЦाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрднी-рдХрднी рддुрд▓рдиाрдд्рдордХ рджृрд╖्рдЯि рдЕрдкрдиाрддा рд╣ै рдФрд░ рдРрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╡рд╣ рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ुрдк рд╕े рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХी рднाрд╖ा рдоें рддुрд▓рдиा рдХा рдоाрдз्рдпрдо рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддा рд╣ै।"4

рдпрдеा -"рдкрд╣рд▓े рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░ें рдлिрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрд░ें। рдШреЬी рдбिрдЯрд░्рдЬेंрдЯ рдкाрдЙрдбрд░"

рдпрдеा -"рд╕рд░्рдл рдХी рдЦрд░ीрджाрд░ी рдоें рдФрд░ рднी рд╕рдордЭрджाрд░ी рд╣ै।"

рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рдорд╢рд╣ूрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЬिрд╕рдХी рдЖрд╡ाреЫ рдХाрдиों рдоें рджिрди-рд░ाрдд рдЧूंрдЬрддी рд╣ै -
 рджूрдз рдЬैрд╕ी рд╕рдлेрджी,
 рдиिрд░рдоा рд╕े рдЖрдпे
 рд░ंрдЧीрди рдХрдкреЬा рднी рдЦिрд▓-рдЦिрд▓ рдЬाрдП
 рд╕рдмрдХी рдкрд╕ंрдж рдиिрд░рдоा
 рд╡ाрд╢िंрдЧ рдкाрдЙрдбрд░ рдиिрд░рдоा।
рдЗрд╕рдоें рдЙрдкрдоा рднी рд╣ै рдФрд░ рдмреЬी рдк्рдпाрд░ рд▓рдп рдФрд░ рдЖрд╡ाреЫ рдХा рдЬाрджू рднी।
рдоुрд╣ाрд╡рд░ों рдиे рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХो рдЕрдзिрдХ рдХाрд░рдЧрд░ рдФрд░ рджрдорджाрд░ рдмрдиाрдпा рд╣ै -"рдХрд░ рд▓ो рджुрдиिрдпा рдоुрдЯ्рдаी рдоें।"
"рдЖрдкрдХी рдЦूрдмрд╕ूрд░рддी рдоें рдЪाрд░ рдЪाँрдж рд▓рдЧाрдП - рдирдпा рдЗंрдЯрд░рдиेрд╢рдирд▓ рд▓рдХ्рд╕।"
"рдЗрд░ाрджा рд╣ै рдмिрдЬрд▓िрдпाँ рдЧिрд░ाрдиे рдХा рддो рддрд░ीрдХा рд╣рдоाрд░े рдкाрд╕ рд╣ै।"
рд╡ाрдХ्рдпाँрд╢ों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╣ोрддा рд░рд╣ा рд╣ै। рд╣рд░ рдмрдЬрдЯ рдоें рд╕рдоाрдП рд░ैрдб рд▓ेрдмрд▓ рдЪाрдп, рдЕрдм рджрд╕, рдмीрд╕ рдФрд░ рдкрдЪ्рдЪीрд╕ рд░ुрдкрдпों рдоें рдХिрдлाрдпрддी рдкैрдХ рдоें।
рд╢ुрдж्рдзрддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди, рдЯाрдЯा рдирдордХ।
рд╕ाрда рд╕ाрд▓ рдХे рдмूреЭे рдпा рд╕ाрда рд╕ाрд▓ рдХे рдЬрд╡ाрди-рдбाрдмрд░ рдЪ्рдпрд╡рдирдк्рд░ाрд╢।
рдкूрд░े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдЖрджрд░्рд╢ рдЙрдкрд╣ाрд░ рд▓ाрдЗрдлрдмॉрдп рдоैрд▓ рдоें рдЫुрдкे рдХीрдЯाрдгुрдУं рдХो рдзो рдбाрд▓рддा рд╣ै।
рд╕рд░्рджी-рдЬुрдХाрдо, рдоुрди्рдиे рдХी рдиींрдж рд╣рд░ाрдо।
рджांрддों рдХा рд░рдЦे рдЦ्рдпाрд▓ (рдХोрд▓рдЧेрдЯ рдЯूрдердкेрд╕्рдЯ)
рд▓ाрдЗрдлрдмॉрдп рд╣ै рдЬрд╣ाँ рддंрджрд░ुрд╕्рддी рд╣ै рд╡рд╣ाँ।

рдк्рд░рд╢्рдирд╡ाрдЪрдХ рд╡ाрдХ्рдп рднी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиी рд╣िрди्рджी рдоें рдЕрдХ्рд╕рд░ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддे рд╣ैं-
рдЙрд╕рдХी рдХрдоीрдЬ рдоेрд░ी рдХрдоीрдЬ рд╕े рд╕рдлेрдж рдХ्рдпों?
рд╕िрд░ рджрд░्рдж рд╕े рдкрд░ेрд╢ाрди?
рдХुрдЫ рд▓ेрддे рдХ्рдпों рдирд╣ीं?
рд╡िрд╕्рдордп рдмोрдзрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рднी рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рдЦूрдм рдЪрд▓рддे рд╣ैं -рдРрд╕ी рд▓рдЬ्рдЬрдд рдФрд░ рдХрд╣ाँ। рдЧोрд▓्рдб рдХा рдЬрд╡ाрдм рдХрд╣ाँ?  рдРрд╕ी рдиिрд░ाрд▓ी рдорд╣рдХ рдУрд░ рдХрд╣ाँ?
рдХ्рд░िрдпाрд╡िрд╣ीрди рд╡ाрдХ्рдпों рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕े рднी рднाрд╖ा рдоें рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рддрддा рдФрд░ рдк्рд░рднाрд╡ोрдд्рдкрджाрдХрддा рдЖрддी рд╣ै - рдХрдоाрд▓ рдХी рддाрдЬрдЧी, рддाрдЬा рдЪाрдп।
рд╕рд░्рджी рдХे рджिрдиों рдоें рдЧрд░्рдоी рдХा рдЕрд╣рд╕ाрд╕।
рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╡ाрдХ्рдпों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рднी рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рдк्рд░ाрдпः рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै -рд╕्рд╡рд╕्рде рджांрдд рдФрд░ рдорд╕ूреЬे, рд╕ांрд╕ों рдоें рддाрдЬрдЧी рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕рдж्рднाрд╡рдиा рдХो рднी рдЖрдо рдЬрдирддा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै - рдоंрджिрд░ рдорд╕्рдЬिрдж рдЧुрд░ुрдж्рд╡ाрд░ों рдоें
 рдмाँрдЯ рджिрдпा рднрдЧрд╡ाрди рдХो
 рдзрд░рддी рдмाँрдЯी, рд╕ाрдЧрд░ рдмाँрдЯा
 рдордд рдмाँрдЯो рдЗंрд╕ाрди рдХो।
рдкुрдирд░ुрдХ्рддि рд╕े рднी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЕрд╕рд░рджाрд░ рдФрд░ рд▓ुрднाрд╡рдиे рдмрдирддे рд╣ैं - рдлैрд╢рди рдХा рдПрдХ рдирдпा рдиाрдо, рдирдпा рдПрд╣рд╕ाрд╕, рдирдП рдлैрд╢рди рдХा рдирдпा рд╡िрд▓ाрд╕। рд╣िрди्рджी рдХा рд▓ाрд▓िрдд्рдп, рдоिрдаाрд╕ рдФрд░ рд╕рд░рд▓рддा рдиे рд╣ी рд╣िрди्рджी рдХो рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдХी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рджिрд▓ рдкрд░ рд░ाрдЬ рдХрд░рддी рд╣ै। рдмृрдЬрдоोрд╣рди рдЧुрдк्рдд рдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै - "рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖рдг рдкूрд░ा рдХрдм рд╣ोрддा рд╣ै?  рдЬрдм рдПрдХ рдХुрд╢рд▓ рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖рдХ, рдЙрдкрдпोрдЧी рд╕ंрджेрд╢ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд╡िрд╡ेрдЪрди (рдЯ्рд░ीрдЯрдоेंрдЯ) рдХे рдЬрд░िрдпे рд╕рд╣ी рдкाрдардХ рдХो рдкрд╣ुँрдЪा рдХрд░ рдЙрд╕े рд╡ांрдЫिрдд рдк्рд░рддिрдХ्рд░िрдпा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै।"5

рднाрд░рдд рдоें рдЖрдЬ рд╣िрди्рджी рд╣ी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХी рдЗрдХрд▓ौрддी рднाрд╖ा рд╣ै рдЬिрд╕े рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि, рдЙрдд्рддрд░ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рджрдХ्рд╖िрдг рддрдХ рдФрд░ рдкूрд░рдм рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдкрд╢्рдЪिрдо рддрдХ рд╕рдордЭ рд▓ेрддा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдХा рдЬाрджू рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╕िрд░ рдкрд░ рдЪреЭрдХрд░ рдмोрд▓рддा рд╣ै। 'рдХौрди рдмрдиेрдЧा рдХрд░ोреЬрдкрддि?'  рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЕрдоिрддाрдн рдЬрдм рднौंрдкू рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рддे рдеे рддो рдХिрддрдиा рднрд▓ा рд▓рдЧрддा рдеा। рдЕрдирдкреЭ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдкреЭे-рд▓िрдЦे рд╕рднी рдХो рдпрд╣ рдЖрдд्рдоीрдп рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХा рдПрд╣рд╕ाрд╕ рдХрд░ाрддा рд╣ै, рдЧँрд╡ाрд░рдкрди рдХी рдХोрдИ рдЧंрдз рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рд╣िрди्рджी рдХी рд╢рдХ्рддि рдХा рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рд╣ै। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХो рддुрдХ рдоें рдмांрдзрдиे рдХे рд▓िрдП рдХाрд╡्рдпाрдд्рдордХрддा рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрд╕ी рднी рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рджों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै -рд╕ंрдбे рд╣ो рдпा рдоंрдбे рд░ोрдЬ рдЦाрдУ рдЕंрдбे।
рдЖрдпोрдбेрдХ्рд╕ рдорд▓िрдП, рдХाрдо рдкрд░ рдЪрд▓िрдП।
рдХोрдорд▓, рд╕ुрди्рджрд░, рдШрди, рдоुрд▓ाрдпрдо, рдХाрд▓े рдЪрдордХीрд▓े рдмाрд▓।
рдЧाрд░्рдбрди рдХी рд╕ाреЬिрдпाँ, рдкрд╣рдирддी рд╣ैं рд╕ुрди्рджрд░ рдиाрд░िрдпाँ।
рд▓े рдЪрд▓ рдоुрдЭे рд╡рд╣ाँ, рд╕рдкрдиों рдХा рджेрд╢ рд╣ो рдЬрд╣ाँ।

рдоाँ рдХे рджूрдз рдХा рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рджेрдЦिрдП -
рдмрдЪ्рдЪों рдХो рд╕्рддрдирдкाрди рдХрд░ाрдПं, рдЕрдкрдиे рдоाँ рд╣ोрдиे рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рдиिрднाрдПं। рдоाँ рдХा рджूрдз рд╕рд░्рд╡ोрдд्рддрдо рджूрдз।
‘рд░рд╕рдиा’ рдХी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рд░рдгрдиीрддि рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ोрдЧा। ‘рд░рд╕рдиा’ рдиे рд╢ोрдз рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХे рдмाрдж рдмाрдЬाрд░ рдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХिрдпा рдФрд░ рд▓рдХ्рд╖िрдд рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХी। рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХी рд╡िрд╖рдп-рд╡рд╕्рддु рдХा рдк्рд░ाрд░ूрдк рдмрдиाрдпा рдФрд░ ‘рдмрдЪрдд рддрдеा рд╕्рд╡ाрдж’ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдз्рдпाрди рдХेрди्рдж्рд░िрдд рдХिрдпा рддाрдХि рдШрд░ेрд▓ू рдорд╣िрд▓ाрдУं рд╡ рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे। ‘рд░рд╕рдиा’ рдХे рдПрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоें рд╕ंрджेрд╢ рдеा -‘рд░рд╕рдиा рдХा рдПрдХ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдпрдЬрдирдХ рдкैрдХ рд╕्рд╡ाрджिрд╖्рдЯ рд╢рд░्рдмрдд рдХे 32 рдЧिрд▓ाрд╕ рддैрдпाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рджूрд╕рд░े рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоें рд╕рдордп рдкрд░ рдз्рдпाрди рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдЧрдпा рдеा -‘рдЖрдкрдХे рдоेрд╣рдоाрдиों рдХे рд▓िрдпे рдоाрдд्рд░ рдПрдХ рдоिрдирдЯ рдоें рд╢рд░्рдмрдд рддैрдпाрд░।"6 рдлिрд▓्рдоी рдЕрднिрдиेрдд्рд░िрдпों рдж्рд╡ाрд░ा ‘рд▓рдХ्рд╕ рд╕ाрдмुрди’ рдХ्рд░िрдХेрдЯ рд╕िрддाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ्рд╢рди рдЬूрддों рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा, рджрд░्рджрдиिрд╡ाрд░рдХ ‘рдПрдиाрд╕िрди’ рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоें рдПрдХ рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рддрдеा ‘рдПрд░िрдпрд▓’ рдкाрдКрдбрд░ рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоें рд╡рд╕्рддु рдиिрд░्рдоाрддा, рдЙрдд्рдкाрдж рд╡िрд╢ेрд╖ рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХो рдЙрдирдХा рдЙрдкрднोрдЧ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдпрдеा -‘рдбрдирд▓рдк рдЗрдЬ рдбрдирд▓рдк’
 рдоेрд░ी рдЦूрдмрд╕ूрд░рддी рдХा рд░ाрдЬ -‘рд▓рдХ्рд╕ рдФрд░ рдХ्рдпा?

рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХे рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЪिрд╣्рди (рдЯ्рд░ेрдбрдоाрд░्рдХ рдпा рдоोрдиोрдЧ्рд░ाрдо) рд▓ोрдЧों рдХा рдз्рдпाрди рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЕрдкрдиी рддрд░рдл рдЦींрдЪрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕्рдорд░рдг рд╢рдХ्рддि рдХे рдЪौрдЦрдЯे рдоें рддрд╕्рд╡ीрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдлिрдЯ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдЙрдкрднोрдХ्рддा рд╡рд░्рдЧ рдмाрдЬाрд░ рдоें рдХेрд╡рд▓ рдЗрд╕ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЪिрд╣्рди рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╡рд╕्рддु рдЦрд░ीрдж рд▓ेрддा рд╣ै। рдЯाрдЯा, рдХेрд▓्рд╡िрдиेрдЯрд░, рдПрд▓.рдЬी., рдиेрд╢рдирд▓ рдкैрдиाрд╕ोрдиिрдХ, рд╡्рд╣ीрд▓, рдбाрд▓рдбा, рдЧ्рд╡ाрд▓िрдпрд░ рд╕ूрдЯिंрдЧ्рд╕ рдЖрджि рдХे рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЯ्рд░ेрдбрдоाрд░्рдХ рдкрд░ рдЙрдкрднोрдХ्рддा рдХिрд╕ी рднी рд╡рд╕्рддु рдкрд░ рдЗрдирдХी рдЫाрдк рдХो рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡рд╕рдиीрдпрддा рд╡ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдоाрди рд▓ेрддा рд╣ै।

"рд╕ूрдЪрдиा рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдирд╡ीрди рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ों рдиे рд╣िрди्рджी рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕े рдЖрдЧे рдмреЭрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рдк्рд░рдпोрдЬрди рдоूрд▓рдХ рд░ुрдк рдХो рдЕрдзिрдХ рд╡िрд╕्рддाрд░ рджिрдпा рд╣ै рддрдеा рдЗрд╕े рдХाрдордХाрдЬ рд╣िрди्рджी рдХे рд╕ाрде рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд╣िрди्рджी рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЖрдЧे рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै।"7

рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХिрд╕ी рд╡рд╕्рддु рдпा рд╕ेрд╡ा рдХे рдмрдЬाрдП рдХрдо्рдкрдиी рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рд╡ рд╕ाрдЦ рдмрдиाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдРрд╕ा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдФрд░ рднाрд╡рдиा рдкैрджा рдХрд░рдиा рд╣ोрддा рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд▓ोрдЧ рдХрдо्рдкрдиी рдХो рдоिрдд्рд░рд╡рдд् рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоें рд▓े। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдЕрдкрдиी рд░ीрддि-рдиीрддि, рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди, рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рд╡ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпों рдЖрджि рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрдкрдиे рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЗंрдЧिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ा, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╣ेрддु рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХिрдП рдЬाрддे рд╣ैं। рд╡िрд╖рдп рдЪाрд╣े рдПрдб्рд╕ рд╣ो рдпा рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг, рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ो рдпा рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░, рдЯ्рд░ेрдлिрдХ рд░ुрд▓्рд╕ рд╣ो рдпा рдкेрдЯ्рд░ोрд▓ рдмрдЪрдд рд╣ो, рдПрдХ рдоुрдж्рджा рдЙрд╕рд╕े рдЬुреЬी рд╕ंрд╕्рдеा рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЕрднिрдирд╡ рд╣ै। рдРрд╕े рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рдХрд╣ीं рд╡िрдирдп рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдХрд╣ीं рдЪेрддाрд╡рдиी рдХा рдкुрдЯ, рдХрд╣ीं рдЖрджेрд╢, рддो рдХрд╣ीं рдиिрд░्рджेрд╢ рд▓ेрдХिрди рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХाрд░्рдпрд╡ाрд╣ी рдХे рдкीрдЫे рдПрдХ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЕрдЪ्рдЫे рдиाрдЧрд░िрдХ рдмрдиें, рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ी рдФрд░ рдЕрдорди рдЪैрди рд░рд╣े। рдпрдеा - "рдПрдб्рд╕ рдХी рд░ोрдХрдеाрдо рдХे рд▓िрдпे рдкंрдЬाрдм рд░ाрдЬ्рдп рдПрдб्рд╕ рдиिрдпंрдд्рд░рдг рд╕рдоिрддि рдж्рд╡ाрд░ा рд░ेрдб рд░िрдм्рдмрди рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕ рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдХिрдпा рдЧрдпा। -- рд╕ंрд╕्рдеा рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рд╣рдпोрдЧ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдиे рд╕े рдпрд╣ рд░ेрд▓ рд╕рдоूрдЪे рдЙрдд्рддрд░ рднाрд░рдд рдоें рдПрдб्рд╕ рдХे рд░ोрдХрдеाрдо рд╡ рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рд╣ेрддु рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рд╣ै। ‘рд░ैрдб рд░िрдмрди рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ैрд╕।"8
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдЬрдирд╣िрдд рдоें рдЬाрд░ी рдХिрдпे рдЬाрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдоें рдЬрдирддा рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рдЙрдкाрдп рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдмрд╣ुрдоूрд▓्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ूрдЪिрдд рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं।
-‘рдоौрдд рдХा рдХाрд░рдг рднूрдХрдо्рдк рдирд╣ीं, рдЕрд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдЗрдоाрд░рддें рд╣ोрддी рд╣ैं।
-‘рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рдХी 52рд╡ीं рд╡рд░्рд╖рдЧाँрда рдкрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХो рд╕рдоृрдж्рдз рдмрдиाрдиे рд╣ेрддु рдЖрдЗрдП рд╣рдо рд╕рдм рд╕ंрдХрд▓्рдк рд▓ें...।
- рд░ेрд▓рдЧाреЬिрдпों рдХो рдЕрдиाрд╡рд╢्рдпрдХ рд░ुрдк рд╕े рдирд╣ीं рд░ोрдХेंрдЧे।
- рдЯिрдХрдЯ рд▓ेрдХрд░ рд╣ी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░ेंрдЧे।
- рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХ рдХा рдЬ्рд╡рд▓рдирд╢ीрд▓ рдкрджाрд░्рде рд▓ेрдХрд░ рд╕рдлрд░ рдирд╣ीं рдХрд░ेंрдЧे।
- рд▓ाрд╡ाрд░िрд╕ рдпा рдЕрдирдЬाрди рд╡рд╕्рддुрдУं рдХो рдирд╣ीं рдЫुрдПंрдЧे।
- рдкूрд░्рд╡ोрдд्рддрд░ рд░ेрд▓рд╡े рдЖрдкрдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП...।
- рдкूрд░рдм рд╕े рд╕ूрд░्рдп рдЙрдЧा, рдлैрд▓ा рдЙрдЬिрдпाрд░ा।
- рдЬाрдЧी рд╣рд░ рджिрд╢ा-рджिрд╢ा, рдЬाрдЧा рдЬрдЧ рд╕ाрд░ा।
- рдЪрд▓ो рдкреЭाрдПँ! рдХुрдЫ рдХрд░ рджिрдЦाрдпें।"9
 - рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдоिрд╢рди

рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрдЯूрдЯ рдЕंрдЧ рдмрди рдЪुрдХे рд╣ैं। рджेрд╢ рдХी рдПрдХрддा, рдЕрдЦрдг्рдбрддा рдФрд░ рд╣िрдд рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдХे рд╕рд╢рдХ्рдд рд╕्рд░ोрдд рдХी рднूрдоिрдХा рдиिрднाрддे рд╣ैं। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиी рд╣िрди्рджी рд╕рд╢рдХ्рдд рд╣ै, рд╕рдордп рдХी рдЖрд╡ाреЫ рд╣ै। рдХिрд╕ी рднी рднाрд╖ा рдоें рдЗрддрдиा рд╕ाрдорд░्рде्рдп рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рджों рдХो рдкрдЪा рд╕рдХे। рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рджिрд▓ рдзреЬрдХрддा рд╣ै। рдмाрдЬाрд░ीрдХрд░рдг рдоें рд╣िрди्рджी рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдиे рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдЦाрд╕ рдкैрда рдмрдиा рд▓ी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдХी рдЗрд╕ी рдЕрд╕्рдоिрддा рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рд╣рдоें рдЙрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдФрд░ рд╕рдо्рдк्рд░ेрд╖рдгीрдп рдмрдиाрдиा рд╣ै।

рд╕рди्рджрд░्рдн рд╕ूрдЪी-
1 рдбॉ. рдиिрд╢ाрдд рд╕िंрд╣, рдоीрдбिрдпा рд▓ेрдЦрди рдХрд▓ा, рдкृрд╖्рда 3
2 рдбॉ. рдирдЧрдоा рдЬाрд╡ेрдж рдорд▓िрдХ, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди, рдЬрдирд╡рд░ी-рдоाрд░्рдЪ 2014, рдкृрд╖्рда 7
3 рдбॉ. рдоाрдгिрдХ рдоृрджेрд╢, рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ों рдХी рднाрд╖ा, рдкृрд╖्рда 107
4 рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдоाрдз्рдпрдо рдПрд╡ं рдк्рд░рдЪाрд░, рдкृрд╖्рда 19
5. рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рд╡िрд╡िрдз рдЖрдпाрдо, рдмृрдЬрдоोрд╣рди рдЧुрдк्рдд, рдкृрд╖्рда 114
6. рдбॉ. рдиिрд╢ाрди рд╕िंрд╣, рдоीрдбिрдпा рд▓ेрдЦрди рдХрд▓ा, рдкृрд╖्рда 245
7. рдмрд╣ुрд╡рдЪрди, рдк्рд░ो. рд╡िрдЬрдп рдХुрд▓рд╢्рд░ेрд╖्рда (рд╣िрди्рджी рдХी рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा) рдЬрдирд╡рд░ी-рдоाрд░्рдЪ 2008, рдкृрд╖्рда 96
8. рдбॉ. рдХंрдЪрди рдЧोрдпрд▓, рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рдЕрдиुрд╡ाрдж, рдкृрд╖्рда 137
9. рд╡рд╣ी, рдкृрд╖्рда 156

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।