рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡ рдЦंрдбрдХाрд╡्рдп рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рдмोрдз

рдбॉ. рд╕ुрдиीрд▓ рдкрд░рдоाрд░

рд╕ुрдиिрд▓рдХुрдоाрд░ рдкрд░рдоाрд░

рдЕрд╕िрд╕्рдЯेंрдЯ рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ (рд╣िрди्рджी), рдо्рдпुрдиिрд╕िрдкрд▓ рдЖрд░्рдЯ्рд╕ рдПंрдб рдЕрд░्рдмрди рдмेंрдХ рд╕ाрдпंрд╕ рдХॉрд▓ेрдЬ, рдорд╣ेрд╕ाрдгा


рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा рд░рдЪिрдд ‘рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡’ 1977 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдЦंрдбрдХाрд╡्рдп рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рдРрд╕ा рдХाрд╡्рдп рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╕рдордХाрд▓ीрди рдЬीрд╡рди рдХे рдЬ्рд╡рд▓ंрдд рдк्рд░рд╢्рдиों рдХो рд╕рди 1975-76 рдХे рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдЙрдаे рд╣ुрдП рдк्рд░рд╢्рдиों рдХो рдоाрдирд╡ीрдп рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рд╕рдоाрдзाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдкाँрдЪ рд╕рд░्рдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рд╣ै- (1) рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдФрд░ рдк्рд░рддिрдЗрддिрд╣ाрд╕ (2) рдк्рд░рддिрдЗрддिрд╣ाрд╕ рдФрд░ рддंрдд्рд░ (3) рд╢рдХ्рддि рдПрдХ рд╕ंрдмंрдз: рдПрдХ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд (4) рдк्рд░рддिрдЗрддिрд╣ाрд╕ рдФрд░ рдиिрд░्рдгрдп (5) рдиिрд░्рд╡ेрдж рд╡िрджा। рд░ाрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдж्рд╡рди्рдж्рд╡ рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд╡ि рдиे рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХिрдпा рд╣ै।

рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп рдХा рд╕ृрдЬрди 1975 рдоें рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рддрднी рджेрд╢ рдоें рдЖрдкाрддрд╕्рдеिрддि рд▓ाрдЧू рд╣ुрдИ рдеी। рдпрд╣ी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрд╡ि рдиे рд░ाрдоाрдпрдг рдХे рдПрдХ рдоाрд░्рдоिрдХ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдХी рдк्рд░рд╕्рддुрддि рдЖрдзुрдиिрдХ рдмोрдз рд╕े рдЬोреЬрдХрд░ рдХी рд╣ै। рдЬрдм рд░ाрдо рд░ाрд╡рдг рдХा рд╡рдз рдХрд░рдХे рдЕрдпोрдз्рдпा рдЖрдХрд░ рд╢ाрд╕рди рднрд░ рд╕ंрднाрд▓ рд▓ेрддे рд╣ैं, рдЙрдирдХी рдк्рд░рдЬा рдХा рдПрдХ рд╕ाрдзाрд░рдг рдзोрдмी рд╕ीрддा рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ рдкрд░ рдЕंрдЧुрд▓ी рдЙрдаा рджेрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЦрдг्рдб-рдХाрд╡्рдп рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░, рд░ाрдЬ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЙрд╕े рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ी рдХрд░ाрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ीं рдк्рд░рд╡ाрдж рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рд╕ाрдзाрд░рдг рд╡्рдпрдХ्рддि рд░ाрдо рдХी рдиिрдЧाрд╣ рдоें рди рддो рдЕрдкрд░ाрдзी рд╣ै, рди рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ी рдХिрди्рддु рд░ाрдЬ्рдп-рдкрд░िрд╖рдж рдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╡рд╣ рдЕрдкрд░ाрдзी рд╣ै। рд░ाрдо рдк्рд░рд╢्рди рдоें рдЙрдаे рд╣ाрде рдХो рдк्рд░рддिрдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХрд╣рддे рд╣ै рдЬो рд╕рджा рдЕрд▓िрдЦिрдд рд░рд╣рддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд╡рд╣ рд╕ाрдзाрд░рдг рдЬрди рдХा рд╕ंрдХेрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рддрд░्рдЬрдиी рдХिрд╕ी рдХी рднी рдоौрди рд╡ाрдгी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдП рддो рд░ाрдо рд▓рдХ्рд╖्рдордг рд╕े рдк्рд░рд╢्рди рдХрд░рддे рд╣ै рдХि- 
“рд╕рдд्рддा рдХे рдЧोрдоुрдЦ рдкрд░ рдмैрдардХрд░
рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд░े рд╢рдХ्рддि-рдЬाрд▓ों рдХो
рдЕрдкрдиे рд╣ी рдЕрднिрд╖ेрдХ рдХे рд▓िрдП
рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦрдиा
рдпрд╣ рдХौрди рд╕ा рджрд░्рд╢рди рд╣ै рд▓рдХ्рд╖्рдордг?”1

рдЖрдЬ рдХी рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдкрджाрдзिрдХाрд░ी рд░ाрдЬрдХीрдп рдмрд▓ рдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдЕрдкрдиे рд╕ुрдЦ рд╕ुрд╡िрдзा рдЬुрдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХрд░рддे рд╣ै рдФрд░ рди्рдпाрдп рдХा рдоुрдЦ рднी рд╢рдХ्рддिрдмрд▓ рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдоोреЬ рд▓ेрддे рд╣ै। рд╢ाрд╕рдХ рдХिрддрдиा рд╣ी рд╢рдХ्рддिрд╢ाрд▓ी рдпा рдорд╣ाрди рд╣ो рд╡рд╣ рд╢ाрд╕рдХ рд╣ी рд╣ोрддा рд╣ै। рдЬिрд╕ рджिрди рд╢ाрд╕рдХ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоाрди рд▓िрдпा рдЬाрдпेрдЧा рдЙрд╕ी рджिрди рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा। рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдпा рд░ाрдЬा рдХा рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоाрди рд▓ेрдиा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХी рдЧрд▓рдд рдкрд░рдо्рдкрд░ा рд╣ै। рдХрд╡ि рдиे рд╕ूрдЪिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рд╣ै рдХि рд░ाрдЬ-рдкुрд░ुрд╖,рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп рдХे рдмीрдЪ рдкрд░рд╕्рдкрд░ рд╕ंрдмрдз рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рдХрд╡ि рдХी рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЖрд╕्рдеा рдпрд╣ी рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै рдХि рд░ाрдЬрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдоाрдирд╡-рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХी рдорд╣рдд्рддा рдХा рдкूрд░्рдг рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╕ाрдзाрд░рдг рдордиुрд╖्рдп рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рднी рдХुрдЫ рдЕрд╣рдо рд░рдЦрддा рд╣ै। рдХрд╡ि рдХी рдиिрдЧाрд╣ рдоें рдоाрдирд╡ीрдпрддा рджेрд╢рдХाрд▓ рд╕े рднी рдКрдкрд░ рд╣ै- 
“рд╡्рдпрдХ्рддि рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рд░ाрдЬрдкुрд░ुрд╖ рд╣ो рдпा
рдЗрддिрд╣ाрд╕-рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдерд╡ा
рдкुрд░ाрдг-рдкुрд░ुрд╖
рдоाрдирд╡ीрдп рджेрд╢-рдХाрд▓ рд╕े рдКрдкрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддा
рд░ाрдо!”2

рдХрд╡ि рд╢ाрд╕рди рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╕्рд╡ाрддंрдд्рд░्рдп рдХे рдк्рд░рд╢्рди рдж्рд╡ाрд░ा рд╡्рдпрдХ्рддि рдФрд░ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХ рдХे рд╕ंрдмрдз рдХो рдЬोреЬрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ै। рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд╕ंрджрд░्рднों рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХो рдХुрдЪрд▓ा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ी рднрд╡ рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡ рдХा рдХрде्рдп рд░рдЪा рдЧрдпा рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рд╕े рдпрджि рднाрд╖ा рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рддो рдпрд╣ рд╕ृрд╖्рдЯि рдИрд╢्рд╡рд░рд╣ीрди рд╣ो рдЬाрдпेрдЧी। рдХрд╡ि рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдпрд╣ рднी рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि-
“рдРрд╕े рд╣ी рдмोрд▓рддे рд╣ुрдП
рдПрдХ рджिрди рдордиुрд╖्рдп
рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा।”3

рдпрд╣ाँ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдордиुрд╖्рдп рдХी рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдоूрд▓्рдпрд╡ाрди рдеाрддी рд╣ै। рдХिрди्рддु рдпрд╣ рд╕рдд्рдп рдХे рд╕ाрде рдЬुреЬрдХрд░ рд╣ी рдЕрдкрдиा рдоूрд▓्рдп рдкाрддी рд╣ै। рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдиाрдо рдкрд░ рд╡िрд╡ेрдХрд╢ूрди्рдп рдк्рд░рд▓ाрдк рдХो рд╕рдорд░्рдерди рдирд╣ीं рдоिрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП рдХ्рдпोрдХि- 
“рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдЕрд░्рде
рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдирд╣ीं рд╣ोрддा
рдЕрд░ाрдЬрдХрддा
рдЕрдкрд░ाрдз рд╕े рднी рдЧंрднीрд░ рд╣ोрддी рд╣ै
рдХ्рдпोंрдХि
рд╡рд╣ рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдХी рдЬрдирдиी рд╣ै।”4

рдк्рд░рд╡ाрдж рдкрд░्рд╡ рдХे рддीрд╕рд░े рдЦंрдб рдоें рд░ाрдо рдХी рдЪिंрддिрдд рдорди:рд╕्рдеिрддि рдХो рджेрдЦрдХрд░ рд╕ीрддा рдЙрдж्рд╡िрдЧ्рди рд╣ोрдиे рдХा рдХाрд░рдг рдкूрдЫрддी рд╣ै। рд░ाрдо рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि рд╢рдХ्рддि рдХा рдЙрдд्рддрд░ рддो рдк्рд░рддिрд╢рдХ्рддि рд╕े рджिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдкрд░рди्рддु рдЗрд╕ рд╕ाрдзाрд░рдг рдЕрдиाрдо рдзोрдмी рдХा рдХ्рдпा рдЙрдд्рддрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕ीрддा рдФрд░ рд░ाрдо рдХा рдЗрд╕ рдЦंрдб рдоें рдЖрдпा рд╕ंрд╡ाрдж рди рдХेрд╡рд▓ рд░ाрдо рдХी рд╕ाрдзाрд░рдгрдЬрдиों рдХे рдк्рд░рддि рдордордд्рд╡ рднрд░ी рджृрд╖्рдЯि рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ рджेрддा рд╣ै।  рд╕ीрддा рдХा рддाрд░्рдХिрдХ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдЗрддрдиा рдк्рд░рднाрд╡ी рд╣ोрдХрд░ рдЖрдпा рд╣ै рдХि рд░ाрдо рднी рд╡िрд╕्рдоिрдд рд╣ो рдЙрдарддे рд╣ै।  рдХрд╡ि рдиे рд╕ीрддा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЖрдЬ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рдн्рд░рд╖्рдЯाрдЪाрд░, рдЕрдиैрддिрдХрддा рдХी рдоाрдиों рдкुंрдЬ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै , рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХा рджाрд╡ा рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рдЗрддрдиे рдиिрдЪрд▓े рд╕्рддрд░ рддрдХ  рдЧिрд░ рдЪूрдХे рд╣ै рдХि рдЙрдирд╕े рдХुрдЫ рднी рдЖрд╢ा рд░рдЦрдиा рд╡्рдпрд░्рде рд╣ै। рдХрд╡ि рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд░ाрдЬрдиीрддि рдХी рдУрд░ рд╕ंрдХेрдд рджेрддे рд╣ुрдП рд▓ोрдХ рддрдеा рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдХे рдордз्рдп рд╕ंрдмंрдзों рдХी рд╕рдорд╕्рдпा рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддे рд╣ै- 
“рд░ाрдЬ्рдп, рди्рдпाрдп рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░
рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рддрдеा
рд╕ंрдмंрдзों рд╕े рдКрдкрд░ рд╣ोрдиे рд╣ी рдЪाрд╣िрдП
рдЙрд╕ рдЕрдиाрдо рдк्рд░рдЬा рдХे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी
рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП।”5

рдХрд╡ि рдХी рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЖрд╕्рдеा рдпрд╣ी рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै рдХि рд░ाрдЬрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдоाрдирд╡ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХी рдорд╣рдд्рддा рдХा рдкूрд░्рдг рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। рд╕ाрдзाрд░рдг рдЬрди рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рднी рдХुрдЫ рдЕрд╣рдо рд░рдЦрддा рд╣ै।

рдЪौрдеे рдЦंрдб рдоें рд░ाрдЬ-рджрд░рдмाрд░ рдХा рдЪिрдд्рд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдзोрдмी рдХे рдХृрдд्рдп рдХो рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдХी рд╕ंрдЬ्рдЮा рджेрддे рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рд░ाрдо рдЗрд╕े рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдирд╣ीं рдоाрдирддे рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд╡िрд░ूрдж्рдз рдирд╣ीं рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдХिрдпा рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ा рдХрд░्рдо рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд░ाрдо рд▓ोрдЧों рдХे рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдмрдирдХрд░ рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдЦреЬे рджिрдЦाрдИ рджेрддे рд╣ै। рд░ाрдо рдХा рдиिрд░्рдгрдп рдПрдХ рди्рдпाрдпрдк्рд░िрдп рдФрд░ рд╕्рд╡ाрддंрдд्рд░्рдп рдХा рд╕рдорд░्рдердХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд╣ै। рд╡े рдоाрдирддे рд╣ै рдХि- 
“рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
рдХा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ
рдпрджि рдЕрдиुрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡ाрдЪाрд▓рддा рд╣ै
рддो рдорд╣ाрдиुрднाрд╡ों
рдХाрдпрд░рддाрдкूрд░्рдг рд╕рд╣рдорддि
рдЙрд╕рд╕े рднी рдмреЬा рджुрд░ुрдкрдпोрдЧ рд╣ै
рдЕрд╕рд╣рдорддि рдХा рдЕрд░्рде
рдиिрд░ंрдХुрд╢рддा рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдпा рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ рдирд╣ीं рд╣ोрддा
рдФрд░ рд╡рд╣ рд╕ाрдзाрд░рдг рдЬрди
рдХ्рдпा рдиिрд░ंрдХुрд╢ рд╣ै?
рдХ्рдпा рдЕрд░ाрдЬрдХ рд╣ै?
рдХ्рдпा рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ी рд╣ै?”6

рдХाрд╡्рдп рдХा рдЕंрддिрдо рд╕рд░्рдЧ рдоें рд╕ूрд░्рдпोрджрдп рдХे рд╕рдордп рд▓рдХ्рд╖्рдордг рд╕ीрддा рдХो рд░рде рдоें рд▓ेрдХрд░ рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░рддे рд╣ै। рдПрдХ рддрд░рдл рд░ाрдо рд╕ीрддा рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░ेрдо рд╕े рдУрддрдк्рд░ोрдд рд╣ै рддो рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рдЙрд╕ рдЕрдорди рдзोрдмी рдХी рд╢ंрдХा рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдФрд░ рд░ाрдЬрдкुрд░ुрд╖ рд╣ोрдиे рдХे рдиाрддे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдкाрд▓рди рдХो рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рджेрддे рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрднी рдРрд╕ी рдХрд▓्рдкрдиा рдирд╣ीं рдХी рдеी рд╕ीрддा рдХो рдлिрд░ рд╕े рд╡рд▓्рдХрд▓ рдкрд╣рдиाрдХрд░ рд╡िрджा рджेрдиी рд╣ोрдЧी। рд╡े рд╕ोрдЪрддे рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕े рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдХ्рдпों рдиिрд╖्рдХाрд╕िрдд рдХिрдпा? рдЙрди्рд╣ें рд╕ीрддा рдХी рдмाрдд рдпाрдж рдЖрддी рд╣ै рдХि рдЬрдм рд╡्рдпрдХ्рддि рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рддрдм рдРрд╕ी рдд्рд░ाрд╕рджी рдХी рдШрдЯрдиा рднी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╡े рд╕ोрдЪрддे рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдЬ्рдп рддो рдХिрдпा рд╣ी рдирд╣ीं рдЬीрд╡рдирднрд░ рд╡рдирд╡ाрд╕ рд╣ी рддो рдкाрдпा। рдмाрд░-рдмाрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдПрдХ рд╣ी рдиाрдЯрдХ рджोрд╣рд░ाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЖрдЬ рднी рд╕ंрджрд░्рдн рдоुрдж्рд░ा рдмрджрд▓ рдЧрдИ рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдиाрдЯрдХ рд╡рд╣ी рд╣ै। рдоुрдЦ्рдп рдкाрдд्рд░ рд░ाрдо, рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдФрд░ рд╕ीрддा рд╡рд╣ी рд╣ैं рдкрд░рди्рддु рдХिрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдпрд╣ рдд्рд░ाрд╕рджी рдЦेрд▓ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рдХोрдИ рдирд╣ीं рдЬाрдирддा।

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖рдд: рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ै рдХि рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा рдиे рдЬрди-рд╕ाрдзाрд░рдг рдХी рддрд░्рдЬрдиी рдХी рдорд╣рдд्рддा рджрд░्рд╢ाрдХрд░ рд▓рдШु рдоाрдирд╡ рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдХी рд╣ै। рдХрд╡ि рдпुрдЧрдмोрдз рдФрд░ рд╕рдорд╕ाрдордпिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рд╕े рдЬूрдЭрддा рд╣ुрдЖ рдоाрдирд╡ीрдп рдЪेрддрдиा рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдк्рд░рддीрдХ рд░ाрдо рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдоें рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕рдорд░्рде рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдоें рдХрд╡ि рдХा рдордд рд╣ै рдХि- “рд╕ाрдоंрддрд╡ाрджी рддрдеा рдЬрдирд╡ाрджी рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ рдпрд╣ рднूрд▓ рдЧрдпे рдХि рд░ाрдо рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рди рддो рджрд╢рд░рдердиंрджрди рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рдЕрдпोрдз्рдпा рдХे рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпाрдзिрдкрддि рд╣ोрдиे рдоें рд╣ै। рд░ाрдо рдоाрдирд╡ рдоूрд▓्рдпों рдХे рдЬाрддीрдп рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдРрд╕ा рдЬाрддीрдп рдк्рд░рдЬ्рдЮा-рдк्рд░рддीрдХ, рд╕ाрдоंрддрд╡ाрдж рдФрд░ рдЬрдирд╡ाрдж рджोрдиों рдХे рдКрдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै। рд░ाрдо рдХी рдпрд╣ рдк्рд░рдЬ्рдЮा рдк्рд░рддीрдХाрдд्рдордХ рдкूрд░ी рд░ाрдоाрдпрдг рдХी рдШрдЯрдиाрдд्рдордХрддा рдХे рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рднी рдпрдеाрд╡рдд рдмрдиी рд░рд╣ेрдЧी।”7

рд╕ंрджрд░्рдн-рдЧ्рд░рди्рде рд╕ूрдЪी- 
1. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 40 
2. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 35  
3. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 53 
4. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 92  
5. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 80  
6. рдк्рд░рд╡ाрдж-рдкрд░्рд╡, рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 101  
7. рдирд░ेрд╢ рдоेрд╣рддा рдХा рдХाрд╡्рдп рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рд╢िрд▓्рдк, рдЕрдоिрдпрдЪंрдж्рд░ рдкрдЯेрд▓, рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा  81

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।