рдЖреЫाрджी рдХे рдмाрдж рдХे рдк्рд░ेрдордЪंрдж - рдЖंрдЪрд▓िрдХ рднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде 'рд░ेрдгु'

рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде 'рд░ेрдгु'
(4 рдоाрд░्рдЪ 1921 – 11 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1977)

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 987 063 1805; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com


- рд░ेрдгु рдЬी рдХी рдкुрдг्рдп рддिрдеि 11 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рдкрд░ рд╕्рдорд░рдг -
 рдЕрдХ्рд╕рд░ рдРрд╕ा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд╣рд░ рдмाрдд рдХा рдПрдХ рдиिрд╢्рдЪिрдд рджिрди рдФрд░ рд╕рдордп рддрдп рд░рд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ी рдмाрдд рдХрдеा-рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें рд╢िрдЦрд░ рдХो рдЫूрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдкрдж्рдорд╢्рд░ी рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдкрд░ рднी рд▓ाрдЧू рд╣ोрддी рд╣ै।
рдпूँ рддो ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡िрд╡िрдзрддा рд▓िрдП рд╣ुрдП рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬो рднी рд▓िрдЦा, рдЬिрд╕ рд╡िрдзा рдоें рд▓िрдЦा, рдЕрдж्рд╡िрддीрдп рд▓िрдЦा। рдмिрд╣ाрд░ рдХे рдЕрд░рд░िрдпा рдЬрдирдкрдж рдоें реЮॉрд░्рдмिрд╕рдЧंрдЬ рдХे рдкाрд╕ рдФрд░ाрд╣ी рд╣िंрдЧрдиा рдЧाँрд╡ рдоें 4 рдоाрд░्рдЪ 1921 рдИ рдХो рдЬрди्рдоे ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХा рдкрд╣рд▓ा рд╣ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕-рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓ рдЗрддрдиा рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдХि рдЙрди्рд╣ें рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рдХे рдЪैाрдеे рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдкрдж्рдорд╢्рд░ी рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।

рд░ेрдгु рдЬी рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рднाрд░рдд рдПрд╡ं рдиेрдкाрд▓] рджोрдиों рджेрд╢ों рдоें рд╣ुрдИ। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЕрд░рд░िрдпा рдПрд╡ं рдлाрд░рд╡िрд╕рдЧंрдЬ рдоें рдкूрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдоैрдЯ्рд░िрдХ рдХी рдкреЭाрдИ рдХे рд▓िрдП рд╡िрд░ाрдЯрдирдЧрд░ рдЖрджрд░्рд╢ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдиेрдкाрд▓ рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा рдФрд░ рдХोрдЗрд░ाрд▓ा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд░рд╣рдХрд░ рдкреЭाрдИ рдкूрд░्рдг рдХी। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдЗрдг्рдЯрд░рдоीрдбिрдПрдЯ рд╕рди् 1942 рдИ рдоें рдХाрд╢ी рд╣िрди्рджू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХाрд╢ी рд╕े рдкूрд░्рдг рдХिрдпा। рдпрд╣ рд╡рд╣ рд╕рдордп рдеा рдЬрдм рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рд╡िрднिрди्рди рд╕ंрдЧрдардиों рдиे рдмिрдЧुрд▓ рдмрдЬा рд░рдЦा рдеा। рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рднी рдЗрдг्рдЯрд░рдоीрдбिрдПрдЯ рдХрд░рддे рд╣ी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдХूрдж рдкреЬे। рд╕рди् 1947 рдИ рдоें рдЬрдм рдЕрдкрдиा рднाрд░рдд рджेрд╢ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ो рдЧрдпा рддो рд╕рди् 1950 рдИ рдоें ‘рд░ेрдгु’ рдиेрдкाрд▓ी рдХ्рд░ाрддिрдХाрд░ी рдЖрди्рджोрд▓рди рдоें рднी рдХूрдж рдкреЬे рдкрд░िрдгाрдо рд╕्рд╡рд░ूрдк рдиेрдкाрд▓ рджेрд╢ рдоें рдЬрдирддंрдд्рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ाрдИ। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкрдЯрдиा рд╡िрд╢्рд╡ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рднी рдЫाрдд्рд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рд╕рдоिрддि рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░ूрдк рд╕े рднाрдЧीрджाрд░ी рдХी рддрдеा рдЬрдпрдк्рд░рдХाрд╢ рдиाрд░ाрдпрдг рдХी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХ्рд░ांрддि рдоें рднी рдЕрд╣рдо् рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा।

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рдпрд╣ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдПрдХ рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдХे рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдПрд╡ं рдЕрдкрдиे рдЕрдиुрднрд╡ рдФрд░ рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХा рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдЕрд╡рд╢्рдп рд╣ी рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। рдЪूंрдХि рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдФрд░ рдПрдХ рдЖрдо рдЖрджрдоी рдоें рдоुрдЦ्рдп рдЕрди्рддрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдХा рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрдиेрдХ рдШрдЯрдиाрдПँ-рджुрд░्рдШрдЯрдиाрдПँ рдЬिрди्рд╣ें рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рднी рдЬрди-рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡िрдЪрд▓िрдд рдирд╣ीं рд╣ोрддा рд╣ै, рдПрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдФрд░ рднाрд╡ुрдХрддा рдЙрди्рд╣ीं рдШрдЯрдиाрдУं рд╕े рд▓ेрдЦрдиी рдЪрд▓ाрдиे рдкрд░ рд╡िрд╡рд╢ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рднी рдЬрдм рд╕рди् 1952-53 рдоें рднीрд╖рдг рд░ूрдк рд╕े рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рд╣ो рдЧрдпे рддो рдЙрдирдХी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдиे рдк्рд░рдЦрд░ рд░ूрдк рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХे рднोрдЧे рд╣ुрдП рдЙрди рдХ्рд╖рдгों рдиे рдЙрди्рд╣ें рд▓ेрдЦрдиी рдЪрд▓ाрдиे рдкрд░ рд╡िрд╡рд╢ рдХрд░ рджिрдпा। рдЙрд╕ рдЕрд╡рдзि рдоें рдЙрдирдХी рд▓िрдЦी рдХрд╣ाрдиी ‘рддрдмे рдПрдХрд▓ा рдЪрд▓ो рд░े’ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдкूрд░्рдгрддрдпा рдкुрд╖्рдЯि рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдПрдХ рдмाрд░ рд▓ेрдЦрди рдХी рдУрд░ рдЙрдирдХा рдЬो рдЭुрдХाрд╡ рд╣ुрдЖ рддो рдЙрд╕рдХी рдкрд░िрдгрддि рдЙрдирдХे рдХрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдФрд░ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдИ।

рд╕рди् 1954 рдИ рдоें рдЬрдм ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдиे рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рдеी рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕ोрдЪा рднी рди рд╣ोрдЧा рдХि рдЙрдирдХा рдпрд╣ рдкрд╣рд▓ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ी рдЙрди्рд╣ें рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд╢िрдЦрд░ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪा рджेрдЧा рд▓ेрдХिрди рд╕рдд्рдп рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдкрд╣рд▓े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдЖрддे рд╣ी рд╕ाрд░े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХा рдиाрдо рд╡िрдЦ्рдпाрдд рд╣ो рдЧрдпा।

рд░ेрдгु рдЬी рд╣ी рдПрдХ рдРрд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╣िрди्рджी рдоें рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдХрдеा рдХी рдиींрд╡ рд░рдЦी। рдЙрдирдХी рдХрдИ рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдХрдЯिрд╣ाрд░ рд░ेрд▓рд╡े рд╕्рдЯेрд╢рди рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╕рдЪ्рдЪिрджाрдирди्рдж рд╣ीрд░ाрдирди्рдж рд╡ाрдд्рд╕्рдпाрдпрди рдЕрдЬ्рдЮेрдп рдЬी ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХे рдоिрдд्рд░ рдеे।

рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдЙрд╕рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рд▓ेрдЦрди рд╢ैрд▓ी рдХे рдХाрд░рдг рд╣ोрддी рд╣ै। рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХी рд▓ेрдЦрди-рд╢ैрд▓ी рд╡рд░्рдгрдиाрдд्рдордХ рдеी। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХो рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рд╕рднी рдкाрдд्рд░ों рдХी рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ोрдЪ рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рдЕрдж्рднुрдд рдФрд░ рд▓ुрднाрд╡рдиे рддрд░ीрдХे рд╕े рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдоें рдорд╣ाрд░рдд рд╣ाрд╢िрд▓ рдеी। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдЙрдирдХे рдкाрдд्рд░ों рдХा рдЪрд░िрдд्рд░-рдиिрд░्рдоाрдг рдХाрдлी рддेрдЬी рд╕े рд╣ोрддा рдеा рдХ्рдпोंрдХि рдкाрдд्рд░ рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп-рд╕рд░рд▓ рдоाрдирд╡ рдорди рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдФрд░ рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдеा। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХी рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдкाрдд्рд░ों рдХी рд╕ोрдЪ рдШрдЯрдиाрдУं рд╕े рдк्рд░рдзाрди рд╣ोрддी рдеी। рдХрд╣ाрдиी- ‘рдПрдХ рдЖрджिрдо рд░ाрдд्рд░ि рдХी рдорд╣рдХ’ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдХाрдлी рд╕ुрди्рджрд░рддा рд╕े рд╕िрдж्рдз рдХрд░рддी рд╣ै।

рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдЕрдж्рднुрдд рдХिрд╕्рд╕ाрдЧो рдеे। рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рдкреЭрддे рд╕рдордп рдкाрдардХ рдХो рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдХोрдИ рдХрд╣ाрдиी рд╕ुрдиा рд░рд╣ा рд╣ो। рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдЬीрд╡рди рдХे рд▓ोрдХ рдЧीрддों рдХा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рд░्рдЬрдиाрдд्рдордХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рд╣ै। рдЙрдирдХे рд▓ेрдЦрди рдХी рднाрд╖ा-рд╢ैрд▓ी рдЬाрджुрдИ рд╣ै рдЬो рдкाрдардХ рдкрд░ рддुрд░рди्рдд рд╕рдо्рдоोрд╣рди рд╕ा рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдХрд╣ाрдиिрдпों рддрдеा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдЬीрд╡рди рдХे рд╣рд░ рд╕्рд╡рд░ рдХो рдЙрд╕рдХी рд╕ुंрджрд░рддा рдФрд░ рдХुрд░ूрдкрддा рдХो, рд╣рд░ рдЧंрдз рд╣рд░ рд▓рдп рдФрд░ рд╣рд░ рддाрд▓ рдХो рдЕрдкрдиे рд╢рдм्рджों рдоें рдмांрдзा рд╣ै। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рд╕ृрдЬрди рдоें рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдкрджों рдХा рдмрд╣ुрддाрдпрдд рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рд╣ै। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХा рд▓ेрдЦрди рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдпрдеाрд░्рдерд╡ाрджी рдкрд░рдо्рдкрд░ा рдХो рд╣ी рдЖрдЧे рдмрдв़ाрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЗрдирдХो ‘рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рдХा рдк्рд░ेрдордЪंрдж’ рдХी рд╕ंрдЬ्рдЮा рджी рдЬाрддी рд╣ैं।

рдпूँ рддो рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдиे рдЧрдж्рдп рдФрд░ рдкрдж्рдп рджोрдиों рд╣ी рд╡िрдзाрдУं рдоें рд░рдЪрдиा рдХрд░्рдо рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рдкрдж्рдп рд░рдЪрдиा ‘рдЗрдорд░рдЬेрди्рд╕ी’ 26 рдЬूрди 1977 рдИ рдХो рдзрд░्рдордпुрдЧ рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे ‘рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓’, ‘рдкрд░рддी рдкрд░िрдХрдеा’, ‘рдЬुрд▓ूрд╕’, ‘рджीрд░्рдШрддрдкा’ рдФрд░ ‘рдХिрддрдиे рдЪैрд░ाрд╣े’ рд╡ ‘рдкрд▓рдЯू рдмाрдмू рд░ोрдб’ рдЖрджि рдХрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдФрд░ ‘рдПрдХ рдЖрджिрдо рд░ाрдд्рд░ि рдХी рдорд╣рдХ’, ‘рдаूрдорд░ी’, ‘рдЕрдЧ्рдиिрдЦोрд░’ ‘рдЕрдЪ्рдЫे рдЖрджрдоी’, ‘рд▓ाрд▓ рдкाрди рдХी рдмेрдЧрдо’ рдЬैрд╕ी рдХрдИ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рд╕ृрдЬрди рдХिрдпा рдФрд░ рд░िрдкोрд░्рддाрдЬ рд╡िрдзा рдоें рдЙрдирдХी рд░рдЪिрдд ‘рдЛрдгрдЬрд▓-рдзрдирдЬрд▓’, ‘рдиेрдкाрд▓ी рдХ्рд░ाрди्рддिрдХрдеा’ ‘рд╡рди рддुрд▓рд╕ी рдХी рдЧंрдз’ рд╡ ‘рд╢्рд░ुрдд рдЕрд╢्рд░ुрдд рдкूрд░्рд╡े’ рдЖрджि рднी рдЖрдИं рдХिрди्рддु рдЙрдирдХो рд░ाрддों-рд░ाрдд рдмेрдоिрд╕ाрд▓ рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдХा рд╢्рд░ेрдп рдЙрдирдХे рдкрд╣рд▓े рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ ’рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓’ рдХो рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдиे рдЙрди्рд╣ें рд░ाрддों-рд░ाрдд рд╣िрди्рджी рдХे рдПрдХ рдмреЬे рдЖंрдЪрд▓िрдХ рдХрдеाрдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХрд░ рджिрдпा। рдХुрдЫ рдЖрд▓ोрдЪрдХों рдХी рдирдЬрд░ рдоें ‘рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓’ рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ 'рдЧोрджाрди’ рдХे рдмाрдж рджूрд╕рд░ा рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣ै рддो ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рд╕े рдИрд░्рд╖्рдпा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рднी рдХрдоी рдирд╣ीं рдеी рдЬो ‘рдоैрд▓ा рдЖँрдЪрд▓’ рдХो рд╕рддीрд╢рдиाрде рднाрджुрд░ी рдХे рдмंрдЧрд▓ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ ‘рдзोрдзाрдИ рдЪрд░िрдд рдоाрдирд╕’ рдХी рдирдХрд▓ рдмрддाрдиे рд╕े рднी рдмाрдЬ рдирд╣ीं рдЖрдпे рдХिрди्рддु рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдИрд░्рд╖्рдпाрд▓ुрдУं рдХे рд╕рднी рдЭूрдаे рдЖрд░ोрдк рдиिрд░ाрдзाрд░ рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдП।

рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдХी рдХрд╣ाрдиी  ’рдоाрд░े рдЧрдпे рдЧुрд▓рдлाрдо’ рдЧीрддрдХाрд░ рд╢ैрд▓ेрди्рдж्рд░ рдЬी рдХो рдЗрддрдиी рдкрд╕ंрдж рдЖрдИ рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрддौрд░ рдиिрд░्рдоाрддा рдЗрд╕ рдХрд╣ाрдиी рдкрд░  ’рддीрд╕рд░ी рдХрд╕рдо’ рдлिрд▓्рдо рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рднी рдХिрдпा рдЬिрд╕рдХे рдиिрд░्рджेрд╢рдХ рдмाрд╕ु рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп рдФрд░ рдлिрд▓्рдо рдХे рдоुрдЦ्рдп рдХिрд░рджाрд░ рд░ाрдЬ рдХрдкूрд░ рдФрд░ рд╡рд╣ीрджा рд░рд╣рдоाрди рдеे। рдпрд╣ рдлिрд▓्рдо рд╣िрди्рджी рд╕िрдиेрдоा рдоें рдиीрдо рдХा рдкрдд्рдерд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ुрдИ। рд╣ीрд░ाрдорди рдФрд░ рд╣ीрд░ाрдмाрдИ рдХी рдЗрд╕ рдк्рд░ेрдо рдХрдеा рдиे рдк्рд░ेрдо рдХा рдПрдХ рдЕрдж्рднुрдд рдорд╣ाрдХाрд╡्рдпाрдд्рдордХ рдкрд░ рджुрдЦाрди्рдд рдФрд░ рдХрд╕рдХ рд╕े рднрд░ा рдЖрдЦ्рдпाрди рд╕ा рд░рдЪा рдЬो рдЗрддрдиे рд╡рд░्рд╖ों рдмाрдж рднी рдкाрдардХों рдФрд░ рджрд░्рд╢рдХों рдХो рдоोрд╣िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। ‘рдоाрд░े рдЧрдпे рдЧुрд▓рдлाрдо’ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХी рдЕрди्рдп рдХрд╣ाрдиिрдпों ’рд▓ाрд▓ рдкाрди рдХी рдмेрдЧрдо’ ‘рдкंрдЪ рд▓ाрдЗрдЯ’ ‘рддрдмे рдПрдХрд▓ा рдЪрд▓ो рд░े’ ‘рдПрдХ рдЖрджिрдо рд░ाрдд्рд░ि рдХी рдорд╣рдХ’ рдФрд░ ‘рдаेрд╕’ рд╡ ‘рд╕ंрд╡рджिрдпा’ рдЖрджि рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рднी рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдХे рдЪрд░рдо рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИ।

рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд░ेрдгु рд╢ाрд╣ рдиे рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░ рдПрдХ рдкुрд╕्рддрдХ рд▓िрдЦी рдеी-’рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдХा рдХрдеा рд╢िрд▓्рдк’ рдЬिрд╕рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЕрдиुрджाрди рдЖрдпोрдЧ рдХे рдЕрдиुрджाрди рд╕े рд╕рди् 1990 рдИ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। ‘рд░ेрдгु’ рдЬी рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЕрд╡рджाрди рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рд╡рд░्рд╖ 2019 рдоें рдпूрде реЮॉрд░ рдмिрд╣ाрд░ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдПрд╡ं рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдзाрдиुрдХ рдПрдХрддा рдорд╣ाрд╕ंрдШ рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣ा рд╕рдЪिрд╡ рдЙрджрдп рдоंрдбрд▓ рдиे рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрди्рд╣ें рднाрд░рдд рд░рдд्рди рдХी рдЙрдкाрдзि рджिрд▓ाрдпे рдЬाрдиे рдХी рдоांрдЧ рдХी рд╣ै।

11 рдЕрдк्рд░ेрд▓ 1977 рдИ рдХो рдлрдгीрд╢्рд╡рд░ рдиाрде ‘рд░ेрдгु’ рдХा рджेрд╣ाрдирд╡рд╕ाрди рд╣ो рдЧрдпा рдХिрди्рддु рдЙрдирдХा рдиाрдо ‘рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рдХा рдк्рд░ेрдордЪंрдж’ рдФрд░ рдЖँрдЪрд▓िрдХ рднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕рджैрд╡ рдЬाрдиा рдЬाрдпेрдЧा।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।