рдирди्рджрдХिрд╢ोрд░ рд╕ाрд╣
рдИрдоेрд▓: nandkishorsah59@gmail.com; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 993 479 7610
рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ाрдУं рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣िंрджी рднाрд╖ा рд╣рдоाрд░े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХा рдЧौрд░рд╡ рд╣ै। рджेрд╢ рдоें рд╣िंрджी рдХा рднрд▓े рд╣ी рдХिрддрдиा рдмोрд▓рдмाрд▓ा рд╣ो, рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдирд╣ीं рд╣ै। рд╣िंрджी рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХा рджрд░्рдЬा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा, рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдФрд░ рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рдЕंрддрд░ рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рд╡рд╣ рднाрд╖ा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдХिрд╕ी рджेрд╢ рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै। рдпрд╣ рджेрд╢ рдХी рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рднाрд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рджेрд╢ рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддी рд╣ै। рдЬैрд╕े рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдбैрдиिрд╢ рд╣ै, рдм्рд░िрдЯेрди рдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ै। рджूрд╕рд░ी рдУрд░, рдЬिрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдХाрд░्рдпों рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рдХाрдордХाрдЬ рдоें рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े рд╣िंрджी рд╣рдоाрд░ी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣ै। рдоाрддृрднाрд╖ा рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣рдо рдЬрд╣ाँ рдкैрджा рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡рд╣ाँ рдХी рдмोрд▓ी рд╕े рд╣ै। рдЬैрд╕े рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдкैрджा рд╣ुрдЖ рд╣ै рддो рдЙрд╕рдХी рдоाрддृрднाрд╖ा рдмंрдЧрд▓ा рд╣ै, рдХोрдИ рдЕрдЧрд░ рддрдоिрд│рдиाрдбु рд╕े рд╣ै рддो рддрдоिрд│ рдЙрд╕рдХी рдоाрддृрднाрд╖ा рд╣ै।
рд╣िंрджी рдПрдХ рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी рднाрд╖ा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХी рдЖрдд्рдоा, рд╢्рд░рдж्рдзा, рдЖрд╕्рдеा, рдиिрд╖्рдаा, рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдПрд╡ं рд╕рдн्рдпрддा рд╕े рдЬुрдб़ी рд╣ुрдИ рднाрд╖ा рд╣ैं। рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХी рд╕рд░рд▓рддा, рд╕рд╣рдЬрддा рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा рд╣рдоेрд╢ा рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рддी рд╣ैं। рд╣िंрджी рджрд░िрдж्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै। рдЙрд╕рдХा рдЕрдкрдиा рд╡ैрднрд╡ рд╣ै। рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдХो рдЦрддрд░ा рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡рд╣ рддो рдмрд╣рддा рдиीрд░ рд╣ै। рдирджी рд╣ै। рдпрд╣ рд╕िрд░्рдл рдПрдХ рднाрд╖ा рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рд╣рдоाрд░े рдЬीрд╡рди, рдоूрд▓्рдпों, рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдХी рд╕рдЪ्рдЪी рд╕ंрд╡ाрд╣рдХ, рд╕ंрдк्рд░ेрд╖рдг рдФрд░ рдкрд░िрдЪाрдпрдХ рднी рд╣ै। рд╣рдоाрд░ी рдоाрддृрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдЕрдиेрдХрддा рдоें рдПрдХрддा рдХे рдоूрд▓्рдпों рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддी рд╣ै।
рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХी рд╣ी рдирд╣ीं рдЕрдкिрддु рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдЕрдиेрдХ рднाрд╖ाрдУं рдХी рдЬрдирдиी рд╣ै। рдпे рд╕рднी рднाрд╖ाрдПँ рдПрдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЬैрд╕ी рд╣ैं рдЬिрдирдХी рдоाँ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╣ै। рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рдмेрдЯिрдпों рдоें рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕्рдеाрди рд░рдЦрддी рд╣ै। рд╣िंрджी рдХे рдЬ्рдпाрджाрддрд░ рд╢рдм्рдж рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдЕрд░рдмी рдФрд░ рдлाрд░рд╕ी рднाрд╖ा рд╕े рд▓िрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдпрд╣ рднाрд░ोрдкीрдп рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рднाрд╖ा рд╣ै। рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдоें, рд╡्рдпाрдХрд░рдг рд╕рд╣िрдд рдХрд▓ा, рд╕ंрдЧीрдд рдХे рд╕рднी рдоाрдз्рдпрдоों рдоें рдЕрдкрдиी рдЙрдкрдпोрдЧिрддा, рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХрддा рдПрд╡ं рд╡рд░्рдЪрд╕्рд╡ рдХाрдпрдо рдХिрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рджेрд╢ рдХी рдзрдб़рдХрди рд╣ै।
рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕рдо्рдоेрд▓рди, рд╕ूрд░рдд рдоें рдмोрд▓рддे рд╣ुрдП рдХेंрдж्рд░ीрдп рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рдЕрдоिрдд рд╢ाрд╣ рдиे рдХрд╣ा рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рдпрд╣ рдЕрдлрд╡ाрд╣ рдлैрд▓ा рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рд╣िंрджी рдФрд░ рдЧुрдЬрд░ाрддी, рд╣िंрджी рдФрд░ рддрдоिрд│, рд╣िंрджी рдФрд░ рдорд░ाрдаी рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзी рд╣ै। рд╣िंрджी рджेрд╢ рдХी рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рднाрд╖ा рдХी рдк्рд░рддिрдпोрдЧी рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддी। рдЖрдкрдХो рдпрд╣ рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзी рдирд╣ीं рд╣ै рдмрд▓्рдХि рджेрд╢ рдХी рдЕрди्рдп рд╕рднी рднाрд╖ाрдУं рдХी рдоिрдд्рд░ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХो рдордЬрдмूрддी рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै। рдХोрдИ рднाрд╖ा, рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рджों рдХो рдЕрдкрдиाрдХрд░ рдЫोрдЯी рдирд╣ीं рд╣ोрддी рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕рдХा рдЖрдпाрдо рдмрдв़рддा рд╣ै। рдЕрддः рджेрд╢ рдХी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рднाрд╖ा рддрднी рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै, рдЬрдм рд╣िंрджी рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ोंрдЧी рдФрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рд╣िंрджी рдоें рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ोрдЧी।
рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд▓рдЧрднрдЧ рдПрдХ рд╣рдЬाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдкुрд░ाрдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдХрд░ीрдм 11рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рд╕े рд╣ी рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднрд▓े рд╣ी рд░ाрдЬрдХीрдп рдХाрд░्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдлाрд░рд╕ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рд╣ोрддे рд░рд╣े рд╣ो рдкрд░рди्рддु рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें рдЖрдкрд╕ी рд╕рдо्рдкрд░्рдХ, рд╕ंрд╡ाрдж-рд╕ंрдЪाрд░, рд╡िрдЪाрд░- рд╡िрдорд░्рд╢, рдЬीрд╡рди-рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣िрди्рджी рд╣ी рд░рд╣ी рд╣ै। рдЕрддीрдд рдХे рдорд╣ाрдкुрд░ुрд╖ों рдоें рднाрд░рддेрди्рджु рд╣рд░िрд╢्рдЪрди्рдж्рд░, рд╕्рд╡ाрдоी рджрдпाрдиंрдж рд╕рд░рд╕्рд╡рддी, рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдЖрджि рдиे рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ी рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рд╕े рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХिрдпा рдФрд░ рд╕рдлрд▓рддा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рднाрд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЗрд╕рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ। рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ों рдоें ‘рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рд╣िрди्рджी’ рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╣ुрдЖ।
рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдиे рдЕрджाрд▓рддी рдХाрдордХाрдЬ рдоें рднी рд╣िंрджी рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХी рдкुрд░рдЬोрд░ рдкैрд░рд╡ी рдХी рдеी। рд╡े рдХрд╣рддे рдеे рдХि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдХे рдмिрдиा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдЧूंрдЧा рд╣ै। рд╣िंрджी рд╣ृрджрдп рдХी рднाрд╖ा рд╣ै। рджेрд╢ рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рд╣िंрджी рдХो рдХाрдо рдоें рд▓ाрдиा рдЕрдд्рдпंрдд рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। рд╕рд╣ी рдоाрдпрдиे рдоें рдХोрдИ рднी рджेрд╢ рддрдм рддрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдирд╣ीं рдХрд╣ा рдЬाрдПрдЧा рдЬрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдоें рдирд╣ीं рдмोрд▓рддा рд╣ै। рдЧांрдзी рдЬी рдХा рдХрд╣рдиा рдеा рдХि рднाрд╖ा рдХो рд╕рд╢рдХ्рдд рдмрдиाрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣िंрджी рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖंрджोрд▓рди рдХे рд░рдЪрдиाрдд्рдордХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рд╕्рдеाрди рджिрдпा। рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЪрд░िрдд्рд░ рд╕े рдЬोреЬрдХрд░ рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдХा рдПрдХ рдЖंрджोрд▓рди рдЖрд░ंрдн рдХिрдпा। рдЙрдирдХा рд╡िрдЪाрд░ рдеा рдХि рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдФрд░ рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рд╡ाрдж рд╕े рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ рд╣ाрдиिрдХाрд░рдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ै।
рдЧांрдзी рдЬी рдиे рднाрд░рдд рдХे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рджिрд╡рд╕ 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 1947 рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рджेрд╢ рдХो рд╕ंрджेрд╢ рджेрддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा рдХि рджुрдиिрдпा рд╕े рдХрд╣ рджो рдХि рдЧांрдзी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдирд╣ीं рдЬाрдирддा рд╣ै। рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдиे 29 рдоाрд░्рдЪ 1918 рдХो рдЗंрджौрд░ рдоें рдЖрдард╡ें рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдХी рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдЙрдж्рдмोрдзрди рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХिрдпा рдеा рдХि рд╣िंрджी рдХो рд╣ी рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдХा рджрд░्рдЬा рдоिрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЕрдкрдиों рддрдХ рдЕрдкрдиी рдмाрдд рд╣рдо рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рдкрд╣ुँрдЪा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиों рд╕े рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдоें рдмाрдд рдХрд░рдиे рдоें рд╣рдоें рдХोрдИ рд╕ंрдХोрдЪ рдирд╣ीं рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЧांрдзीрдЬी рд╣िंрджी рд╡िрд╖рдп рдХे рдк्рд░рддि рдЗрддрдиा рд╕рдорд░्рдкिрдд рдеे рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓िрдЦा рдеा рдХि рдпрджि рдоैं рддाрдиाрд╢ाрд╣ рд╣ोрддा рддो рднाрд░рдд рдХे рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдоें рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдХрд░ рджेрддा। рдЗрд╕рд╕े рдпрд╣ рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рд╣िंрджी рд╡िрд╖рдп рд╡िрдорд░्рд╢ рдХे рд▓िрдП рдЙрдирдХे рдорди рдоें рдХिрддрдиा рдЕрдЧाрдз рдк्рд░ेрдо рдеा। рдЧांрдзी рдЬी рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХрд╣ा рдеा рдХि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рд╣िंрджी рдХो рдХाрдо рдоें рд▓ाрдиा рджेрд╢ рдХी рдЙрди्рдирддि рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।
рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдиे рд╣िंрджी рдХो рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХे рднाрд╖ा рдХрд╣ा рдеा। рд╡े рд╣िंрджी рдХो рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдФрд░ рд╕ंрд╡ाрдж рдХी рд╕рдмрд╕े рд╕рд╢рдХ्рдд рднाрд╖ा рдоाрдирддे рдеे। рдЖрдЬाрджी рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рдЗрд╕рдХी рдорд╣рдд्рддा рдЦूрдм рджिрдЦी। рдЖрдЬ рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдоों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХो рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджेрд╢ рдоें рд╕ंрдк्рд░ेрд╖рдг рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣िंрджी рд╣ी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рдХो рд╣िंрджी рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд╕рди 1826 рдоें рдХрд▓рдХрдд्рддा рд╕े рд╣िंрджी рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдЙрджंрдд рдоाрд░्рддंрдб рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдиे рдПрдХ рдирдП рдпुрдЧ рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдирдП рдпुрдЧ рдоें рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рдПрд╡ं рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХा рд╡्рдпाрдкрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрдиे рд▓рдЧा।
рд╣िंрджी рдХो рдмрдв़ाрдиे рдоें рдлिрд▓्рдо, рдордиोрд░ंрдЬрди, рд░ंрдЧрдоंрдЪ рдХा рдпोрдЧрджाрди рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣िंрджी рднू-рднाрдЧ рдкрд░ рдлैрд▓ा рд╣ै рдФрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдмрдиाрдиे рдоें рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा рд╣ै। рдзрд░्рдо-рджрд░्рд╢рди рд╕рд╣िрдд рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рддрд░рд╣-рддрд░рд╣ рдХे рдордиोрд░ंрдЬрдХ рдПрд╡ं рдЬ्рдЮाрдирд╡рд░्рдзрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХो рд░ूрдкांрддрд░िрдд рдХрд░ рдХे рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣िंрджी рдлिрд▓्рдо рджेрд╢ рдоें рд╣ी рдирд╣ीं рд╡िрджेрд╢ों рдоें рднी рдмрд╣ुрдд рдкрд╕ंрдж рдХी рдЬाрддी рд╣ै। рдХрдИ рджेрд╢ рдиे рдЕрдкрдиी рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдоें рд╣ी рдЬ्рдЮाрди рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рдкूрд░्рдгрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рд╣ै। рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд╖ा рдЬिрди рдкрд░ рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рд╣ाрд╡ी рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ै। рд╡рд╣ी рдпрд╣ рддрд░्рдХ рджेрддे рд╣ैं рдХि рдмिрдиा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рднाрд░рдд рдкिрдЫрдб़ рдЬाрдПрдЧा।
рд╕рди 1913 рдоें рд╣िंрджी рдоें рдкрд╣рд▓ी рдлिрд▓्рдо рд░ाрдЬा рд╣рд░िрд╢्рдЪंрдж्рд░ рджाрджा рд╕ाрд╣ेрдм рдлाрд▓्рдХे рдиे рдмрдиाрдИ। рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХा рд╕рд╣ी рдкрд░िрдЪрдп рддрднी рдоिрд▓ा рдЬрдм рдпрд╣ рдЧूंрдЧी рдлिрд▓्рдо рдмोрд▓рдиे рд▓рдЧी। рд╕рди 1913 рдоें рдЖрд▓рдо рдЖрд░ा рдХे рдк्рд░рджрд░्рд╢рди рдХे рд╕ाрде рд╣ी рднाрд░рддीрдп рдкрд░िрджृрд╢्рдп рдоें рдирдИ рдХ्рд░ांрддि рдХा рдЙрджрдп рд╣ुрдЖ, рдЬिрд╕рдоें рд╢्рд░рд╡्рдп-рджृрд╢्рдп рдоाрдз्рдпрдо рдЖрджि рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣िंрджी рдиे рдЕрдкрдиी рдХ्рд╖рдорддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा। рдмाрдж рдоें рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी, рдЯेрд▓ीрдлोрди, рджूрд░рджрд░्рд╢рди, рд╕ंрдЧрдгрдХ, рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдоें рд╣िंрджी рдЕрдкрдиी рдХ्рд╖рдорддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджे рд░рд╣ी рд╣ै। рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХो рд▓ेрдХрд░ рднी рднाрд░рдд рдоें рд╣िंрджी рдХी рдоांрдЧ рдЗрддрдиी рдмреЭ рдЧрдИ рдХि рдоाрдЗрдХ्рд░ोрд╕ॉрдл्рдЯ рдХंрдкрдиी рдХा рд╣िंрджी рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдмाрдЬाрд░ рдоें рд▓ाрдиा рдкреЬा। рдЬрдмрдХि рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдХा рд╡िрдХाрд╕ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд░ोрдорди рд▓िрдкि рд╕े рд╣ी рд╣ुрдЖ рдХिंрддु рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд▓िрдкि рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХा рд╢्рд░ीрдЧрдгेрд╢ рд╣ोрддे рд╣ी рдмिрд▓ рдЧेрдЯ्рд╕ рдХो рднी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рдкреЬा рдХि рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд╣िंрджी рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ै। рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рднाрд░рддीрдп рд░िрдЬрд░्рд╡ рдмैंрдХ рдиे рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рдоें рдИрдоेрд▓ рднेрдЬрдиे рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी।
рд╣िंрджी рдХी рд▓िрдкि рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЗрд╕рдоें рдЬैрд╕ा рдмोрд▓ा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕ा рд╣ी рд▓िрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рднाрд╖ा рд▓ाрджी рдФрд░ рдеोрдкी рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддी, рд╡рд╣ рддो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдоुँрд╣ рд╕े рдиिрдХрд▓рддी рд╣ै। рдмрдЪ्рдЪा рдЬрдм рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдмोрд▓рддा рд╣ै, рддрдм рдоाँ рдХрд╣рддा рд╣ै। рдпрд╣ рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рднाрд╖ा рд╣ै। рдпрд╣ी рд╣िंрджी рд╣ै। рд╣िंрджी рд╣ृрджрдп рдХी рднाрд╖ा рд╣ै। рд╣िंрджी рдоें рдоाрдирд╡ीрдп рдЕрдиुрднूрддिрдпों рдХे рдЬो рд╢рдм्рдж рд╣ै, рд╡े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдХрдИ рднाрд╖ाрдУं рдоें рдирд╣ीं рд╣ै। рд╣िंрджी рдЬोрдб़рддी рд╣ै, рддोрдб़рддी рдирд╣ीं рд╣ै। рдЬिрддрдиे рд╕्рд╡рд░ рдЖрд╡ाрдЬ рд╣िंрджी рдоें рдиिрдХрд▓рддे рд╣ैं, рдЙрддрдиे рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рдирд╣ीं рдиिрдХрд▓рддे। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд╡рдиाрдПँ рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЙрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ाрдУं рдоें рдирд╣ीं। рдЕрддः рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рднाрд╖ा рд╣िंрджी рд╣ै। рдШрд░ рдоें рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдоाँ рдХी рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै, рдЙрд╕ी рддрд░рд╣ рджेрд╢ рдоें рд╣िंрджी рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╣ै।
рдоाрддृрднाрд╖ा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдХ рдЕрди्рдп рднाрд╖ा рдХा рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиा рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрдд рд╣ै। рдордЧрд░ рдЕрдкрдиी рд╣ी рднाрд╖ा рдХा рдЬ्рдЮाрди рди рд╣ोрдиा рдХौрди рд╕ी рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрдд рд╣ै? рд╕рдоाрдЬ рдпा рджेрд╢ рдоें рдХिрд╕ी рднी рднाрд╖ा рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдпा рдмрджрд▓ाрд╡ рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ी рднूрдоिрдХा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдк्рд░рдердо рд╢िрдХ्рд╖िрдХा рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЗрд╕ рдХाрд░рдг рд╣рд░ рд╕्рдеाрди рдк्рд░рджेрд╢ рдФрд░ рджेрд╢ рдХी рднाрд╖ा рдХो рдоाрддृрднाрд╖ा рдХा рдиाрдо рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдкрд╣рд▓े рдХे рд╕рдордп рдФрд░ рдЖрдЬ рдХे рд╕рдордп рдоें рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рдХाрдлी рдмрджрд▓ाрд╡ рдЖрдпा рд╣ै। рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХा рд╢ुрдж्рдз рд░ूрдк рддो рд╕ुрдирдиे рдХो рд╣ी рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдмोрд▓рдЪाрд▓ рдХी рднाрд╖ा рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рд╢рдм्рджों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдмрдв़ рдЧрдпा рд╣ै।
рджेрд╢ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд, рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрдиा рдЧुрд▓ाрдоी рдХा рдзрдм्рдмा рд╣ै। рдЕрдЧрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦा рдЧрдпा рд╣ोрддा рддो рдЙрд╕рдХा рднाрд╡ рджूрд╕рд░ा рд╣ोрддा рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕ंрджेрд╢ рднी। рд╣िंрджी рдХो рд╕рд╣ी рдоाрдпрдиे рдоें рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рджрд░्рдЬा рджिрд▓ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рдЗрд╕рдоें рджेрд░ рд╣ुрдИ рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╡िрд╡ाрдж рдмрдв़рддा рдЧрдпा। рд╡ोрдЯ рдмैंрдХ рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рднी рдмрдв़рддी рдЧрдИ рдФрд░ рдЬैрд╕े-рдЬैрд╕े рд░ाрдЬрдиीрддि рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╕ेрд╡ा рдХे рдмाрдЬाрд░ рд╕рдд्рддा рд╕ाрдзрди рд╣ोрддा рдЧрдпा, рд╡ैрд╕े-рд╡ैрд╕े рд╣िंрджी рд╣ी рдХ्рдпों рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдХी рд░ाрдЬрдиीрддि рднी рдмрджрд▓ рдЧрдИ।
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।