рдХृрддि: рдоंрдбрд▓ рдз्рд╡рдиि (рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)
(рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рдкुрд╕्рддрдХ рдоंрдбрд▓ाрдЬ़ рдСрдл़ рдЯाрдЗрдо рдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╡ाрдж)
рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╕ंрдкाрджрди: рдЕрд▓рдХा рдд्рдпाрдЧी
рдоूрд▓ рд▓ेрдЦिрдХा: рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рд╡िрди्рдпाрд╕ рдЗрдо्рдкैрдХ्рдЯ
рдоूрд▓्рдп: ₹ 300 рд░ुрдкрдП
рд╡рд░्рд╖ 2024 рдХे рд╕ेрддु рд╕ृрдЬрди рд╕рдо्рдоाрди (рд╕ेрддु рд▓िрдЯрд░рд░ी рдПрдХ्рд╕ीрд▓ेंрд╕ рдЕрд╡ाрд░्рдб) рд╕े, рдЗрдеौрд╕ рд▓िрдЯрд░рд░ी рдЕрд╡ाрд░्рдб 2022 рд╕े, рдорд╣ाрд░ाрдиी рдЧाрдпрдд्рд░ी рджेрд╡ी рдЕрд╡ाрд░्рдб рдл़ौрд░ рд╡िрдоेрди्рдЬ़ рдПрдХ्рд╕ीрд▓ेंрд╕ 2022 рд╕े рддрдеा рдХрд▓िंрдЧ рдЕрд╡ाрд░्рдб рдл़ौрд░ рдл़िрдХ्рд╢рди 2020-2021 рд╕े рд╡िрднूрд╖िрдд рддрдеा рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू рдПрд╡ाрд░्рдб рдл़ौрд░ рдкोрдПрдЯ्рд░ी рдХे рд▓िрдП рд╣ाрд▓ рд╣ी рдЬाрд░ी рдХी рдЧрдИ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рд▓ंрдмी рд╕ूрдЪी рдоें рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд░рдЦे рдЧрдП рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдХे рдХрд╡िрддा- рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рдоंрдбрд▓ाрдЬ़ рдСрдл़ рдЯाрдЗрдо’ рдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╡ाрдж ‘рдоंрдбрд▓ рдз्рд╡рдиि’ рдиाрдо рд╕े рд╡िрди्рдпाрд╕ рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡िрднाрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं।
![]() |
рджीрдкрдХ рд╢рд░्рдоा |
рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдХाрджрдоी рдХे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ़ी рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдмोрд░्рдб рдХी рд╕ंрдпोрдЬрдХ,рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓,рдХे рдиाрдо рдЗрдХ्рдХीрд╕ рдкुрд╕्рддрдХें рд╣ैं рдЬिрди рдоें рдирдоिрддा рдЧोрдЦрд▓े рдХे рд╕ाрде рд╕рд╣- рд▓िрдЦिрдд рдЙрди рдХे рдиाрдЯрдХ, ‘рдмिрдЯрд░ेрдб рдмाрдП рд╣ोрдк: рдПрдХ рдк्рд▓े рдСрди рдж рд▓ाрдЗрдл़ рдСрдл рдоाрдЗрдХрд▓ рдордзुрд╕ूрджрди рджрдд्рдд’ (2020) рдХो рдХрд▓िंрдЧ рдлिрдХ्рд╢рди рдЕрд╡ाрд░्рдб рдоिрд▓ рдЪुрдХा рд╣ै। рд╡िрд╢्рд╡рд╡्рдпाрдкрдХ рд╡िрд╖рдпों рддрдеा рдкौрд░ाрдгिрдХ рдХрдеाрдУं рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХा рдЬुрдб़ाрд╡ рдФрд░ рдЕрдз्рдпрдпрди рдЙрди рдХी рдкुрд╕्рддрдХों рдоें рд╕рджैрд╡ рдЧрд╣рд░ा рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ ‘рдоंрдбрд▓ाрдЬ़ рдСрдл़ рдЯाрдЗрдо ’ рдЗрд╕ рдХा рддाрдЬ़ा рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ै।
рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХे рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдоें ‘рдоंрдбрд▓’ рд╢рдм्рдж рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ी рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рд╕ूрдЪрдХ рд╣ै рдХि рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдХे рдХाрд╡्рдп-рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЙрди рдХा рджृрд╢्рдп рдмोрдз рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ, рднौрдЧोрд▓िрдХ рддрдеा рдд्рд░ैрд▓ोрдХ्рдп- рднू:,рднुрд╡: рдФрд░ рд╕्рд╡: - рдХे рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рд╕ंрджрд░्рднिрдд рд░рд╣ेрдЧा।
![]() |
рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ |
рдЬिрд╕े рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдЗрди рдХрд╡िрддाрдУं рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХрд░ेंрдЧी। рдЬिрди рдоें рдкौрд░ाрдгिрдХ рд╡ рджंрддрдХрдеाрдУं рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд░ाрдоाрдпрдг рддрдеा рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрдУं рдФрд░ рдЙрди рдХे рд╡िрднिрди्рди рдкाрдд्рд░ों рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░ेंрдЧी। рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЫрдЯाрдУं, рдлूрд▓ों- рдкौрдзों рд╡ рдирджिрдпों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡ рдЖрдд्рдоीрдп рдк्рд░рд╕ंрдЧों рдХो рднी рд╕ाрдордиे рд▓ाрдПंрдЧी। рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ, рд╡िрднिрди्рди рдкрд╣рдЪाрди рд╕े। рдХрд▓्рдкрдиा-рдзाрд░рдХ рдЕрдкрдиी рд╕ृрдЬрди рд╢рдХ्рддि рд╕े। рд╡िрдЪाрд░ рд╕рдо्рдкрджा рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди, рд▓рдХ्рд╖рдгाрд▓ंрдХाрд░िрдХ рд╡ рдз्рд╡рди्рдпाрдд्рдордХ рд▓рдШु рдЪिрдд्рд░ों рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдЙрди рдХी рдЗрди рдЕрдж्рднुрдд рдХрд╡िрддाрдУं рдХो рдкрдв़рдиा рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдПрдХ рд╕рдоृрдж्рдз рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ै।
‘рд╕ीрддा рдХी рд░рд╕ोрдИ’ рдоें рд╡े рд▓िрдЦрддी рд╣ैं:
‘рд╕ीрддा рдХी рд╣ै рдпрд╣ рд░рд╕ोрдИ–
рдЧрд░्рдо рддрд╡ा рдкрдд्рдерд░ рд╣ी
рдиाрдЪ рд░рд╣ी рд╣ै рдЬрд╣ां рдЖंрдХी-рдмांрдХी рдмेрд▓ी
рд░ोрдЯिрдпाँ–
рдЪिрдкрдЯी,рдкрддрд▓ी-рдкрддрд▓ी рдЭूрд░ рдЭूрд░ рд╕ेंрдХी рд╣ुрдИं
рдЕрдм рд╕рдм рдПрдХ рдПрдХ рдЯुрдХрдб़ा рд▓े рд▓ो
рдирди्рд╣े рдмाрдЦा рддुрдо рднी рд▓ो
рдз्рдпाрди рд░рд╣े, рд╕рдм рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ो рдмрд░ाрдмрд░
рди рдПрдХ рдХрддрд░ा рдЗрдзрд░, рди рдПрдХ рдХрддрд░ा рдЙрдзрд░…
……………
рдПрдХ рдкрд░िрдкूрд░्рдг рдЙрджाрд░ рдоां рдХा рдЖрджेрд╢ рд╣ै рдпрд╣
рдХрд╣ीं рдФрд░ рдЬрди्рдоे
рд╣े рдоाрдирд╕- рдкुрдд्рд░ рдоेрд░े!
……………
рднोрдЬрди рд╣ी рдПрдХाрдд्рдо рдХрд░рддा рд╣ै
рдордиुрдЬ-рдоाрдд्рд░ рдХो।’
рд╕ीрддा, рд░ाрдзा, рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг, рд▓рдХ्рд╖्рдоी, рд░ाрдиी рдкрдж्рдоिрдиी, рдорд╣ाрд░ाрдиी рдЧाрдпрдд्рд░ी рджेрд╡ी, рд╢िрд▓ा рджेрд╡ी рддрдеा рдоंрдерд░ा рджाрд╕ी рдХे рд╡िрд╡िрдз рд╡िрд╡ेрдЪрди рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдХрднी рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡ рдЙрджाрдд्рдд рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд╕े рдХрд░рддी рд╣ैं рддो рдХрднी рд░ूрдв़िрдмрдж्рдз рд╡ рдПрдХрдкрдХ्рд╖ीрдп рд╕े। рдЙрджाрд╣рд░рдгрдд:
рд░ाрдиी рдкрдж्рдоिрдиी рдХो рд▓े рдХрд░ рд╡рд╣ рдкूрдЫрддी рд╣ैं,
‘рдЖрдЬ рдкрдж्рдоिрдиी рдХा рдмрд▓िрджाрди
рдЧрд▓рдд рдХे рд░ूрдк рдоें рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै
рдк्рд░рд╢्рди рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдХ्рдпा рдЖрдк рдкुрди: рд▓िрдЦ рд╕рдХрддे рд╣ैं
рдоूрд▓्рдп рдЬो рдЕрддीрдд рдоें рдордЬрдмूрдд рдеे?’
рдЙрди рдХी рдоंрдерд░ा рджाрд╕ी рдпрд╣ाँ рдПрдХ рджрдпрдиीрдп рдХुрдмрдб़ी рд╣ै рдЬो рдХैрдХрдпी рдХे рдорди рдоें рднрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬ्рдпाрднिрд╖ेрдХ рдоांрдЧрдиे рдХा рдмीрдЬ рдЫोрдб़рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдХो рджोрд╖рдоुрдХ्рдд рдХрд░ाрд░ рдХрд░рддी рд╣ै,
‘рдХ्рдпा рдЧрд▓рддी рдеी рдоैंрдиे рдЧ़рд░
рдЕрдкрдиी рдмрдЪ्рдЪी рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдЪाрд╣ी?
рдХौрди рдоां рдирд╣ीं рджेрдЦрддी рд╕्рд╡рдк्рди
рдЕрдкрдиी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдХे рдорд╣ाрд░ाрдиी рд╣ोрдиे рдХा?’
рд╢िрд▓ा рджेрд╡ी рдХी рдХрдеा рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдоूрд▓- рд╕्рдеाрди, рдЬрдпрдкुрд░, рдХे рдЖрдоेрд░ рдХे рдХिрд▓े рдХे рд╕ंрдЧ рдПрдХ рдЕрдЬрдм рд░ोрдоांрдЪ рд╕े рднрд░рддी рд░рд╣ी рд╣ै рддो рд╡рд╣ीं рдПрдХ рд▓ंрдмी рдмीрдоाрд░ी рдХे рдмीрдЪ рдПрдХ рдПрдХाрдХी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдмाрдж рдЕрди्рддрдд: рдкрд░рд▓ोрдХ рд╕िрдзाрд░ рдЪुрдХीं рдЙрди рдХी рдоां рдХी рдпाрдж рдЙрди्рд╣ें рдПрдХ рдЭीрд▓ рдкрд░ ‘рдПрдХ рдЕрдзीрд░-рд╕ी рд▓рд╣рд░ рдХी рдЭिрд▓рдоिрд▓ाрд╣рдЯ рдоें’ рдЕрдкрдиी рдХांрдкрддी- рд╕ी рдоुрд╕्рдХाрди рдФрд░ рдмुрджрдмुрджाрд╣рдЯ рдХे рд╕ाрде ‘рдЦुрд░рджुрд░ी рдЪрдЯ्рдЯाрдиों рд╡ाрд▓े рдмंрджрд░рдЧाрд╣ рдХे рдХिрдиाрд░े’ рдЖрди рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ рд╕ोрдЪрддी рд╣ैं,
‘рддрдм рдпрд╣ीं рдХрд╣ीं,
рдЗрди्рд╣ीं рдЕрдирдЬाрди рдХिрдиाрд░ों рдкрд░
рд╣рдо рдлिрд░ рдоिрд▓ेंрдЧे
рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдоृрдд्рдпु
рддрдм рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ोंрдЧे।’
рд╢ाрдпрдж рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ ‘рд╕्рдоृрддि’ рдХрд╡िрддा рдоें рднी рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдоाँ рд╣ी рдХो рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं,
‘рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрде рд╣ी рдЧाрдпрдм рд╣ो рдЧрдпा рдЬाрджू,
рдПрдХ рдзुंрдзрд▓ी рд╕ुрдмрд╣
рдоेрд░ा рдзрдб़рдХрддा рджिрд▓
рдФрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЪрдХрдиाрдЪूрд░ рд╢рд░ीрд░
рдЕрдорд░рдд्рд╡ рдХे
рдПрдХ рдЕрдЬीрдм рддрдоाрд╢े рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЧрдП...’
рд╡ाрдирд╕्рдкрддिрдХ рджुрдиिрдпा рдоें рд╕े рд╡рд╣ рдПрдХ рдЖрдо्рд░-рд╡ृрдХ्рд╖ рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддी рд╣ैं рдЬो рджोрдкрд╣рд░ рдХी рд░ोрд╢рдиी рдоें рдЖँрдЦ рдЭрдкрдХाрддा рд╣ै,
‘рдЧुрд▓рдоोрд╣рд░ рдХी рдкрдд्рддिрдпों рдХे рдкीрдЫे
рдЧाрдпрдм рд╣ोрдиे рдХा рдЦेрд▓ рдЦेрд▓рддे рд╣ुрдП
рдЬрдм рднी рдоैं рдиे рдПрдХ рдЪेрд╣рд░ा рдвूंрдврдиा рдЪाрд╣ा
рдХ्рдпा рд╕्рдХूрд▓ рдХा рд╕ाрдеी рдеा?
рдмрд░ाрдмрд░ рдХे рдмिрд╕्рддрд░ рдХा рдорд░ीреЫ?
рд╢ाрдпрдж рдЯ्рд░ैрдл़िрдХ рд▓ाрдЗрдЯ рдкрд░ рдЦрдб़ी рдорд╣िрд▓ा, рдЬिрд╕рдХी
рд╣рдеेрд▓िрдпां рдлैрд▓ी рд╣ुрдИं рдеीं…
рдпा рдоेрд░ा рдЕрд╕्рддрд╡्рдпрд╕्рдд рдкрдб़ोрд╕ी?
………
рдХोрдИ рд╣ै
рдЕрди्рдп рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдЕрджृрд╢्рдп, рд▓ेрдХिрди
рдоेрд░े рдЕрдкрдиे рдпрдХीрди рдоें
рдЖрдо्рд░-рд╡ृрдХ्рд╖ рд╕рджा рдПрдХ рдЫाрдпा рдЫुрдкाрддे рд╣ैं।’
рд╢ोрдиाрдЭुрд░ी рдХे рд╡ृрдХ्рд╖ों рдХे рд╕ाрде рд╡рд╣ рдордпूрд░ाрдХृрдХ्рд╖ी рдирджी рдХे рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиे рдХी рдмाрдд рдХрд░рддी рд╣ैं рддो рдкिрд▓рдЦрди рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рд╕ाрде рдоाрд▓ाрд╢्рд░ी рд▓ाрд▓ рдмीрддрддे рд╡рд░्рд╖ рдХो рд╡िрджाрдИ рджेрддे рд╣ुрдП рд╡्рдпंрдЧ्рдп рдХрд░рддी рд╣ैं:
‘рдЙрд╕े рдЪिंрддा рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ै
рдЬो рддрдд्рдкрд░ рдПрдХ- рджूрд╕рд░े рдХो рд╡рдЪрди рд╕े, рдХрд░्рдо рд╕े рдЦ़рдд्рдо рдХрд░рдиे рдХो,
рдордЧрд░ рдЗрдХрдЯ्рдаे рд╣ोрддे рд╣ैं рд╣рд░ рдХ्рд░िрд╕рдорд╕ рдкрд░ рдЖрд╕рдкाрд╕
рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे
рдирдХрд▓ी рдЙрдкрд╣ाрд░ों рдФрд░ рдмेрд░ुрдЦी рднрд░ी рдоुрд╕्рдХाрдиों рдХे рд╕ाрде
рдлिрд░ рдПрдХ рдирдП рд╕ाрд▓ рдХा рдЬрд╢्рди рдордиाрдиे рдХे рд▓िрдП।’
рдирджिрдпों рдоें рд╡рд╣ рд╕्рдпाрд╣ рднрдЧीрд░рдеी, рдЪрдордХрддी рдЕрд▓рдХрдиंрджा рдХा рдЙрдд्рд╕ाрд╣ी рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рддी рд╣ैं, рдордЧрд░ рдЧंрдЧा рдХी рдЙрдкрдирджी, рддрдорд╕ा рдХे рдХिрдиाрд░े рд╡рд╣ рдоाрддृрдд्рд╡ рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдоें рдЕрдкрдиे ‘рдЧрд░्рдн рдоें рдкрд▓ рд░рд╣े’ рдПрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рд░ाрдгों рдкрд░ рдЪिंрддрди-рдордирди рдХрд░рддी рд╣ैं,
‘рдоां рдкृрде्рд╡ी рдХी рдЕрдкрдиी рд╡िрд░ाрд╕рдд
рд╕ौंрдк рджूंрдЧी рдЕрдкрдиे рдЬुрдб़рд╡ां рдмрдЪ्рдЪों рдХो
рдкंрдЪрднूрдд рд╣ोंрдЧे рдЙрди्рд╣ें рдкाрд▓рдиे рдХो
рдкंрдЪрд╡िрдж्рдпा рдЙрди्рд╣ें рд░ाрд╣ рджिрдЦाрдиे рдХो
рдоेрд░ा рдЕрдкрдиा рд░ाрд╕्рддा рдЕрдкрд░िрдЧ्рд░рд╣ рдХा рд╣ै–
рд╕рднी рд╕ंрдмंрдзों рд╕े рдоुрдХ्рдд
рдкрд░िрдиिрд░्рд╡ाрдг рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд╣ै рдПрдХ рдоां।’
рдкुрд░рдЧ़ौрд░ рдЙрди рдХी рд╡े рдХрд╡िрддाрдПं рднी рд╣ैं, рдЬिрди рдоें рдЕрдорд▓рддाрд╕, рдмोрдЧрдирд╡ेрд▓िрдпा, рд╣िрдмिрд╕्рдХрд╕, рдЫुрдИ-рдоुрдИ, рдЪंрдкा, рдЧुрд▓рдиाрд░, рдоोрд░рдкंрдЦ рд╡ рдИрд╕्рдЯрд░ рдХुрдоुрдж рдЙрди рдХी рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рд╕्рдеाрди рдкाрддे рд╣ै।
рдХाрд╡्рдп рд▓ेрдЦрди рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рднूрдоिрдХा, ‘рдХрд╡िрддा: рдПрдХ рдорд░рд╣рдо рднрд░ा рд╕्рдкрд░्рд╢’ рдоें рд▓िрдЦрддी рд╣ैं ’рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рди-рдХрдеा рдХे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдоुрдЭे рдпрдХीрди рд╣ो рдЪрд▓ा рд╣ै рдХि рдХрд╡िрддा рдЙрди рдХрд╖्рдЯрджाрдпрдХ рд╡िрд╕्рдеाрдкрдиों рдХे рд▓िрдП рдорд░рд╣рдо рд╣ै рдЬो рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрдиुрднрд╡ों рдХा рдПрдХ рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдЕंрдЧ рд╣ैं।’
рд░рд╡ीрди्рдж्рд░ рдиाрде рдЯैрдЧोрд░ рдХो рдпाрдж рдХрд░рддी рд╣ुрдИं:
‘рдЬрдм рдоैं рджिрди рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рддुрдо्рд╣ाрд░े рд╕ाрдордиे рдЦрдб़ा рд╣ोрдКंрдЧा рдФрд░ рддुрдо рдоेрд░े рдЬ़рдЦ्рдоों рдХे рдиिрд╢ाрди рджेрдЦोрдЧे, рддो рддुрдо рдЬाрди рдЬाрдУрдЧे рдХि рдоुрдЭे рдЬ़рдЦ्рдо рднी рдоिрд▓े рд╣ैं рдФрд░ рдорд░рд╣рдо рднी।’
рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдХрд╡िрддा рдоें рд╡рд╣ рдЗрд╕े рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдХрд╣рддी рд╣ैं,
‘рдЗрддрдиा рдХाрдл़ी рд╣ै рдоैं рдиे рдПрдХ рд░ाрд╕्рддा рдвूंрдвा
рдХिрд╕ी рдФрд░ рдХा рд╣ी рд╕рд╣ी
рдкрд░ рдоैं рдиे рд╕ोрдЪ рд╕рдордЭ рдХрд░
рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЙрд╕ рдкрд░ рдЪрд▓рддा рдкाрдпा’
рдФрд░ рд╢ाрдпрдж рдЙрд╕ рдкрд░ рдЪрд▓рддे-рдЪрд▓рддे рд╣ुрдП рд╣ी рд╡рд╣ рдЙрд╕ рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХ рдоंрдбрд▓ рдХी рдЬांрдЪ-рдкрд░рдЦ рдХे рдиिрдХрдЯ рдЬा рдкाрдпीं рдЬрд╣ाँ,
‘рджोрдкрд╣рд░ рдХी рдзूрдк рдХी рдПрдХ рдХिрд░рдг рдХे рд╕ाрде рдЙрда рдХрд░
рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрдирд▓िрдЦे рдкрди्рдиों рдХो рдЬांрдЪрддे рд╣ुрдП рднी
рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рд╢рдм्рдж рдЪुрдирдиा।’
рдкुрд╕्рддрдХ рдХी рдк्рд░рд╕्рддाрд╡рдиा рдЕрдиाрдоिрдХा рдиे рд▓िрдЦी рд╣ै। рдЕрдиूрдаे рдЕрдкрдиे рдХाрд╡्рдпाрдд्рдордХ рдЕंрджाрдЬ़ рдоें рдЗрди рдХрд╡िрддाрдУं рдХी рдзрдордХ рдХो рдЗрди рд╢рдм्рджों рдоें рд╕рдоेрдЯрддी рд╣ुрдИं:
‘рдзрд░рддी рдХे рднीрддрд░- рднीрддрд░ рд╣ी рд╕рд╣ी, рдЕंрдд:рд╕рд▓िрд▓ाрдУं рдХी рддрд░рд╣ рдЬрдб़ें рднी рджूрд░ рддрдХ рдЬाрддी рд╣ैं- рдмрд╣рдиों рдХी рддрд░рд╣ рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХी рдмाрд╣ें рдеाрдоे।
рдЗрддрдиी рд╣ी рджूрд░ рдЬाрддी рд╣ैं рд╕्рдоृрддि рдХी рддрд░ंрдЧें рдФрд░ рдХрд╡िрддाрдПँ।’
рд╕ूрдд्рд░рдзाрд░ рд╣ोрдиे рдХे рдиाрддे рдЕрд▓рдХा рдд्рдпाрдЧी рдмрддाрддी рд╣ैं рдХि рдмाрд░рд╣ рдХрд╡ि рдоिрдд्рд░ों: рдЕрдиाрдоिрдХा, рдоीрдиा рдЪोрдкрдб़ा, рд░ेрдЦा рд╕ेрдаी, рд╕ंрдЬुрдХ्рддा рджाрд╕рдЧुрдк्рддा, рддृрдк्рддि рдкांрдбे, рдЕंрд╢ु рд╣рд░्рд╖, рдирдмрдиीрддा рд╕ेрдирдЧुрдк्рддा, рд╕ीрдоा рдЬैрди, рд╕ाрди्рдпा рдд्рдпाрдЧी, рд╕ंрдЬीрд╡ рдХौрд╢рд▓, рдХुрдоाрд░ рдЕрдиुрдкрдо рддрдеा рдЕрдоिрдд рдХрд▓्рд▓ा рдиे рдЗрди рдоें рд╕े рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рдкрд╕ंрджीрджा рдХрд╡िрддाрдУं рдХा ‘рд░ूрдкांрддрд░рдг’ рдХिрдпा рд╣ै।
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।