рднाрд░рддीрдп рдирд╡рдЬाрдЧрд░рдг рдПрд╡ं рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рд╕ंрдШрд░्рд╖рд╢ीрд▓ рдорд╣िрд▓ाрдПँ

- рдбॉ. рдЖрд░рддी рд╕्рдоिрдд


рдЖрд░рддी рд╕्рдоिрдд
рд╣рдоाрд░ा рджेрд╢ рднाрд░рдд рдЖреЫाрджी рдХे 68 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░े рдХрд░ рдЪुрдХा। рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдмрджрд▓ा рдЗрди рджिрдиों, рдХिंрддु рдХ्рдпा рдЗрд╕ рдмрджрд▓ाрд╡ рдХी рдЙрдо्рдоीрдж рд▓िрдП рд▓ाрдЦों рдирд░- рдиाрд░ी рдФрд░ рдЕрдмोрдз рдХिंрддु рд╕рдЪेрдд рдмाрд▓ рдоंрдбрд▓ी рдЪेрддрдиा рдХा рд╢ंрдЦ рдлूँрдХ рд░рд╣े рдеे? рдЖрдЬ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдоूрд▓्рдп рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдоाрдпрдиे рдмрджрд▓ рдЧрдП рд╣ैं। рдЖреЫाрджी рдХाँрдЪ рдХी рдк्рд▓ेрдЯ рдоें рдкреЬी рдмाрд╕ी рд░ोрдЯी рдХी рддрд░рд╣ рд╣ो рдЧрдИ, рдЬिрд╕े рдкाрдиी рдоें рдбुрдмोрдХрд░ рдЧрд░ीрдм рдЬрдирддा рдЪुрднрд▓ा-рдЪुрднрд▓ाрдХрд░ рдЦा рд░рд╣ी рд╣ै। рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХ्рд░ांрддि рдоें рдЖрд╣ूрдд рдЬрдирдоाрдирд╕ рдХी рдЖрдд्рдоाрдПँ рдЖрдЬ рдЪीрдд्рдХाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдд्рдпाрдЧ рдФрд░ рдмрд▓िрджाрди рдХा рдХ्рдпा рдпрд╣ी рд╢्рд░ेрдп рджे рд░рд╣े рд╣ैं рдХि рд╣рдоें рдЙрдирдХे рдиाрдо рддрдХ рдоाрд▓ूрдо рдирд╣ीं! рдХुрдЫ рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рд╕рдм рдЕрддीрдд рдХे рдзुंрдзрд▓рдХे рдоें рдЦो рдЧрдП। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдиे рдЙрди्рд╣ें рдпाрдж рд░рдЦрдиे рдХी рдЬрд╣рдордд рдирд╣ीं рдЙрдаाрдИ, рдиा рд╣ी рдЖреЫाрдж рднाрд░рдд рдХे рдкुрд░ोрдзाрдУं рдиे рдЙрдирдХी рдЦрдмрд░ рд▓ी। рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рд╡े рдЖрдд्рдордмрд▓ी рд╕рд╢рдХ्рдд рд╕्рдд्рд░िрдпाँ, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдиा рдХेрд╡рд▓ рдЦुрдж рдХो, рд╡рд░рди् рдЕрдкрдиी рд╕ंрддाрдиों рдФрд░ рдкрддिрдпों рдХो рднी рдЗрд╕ рд╡ेрджी рдоें рдЭोंрдХ рджिрдпा। рдХ्рдпा рдеा рдЙрдирдХा рд╕рдкрдиा? рдХ्рдпा рд╕ोрдЪा рд╣ोрдЧा рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХि рдЖреЫाрдж рднाрд░рдд рдХा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЗрддрдиा рд╡िрдж्рд░ूрдк рдФрд░ рдЖंрддрд░िрдХ рдЬрдЯिрд▓рддाрдУं рд╕े рднрд░ा рд╣ोрдЧा? рд╢ाрдпрдж рдирд╣ीं! рд╕ोрдЪрдиे рдХी рдиा реЫрд░ूрд░рдд рдеी рдиा рдХ्рд╖рдорддा, рдиा рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рдФрд░ рдРрд╢्рд╡рд░्рдп рдХी рднूрдЦ! рдмрд╕ рдкिрд▓ рдкреЬीं рдЕрди्рдпाрдп рдХे рдЦिрд▓ाреЮ! рдмрди рдЧрдИं рдЬрд▓рддी рдорд╢ाрд▓!

рдЖрджिрдо рд╕рдн्рдпрддा рдХी рдУрд░ рдиा рдЬाрддे рд╣ुрдП рдФрд░ рдиा рд╣ी рд╕्рдд्рд░ी рдХी рд╡ैрдпрдХ्рддिрдХ рдоुрдХ्рддि рдХी рдмाрдд рдХрд░рддी рд╣ुрдИ, рдоैं рд╕ीрдзे -рд╕ीрдзे рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХी рдЙрди рдорд╣ाрдиाрдпिрдХाрдУं рдХी рдУрд░ рдкुрди: рдз्рдпाрдиाрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ूँ, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рджेрд╢ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдоें рдЪेрддрдиा рдЬрдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╡ाрдгी рдФрд░ рдк्рд░рдЬ्рдЬ्рд╡рд▓िрдд рдорд╢ाрд▓ рдмрдиाрдпा। рдРрд╕ी рдиेрдд्рд░िрдпों рдФрд░ рд╕ेрдиाрдиिрдпों рдХी рдлेрд╣рд░िрд╕्рдд рдмреЬी рд▓ंрдмी рд╣ै, рд╕рдмрдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं, рдлिрд░ рднी рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓िрд╕्рд╡рд░ूрдк рдПрдХ рдЫोрдЯी рд╕ी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ूँ, рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдЕрдкрдиी рдХृрддрдЬ्рдЮрддा рдк्рд░рдХрдЯрдХрд░।

рдмाрдд 1857 рдХे рдпुрдж्рдз рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░ूँ рддो рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЭाँрд╕ी рдХी рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдФрд░ рдЙрдирдХी рд╕्рдд्рд░ी рд╕ेрдиा рдХे рд╢ौрд░्рдп рдХी рдмाрдд рдЖрддी рд╣ै ; рдЙрдирдХी рд╣рдорд╢рдХ्рд▓ рдЭрд▓рдХाрд░ी рдмाрдИ рдХी рдмाрдд рдЖрддी рд╣ै, рдЬिрд╕рдиे рд░ाрдиी рдХे рдХрдкреЬे рдкрд╣рдирдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХो рдЪрдХрдоा рджिрдпा рдФрд░ рд░ाрдиी рдХो реШिрд▓े рд╕े рдмाрд╣рд░ рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдЬाрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рджिрдпा рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рдЦेрдд рд░рд╣ी। рд╡ीрд░ рд╣рд╡рд▓рджाрд░ рдЧुрд░ुрдмрдЦ्рд╢ рд╕िंрд╣ рдХी рджिрд▓ेрд░ी рдФрд░ рд╕्рд╡ाрдоिрднрдХ्рддि рдиे рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рдХे рд╣ाрде рдоें рдлिрд░ рд╕े рдЭाँрд╕ी рдХी рдмाрдЧрдбोрд░ рджी। рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЕрдкूрд░्рд╡ рд╕ैрди्рдп- рд╕ंрдЧрдарди-рд╢рдХ्рддि, рдЧोрд╕े рдЦाँ рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕рд╣ाрдпрдХ рд░ाрдЬाрдУं рдХा рд╕ाрде рдкाрдХрд░ рд░ाрдиी рдЕंрддिрдо рд╕ाँрд╕ рддрдХ рд▓реЬрддी рд░рд╣ीं рдФрд░ рдЕंрддрдд: рд╡ीрд░рдЧрддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИं।

рдордз्рдпрдХाрд▓ рд╕े рдЬाрдЧрд░рдгрдХाрд▓ рддрдХ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै рдХि рд░ाрдЬ्рдп рдХी, рджेрд╢ рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рдк्рд░рд╢्рди рдЬрдм- рдЬрдм рдЙрдаा, рд╕्рдд्рд░ी рдЕрд╕्рдоिрддा рдЬрдм-рдЬрдм рдЪुрдиौрддिрдпों рд╕े рдШिрд░ी рд╕्рдд्рд░ी, рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рддो рдХрднी рдЙрдирдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рд╕्рд╡рдпं рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдпрд╣ реЫिрдо्рдоेрджाрд░ी рд▓ेрдХрд░ рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХो рд▓рд▓рдХाрд░рдиे рд╕े рднी рдкीрдЫे рдирд╣ीं рд╣рдЯीं। рд░ाрдиी рджुрд░्рдЧाрд╡рддी, рдоाрддा рдЬीрдЬाрдмाрдИ, рдкрди्рдиा рдзाрдИ, рд╡ीрд░рдорддी, рджेрд╡рд▓рджेрд╡ी, рдкрдж्рдоिрдиी, рд░ाрдиी рднрд╡ाрдиी, рддाрд░ाрдмाрдИ, рд╣ाреЬी рд░ाрдиी рд╡ рдЕрди्рдпाрди्рдп рдиा рдЬाрдиे рдХिрддрдиे рдРрд╕े рдиाрдо рд╣ैं, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рджेрд╢ рдХी рдФрд░ рдЕрд╕्рдоिрддा рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे-рдЖрдкрдХो рдоिрдЯा рджिрдпा।

1857 рдХे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдорд╣िрд▓ा рдиेрдд्рд░िрдпों рдоें рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ, рдмेреЪрдо рд╣реЫрд░рдд рдорд╣рд▓, рд░ाрдиी рддрдкрд╕्рд╡िрдиी, рд░ाрдиी рддुрд▓рд╕ीрдкुрд░, рд░ाрдиी рд░ाрдордЧреЭ, рдиृрдд्рдпांрдЧрдиा рдЕрдЬीрдЬрди, реЫीрдирддрдорд╣рд▓, рдиाрдиा рдХी рдкाрд▓िрддा рдкुрдд्рд░ी рдоैрдиा, рдЬिрд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдиे реЫिंрджा рдЬрд▓ा рджिрдпा рдеा, рдлिрд░ोрдЬрд╢ाрд╣ рдХी рдкрдд्рдиी рдЬрдоाрдиी рдмेреЪрдо рдПрд╡ं рдЕрди्рдпाрди्рдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХे рдкрди्рдиों рд╕े рдмेрджрдЦрд▓ рдЧुрдордиाрдо рд╕्рдд्рд░िрдпों рдиे рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХा рдЭंрдбा рдмुрд▓ंрдж рдХिрдпा। рд╡े рдЬीрд╡рди рдХे рдЕंрддिрдо рдкрд▓ рддрдХ рд╕ंрдШрд░्рд╖рд░рдд рд░рд╣ीं, рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдИं, рджेрд╢ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрд░्рд╡ाрд╕िрдд рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓िрдпा, рд▓ेрдХिрди рдЭुрдХी рдирд╣ीं; рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдШुрдЯрдиे рдирд╣ीं рдЯेрдХे।

1857 рдХे рдЗрд╕ рдмреЬे рд╕ंрдЧрдаिрдд рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рдкूрд░्рд╡ рднी рдЬрдЧрд╣- рдЬрдЧрд╣ рд╡िрджेрд╢ी рд╢ाрд╕рдХों рдХे рд╕ाрде рдЬो рдпुрдж्рдз рдардиे, рдЙрдирдоें рджेрд╡ी рдЪौрдзрд░ाрдиी, рд░ाрдиी рд╢िрд░ोрдордгि, рдХिрдд्рддूрд░ рдХी рд░ाрдиी рдЪेрдирдо्рдоा рдЬैрд╕ी рд╡ीрд░ांрдЧрдиाрдПँ рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╢ौрд░्рдп рд╡ рдпुрдж्рдз-рдХौрд╢рд▓ рднी рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХी рдзрд░ोрд╣рд░ рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдкूрд░्рд╡ 1781-82 рдоें рдорд╣ेрд╢рдкुрд░ рд░ाрдЬ рдХी рд░ाрдиी рд╕рд░्рд╡ेрд╢्рд╡рд░ी рджेрд╡ी рдиे рдкрд╣ाреЬिрдпा рдЬрдирдЬाрддि рдХो рд╕ंрдЧрдаिрдд рдХрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХी рдиाрдХ рдоें рджрдо рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдиे рдЗрди рдоूрд▓рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдоें рдлूрдЯ рдбाрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд╣рд▓े 'реЫрдоीрди рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдоाрд▓िрдХ рддुрдо' рдХी рддрд░्реЫ рдкрд░ реЫрдоीрди рдХा рдХुрдЫ рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрддौрд░ рддोрд╣рдлा рджेрдиे рдХा рдк्рд░рдкंрдЪ рд░рдЪा, рдЬो рдоाрди рдЧрдП рд╡े рдаीрдХ рд░рд╣े, рдЬो рд░ाрдиी рдХे рд╕ाрде рдПрдХрдЬुрдЯ рд╣ो рд░рд╣े, рдЙрди्рд╣ें рдорд░рд╡ा рджिрдпा рдЧрдпा, рд░ाрдиी рднी рдиреЫрд░рдмंрдж рдХрд░ рджी рдЧрдИं। рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рдЗрд╕ рдиреЫрд░рдмंрджी рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рднी рд╡े рдкрд╣ाреЬिрдпा рд╕рд░рджाрд░ों рдХी рдХ्рд░ांрддि рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा-рд╕्рд░ोрдд рдмрдиी рд░рд╣ीं। рдЗрд╕ीрдк्рд░рдХाрд░ рд░ाрдиी рдЪेрдирдо्рдоा рдХी рд╕्рдоृрддि рдоें рдЖрдЬ рднी рджрдХ्рд╖िрдг рдоें 23 рдЕрдХ्рддूрдмрд░ рдХा рджिрди 'рдорд╣िрд▓ा рджिрд╡рд╕' рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।

рдмीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдиे рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХी рд▓ौ рдХो рдзрд░ोрд╣рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдкрдиाрдпा рдФрд░ рдХ्рд░ांрддि рдХी рдЬ्рдпोрдд рдк्рд░рджीрдк्рдд рд░рд╣ी। рдХрд╕्рддूрд░рдмा рдЧाँрдзी рдХा рд╕ाрде рдиा рд╣ोрддा рддो рдоोрд╣рдирджाрд╕ рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдиा рд╣ोрддे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣рдоेрд╢ा рдкрддि рдХा рдоाрд░्рдЧ рд╕ुрдЧрдо рдХिрдпा। 1904 рдИ. рдоें рдЧाँрдзीрдЬी рдиे рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдПрдХ рдЖрд╢्рд░рдо рдЦोрд▓ा рдФрд░ рдХрд╕्рддूрд░рдмा рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХो рдЖрд╢्рд░рдорд╡ाрд╕िрдпों рдХी рд╕ेрд╡ा рдоें рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा। рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдпों рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖рд░рдд рдЧाँрдзीрдЬी рдХा рд╕ाрде рджेрддी рд╣ुрдИ рд╡े рднी рдЬेрд▓ рдЧрдИं। 1906 рдИ. рдоें рдкрддि рдХे рд╕ाрде рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднी рдм्рд░рд╣्рдордЪрд░्рдп рдФрд░ рдЖрдЬीрд╡рди рджेрд╢рд╕ेрд╡ा рдХा рд╡्рд░рдд рд▓िрдпा। 1915 рдИ. рдоें рдЕрд╣рдорджाрдмाрдж рдоें рд╕्рдеिрдд рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдЖрдП рд╣рд░िрдЬрди рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рдкрд╣рд▓े рддो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ा, рдХिंрддु рдмाрдж рдоें рдиा рд╕िрд░्рдл рдЕрдкрдиाрдпा, рдмрд▓्рдХि рд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиाрдордХ рд╣рд░िрдЬрди рдмाрд▓िрдХा рдХो рджрдд्рддрдХ рдкुрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ा। рдЪंрдкाрд░рдг рдХी рдкрджрдпाрдд्рд░ा рд╕े рд▓ेрдХрд░ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдЖंрджोрд▓рди рдХी рдЬ्рд╡ाрд▓ा рдЙрдж्рджीрдк्рдд рд░рдЦрдиे рд╣ेрддु рдШूрдо-рдШूрдордХрд░ рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЬрдЧाрдиे рдФрд░ рдЬेрд▓ рдХी рдХрд╖्рдЯрдк्рд░рдж рдпाрддрдиा рд╕рд╣рддी рд╣ुрдИ рджेрд╢ рдкрд░ рди्рдпोрдЫाрд╡рд░ рд╣ो рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдИं।

рднाрд░рдд рдХोрдХिрд▓ा рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू рдиे рдЕрдкрдиी рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдХрд╡िрддा рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХो рдЕрдкрдиी рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдХрд╡िрддा рд╕े рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХो рдЪрдордд्рдХृрдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि-рдк्рд░ाрдк्рдд рд╕рд░ोрдЬिрдиी рд╕्рд╡рджेрд╢ рд▓ौрдЯрдиे рдкрд░ рдпрд╣ाँ рдХी рджुрд░्рджрд╢ा рджेрдЦрдХрд░ рдРрд╕ी рд╡िрдЪрд▓िрдд рд╣ुрдИं рдХि рдХाрд╡्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕े рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рд╕рдоाрдЬрд╕ेрд╡ा рдоें рд╕рдорд░्рдкिрдд рд╣ो рдЧрдИं। рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХी рдиिрд░рдХ्рд╖рд░рддा рд╣ी рдЙрдирдХी рдмрджрддрд░ рд╕्рдеिрддि рдХा рдоूрд▓ рдХाрд░рдг рд╣ै, рдпрд╣ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдеा, рдлिрд░ рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рдд्рддा рдкрд░ рдЙрдирдХा рдЖрдШाрдд-рдк्рд░рддिрдШाрдд। 1920 рдИ. рдоें рдкрд╣рд▓ी рдЬेрд▓-рдпाрдд्рд░ा рд╣ुрдИ। рд╕ुрд╢िрдХ्рд╖िрдд рдПрд╡ं рдЪैрддрди्рдп рд╕рд░ोрдЬिрдиी 1925 рдИ. рдоें рднाрд░рддीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ा рдЪुрдиी рдЧрдИं। рд╡े 'рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рднी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ा рд╣ुрдИं। рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЧाँрдзीрдЬी рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рдк्рд░рдоुрдЦ рдиेрддाрдУं рдХे рдЬेрд▓ рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖंрджोрд▓рди рдХी рдмाрдЧрдбोрд░ рд╕ंрднाрд▓ी, рдиेрддृрдд्рд╡ рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рд▓िрдпा, рдЬेрд▓ рдЧрдИं ; 'рд░ाрдЙंрдб рдЯेрдмрд▓ рдХाрди्рдл्рд░ेंрд╕' рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХे рд╕ाрде рд▓ंрджрди рдЧрдИं। рд╡рд╣ाँ рд╕े рдпूрд░ोрдк,рдЕрдорд░ीрдХा,рдЕрдл्рд░ीрдХा рдЖрджि рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдХी рдпाрдд्рд░ा рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЖрд╡ाреЫ рдмुрд▓ंрдж рдХी। рд╕्рд╡рджेрд╢ рд▓ौрдЯрдиे рдкрд░ рд░ोрд▓ेрдХ्рдЯ рддрдеा рдЖрд░्рдо्рд╕ рдПрдХ्рдЯ рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा।рдЖреЫाрджी рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдмрдиीं। рдЗрд╕ рдкрдж рдХा рднाрд░ рдЙрдаाрдиेрд╡ाрд▓ी рд╡ो рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдеीं। рд╣ाрд▓ाँрдХि рд▓ंрдмे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдиे рдЙрдирдХे рд╣िрд╕्рд╕े рд╕ुрдХूрди рдХे рдкрд▓ рдмрд╣ुрдд рдХрдо рджिрдП рдФрд░ рд╕ाँрд╕ों рдиे рд╕ाрде рдЫोреЬ рджिрдпा рдХिंрддु рд╡े рдЖрдЬ рднी рд╣рдоाрд░े рдЧौрд░рд╡ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рдмрдиी рд╣рдоाрд░े рдЕंрддрд╕ рдоें рдЬीрд╡िрдд рд╣ैं।
рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖंрджोрд▓рди рдХा рд╣ी рдирд╣ीं, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдЖंрджोрд▓рдиों рд╕े рднрд░ा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╕ुрдиाрддी рд╣ै рдФрд░ рд╣рдоें рдЭрдХрдЭोрд░рддी рд╣ै рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рд╣рдо рдЕрдЪेрддрдиा рдоें рдХ्рдпों рдЬी рд░рд╣े рд╣ैं? рд░рдоाрдмाрдИ рд░ाрдиाрдбे рдкрддि рдорд╣ाрджेрд╡ рдЧोрд╡िंрдж рд░ाрдиाрдбे рдХो рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдХрд░ рдзрди्рдп рд╣ो рдЧрдИ। рдЙрд╕ рд╕ंрдХीрд░्рдг рд░ूреЭिрдЧ्рд░рд╕्рдд рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рдПрд╡ं рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рд╡े рдердХी -рд░ुрдХी рдирд╣ीं। рди рдХेрд╡рд▓ рдорд░ाрдаी, рд╡рд░рди् рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдоें рднी рд╡िрдж्рд╡рддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмंрдмрдИ рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдЧрд╡рд░्рдирд░ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдоें рдзाрд░ाрдк्рд░рд╡ाрд╣ рднाрд╖рдг рджेрдХрд░ рджिрдпा, рдЬिрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднाрд░рддीрдп рд▓реЬрдХिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЦोрд▓рдиे рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा। рд╣ैрдЬे рд╕े рдоृрдд्рдпु рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдкрддि рдХी рдЬीрд╡рдирдЧाрдеा рдЕрдкрдиे рдПрдХांрддрд╡ाрд╕ рдХे рджौрд░ाрди рд▓िрдЦी рдЬो рдорд░ाрдаी рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ। рдкрддि рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдоूрд░्рдд рд░ूрдк рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рд╕рдоाрдЬ рдоें рд╡्рдпाрдк्рдд рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖-рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рд╕े рдЬुреЬीं ; рд╡िрдзрд╡ाрдУं рдХो рдЙрдирдХी рджुрд░्рджрдпрдиीрдп рджрд╢ा рд╕े рдЙрдмाрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдирд░्рд╕िंрдЧ рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рд╕ेंрдЯрд░ рдЦोрд▓े, рдмाрдж рдоें рд╕ेрд╡ा рд╕рджрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдпрд╣ाँ рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╣рд░ рддрд░рд╣ рд╕े рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХी рдЬाрддीं। рдзीрд░े-рдзीрд░े рдЗрд╕ рд╕рджрди рдХी рд╢ाрдЦाрдПँ рдлैрд▓рддी рдЧрдИं। рдпрд╣ाँ рд╕े рдХрдИ рдкुрд╕्рддрдХों рдФрд░ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЖрд░ंрдн рд╣ुрдЖ। рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ। рд╕्рдд्рд░ी-рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдмреЭा। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖рдд: рд╢ाрдоिрд▓ рдиा рд╣ोрдХрд░ рднी рд╡े рдЬुреЬी рд░рд╣ीं। рдорд╣िрд▓ा реШैрджिрдпों рд╕े рдЬेрд▓ рдЬाрдХрд░ рдоिрд▓рдиा, рдЙрди्рд╣ें рддрд╕рд▓्рд▓ी рджेрдиा рдЙрдирдХे рдХाрдо рдХा рдПрдХ рдЕंрдЧ рдеा। 1925 рдИ. рдоें рдпрд╣ рдиेрдд्рд░ी рднी рд╡िрджा рд╣ो рдЧрдИ।

рдмрд▓िрджाрдиिрдпों рдХी рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдоें рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдиाрдо рд╣ै рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू рдХा। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдкрддि рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдХрджрдо-рджрд░-рдХрджрдо рдЪрд▓рдиेрд╡ाрд▓ी рдХрдорд▓ा рдиे рд╡िрджेрд╢ी рд╡рд╕्рдд्рд░ों рдХो рдд्рдпाрдЧ рдиा рдХेрд╡рд▓ рдЦрдж्рджрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा, рд╡рд░рди् рджुрдХाрдиों рдкрд░ рдЬा-рдЬाрдХрд░ рдкिрдХेрдЯिंрдЧ рдХी, рд╡िрджेрд╢ी рд╕ाрдоाрдиों рдХी рд╣ोрд▓ी рдЬрд▓ाрдИ, рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХो рдордЬрдмूрддी рджी। рдЧाँрд╡ों рдоें рдШूрдо-рдШूрдордХрд░ рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдоें рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХी рдЕрд▓рдЦ рдЬрдЧाрдИ; рдк्рд░рдоुрдЦ рдиेрддाрдУं рдХे рдЬेрд▓ рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдзूрд░े рдХाрдо рдХो рдкूрд░ा рдХрд░рдиे рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рд▓ेрддीं, рд╕рднाрдПँ рдЖрдпोрдЬिрдд рдХрд░рддीं рдФрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рддि рд╡िрдж्рд░ोрд╣ рдХे рд╕्рд╡рд░ рдмुрд▓ंрдж рдХрд░рддीं। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЗрд╕ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдиे рдЙрди्рд╣ें рддрдкेрджिрдХ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдбाрд▓ рджिрдпा, рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдЬेрдиेрд╡ा рдХे рд╕ेрдиीрдЯोрд░िрдпрдо рдоें рдЙрди्рд╣ें рджो рд╡рд░्рд╖ рд░рд╣рдиा рдкреЬा, рдХिंрддु рд╕्рд╡рджेрд╢ рд▓ौрдЯрддे рд╣ी рдлिрд░ рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ो рдЧрдИं। рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдЪाрд▓ू рд░рдЦрддीं рд╣ुрдИ рдЬेрд▓ рдЧрдИं। рднाрд╖рдг рджेрдиा, рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡рдХ рд╕ंрдЧрдаिрдд рдХрд░рдиा, рдЖंрджोрд▓рди рдХो рдк्рд░рдЦрд░ рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиा рдЙрдирдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрдо рдеे। рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा рд╕े рд╡ाрдкрд╕ी рдХे рдмाрдж рдЬो рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рд╣ुрдИं, рдлिрд░ рдЙрда рдиा рд╕рдХीं, рд▓ेрдХिрди рдорд░рддे рджрдо рддрдХ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рд╢рд░्рддों рдкрд░ рдкрддि рдЬрд╡ाрд╣рд░ рд╕े рдоिрд▓рдиा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдФрд░ рджेрд╣ рдЫोреЬ рджिрдпा।

рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕ंрдШ рдХी рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрдирдиे рдХा рдЧौрд░рд╡ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиी рд╡िрдЬрдпрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиे рдкाрдпा। рд╡े рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╣ुрдИं рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ рд╕рдо्рдоाрди рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। 9 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1916 рдХो рд░ोрд▓ेрдЯ-рдПрдХ्рдЯ рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें реЫрдмрд░्рджрд╕्рдд рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдЫिреЬा। рдЗрд╕ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдоें рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд╕ाрде рд╡िрдЬрдпрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиे рднी рдЦрдж्рджрд░ рдзाрд░рдг рдХिрдпा। рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдирдордХ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рд╕्рд╡рджेрд╢ी рдЖंрджोрд▓рди рдХी рдЧूँрдЬ рдиे рдЙрди्рд╣ें рдоैрджाрди рдоें рдЙрддाрд░ा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдЧрдарди рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиे рджрд▓ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рд╡िрджेрд╢ी рд╕ाрдоाрдиों рдХी рд╣ोрд▓ी рдЬрд▓ाрдИ। рдоोрддीрд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдмाрдж рд╡े рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рдХрд░ рд▓ी рдЧрдИं рдФрд░ рдПрдХ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдХреЬी рд╕реЫा рднुрдЧрддрддी рд░рд╣ीं। рд▓рдЦрдирдК рдЬेрд▓ рд╕े рд╡ाрдкрд╕ी рдХे рдмाрдж рд╕рди् 1935 рдИ. рдоें рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдо्рдпुрдиिрд╕िрдкрд▓ рдмोрд░्рдб рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдоें рдЙрди्рд╣ें рдЦреЬा рдХिрдпा, рдЬрд╣ाँ рд╡िрдЬрдпी рд╣ोрдиे рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмреЬे рдХाрдо рдХिрдП। рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рд╕्рд╡рд╢ाрд╕рди рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╣ोрдиे рдкрд░ рдк्рд░ांрдд рдХे рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рдЧोрд╡िंрдж рд╡рд▓्рд▓рдн рдкंрдд рдиे рдЙрди्рд╣ें рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдоंрдд्рд░ी рдкрдж рдХे рд▓िрдП рдЪुрдиा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕рд╣рд░्рд╖ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ा। рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рднाрд░рдд рдоें рдХिрд╕ी рдорд╣िрд▓ा рдХो рдРрд╕ा рджाрдпिрдд्рд╡ рдирд╣ीं рд╕ौंрдкा рдЧрдпा рдеा। рд▓ंрджрди рдоें рднी рдЗрд╕ рдиिрд░्рдгрдп рдкрд░ рдЖрд╢्рдЪрд░्рдп рдк्рд░рдХрдЯ рдХिрдпा рдЧрдпा। 3 рд╕िрддंрдмрд░ 1939 рдИ. рдоें рд╡िрд╢्рд╡рдпुрдж्рдзрдХाрд▓ рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╡ाрдпрд╕рд░ाрдп рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХो рдпुрдж्рдзрд░рдд рджेрд╢ рдШोрд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд╡िрд░ोрдз рдоें рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдХे рдЕрди्рдп рдиेрддाрдУ рд╕рд╣िрдд рд╡िрдЬрдпाрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдиे рдЕрдкрдиा рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рджे рджिрдпा। рдЗрд╕ी рд╕рдордп рд╡े рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдШ рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиी рдЧрдИं। рд╕рди् 1942 рдоें 'рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рднाрд░рдд рдЫोреЬो' рдХे рдмुрд▓ंрдж рдиाрд░ों рдХे рдмीрдЪ 10 рдоाрд╣ рдХा рдЬेрд▓-рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХिрдпा। 1944 рдоें рдкрддि рдХी рдоृрдд्рдпु рд╕े рд╢ोрдХ рд╕ंрддрдк्рдд рд╣ोрддी рд╣ुрдИ рднी рд╡े рдХрд░्рддрд╡्рдп-рдкрде рд╕े рдбिрдЧी рдирд╣ीं। рдЕрдХाрд▓ рдХे рд╕рдордп рдХрд▓рдХрдд्рддा рдЬाрдХрд░ рдкीреЬिрддों рдХी рд╕ेрд╡ा рдХी, рдЕрдорд░ीрдХा рдоें, рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕ंрдШ рдХी рдмैрдардХ рдоें рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рдд рдХी рджрд╢ा рдХी рдУрд░ рд╕рдмрдХा рдз्рдпाрди рдЦींрдЪा।

рдЗрди्рд╣ीं рджिрдиों рдЗंрдЧрд▓ैंрдб рдХे рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд▓ेрдмрд░ рдкाрд░्рдЯी рдЬीрддी। рдЙрд╕рдХे рдиेрддा рд╢्рд░ी рдПрдЯрд▓ी рдиे рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдкाрд░्рдЯी рдХो рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕рд░рдХाрд░ рдЧрдаिрдд рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा। 23 рдЕрдХ्рддूрдмрд░ 1946 рдоें рд╡े рди्рдпूрдпॉрд░्рдХ рдоें рд╣ोрдиेрд╡ाрд▓ी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕ंрдШ рдХी рдЬрдирд░рд▓ рдмैрдардХ рдоें рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЧрдИं। рдЬुрд▓ाрдИ 1947 рдоें рд╡े рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрджूрдд рдмрдиाрдХрд░ рд░ूрд╕ рднेрдЬी рдЧрдИं। рдЖреЫाрджी рдХे рдмाрдж рджेрд╢ рдиे рдЗрди्рд╣ें рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХी рд╢ोрднा рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдЗрдирдХी рдХрд░्рдордарддा рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЗрди्рд╣ें рдиिрд░ंрддрд░ рднाрд░рдд рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдмрдиाрдХрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा।рдлिрд░ 15 рд╕िрддंрдмрд░ 1953 рдХा рд╡рд╣ рд╢ुрдн рджिрди рдЖрдпा рдЬрдм рдЗрд╕ рд╡िрджुрд╖ी рдиे рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕ंрдШ рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдкрдж рдкрд░ рдЖрд╕ीрди рд╣ोрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЙрдирдХी рд╕рдмрд▓рддा рд╡ рдЧрд░िрдоा рдХा рдПрд╣рд╕ाрд╕ рдХрд░ाрдпा। рдЬрдмрддрдХ рд╕ाँрд╕ рд░рд╣ी, рд╡े рджेрд╢ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдорд░рдд рд░рд╣ीं।

рд╡िрджेрд╢ рд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ौрдЯी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдЕрдоृрдд рдХौрд░ рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдиे рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ुрдИं। рд╡ेрд╢рднूрд╖ा рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╡िрджेрд╢ рд╕े рдЖрдЧрдд рдоाрдирд╕िрдХрддा рдХो рднी рдд्рдпाрдЧा рдФрд░ рдЖрдЬीрд╡рди рдЧाँрдзीрдЬी рдХे рдмрддाрдП рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рддी рд░рд╣ीं। рдмाрдкू рдХी рдиिрдЬी рд╕рдЪिрд╡ рд░рд╣ीं рдФрд░ рджेрд╢-рдн्рд░рдордг рдХрд░ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рддाрдд्рдХाрд▓िрдХ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕्рдеिрддि рд╕े рдЖрд╣рдд рд╣ो рдЙрдаीं। рддрдм рд▓ॉрд░्рдб рд▓ोрдеीрдпрди рдЬाँрдЪ рдХрдоेрдЯी рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕्рдд्рд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдпрддा рдХो рд▓ेрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╡рдХाрд▓рдд рдХी।рд╕्рд╡рджेрд╢ рдЖंрджोрд▓рди рдХो рдмреЭाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдШूрдо-рдШूрдордХрд░ рдЪрд░рдЦे рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХिрдпा। 1942 рдИ. рдоें рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕рд░рдХाрд░ рдЧрдаिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдмोрд░्рдб рдХी рд╕рджрд╕्рдп рд╣ुрдИं, рдХिंрддु рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рджрдорди рдиीрддि рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЕрди्рдп рдк्рд░рдоुрдЦ рд╕ाрдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рдд्рдпाрдЧрдкрдд्рд░ рджे рджिрдпा। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕рдЪिрд╡ рдЪрдпрдиिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрд╣ुрдд рдХाрдо рдХिрдП। рдкेрд░िрд╕ рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрдЧрдарди рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдЪुрдиे рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рднी рджेрд╢ों рдХा рдз्рдпाрди рд╕्рд╡рджेрд╢ рдХी рдЧрд░ीрдмी рдХी рдУрд░ рдЦींрдЪा рдХ्рдпोंрдХि рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдП рднрд░рдкेрдЯ рднोрдЬрди рдХे рдмिрдиा рджрд╡ा рдХी рдмाрдд рдЙрдирдХे рд▓िрдП рдмेрдоाрдиी рдеी। рд╡े рдЖрдЬीрд╡рди рджेрд╢ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЙрдд्рдеाрди рдХे рд▓िрдП рдХрд░्рдорд░рдд рд░рд╣ीं।

рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдФрд░ рджेрд╢ рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рд╕ुрдЪेрддा рдХृрдкрд▓ाрдиी рдиे рдЕрдкрдиे рдЙрдЧ्рд░ рд╡िрдЪाрд░ों рдФрд░ рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╕िрдж्рдзांрддों рдХे рдХाрд░рдг рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╣рд▓рдЪрд▓ рдкैрджा рдХрд░ рджी। рд╕рди् 1934 рдоें рднूрдХंрдк-рдкीреЬिрддों рдХी рд╕ेрд╡ा рдХे рд▓िрдП рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡िрдХा рдХे рд░ूрдк рдоें рдмिрд╣ाрд░ рдЖрдИं। рдпрд╣ीं рдЙрдирдХी рдоुрд▓ाреШाрдд рдФрд░ рдоिрдд्рд░рддा рдЖрдЪाрд░्рдп рдХृрдкрд▓ाрдиी рд╕े рд╣ुрдИ рдЬो рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╡ैрд╡ाрд╣िрдХ рд╕ंрдмंрдз рдоें рдкрд░िрдгрдд рд╣ुрдЖ। рд╕рди् 1936 рдоें рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдХрдоेрдЯी рдХी рдорд╣िрд▓ा рд╡िрднाрдЧ рдХी рдоंрдд्рд░ी рдЪुрдиी рдЧрдИं। рд╡े рдЧाँрдзीрдЬी рдХी рдиिрдХрдЯрд╕्рде рдеीं рдФрд░ рдЙрдирдХे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рднी। рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╕рдХ्рд░िрдпрддा рдФрд░ рдЬेрд▓рдпाрддрдиा рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЙрдирдоें рдЕрдкूрд░्рд╡ рд╕ंрдЧрдарди-рд╢рдХ्рддि рдеी, рдЬिрд╕рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕рджैрд╡ рд╕рдлрд▓ рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХो рдирдИ рджिрд╢ा рджी।

рдпрд╢ोрдзрд░्рдоा рджाрд╕рдк्рдкा рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдеीं рдЬो рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХी рд╕рджрд╕्рдпा рдмрдиीं। рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЦुрд▓рдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा। рд╕рди् 1942 рдХे рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╕्рд╡рдпंрд╕ेрд╡िрдХाрдУं рдХा рджрд▓ рдмрдиाрдпा рдФрд░ рдЖंрджोрд▓рди рдХो рдЧрддि рджी। рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рдмाрд░-рдмाрд░, рдХрдИ рдмाрд░ рдЬेрд▓ рдХी рдХреЬी рдпाрддрдиा рд╕рд╣ी। рдмाрдкू рдХे рдЖрдоंрдд्рд░рдг рдкрд░ рдЖрд╢्рд░рдо рдЖрдХрд░ рдХुрдЫ рджिрди рд░рд╣ीं рдФрд░ рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд╕ीрдЦा। рд╡े рд╣рд░िрдЬрдиों рдХे рд╣िрддाрд░्рде рд▓реЬрддी рд░рд╣ीं; рд╕्рд╡рдпंрдк्рд░рднा рдиाрдордХ рд╣рд░िрдЬрди рдмрдЪ्рдЪी рдХो рдЧोрдж рд▓िрдпा рдФрд░ рдкाрд▓ा। рдоाँ рдХрд╕्рддूрд░рдмा рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рдЙрдкрд░ांрдд рдЙрдирдХे рдиाрдо рдкрд░ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ, рдЕрд╕्рдкрддाрд▓, рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЦुрд▓рд╡ाрдпा। рд╕рди् 1956 рдоें рдоैрд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдХрдоेрдЯी рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрдиीं। рдЧाँрд╡-рдЧाँрд╡ рдЬाрдХрд░ рд▓ोрдЧों рдХी рдкीреЬा рд╕ुрдиी рдФрд░ рдЙрдмाрд░рдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा। рд╡े рдорд╕ूрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕рдоाрдЬ рдХрд▓्рдпाрдг рдмोрд░्рдб рдХी рд╕рджрд╕्рдпा рд░рд╣ीं рдФрд░ 'рднाрд░рдд рд╕ेрд╡рдХ рд╕рдоाрдЬ' рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा।

рдмाрдкू рдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХा рдЕрд╕рд░ рдРрд╕ा рд░рд╣ा рдХि рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд░ूрдк рдоें рд╕ीрдзे-рд╕ीрдзे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдЙрддрд░ीं। рдмंрдмрдИ рдоें рд╕ैंрдХреЬों рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдирдордХ рдХाрдиूрди рддोреЬрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдоुрдж्рд░-рддрдЯ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИं। рдк्рд░рдоुрдЦ рдиेрддाрдУं рдХी рдЧिрд░рдл्рддाрд░ी рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू, рдХрдорд▓рджेрд╡ी рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп, рдХрдорд▓ा рдиेрд╣рд░ू, рд╡िрдЬрдпाрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдк्рд░рднृрдд рдиेрдд्рд░िрдпों рдХा рдмрд▓ рдмрдирдХрд░ рд╣рдЬाрд░ों рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдЦреЬी рд╣ो рдЧрдИं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧुрдк्рддрдЪрд░ рдХा рдХाрдо рдХिрдпा, реЪैрд░ рдХाрдиूрдиी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╡िрддрд░िрдд рдХिрдпा, рд╡рди рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдоें рднाрдЧीрджाрд░ी рджी, рд╢рд░ाрдм рдФрд░ рд╡िрджेрд╢ी рд╡рд╕्рддुрдУं рдХा рдиा рд╕िрд░्рдл рд╡рд╣िрд╖्рдХाрд░ рдХिрдпा, рд╡рд░рди् рдкिрдХेрдЯिंрдЧ рдХрд░ рдРрд╕ी рджुрдХाрдиें рдмंрдж рдХрд░рд╡ाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдИं। рдШрд░ рдХा рд░рд╕ोрдИрдХрдХ्рд╖ рдЧुрдк्рдд рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рднंрдбाрд░ рдмрдиा। рд╡े рдЬेрд▓ рдЧрдИं, рд▓ाрдаिрдпाँ рдЦाрдИं; рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдмेрд╕рд╣ाрд░ा рдЫोреЬ рджिрдпा। рдХрд╣ीं-рдХрд╣ीं рд╕рдоूрдЪा рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЬेрд▓ рдоें рдмंрдж рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा, рдЗрдирдоें рдк्рд░рд╕ूрдд рдоाрддाрдПँ рдФрд░ рдЧрд░्рднрд╡рддी рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рднी рд╢ाрдоिрд▓ рдеीं। рдЙрдирдХी рдиिрд░्рднीрдХрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рдпрд╣ рд░рд╣ा рдХि рд╡े рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЕрджाрд▓рдд рдХे рдЬрдЬ рдХे рдкाрд╕ рднी рдирдордХ рдмेрдЪрдиे рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИं। рдмाрд▓ рд╡ рдХिрд╢ोрд░ рдоंрдбрд▓िрдпों рдиे рднी рдмреЭ-рдЪреЭ рдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा। 12 рд╡рд░्рд╖ीрдпा рдЗंрджिрд░ा рдиे рдЫрд╣ рд╣реЫाрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рд╡ाрдирд░ рд╕ेрдиा рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХिрдпा рдеा рдкूрд░े рджेрд╢ рдоें рд╕्рдд्рд░िрдпों рд╡ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд╕ंрдЧрдардиों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕िрдж्рдз рдХाрд░्рдпों рдиे рдПрдХ рдмाрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╣िрд▓ा рджिрдпा। 1930 рдХे рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 17000 рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдЬेрд▓ рдЧрдИं। рдЬेрд▓ рдоें рддिрд▓ рднрд░ рднी рдЬрдЧрд╣ рди рдмрдЪрдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рдХрд░ рдмाрд╣рд░ рдЬंрдЧрд▓ों рдоें рдЫोреЬ рджिрдпा рдЧрдпा। рдиृрд╢ंрд╕ рддрд░ीрдХे рдЕрдкрдиाрдП рдЧрдП, рдЕрд╕рд╣्рдп рддрдХрд▓ीреЮें рджी рдЧрдИं рдХिंрддु рдЗрди рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рдЖрдо рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рдЕрдкрдиे рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЖрдд्рдордмрд▓ рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा। рдЕंрдЧ्рд░ेреЫ рд╡िрд╕्рдоिрдд рдеे। рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдиे рд▓िрдЦा рдеा -- 'рднाрд░рддीрдп рдиाрд░िрдпों рдХा рдпрд╣ рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдХाрд░्рдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд╕्рд╡рд░्рдгाрдХ्рд╖рд░ों рдоें рд▓िрдЦा рдЬाрдПрдЧा।'

рд╢्рд░ीрдорддी рдХрдорд▓ा рдЪрдЯोрдкाрдз्рдпाрдп рдиे рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд▓िрдЦा рд╣ै --- "рдЬेрд▓ों рдоें рдХेрд╡рд▓ рддीрди рдоाрд╕ рд╕े рдЫोрдЯे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдоाрддाрдУं рдХे рд╕ाрде рдЬेрд▓ рдоें рд░рд╣рдиे рджिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдЯैрдХ्рд╕ рди рдЕрджा рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдЗрд╕рдХी рднी рдЗрдЬाреЫрдд рдирд╣ीं рдеी, рдЗрд╕рд▓िрдП рдмрдЪ्рдЪे рдШрд░ рдкрд░ рд╣ी рдЕрдиाрде рдЫोреЬрдиे рдкреЬे। рдЗрди рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдорджрдж рджेрдиे рд╡ाрд▓े рднी рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ी рдоाрдиे рдЧрдП।" рдкुрд░ुрд╖ों рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдиे рдШрд░ рдХा рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕ंрддुрд▓рди рдмिрдЧाреЬा рддो рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╕ंрддुрд▓рди। рдмрдЪ्рдЪे рдШрд░ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдмेрдШрд░ рдеे। рдЬेрд▓ों рдоें рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХो 'рд╕ी' рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдирд░рдХрдпाрддрдиा рдХे рд╕ाрде рд░рдЦा рдЧрдпा, рдордЧрд░ рдЗрди рдФрд╕рдд рджिрдЦрдиेрд╡ाрд▓ी рд╕्рдд्рд░िрдпों рдиे рдоाрдлी рдоाँрдЧ рдХрд░ рдШрд░ рдЬाрдиा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा। рдЬेрд▓ рдХी рддंрдЧ рдХोрдард░िрдпों рдоें рдЬिрди рдмрдЪ्рдЪों рдиे рдЬрди्рдо рд▓िрдпा, рд╡े рд╣ाрд╕्рдпाрд╕्рдкрдж рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी 'рд╡िрдЬрдп', 'рдЬेрд▓ рдХी рд╢рд╣реЫाрджी' рдЖрджि рдиाрдоों рд╕े рдкुрдХाрд░े рдЧрдП। рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा, рдЬिрд╕рдХे рдмрдЪ्рдЪे рдиे рдЬेрд▓ рдХी рдХाрд▓рдХोрдард░ी рдоें рд╣ी рджрдо рддोреЬ рджिрдпा, рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдкीреЬा рднूрд▓рдХрд░, рд╢ोрдХ рдордиाрдиे рдХे рдмрджрд▓े рдЙрд╕ рдмрдЪ्рдЪे рдХो рд╕ंрднाрд▓рдиे рдоें рд▓рдЧ рдЧрдИ, рдЬिрд╕рдХी рдоाँ рдЯाрдпрдлाрдЗрдб рд╕े рдкीреЬिрдд рдеी। рдЗрди рдЧुрдордиाрдо рднाрд░рддीрдп рд╕्рдд्рд░िрдпों рдиे рдоाрдирд╡рддा рдХा рдРрд╕ा рдЕрдиूрдаा рджृрд╖्рдЯांрдд рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдХि рдЬेрд▓ рдЕрдзिрдХाрд░ी рднौрдЪрдХ्рдХ рд░рд╣ рдЧрдП। рд╡рд░्рдг-рднेрдж, рд╡рд░्рдЧ-рднेрдж, рдкрд░्рджा-рдк्рд░рдеा рдЖрджि рдХुрд░ीрддिрдпाँ рдЬेрд▓-рдЬीрд╡рди рдоें рд╕्рд╡рдпं рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдИं।

1932 рдХे рд╕рд╡िрдирдп рдЕрд╡рдЬ्рдЮा рдЖंрджोрд▓рди рдоें рднी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рднाрдЧीрджाрд░ी рдкुрд░ुрд╖ों рд╕े рдХрдо рдиा рдеी। рд╣рдЬाрд░ों рдЬेрд▓ рдЧрдИं। рдиेрд╣рд░ुрдЬी рдХी рдоाрддा рд╕्рд╡рд░ूрдкрд░ाрдиी рдиे рднी рдорд╣िрд▓ा рд╕ाрдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рд▓ाрдаिрдпाँ рдЦाрдИं। рдХिрд╢ोрд░िрдпों рдХो рдорд╣рдЬ рдиाрд░ा рд▓рдЧाрдиे рдХे рдЬुрд░्рдо рдоें рджो рд╡рд░्рд╖ рдЬेрд▓ рдХी рдХреЬी рд╕реЫा рджी рдЧрдИ।рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рд╕рд╣рддी рдЗрди рд╕ाрдоाрди्рдп рд╕े рднी рдЕрддिрд╕ाрдоाрди्рдп рджिрдЦрдиेрд╡ाрд▓ी рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рдиाрд░िрдпों рдиे рдЬिрд╕ рдоाрдирд╕िрдХ рдкрд░िрдкрдХ्рд╡рддा рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा, рд╡рд╣ рдЖрдЬ рднी рд╣рдоें рд╕ोрдЪрдиे рдкрд░ рд╡िрд╡рд╢ рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдпрджि рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рд╡ाрдХрдИ рдЕрдмрд▓ा рд╣ैं рддो рд╕рдмрд▓рддा рдХी рдХ्рдпा рдкрд░िрднाрд╖ा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕े рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдк्рд░рдоाрдгिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै? рд╕рди् 1942 рдХा 'рднाрд░рдд рдЫोреЬो рдЖंрджोрд▓рди' рд╕рдмрд╕े рдЙрдЧ्рд░ рдЖंрджोрд▓рди рдеा। рдк्рд░рдоुрдЦ рдиेрдд्рд░िрдпों рдХे рдЬेрд▓ рдЬाрдиे рдкрд░ рдЙрдирдХी рдЬрдЧрд╣ рдХुрдЫ рдирдИ рдиेрдд्рд░िрдпों рдиे рд▓ीं,рд╢ेрд╖ рдиे рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдиा рдХेрд╡рд▓ рдЬेрд▓ рдХी рдпाрддрдиा рд╕рд╣ी, рдмрд▓्рдХि рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ, рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ, рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рд╢ोрд╖рдг рднी। рдЖреЫाрджी рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд рд╡िрднाрдЬрди рдХे рдХाрд░рдг рднреЬрдХे рд╕ांрдк्рд░рджाрдпिрдХ рджंрдЧों рдиे рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рд╣рд░ рддрд░рд╣ рд╕े рд▓ूрдЯा। рдЖреЫाрджी рдХी рдХीрдордд рдЗрди рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рдЕрдзिрдХ рдЪुрдХाрдИ।

рд╕рди् 1930-32 рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╣ी рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдХुрдЫ рд╕ाрд╣рд╕ी рдирд╡рдпुрд╡рддिрдпाँ рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдвंрдЧ рд╕े рджेрд╢ рдХो рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдХ्рд░िрдп рдеीं।17 рд╡рд░्рд╖ीрдпा рдХुрдоाрд░ी рдк्рд░ीрддिрд▓рддा рдпूрд░ोрдкिрдпрди рдХ्рд▓рдм рдкрд░ рд╣рдорд▓े рдоें рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЧрдИं। рдмрд░рд╕рддी рдЧोрд▓िрдпों рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╕े рдиिрдХाрд▓ рдЬाрдиेрд╡ाрд▓ी рдмेрдеुрдиे рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рдЫाрдд्рд░ा рд╡ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╕ूрд░्рдпрд╕ेрди рдХी рд╕ाрдеिрди рдХрд▓्рдкрдиा рджрдд्рдд, рдХुрдоिрд▓्рд▓ा рдоें реЫिрд▓ा рдордЬिрд╕्рдЯ्рд░ेрдЯ рдкрд░ рдЧोрд▓ी рдЪрд▓ाрдиेрд╡ाрд▓ी рджो рдХрдорд╕िрди --- рд╕ुрдиीрддि рдЪौрдзрд░ी рдФрд░ рд╢ांрддि рдШोрд╖, рдХрд▓рдХрдд्рддा рдоें рдПрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ рдХे рджीрдХ्рд╖ांрдд рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдоें рдЧрд╡рд░्рдирд░ рд╕्рдЯेрди рд▓े рдЬैрдХ्рд╕рди рдкрд░ рдЧोрд▓ी рджाрдЧрдиेрд╡ाрд▓ी рдЫाрдд्рд░ा рд╡ीрдиा рджाрд╕ ; рд▓ेрд╡ांрдЧ рдШुреЬрджौреЬ рдХे рдоैрджाрди рдоें рдЧрд╡рд░्рдирд░ рд╕рд░ рдЬॉрди рдПंрдбрд░рд╕рди рдкрд░ рдЧोрд▓िрдпाँ рдмрд░рд╕ाрдиेрд╡ाрд▓ी рдЯोрд▓ी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ 20 рд╡рд░्рд╖ीрдпा рдирд╡рдпुрд╡рддी рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ा рдордЬूрдорджाрд░,рдЕंрдЧ्рд░ेреЫों рдХी рдиींрдж рдЙреЬाрдиेрд╡ाрд▓ी 17 рд╡рд░्рд╖ीрдпा рдирдЧाрд░ाрдиी рдЧिреЬाрд▓ू рддрдеा рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХी рд╣рд░ рд╕ंрднрд╡ рдорджрдж рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рджुрд░्рдЧा рднाрднी, рд╕ुрд╢ीрд▓ा рджीрджी, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХी рдмрд▓िрд╡ेрджी рдкрд░ рдЕрдкрдиे рд╕рднी рдмेрдЯों рдХो рдЖрд╣ूрдд рдХрд░ рдпрд╣ рд╡िрд▓ाрдк рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдоाँ рдоंрджाрд▓ рд╕ाрд╣ рдХि рдИрд╢्рд╡рд░ рдиे рдЙрд╕े рдПрдХ рдФрд░ рдмेрдЯा рдХ्рдпों рдирд╣ीं рджिрдпा,рдЬिрд╕े рд╡рд╣ рджेрд╢ рдкрд░ рди्рдпोрдЫाрд╡рд░ рдХрд░ рдкाрддी। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░, рджрд╕ рд╡рд░्рд╖ीрдп рдмाрд▓рдХ рдЕрд╢рдлाреШ рдЙрд▓्рд▓ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░िрдпों рдХो рдорджрдж рдкрд╣ुँрдЪाрдиेрд╡ाрд▓ी рдФрд░ рдмेрдЯे рдХो рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЗрд╕ рдХ्рд░ांрддि рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рд╡ीрд░ рдоाрддा, рдШрд░ рдХी рдЪौрдЦрдЯ рдХो рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдоंрджिрд░ рдмрдиाрдиेрд╡ाрд▓ी, рд╣рдардкूрд░्рд╡рдХ рд╕्рд╡рдпं рдЬेрд▓ рдЬाрдиेрд╡ाрд▓ी рд╢िрд╡рд░ाрдиी рджेрд╡ी, рд▓ेрдЦрдиी рдХो рд╣рдеिрдпाрд░ рдмрдиाрдиेрд╡ाрд▓ी рд╕ुрднрдж्рд░ा рдХुрдоाрд░ी рдЪौрд╣ाрди, рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा рд╡ рдЕрди्рдпाрди्рдп, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЬेрд▓ рдХो рдЕрдкрдиा рдШрд░ рдоाрдиा рдпा рдЖреЫाрджी рдХे рд▓िрдП рдЬीрд╡рди рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдЗрдирдоें рд╕े рдЕрдзिрдХांрд╢ рдХो рдЖрдЬीрд╡рди рдХाрд▓े рдкाрдиी рдХी рд╕реЫा рдоिрд▓ी рдеी। рд╕рди् 1937 рдоें рдХॉрдЧ्рд░ेрд╕ рдоंрдд्рд░िрдоंрдбрд▓ рдХे рдЧрдарди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдХुрдЫ рд░िрд╣ा рд╣ुрдИं рдФрд░ рдХुрдЫ рдЖреЫाрджी рдХे рдмाрдж।

рд╕рди् 1942 рдХे 'рднाрд░рдд рдЫोреЬो' рдЖंрджोрд▓рди рдХे рд╕рдордп рднी рдоेрджिрдиी рдХी рд╢рд╣ीрдж рдоाрддंрдЧрдиा рд╣ाреЫрд░ा, рд╡ाрд░ंрдЧाрд╡ाреЬी рдХी рд╢рд╣ीрдж 16 рд╡рд░्рд╖ीрдпा рдХिрд╢ोрд░ी рдХрдирдХрд▓рддा рдФрд░ рдЫрдкрд░ा реЫिрд▓े рдХी рд░ाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рджेрд╡ी рд╕рджृрд╢ рдмрд▓िрджाрдиी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдЕрдкрдиा рдиाрдо рджрд░्реЫ рдХрд░ рджिрдпा, рдХрдИ рдЧुрдордиाрдо рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рднрд░ рд░рд╣ीं। рд╣िंрд╕рдХ рдФрд░ рдЕрд╣िंрд╕рдХ рддрд░ीрдХे рд╕े рд▓реЬрдиेрд╡ाрд▓ी рдЗрди рд╕рднी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдк्рд░ेрд░рдгा рдоैрдбрдо рднीрдХाрдЬी рдХाрдоा рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдиाрд░ी рдЪेрддрдиा рдЬрдЧाрдиेрд╡ाрд▓ी рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдиिрд░्рдоाрдд्рд░ी рд╣ैं।

рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоैрджाрди рдоें рдЦुрд▓рдХрд░ рдЙрддрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ेрдиाрдиिрдпों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕрдиेрдХ рдЬूрдЭाрд░ू рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдкाрджрдХों рдХी рдЕрдоूрд▓्рдп рджेрди рдХे рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХे рдмिрдиा рдЪрд░्рдЪा рдкूрд░ी рди рд╣ोрдЧी। рдХрд╡ि рдЧुрд░ु рд░рд╡ीрди्рдж्рд░рдиाрде рдаाрдХुрд░ рдХी рдмреЬी рдмрд╣рди рд╕्рд╡рд░्рдг рдХुрдоाрд░ी рджेрд╡ी рдмंрдЧाрд▓ рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд▓ेрдЦिрдХा рд╣ी рдирд╣ीं, рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рдФрд░ рдкрд╣рд▓ी рд╕рдлрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдкाрджрдХ рднी рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдиेрдХ рд╡िрдзाрдУं рдоें рдХुрд▓ 27 рдЧ्рд░ंрдеों рдХी рд░рдЪрдиा рдХी। рд╢рд░рддрдЪंрдж्рд░ рдХी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдмंрдЧрд▓ा рдкрдд्рд░िрдХा 'рднाрд░рддी' рдоें рд▓рдЧाрддाрд░ рд▓िрдЦрддी рд░рд╣ीं рдФрд░ рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ 'рднाрд░рддी' рдХा рд╕ंрдкाрджрди-рдХाрд░्рдп рд╕ंрднाрд▓ा рдеा। рджेрд╢рдмंрдзु рдЪिрдд्рддрд░ंрдЬрди рджाрд╕ рдХी рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ी рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХी рдкрдд्рдиी рд╡ाрд╕ंрддी рджेрд╡ी рдиे рдПрдХ рдУрд░ рд╕्рд╡рджेрд╢ी рдЖंрджोрд▓рди рдЪрд▓ाрдпा, рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рджेрд╢рдмंрдзु рдХे рдкрдд्рд░ 'рдмंрдЧрд▓ाрд░ рдХрдеा' рдХा рд╕ंрдкाрджрди-рд╕ंрдЪाрд▓рди рднी рдХिрдпा। рдмंрдЧाрд▓ рдХी 'рджीрдкाрд╡рд▓ी рд╕ंрдШ' рдХी рд╕ंрдЪाрд▓िрдХा рд╕ुрдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдорд╣िрд▓ा рд▓ीрд▓ा рд░ाрдп рдиे рдЕрдкрдиे рдкрддि рд╢्рд░ी рдЕрдиिрд▓ рд░ाрдп рдХी рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ी рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХे рдХ्рд░ांрддि -рд╕ंрдЧрдарди 'рд╢्рд░ी рд╕ंрдШ' рдХा рдХाрд░्рдп рднी рд╕ंрднाрд▓ा рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдкрдиी рдкрдд्рд░िрдХा 'рдЬрдпрд╢्рд░ी' рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди-рд╕рдо्рдкाрджрди рднी рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рд╡्рдпрдХ्рдд рдЙрдирдХे рдЬोрд╢ीрд▓े рд╡िрдЪाрд░ों рдХे рдХाрд░рдг рдЙрдирдХी рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ी рднी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рдпрд╣ рдЬाрдирддे рд╣ुрдП рднी рд╡े рдиिрд░्рднीрдХрддाрдкूрд░्рд╡рдХ рд╕рдХ्рд░िрдп рд░рд╣ीं। рдЕंрддрдд: рдмंрдЧाрд▓ рдЕрдз्рдпाрджेрд╢ рдХे рддрд╣рдд 1931 рдИ. рд╕े 1937 рдИ. рддрдХ рд╕ाрдд рд╡рд░्рд╖ рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ें рд╕реЫा рд╕ुрдиाрдИ рдЧрдИ। рдкрдд्рд░िрдХा рдХो рдЙрдирдХी рд╕рд╣рдпोрдЧिрдиिрдпों рдиे рдЪрд▓ाрдпा рдФрд░ рдЬेрд▓ рднी рдЧрдИं। рдкрдд्рд░िрдХा рдмंрдж рд╣ोрддी, рдлिрд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी। рдХोрдИ рднी рджрдорди рдиीрддि рд▓ीрд▓ा рд░ाрдп рдХो рдкрдд्рд░िрдХा рдиिрдХाрд▓рдиे рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЬрдЧाрдиे рд╕े рд░ोрдХ рдиा рд╕рдХी।

рд╕рди् 1935 рд╕े 37 рдоें рдк्рд░ांрддीрдп рд╢ाрд╕рди рдХे рджौрд░ाрди рдЕрдзिрдХрддрд░ рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдпुрд╡рддिрдпाँ рдЬेрд▓ рд╕े рд░िрд╣ा рдХрд░ рджी рдЧрдИ рдеीं। рддрдм рднी рдЬिрди рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╕рдордп-рдкूрд░्рд╡ рдирд╣ीं рдЫोреЬा рдЧрдпा, рдЙрдирдоें рд▓ीрд▓ा рд░ाрдп рднी рдПрдХ рдеीं рдЬो рдЫूрдЯрдиे рдХे рдмाрдж рднी рд╕рди् 1942 рдоें рдлिрд░ рдЬेрд▓ рдЧрдИं। рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╡ीрдиा рджाрд╕ рдХी рдмреЬी рдмрд╣рди рдХрд▓्рдпाрдгी рджेрд╡ी рдиे рднी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдпुрд╡рддिрдпों рдХो рдк्рд░ेрд░рдгा рджेрдиे рддрдеा рдорд╣िрд▓ा рд░ाрдЬрдХрд░्рдоिрдпों рдХो рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП 'рдоंрджिрд░ा' рдиाрдордХ рдкрдд्рд░िрдХा рдХा рд╕рдо्рдкाрджрди-рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдкрдд्рд░िрдХा рдХो рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рдЫрдд्рд░ рд╕ंрдШ рдХो рдкुрдирд░्рдЬीрд╡िрдд рдХिрдпा। рдЙрдирдХे рдЬेрд▓ рдЬाрдиे рд╕े рдкрдд्рд░िрдХा рдмंрдж рд╣ो рдЧрдИ। рдХ्рд░ांрддि- рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдХोрдиे-рдХोрдиे рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрддрдиी рд╣ी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдФрд░ рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рд╕े рддो рдХрдИ рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЬुреЬी рдеीं рдФрд░ рдПрдХ рдХे рдЬेрд▓ рдЬाрдиे рдкрд░ рджूрд╕рд░ी, рдлिрд░ рддीрд╕рд░ी рдорд╣िрд▓ा рд╕рд╣рдпोрдЧिрдиी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХाрд░्рдп рд╣ोрддे рд░рд╣рддे।

рдоेрд░рда рдХी рдЙрд░्рдоिрд▓ा рджेрд╡ी рдиे рд╕рди् 1930 рдХे рдирдордХ рдЖंрджोрд▓рди рдХे рддुрд░ंрдд рдмाрдж рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рд╕рдоिрддि рдоें рддीрди рд╣реЫाрд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рд╕ंрдЧрдаिрдд рдХिрдпा рдФрд░ 47 рд╕рднाрдУं рдоें рднाрд╖рдг рджेрдиे рдХे рдмाрдж рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рд╣ुрдИं। рдШрд░ рдкрд░ рджो рдЫोрдЯे рдмрдЪ्рдЪे рдЕрдХेрд▓े рд░рд╣ рдЧрдП।рдЬेрд▓ рдоें рдЕрд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣ीं, рдЗрд╕рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЬेрд▓ рд╕े рдЫूрдЯрддे рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे 'рдЬрди्рдорднूрдоि' рдиाрдордХ рджैрдиिрдХ рдкрдд्рд░ рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди -рд╕ंрдкाрджрдирдХिрдпा। рдЕрдкрдиे рдЙрдЧ्рд░ рдЕрдЧ्рд░рд▓ेрдЦों рдХे рдХाрд░рдг 1941 рдоें рд╡े рджोрдмाрд░ा рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рд╣ुрдИं; рдмीрдоाрд░ी рдХे рдХाрд░рдг рдЫूрдЯीं, рд▓ेрдХिрди рд╕рди् 42 рдХी рдЙрди्рдоाрджी рд▓рд╣рд░ рдоें рдлिрд░ рдЬेрд▓ рдкрд╣ुँрдЪ рдЧрдИं।рд╕्рдеिрддि рдмिрдЧреЬ рдЬाрдиे рдкрд░ рдоुрдХ्рдд рдХी рдЧрдИं, рдХिंрддु рдХुрдЫ рд╣ी рджिрдиों рдоें рдЪрд▓ рдмрд╕ीं। рд╢्рд░ीрдорддी рд╕ुрднрдж्рд░ा рдЬोрд╢ी рдиे 1942 рдоें рднूрдоिрдЧрдд рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЧुрдк्рдд рд░ूрдк рд╕े 'рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо' рдиाрдордХ рдкрдд्рд░ рдиिрдХाрд▓ा рдЬो рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХा рд╕ंрджेрд╢ рд╕ुрдиा рднाрд░рддीрдп рдЬрдирдоाрдирд╕ рдоें рдирдИ рдЪेрддрдиा рдЬрдЧाрддा рдеा। рд╕ुрднрдж्рд░ा рдЬी рдиे рдкुрд▓िрд╕ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдмрдЪे рд░рд╣рдиे рдХे рд▓िрдП рд╣рд░िрдЬрди рдмрд╕्рддी рдоें рдЕрдкрдиा рдк्рд░ेрд╕ рдЦोрд▓ा рд▓ेрдХिрди рд╕рди् 44 рдоें рдЖंрджोрд▓рди рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рдХрд░ рд▓ी рдЧрдИं, рдлिрд░ рдШрд░ рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдк्рд░ेрд╕ рдкрд░ рднी рддाрд▓ा рдкреЬ рдЧрдпा। рд╕рди् 1942 рдоें рд╣ी 'рднाрд░рдд рдЫोреЬो' рдЖंрджोрд▓рди рдХे рджौрд░ाрди рдмंрдмрдИ рд╕े рднूрдоिрдЧрдд рд░ेрдбिрдпो рдХा рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдЙрд╖ा рдоेрд╣рддा рдХो рд░ेрдбिрдпो рд╕рд╣िрдд рдкрдХреЬे рдЬाрдиे рдкрд░ рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕реЫा рд╣ुрдИ।
рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдк्рд░ेрдо рдХी рдк्рд░рддिрдоूрд░्рддि рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рд╕ुрднрдж्рд░ा рдХुрдоाрд░ी рдЪौрд╣ाрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЪेрддрдиा рдХी рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी рд░рд╣ी। рд╕рди् 1921 рдоें рдЧाँрдзी рдЬी рдХे рдЖрд╣्рд╡ाрди рдкрд░ рдЕрд╕рд╣рдпोрдЧ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡े рдк्рд░рдердо рдорд╣िрд▓ा рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдиा рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдиी рдХो рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХा рдорд╢ाрд▓ рдмрдиाрдпा, рдЕрдкिрддु рд╕्рд╡рдпं рднी рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░рд╣ीं рдФрд░ рдХрдИ рдмाрд░ рдЬेрд▓ рдпाрдд्рд░ाрдПँ рднी рдХी। рдЕрдиेрдХ рдмाрд░ рдЬेрд▓ рдпाрддрдиाрдПँ рднोрдЧрдиे рдХे рдмाрдж рдЙрди рдЕрдиुрднрд╡ों рдХो рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдиाрдпा। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЧीрдд рддो рдЙрдирдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ै।

'рдЬाрдЧ рддुрдЭрдХो рдЬाрдиा рджूрд░' рдФрд░ рджीрдк рдоेрд░े рдЬрд▓ рдЕрдХंрдкिрдд, рдЪीрд░ рдЕрдЪंрдЪрд▓' рдЬैрд╕े рдЙрдж्рдмोрдзрди рдЧीрдд рд░рдЪрддी-рдЧाрддी рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा рдмाрдкू рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд░рд╣ीं, рдХिंрддु рдЕрди्рдпाрдп рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╣ो рдпा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд╡े рд╢ांрддрдЪिрдд्рдд рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддी рдеीं। рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЭрдХрдЭोрд░рдиे рд╣ेрддु рдЙрди्рд╣ोрдиे рд▓िрдЦा, 'рдЕрдорд░рддा рдЙрд╕рдоें рдордиाрддी рдорд░рдг рдд्рдпोрд╣ाрд░' 'рджुрдЦ рдк्рд░рддि рдиिрд░्рд╡ाрдг рдЙрди्рдоाрдж/рдпे рдЕрдорд░рддा рдиाрдкрддे рдкрдж/ рдмांрдз рджेंрдЧे рдЕंрдХ рд╕ंрд╕ृрддि рд╕े рддिрдоिрд░ рдоें рд╕्рд╡рд░्рдг-рдмेрд▓ा'। рд╕рди् 1943 рдоें рдЬрдм рдмंрдЧाрд▓ рдЕрдХाрд▓ рдХी рдЖрдЧ рдоें рдЬрд▓ рд░рд╣ा рдеा ; рд╕ाрд░ा рджेрд╢ рдЕрдХाрд▓ рдХी рд╣ृрджрдп-рд╡िрджाрд░рдХ рдШрдЯрдиा рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╕्рддрдм्рдз рдеा, рддрдм рд╕ाрдеी рд░рдЪрдиाрдХाрд░ों рдХो рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा рдХा рдЙрдж्рдмोрдзрди рдеा рдХि 'рдпрджि рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рдЙрдирдХी рд▓ेрдЦрдиी рдЕрдХाрд▓ рдкрд░ рдирд╣ीं рдЪрд▓ी рддो рдЙрдирдХा рднрд╖्рдо рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ी рд╢्рд░ेрдпрд╕्рдХрд░ рд╣ोрдЧा। ' рдЗрд╕ीрдк्рд░рдХाрд░, рджेрд╢ рдкрд░ рдЬрдм рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдеोрдкा рдЧрдпा, рд╕ेंрд╕рд░рд╢िрдк рд▓ाрдЧू рд╣ुрдИ,рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рд╣ुрдИ,рддрдм рдЦрддрд░ा рдоोрд▓ рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдХा рд╡िрд░ोрдз рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ों рдоें рдорд╣ाрджेрд╡ी рдЕрдЧ्рд░рдгी рдеीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा---' рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдШрдЯाрдЯोрдк рдЕंрдзрдХाрд░ рдХो рдПрдХ рдЕрдХेрд▓ा рджीрдкрдХ рдЪुрдиौрддी рджेрддा рд╣ै, рдЕрдХेрд▓ी рдЖрд╡ाреЫ рднी рд╡िрд░ोрдз рдоें рдЙрдаे рддो рдЙрд╕рдХी рд╕ाрд░्рдердХрддा рд╣ोрдЧी।' рдЕंрддिрдо рд╕ांрд╕ рддрдХ рдиिрд░्рднीрдХ рдФрд░ рдХрд░्рдорда рд░рд╣рдиेрд╡ाрд▓ी рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рдиिрдо्рдирддрд░ рд╡рд░्рдЧ рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдФрд░ рднाрд╡рдиाрдУं рд╕े рдЬुреЬी рд░рд╣ीं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рддी рд░рд╣ीं। рдорд╣ाрджेрд╡ी рдХा рд░рдЪрдиाрдХрд░्рдо рднाрд░рддीрдп рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдХी рдЪेрддрдиा рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ुрдЖ।рдЙрдирдХे рдЧीрддों рдоें рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдирд╡рдЬाрдЧрд░рдг рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рд╕ंрд╢्рд▓िрд╖्рдЯ рд╕ूрдХ्рд╖्рдо, рдЬрдЯिрд▓ рдФрд░ рдХрдо рдоुрдЦрд░ рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЧрдж्рдп рдоें рдЙрдирдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХрддा рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдЪрдХिрдд рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ा рд╣ै। рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХाрд░्рдпों рдХी рдУрд░ рдЙрди्рдоुрдЦ рдорд╣ाрджेрд╡ी рдиे рдк्рд░ाрдЪाрд░्рдпा рдкрдж рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиे рдХे рдЙрдкрд░ांрдд 'рдЪाँрдж' рдХा рдиि: рд╢ुрд▓्рдХ рд╕ंрдкाрджрди рдХिрдпा। рдЕрдкрдиे рдЧрдж्рдп-рд▓ेрдЦрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рд╕ाрдоाрдЬिрдХрддा рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджिрдпा। рд╕рдоाрдЬ рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХा рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдЪेрддрдиा рдХो рдЭрдХрдЭोрд░рддा рд╣ै। рдорд╣ाрджेрд╡ी рдХा рдХрдерди рдпрд╣ाँ рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ै--- "рдЕрди्рдпाрдп рдХे рдк्рд░рддि рдоैं рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕े рдЕрд╕рд╣िрд╖्рдгु рд╣ूँ। рдЕрдд: рдЗрди рдиिрдмंрдзों рдоें рдЙрдЧ्рд░рддा рдХी рдЧंрдз рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рдкрд░ंрддु рдз्рд╡ंрд╕ рдХे рд▓िрдП рдз्рд╡ंрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдоें рдоेрд░ा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХрднी рдирд╣ीं рд░рд╣ा।"

рднाрд░рдд рджेрд╢ рдХी рдЖреЫाрджी рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рдкिрдЫреЬेрдкрди рд╕े рд╕्рдд्рд░ी рдЪेрддрдиा рдХो рдЬрдЧाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬिрди рд╡िрджेрд╢ी рд▓рд▓рдиाрдУं рдиे рдЕрдкрдиा рдЬीрд╡рди рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХिрдпा, рдЙрдирдоें рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдЖрдард╡ें рджрд╢рдХ рдоें рднाрд░рдд рдоें рдеिрдпोрд╕ोрдлिрдХрд▓ рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рдХी рдиींрд╡ рд░рдЦрдиेрд╡ाрд▓ी рд╡िрджेрд╢ी рдорд╣िрд▓ा рд╕ुрд╢्рд░ी рдм्рд▓ाрд╡рдд्рд╕्рдХी рдХा рдиाрдо рд╕рдо्рдоाрдирдкूрд░्рд╡рдХ рд▓िрдпा рдЬाрддा рд░рд╣ेрдЧा। рд╕ुрд╢्рд░ी рдм्рд▓ाрд╡рдд्рд╕्рдХी рдХा рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдеा рдХि рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рдХрд▓्рдпाрдг рдЕंрддрдд: рднाрд░рддीрдп рдЕрдз्рдпाрдд्рдо рдХे рдЬ्рдЮाрди рд╕े рд╣ी рд╣ोрдЧा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрдиा рдЕрдкрдиा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╕рдордЭा। рд╡िрд╢्рд╡ рднрд░ рдХा рдн्рд░рдордг рдХрд░рдХे рдФрд░рд╡िрднिрди्рди рдзрд░्рдоों рдХे рджрд░्рд╢рди рдФрд░ рд╕िрдж्рдзांрддों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓ी рдЗрд╕ рдорд╣िрд▓ा рдиे рднाрд░рддीрдп рдордиीрд╕िрдпों рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╡िрдХीрд░िрдд рдХिрдпा।

рдеिрдпोрд╕ोрдлिрдХрд▓ рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рдХा рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдиेрддृрдд्рд╡ рд╕ंрднाрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рд╢्рд░ीрдорддी рдПрдиी рдмेрд╕ेंрдЯ рдЖрдпрд░िрд╢ рдорд╣िрд▓ा рд╣ोрддी рд╣ुрдИ рднी
рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рдкूрд░्рдг рд╕рдорд░्рдкिрдд рд░рд╣ीं। рдпрд╣ाँ рд░рд╣рдХрд░ рдиाрд░ी рдЬाрдЧृрддि рдПрд╡ं рдк्рд░рдЧрддि рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рдЙрдаाрдпा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоाрд░्рдЧ्рд░ेрдЯ рдиोрдмрд▓ (рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा) рдПрд╡ं рдоाрд░्рдЧ्рд░ेрдЯ рдХрдЬिंрд╕ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ 'рд╣ोрдорд░ूрд▓ рд▓ीрдЧ' рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдФрд░ рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдоें рдЕрдкрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕्рдеाрди рдмрдиाрдпा। 1917 рдХे рдХрд▓рдХрдд्рддा рдЕрдзिрд╡ेрд╢рди рдоें рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдкрдж рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рджेрд╢ рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЬीрд╡рди рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рд╕्рдеाрди рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рд╣ी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдПрдХ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдкाрд╕ рдХрд░ рдХॉँрдЧ्рд░ेрд╕ рдиे рдоाँрдЧ рдХी рдХि рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рднी рдкुрд░ुрд╖ों рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рдорддाрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЬाрдП рдФрд░ рдЙрдирдХी рдХ्рд╖рдорддाрдУं рдХा рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХिрдпा рдЬाрдП। рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рд╕ुрдзाрд░ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдкрд░ рд╢्рд░ीрдорддी рдПрдиी рдмेрд╕ेंрдЯ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рдХाрдлी рд╕рдордп рддрдХ рдмрдиा рд░рд╣ा। рдЗрд╕рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдХाрд░рдг рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рддि рдЙрдирдХा рдкूрд░्рдг рдФрд░ рдиिрд╖्рдХाрдо рд╕рдорд░्рдкрдг рдеा। рд╕рди् 1973 рдоें 'рдХॉрдорди рд╡िрд▓ ' рдиाрдордХ рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рдкрдд्рд░ рдиिрдХाрд▓ा рдФрд░ рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рджैрдиिрдХ рдкрдд्рд░ 'рдордж्рд░ाрд╕ рд╕्рдЯैंрдбрд░्рдб' рдЦрд░ीрдж рдХрд░ рдЙрд╕े рди्рдпू рдЗंрдбिрдпा рдХे рдиाрдо рд╕े рдЪрд▓ाрдпा। рдЗрди рдкрдд्рд░ों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рддрдеा рдоुрдж्рд░рдг рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рд▓िрдП рдХреЬा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХिрдпा। рдк्рд░рдердо рд╡िрд╢्рд╡рдпुрдж्рдз рдЫिреЬрдиे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓िрдЦा - "рдЗंрдЧрд▓ैंрдб рдЬрдм рдЗрд╕ рд╕рдордп рд╕ंрдХрдЯрдЧ्рд░рд╕्рдд рд╣ै, рднाрд░рдд рдХो рдЕрд╡рд╕рд░ рдХा рд▓ाрдн рд▓ेрдХрд░ рдЕрдкрдиी рдоाँрдЧें рд╕ाрдордиे рд▓ाрдиी рдЪाрд╣िрдП।" рдЙрдирдХी рд╣ोрдорд░ूрд▓ рд▓ीрдЧ рднी рдпрд╣ी рдХाрдо рдХрд░рддी рдеी।рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХी рджрдорди -рдиीрддि рдХे рдЦिрд▓ाреЮ рддрдеा рднाрд░рддीрдпों рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рд▓िрдЦрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬुрд░्рдоाрдиा рднी рднрд░ा, рдЬेрд▓ рднी рдЧрдИं, рдлिрд░ рднी рдХрджрдо рд░ुрдХे рдирд╣ीं। рдорд╣िрд▓ा рдк्рд░िंрдЯिंрдЧ рдк्рд░ेрд╕ рдЪрд▓ाрдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी 'рдбेрд▓ी рд╣ोрд░ाрд▓्рдб' рдкрдд्рд░ рднी рдЪрд▓ाрдпा। рдЙрдирдХे рдкрдд्рд░ों рдоें рдиिрдпрдоिрдд рдк्рд░рдХрдЯ рдХिрдП рдЧрдП рд╡िрдЪाрд░ 'рд╡ेрдХрдЕрдк рдЗंрдбिрдпा', 'рдЗंрдбिрдпा рдП рдиेрд╢рди', 'рдл्рдпूрдЪрд░ рдСрдл рдЗंрдбिрдпрди рдкॉрд▓िрдЯिрдХ्рд╕ ' рдЖрджि рдХृрддिрдпों рдоें рд╕ंрдХрд▓िрдд рд╣ैं। рд░ाрдЬрдиीрддि, рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░, рдиाрд░ी рдЬाрдЧрд░рдг, рдЕрдз्рдпाрдд्рдо, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо --- рд╕рдорд╕्рдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЙрдирдХा рдпोрдЧрджाрди рдЗрддрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХि рдЕрдмрддрдХ рдХोрдИ рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдкाрджрди рдХी рдЙрд╕ рдКँрдЪाрдИ рдХो рдЫू рди рдкाрдИ। рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдорддाрдзिрдХाрд░ рджिрд▓ाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд╣ै।

рдмीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдк्рд░ाрд░ंрдн рдоें рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдХी рд╢िрд╖्рдпा рдоाрд░्рдЧ्рд░ेрдЯ рдиोрдмрд▓ рдиे рдоिрд╢рди рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рд╕े рдмंрдЧाрд▓ рдХो рдЕрдкрдиा рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдмрдиाрдпा рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕्рдд्рд░िрдпों рдоें рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рд▓ाрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рд▓िрдпा। рдпрд╣ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХोрд░ी рдХिрддाрдмी рдирд╣ीं, рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЬाрдЧрд░рдг рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдеी। рднрдЧिрдиी рдиिрд╡ेрджिрддा рдиे рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ 'рдлुрдЯрдлाрд▓्рд╕ рдСрдл рдЗंрдбिрдпрди рд╣िрд╕्рдЯ्рд░ी' рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рднाрд░рддीрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдкрд░ рдЕрднिрдоाрди рдХрд░рдиा рд╕िрдЦाрдпा।

рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХी рдПрдХ рдЕрдиुрдпाрдпिрдиी рдоिрд╕ рдоेрдбрд▓ीрди рд╕्рд▓ेрдб, рдЬो рдмाрдж рдоें рдоीрд░ा рдмेрди рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИं, рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХो рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╕рд╡िрдирдп рдЕрд╡рдЬ्рдЮा рдЖंрджोрд▓рди рдХे рд╕рдордп рд╡े рджो рдмाрд░ рдЬेрд▓ рдЧрдИं। 1931 рдИ. рдоें рдЧोрд▓рдоेреЫ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХे рд╕рдордп рд╡े рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी рдХे рд╕ाрде рдеीं। 1942 рдИ. рдоें рд╡े рдлिрд░ рдЧिрд░реЮ्рддाрд░ рд╣ोрдХрд░ рдЧाँрдзी рдЬी рдХे рд╕ाрде рдЖрдЧा рдЦाँ рдорд╣рд▓ рдоें рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рд░рд╣ीं। рд╕рди् 1944 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧाँрдзी рдЬी рдХी рдкрдж्рдзрддि рдкрд░ рдЕрдкрдиा рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рдЖрд╢्рд░рдо рдЦोрд▓ рд▓िрдпा।
рд╕рди् 1917 рдоें рд╣ी рдордж्рд░ाрд╕ рдоें рд╣ी рд╢्рд░ीрдорддी рдоाрд░्рдЧ्рд░ेрдЯ рдХрдЬिंрд╕ рдиे рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдПрдХ рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдЧрдарди ' рдЗंрдбिрдпрди рд╡ुрдоेрди рдПрд╕ोрд╕िрдПрд╢рди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╕ाрд░ी рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ рдЗрд╕ рд╕ंрдЧрдарди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ुрдИ। рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЖंрджोрд▓рди рд╕े рдЖрдЧे рдмреЭрдХрд░ 'рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдШ' рдФрд░ рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдкрд░िрд╖рдж' рдХी рдкрдд्рд░िрдХाрдУं 'рд╕्рдд्рд░ी рдоंрдбрд▓' рдФрд░ 'рд░ोрд╢рдиी' рдХा рд╕ंрдкाрджрди рдХिрдпा।

1917 рдИ. рдоें рд╣ी рд╢्рд░ीрдорддी рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХा рдПрдХ рд╢िрд╖्рдЯ рдоंрдбрд▓ рд╢्рд░ी рдоांрдЯेрдЧ्рдпू, рд╕ेрдХ्рд░ेрдЯрд░ी рдСрдл рд╕्рдЯेрдЯ рдлॉрд░ рдЗंрдбिрдпा, рд╕े рдоिрд▓ा рдФрд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдорддाрдзिрдХाрд░ рдХी рдоाँрдЧ рдХी। рд╕рди् 1926 рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдиे рдЪुрдиाрд╡ рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा, рдХिंрддु рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ рдХे рдмाрдж 1927 рдоें рдХुрдЫ рд╣ी рдорд╣िрд▓ाрдПँ рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рддрдХ рдХा рдЕрдкрдиा рд╕рдлрд░ рддрдп рдХрд░ рдкाрдИं। рд╕рди् 1927 рдоें 'рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕рдо्рдоेрд▓рди' рдиाрдордХ рдПрдХ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ंрдЧрдарди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ। рд╕рди् рдмाрд▓ рд╡िрд╡ाрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХा рдкाрд╕ рд╣ोрдиा рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдоें рдПрдХ рдирдП рдоोреЬ рдХा рд╕ूрдЪрдХ рдеा। рдЗрд╕рдХे рдкूрд░्рд╡ 1829 рдИ. рдоें рд╕рддी рдк्рд░рдеा рдХी рдХाрдиूрдирди рд╕рдоाрдк्рддि, 1856 рдоें рд╡िрдзрд╡ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХो рдоाрди्рдпрддा рджिрд▓ाрдИ рдЬा рдЪुрдХी рдеी рдФрд░ рдпे рджोрдиों рдХाрдиूрди рд╕्рдд्рд░ी рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЕрди्рдпाрдп рд╕े рдоुрдХ्рддि рджिрд▓ाрдиे рд╣ेрддु рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдеे। рдЗрд╕ीрдк्рд░рдХाрд░, рд╕्рдд्рд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕े рд╕ंрдмрдж्рдз рдЖंрджोрд▓рди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдеा। рд╕्рдд्рд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдЙрди्рдирдд рдХрд░рдиे рд╣ेрддु рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдордз्рдп рдоें рдкрд╣рд▓ा рдорд╣िрд▓ा рдХॉрд▓ेрдЬ 'рдмेрдеुрдиे рдХॉрд▓ेрдЬ' рдХрд▓рдХрдд्рддा рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдЖ। 1870 рдФрд░ 1880 рдИ. рдХे рдмीрдЪ рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рд╕्рдиाрддрдХ рдХॉрд▓ेрдЬ рд╕े рдиिрдХрд▓ी; 1883 рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рдХोрдИ рдорд╣िрд▓ा рдбॉрдХ्рдЯрд░ी рдкреЭाрдиे рд╡िрджेрд╢ рдЧрдИ। 1892 рдоें рдПрдХ рдЕрди्рдп рдорд╣िрд▓ा рдХाрдиूрди рдХी рдкреЭाрдИ рдХрд░рдиे рдСрдХ्рд╕рдлोрд░्рдб рдЧрдИ। рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी рдФрд░ рд╕ुрдзाрд░рдХ рд╕ाрд╡िрдд्рд░ी рдлूрд▓े, рд░рдоाрдмाрдИ рд░ाрдиाрдбे, рд╕рд░рд▓ाрджेрд╡ी, рд▓ेрдбी рдЕрдмрд▓ा рдмोрд╕ рдФрд░ рд╢्рд░ीрдорддी рдкी. рдХे. рд░े рдХे рдиाрдо рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं।

рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें, рдЬрдмрдХि рдЖреЫाрджी рдХे 65 рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмाрдж рднी рдорд╣िрд▓ा рдЕрдкрдиी рдЕрд╕्рдоिрддा рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП, рдкिрдЫреЬे рд╕рдоाрдЬ рдХे рдк्рд░рддि рди्рдпाрдп рдХे рд▓िрдП, рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП, рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХी рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШрд░्рд╖рд░рдд рд╣ै, рдЕрдлрд╕ोрд╕ рд╣ै рдХि рдЕрдм рд╕рдд्рддा рдХे рдоाрдпрдиे рдмाрджрд▓ рдЪुрдХे рд╣ैं,рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕рд░рдЧрд░्рдоी рдирдП рдЕрд░्рдеों рд╕े рд╕ंрджрд░्рднिрдд рд╣ै,рд╕рдорд╕्рдпाрдПँ рд╡िрдХрдЯ рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ैं, рдордЧрд░ рдЖрдо рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕्рд╡рд╣िрдд рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЬीрд╡рдирдпाрдкрди рдоें рд╕्рд╡рдпं рдХॉ рд╢ुрддुрд░рдоुрд░्рдЧ рдмрдиाрдП рд╣ुрдП рд╣ै। рдкूंрдЬीрдкрддि рдоिрдиी рдЕрдоेрд░िрдХा рдмрдиाрдиे рдоें рд▓рдЧे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдиेрддाрдЧрдг рджрд▓рдЧрдд рдФрд░ рдЬाрддिрдЧрдд рд╕्рд╡ाрд░्рдеों рдФрд░ рд╡िрд╡ाрджों рд╕े рдКрдкрд░ рдЙрдардХрд░ рд╕ोрдЪрдиे рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рдирд╣ीं, рдЬिрдирдХा рдз्рдпाрди рдЬाрддा рд╣ै, рдЙрди्рд╣ें рдпा рддो рдЦрд░ीрдж рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдпा рджрдлрди рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдоेрдзा рдкाрдЯेрдХрд░ рдпा рдЕрд░ुंрдзрддि рд░ाрдп рдХी рдмाрдд рдХрд░ें, рдЖрдИрдкीрдПрд╕ рдХिрд░рдг рдмेрджी рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рддिрд╣ाреЬ рдЬेрд▓ рдХो рддिрд╣ाреЬ рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдкрд░िрдгрдд рдоें рдЬुрдЯी, рд╡рд╣ाँ рдХे реШैрджिрдпों рдХी рдоृрддрдк्рд░ाрдп рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдУं рдХो рдХुрд░ेрдж-рдХुрд░ेрдж рдХрд░ рдЬрдЧाрдиे, рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиी рдУрд░ рд╕े рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдХрд░ा рдХрд░ рдордиोрднाрд╡ों рдХो рдХрд╡िрддा рдХा/ рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рд░ूрдк рджिрд▓ाрдиे рдФрд░ рдЙрди рд░рдЪрдиाрдУं рдХो рдкुрд╕्рддрдХाрдХाрд░ рджेрдиेрд╡ाрд▓ी рд╕рд░ोрдЬ рд╡рд╢िрд╖्рда рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рддिрд╣ाреЬ рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдоंрдбी, рдХांрдбा рдФрд░ рдХैрдеू рдЬेрд▓ рдХे рд▓िрдП рднी рдЗрддрдиा рд╣ी рдХाрдо рдХिрдпा, рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдмाрдИрд╕ рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рдЦुрд▓рд╡ाрдП, рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдХै рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЖрдпोрдЬрди рдХрд░рд╡ाрдП рдЬिрдирдоें рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХो рдПрдХ рд╕ाрде рдПрдХ рдоंрдЪ рдкрд░ рд▓ा рдЦреЬा рдХिрдпा, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдмрддाрдпा рдХि 'рдЕंрдзेрд░े рдоें рдзрдХेрд▓े рдЧрдП рдпे рд╕рднी рд▓ोрдЧ рдЦूँрдЦ्рд╡ाрд░ рдирд╣ीं рд╣ोрддे, рдХрдИ реШैрджी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХी рдЧंрджी рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рд╢िрдХाрд░ рд╣ैं' рдФрд░ рдЖрдЬ рднी (84 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें) рдЬेрд▓ рдХे рдЕंрджрд░ рдФрд░ рдмाрд╣рд░ рдХे рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╣िрддाрд░्рде рд╕्рд╡рдпं рдХो рдоोрдордмрдд्рддी рд╕ी рдЬрд▓ाрддी, рддрди рдЧрд▓ाрддी рдФрд░ рд░ोрд╢рдиी рд╡िрддрд░िрдд рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдХрд╣рддी рд╣ैं, ' рдоैं рдорд░ूँрдЧी рдирд╣ीं, рдоैं рдорд░ рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдХрддी, рдоैं рддो реЫिंрджा рд░рд╣ूँрдЧी рд╣рдоेрд╢ा рдЗрдирдХे рдмीрдЪ/ рддुрдо्рд╣ाрд░े рдмीрдЪ' рдпा рдкिрдЫрд▓े 14 рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдЕрд╕рдо рд░ाрдЗрдлрд▓्рд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рдиिрд░ीрд╣ рдЧ्рд░ाрдоीрдг рднाрдЗрдпों рдХी рд╣рдд्рдпा рдФрд░ рдмрд╣рдиों-рдоाрддाрдУं рдХे рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдХे рдЬрдШрди्рдп рдХांрдб рдХे рд▓िрдП рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЧुрд╣ाрд░ рд▓рдЧाрддी, рдЕрдирд╢рди рдкрд░ рдмैрдаी рдордгिрдкुрд░ рдХी рд╣ी рдирд╣ीं, рдкूрд░े рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕्рдд्рд░ी рдЬाрддि рдХी рдЧौрд░рд╡ рдЗрд░ोрдо рдЪाрдиू рд╢рд░्рдоिрд▓ा рдХी, рдЬिрдирдкрд░ рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдХा рдЕрднिрдпोрдЧ рд▓рдЧाрдХрд░ рдЬिрд╕ рдиृрд╢ंрд╕ рддрд░ीрдХे рд╕े рднोрдЬрди рд╢рд░ीрд░ рдоें рдкрд╣ुँрдЪाрдпा рдЬाрддा рд░рд╣ा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╕ौ рдмाрд░ рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рдХी рдкीреЬा рд╕े рднी рдмреЭрдХрд░ рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ рд╕ेрдиा рдХी рдЙрд╕ рдЯुрдХреЬी рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдХुрдЫ рдХрд░рдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдирд╣ीं, рдлिрд░ рднी рди्рдпाрдп рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдПрдХ-рдПрдХ рд╕ाँрд╕ рдХो рджाँрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧाрдиेрд╡ाрд▓ी рдЗрд░ोрдо рдЗрдХ्рдХीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдХी рдиाрдпिрдХा рд╣ै।

рдмреЬे рдЕреЮрд╕ोрд╕ рдХे рд╕ाрде рдХрд╣рдиा рдкреЬрддा рд╣ै рдЖрдЬ рд╕ुрд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХा рд░рдХ्рдд рджेрд╢, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕े рд╕ंрдмрдж्рдз рджेрдЦी- рдЕрдирджेрдЦी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдФрд░ рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдоूрд▓्рдп рдХे рд╡िрдШрдЯрди рдкрд░ рдирд╣ीं рдЙрдмрд▓рддा, рдЙрдмрд▓рддा рднी рд╣ै рддो рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдФрд░ рдмिрд░ाрджрд░ी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рджрдмा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рддрдеाрдХрдеिрдд рдЙрдЪ्рдЪрд╡рд░्рдЧीрдп рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪрд╡рд░्рдгी рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рдШрд░ рдХे рд╕ंрд╕्рдХाрд░, рдорд░्рдпाрджा рдФрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓ाрдн- рд╣ाрдиि рдХा рджрд╕्рддाрд╡ेреЫ рдмрдиी рдиреЫрд░ рдЖрддी рд╣ैं। рдордз्рдпрдорд╡рд░्рдЧ рд░ूреЭिрдпों рдХी рдореЫрдмूрдд рдЬрдХреЬрди рд╕े рдЖрдЬ рднी рдЖреЫाрдж рдирд╣ीं, рд╣ाँ рд▓िрдмाрд╕ों рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдЕрд╡рд╢्рдп рджिрдЦрддी рд╣ै। рдЕрдм рд░рд╣ी рдиिрдо्рдирд╡рд░्рдгी рд╡ рдиिрдо्рдирд╡рд░्рдЧीрдп рдЕрд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рдмाрдд рддो рдЙрдирдХी рдЪेрддрдиा рдЖрдЬ рднी рд▓рдЧрднрдЧ рд╡рд╣ीं рджреЮрди рд╣ै,рдЬрд╣ाँ рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ों рдкрд╣рд▓े рдЙрд╕े рджрдлрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЖрдЬ рдХी рд╕्рдд्рд░ी рдкैрджा рд╣ोрддे рд╣ी рджैрд╣िрдХ рдФрд░ рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ोрд╖рдг рдХी рдЕрдЧрд▓ी рд╢िрдХाрд░ рдиреЫрд░ рдЖрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдирддीрдЬा, рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдпा рддो рдЙрд╕рдХी рдЙреЬाрди рдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рд╣ोрддी рд╣ै рдпा рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕े рдЙрд╕рдХा рдорди рдЦुрдж рдХो рдЦूрдмрд╕ूрд░рдд, рдоूрд▓्рдпрд╡ाрди рдкिंрдЬреЬे рдоें реШैрдж рд╣ी рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै। рдоुрдЯ्рдаी рднрд░ рдЬिрди рдорд╣िрд▓ाрдУं рдиे рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕рдоाрдЬ рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рднी рдХिрдпा рд╣ै рдЙрд╕рд╕े рд╕рдоाрдЬ рдоें рдХोрдИ рд╡्рдпाрдкрдХ рдЕрд╕рд░ рдирд╣ीं рджिрдЦрддा। рдЖрдЬ рднी рд╕ाрдиिрдпा, рд╕ाрдпрдиा рдпा рдЖрд╢ाрдкूрд░्рдгा рдмрдиाрдиे рдХी рд╣िрдо्рдордд рдЖрдо рдкिрддा рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддा рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдоाрд░े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдоें рджрд╕ рдорд╣ीрдиे рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдмाрд╕рда рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕्рдд्рд░ी рджेрд╣ рдХो рдиोрдЪ-рдиोрдЪ рдХрд░ рдЦाрдиे рд╡ाрд▓े рднूрдЦे рднेреЬिрдпों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмреЭрддी рд╣ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдмрджрд▓рддी рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдЗрд░ोрдо рдЬैрд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рдХे рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рддो рдкрд░ोрдХ्рд╖ рджрдорди рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рди्рдпाрдп рдХे рдиाрдо рдкрд░ рдХेрд╕ рд▓ंрдмिрдд рд░рдЦ рдЗрди рднूрдЦे рднेреЬिрдпों рдХा рдордиोрдмрд▓ рдмреЭाрддी рд░рд╣рддी рд╣ै। рдЕрдм рдмрд▓ाрдд्рдХाрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╣рдд्рдпा рдХी рдЦрдмрд░ рд╡िрдЪрд▓िрдд рддो рдХрд░рддी рд╣ै, рдордЧрд░ рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рдПрдХрдЬुрдЯ рд╣ोрдХрд░ рдЙрд╕рдХे рдЦिрд▓ाрдл рд╕реЬрдХ рдкрд░ рдирд╣ीं рдЙрддाрд░рддी, рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा 'рдЬैрд╕े рдХो рддैрд╕ा' рдХा рд╕рдмрдХ рд╕ीрдЦрдиे рдХी рдЫूрдЯ рдирд╣ीं рджेрддी, рдЖрдЬ рд╣рд░ рдЧрд▓ी рдоुрд╣рд▓्рд▓े рдоें 'рдЧुрд▓ाрдм рдЧैंрдЧ' рдЬैрд╕े рд╕्рдд्рд░ी рд╕ंрдЧрдарди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдорд╣рд╕ूрд╕ рддो рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЙрд╕рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрдирдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рдпा рдлुрд░्рд╕рдд рдХिрд╕ी рдХो рдирд╣ीं, рдХाрд░рдг рд╡рд╣ी--- рд╕рд░рдХाрд░ рдРрд╕ी рд╕ंрдЧрдардиों рдХा рд╣ी рджрдорди рдХрд░ेрдЧी рдЙрди рдкрд╢ुрддрд░ рд╕рдЬीрд╡ों рдХा рдирд╣ीं। рднрдпाрд╡рд╣ рдк्рд░рд╢्рди рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рддрдеाрдХрдеिрдд рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдФрд░ рд╡िрдХाрд╕ोрди्рдоुрдЦ рднाрд░рдд рдоें ---- рдЕрдкрдиे рд╣ी рджेрд╢, рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рдШрд░ рдоें рдЖрддंрдХ рдХा рд╕्рдпाрд╣ рдЧрд╣рд░ाрддा рдХ्рдпों рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै? рдХрдм рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдЧा рд╕ंрдШрд░्рд╖? рдХрдм рд╕्рд╡рдЪ्рдЫंрдж рд╕ाँрд╕ рд▓ेрдЧी рд╕्рдд्рд░ी? рдХрдм рдЦुрд▓рдХрд░ рдЕрдкрдиे рдкंрдЦ рдлैрд▓ाрдПрдЧी рд╡рд╣? рдФрд░ рдХрдм рддрдХ рдПрдХ рдХрд▓्рдкрдиा, рдПрдХ рд╕ुрдиीрддा, рдПрдХ рдмрдЫेंрдж्рд░ी, рдПрдХ рд╕ाрдиिрдпा, рд╕ाрдпрдиा рдФрд░ рдЖрд╢ाрдкूрд░्рдгा рдХो рдкाрдХрд░ рд╣рдо рдЦुрд╢ рд╣ोрддे рд░рд╣ेंрдЧे? рдЬрдмрдХि рднाрд░рдд рдХी рдЗрд╕ рдоाрдЯी рдоें рдЕрд╕ंрдЦ्рдп рдирдЧीрдиे рд╣ैं рдЬो рдпा рддो рдЕрдирджेрдЦी рдЕंрдзрдХोрдард░ी рдоें рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ैं рдпा рдзूрд▓- рдзूрд╕рд░िрдд। рдЕрдм рддो рджेрд╢ рджाрдоिрдиी, рджीрдкिрдХा рдФрд░ рд╕ोрдиी рд╕ूрд░ी рдХी рдкीреЬा рд╕े рдЙрдмрд░े, рдЕрдм рддो рдирд░्рд╕рд░ी рдХी рдмрдЪ्рдЪी рдХो рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рднेрдЬрддे рд╕рдордп рдЙрд╕рдХी рдоाँ рдиिрд╢्рдЪिंрддрддा рдХी рд╕ाँрд╕ рд▓े, рдЕрдм рддो рдШрд░ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рд╕्рдд्рд░ी рдХो рджेрд╣ рд╕े рд╣рдЯрдХрд░ рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдФрд░ рд╣ृрджрдп рд╕्рд╡ीрдХाрд░े। рдпрд╣ाँ рдПрдХ рдмाрдд рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдХрд░ рджेрдиा рдЙрдЪिрдд рд╣ोрдЧा рдХि рдЙрди्рдирддि рдпा рдк्рд░рдЧрддि рдпрджि рджैрд╣िрдХ рдпा рдоाрдирд╕िрдХ рд╢ोрд╖рдг рдХे рдПрд╡рдЬ рдоें рдоिрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै рддो рдРрд╕ी рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХी рд╕рдмрд▓рддा рдЙрдирдХी рджुрд░्рдмрд▓рддा рдХी рдж्рдпोрддрдХ рд╣ै। рдХ्рдпा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХी рдоाрдЯी рдоें рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдФрд░ рдиिрд░्рднीрдХ рд╕ाँрд╕ें рдкा рд╕рдХेंрдЧी рдкрд░ोрдХ्рд╖рдд: рд╕ंрдШрд░्рд╖рд╢ीрд▓ рд╕्рдд्рд░िрдпाँ!

('рдлूрд▓ рд╕ी рдХोрдорд▓ рд╡рдЬ्рд░ рд╕ी рдХрдаोрд░' рд╕ंрдХрд▓рди рдоें рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд)

рдЖрднाрд░:
рднाрд░рдд рдХी рдиाрд░िрдпाँ
рдФрд░рдд: рдХрд▓ рдЖрдЬ рдФрд░ рдХрд▓ - рдЖрд╢рд░ाрдиी рд╡्рд╣ोрд░ा
рд╢्рд░ृंрдЦрд▓ा рдХी рдХреЬिрдпाँ - рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा
рдЕрди्рдп рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ
рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ / рдЕрдиौрдкрдЪाрд░िрдХ рд╕ंрд╡ाрдж

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।