เคงเคฐเคคीเคชुเคค्เคฐ เค•िเคธाเคจ: เคธเคฎเคธ्เคฏा เค”เคฐ เคธเคฎाเคงाเคจ

เคธुเคฌोเคง เค•ुเคฎाเคฐ เคถांเคกिเคฒ्เคฏ

เคธुเคฌोเคง เค•ुเคฎाเคฐ เคถांเคกिเคฒ्เคฏ

เคช्เคฐाเคšीเคจ เค•ाเคฒ เคธे เคญाเคฐเคค เคเค• เค•ृเคทि เคช्เคฐเคงाเคจ เคฆेเคถ เคฐเคนा เคนै। เคฏเคนाँ เค•े เคฒोเค—ों เค•ा เคœुเฅœाเคต เคธเคฆैเคต เค…เคชเคจी เคฎाเคŸी เคธे เคฐเคนा เคนै। เคฏเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคนै เค•ि เคœीเคตिเค•ा เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•ृเคทि-เค•ाเคฐ्เคฏ เค•ो เค†เคฐंเคญ เคธे เคนी เคฎเคนเคค्เคคा เคฎिเคฒी เคนै। เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคšเคฐिเคคाเคฐ्เคฅ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฏเคน เคฒोเค•เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เค•เคนाเคตเคค เคฏเคฅेเคท्เคŸ เคนै- “เค‰เคค्เคคเคฎ เค–ेเคคी เคฎเคง्เคฏเคฎ เคตाเคจ, เคจिเคทिเคฆ्เคง เคšाเค•เคฐी เคญीเค– เคจिเคฆाเคจ” เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคœीเคตिเค•ा เค•े เคธเคญी เคธाเคงเคจों เคฎें เค•ृเคทि-เค•เคฐ्เคฎ เคธเคฐ्เคตोเคชเคฐि เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เคฏเคน เค…เฅžเคธोเคธ เค•े เคธाเคฅ เค•เคนเคจा เคชเฅœเคคा เคนै เค•ि เค•ृเคทि-เค•เคฐ्เคฎ เคธे เคœुเฅœे เค•िเคธाเคจों เค”เคฐ เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ी เคœो เคฆाเคฐुเคฃ เคฆเคถा เคนै, เคตเคน เคฌेเคนเคฆ เคšिंเคคाเคœเคจเค• เค”เคฐ เคšिंเคคเคจीเคฏ เคนै। เค‡เคธी เค•ा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคฐเคนा เคนै เค•ि เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคธे เค…เคฌ เคคเค• เค•ुเคฒ เคธเค•เคฒ เค˜เคฐेเคฒू เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เคฎें เค•ृเคทि เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ा เค…ंเคถเคฆाเคจ เค˜เคŸเคคे เคœा เคฐเคนा เคนै। เคซिเคฐ เคญी เคฏเคน เคนैเคฐाเคจ เค•เคฐ เคฆेเคจे เคตाเคฒा เคคเคฅ्เคฏ เคนै เค•ि เค†เคœ เคญी เคœเคฌ เคฒोเค— เคธเคฌ เค“เคฐ เคธे เคจिเคฐाเคถ เคนोเค•เคฐ เคฅเค•-เคนाเคฐ เคœाเคคे เคนै เคคो เค•ृเคทि เคนी เคœीเคตिเค•ा เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฌเคจเคคी เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เค•िเคธाเคจों เค•ी เคœो เคฆुเคฐ्เค—เคคि เคนै เคตเคน เค•िเคธी เคธे เค›ुเคชी เคนुเคˆ เคจเคนीं เคนै। เค…เคคः เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนो เคœाเคคा เคนै เค•ि เค•ृเคทि-เค•ाเคฐ्เคฏ เค”เคฐ เค•ृเคทเค• เคธे เคœुเฅœे เคนुเค เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ी เคชเฅœเคคाเคฒ เค•ी เคœाเคฏे เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคจिเคฆाเคจ เคนेเคคु เค•ाเคฐเค—เคฐ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเคฏें เคœाเคฏे เคคाเค•ि เคงเคฐเคคीเคชुเคค्เคฐ เค•िเคธाเคจ เค•े เคชुเคฐाเคจे เคฐुเคคเคฌे เค•ी เคตाเคชเคธी เคธंเคญเคต เคนो เคธเค•े เคคเคฅा เคตे เคธ्เคตเคฏं เค•ो เค—ौเคฐเคตाเคจ्เคตिเคค เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐ เคธเค•ें। เค†เคœाเคฆ เคญाเคฐเคค เคฎें ‘เคฎाเคŸी เค•े เคฒाเคฒ’ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เค•िเคธाเคจ เค•ी เคฒिเคœเคฒिเคœा เคนाเคฒเคค เค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคนเคฆ เคคเค• เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค‰เคชेเค•्เคทाเคชूเคฐ्เคฃ เคฐเคตैเคฏा เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคฐเคนा เคนै। เคเค• เคคो เค•िเคธाเคจों เค•े เคฒिเค เค•ाเคฐเค—เคฐ เคจीเคคि เค•ा เค…เคญाเคต เคฐเคนा เคนै, เคตเคนी เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคœो เคญी เคจीเคคि เคฐเคนी เค‰เคธे เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เคฎें เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เคชเคนเคฒ เค•ी เคธเคฐ्เคตเคฅा เค…เคญाเคต เคญी เคฐเคนा। เค‡เคธी เค•ाเคฐเคฃ ‘เคฎाเคŸी เค•े เคธเคชूเคคों’ เคฏाเคจी เค•िเคธाเคจों เค•ो เค•เคญी- เค•เคญी เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เคฒाเค—เคค เคธे เค•เคฎ เคฎूเคฒ्เคฏ เคชเคฐ เค…เคชเคจे เค‰เคค्เคชाเคฆिเคค เคตเคธ्เคคुเค“ं เค…เคฅเคตा เค…เคจाเคœ เค•ो เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนोเค•เคฐ เคฌेเคšเคจा เคชเฅœเคคा เคนै। เคเคธा เค•เคฐเคจे เคธे เคตे เค‹เคฃ-เคœाเคฒ เค•े เคญँเคตเคฐ เคฎें เคซँเคธเคคे เคœाเคคे เคนै เคคเคฅा เคเค• เคธเคฎเคฏ เคเคธी เคจौเคฌเคค เค†เคคी เคนै เค•ि เคตे เคตिเคตเคถ เคนोเค•เคฐ เคฎौเคค เค•ो เค—เคฒे เคฒเค—ा เคฒेเคคे เคนैं। ‘เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค…เคชเคฐाเคง เคฐिเค•ाเคฐ्เคก เคฌ्เคฏूเคฐो (NCRB) เค•े เค†ँเค•เฅœों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ी เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เคฎाเคฎเคฒे เคฎें 42 เคซीเคธเคฆी เค‡เคœाเคซा เค•े เคธाเคฅ เคธเคฌเคธे เคœ्เคฏाเคฆा 4291 เคฎाเคฎเคฒे เคฎเคนाเคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคฎें เคนुเค เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค•เคฐ्เคจाเคŸเค• เคฎें 1579, เคคेเคฒंเค—ाเคจा เคฎें 1400, เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें 1290, เค›เคค्เคคीเคธเค—เฅ เคฎें 954, เค†เคจ्เคง्เคฐ เคช्เคฐเคฆेเคถ เคฎें 916 เคคเคฅा เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคฎें 606 เคฎाเคฎเคฒे เคธाเคฎเคจे เค†เคฏे เคนैं। 30 เคฆिเคธंเคฌเคฐ 2016 เค•ी เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ 2015 เคฎें 12602 เค•िเคธाเคจों เค”เคฐ เค–ेเคคी เคธे เคœुเฅœे เคฎเคœเคฆूเคฐों เคจे เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•ी เคฅी เคœिเคธเคฎें 8007 เค•िเคธाเคจ เคคเคฅा 4595 เค–ेเคคिเคนเคฐ เคฎเคœเคฆूเคฐ เคฅे। เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐเคฎुเค– เคฌाเคค เคฏเคน เคฅी เค•ि เค•िเคธाเคจों เค”เคฐ เค–ेเคคिเคนเคฐ เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ी เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เค•เคฐ्เคœ, เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เค”เคฐ เค–ेเคคी เคธे เคœुเฅœे เคฆिเค•्เค•เคคें เคฐเคนीं เคนै। เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒों เคฎें 73 เคซीเคธเคฆी เค•िเคธाเคจों เค•े เคชाเคธ เคฆो เคเค•เฅœ เคฏा เค‰เคธเคธे เค•เคฎ เคœเคฎीเคจ เคฅी।’ 1 เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฆेเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคธीเคฎांเคค, เคญूเคฎिเคนीเคจ เคเคตं เค›ोเคŸा เค•िเคธाเคจ เคŸूเคŸเคคा เคœा เคฐเคนा เคนै। เคญाเคฐเคค เค•े เคฏเคน เคญाเค—्เคฏ เคตिเคงाเคคा เคซเคธเคฒ เค•ा เค‰เคšिเคค เคฆाเคฎ เคจ เคฎिเคฒเคจे เค”เคฐ เคชुเคฐाเคจे เค•เคฐ्เคœ เค•ो เคจ เคšुเค•ा เคชाเคจे เคธे เค˜เคฌเคฐाเค•เคฐ เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•ो เค…เคชเคจा เคฐाเคธ्เคคा เคฌเคจाเคคा เคนै। เคฏเคน เคญाเคฐเคคीเคฏ เค•िเคธाเคจ เค•ी เคธเคฌเคธे เคฌเฅœी เคค्เคฐाเคธเคฆी เคนै, เคธाเคฅ เคนी เคนเคฎ เคธเคญी เคญाเคฐเคคीเคฏों เค•े เคฒिเค เคฏเคน เค˜ोเคฐ เคถเคฐ्เคฎเคจाเค• เคตिเคทเคฏ เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎें เคฌैเค े เคฒोเค— เคธ्เคตเคฏं เค•ी เคเคตं เคจौเค•เคฐเคถाเคนों เคต เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐिเคฏों เค•ी เคฎเคนंเค—ाเคˆ เคญเคค्เคคा เคคो เคฌเฅा เค•เคฐ เค…เคชเคจी เคธुเค–- เคธुเคตिเคงाเคं เคฌเฅा เคฒेเคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจ เค•िเคธाเคจों เค•ी เค“เคฐ เคฆेเค–เคจे เคตाเคฒा เค•ोเคˆ เคญी เคจเคนीं เคนै, เคฏเคน เค—ंเคญीเคฐ เคถोเคšเคจीเคฏ เคตिเคทเคฏ เคนै।

เคงเคฐเคคीเคชुเคค्เคฐ เค•िเคธाเคจ เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เคธเคฎเคธ्เคฏा เค–ेเคคी เค•ा เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคธाเคฅ เคœुเค†, เค‰เคจ्เคจเคค เค•ृเคทि เคธंเคธाเคงเคจों เคเคตं เคธंเคฏंเคค्เคฐों เค•ा เค…เคญाเคต, เค†เคงुเคจिเค• เคคเค•เคจीเค• เค•ी เค•เคฎी, เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เคเคตं เคฎเคนाเคœเคจ เคต เคธाเคนूเค•ाเคฐों เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐเคคा, เคฌैंเค•ों เค•ा เค‰เคฆाเคธीเคจ เคฐเคตैเคฏा, เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคธौเคคेเคฒा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคเคตं เค…เคจ्เคจ เค•ा เค‰เคšिเคค เคฆाเคฎ เคจเคนीं เคฎिเคฒเคจा เค†เคฆि เคนै। เคช्เคฐाเคฏः เคฆेเค–ा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจ เคธिंเคšाเคˆ เคนेเคคु เคช्เคฐเค•ृเคคि เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคตเคฐ्เคทा เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคฐเคนเคคे เคนैं। เคฏเคฆि เคตเคฐ्เคทा เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคนुเคˆ เคคो เคซเคธเคฒ เค…เคš्เค›ी เคนोเคคी เคนै เค…เคจ्เคฏเคฅा เค…เคคिเคตृเคท्เคŸि เคฏा เค…เคจाเคตृเคท्เคŸि เคฆोเคจों เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคซเคธเคฒें เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคी เคนै। เค•िเคธाเคจों เค•ी เค•्เคฐเคฏ เคถเค•्เคคि เค•เคฎ เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคตे เคจ เคคो เค†เคงुเคจिเค• เคธंเคฏंเคค्เคฐ เค–เคฐीเคฆ เคชाเคคे เคนैं เค”เคฐ เคจ เคนी เค‰เคค्เคคเคฎ เค–ाเคฆ เคเคตं เคฌीเคœ เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ เคชाเคคे เคนैं। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคตे เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เคเคตं เคจเค—เคฆी เค•े เค…เคญाเคต เคฎें เค…เคค्เคฏाเคงुเคจिเค• เคคเค•เคจीเค• เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคธे เคญी เคตंเคšिเคค เคฐเคน เคœाเคคे เคนैं। เคฌैंเค•ों เค•ी เคฒेเคŸเคฒเคคीเคซी เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‹เคฃ เคฏा เคคो เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคจเคนीं เคฎिเคฒ เคชाเคคे เคนैं เค”เคฐ เคฏเคฆि เคฎिเคฒเคคे เคญी เคนैं เคคो เค‰เคธเคฎें เคธे เคเค• เคฌเฅœी เคฐाเคถि เค•เคฎीเคถเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคšเคฒी เคœाเคคी เคนै เคคเคฅा เค‹เคฃ เคตเคธूเคฒी เค•े เคธเคฎเคฏ เค•เคฎीเคถเคจ เคฎें เคฆी เคนुเคˆ เคฐाเคถि เคธเคนिเคค เคธूเคฆ เคœोเฅœเค•เคฐ เคชैเคธे เคตเคธूเคฒ เค•िเคฏे เคœाเคคे เคนैं। เคฏเคฆि เค•िเคธाเคจ เค…เคชเคจे เคฆเคฏเคจीเคฏ เคธ्เคฅिเคคि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•เคฐ्เคœ เคšुเค•ाเคจे เคฎें เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคा เคนै เคคो เค‰เคธे เค•ाเคจूเคจी เค•ाเคฐ्เคฐเคตाเคˆ เค•ा เคญी เคธाเคฎเคจा เค•เคฐเคจा เคชเฅœเคคा เคนै। เคซเคฒเคคः เค•िเคธाเคจ เคฎाเคจเคธिเค• เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐเคคाเฅœिเคค เคนोเค•เคฐ เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै, เคœเคฌเค•ि เคตे เค–ुเคฆ เคธเคฎเคเคคे เคนैं เค•ि เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•िเคธी เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ा เคธเคฎाเคงाเคจ เคจเคนीं เคนै। เคซिเคฐ เคญी เคตे เคเคธा เค•เคฆเคฎ เคฎाเคจเคธिเค• เคฆเคตाเคฌ เคธเคนเคจ เคจเคนीं เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‰เค ाเคคे เคนैं। เคฌैंเค•ों เค•ी เค‡เคธ เค‰เคชेเค•्เคทाเคชूเคฐ्เคฃ เคฐเคตैเคฏा เค•ा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคนै เค•ि เค•िเคธाเคจ เคธेเค -เคธाเคนूเค•ाเคฐों เคเคตं เคฎเคนाเคœเคจों เคธे เคŠँเคšी เคฆเคฐ เคชเคฐ เค‹เคฃ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เคตिเคตเคถ เคนोเคคे เคนैं เค”เคฐ เคเค• เคเคธे เค‹เคฃ เค•े เคฎเค•เฅœเคœाเคฒ เคฎें เคซँเคธ เคœाเคคे เคนैं, เคœเคนाँ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจा เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนो เคœाเคคा เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคญी เค•िเคธाเคจों เค•े เคธाเคฅ เคธौเคคेเคฒा เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै, เคœเคฌเค•ि เค•िเคธाเคจ เคนी เคนै เคœो เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค•ा เคชेเคŸ เคญเคฐเคคा เคนै। เคต्เคฏเคตเคธाเคฏिเคฏों เค”เคฐ เค‰เคฆ्เคฏोเค—เคชเคคिเคฏों เค•ो เคคो เคธเคฐเค•ाเคฐ เคขेเคฐ เคธाเคฐी เคธुเคตिเคงाเคँ เคฆेเคคी เคนै, เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เค‰เคจเค•ा เค‹เคฃ เคฌเฅœे เคชैเคฎाเคจे เคชเคฐ เคฎाเฅž เคญी เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เค•िเคธाเคจों เค•ो เคฏे เคธเคฌ เคธुเคตिเคงाเคँ เคจเคนीं เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เคœाเคคी เคนै।

เค•िเคธाเคจों เค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคธเคฎเคธ्เคฏा เคฎें เคจเค—เคฆी เค•ा เค…เคญाเคต เคญी เคนै। เค•िเคธाเคจों เค•े เคชाเคธ เคชूंเคœी เคฐूเคช เคฎें เค…เคจाเคœ เค…เคฅเคตा เค…เคจ्เคจ เคนोเคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฎเคœเคฆूเคฐ เคจเค—เคฆी เคฒेเค•เคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เคเคธे เคฎें เค•ृเคทि -เค•ाเคฐ्เคฏ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคा เคนै เคคเคฅा เค•िเคธाเคจ เค”เคจे-เคชौเคจे เคญाเคต เคฎें เค…เคชเคจे เค…เคจाเคœ เค•ो เคฌेเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคฌाเคง्เคฏ เคนो เคœाเคคे เคนैं เคœिเคธเค•ा เคซाเคฏเคฆा เคฌिเคšौเคฒिเคฏे เคเคตं เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค‰เค ाเคคे เคนैं। เค•िเคธाเคจ เคชूंเคœी เคเคตं เคถ्เคฐเคฎ เคฒเค—ाเค•เคฐ เคคเคฅा เคœोเค–िเคฎ เค‰เค ाเค•เคฐ เคญी เค–ाเคฒी เคนाเคฅ เคฎเคฒเคคे เคฐเคน เคœाเคคा เคนै, เคตเคนी เคฌिเคšौเคฒिเคฏे เคเคตं เคต्เคฏाเคชाเคฐी เคญाเคฐी เคฎुเคจाเคซा เคฎाเคฐ เคฒे เคœाเคคे เคนैं เคœिเคธเคฎें เค‰เคจ्เคนें เค•िเคธी เคญी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคœोเค–िเคฎ เค‰เค เคจा เคญी เคจเคนीं เคชเฅœเคคा। เคฏเคน เค•िเคธाเคจों เค•े เคธाเคฅ เคœुเคฒ्เคฎ เคจเคนीं เคคो เค”เคฐ เค•्เคฏा เคนै? เคคเคญी เคคो เคฎैเคฅिเคฒीเคถเคฐเคฃ เค—ुเคช्เคค เคจे เค•เคนा เคฅा :-

‘เคชाเคจी เคฌเคจाเค•เคฐ เคฐเค•्เคค เค•ा, เค•ृเคทि เค•ृเคทเค• เค•เคฐเคคे เคนैं เคฏเคนाँ
เคซिเคฐ เคญी เค…เคญाเค—े เคญूเค– เคธे, เคฆिเคจ เคฐाเคค เคฎเคฐเคคे เคนैं เคฏเคนाँ।’ 2

เค—เคฏा เคช्เคฐเคธाเคฆ เคถुเค•्เคฒ ‘เคธเคจेเคนी’ เคจे เคญी เค–ेเคคिเคนเคฐ เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ी เคฆเคถा เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฒिเค–ा เคนै เค•ि:-

‘เค–เคชाเคฏा เค•िเคฏे เคœाเคจ เคฎเคœเคฆूเคฐ, เคชेเคŸ เคญเคฐเคจा เคชเคฐ เค‰เคจเค•ा เคฆूเคฐ
เค‰เฅœाเคคे เคฎाเคฒ เคงเคจिเค• เคญเคฐเคชूเคฐ, เคฎเคฒाเคˆ เคฒเคก्เคกू เคฎोเคคीเคšूเคฐ।’ 3

เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค†เคœ เค•िเคธाเคจ-เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ी เคนाเคฒเคค เคฌเคฆ เคธे เคฌเคฆเคคเคฐ เคนै। เคตे เคตिเค•ाเคธ เค•ी เคฌाเคค เคธोเคš เคญी เคจเคนीं เคธเค•เคคे। เคตे เคฆिเคจ-เคฐाเคค เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं เคซिเคฐ เคญी เค…เคญाเคตเค—्เคฐเคธ्เคค เคœीเคตเคจ เคœीเคจे เค•ो เค…เคญिเคถเคช्เคค เคฐเคนเคคे เคนैं। เค‰เคจเค•े เค—ाเฅी เค•เคฎाเคˆ เค•ो เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคฎाเคฐ เคฒे เคœाเคคा เคนै। เค‰เคจ्เคนें เคธिเคฐ्เคซ เคšाเคฐों เค“เคฐ เคธे เคšुเคจौเคคिเคฏाँ เคนी เคšुเคจौเคคिเคฏाँ เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคฏเคฅा:-

‘เค•िเคธाเคจ เคฎเคœเคฆूเคฐ เคนैं
เคชเคฐ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนै
เคฆोเคจों เคฎिเคฒเค•เคฐ เค…เคจ्เคจ เค‰เคชเคœाเคคे เคนैं
เคฎुเคจाเคซा เค•ोเคˆ เคฎाเคฐ เคฒे เคœाเคคे เคนैं
เคซिเคฐ เคญी เคธเคญी เค“เคฐ เคธे เคฎिเคฒเคคा เค‡เคจเค•ो เคŸเค•्เค•เคฐ เคนै।’ 4

เค•िเคธाเคจों เค•े เคธाเคฎเคจे เคšुเคจौเคคिเคฏाँ เคคो เคฌเคนुเคค เคนै เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจเค•ा เค•ोเคˆ เคนिเคฎाเคฏเคคी เคจเคนीं เคนै।

‘เค…เคธเคฒ เคฎें เค•िเคธाเคจ-เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ा
เคจ เค•ोเคˆ เคนिเคฎाเคฏเคคी เคนै
เคฏเคฆि เคนिเคฎाเคฏเคคी เคนोเคคा เคคो
เค‡เคจเค•ी เคชเคฐเคตाเคน เค•เคฐเคคा
เคฆुःเค–-เคฆเคฐ्เคฆ เค•ो เคฌाँเคŸ เคฒेเคคा
เคฒेเค•िเคจ เคฌंเคŸा เคนै เคคो
เคธिเคฐ्เคซ เค‡เคจเค•ा เค†เคงाเคฐ
เค•्เคฏोंเค•ि เค•ुเค› เคฎाเคจเคคे เคนैं
เค•िเคธाเคจों เคธे เค…เคฒเค—
เคฎเคœเคฆूเคฐों เค•ा เคœเคจाเคงाเคฐ।’ 5

เค•िเคธाเคจों เค•े เคฆुःเค– เค•ा เค•ोเคˆ เค…เคจ्เคค เคจเคนीं เคนै, เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ा เค•ोเคˆ เค“เคฐ-เค›ोเคฐ เคจเคนीं เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธ เคฆुःเค– เค•ा เคจिเคตाเคฐเคฃ เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•े เคธเคฎाเคงाเคจ เคฎें เคจिเคนिเคค เคนै। เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เค•ाเคฐเค—เคฐ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเคจे เคนोंเค—े। เค†ंเค•เฅœों เคฎें เคจเคนीं เคนเค•ीเค•เคค เคฎें เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ो เคจिเคฌเคŸाเคจा เคนोเค—ा। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคเคธी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी เค•ि เคฎंเคฆी เคฎें เค•िเคธाเคจ เค•เคฎ เคฆाเคฎ เคชเคฐ เค…เคจाเคœ เคฌेเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคœเคฌूเคฐ เคจ เคนो। เคฌैंเค•ों เคธे เคฌिเคจा เค•िเคธी เคฐुเค•ाเคตเคŸ เคเคตं เค•เคฎीเคถเคจ เค•े เค‹เคฃ เคฎुเคนैเคฏा เคนो। เคฏเคฆि เคซเคธเคฒ เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคी เคนै เคคो เค‡เคธเค•ी เคญเคฐเคชाเคˆ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•เคฐे। เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคซเคธเคฒ เคฌीเคฎा เคฏोเคœเคจा เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตी เฅंเค— เคธे เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคฏเคฆि เค‡เคธ เคฌीเคฎा เค•े เคช्เคฐीเคฎिเคฏเคฎ เค…เคฆाเคฏเค—ी เคฎें เค•िเคธाเคจ เคธเค•्เคทเคฎ เคจเคนीं เคนै เคคो เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคตैเค•เคฒ्เคชिเค• เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी। เค•िเคธाเคจ เค”เคฐ เค‰เคชเคญोเค•्เคคा เค•े เคฌीเคš เคฎुเคจाเคซा เค•ा เคญाเคฐी เคฐเค•เคฎ เคนเคœเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฌिเคšौเคฒिเค เคเคตं เคต्เคฏाเคชाเคฐी เค•े เคญूเคฎिเค•ा เค•ो เคธीเคฎिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เค‡เคธเค•े เคฒिเค เฅ˜ाเคจूเคจ เคฌเคจाเค•เคฐ เคฏเคน เคจिเคถ्เคšिเคค เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เค•ि เคเค• เคจिเคฏเคค เคฐाเคถि เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคฎुเคจाเคซा เคฌिเคšौเคฒिเค เคเคตं เคต्เคฏाเคชाเคฐी เคจ เค‰เค ा เคธเค•े। เคเคธा เค•เคฐเคจे เคธे เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคซाเคฏเคฆा เคนोเค—ा। เคตเคธ्เคคु เค•ा เคตिเค•्เคฐเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏ (เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคฎूเคฒ्เคฏ) เคฒाเค—เคค เคฎूเคฒ्เคฏ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคเค• เคธเคฎ्เคฎाเคจเคœเคจเค• เคฒाเคญ เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคคเคฏ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เค‰เคค्เคคเคฎ เค–ाเคฆ เคเคตं เคฌीเคœ เค•े เคธाเคฅ เคจเคˆ-เคจเคˆ เคคเค•เคจीเค• เค•ो เค•เคฎ เคฒाเค—เคค เคชเคฐ เค•िเคธाเคจों เค•ो เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคจा เคนोเค—ा। เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธเคฐเค•ाเคฐी เคฒाเคญ เคฆिเคฏे เคœाเคจे เคตाเคฒी เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•ा เคธाเคฎाเคœिเค• เค…ंเค•ेเค•्เคทเคฃ เค•เคฐाเคจा เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เคคाเค•ि เคธเคฐเค•ाเคฐी เค…เคงिเค•ाเคฐी, เค•เคฐ्เคฎी เคเคตं เคฌिเคšौเคฒिเค เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคฆเคค्เคค เคฒाเคญ เค•ो เคนเฅœเคช เคจ เคธเค•ें। เค–ेเคคी เค…เคฅเคตा เค•िเคธाเคจी เค•ो เค‰เคฆ्เคฏोเค— เค•ा เคฆเคฐ्เคœा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा เคคाเค•ि เค•िเคธाเคจों เค•ो เคธुเคฐเค•्เคทा เค•เคตเคš เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•े। เคฏเคฆि เค‰เค•्เคค เคชเคนเคฒ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी เคธे เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตिเคค เค•िเคฏे เคœाเคँ เคคो เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค•िเคธाเคจों เค•े เคนाเคฒाเคค เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคนोเค—ा เคคเคฅा เคœीเคตเคจ เคฎें เค–ुเคถเคนाเคฒी เค•ा เค†เค—เคฎเคจ เคนोเค—ा। เค•िเคธाเคจों เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เคธเค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• เคฌเคฆเคฒाเคต เค†เคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เค•ा เคธिเคฒเคธिเคฒा เคฐुเค• เคœाเคเค—ा। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं ‘เคงเคฐเคคीเคชुเคค्เคฐ’ เคเคตं ‘เคฎाเคŸी เค•े เคฒाเคฒ’ เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เคนเคฐिเคฏाเคฒी เค†เคจे เคธे เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค‰เคจ्เคจเคค เคเคตं เค–ुเคถเคนाเคฒ เคนोเค—ा। เคญाเคฐเคค เค•े เค‡เคธ เคญाเค—्เคฏเคตिเคงाเคคा เค•ा เคฎाเคจ เคญी เคฌเฅेเค—ा। เค•िเคธाเคจ-เคฎเคœเคฆूเคฐ เคฆोเคจों เค•ो เคธเคนोเคฆเคฐ เคญाเคˆ เคฎाเคจเค•เคฐ เคเค•्เค•ा เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคคเคญी เคฆोเคจों เค•ा เคญเคฒा เคนोเค—ा।

‘เคฏเคฆि เคญเคฒा เคนोเค—ा เคคो เคฆोเคจों เค•ो เคเค• เค•เคฐ เค•े
เค…เคจ्เคจ เค•ा เค‰เคšिเคค เคฆाเคฎ เคญเคฐ เค•े
เค•िเคธाเคจ-เคฎเคœเคฆूเคฐ เคเค• เคนैं
เคฆोเคจों เคนैं เค…เคจ्เคจเคฆाเคคा
เค•เคฐो เคธเคฎ्เคฎाเคจ เค‡เคจเค•ो
เคฆोเคจों เคนैं เคญाเคฐเคค เค•े เคญाเค—्เคฏ เคตिเคงाเคคा।’ 6

เคธंเคฆเคฐ्เคญ
1 เคช्เคฐเคญाเคค เค–เคฌเคฐ, เคฆिเคจांเค• 10/07/2017 เคธे เคธाเคญाเคฐ।
2 เคญाเคฐเคค เคญाเคฐเคคी เคธे เคธाเคญाเคฐ।
3 เคฎเคฐ्เคฏाเคฆा เคธे เคธाเคญाเคฐ।
4 เคฎเคจ เค•े เคฐाเค— (เค•ाเคต्เคฏ เคธंเค•เคฒเคจ) เคธे เคธाเคญाเคฐ।
5 เคตเคนी।
6 เคตเคนी।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।