рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХी рднрдХ्рддि рдХा рдмंрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░ рдк्рд░рднाрд╡

рдХुрдоुрдж рдмाрд▓ा

рдХुрдоुрдж рдмाрд▓ा

рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХा рдЬрди्рдо рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╣ुрдЖ рдЬрдм рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╢ рдоें рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЕрд╢ांрддि рдлैрд▓ी рд╣ुрдИ рдеी। рджेрд╢ рд╡िрд╖рдо рдкрд░िрд╕्рддिрдеिрдпों рд╕े рдЬूрдЭ рд░рд╣ा рдеा рдФрд░ рдпрд╣ рд╡рд╣ рд╕рдордп рдеा рдЬрдм рдХрдИ рдзрд░्рдоों рдХा рд╕рдоाрд╡ेрд╢ рд╣ो рд░рд╣ा рдеा। рдХुрдЫ рд▓ोрдЧों рдкрд░ рдзрд░्рдо рдХा рдХाрдлी рджрдмाрд╡ рдеा рдЕрд░्рдеाрдд рдЬрдмрд░рди  рдзрд░्рдо рдеोрдкा рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо 18 рдлрд░рд╡рд░ी 1486 рдИрд╕рд╡ी рдоें рдлाрд▓्рдЧुрди рд╢ुрдХ्рд▓ рдкूрд░्рдгिрдоा рдХो рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдирд╡рдж्рд╡ीрдк [рдиाрджिрдпा] рдиाрдордХ рдЧ्рд░ाрдо рдоें рдПрдХ рдЕрдд्рдпंрдд рдЧрд░ीрдм рдм्рд░ाрд╣्рдордг рдХे рдШрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо рд╕ंрдз्рдпा рдХाрд▓ рдоें рд╕िंрд╣ рд▓рдЧ्рди рдоें рдЪंрдж्рд░рдЧ्рд░рд╣рдг рдХे рд╕рдордп рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╢ुрдж्рдзि рдХी рдХाрдордиा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд▓ोрдЧ рд╣рд░िрдиाрдо рдЬрдкрддे рд╣ुрдП рдЧंрдЧा рд╕्рдиाрди рдХрд░рдиे рдЬा  рд░рд╣े рдеे। рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдм्рд░ाрд╣्рдордгों рдиे рдЙрдирдХी рдЬрди्рдордХुंрдбрд▓ी рдХे рдЧ्рд░рд╣ों рдХी рджрд╢ा рдФрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╢рдЧुрди рдХा рдлрд▓ाрджेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдпрд╣ рднрд╡िрд╖्рдпрд╡ाрдгी рдХी рдХि рдпрд╣ рдмाрд▓рдХ рдЬीрд╡рдирдкрд░्рдпрди्рдд рд╣рд░िрдиाрдо рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░ेрдЧा। рдмाрд▓्рдпाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЗрдирдХा рдиाрдо рд╡िрд╢्рд╡рдо्рднрд░ рдеा, рдХिрди्рддु рд╕рднी рдЗрди्рд╣ें рдиिрдоाрдИ рдХрд╣ рдХрд░ рдкुрдХाрд░рддे рдеे, рдХ्рдпोंрдХि рдРрд╕ा рд▓ोрдЧ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХी рд╡े рдиीрдо рдХे рд╡ृрдХ्рд╖ рдХी рдЫाँрд╡ рддрд▓े рдоिрд▓े рдеे। рдЧौрд░рд╡рд░्рдг рдХा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд▓ोрдЧ рдЗрди्рд╣ें рдЧौрд░ांрдЧ, рдЧौрд░ рд╣рд░ि, рдЧौрд░ рд╕ुрди्рджрд░ рдЗрдд्рдпाрджि рднी рдХрд╣рддे рдеे। рдЗрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдЬрдЧрди्рдиाрде рдоिрд╢्рд░ рдПрд╡ं рдоाрддा рдХा рдиाрдо рд╢рдЪि рджेрд╡ी рдеा। рдмрдЪрдкрди рдоें рд╣ी рдЗрдирдХे рдкिрддा рдХा рджेрд╣ांрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдПрд╡ं рдЬрдм рд╡े рдкिрддृрдХृрдд्рдп рдХрд░рдиे рдЧрдП рддो рд╡рд╣ाँ рдЗрдирдХा рдИрд╢्рд╡рд░рдкुрд░ी рд╕े рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рд╣ुрдЖ। рдмрд╣ुрдд рдХрдо рдЖрдпु рдоें рд╣ी рдиिрдоाрдИ рди्рдпाрдп рдПрд╡ं рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдоें рдкाрд░ंрдЧрдд рд╣ो рдЧрдП рдеे। рд╡े рдмाрд▓्рдпाрд╡рд╕्рдеा рд╕े рд╣ी рднрдЧрд╡рдд्рдЪिंрддрди рдоें рд▓ीрди рд░рд╣рдХрд░ рд╢्рд░ी рд░ाрдо рд╡ рдХृрд╖्рдг рдХा рд╕्рддुрддि рдЧाрди рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдкंрдж्рд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХी рдмाрд▓्рдпाрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЗрдирдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдк्рд░िрдпा рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ рдХिрди्рддु 1505 рдИрд╕рд╡ी рдоें рд╕рд░्рдкрджंрд╢ рд╕े рдкрдд्рдиी рдХी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी। рд╡ंрд╢ рдЪрд▓ाрдиे рдХी рдордЬрдмूрд░ी рдХे рдХाрд░рдг рдЗрдирдХा рджूрд╕рд░ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдирд╡рдж्рд╡ीрдк рдХे рд░ाрдЬрдкंрдбिрдд рд╕рдиाрддрди рдХी рдкुрдд्рд░ी рд╡िрд╖्рдгुрдк्рд░िрдпा рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдЖ। рдоाрдд्рд░ рдЪौрдмीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рд╣ी рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЧृрд╣рд╕्рде рдзрд░्рдо рдХा рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рд╢्рд░ीрдкाрдж рдХेрд╢рд╡ рднाрд░рддी рд╕े рджीрдХ्рд╖ा рд▓ेрдХрд░ рд╕ंрди्рдпाрд╕ рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓िрдпा। рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рднрдХ्рддि рдоें рдЙрдирдХी рддрди्рдордпрддा рджेрдЦрдХрд░ рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдиिрдд्рдпाрдиंрдж рдк्рд░рднु рдПрд╡ं рдЕрдж्рд╡ैрддाрдЪाрд░्рдп рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдЗрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рдмрди рдЧрдП। рдЗрди рджोрдиों рдиे рдиिрдоाрдИ рдХे рднрдХ्рддि рдЖंрджोрд▓рди рдХो рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдЗрди рджोрдиों рд╢िрд╖्рдпों рдХे рд╕рд╣рдпोрдЧ рд╕े рдвोрд▓рдХ, рдоृрджंрдЧ, рдЭांрдЭ, рдоंрдЬीрд░े рдЗрдд्рдпाрджि рд╡ाрдж्рдпрдпंрдд्рд░ों рдХो рдмрдЬाрдХрд░ рд╡ рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рд╡рд░ рдоें рдиाрдЪ-рдЧा рдХрд░ рд╣рд░िрдиाрдо рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдХрд░рдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХिрдпा рддрдеा 'рд╣рд░े рдХृрд╖्рдг, рд╣рд░े рдХृрд╖्рдг, рдХृрд╖्рдг-рдХृрд╖्рдг, рд╣рд░े-рд╣рд░े। рд╣рд░े рд░ाрдо, рд╣рд░े рд░ाрдо, рд░ाрдо-рд░ाрдо, рд╣рд░े-рд╣рд░े।' рдпрд╣ рдЕрдЯ्рдаाрд░рд╣ рд╢рдм्рджीрдп [рдмрдд्рддीрд╕ рдЕрдХ्рд╖рд░ीрдп] рдХीрд░्рддрди рдорд╣ाрдоंрдд्рд░ рдиिрдоाрдИ рдХी рд╣ी рджेрди рд╣ै। рдЗрд╕े 'рддाрд░рдХрдм्рд░рд╣्рдорд╣ा рдорди्рдд्рд░' рдХा рдиाрдо рджिрдпा рдЧрдпा рдЬिрд╕े рдХрд▓िрдпुрдЧ рдоें рдЬीрд╡ाрдд्рдоाрдУं рдХे рдЙрдж्рдзाрд░ рд╣ेрддु рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЕрдм рдЙрди्рд╣ें рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрдиे рд▓рдЧा।

                               рдЕрдкрдиे рдн्рд░рдордг рдоें рд╡े рдирд╡рдж्рд╡ीрдк, рд╢ांрддिрдкुрд░ рдЖрджि рдЕрдиेрдХ рд╕्рдеाрдиों рдкрд░ рдЧрдП рдПрд╡ं рд╡े рдЕрдкрдиी рднрдХ्рддि рдоें рд▓ीрди рд╣ोрдХрд░ рдЬрд╣ाँ рднी рдЧрдП, рд╕ाрдзाрд░рдг рдЬрди-рдоाрдиुрд╖ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рддे рдЪрд▓े рдЧрдП। рдЕрдкрдиे рд╡्рдпाрдкрдХ рджेрд╢ाрдЯрди рдПрд╡ं рддीрд░्рдеाрдЯрди рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЗрди्рд╣ोंрдиे рд╕рдм  рджिрд╢ाрдУं рдоें рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рднрдХ्рддिрдзрд░्рдо рдХा рдк्рд░рдЪाрд░  рдФрд░ рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХिрдпा।рдЧुрд░ु рд╢ंрдХрд░ाрдЪाрд░्рдп рдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХी рдпाрдд्рд░ा рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рд╕े рд╢ुрд░ू рдХी, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЧुрд░ु рдЧोрд░рдЦрдиाрде рдиे рднी рдЕрдкрдиी рдпाрдд्рд░ा рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рд╕े рд╢ुрд░ू рдХी рдкрд░ंрддु рдиिрдоाрдИ рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдиे рдЙрдд्рддрд░ рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рдХी рддрд░рдл рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░ рд╕рдоूрдЪे рдЬрди-рд╕рдоूрд╣ рдХो рднाрд╡-рд╡िрднोрд░ рдХрд░ рджिрдпा। рд╡े рдЬрд╣ाँ рднी рдЧрдП, рд╕рднी рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рдмрдирддे рдЪрд▓े рдЧрдП। рд╢्рд░ी рд░ाрдордХृрд╖्рдг рдкрд░рдорд╣ंрд╕ рдХी рдЖрдЬ्рдЮा рд▓ेрдХрд░ рд╕्рд╡ाрдоी рд╡िрд╡ेрдХाрдиंрдж рдиे рднी рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдкрджрдЪिрд╣्рдиों рдкрд░ рдЪрд▓рдХрд░ рдзрд░्рдо рдПрд╡ं рд╣िрди्рджुрдд्рд╡ рдХा рдк्рд░рдЪाрд░ рдЙрдд्рддрд░ рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рддрдХ рдХрд░рдХे рдЬрди рд╕рдоुрджाрдп рдХो рдорди्рдд्рд░-рдоुрдЧ्рдз рдХрд░ рджिрдпा।  рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдорд╣ाрдк्рд░рднु  рдкुрд░ी рдХे рдЬрдЧрди्рдиाрде рдоंрджिрд░ рдкрд╣ुँрдЪे рдФрд░ рдоूрд░्рддि рджेрдЦ рдЗрддрдиे рднाрд╡-рд╡िрднोрд░ рд╣ो рдЧрдП рдХि рдиृрдд्рдп рдХी рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЙрди्рдирдд рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╡े рдоूрд░्рдЫिрдд рд╣ोрдХрд░ рдЧिрд░ рдкреЬे। рд╕ंрдпोрдЧ рд╕े рд╡рд╣ाँ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рдк्рд░рдХाрдг्рдб рдкंрдбिрдд рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рднрдЯ्рдЯाрдЪाрд░्рдп рдиे рдЙрдирдХी рдиिःрд╕्рд╡ाрд░्рде рднрдХ्рддि рджेрдЦрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдШрд░ рд▓े рдЧрдП। рдШрд░ рдкрд░ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ाрд░्рде рдХी рдЪрд░्рдЪा рдоें рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдиे рдкंрдбिрдд рдХो рднрдЧрд╡ाрди् рдХे рд╖рдбрднुрдЬрд░ुрдк рдХा рдЕрдеाрд╣ рджрд░्рд╢рди рдХрд░ा рджिрдпा। рдкंрдбिрдд рд╕ाрд░्рд╡рднौрдо рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рд╣ो рдЧрдП рдФрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХी рд╢рддрд╢्рд▓ोрдХी рд╕्рддुрддि рд░рдЪी рдЬिрд╕े рд╣рдо рд╕рднी рдЖрдЬ 'рдЪैрддрди्рдп рд╢рддрдХ' рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдирддे рд╣ैं। рдУрдбिрд╢ा рдХे рд╕ूрд░्рдпрд╡ंрд╢ी рд╕рдо्рд░ाрдЯ, рдЧрдЬрдкрддि рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдк्рд░рддाрдк рд░ूрдж्рд░рджेрд╡ рдиे рдЗрди्рд╣ें рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХा рдЕрд╡рддाрд░ рдоाрдиा рд╣ै рдФрд░ рдЕрднी рддрдХ рдЙрдирдХे рд╡ंрд╢рдЬ рдЙрдирдХे рднрдХ्рдд рд╣ैं। рднрдХ्рддि рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ोрдХрд░ рд╡े рдиीрд▓ांрдЪрд▓ рдХी рддрд░рдл рдмрдвे рдФрд░ рдЙрд╕े рдЖрдЧे рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рдд рдоें рд╢्рд░ीрд░ंрдЧ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡ рд╕ेрддुрдмंрдз рднी рдЧрдП। 1515 рдИрд╕рд╡ी рдоें рд╡िрдЬрдпрджрд╢рдоी рдХे рджिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡рди рдХे рд░ाрд╕्рддे рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдХी рдУрд░ рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХिрдпा। рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЗрдирдХे рд╣рд░िрд░ाрдо рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕े рдЙрди्рдордд्рдд рд╣ोрдХрд░ рд╡рди рдХे рдЬाрдирд╡рд░, рдЬैрд╕े рд╢ेрд░, рд╣ाрдеी, рдмाрдШ рдЗрдд्рдпाрджि рднी рдиृрдд्рдп рдХрд░рддे рд╕ाрде рдЪрд▓рдиे рд▓рдЧрддे рдеे। рдХाрд░्рддिрдХ рдкूрд░्рдгिрдоा рдХो рдпे рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдкрд╣ुँрдЪे рдФрд░ рдЖрдЬ рднी рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рдпрд╣ рджिрди рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдЖрдЧрдордиोрдд्рд╕рд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।  рдпрд╣ाँ рд╡े рдЗрдорд▓ीрддрд▓ा рдПрд╡ं рдЕрдХ्рд░ूрд░рдШाрдЯ рдкрд░ рд░рд╣े рдФрд░ рдлिрд░ рдк्рд░рдпाрдЧ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдХाрд╢ी, рд╣рд░िрдж्рд╡ाрд░, рд╢्рд░ृंрдЧेрд░ी [рдХрд░्рдиाрдЯрдХ], рдХाрдордХोрдЯिрдкीрда [рддрдоिрд▓рдиाрдбु], рдж्рд╡ाрд░िрдХा, рдордеुрд░ा рдХी рддрд░рдл рдЪрд▓े рдЧрдП। рдХुрдЫ рджिрдиों рддрдХ рдЗрди рдЬрдЧрд╣ों рдкे рд░рд╣рдХрд░ рд╡े рдЬрдЧрди्рдиाрдердкुрд░ी рдХी рддрд░рдл рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХрд░ рдЧрдП।

рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдЧीрддिрдХाрд╡्рдп - рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдмंрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЦूрдм рдкрд▓्рд▓рд╡िрдд рдПрд╡ं рдкुрд╖्рдкिрдд рд╣ुрдЖ рддрдеा рдвाрдИ-рддीрди рд╕ौ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рдЗрд╕ рдкрд░ рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдХी рдЕрдоिрдЯ рдЫाрдк рдмрдиी рд░рд╣ी। рд╕ोрд▓рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдХрд╡िрдпों рдиे рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдоें рд░рд╣рдХрд░ рд╣ी рдХाрд╡्рдп рдХा рд╕ृрдЬрди рдХिрдпा। рдмंрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдпрд╣ी рдЪिрд░ंрддрди рдзाрд░ा рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдХрд╡िрдпों рдХे рдЧीрддрдХाрд╡्рдп рд╕े рдк्рд░рд╕्рдлुрдЯिрдд рд╣ुрдИ। рдоैрдеिрд▓ рдХрд╡ि рд╡िрдж्рдж्рдпाрдкрддि рдХी рдХрд╡िрддा рдХी рдЭंрдХाрд░ рдПрд╡ं рдоाрджрдХрддा рд╕े рдЖрдХृрд╖्рдЯ рд╣ोрдХрд░ рдмंрдЧрд▓ा рдХрд╡ि рднी рд╡ैрд╕ी рд╣ी рдХрд╡िрддाрдпें рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдоैрдеिрд▓ рдПрд╡ं рдмंрдЧрд▓ा рдХा рдпрд╣ рдоिрд╢्рд░िрдд рд░ूрдк рд╣ी рд╕ोрд▓рд╣ рд╕े рдЕрдЯ्рдаाрд░рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рддрдХ рдХाрд╡्рдп рдХा рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиा। рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдпрд╣ी рднाрд╖ा рдм्рд░рдЬрднाрд╖ा рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиी рдЬाрдиे рд▓рдЧी। рд░рд╡िрди्рдж्рд░рдиाрде рдаाрдХुрд░ рдХे рд╕рдордп 'рдоाрдирд╕िंрд╣ рдаाрдХुрд░ рдХी рдкрджाрд╡рд▓ी' рдХी рднाрд╖ा рдпрд╣ी рдм्рд░рдЬ рднाрд╖ा рд╣ै।

                                 рд╢्рд░ी рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдКрдкрд░ рднी рдЕрдиेрдХों рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рд▓िрдЦीं рдЧрдпीं। рднрдХ्рддि рднाрд╡рдиा рдХे рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд▓ोрдЧ рдЙрди्рд╣ें рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд् рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдоाрди рдмैрдаे। рдпрдж्рдж्рдпрдкि рдмंрдЧाрд▓ рдоें рд╡े рдЪौрдмीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рд╣ी рд░рд╣े рдХिрди्рддु рднрдХ्рддि рднाрд╡рдиा рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ोрдЧों рдХो рдРрд╕े рд╕рд░ाрдмोрд░ рдХिрдпा рдХि рд╡рд╣ рдХाрд▓ рднрдХ्рддिрдХाрд▓ рдХा рд╕्рд╡рд░्рдгрдпुрдЧ рдХрд╣рд▓ाрдпा। рд╡рд╣ рдРрд╕ा рдХाрд▓ рдеा рдЬрдм рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрд▓рдЯ-рдкुрд▓рдЯ рдХे рдмीрдЪ рд╣ी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕, рдХрдмीрд░рджाрд╕, рдоीрд░ाँ рдмाрдИ рдЬैрд╕े рднрдХ्рддों рдХा рдзрд░рддी рдкрд░ рдЖрдЧрдорди рд╣ुрдЖ рдеा рдФрд░ рдЗрди्рд╣ीं рдХे рд╕ाрде рд╕ूрд░рджाрд╕, рд░рд╕рдЦाрди рдЬैрд╕े рдХрд╡िрдпों рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдпрд╣ рдХाрд▓ рд╕्рд╡рд░्рдгрдХाрд▓ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै।

                                 рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдКрдкрд░ рдмंрдЧрд▓ा рдоें рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдЬीрд╡рдиी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рднी рд░рдЪрдиा рд╣ुрдИ рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдердо рдиाрдо ' рдЧोрд╡िрди्рдж рджाрд╕ рдХрдорд░ ' рдХा рдЖрддा рд╣ै। рдЗрди्рд╣ोंрдиे  ' рдХрдЫреЬा ' рд▓िрдЦा рдЬिрд╕рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рд▓िрдЦे рдЧрдП рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╡िрд╡рд░рдг рдЬिрд╕рдоें рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдЬीрд╡рди рдХी рдШрдЯрдиाрдУं рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖рджрд░्рд╢ी рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡рд░्рдгрди рд╣ै, рдпрд╣ рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдмंрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЕрдд्рдпंрдд рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рдЗрдирдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдирд░рд╣рд░ि рд╕рд░рдХाрд░, рд╡ंрд╢ीрдирди्рджрди рдЪрдЯ्рдЯ, рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рдШोрд╖, рдЧोрд╡िрди्рдж, рд╢्рдпाрдордШрди, рдкрд░рдоाрдиंрдж рдЧुрдк्рдд рдЖрджि рднी рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХी рдЬीрд╡рдиी рдХे рд▓ेрдЦрдХों рдоें рд╕े рд╣ैं। рдЕрди्рдп рдЙрд▓्рд▓ेрдЦрдиीрдп рд░рдЪрдиाрдХाрд░ों рдоें рд╕े рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं - рдоुрд░ाрд░ी рдЧुрдк्рдд, рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рджрдд्рдд, рдоुрдХुंрджрджрдд्рдд, рдЧोрд╡िंрджाрдЪाрд░्рдп, рд░ाрдоाрдиंрдж рд╡рд╕ु, рдФрд░ рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп рдЗрдд्рдпाрджि। рдЗрд╕ рдЪैрддрди्рдп рдпुрдЧ рдХे рддीрди рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХрд╡िрдпों - рд╡ृрди्рджाрд╡рдирджाрд╕, рдмрд▓рд░ाрдорджाрд╕ рдФрд░ рдЬ्рдЮाрдирджाрд╕ рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдирдпрдиाрдиंрдж рдоिрд╢्рд░, рд╢िрд╡ाрдиंрдж рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी, рдмाрд╣ुрдирди्рдж рдЪрдХ्рд░рд╡рд░्рддी, рдЙрдж्рдзрд╡рджाрд╕, рджेрд╡рдХीрдиंрджрди, рдЕрдиंрддрд░ाрдо, рдЪैрддрди्рдпрджाрд╕ рднी рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं।

                        рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рдХрд╡िрдпों рдХो 'рдкрджрдХрд░्рддा' рдпा 'рдорд╣ाрдЬрди' рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा। рд╕ोрд▓рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдк्рд░рдердо рднाрдЧ рдХे рдкрджрдХрд░्рддाрдУं рдоें рдХृрд╖्рдгрд▓ीрд▓ा рдХा рд╡рд░्рдгрди рдоुрд░ाрд░िрдЧुрдк्рдд, рд▓ोрдЪрдирджाрд╕, рдЬ्рдЮाрдирджाрд╕ рдЗрдд्рдпाрджि рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп, рдЕрддुрд▓рдиीрдп рдПрд╡ं рдЕрдж्рднुрдд рд╣ै। рд▓ोрдЪрдирджाрд╕ рдиे 'рдирдЪाрд░ी' рдЕрд░्рдеाрдд рд╣рд▓рдХी рдмंрдЧрд▓ा рдХрд╡िрддा рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдк्рд░рд╡ीрдгрддा рджिрдЦрд▓ाрдИ рд╣ै। рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдпрд░рд╕ рдХे рд╡рд░्рдгрди рдоें рдмрд▓рд░ाрдорджाрд╕ рдХा рдиाрдо рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд╣ै। рд╢्рд░ी рдЪैрддрди्рдп рдХे рдЕрдиुрдЧृрд╣ीрдд рднрдХ्рдд рд░рдШुрдиाрде рдкंрдбिрдд рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп рдиे рд╢्рд░ीрдордж्рднाрдЧрд╡рдд рдХा рдЖрд▓рдо्рдмрди рд▓ेрдХрд░ 'рдХृрд╖्рдг рдк्рд░ेрдо рддрд░ंрдЧिрдгी' рдиाрдордХ рдХाрд╡्рдп рдХी рд░рдЪрдиा рдХी, рдЬो рд╡рд░्рдгрдиाрдд्рдордХ рд╢ैрд▓ी рдоें рд╣ै। рдоाрдзрд╡ाрдЪाрд░्рдп рдХे рд╢िрд╖्рдп рдХृрд╖्рдгрджाрд╕ рдиे 'рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдоंрдЧрд▓ рдХाрд╡्рдп' рдХी рд░рдЪрдиा рдХी,рдЬो рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЧ्рд░ंрдеों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ै।

                           рд╢्рд░ी рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдЕрд▓ौрдХिрдХ рдЬीрд╡рди рддрдеा рдЙрдирдХी рдзाрд░्рдоिрдХ рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХा рдЙрдирдХे рд╢िрд╖्рдпों рдПрд╡ं рдХрд╡िрдпों рдиे рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕ुрди्рджрд░ рд░ूрдк рдоें рд╡рд░्рдгрдиाрдд्рдордХ рдк्рд░рд╕्рддुрддिрдХрд░рдг  рдХिрдпा рд╣ै। рдХрд╡िрд░ाрдЬ рдХृрд╖्рдгрджाрд╕ рдХा ' рдЪैрддрди्рдпाрдоृрдд ' рдХेрд╡рд▓ рдЙрдирдХी рдЬीрд╡рдиी рд╣ी рдирд╣ीं рдЕрдкिрддु рдЙрдЪ्рдЪрдХोрдЯि  рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдЧ्рд░рди्рде рдХे рд░ूрдк рдоें рднी рдмंрдЧрд▓ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рдЧ्рд░рди्рде рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЧोрд╡िрди्рджрджाрд╕ рдХे 'рдХрдЫреЬा ' рдоें рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рджрдХ्рд╖िрдг рдн्рд░рдордг рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рд╣ै। рд╕ोрд▓рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдХे рдЕंрддिрдо рдЪрд░рдг рдоें рдЕрдиेрдХ рдЫोрдЯी-рдмреЬी рдкुрд╕्рддрдХें рд▓िрдЦीं рдЧрдпीं, рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ै ' рджुрд░्рд▓рдн рд╕ंрд╕ाрд░ ', рдЗрд╕ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд░рдЪрдиा рдоें рдЕрдиेрдХ рдирд╡ीрдирддाрдПँ рджृрд╖्рдЯिрдЧрдд рд╣ोрддी рд╣ैं। рдЕрдЯ्рдаाрд░рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХे рдЬीрд╡рди рдкрд░  рдкुрд░ुрд╖ोрдд्рддрдо рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рд╡ाрдЧीрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд 'рдЪैрддрди्рдп -рдЪंрдж्рд░ोрджрдп -рдХौрдоुрджी ' рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै। рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рд╕рднी рд╕рд╣рдордд рд╣ैं рдХि рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдиे рд╕्рд╡рдпं рдХोрдИ рдЧ्рд░рди्рде рдирд╣ीं рд▓िрдЦा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдХा рдХрд╣ीं рдк्рд░рдоाрдг рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЖрда рдкрдж्рдпाрд╡рд▓ी  рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै рдЬो рдЧौреЬिрдпा рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╢ैрд▓ी рдоें рд▓िрдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рдПрдХ рдмाрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рдЪुрдиे рд╣ुрдП рдЫः рд╢िрд╖्рдпों рд╕े рдЬो рд╡ृрди्рджाрд╡рди рдоें рд░рд╣рддे рдеे, рдХрд╣ा рдеा рдХि рд╡े рд╕рднी рднрдХ्рддि рдХाрд╡्рдп рдХो рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд▓िрдЦे рдХि рдЙрдирдХी рд╢ैрд▓ी рдФрд░ рдЧ्рд░рди्рде рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдЙрджрд╣ाрд░рдг рдмрди рдЬाрдП। рд╡े рдЫः рд╢िрд╖्рдп рдеे --рд░ूрдкा рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी, рд╕рдиाрддрди рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी,, рдЧोрдкाрд▓рднрдЯ्рдЯ рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी, рд░рдШुрдиाрдерднрдЯ्рдЯ рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी, рд░рдШुрдиाрдерджाрд╕ рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рдПрд╡ं рдЬीрд╡ा рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी। рдЗрди рдЫः рд╢िрд╖्рдпों рдиे рд▓ेрдЦрдиी рдХो рдЧौреЬिрдпा рд╡ैрд╖्рдгрд╡ рд╢ैрд▓ी рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд▓िрдЦрдХрд░ рдЗрд╕ рд╢ैрд▓ी рдХो рднी рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХी рддрд░рд╣ рдЕрдорд░ рдмрдиा рджिрдпा। рдЕрдЯ्рдаाрд░рд╣рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рдЗрдирдХे рд╢िрд╖्рдп рдХрд▓ाрдЪंрдж рд╡िрдж्рдпाрд▓ंрдХाрд░ рдиे рднी рдЧ्рд░ाрдо-рдЧ्рд░ाрдо рдШूрдордХрд░ рдк्рд░рд╡рдЪрди рджेрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा рдФрд░ рд╡े рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕ंрдХीрд░्рддрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде ' рдкंрдХ्рддि рднोрдЬрди ' рдХी рдкрдж्рджрддि рдХी рд╢ुрд░ू рдХी। рдЗрдирдХेрд╕ाрде рдЧीрддाрд╢्рд░ी рдЫрд╡ि рдмंрдж्рдпोрдкाрдз्рдпाрдп рдПрд╡ं рд░ाрдзाрд░ाрдиी рджेрд╡ी рдХा рдиाрдо рднी рд╕ाрдордиे рдЖрддा рд╣ै рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рджрд▓िрдд рд╕рдоाрдЬ рдХो рднी рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдЬोреЬा, рдЬो рдЙрд╕ рдХाрд▓ рдХे рд▓िрдП рдирдпी рдкрд╣рд▓ рдеी। рдЙрди्рд╣ोंрдиे  рд╕ंрдЧीрдд рдХीрд░्рддрди рдХो рдирдпी рджिрд╢ा рджी рд╕ाрде рд╣ी рдиिрдоाрдИ рдХे рдЖрджрд░्рд╢ों рдХो рдЕрд▓рдЧ рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा। рдЖрдЬ рднी рдпрд╣ рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ै рдФрд░ рдХाрд▓ाрдЪंрджी рд╕ंрдк्рд░рджाрдп рдХे рдиाрдо рд╕े  рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдз्рдпेрдп рд╣ै рдЬाрддि -рдкांрддि рд╕े рдЕрд▓рдЧ рд╣рдЯрдХрд░ рдПрдХ рдирдП рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдЧुрдгों рдПрд╡ं рдиिрдоाрдИ рдХी рднрдХ्рддि рдХा рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХрд░рдиा। рд╕рди्рджेрд╢ --

1. рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ीрдЕрдоोрдШ  рд╕рдд्рдп рд╣ैं।
2. рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ी рдЕрдиंрдд рджिрд╡्рдп рдкुंрдЬ рд╣ैं।
3. рд░ाрд╕рдорд╣ाрд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдк्рд░рдгेрддा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ैं।
4. рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕े рдиिрдХрд▓рддी рдПрд╡ं рдЙрди्рд╣ीं рдоें рд╕рдоा рдЬाрддी рд╣ै।
5. рдзрд░ा рдкрд░ рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЬीрд╡  рдзрд░ाрдд्рдоिрдХ рд╣ोрддी рд╣ै рдордЧрд░ рдПрдХ рдбोрд░ी рд╕े рд╡рд╣ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рдмंрдзी рд╣ोрддी рд╣ै।
6. рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдЬीрд╡ाрдд्рдоा рдХी рдХोрдИ рдЧрддि рдирд╣ीं рд╣ै।
7. рдЖрдд्рдоा, рдкрд░рдоाрдд्рдоा рдФрд░ рдпрд╣ рдЬрдЧрдд, рдпे рддीрди рдЕрд▓рдЧ рддрде्рдп  рд╣ैं।
8. рджृрдв рдПрд╡ंрдЕрдоोрдШ рднрдХ्рддि рд╣ी рдЬीрд╡ рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै।
9. рдЬीрд╡ рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╣ै рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕े рдиिрд░्рдорд▓ рдк्рд░ेрдо।
10. рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рдк्рд░ेрдоाрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд╣ी рд╕рдлрд▓ рддीрд░्рде рд╣ै।

  рд╢्рд░ी рдЪैрддрди्рдп рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХी рдЬीрд╡рдиी рдХिрд╕ी рдЪрдордд्рдХाрд░ рд╕े рдХрдо рдирд╣ीं рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рд╣ी рд╡े рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХे рдЕрд╡рддाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрдЬ्рдп рд╣ो рдЧрдП рдеे рдФрд░ рд╕рдоूрдЪे рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рдоें рднрдХ्рддि рдХा рдРрд╕ा рдбंрдХा рдмрдЬा, рдЬिрд╕рдиे рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдХो рдЕрдорд░ рдмрдиा  рджिрдпा। рдпрд╣ рд╕рдд्рдп рд╣ै рдХि рдЬो реЮрд░िрд╢्рддे рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡े рдЕрд▓्рдкाрдпु рд╣ोрддे рд╣ैं। рдорд╣ाрдк्рд░рднु рдиे рднी рдЬрдЧрди्рдиाрдердкुрд░ी рдоें рд╕्рд╡рд░्рдЧрдж्рд╡ाрд░ рдХे рд╕рдоीрдк рдкंрдж्рд░рд╣ рд╕ौ рддैंрддीрд╕ рдИрд╕рд╡ी рдоें рд╕्рд╡рдпं рдХो рджिрд╡्рдп рдкुंрдЬ рдоें рд╕ैंрддाрд▓ीрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рд╣ी рд▓ीрди рдХрд░ рд▓िрдпा। 

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।