เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค”เคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคถिเค•्เคทा เค•ा เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ

เคถिंเค—ाเคกे เคธเคšिเคจ เคธเคฆाเคถिเคต


เคถोเคงเค›ाเคค्เคฐ, เคนिंเคฆी เคตिเคญाเค—, เคนैเคฆเคฐाเคฌाเคฆ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ, เคนैเคฆเคฐाเคฌाเคฆ
เคšเคฒเคญाเคท: +91 937 366 0374
เคˆเคฎेเคฒ: Sachinshingade082@gmail.com


          เคถिเค•्เคทा เคฎाเคจเคต เค‰เคจ्เคจเคคि เค•ा เคเค• เคธเคถเค•्เคค เค‰เคชเค•เคฐเคฃ เคนै। เคถिเค•्เคทा เคนी เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคเคธा เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคนै เคœिเคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฎเคจुเคท्เคฏ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ो เคธुเค–ी-เคธเคฎृเคฆ्เคง, เคธंเคชเคจ्เคจ เคคเคฅा เคธเคซเคฒ เคฌเคจा เคธเค•เคคा เคนै। “เคถिเค•्เคทा เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เค…ंเคงेเคฐे เคธे เค‰เคœाเคฒे เค•ी เค“เคฐ เคฒे เคœाเคคी เคนै। เคฎाเคจเคต เคœीเคตเคจ เคฎें เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เค•ेเคตเคฒ เคถिเค•्เคทा เคฆ्เคตाเคฐा เคนी เคนुเค†।”[1] เคถिเค•्เคทा เค•ी เค‡เคธी เคฎเคนเคคा เค•ो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เคธเคซเคฒ เคญเคตिเคท्เคฏ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคฒिเค เคถिเค•्เคทा เค•े เคตिเค•ाเคธ เคชเคฐ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคง्เคฏाเคจ เคฆे เคฐเคนा เคนै। เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐเคฃाเคฒी เคฎें เค…เคจेเค• เคธुเคงाเคฐ เค”เคฐ เคจเคฏे เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏे เคœा เคฐเคนे เคนैं। เค‡เคธเค•े เคชीเค›े เคฎुเค–्เคฏ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฏเคนी เคนै เค•ि เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคถเค•्เคค เคคเคฅा เคช्เคฐเคฌเคฒ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ। เคถिเค•्เคทा เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคชเคฐ เคฎाเคจเคต เค•ा เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคถ्เคตाเคธ เคนै। เคธुเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅिเคค เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคœीเคตเคจ เคต्เคฏเคคीเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎाเคจเคต เค•ा เคถिเค•्เคทिเคค เคนोเคจा เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคนै। เคถिเค•्เคทा เคนी เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคเคธा เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคนै เคœो เคฎाเคจเคต เค•े เคตिเคšाเคฐ เคเคตं เคšिंเคคเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒी เค•ो เคถเค•्เคคि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เค•ा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคी เคนै।

เคฐाเคท्เคŸ्เคฐ, เค—ाँเคต เคคเคฅा เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค‰เคจ्เคจเคคि เค•ा เค…เคธ्เคค्เคฐ เคนै เคถिเค•्เคทा। เคถिเค•्เคทा เค•े เค…เคญाเคต เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เค†ँเค– เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคจेเคค्เคฐเคนीเคจ เคนै เค”เคฐ เคœिเคน्เคตा เคนोเคจे เคชเคฐ เคญी เค—ूँเค—ा เคฎाเคจा เคœाเคคा เคนै। เคธเคฎเค—्เคฐ เคตिเค•ाเคธ เคเคตं เค‰เคจ्เคจเคคि เค•े เคฆ्เคตाเคฐ เคถिเค•्เคทा เคฐूเคชी เค•ुंเคœी เคธे เคนी เค–ुเคฒเคคे เคนैं। เคญाเคฐเคค เคฎें เคญी เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฎเคนเคคा เค•ो เคง्เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เค•े เค…เคจेเค• เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏे เค—เคฏे। เคตिเคตिเคง เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคญी เค•ो เคถिเค•्เคทा เคธे เคฒाเคญाเคจ्เคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคญเคฐเคธเค• เค•ोเคถिเคถ เค•ी เค—เคฏी। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคญी เคถिเค•्เคทा เค•ी เค—ंเค—ा เคช्เคฐเคตाเคนिเคค เค•ी เค—เคฏी। เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เค…เคญिเคฏाเคจों เคœैเคธी เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค—ाँเคตों เค•े เคฌुเคœुเคฐ्เค— เค…เคจเคชเคข़ เคฒोเค—ों เค•ो เคญी เคถिเค•्เคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•ो เค†เคฐंเคญ เค•िเคฏा। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจ เคธเคฌเค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคถिเค•्เคทा เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคชเคฐ เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เค‰เคชเคฐांเคค เคฏเคนी เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคœीเคตเคจ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฌเคนुเคค เคฆเคฏเคจीเคฏ เคนै। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคœीเคตเคจ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค…เคชेเค•्เคทिเคค เคธเคซเคฒเคคा เคจเคนीं เคฎिเคฒी เคนै।

เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคœो เคธ्เคฅिเคคि เค”เคฐ เค—เคคि เคนै เค‰เคธे เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌเคนुเคค เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเค•เคคा เค•े เคธाเคฅ เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•े เคฆुเคฐ्เค—เคคि เค•े เคธाเค•्เคท्เคฏ เคฐเคนे เคนैं। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคจ्เคนीं เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•ो เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ा เคฐेเค–ांเค•เคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฆुเคฐ्เคฆเคถा เค•े เคฒिเค เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เค•ाเคฐเค•ों เค•ो เคญी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคœीเคตเคจ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎाเคฐ्เค— เค•ो เค…เคตเคฐूเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคœो เคธเคฎเคธ्เคฏाเคँ เคนैं เคตเคน เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนैं- เคชเคฐिเคตेเคถเค—เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเคँ, เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธเคฎเคธ्เคฏाเคँ, เคธเคฐเค•ाเคฐी เคจीเคคिเคฏाँ, เคนเคธ्เคคเค•्เคทेเคช เค•เคฐเคคी เคฐाเคœเคจीเคคि, เคถैเค•्เคทเคฃिเค• เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा, เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฎเคนเคคा เค•ा เค…เคญाเคต, เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธเคฎเคธ्เคฏाเคँ เค†เคฆि। เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เค‡เคจ्เคนीं เคฌाเคงाเค“ं เค•ो เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै।

เค—ाँเคต เคฎें เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคญी เค…เคจेเค• เคฌเคš्เคšे เคถिเค•्เคทा เคธे เคตंเคšिเคค เคฐเคนเคคे เคนैं। เค—ाँเคต เคฎें เค—เคฐीเคฌी เค•ा เคธाเคฎ्เคฐाเคœ्เคฏ เคนै। เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒोเค— เค…เคญाเคต เคฎें เคนी เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคต्เคฏเคคीเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคตเคน เค…เคชเคจे เคฌเคš्เคšों เค•ो เคจเคนीं เคชเคข़ा เคธเค•เคคे। เคตเคน เฅžीเคธ เค•े เคชैเคธों เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•เคฐเคจे เคฎें เคญी เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคे เคนैं। เคชเคฐिเคฃाเคฎเคคः เค‰เคจ्เคนें เคฌीเคš เคฎें เคนी เคถिเค•्เคทा เค•ो เคค्เคฏाเค—เคจा เคชเคก़เคคा เคนै।  เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เค†เคœ เคญी เค…เคจेเค• เคเคธे เคฒोเค— เคนै เคœो เคชैเคธों เค•े เค…เคญाเคต เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เคชเคจे เคฌเคš्เคšों เค•ो เคชเคข़เคจे เคฎें เค…เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนैं। เคฏเคน เค—ाँเคต เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•ा เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคนै। เค‡เคธी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ो เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เค…เคชเคจी ‘เค…เคคिเคฅि’ เค•เคนाเคจी เคฎें เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคฒोเค•เคจाเคฅ เค•े เค˜เคฐ เค†เค เคนुเค เค…เคคिเคฅि เคชंเคกिเคคเคœी เคฒोเค•เคจाเคฅ เค•ो เคฒเคก़เค•ों เค•े เคชเคข़ाเคˆ เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เค•เคนเคคे เคนैं เค‡เคจ्เคนें เค–ूเคฌ เคชเคข़ाเค“ं! เคฎाเคฎूเคฒी เคฎเคค เคฎाเคจเคจा। เค‡เคจ्เคนीं เคฎें เค—ांเคงी, เคœเคตाเคนเคฐ เค›िเคชे เคนैं। เคฌเคธ เค…เคœुเค•ेเคถเคจ เคฎूเคฒเคฎंเคค्เคฐ เคนै। เคธाเค‡ंเคธ เคœเคฐूเคฐ เคชเคข़เคจा। เค“เคตเคฐเคธिเคฏเคฐ, เค‡ंเคœीเคจिเคฏเคฐ เค”เคฐ เคกॉเค•्เคŸเคฐ เคฌเคจाเค•เคฐ เค†เคœเค•เคฒ เคฒोเค— เคฐुเคชเคฏा เคाเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เค•्เคฏों เคฌेเคŸा เค•िเคธ เคฆเคฐ्เคœा เคฎें เคชเคข़เคคे เคนो? เค•เคฒुเค† เค•ुเค› เคจ เคฌोเคฒ เคธเค•ा। เคฒोเค•เคจाเคฅ เคจे เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆिเคฏा, “เค›เคน เคชाเคธ เค•เคฐ เคธाเคค เคฎें เค—เคฏा। เคซीเคธ เคจเคนीं เคœुเคŸ เคธเค•ी। เคฆो เคฎเคนीเคจे เคฌाเคฆ เคจाเคฎ เค•เคŸ เค—เคฏा, เคคो เค˜เคฐ เคฌैเค  เค—เคฏा।”[2] เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฏเคนाँ เคถिเค•्เคทा เค•ी เค—ाँเคตों เคฎें เคœो เคธ्เคฅिเคคि เคนै เค‰เคธे เคฌเค–ूเคฌी เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค•เคฒुเค† เคœैเคธे เค…เคจेเค• เคฒเคก़เค•ों เค•ो เคซीเคธ เคญเคฐเคจे เค•े เคชैเคธों เค•े เค…เคญाเคต เคฎें เคฌीเคš เคฎें เคนी เคถिเค•्เคทा เค•ो เคค्เคฏाเค—เคจा เคชเคก़เคคा เคนै।

เค†เคœ เค•े เคธเคฎเคฏ เคฎें เคคो เค—เคฐीเคฌों เค•ो เคถिเค•्เคทा เคชाเคจा เค”เคฐ เคญी เค…เคงिเค• เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนुเค† เคนै। เค†เคœ เคฒाเค–ों เคฌเคš्เคšे เคซीเคธ เคจ เคญเคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคถिเค•्เคทा เคธे เคตंเคšिเคค เคนैं। ‘เคธ्เคตเคฏं เคฎेเคฒे’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคญी เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคถिเค•्เคทा เคฒेเคจे เคฎें เค†เคจे เคตाเคฒी เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै। เค—ाँเคต เคฎें เค†เคœ เคญी เค…เคจेเค• เคฒเคก़เค•े-เคฒเคก़เค•िเคฏाँ เคšाเคนเค•เคฐ เคญी เค—เคฐीเคฌी เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคชเคข़ เคจเคนीं เคชाเคคे เคนैं। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคญी เคธเคจेเคนी เคจाเคฎ เค•ा เคฒเคก़เค•ा เค—เคฐीเคฌी เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคा। เคฒेเค•िเคจ เคตเคน เคชเคข़เคจा เคšाเคนเคคा เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เค•िเคธी เคชंเคกिเคค เคจे เค‰เคธเค•े เคจเคถीเคฌ เคฎें เคชเคข़ाเคˆ-เคฒिเค–ाเคˆ เค•ा เคฏोเค— เคฌเคคाเคฏा เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เค…เคชเคจे เคจเคจिเคนाเคฒ เคฎें เคชเคข़เคจे เคœाเคจे เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เค•เคฐเคคे เคนुเค เค•เคนเคคा เคนै, “เคเค• เคชंเคกिเคค เคœी เค†เคฏे เคฅे। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคนเคฎाเคฐा เคนाเคฅ เคฆेเค–เค•เคฐ เค•เคนा เค•ि เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคนाเคฅ เคฎें เคตिเคฆ्เคฏा-เคฎเคนाเคฐाเคจी เคฌเคธเคคी เคนै। เค–ूเคฌ เคชเคข़ों। เค‡เคธเคฒिเค เคจाเคจी เค•े เคฏเคนाँ เคœा เคฐเคนा เคนूँ।”[3] เคฏเคน เคธเคจेเคนी เค…เคฐ्เคฅाเคญाเคต เค•ा เคฎाเคฐा เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เคถिเค•्เคทा เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เคธ्เคตเคฏं เค–ेเคค-เค–เคฒिเคนाเคจ เคฎें เคฎेเคนเคจเคค เค•เคฐ เคชैเคธे เค‡เค•เค ्เค ा เค•เคฐเคคा เคนै, เคธ्เคตाเคตเคฒंเคฌเคจ เคธे เคถिเค•्เคทा เคชाเคจा เคšाเคนเคคा เคนै। เคตเคน เคซीเคธ เค•े เคชैเคธों เค•े เคฒिเค เคฌोเค เคขोเคคा เคนै। เค†เคœ เคญी เคธเคจेเคนी เคœैเคธे เค…เคจेเค• เคฒเคก़เค•े เคนैं เคœो เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคตिเคตเคถ เคนैं। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค‰เคชเคฐ्เคฏुเค•्เคค เคช्เคฐเคธंเค— เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เค†เคจे เคตाเคฒी เค…เคฐ्เคฅ เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏเค“ं เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै।

เค—ाँเคตों เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฆเคฏเคจीเคฏ เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เค—्เคฐाเคฎीเคฃों เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เค•ी เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เคญी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคนै। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เค†เคœ เคญी เคถिเค•्เคทा เค•े เคฎเคนเคค्เคต เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคฒाเคญ เค•ो เคจเคนीं เคธเคฎเค เคชाเคฏा เคนै। เค—्เคฐाเคฎ เคœीเคตเคจ เคฎें เค…เคจेเค•ों เค•ी เคฎाเคจเคธिเค•เคคा เคฏเคน เคนै เค•ि เคถिเค•्เคทा เคฒเคก़เค•ों เค•ो เคฌिเค˜ाเคก़เคคी เคนै। เค†เคœ เคญी เค…เคจेเค• เคฒोเค— เค…เคชเคจे เคฒเคก़เค•ों เค•ो เคชเคข़ाเคจे เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เค–ेเคคी-เค•िเคธाเคจी เคฎें เคœुเคŸाเคจा เคนी เคธเคฎเคเคฆाเคฐी เคธเคฎเคเคคे เคนैं। เค—ाँเคตों เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เคฒोเค—ों เค•ी เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนै เค‡เคธे เคฒेเค–เค• เคจे เค…เคจेเค• เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค‡เคธ เคธเคš्เคšाเคˆ เค•ो เคฌเค–ूเคฌी เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคคी เคนैं เค•ि เค—ाँเคตों เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เคฒोเค—ों เคฎें เค•ोเคˆ เคตिเคถेเคท เค‰เคค्เคธुเค•เคคा เคจเคนीं เคนै। เค‰เคจเค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชเคข़ाเคˆ-เคฒिเค–ाเคˆ เค•ा เค•ाเคฎ เคฎाเคฎूเคฒी เคนै।

เค‡เคธ เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ो เคนเคฎ ‘เคธ्เคตเคฏं เคฎेเคฒे’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฆेเค– เคธเค•เคคे เคนैं। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคฒเคคเคฐी เค…เคชเคจे เคญाเคˆ เคธเคจेเคนी เค•ी เคชเคข़ाเคˆ เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคœो เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคคी เคนै, เค‰เคธเคธे เค—्เคฐाเคฎीเคฃों เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เค•ी เคฎाเคจเคธिเค•เคคा เค‰เคœाเค—เคฐ เคนोเคคी เคนै। เคœเคฌ เคธเคจेเคนी เค‰เคธเคธे เคชूเค›เคคा เคนै เค•ि, “เคคुเคฎเค•ो เคฎाเคฒूเคฎ เคนै เค•ि ‘เค•’ เค•ी เค—เคฐเคฆเคจ เค•िเคงเคฐ เคนोเคคी เคนै।...เคคเคฌ เคตเคน เคธเคจेเคนी เคธे เค•เคนเคคी เคนै- เคคुเคฎ्เคนी เคœाเคจो। เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคนी เค•เคฐเคฎ เคฎें เคšिเคฒ्เคฒเคฐ เค”เคฐ เคšींเคŸी เคฌीเคจเคจा เคฒिเค–ा เคนै। เคฌเคฒिเคธ्เคŸเคฐ เคฌเคจोเค—े!”[4] เค‡เคธเคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนोเคคा เคนै เค•ि เค—्เคฐाเคฎीเคฃों เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชเคข़ाเคˆ-เคฒिเค–ाเคˆ เคšिเคฒ्เคฒเคฐ เค”เคฐ เคšींเคŸी เคฌीเคจเคจा เคนै। เค‰เคจเค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคถिเค•्เคทा เคฌเคนुเคค เคฆुเคฐ्เค—เคคि เค•ा เค•ाเคฎ เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เค—्เคฐाเคฎीเคฃों เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เคœो เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เคนै เค‰เคธे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै।

เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฆुเคฐ्เค—เคคि เค•ा เคเค• เค…เคจ्เคฏ เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐเคฃ เคนै เคถैเค•्เคทเคฃिเค• เคธाเคงเคจ-เคธुเคตिเคงाเค“ं เค•ा เค…เคญाเคต। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เค†เคœ เคญी เค‰เคฆाเคธीเคจ เคนै। เค—ाँเคตों เค•े เคธ्เค•ूเคฒों เคฎें เค›ाเคค्เคฐों เค•ो เคฌैเค เคจे เค•े เคฒिเค เค•เคฎเคฐों เค•ा เคจिเคคांเคค เค…เคญाเคต เคนै। เคเค•-เคเค• เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฆो-เคคीเคจ เค•เค•्เคทाเค“ं เค•े เค›ाเคค्เคฐों เค•ो เค ूँเคธ-เค ूँเคธ เค•เคฐ เคฌिเค ाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคถिเค•्เคทเค•ों เค•ा เคญी เค…เคญाเคต เคนै। เคเค• เคนी เคถिเค•्เคทเค• เค…เคจेเค• เค•เค•्เคทाเค“ं เค•ो เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ो เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे ‘เคชुเคฐाเคจे เค—ुเคฒाเคฌ, เคจเคฏे เค—ाँเคต’ เค•เคนाเคจी เคฎें เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै เค•ि เค…เคธुเคตिเคงा เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌाเคงाเคँ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนोเคคी เคนैं। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เคœो เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เคนै, เค‰เคธเค•ी เค†เคฒोเคšเคจा เคญी เค•ी เคนै। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฆुเคฐ्เค—เคคि เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฒिเค–เคคे เคนैं, “เค ूँเคธ เคฆिเคฏा เค•เคฎเคฐों เค•े เค—ोเคฆाเคฎ เคฎें เคฌोเคฐों เค•ी เคคเคฐเคน, เคšเคฒे เคถिเค•्เคทा เค•ा เคต्เคฏाเคชाเคฐ। เคชเคข़ों เคฌเคš्เคšों เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เค†เค•ा เคฏเคนी เคšाเคนเคคे เคนैं। เคซिเคฐ เค•เคนाँ เคธे เคธुเคธเคซैเคฒ เคœเค—เคน เคฎिเคฒे। เค˜ेเคฐ-เคญेเคก़ เค•ी เคคเคฐเคน เคฌเคข़เคคे เคนैं เคกंเคกे เคธे เคนाँเค•े เคœाเคคे เคนैं। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธाเคฐा เคงเคจ เคซूँเค•เค•เคฐ เคœเคนเคฐीเคฒे เคธเคค्เคฏाเคจाเคถी เคเคŸเคฎ เค†เคฏुเคง, เคฌ्เคฐเคฎ्เคนाเค•िเคฐเคฃ เค”เคฐ เคฌ्เคฐเคฎ्เคนांเคกाเคจเค• เค†เคฆि เคฌเคจाเคจे เคฒเค—ी เคนै। เคฒเคก़เค•े เค•ो เคฌเคจाเคจे เค•ी เค•เคนाँ เคซुเคฐเคธเคค เคนै। เคซिเคฐ เคฒเคก़เค•े เค—ाँเคต เคฎें เคนैं เค•เคนाँ? เคฏे เคคो เค•ीเคก़े-เคฎเค•ोเคก़े เคนैं। เคฒเคก़เค•े เคฎเคนाเคจเค—เคฐों เคฎें เคนैं। เคตे เคชाเคจ-เคซूเคฒ เค•ी เคคเคฐเคน เคธींเคšे เคœाเคคे เคนैं।।”[5] เคฏเคนी เคนै เค—ाँเคต เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा। เค†เคœ เคญी เค—ाँเคตों เคฎें เคธ्เค•ूเคฒों เค•े เค•เคฎเคฐों เค•ी เคนाเคฒเคค เคฌเคนुเคค เค–เคธ्เคคा เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ी เคถिเค•्เคทा เคธंเคฌंเคงी เค…เคจेเค• เคฏोเคœเคจाเคँ เค†เคฐंเคญ เค•ी เคนैं เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค—ाँเคต เคฎें เค†เคœ เคญी เค…เคงिเค•ांเคถ เคฒोเค— เคถिเค•्เคทा เค•े เคฒाเคญ เคธे เคตंเคšिเคค เคนैं।

เคฆूเคฐ-เคฆเคฐाเคœ เค•े เคเคตं เค…เคคि เคชिเค›เคก़े เค—ाँเคตों เคฎें เค†เคœ เคญी เคถिเค•्เคทा เค•ा เค•ोเคˆ เคช्เคฐเคฌंเคง เคจเคนीं เคนै। เค‡เคธी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ो เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे ‘เคฆीเคช เคคเคฒे เค…ँเคงेเคฐा’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै। เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคจिเคฐเค•्เคทเคฐ เคฒोเค—ों เค•ी เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค†เคœ เคญी เค—ाँเคตों เคฎें เคจिเคฐเค•्เคทเคฐ เคฒोเค—ों เค•ो เคšिเคŸ्เคŸी เคชเคข़เคจे เค•े เคฒिเค เคชเคข़े-เคฒिเค–े เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคช्เคฐเคคिเค•्เคทा เค•เคฐเคจी เคชเคก़เคคी เคนै। เค‡เคธ เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคนाเคจी เคฎें เคฌเคนुเคค เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเค• เคฐूเคช เคฎें เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคเค• เคŸोเคฒे เค•े เคธुเค–िเคฏा เคจाเคฎเค• เคธ्เคค्เคฐी เค•ो เค‰เคธเค•े เคชเคคि เค•ी เคšिเคŸ्เคŸी เค†เคคी เคนै เคฒेเค•िเคจ เค‰เคธ เคŸोเคฒे เคฎें เคธเคญी เคฒोเค— เคจिเคฐเค•्เคทเคฐ เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคตเคน เคšिเคŸ्เคŸी เค•ोเคˆ เคชเคข़ เคจเคนीं เคชाเคคा। เค‡เคธเคฒिเค เคเค• เคตृเคฆ्เคง เคต्เคฏเค•्เคคि เคฐाเคธ्เคคे เคธे เคœाเคจे เคตाเคฒे เค•เคฅाเคจाเคฏเค• เค•ो เคฌुเคฒाเค•เคฐ เค•เคนเคคा เคนै, “เคฌाเคฌूเคœी เคฏเคนाँ เคธเคฌ เคฎเคจเคˆ เค•เคฐिเคฏा เค…เคš्เค›เคฐ เคญँเค‡เคธि เคฌเคฐोเคฌเคฐ เคนैं। เค—เคฐीเคฌเคตเคจ เค•ा เคชूเคฐा เคนै। เคฆुเค–เคฐा-เคงंเคงा เคฎें เคœीเคจा เคชเคนाเคฐ เคนै। ...เคฐเค‰เค† เค•े เคฆूเคฐ เคธे เคฆेเค–เค•เคฐ เคธोเคšा เค—เคฏा เค•ि เคœเคฐूเคฐ เค•ोเคˆ เคชเคข़ुเค† เคฌाเคฌू เคนाँ। เคคเคจी เคฏเคน เคšिเคŸ्เคŸी เคฌाँเคšि เคฆीเคœिเคฏे। เคฌเคก़ा เคชुเคจ्เคจ เคนोเค—ा।”[6] เคฏเคน เคธ्เคฅिเคคि เค†เคœ เคญी เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค†เคœ เคญी เค…เคจेเค• เคฒोเค— เคšिเคŸ्เคŸी เคญी เคจเคนीं เคชเคข़ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‰เคจ्เคนें เค‡เคคเคจे เคธे เค•ाเคฐ्เคฏ เค•े เคฒिเค เคชเคข़े-เคฒिเค–े เคฒोเค—ों เค•ो เคขूँเคขเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เค‡เคธ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคธे เคนै เคœ्เคžाเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เค…เคญिเคฏाเคจ เค…เคธเคซเคฒ เคฐเคนा เคน।

เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคฆुเคฐ्เค—เคคि เค•े เคฒिเค เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เค•ाเคฐเคฃों เค•ो เคญी เค‰เคœाเค—เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค†เคœ เคญी เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค•्เคทेเคค्เคฐों เค•ी เคถिเค•्เคทा เคฎें เค•ोเคˆ เคญी เคฌเคฆเคฒाเคต เคจเคนीं เค†เคฏा เคนै। เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ เคจे เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคจीเคคिเคฏों เค•ी เคญी เค†เคฒोเคšเคจा เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•ी เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค—ाँเคตों เค•े เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคคि เค•ी เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เคญी เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฆेเค–เคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคी เคนै।

เคธंเคฆเคฐ्เคญ เค—्เคฐंเคฅ เคธूเคšी

1. เคถिเค•्เคทा เคธเคฎाเคœ เค”เคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ, เคช्เคฐเคญुเคธिंเคน เคฏाเคฆเคต, เคธाเคนिเคค्เคฏเคถिเคฒा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคฆिเคฒ्เคฒी, เคช्เคฐเคฅเคฎ เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ 2003
2. เค•ाเคฒाเคคीเคค, เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เค…เคจुเคฐाเค— เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตाเคฐाเคฃเคธी, เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ 2005
3. เคฌेเคŸे เค•ी เคฌिเค•्เคฐी, เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคช्เคฐเคญाเคค เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคฆिเคฒ्เคฒी, เคช्เคฐเคฅเคฎ เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ 1981

เคธंเคฆเคฐ्เคญ 

[1] เคถिเค•्เคทा เคธเคฎाเคœ เค”เคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ, เคช्เคฐเคญु เคธिंเคน เคฏाเคฆเคต, เคชृ- 10
[2] เค…เคคिเคฅि (เค•ाเคฒाเคฒीเคค) เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคชृ- 30
[3] เคธ्เคตเคฏं เคฎेเคฒे (เค•ाเคฒाเคคीเคค) เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคชृ- 44-45
[4] เคธ्เคตเคฏं เคฎेเคฒे (เค•ाเคฒाเคคीเคค) เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคชृ- 44
[5] เคชुเคฐाเคจे เค—ुเคฒाเคฌ, เคจเคฏे เค—ाँเคต (เคฌेเคŸे เค•ी เคฌिเค•्เคฐी) เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคชृ- 127
[6] เคชुเคฐाเคจे เค—ुเคฒाเคฌ, เคจเคฏे เค—ाँเคต (เคฌेเคŸे เค•ी เคฌिเค•्เคฐी) เคตिเคตेเค•ी เคฐाเคฏ, เคชृ- 61

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।