เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค”เคฐ เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ

เคช्เคฐเคฆीเคช เคค्เคฐिเคชाเค ी

- เคช्เคฐเคฆीเคช เคค्เคฐिเคชाเค ी

เคธเคนाเคฏเค• เคช्เคฐोเคซेเคธเคฐ, เคนिंเคฆी เคตिเคญाเค—, เคธिเค•्เค•िเคฎ เคตिเคถ्เคตเคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ, เค—ंเค—เคŸोเค•
เคˆเคฎेเคฒ: tripathiexpress@gmail.com; เคšเคฒเคญाเคท: +91 892 811 0451

เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจी เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคฎें เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•ा เคฆौเคฐ เค•ाเคซी เคธเคถเค•्เคค เคเคตं เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฐเคนा เคนै। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เคธ्เคตाเคงीเคจเคคा เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœเคจเคฎाเคจเคธ เค•े เคฌเคฆเคฒเคคे เคนुเค เคธเคฎเคฏ-เคฌोเคง, เคšेเคคเคจा เคธंเคชเคจ्เคจ เคธंเคตेเคฆเคจा เคธे เค‰เค ा เคนुเค† เค†ंเคฆोเคฒเคจ เคนै। เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค•े เคฒเค—เคญเค— เคธเคญी เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เคฎเคง्เคฏเคตเคฐ्เค—ीเคฏ เคœीเคตเคจ เคธे เคนी เคธंเคฌंเคง เคฐเค–เคคे เคนैं। เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เคธเคฐोเค•ाเคฐ เคธ्เคตाเคงीเคจ เคญाเคฐเคค เค•ी เคธाเคฎाเคœिเค•, เค†เคฐ्เคฅिเค• เคเคตं เคฐाเคœเคจैเคคिเค• เคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคธे เคนै। เคธ्เคตाเคงीเคจเคคा เค•े เคฌाเคฆ เคฌौเคฆ्เคงिเค• เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฎूเคฒ्เคฏों เค•े เคตिเค˜เคŸเคจ, เคธंเคค्เคฐाเคธ, เคนเคคाเคถा เคเคตं เคฎोเคนเคญंเค— เค•ो เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เคฒेเค–เค•ों เคจे เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจाเค“ं เคฎें เคช्เคฐเคฎुเค–เคคा เคธे เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เคนै। เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฆेเค–ें เคคो เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•ा เคจिเค•เคท เคธ्เคตाเคงीเคจเคคा เค•े เคชเคถ्เคšाเคค เคญाเคฐเคคीเคฏ เคœीเคตเคจ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ी เคšेเคคเคจा เคนै। เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•ो เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เคฎें เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เค•เคˆ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค•ा เคธाเคฐ्เคฅเค• เคนเคธ्เคคเค•्เคทेเคช เคฐเคนा เคนै। เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เคชเคฐंเคชเคฐा เคธे เค†เคจे เคตाเคฒे เคเคธे เค•เคˆ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เคฎเคธเคฒเคจ เค…เคฎเคฐเค•ांเคค, เคถेเค–เคฐ เคœोเคถी, เคฎाเคฐเค•ंเคกेเคฏ, เคญीเคท्เคฎ เคธाเคนเคจी, เคฐेเคฃु เค†เคฆि  เคฐเคนे เคนैं เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคจ เคธिเคฐ्เคซ เค•เคนाเคจी เคตिเคงा เค•ो เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•िเคฏा เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคธे เคจเคˆ เคฆिเคถा เคเคตं เค—เคคि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคญी เค…เคชเคจी เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคเคตं เคธเค•्เคฐिเคฏ เคญूเคฎिเค•ा เคจिเคญाเคˆ เคนै। เคฌाเคตเคœूเคฆ เค‡เคธเค•े เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคตे เคนเคฎेเคถा เคนाเคถिเคฏे เคชเคฐ เคนी เคฐเคนे เคนैं। เค‡เคจเคฎें เคธे เคเค• เคช्เคฐเคฎुเค– เคนเคธ्เคคाเค•्เคทเคฐ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค…เคฎเคฐเค•ाเคจ्เคค เค•ा เคจाเคฎ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै।

เคชाเค เค•ीเคฏ เคจเคœเคฐिเคฏे เคธे เคฆेเค–ें เคคो เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคชเคฐเคคें เคฌเคนुเคค เคนी เคงीเคฎी เค—เคคि เคธे เค–ुเคฒเคคी เคนैं। เค•เคนाเคจी เคชเฅเคจे เค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคธเคคเคค เคœिเคœ्เคžाเคธा เคเคตं เคฐเคšเคจा เค•े เคช्เคฐเคคि เคœिเคœीเคตिเคทा เค•ो เคฌเคฐเค•เคฐाเคฐ เคฐเค–เคจा, เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ा เค•ौเคถเคฒ เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคธे เค—ुเคœเคฐเคคे เคนुเค เคฏเคน เคฎเคนเคธूเคธ เคนोเคคा เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เค•เคนเคจ-เคถैเคฒी เคฎें เคเค•เคฐूเคชเคคा เค•ा เคชुเคŸ เคนाเคตी เคนै। เค‰เคจเค•ी เฅ›्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌाเคค เค•ो เคฐเค–เคจे เค•ा เคธเคฒीเค•ा เคเค• เคœैเคธा เคนै, เคฏเคน เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เค•ी เค…เคชเคจी เค•เคฎเคœोเคฐी เคนै। เค•เคนाเคจी เคคเคค्เคค्เคตों เค•े เค†เคฒोเค• เคฎें เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคญเคฒे เคนी เคคเคฎाเคฎ เคธเคฎीเค•เคฐเคฃों เคฎें เคซिเคŸ เคฌैเค เคคी เคนै, เค•िंเคคु เคธเคฎเค—्เคฐเคคा เคฎें เคฆेเค–ा เคœाเคฏ เคคो เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•े เคฏเคนाँ เค•เคนाเคจी เคช्เคฐเคธ्เคคुเคคिเค•เคฐเคฃ เค•ी เคขांเคšीเคฏ เคธंเคฐเคšเคจा เคฎें เคตैเคตिเคง्เคฏ เคจเคนीं เคนैं। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เคฐเคšเคจाเคถीเคฒเคคा เค•ी เค–ाเคฎी เคฏเคน เคนै เค•ि เค‰เคจเค•े เคฏเคนाँ เคตिเคทเคฏ เคตเคธ्เคคु เค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคจเคนीं เคนै। เค‰เคจเค•ी เฅ›्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคเค• เคนी เคขเคฐ्เคฐे เคชเคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคนैं। เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•ी เคถिเคฒ्เคชเค—เคค เคฐเคšเคจाเคถीเคฒเคคा เคธे เค—ुเคœเคฐเคคे เคนुเค เคฆेเค–ें เคคो เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคจे เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค•เคˆ เคจเค เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเค เคนैं। เค…เค•्เคธเคฐ เคฏเคน เคฆेเค–เคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคा เคนै, เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคช्เคฐเคญाเคตเคถीเคฒเคคा เค•ो เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เค•เคฐเคจे เคนेเคคु เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐों เคฆ्เคตाเคฐा เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฏเคฆा-เค•เคฆा เคชเคค्เคฐ-เคถैเคฒी เค•े เคฐूเคช เคฎें เคชเคค्เคฐांเคถों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœाเคคा เคฐเคนा เคนै। เค—ौเคฐเคคเคฒเคฌ เคนै, เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคจे เค‡เคธ เคชเคฆ्เคงเคคि เค•ो เคตिเคถेเคท เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคฆिเคฏा। เค‰เคจเค•ी เค•เคˆ เคเคธी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं เคœो เคชूเคฐ्เคฃเคคเคฏा เคชเคค्เคฐ-เคถैเคฒी เคฎें เคนी เคฌुเคจी เค—เคˆ เคนैं।   

เค•เคนाเคจी เคฎें เคฌเคคौเคฐ เคŸूเคฒ्เคธ เคญाเคทा เค”เคฐ เคถैเคฒी เค•ा เคตिเคถेเคท เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคนै। เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคญाเคทा เคœिเคคเคจी เคธเคถเค•्เคค เคนोเคคी เคนै, เค‰เคธเค•ा เค•เคฅा-เคธाเคนिเคค्เคฏ เค‰เคคเคจा เคนी เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคนोเคคा เคนै। ‘เคถैเคฒी’ เคญी เค•เคนाเคจी เค•ा เคตिเคถिเคท्เคŸ เค‰เคชเค•เคฐเคฃ เคนै। เคตिเคฆ्เคตाเคจों เคจे เคถैเคฒी เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•ो เคต्เคฏाเค–्เคฏाเคฏिเคค เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‰เคธे เคฒेเค–เค• เค•े เคฐเคšเคจा-เค•ौเคถเคฒ เค•ा เค…เคญिเคจ्เคจ เคนिเคธ्เคธा เคฌเคคाเคฏा เคนै। เคถैเคฒी เค•ा เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•เคนाเคจी เคฒेเค–เค• เค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ी เคฎौเคฒिเค• เคช्เคฐเคคिเคญा เค•ा เคฆ्เคฏोเคคเค• เคนै। เคฏเคน เคฌाเคค เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै เค•ि เคนिंเคฆी เค•े เค…เคจेเค• เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เค•ेเคตเคฒ เคถैเคฒी เค•ी เคชृเคฅเค•เคคा เคธे เคนी เคชเคนเคšाเคจे เคœाเคคे เคนैं। เคกॉ. เคช्เคฐเคคाเคช เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคŸंเคกเคจ เคจे เค…เคชเคจी เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจी เค•เคฒा’ เคฎें เค•เคนाเคจी เค•ी  เคถैเคฒी เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคกॉ. เค—ुเคฒाเคฌ เคฐाเคฏ เค•े เคฎंเคคเคต्เคฏ เค•ो เค‰เคฆ्เคงृเคค เค•िเคฏा เคนै, เคœो เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै-  “เคถैเคฒी เค•ा เคธंเคฌंเคง เค•เคนाเคจी เค•े เค•िเคธी เคเค• เคคเคค्เคค्เคต เคธे เคจเคนीं เคตเคฐเคจ् เคธเคฌ เคคเคค्เคค्เคตों เคธे เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค…เคš्เค›ाเคˆ เค”เคฐ เคฌुเคฐाเคˆ เค•ा เคช्เคฐเคญाเคต เคชूเคฐी เค•เคนाเคจी เคชเคฐ เคชเฅœเคคा เคนै। เค•เคฒा เค•ी เคช्เคฐेเคทเคฃीเคฏเคคा เค…เคฐ्เคฅाเคค เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคถเค•्เคคि เคถैเคฒी เคชเคฐ เคนी เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคी เคนै। เค•िเคธी เคฌाเคค เค•े เค•เคนเคจे เคฏा เคฒिเค–เคจे เค•े เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคถैเคฒी เค•เคนเคคे เคนैं। เค‡เคธเค•ा เคธंเคฌंเคง เค•ेเคตเคฒ เคถเคฌ्เคฆों เคธे เคนी เคจเคนीं เคนै เคตเคฐเคจ् เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคญाเคตों เคธे เคญी เคนै।”  เคธैเคฆ्เคงांเคคिเค• เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคฏเคฆि เค•เคนाเคจी เค•ी เคตिเคญिเคจ्เคจ เคถैเคฒिเคฏों เค•े เคตैเคตिเคง्เคฏ เคเคตं เคธ्เคตเคฐूเคช เคชเคฐ เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐें เคคो เค—ुเคฒाเคฌ เคฐाเคฏ เค•े เค‰เค•्เคค เค‰เคฆ्เคงเคฐเคฃ เค•ी เคชुเคท्เคŸि เคนोเคคी เคนै เค•ि เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคถैเคฒीเค—เคค เค…เคญिเคจเคตเคคा เคช्เคฐเคญाเคต เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค‰เคชเคฏोเค—ी เคนै। เคธाเคนिเคค्เคฏ เคœीเคตเคจ เคœเค—เคค เค•ी เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•ी เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เค…เคญिเคต्เคฏाเค•्เคคि เคนै เค”เคฐ เคธाเคนिเคค्เคฏिเค• เค•ृเคคि เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•े เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เค†เคฒेเค– เค•े เคฐूเคช เคฎें เคเค• เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เค‡เค•ाเคˆ เคนै, เค‡เคธ เค‡เค•ाเคˆ เค•ा เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เค†เคงाเคฐ เค‡เคธเค•ी เคธंเคฐเคšเคจा เคนै। เคฏเคน เคธंเคฐเคšเคจा เคญाเคทा เคต เคถिเคฒ्เคช เค•ी เคฌुเคจाเคตเคŸ เคชเคฐ เคŸिเค•ी เคนोเคคी เคนै। เค‰เค•्เคค เคคเคฅ्เคฏ เค•े เค†เคฒोเค• เคฎें เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै, เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เคจ เค•ेเคตเคฒ เค…เคชเคจे เค•เคฅ्เคฏ เคฌเคฒ्เค•ि เค…เคชเคจी เคธंเคฐเคšเคจा เคฎें เคญी เคจเคˆ เคฅी।

เคถैเคฒीเค—เคค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฆेเค–ें เคคो เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคธंเคตेเคฆเคจा เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค…เคค्เคฏंเคค เคตिเคถिเคท्เคŸ เคเคตं เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชเคฆ्เคงเคคि เคนै। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคถैเคฒी เคฎें เคฒेเค–เค• เคชเคค्เคฐों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคนाเคจी เค•ी เคธृเคท्เคŸि เค•เคฐเคคा เคนै। เค•เคนाเคจी เคฎें เคฐोเคšเค•เคคा เค•े เคธाเคฅ เค•เคฅा-เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•เคฐเคจे เคเคตं เคธंเคตेเคฆเคจा เค•े เคธ्เคคเคฐ เค•ो เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคญाเคตी เคฌเคจाเคจे เคนेเคคु เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคˆ เคœเค—เคนों เคชเคฐ เคนुเค† เคนै। เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคถैเคฒी เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคเคตं เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•े เคฆौเคฐ เคฎें เค…เคงिเค• เคนुเค†। เคกॉ. เคฒเค•्เคท्เคฎीเคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฒाเคฒ เคจे เค…เคชเคจी เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคถिเคฒ्เคช เคตिเคงि เค•ा เคตिเค•ाเคธ’ เคฎें เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคฒिเค–ी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคช्เคฐเคฃाเคฒिเคฏों เค•ा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคธเคนिเคค เคตिเคธ्เคคृเคค เคตिเคตेเคšเคจ เค•िเคฏा เคนै- “เค‡เคธ เคถैเคฒी เคฎें เคฐूเคช เคตिเคงाเคจाเคค्เคฎเค• เคฆो เคธीเคฎाเคं เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เคนोเคคी เคนैं เคœिเคจเค•े เคซเคฒเคธ्เคตเคฐूเคช เค•เคนाเคจी เคฎें เค…เคธ्เคชเคท्เคŸเคคा เค† เค–เฅœी เคนोเคคी เคนै। เคช्เคฐเคฅเคฎ, เคตिเคญिเคจ्เคจ เคชเคค्เคฐों เคฎें เค•เคนाเคจी เค•ी เคธंเคตेเคฆเคจा เคฌिเค–เคฐी เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•เคนाเคจी เค•ी เคเค•เคธूเคค्เคฐเคคा เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เค•เคนाเคจी เคฎें เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคจเคนीं เคนो เคชाเคคा เคนै, เคœिเคธเคธे เค•เคนाเคจी เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคถूเคจ्เคฏ เคนो เคœाเคคी เคนै। เคฆ्เคตिเคคीเคฏ, เค•เคนाเคจी เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เค‡เค•ाเค‡เคฏों เคฎें เคฌंเคŸ เคœाเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‰เคธเค•ा เคธเคฎ्เคฏเค• เคตिเค•ाเคธ เคจเคนीं เคนो เคชाเคคा। เค…เคคเคเคต เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐเคญाเคต เค•ी เคถเค•्เคคि เคจเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคी เคนै। เค‡เคธ เคถैเคฒी เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เค•เคนाเคจी เคฒिเค–เคจे เค•ी เคคीเคจ เคช्เคฐเคฃाเคฒिเคฏाँ เคนैं, เคฏเคฅा- 1. เค•เคˆ เคชाเคค्เคฐों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคนाเคจी เค•ी เคธृเคท्เคŸि เค•ी เคœाเคคी เคนै; เคšंเคฆ्เคฐเค—ुเคช्เคค เคตिเคฆ्เคฏाเคฒंเค•ाเคฐ เค•ा ‘เคเค• เคธเคช्เคคाเคน’, เค‰เคชेंเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เค…เคถ्เค• เค•ा ‘เคจเคฐเค• เค•ा เคšुเคจाเคต’। 2. เคเค• เคนी เคชเคค्เคฐ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธเคฎूเคšी เค•เคนाเคจी เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ; เคœैเคธे เคตिเคจोเคฆ เคถंเค•เคฐ เคต्เคฏाเคธ เค•ी ‘เค…เคชเคฐाเคงी’ เค‡เคฒाเคšंเคฆ्เคฐ เคœोเคถी เค•ी ‘เคšौเคฅे เคตिเคตाเคน เค•ी เคชเคค्เคจी’। 3. เค†เคฐंเคญ เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เคญाเค— เค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคตिเคญिเคจ्เคจ เคชเคค्เคฐों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เค•ी เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เค•เคนाเคจी เค•ा เค…ंเคคिเคฎ เคญाเค— เคธ्เคตเคคंเคค्เคฐ เคตिเคตेเคšเคจ, เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค”เคฐ เคตเคฐ्เคฃเคจों เคฆ्เคตाเคฐा เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เคนोเคคा เคนै। เคœैเคธे เค…เคœ्เคžेเคฏ เค•ी ‘เคธिเค—เคจेเคฒเคฐ’ เค”เคฐ เค‰เคชेंเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เค…เคถ्เค• เค•ी ‘เคฎเคฐीเคšिเค•ा’।”  เค‰เค•्เคค เคคीเคจों เคช्เคฐเคฃाเคฒिเคฏों เค•ो เคตिเคถ्เคฒेเคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เค•्เคฐเคฎ เคฎें เคกॉ. เคฒเค•्เคท्เคฎीเคจाเคฐाเคฏเคฃ เคจे เคช्เคฐเคญाเคต เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคคीเคธเคฐी เคชเคฆ्เคงเคคि เค•ो เค…เคชेเค•्เคทाเค•ृเคค เคฆोเคจों เคช्เคฐเคฃाเคฒिเคฏों เคธे เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เคฎाเคจा เคนै। เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เคกॉ. เคฒเค•्เคท्เคฎीเคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฒाเคฒ เคจे เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•े เคตिเคตिเคง เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ो เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ी เค“เคฐ เคธंเค•ेเคค เค•िเคฏा เคนै เค•ि เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจी เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคฎें เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เคถैเคฒी เค•ी เคธुเคฆीเคฐ्เค˜ เคชเคฐंเคชเคฐा เคฐเคนी เคนै।
   
เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•े เคฆौเคฐ เคฎें เคญी เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ो เค•เคˆ เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐों เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจाเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคธ เค•ोเคŸि เคฎें เคฐाเคœेเคจ्เคฆ्เคฐ เคฏाเคฆเคต เค•ी เค•เคนाเคจी ‘เคชुเคฐाเคจे เคจाเคฒे เคชเคฐ เคจเคฏा เคซ्เคฒैเคŸ’, เคฎเคจ्เคจू เคญเคฃ्เคกाเคฐी เค•ी ‘เคฏเคนी เคธเคš เคนै’, เค•เคฎเคฒेเคถ्เคตเคฐ เค•ी ‘เคฎेเคฐी เคช्เคฐेเคฎिเค•ा’ เค†เคฆि เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนैं। เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคจे เคญी เค…เคชเคจी เค•เคˆ เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคช्เคฐเคฎुเค–เคคा เค•े เคธाเคฅ เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธ เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจी ‘เคฌीเคฌी เค•े เค–เคค’ เค…เคจ्เคฏ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค…เคชेเค•्เคทाเค•ृเคค เค…เคงिเค• เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคนै เค•ाเคฐเคฃ เคฏเคน เค•ि เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•ा เคชूเคฐा เคคाเคจा-เคฌเคจा เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เคฎें เคนै। ‘เคฌीเคฌी เค•े เค–เคค’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฎुเค–्เคฏ เคชाเคค्เคฐ (เคเค• เคชเคค्เคจी) เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจे เคชเคคि เค•ो เคญेเคœे เค—เค เค•ुเคฒ เคจौ เคชเคค्เคฐ เคนैं। เคถिเคฒ्เคชเค—เคค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เค•เคฐें เคคो เคธंเคตेเคฆเคจा เคเคตं เค•เคฒा เคฆोเคจों เคธ्เคคเคฐों เคชเคฐ เคฏเคน เค•เคนाเคจी เคฌเคนुเคค เคนी เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•ी เค•ुเค› เคชंเค•्เคคिเคฏाँ เคฆ्เคฐเคท्เคŸเคต्เคฏ เคนै-

“เค•्เคฏा เค•เคนเคคे เคนैं, เค›ुเคŸ्เคŸी เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคी। เค†เคชเค•ा เคฆเคซ्เคคเคฐ เคฆुเคจिเคฏा เคธे เคŠเคชเคฐ เคนै เค•्เคฏा? เคชाเคชी เค›ाเคคी เคซाเฅœเค•เคฐ เค•ाเคฎ เคฒेเคคे เคนैं เค”เคฐ เค›ुเคŸ्เคŸी เคฆेเคจे เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคจाเคจी เคฎเคฐเคคी เคนै। เค†เคช เคฎाเคฒिเค• เคธे เค•्เคฏों เคจเคนीं เค•เคนเคคे, เคธाเคนเคฌ, เคจौเค•เคฐी เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เคจเคนीं เค•ि เค…เคชเคจे เคฌाเคฒ-เคฌเคš्เคšों เค•े เคชाเคธ เค•ोเคˆ เคœाเค เคนी เคจเคนीं। เค•ोเฅ เคชเฅœेเค—ा เคนเคฐाเคฎिเคฏों เค•े।
เคฆो เคฆिเคจ เคชเคนเคฒे เค†เคชเค•ो เคชเคค्เคฐ เคกाเคฒ เคšुเค•ी เคนूँ।... เคฆेเค–िเค เคœी, เคœเคฐा เค ीเค• เคธे เคฐเคนिเคเค—ा। เคฎैं เคคो เคฌเคนुเคค เคกเคฐ เค—เคˆ เคนूँ। เค†เคœ เค˜เคฐ เค•े เคธाเคฎเคจे เคฆो เคฐिเค•्เคถा เคตाเคฒों เคฎें เคฌाเคค-เคฌाเคค เคฎें เคฒเฅœाเคˆ เคนो เค—เคˆ เค”เคฐ เคเค• เคจे เคฆूเคธเคฐे เค•ो เค›ूเคฐा เคฎाเคฐ เคฆिเคฏा।  เคตเคน เคซौเคฐเคจ เคตเคนीं เคคเฅœเคช-เคคเฅœเคช เค•เคฐ เคฎเคฐ เค—เคฏा। เคฎैं เคคो เคเค•เคฆเคฎ เค˜เคฌเคฐा เค—เคˆ। เค‡เคธी เคฎाเคฐे เค†เคชเค•ो เคšिเคŸ्เค ी เคฒिเค– เคฐเคนी เคนूँ। เคœเคฎाเคจा เคฌเฅœा เค–เคฐाเคฌ เค† เค—เคฏा เคนै। เค†เคช เค•िเคธी เคธे เคฒเฅœिเคเค—ा-เคเค—เฅœिเคเค—ा เคฎเคค। เค•ोเคˆ เคฆो เคฌाเคค เคฌोเคฒ เคญी เคฆे เคคो เคšुเคช เคนो เคœाเค‡เคฏेเค—ा। เคฒोเค— เค›ोเคŸी-เค›ोเคŸी เคฌाเคค เคชเคฐ เค›ुเคฐा เคกंเคกा เคšเคฒा เคฆेเคคे เคนैं। เค†เคœเค•เคฒ เคुเค•เค•เคฐ เคšเคฒเคจे เคฎें เคนी เคญเคฒाเคˆ เคนै। เค‡เคธเค•ी เค•เคธเคฎ เค‡เคธเค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฐเค–िเคเค—ा।” 

เคถैเคฒीเค—เคค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฏเคน เค•เคนाเคจी เคฌเคนुเคค เคนी เคฌेเคœोเฅœ เคนै। เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคตिเคฆ्เคตाเคจों เค•ा เคฏเคน เคฎंเคคเคต्เคฏ เค•ि เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคถैเคฒी เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เค•เคนाเคจी เค•ी เคธंเคตेเคฆเคจाเคค्เคฎเค• เคถเค•्เคคि, เค—เคคि เคเคตं เคช्เคฐเคตाเคน เคฎें เคฌाเคงा เค†เคคी เคนै, เคœैเคธी เคงाเคฐเคฃा เค•ो เคฏเคน เค•เคนाเคจी เค–ाเคฐिเคœ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคฏเคน เค–ूเคฌी เคฐเคนी เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคตिเคตिเคง เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคถैเคฒिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค•เคนीं เคญी เค•เคนाเคจी เค•ी เค•เคฅाเคตเคธ्เคคु เค”เคฐ เคธंเคตेเคฆเคจा เคฎें เคฒเคšीเคฒाเคชเคจ เคฎเคนเคธूเคธ เคจเคนीं เคนोเคคा। ‘เคถुเคญเคšिंเคคा’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคญी เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคจे เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ा เคฌเค–ूเคฌी เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै-

“เคช्เคฐिเคฏ เคฎंเคœु
เคฎुเคे เค…เคšाเคจเค• เคชเคŸเคจा เคœाเคจा เคชเฅœा, เค‡เคธเคฒिเค เคคुเคฎเค•ो เค•ोเคˆ เคธूเคšเคจा เคจ เคฆे เคธเค•ी। เค›ुเคŸ्เคŸिเคฏों เคฎें เคฎाเคฎाเคœी เค†เค เค”เคฐ เคฎुเคเค•ो เคฒेเคคे เค†เค। เคฎैंเคจे เคญी เคธोเคšा เค•ि เคธ्เคฅाเคจ เคฌเคฆเคฒเคจे เคธे เคคเคฌीเคฏเคค เคฌเคนเคฒ เคœाเคเค—ी। เค‡เคธ เคฌीเคš เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคคुเคฎเค•ो เคชเคค्เคฐ เคฒिเค–-เคฒिเค–เค•เคฐ เคซाเฅœ เคฆिเค। เค†เค–िเคฐ เคฎें เคฏเคน เคญेเคœ เคฐเคนी เคนूँ....เคค्เคฐुเคŸिเคฏों เค•ा เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจा।” 

เคฏเคน เค•เคนाเคจी เคถिเคฒ्เคช เคเคตं เคธंเคตेเคฆเคจा เคฆोเคจों เคธ्เคคเคฐों เคชเคฐ เค…เคค्เคฏंเคค เคธเคถเค•्เคค เคนै। เค‰เค•्เคค เค‰เคฆ्เคงเคฐเคฃ เคฎें เค•เคนाเคจी เคšเคฐिเคค्เคฐ เค”เคฐ เค˜เคŸเคจा เคฆोเคจों เคธे เคฌเคนुเคค เคนी เค—เคนเคฐे เคฐूเคช เคฎें เคœुเฅœी เคนुเคˆ เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เคฏเคน เค–ूเคฌी เคนै เค•ि เคตเคน เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจाเค“ं เคฎें เคธंเคตेเคฆเคจा เค•े เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค•เคฒाเคค्เคฎเค•เคคा เค•ो เคนाเคตी เคจเคนीं เคนोเคจे เคฆेเคคे, เค‡เคธी เคฎाเคฏเคจे เคฎें เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคช्เคฐाเคฏः เค…เคชเคจे เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เคฎें เคธเคฐ्เคตเคฅा เค…เคฒเค— เค–เฅœे เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं।         

เคชเคค्เคฐ เคถैเคฒी เคฎें เคฒिเค–ी เค—เคˆ เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฒेเค–เค• เคเค• เคฏा เค…เคจेเค• เคชाเคค्เคฐों เค•े เคเค• เคฏा เคเค• เคธे เค…เคงिเค• เคชाเคค्เคฐों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคนाเคจी เค•ी เคชूเคฐी เค•เคฅा เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคฌเคนुเคงा เคฆ्เคฐเคท्เคŸเคต्เคฏ เคนै। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจी ‘เคฎिเคค्เคฐ-เคฎिเคฒเคจ’ เคฎें เคถिเคตเคจाเคฅ เคฆ्เคตाเคฐा เค‰เคฎाเคถंเค•เคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เคฒिเค–े เค—เค เคชเคค्เคฐ เค•ो เคฆेเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै-

“เคช्เคฐिเคฏ เค‰เคฎाเคถंเค•เคฐ,
เคฐाเคฎ-เคฐाเคฎ! เคฎेเคฐा เคฏเคน เค–เคค เคฆेเค–เค•เคฐ เคคुเคฎ เค…เคšंเคญा เค•เคฐोเค—े। เคฎुเคे เคœाเคจเค•เคฐ เคฏเคน เค–ुเคถी เคนुเคˆ เค•ि เคช्เคฐเคญु เค•ी เคฆเคฏा เคธे เคคुเคฎ เคฎเคœे เคฎें เคนो, เคชเคšाเคธ เคธाเคฒ เค•ी เคตे เคฌाเคคें เคคुเคฎเค•ो เคฏाเคฆ เคนैं เคจ? เคธเคšเคฎुเคš เค‰เคฎाเคถंเค•เคฐ, เคฎुเคे เคฌเฅœी เค–ुเคถी เคนुเคˆ। เคคुเคฎ เคœाเคจเคจा เคšाเคนोเค—े เค•ि เคฎैंเคจे เคฏเคน เคšिเคŸ्เค ी เค•ैเคธे เคฒिเค–ी, เคฎैं เค•ुเค› เคธाเคฒ เคธे เคฐिเคŸाเคฏเคฐ्เคก เคนोเค•เคฐ เคฏเคนां เคชเคŸเคจे เคฎें เค…เคชเคจे เคฒเฅœเค•े เค•े เคธाเคฅ เคฐเคนเคคा เคนूँ। เคฏเคนां เคฎिเคธ्เคŸเคฐ เคœเคฏเคจाเคฐाเคฏเคฃ เคญूเคŸिเคฏा เคฎेเคฐे เคฎिเคฒเคจे-เคœुเคฒเคจे เคตाเคฒों เคฎें เคนैं, เค‰เคจเค•े เคฒเฅœเค•े เค•ी เคถाเคฆी เคฎें เคเค• เคจौเคœเคตाเคจ เคธे เคฎुเคฒाเฅ˜ाเคค เคนो เค—เคˆ। เคฌाเคค-เคฌाเคค เคฎें เคชเคคा เคšเคฒा เค•ि เคตเคน เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคธाเคนเคฌเคœाเคฆे เคนैं, เคฎैंเคจे เคฌเคนुเคค เคธाเคฐी เคฌाเคคें เคชूเค› เคกाเคฒी เค”เคฐ เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคชเคคा เคญी เคฒे เคฒिเคฏा, เคฎेเคฐी เค‰เคฎ्เคฐ เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เค‡เค•เคนเคค्เคคเคฐ เคธाเคฒ เคธे เคŠเคชเคฐ เคนी เคนै। เคคुเคฎ เคฎुเคเคธे เคเค•ाเคง เคธाเคฒ เค›ोเคŸे เคฅे। เคฏाเคฆ เคนै เคจ? เคฏूเคจिเคตเคฐ्เคธिเคŸी เคธे เคจिเค•เคฒเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคฎैंเคจे เค•ुเค› เคฆिเคจों เคคเค• เคฒाเคนौเคฐ เคฎें เค•ाเคฎ เค•िเคฏा। เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคฌंเค—เคฒूเคฐ เคฎें เคเค• เคซเคฐ्เคฎ เคฎें เคฎैเคจेเคœเคฐ เคนो เค—เคฏा। เคถंเค•เคฐ เคญเค—เคตाเคจ เค•ी เคฆเคฏा เคธे เคธเคฌ เค ीเค• เคนै। เคฎेเคฐे เคธाเคนเคฌเคœाเคฆे เคธेเค•्เคฐेเคŸ्เคฐिเคเคŸ เคฎें เคธुเคชเคฐिเคŸेंเคกेंเคŸ เคนैं। เคคुเคฎ เค…เคชเคจा เคชूเคฐा เคนाเคฒ-เคšाเคฒ เคฆेเคจा, เคšिเคŸ्เค ी เคœเคฐूเคฐ เคฒिเค–เคจा।
เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคชुเคฐाเคจा เคฆोเคธ्เคค
      เคถिเคตเคจाเคฅ”

เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เคจे เค…เคชเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคชเคค्เคฐों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค‡เคคเคจी เคฌाเคฐीเค•ी เคเคตं เคธเคœเค—เคคा เค•े เคธाเคฅ เค•िเคฏा เคนै เค•ि เค•เคนाเคจी เค…เคชเคจे เค•िเคธी เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เค…เคฐ्เคฅเคตเคค्เคคा เคจเคนीं เค–ोเคคी। เค‡เคธ เค•เฅœी เคฎें เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคˆ เค”เคฐ เคญी เคเคธी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนै เคœिเคธเคฎें เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคนै เค…เคฅเคตा เคชเคค्เคฐ เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจी ‘เคธंเคค เคคुเคฒเคธीเคฆाเคธ เค”เคฐ เคธोเคฒเคนเคตां เคธाเคฒ’ เค”เคฐ ‘เคœिंเคฆเค—ी เค”เคฐ เคœोंเค•’ เคœैเคธी เค…เคจ्เคฏ เค”เคฐ เคญी เค•เคนाเคจिเคฏों เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคนुเค† เคนै।  เคถैเคฒीเค—เคค เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคฏเคน เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฌเคนुเคค เคนी เคฌेเคœोเฅœ เคนै। เคชเคค्เคฐाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคตिเคฆ्เคตाเคจों เค•ा เคฏเคน เคฎंเคคเคต्เคฏ เค•ि เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคถैเคฒी เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เค•เคนाเคจी เค•ी เคธंเคตेเคฆเคจाเคค्เคฎเค• เคถเค•्เคคि, เค—เคคि เคเคตं เคช्เคฐเคตाเคน เคฎें เคฌाเคงा เค†เคคी เคนै, เคœैเคธी เคงाเคฐเคฃा เค•ो เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค–ाเคฐिเคœ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนै। เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคฏเคน เค–ूเคฌी เคฐเคนी เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคตिเคตिเคง เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคถैเคฒिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค•เคนीं เคญी เค•เคนाเคจी เค•ी เค•เคฅाเคตเคธ्เคคु เค”เคฐ เคธंเคตेเคฆเคจा เคฎें เคฒเคšीเคฒाเคชเคจ เคฆृเคท्เคŸिเค—เคค เคจเคนीं เคนोเคคा।   


เคธंเคฆเคฐ्เคญ เค—्เคฐंเคฅ เคธूเคšी
1. เคŸंเคกเคจ, เคกॉ. เคช्เคฐเคคाเคช เคจाเคฐाเคฏเคฃ.(1970). เคนिเคจ्เคฆी เค•เคนाเคจी เค•เคฒा. เคชृ. 383
2. เคฒाเคฒ, เคกॉ. เคฒเค•्เคท्เคฎी เคจाเคฐाเคฏเคฃ. (1996). เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคถिเคฒ्เคช เคตिเคงि เค•ा เคตिเค•ाเคธ. เคชृ. 234-235
3. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค. (2013). เคฌीเคฌी เค•े เค–เคค. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจिเคฏाँ, เคฆूเคธเคฐा เค–ंเคก. เคชृ. 499-500
4. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค. (2013). เคถुเคญเคšिंเคคा. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจिเคฏाँ, เคชเคนเคฒा เค–ंเคก. เคชृ. 129
5. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค. (2013). เคฎिเคค्เคฐ-เคฎिเคฒเคจ. เค…เคฎเคฐเค•ांเคค เค•ी เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจिเคฏाँ, เคชเคนเคฒा เค–ंเคก. เคชृ. 289

เคธเคนाเคฏเค• เค—्เคฐंเคฅ เคธूเคšी 
1. เคंเค—ेเคฒ्เคธ, เฅž्เคฐेเคกเคฐिเค–. (2014). เคชเคฐिเคตाเคฐ เคจिเคœी เคธंเคชเคค्เคคि เค”เคฐ เคฐाเคœ्เคฏ เค•ी เค‰เคค्เคชเคค्เคคि (เคจเคฆीเคฎ, เคจเคฐेเคถ- เค…เคจु.). เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी : เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคธंเคธ्เคฅाเคจ.
2. เคŸंเคกเคจ, เคกॉ.  เคช्เคฐเคคाเคช เคจाเคฐाเคฏเคฃ. (1970). เคนिंเคฆी เค•เคนाเคจी เค•เคฒा. เคฒเค–เคจเคŠ : เคนिंเคฆी เคธเคฎिเคคि เคธूเคšเคจा เคตिเคญाเค—.
3. เค•िเคถोเคฐ, เคฌ्เคฐเคœเค•िเคถोเคฐ. (2013). เคถिเคฒ्เคช, เคฐเคšเคจा-เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐ्เคตเคธ्เคคु. เคฆिเคฒ्เคฒी: เคช्เคฐเคญा เคฌुเค•्เคธ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
4. เค–िเคฒเคจाเคจी, เคธुเคจीเคฒ. (2002). เคญाเคฐเคคเคจाเคฎा. (เค…เคจु. เค…เคญเคฏ เค•ुเคฎाเคฐ เคฆुเคฌे). เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी:เคฐाเคœเค•เคฎเคฒ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
5. เค˜ोเคท, เคกॉ. เคถ्เคฏाเคฎเคธुंเคฆเคฐ. (1972). เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฎเคง्เคฏเคตเคฐ्เค—. เคชเคŸเคจा: เคฌिเคนाเคฐ เคนिंเคฆी เค—्เคฐंเคฅ เค…เค•ाเคฆเคฎी.
6. เคšเคคुเคฐ्เคตेเคฆी, เคฐाเคฎเคธ्เคตเคฐूเคช. (1996). เคญाเคทा เคธंเคตेเคฆเคจा เค”เคฐ เคธเคฐ्เคœเคจ. เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ:  เคฒोเค•เคญाเคฐเคคी เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
7. เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ. (2013). เค•ुเค› เคตिเคšाเคฐ. เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी : เคฒोเค•เคญाเคฐเคคी เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
8. เคฌुเคœूเคฏेเคต, เค…. (1987). เคชूंเคœीเคตाเคฆ เค•्เคฏा เคนै? (เคชांเคกेเคฏ, เคœเค—เคฆीเคถ เคšंเคฆ्เคฐ-เค…เคจु.). เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी: เคชीเคชुเคฒ्เคธ เคชเคฌ्เคฒिเคถिंเค— เคนाเค‰เคธ เคช्เคฐा.เคฒि.
9. เคถीเคคांเคถु, เคชाเคฃ्เคกेเคฏ เคถเคถिเคญूเคทเคฃ. (1974). เคจเคˆ เค•เคนाเคจी เค•े เคตिเคตिเคง เคช्เคฐเคฏोเค—. เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ: เคฒोเค•เคญाเคฐเคคी เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
10. เคถ्เคฐीเคตाเคธ्เคคเคต, เคชเคฐเคฎाเคจंเคฆ. (2012). เค•เคนाเคจी เค•ी เคฐเคšเคจा เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा. เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ: เคฒोเค•เคญाเคฐเคคी เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ.
11. เคฏाเคฆเคต, เคตीเคฐेंเคฆ्เคฐ เคธिंเคน. (2009). เคจเคˆ เค•เคนाเคจी : เคช्เคฐเคตเคฐ्เคคเคจ เค”เคฐ เคช्เคฐเค•ृเคคि.
(http://www.rachanakar.org/2009/09/blog-post_03.html)


No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।