рднूрдоंрдбрд▓ीрдХрд░рдг рдХी рдаोрд╕ реЫрдоीрди рдкрд░ рд▓िрдЦी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рдЖрдХрд▓рди: рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢

рдкुрд╕्рддрдХ: рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢
рд▓ेрдЦिрдХा: рдбॉ. рдордзु рд╕ंрдзु
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдирдорди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी
рдкृрд╖्рда: 278
рдоूрд▓्рдп: ₹ 650.00
рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг: 2019

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджीрдк्рддि



рдХोрд╢ рд╡िрдзा рдЙрддрдиी рд╣ी рдк्рд░ाрдЪीрди рд╣ै рдЬिрддрдиा рд╕ाрд╣िрдд्рдп। 'рдиिрдШंрдЯु' рднाрд░рддीрдп рдХोрд╢ рдХा рдк्рд░ाрдЪीрдирддрдо рд░ूрдк рд╣ै। рд╣िंрджी рдХोрд╢-рд░рдЪрдиा рдХे рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдХोрд╢ों рдоें 'рдЦाрд▓िрдХрдмाрд░ी' рдФрд░ 'рдиाрдордоाрд▓ा' рдиे рд╣рдоाрд░ा рдоाрд░्рдЧрджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рддो рдЖрдзुрдиिрдХ рдХोрд╢ों рдоें 'рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХोрд╢' рдФрд░ 'рд╕рдоांрддрд░ рдХोрд╢' рд╣рдоाрд░ा рджिрдЧ्рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╡िрднिрди्рди рд╡िрдзाрдУं рдоें рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢ рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рддो рд╣िंрджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢ рд▓िрдЦрдиे рдХा рдмीрдб़ा рдоाрдиो рдбॉ. рдордзु рд╕ंрдзु рдиे рд╣ी рдЙрдаाрдпा рд╣ै। рднрд▓े рд╣ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХोрд╢ рдФрд░ рдиाрдЯрдХ рдХोрд╢ рдоिрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдХрд╣ाрдиी рдЬैрд╕ी рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╡िрдзा рдХो рдХोрд╢ рдХी рд╕ीрдоा рд░ेрдЦा рдоें рдмांрдзрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдЖрдЬ рддрдХ рдХोрдИ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдпा। рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╕рд╢рдХ्рдд рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдбॉ. рдордзु рд╕ंрдзु рдХी рдирд╡ीрди рд░рдЪрдиा 'рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' рд╕рди् 2019 рдоें рдирдорди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рд╣ै। 21рд╡ीं рд╢рддी рдХी рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдбॉ. рдордзु рд╕ंрдзु рдХे рджो рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рджो рдЧрдж्рдп рд╕ंрдХрд▓рди, рдПрдХ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рд╕ाрдд рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдд्рдордХ рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЪाрд░ рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢ рд░ूрдкी рдмрд╣ुрдоूрд▓्рдп рд░рдд्рди рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХोрд╖ рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЙрдирдХा рдк्рд░рдердо 'рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' (1951 рд╕े 1960), рдж्рд╡िрддीрдп 'рд╣िंрджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' (1991 рд╕े 2000) рдХी рдЕрд╡рдзि рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХो рд╕рдоेрдЯे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЙрдирдХा рддीрд╕рд░ा рд╕рд╣рд▓ेрдЦिрдХा рдХे рд░ूрдк рдоें ‘рд╣िंрджी рд▓ेрдЦрдХ рдХोрд╢’ рднी рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै।
рдбॉ. рджीрдк्рддि

рдк्рд░рд╕्рддुрдд 'рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдЧ्рд░ंрде рд╣ै рдЬो рднूрдоंрдбрд▓ीрдХрд░рдг рдХी рдпрдеाрд░्рде рднूрдоि рдкрд░ рдЦрдб़ी рд▓рдЧрднрдЧ 50 рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдорд╣िрд▓ा рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░ों рдХी рд▓рдЧрднрдЧ рд╕ाрдвे рдЪाрд░ рд╕ौ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХो рдЖрдд्рдорд╕ाрдд рдХिрдП рд╣ैं। рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХोрд╢ рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпों рд╣ेрддु рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ों, рд╕ंрдХрд▓рдиों рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдоुрдж्рд░िрдд рдПрд╡ं рдиेрдЯ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рд╕े рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा। рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि, рдЕрдгिрдоा, рдЕрдирд╣рдж рдХृрддि, рдЖрдзाрд░рд╢िрд▓ा, рдИ-рдХрд▓्рдкрдиा, рдХрдеाрджेрд╢, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХुंрдЬ, рд╕ंрдЪेрддрдиा, рдХрдеा рдмिंрдм, рдХрд╣ाрдиी, рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░, рдЧрдж्рдп рдХोрд╢, рдЧрд░्рднрдиाрд▓, рдЬрдирдХृрддि, рдЬрдп рд╡िрдЬрдп, рдзрд░्рдордпुрдЧ, рдирдИ рдХрд╣ाрдиिрдпां, рдирдИ рдзाрд░ा, рдкाрдЦी, рдкुрд░рд╡ाрдИ, рдк्рд░рддिрд▓िрдкि, рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рджुрдиिрдпा, рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕ंрд╕ाрд░, рд╡рд╕ुрдзा, рд╡ाрдЧрд░्рде, рд╡िрднोрдо рд╕्рд╡рд░, рд╢ोрдз рджिрд╢ा, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╢िрд▓्рдкी, рд╣рд░िрдЧंрдзा, рд╣ंрд╕, рд╣िंрджी рдЪेрддрдиा рдЗрдд्рдпाрджि рд╕े рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рд╕ंрдХрд▓рди рдХрд░ рдкрдарди, рдордирди рд╡ рдЪिंрддрди рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдирд╡ीрди 'рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' рдж्рд╡ाрд░ा рд╣िंрджी рдХрд╣ाрдиी рдЬрдЧрдд рдоें рдПрдХ рдирд╡ीрди рдЕрдз्рдпाрдп рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд рдХिрдпा।

рдордзु рд╕ंрдзु
рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХोрд╢ рдоें рдЖрдИ рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рдХी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдЪेрддрдиा рд╣ै, рдЬीрд╡рди рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рдЕрдиेрдХ рдкрд╣рд▓ू рд╣ैं। рдЕрдоेрд░िрдХा, рдм्рд░िрдЯेрди, рдбेрдирдоाрд░्рдХ, рд╕्рдХॉрдЯрд▓ैंрдб, рдпूрдПрдИ, рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдХुрд╡ैрдд, реЮ्рд░ांрд╕, рдоाрд░िрд╢рд╕, рдЕрдл्рд░ीрдХा, рдорд▓ेрд╢िрдпा, рдХрдиाрдбा, рдоेрдХ्рд╕िрдХो, рдпुрдЧांрдбा, рд╕ूрд░ीрдиाрдо- рдпाрдиी рд╡िрднिрди्рди рджेрд╢ों рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣ी рд▓ेрдЦिрдХाрдУं рдиे рдЙрди рджेрд╢ों рдХे рдХाрдиूрди рдФрд░ рдиिрдпрдо, рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг, рдЬीрд╡рди рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдФрд░ рдЬीрд╡рдЯ, рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпां рдФрд░ рджुрд╢्рд╡ाрд░िрдпाँ рдХो рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕंрдХिрдд рдХिрдпा рд╣ै, рдбॉ. рдордзु рд╕ंрдзु рдиे рдоाрдиो рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиा рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдоें рдЧрд╣рд░े рдкैрда рдХрд░ рдЗрд╕ рдХोрд╢ рдЧ्рд░ंрде рдоें рдЙрди्рд╣ीं рд╕्рдеिрддिрдпों рдХी рдкुрдирд░्рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै।

рдпрд╣ाँ рд╕рд╢рдХ्рдд рдФрд░ рдЖрдд्рдордЪेрддा рд╕्рдд्рд░ी рд╣ै। рд╢ोрд╖рдг рдФрд░ рджोрдпрдо рджрд░्рдЬे рдХी рддो рдмрдб़ी рджूрд░ рдХी рдмाрдд рд╣ै (рдЙрд╖ा рд░ाрдЬे рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी рдЖрди्рдЯोрдк्рд░ोрди्рдпोрд░, рд░ुрдЦрд╕ाрдиा рддрдеा рдПрд▓ोрд░ा)। рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рд╕े рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕्рдд्рд░ी рдиे рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╕ोрдЪ рд╕े рднी рдЕрдкрдиे рдХो рдЬोреЬा рд╣ै। рдЕрдиेрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рдмрддाрддी рд╣ैं рдХि рд╕ुрджूрд░ рджेрд╢ों рдоें рдмрд╕рдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рднी рднाрд░рддीрдп рдЕрдкрдиी рд╕ंрдХीрд░्рдг рд░ूрдв़िрд╡ाрджी рдЕрд░्рдерд▓ोрд▓ुрдк рдоाрдирд╕िрдХрддा рд╕े рдоुрдХ्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкा рд░рд╣े (рдиीрд░рдЬा рдж्рд╡िрд╡ेрджी рдХी рдкрдЯाрдХ्рд╖ेрдк:, рджिрд╡्рдпा рдоाрдеुрд░ рдХी рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рд╕े рдкрд╣рд▓े)। рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рдоाрди्рдпрддाрдУं рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддी рдиाрд░ी рднी рдЪिрд╣्рдиिрдд рд╣ुрдИ рд╣ै рдЬो рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рд╕ंрд╕्рдеा рдХो рдирдХाрд░рддी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ूрдк рд╕े рд▓िрд╡ рдЗрди рд░िрд▓ेрд╢рдирд╢िрдк рдоें рд░рд╣рдиे рдоें рдХंрдлрд░्рдЯ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддी рд╣ै (рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी рд░рдгрднूрдоि, рдиीрд░ा рдд्рдпाрдЧी рдХी рдХैрди рдЖрдИ рдРрд╢्рдпोрд░ рдпू рдЖрдИ рд╢ैрд▓ рдиेрд╡рд░ рдиीрдб рджेрдо, рдЕрдЪрд▓ा рд╡рд░्рдоा рдХी рджिрд▓ рдоें рдПрдХ рдХрд╕рдмा рд╣ै)। рдХोрд╢ рдоें рдРрд╕ी рднी рдХрд╣ाрдиिрдпां рдоिрд▓рддी рд╣ैं рдЬрд╣ां рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдХे рдХाрдордХाрдЬ рддрдеा рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдкाрд▓рди рдкोрд╖рдг рд╣ेрддु рдоाрддा-рдкिрддा рдХो рдмुрд▓ाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЕрдкрдиा рд╕्рд╡ाрд░्рде рд╕िрдж्рдз рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдЙрди्рд╣ें рдиिрд░ाрд╢्рд░िрдд рднрдЯрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд╕рд╣ाрдп рдЫोрдб़ рджेрддे рд╣ैं (рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी рдЕрд╡рд╢ेрд╖, рдиीрдиा рдкॉрд▓ рдХी рдШрд░ рдмेрдШрд░, рдЗрд▓ा рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рдЙрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХा рдиाрдо,рд╕ुрдзा рдУрдо рдвींрдЧрд░ा рдХी рдХрдорд░ा рдиं.103, рд╕ुрджрд░्рд╢рди рдк्рд░िрдпрджрд░्рд╢िрдиी рдХी рд╕ुрдмрд╣)। рдЕрдиेрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдЕрдиुрдХрд░рдг рдкрд░ рд╡ृрдж्рдз рд╕्рдд्рд░ी рдкрд░ рдкुрдирд░्рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдкाрд░िрд╡ाрд░िрдХ рджрдмाрд╡ рднी рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ै (рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी рдЧुрдиाрд╣рдЧाрд░)।

рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХे рдк्рд░рддि рдпुрд╡ा рд╡рд░्рдЧ рдХा рдЖрдХрд░्рд╖рдг рднी рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ै (рдЕрд░्рдЪрдиा рдкेрди्рдпूрд▓ी рдХी рдПрди. рдЖрд░. рдЖрдИ.), рднрд▓े рд╣ी рдПрдХ рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдХो рд╡рд╣ां рдЬाрдХрд░ рдЯैрдХ्рд╕ी рдб्рд░ाрдЗрд╡рд░ рдмрдирдиा рдкрдб़े рдпा рдордЬрджूрд░ी рдХрд░рдиी рдкрдб़े (рдЗрд▓ा рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рд▓ौрдЯрддे рд╣ुрдП)। рдПрдХ рдирдИ рд╕्рдеिрддि рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рдХे рд╕ंрдмंрдзी рдЙрд╕े рдкैрд╕ों рдХी рдЦाрди рд╕рдордЭрддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХा рдиिрд░ंрддрд░ рд╢ोрд╖рдг рдХрд░рддे рд░рд╣рддे рд╣ैं (рд╕ुрдзा рдУрдо рдвींрдЧрд░ा рдХी рдХौрди рд╕ी рдЬрдоीрди рдЕрдкрдиी)। рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдоिрд╕ рдлिрдЯрдиेрд╕ рднी рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдЪिрдд्рд░िрдд рд╣ै (рдЕрд░्рдЪрдиा рдкेрди्рдпूрд▓ी рдХी рдПрдХ рд╕ुрдмрд╣ рдЖрдк्рд░рд╡ाрд╕рди рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдоें)। рднूрдоंрдбрд▓ीрдХрд░рдг рдХे рдЙрджाрдд्рдд рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рдЧंрджрдоी рд░ंрдЧ рдХे рднाрд░рддीрдп рдЖрдЬ рднी рд░ंрдЧрднेрдж, рдирд╕्рд▓рд╡ाрдж рдХी рдоाрдирд╕िрдХрддा рдХे рд╢िрдХाрд░ рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं (рдЙрд╖ा рд░ाрдЬे рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдоें, рдХाрджंрдмрд░ी рдоेрд╣рд░ा рдХी рд╕рдордЭौрддा, рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХी рдзाрд░)। рдорд╣ाрдирдЧрд░ीрдп рдЬीрд╡рди, рджांрдкрдд्рдп рд╕ंрдмंрдзों рдоें рдк्рд░ेрдо рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЯूрдЯрди, рдмिрдЦрд░ाрд╡, рд╕्рд╡ाрд░्рдердкрд░рддा рддрдеा рд╡рд╕्рддुрд╡ाрдж рдХो рдк्рд░ाрдердоिрдХрддा рджेрддा рд╣ै (рд▓рдХ्рд╖्рдоी рд╢ुрдХ्рд▓ рдХी рдЕрдирд╣िрддा, рджिрд╡्рдпा рдоाрдеुрд░ рдХी рдЖрд╢िрдпाрдиा)। рдЖрдзुрдиिрдХ рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рдорд╣ाрдирдЧрд░ीрдп рдЬीрд╡рди рдоें рд▓िрд╡ рдЗрди рд░िрд▓ेрд╢рдирд╢िрдк рддो рд╕ाрдоाрди्рдп рдмाрдд рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдмाрдпोрд╕ेрдХ्рд╕ुрдЕрд▓िрдЯी рдФрд░ рд╣ोрдоोрд╕ेрдХ्рд╕ुрдЕрд▓िрдЯी рднी рдЗрди рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░ों рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдкрд░िрд▓рдХ्рд╖िрдд рд╣ै (рд╕ुрдзा рдУрдо рдвींрдЧрд░ा рдХी рдЖрдЧ рдоें рдЧрд░्рдоी рдХрдо рдХ्рдпों рд╣ै, рдЕрдиिрд▓ рдк्рд░рднा рдХुрдоाрд░ рдХी рдХрддाрд░ рд╕े рдХрдЯा рдШрд░)। рдкрд╢्рдЪिрдо рдХे рднौрддिрдХрд╡ाрджी рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдорд╣ाрдирдЧрд░ीрдп рд╕ंрддाрди рдЕрдкрдиे рдЕрднिрднाрд╡рдХ рдХी рдордорддा рдХी рдЫाрдпा рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╡िрд░ाрд╕рдд рдоें рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी рдзрди-рджौрд▓рдд рдХे рдк्рд░рддि рдЕрдзिрдХ рдоोрд╣ рд░рдЦрддी рд╣ै (рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी рдЪिрдб़िрдпा рдФрд░ рдЪीрд▓)। рд╡िрджेрд╢ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рднрд▓े рд╣ी рдЖрдд्рдордиिрд░्рднрд░ рдмрдиाрдпा рд╣ो рдкрд░ рдЙрдирдХे рдмрдЪрдкрди рдХो рдЕрдиाрде рдХрд░ рджिрдпा рд╣ै। рдЕрднिрднाрд╡рдХीрдп рдЫрдд्рд░рдЫाрдпा рд╕े рдорд░рд╣ूрдо рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा, рднрдЯрдХрди рддрдеा рдЕрдХेрд▓ाрдкрди рдЙрдирдХे рдмрдЪрдкрди рдХी рдд्рд░ाрд╕рджी рдмрди рдЧрдИ рд╣ै (рдХाрджंрдмрд░ी рдоेрд╣рд░ा рдХा рд╕िрд╕рдХрддा рдм्рд▓ोрд╕рдо, рдЙрд╖ाрджेрд╡ी рдХोрд▓्рд╣рдЯрдХрд░ рдХी рдоेрд╣рдоाрди)।

рдХोрд╢рдХाрд░ рдиे рднूрдоिрдХा рдоें рд▓ेрдЦрди рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдХुрдЫ рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдпों рдХी рднी рдмाрдд рдХी рд╣ै рдЬैрд╕े-
 “рдПрдХ рд╣ी рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдХी рдПрдХाрдзिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ैं рдЬैрд╕े рд╡ंрджрдиा рдоुрдХेрд╢ рдФрд░ рдЕрдиिрд▓ рдк्рд░рднा рдХुрдоाрд░ рдХी ‘рдШрд░’, рдЗрд▓ा рдк्рд░рд╕ाрдж, рдЙрд╖ा рд╡рд░्рдоा, рдЙрд╖ाрд░ाрдЬे рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдФрд░ рдкुрд╖्рдкा рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी ‘рд░िрд╢्рддे’, рдЙрд╖ा рдк्рд░िрдпрдо्рд╡рджा, рд╢ैрд▓ рдЕрдЧ्рд░рд╡ाрд▓, рдФрд░ рд░ेрдЦा рдоैрдд्рд░ рдХी ‘рд╡ाрдкрд╕ी’, рджिрд╡्рдпा рдоाрдеुрд░ рдФрд░ рдкुрд╖्рдкा рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी ‘рдлैрд╕рд▓ा’, рд╕्рдиेрд╣ рдаाрдХुрд░ рдХी ‘рдк्рдпाрд░ рдХा рд░ंрдЧ’ рдФрд░ рдкुрд╖्рдкा рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी ‘рдк्рдпाрд░ рдХे рд░ंрдЧ’ рдЖрджि।- - - рдХрдИ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХे рджो рджो рдиाрдо рд╣ै। рдЬैрд╕े рд╕ुрд╖рдо рдмेрджी рдХी ‘рд╡िрднрдХ्рдд’ рдХрд╣ाрдиी ‘рдХाрд▓ा рд▓िрдмाрд╕’ рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै। ‘рдХिрддрдиे рдХिрддрдиे рдЕрддीрдд’ рдХрд╣ाрдиी ‘рдХौрд╢рд▓्рдпा рд╢рд░्рдоा рдХी рд╢िрдХाрдпрддें’ рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рднी рдоिрд▓рддी рд╣ै। ‘рдЕрдЬेрд▓िрдпा рдХे рдлूрд▓’ рдПрдХ рдЬрдЧрд╣ ‘рдЕрдЬेрд▓िрдпा рдХे рд░ंрдЧीрди рдлूрд▓’ рдиाрдо рд▓िрдП рд╣ै। рдЙрд╖ा рд░ाрдЬे рд╕рдХ्рд╕ेрдиा рдХी ‘рдоि॰ рдХрдоिрдЯрдоेंрдЯ’ рд╣ी ‘рдмीрдпрд░ рдХेрди рдХा рдЫрд▓्рд▓ा’ рд╣ै। ‘рдЪुрди्рдиौрддी’ рд╣ी ‘ рдпुрд╡ा рдХा рдЬीрд╡рди рд▓рдХ्рд╖्рдп’ рд╣ै।

рдХोрд╢рдХाрд░ рдиे рдЗрд╕ рдЧ्рд░ंрде рдоें рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рдкैрдЯрд░्рди рдоें рд╕рднी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рдкрд░िрдЪрдп рджेрддे рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХिрдпा рд╣ै- рдХрд╣ाрдиी, рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░, рдкुрд╕्рддрдХ/ рдкрдд्рд░िрдХा, рд╕ंрдкрд░्рдХ, рдХрдеाрд╕ाрд░, рдкाрдд्рд░, рдХрде्рдп। рдк्рд░рд╕्рддुрдд 'рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╣िрди्рджी рдХрд╣ाрдиी рдХोрд╢' рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдк्рд░ेрдоिрдпों рдХी рдмौрдж्рдзिрдХ рдХ्рд╖ुрдзा рдХो рддृрдк्рдд рдХрд░рдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ै, рд╢ोрдзाрд░्рдеिрдпों рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдз рдХी рдирдИ рджिрд╢ाрдУं рдХा рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдж्рд╡ाрд░ рд╣ै, рд╕ंрдЧ्рд░рд╣рдгीрдп рдЧ्рд░ंрде рд╣ै, рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдк्рд░рдпाрд╕ рд╣ै।

рд╕рд╣ाрдпрдХ рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░, рд╣िрди्рджू рдХॉрд▓ेрдЬ, рдЕрдоृрддрд╕рд░ (рдкंрдЬाрдм); рдИрдоेрд▓: deeptisahni81@gmail.com

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।