рд╕рдоीрдХ्рд╖ा: рдЧрд▓ी рддрдоाрд╢े рд╡ाрд▓ी (рдЕрд░्рдЪрдиा рдЪрддुрд░्рд╡ेрджी)

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 941 272 7361; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com


рдкुрд╕्рддрдХ: рдЧрд▓ी рддрдоाрд╢े рд╡ाрд▓ी (рдЙрдкрди्рдпाрд╕)
ISBN 978-81-7667-367-9
рд░рдЪрдиाрдХाрд░: рд╢्рд░ीрдорддी рдЕрд░्рдЪрдиा рдЪрддुрд░्рд╡ेрджी
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рднाрд╡рдиा рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी
рдкृрд╖्рда: 152, рдоूрд▓्рдп: ₹ 175.00 рд░ुрдкрдпे, рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2019

рд╢्рд░ीрдорддी рдЕрд░्рдЪрдиा рдЪрддुрд░्рд╡ेрджी рдХा рд╕рдж्рдпः рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдЙрдкрди्рдпाрд╕ ‘рдЧрд▓ी рддрдоाрд╢े рд╡ाрд▓ी’ рдоूрд▓рддः рдордеुрд░ा рдХी рдПрдХ рдкुрд░ाрдиी рдЧрд▓ी рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдЪौрдмेрдмे рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХो рдХेрди्рдж्рд░ рдоें рд░рдЦрдХрд░ рд▓िрдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рдЪूंрдХि рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рд╕्рд╡рдпं рдордеुрд░ा рдоें рдЬрди्рдоी, рдкрд▓ीं, рдмреЬी рд╣ैं рдЕрддः рдордеुрд░ा рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдмोрд▓-рдЪाрд▓, рдкрд╣рдиाрд╡े-рдЙреЭाрд╡े рдФрд░ рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬों рд╕े рдкूрд░्рдгрддрдпा рднिрдЬ्рдЮ рд╣ैं। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдЪौрдмेрдмे рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХे рдордз्рдп рдмрдЪрдкрди рдЧुрдЬाрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдЙрдирдХी рддुрдирдХ рдоिрдЬाрдЬी, рд▓ंрдкрдЯ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░, рдЧाрд▓ी-рдЧрд▓ौрдЪ, рднांрдЧ рдЫाрдирдиे рдФрд░ рдмैрдардХों рдкрд░ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдмाрддों, рдЧрд▓ी-рдоुрд╣рд▓्рд▓े рдХे рдиैрди рдордЯрдХ्рдХों, рдЫोрд░ौं рдж्рд╡ाрд░ा рдЫोрд░िрдпों рдХे рдЫेреЬрдиे, рдХुрд╣рдиी рдоाрд░рдиे, рдЙрдирдХों рдиौंрдЪ рд▓ेрдиे рдЖрджि рдХ्рд░िрдпा рдХрд▓ाрдкों рд╕े рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╡ाрдХिрдл рд╣ैं рдФрд░ рдЗрди्рд╣ीं рд╕рдм рдЕрдиुрднрд╡ों рдХा рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рдиे рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдмрд╣ुрддाрдпрдд рд╕े рд▓ाрдн рдЙрдаाрдпा рд╣ै।

рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХो рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рдиे рдЫोрдЯे-рдЫोрдЯे рдкूрд░े 22 рдЕрдз्рдпाрдпों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै। рдкрд╣рд▓े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдордеुрд░ा рдХे рд╣ोрд▓ीрдЧेрдЯ рдХे рдЕрди्рджрд░ рдЫрдд्рддा рдмाрдЬाрд░ рдХी рд╡рд╣ рдЧрд▓ी рдЬिрд╕рдХो рдХेрди्рдж्рд░िрдд рдХрд░ рдпрд╣ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд▓िрдЦा рдЧрдпा рд╣ै। рд╣ोрд▓ीрдЧेрдЯ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрди्рджрд░ рдХी рд╕्рдеिрддि, рд╕ुрдмрд╣ рд╣ी рд╕ुрдмрд╣ рд╕рднी рджुрдХाрдиों рдкрд░ рдХрдЪोंреЬी-рдЬрд▓ेрдмी рдХी рдмिрдХ्рд░ी, рд╕्рдХूрд▓ рдЬाрддे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдЫोреЬрдиे рд╡ाрд▓े рдмрд╣рди-рднाрдИ, рдЕрдеाрдИ рдкрд░ рдПрдХ рдЕрдЦрдмाрд░ рдХो рдмांрдЪрддा рдПрдХ рдЖрджрдоी рдФрд░ рдЙрд╕े рд╕ुрдирддे рджрд╕-рдкрди्рдж्рд░рд╣ рд▓ोрдЧ рдЖрджि рдХा рдмреЬा рд╣ी рд╕рдЬीрд╡ рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рд╣ै।

рдордеुрд░ा рдХी рд▓реЬрдХिрдпाँ рдЬрдм рддрдХ рдЕрдкрдиे рдоुँрд╣ рд╕े рд╢рдм्рдж рдЙрдЪ्рдЪाрд░िрдд рдирд╣ीं рдХрд░рддीं, рдЙрдирдХा рд╕ौрди्рджрд░्рдп рд╕्рд╡рд░्рдЧ рдХी рдХिрд╕ी рдЕрдк्рд╕рд░ा рдЬैрд╕ा рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рдиे рдкрд╣рд▓े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдмреЬे рд╣ी рд╕рдЯीрдХ рд╢рдм्рджों рдоें рдХी рд╣ै -
рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’


“рд╣ोрд▓ी рд╡ाрд▓ी рдЧрд▓ी рдХे рдиुрдХ्рдХреЬ рдкрд░ рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЦूрдмрд╕ूрд░рдд рд▓реЬрдХी рдЕрдкрдиे рдЫोрдЯे рднाрдИ рдХा рд╣ाрде рдкрдХреЬे рдЦреЬी рд╣ुрдИ рдХिрд╕ी рдХा рдЗंрддрдЬाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै... рдХुрдЫ рдкрд░рджेрд╢ी рд▓реЬрдХे рдЬो рд╢ाрдпрдж рд╢рд╣рд░ рдШूрдордиे рдЖрдпे рд╣ैं, рдПрдХ рдХोрдиे рдоें рдЦреЬे рд╣ो рдЙрд╕ рд▓реЬрдХी рдХो рдЯुрдХुрд░-рдЯुрдХुрд░ рджेрдЦ рд░рд╣े рд╣ैं... рд╢ाрдпрдж рдЗрд╕рд╕े рдкрд╣рд▓े рдЙрди्рд╣ोрдиे рдЗрддрдиी рдЦूрдмрд╕ूрд░рддी рдирд╣ीं рджेрдЦी рдеी... рд▓реЬрдХी рдХा рднाрдИ рд╢рд░ाрд░рдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै... рд▓реЬрдХी рдПрдХ-рджो рдмाрд░ рдЙрд╕े рдк्рдпाрд░ рд╕े рдЯोрдХ рдЪुрдХी рд╣ै... рдкрд░ рдЙрд╕ рдкрд░ рдХोрдИ рдЕрд╕рд░ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ... рд▓реЬрдХे рдЕрднी рднी рдЦреЬे рд╣ैं... рдЕрдЪाрдирдХ рд▓реЬрдХी рдЧुрд╕्рд╕े рдоें рдЪिрд▓्рд▓ाрдИ, “рдоाрдиेрдЧो рдиाрдп, рд╣рд░ाрдордЬाрджे рдЬूрддा рджूंрдЧी рдЦेंрдЪ рдХे।“  рд▓реЬрдХी рдХी рдЬुрдмाрди рд╕े рдпूँ рдлूрд▓ рдЭрд░рддे рджेрдЦ рд▓реЬрдХे рд╡рд╣ाँ рд╕े рдЦिрд╕рдХ рд▓िрдП... рдпाрд░ рдЪुрдкрдЪाрдк рдХिрддрдиी рд╕ुрди्рджрд░ рд▓рдЧ рд░рд╣ी рдеी।” (рдкृрд╖्рда-12)

рджूрд╕рд░े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдордеुрд░ा рдХे рдЫрдд्рддा рдмाрдЬाрд░ рдХी рдЙрд╕ рдЧрд▓ी рдХे рдмाрдмू рдЧрдпा рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рдоाँ, рдпाрдиि рдЙрд╕ рдбोрдХрд░ी рдХी рдХрд╣ाрдиी рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиे рдкुрдд्рд░ рд╕े рднी рдЪाрд░ рдХрджрдо рдЖрдЧे рдмреЭрдХрд░, рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдХे рдмрд░्рддрди-рднाреЬे рдмेрдЪрдХрд░ рдХुрдЫ рдорд╣ीрдиे рдмाрд╣рд░ рдШूрдо-рдлिрд░ рдХрд░ рдлिрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдШрд░ рдоें рдЖ рдЬाрддी рд╣ै।

рддीрд╕рд░े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдмाрдмू рдЧрдпा рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рдиिрдХृрд╖्рдЯрддा рдФрд░ рдЙрдирдХे рдмреЬे рдмेрдЯे рдХैрд▓ाрд╕рдиाрде рдХी рдоेрд╣рдирдд-рдИрдоाрдирджाрд░ी рдХे рд╕ाрде рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рдЧाреЬी рдХो рдЦींрдЪрдиे рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै।

рдЪौрдеा рдЕрдз्рдпाрдп рдЙрд╕ рдоोрд╣рд▓्рд▓े рдХे рдоाрд▓िрдХ рдордХाрди рдФрд░ рдХिрд░ाрдпेрджाрд░ों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдзों рд╕े рдХрд╣ाрдиी рд╢ुрд░ू рд╣ोрдХрд░ рджрдпाрд╢ंрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдмेрдЯों рдХे рдХाрд░्рдп рдХрд▓ाрдкों рд╕े рд╣ोрддे рд╣ुрдП рдкрдк्рдкू рдЬी рдХा рдм्рдпाрд╣ рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЦрдд्рдо рд╣ोрддा рд╣ै।

рдЕрдХ्рд╕рд░ рдЧाँрд╡ों рдоें рдЬрдм рдХिрд╕ी рд▓реЬрдХे рдХी рд╢ाрджी рдирд╣ीं рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдПрдХ рдлाрд░्рдоूрд▓ा рдЕрдкрдиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдмाрд╣рд░ рд╢рд╣рд░ рдоें рднेрдЬ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рд▓реЬрдХा рдмреЬी рдиौрдХрд░ी рдкрд░ рд╣ै рдпा рдЖрдИ.рдП.рдПрд╕. рдХी рддैрдпाрд░ी рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдЖрджि... рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рдиे рднी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдкाँрдЪрд╡े рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдкрдк्рдкू рдЬी рдХो рдмрдо्рдмрдИ рднेрдЬ рджिрдпा рд╣ै рдЬрд╣ाँ рдкрдк्рдкू рдЬी рдиे рд▓реЬрдХिрдпाँ рдкрдЯाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдкрд░ рдЕрд╕рдлрд▓ рд░рд╣े рдФрд░ рдкिрдЯ-рдкिрдЯा рдХрд░ рд╡ाрдкрд╕ рдордеुрд░ा рдЖ рдЧрдпे рдЬрд╣ाँ рдк्рд░ेрдоिрдХा рдХे рд╕ाрде рд╣ोрд▓ी рдордиाрдиे рдХा рд╕рдкрдиा рд╕ंрдЬोрдХрд░ рдПрдХ рдк्рд░ेрдоिрдХा рдмрдиाрдИ рднी рдкрд░ рдк्рд░рдоिрдХा рдиे рд╣ोрд▓ी рдкрд░ рдРрд╕ा рдзोрдмी рдкाрдЯ рджिрдпा рдХि рдмेрдЪाрд░े рдорди рдорд╕ोрд╕ рдХрд░ рд░рд╣ рдЧрдпे।

рдЫрдаे рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рд╡िрдХрд▓ांрдЧ рдХोрдЯा рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ी рдиौрдХрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдиंрджрд▓ाрд▓ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдЙрдбрд╕्рдкीрдХрд░ рдкрд░ рднрдЬрди-рдХीрд░्рддрди рдж्рд╡ाрд░ा рдоोрд╣рд▓्рд▓े рд╡ाрд▓ों рдХी рдиींрдж рдЦрд░ाрдм рдХрд░рдиे рдкрд░ рдкрдк्рдкूрдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдЯрдХ рд▓реЬाрдИ рдоोрд▓ рд▓ेрдиे рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░рдХे рдмाрдмू рдЧрдпा рдк्рд░рд╕ाрдж рдХे рдШрд░ рдХी рдХрд▓рд╣ рдкрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рд╕ाрддрд╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдордеुрд░ा рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдЧीрдд-рд╕ंрдЧीрдд рдХे рд╢ौрдХ рдФрд░ рд╣рд░ рдмाрдд рдХो рдЧीрддों рдоें рдкिрд░ोрдХрд░ рдХрд╣рдиे рдХी рд╕्рдЯाрдЗрд▓ рдХा рдЬिрдХ्рд░ рд╣ै рддो рдиौрдХрд░ी рдкрд░ рджेрд╢ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдЪрд▓े рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд▓реЬрдХों рдХी рдард╕рдХ рдХा рд╡рд░्рдгрди рднी, “рдЬो рд▓реЬрдХे рджुрдмрдИ рд╕े рдЖрддे рд╣ैं рд╡े рджूрд░ рд╕े рд╣ी рдкрд╣рдЪाрди рдоें рдЖ рдЬाрддे рд╣ैं... рдЗрддрдиी рдЪрдордХ-рджрдордХ рджेрдЦ рдХोрдИ рди рдХोрдИ рд▓реЬрдХी рдХी рдоाँ рддो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рд╣ो рд╣ी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рдЗрдирдХा рд░िрд╢्рддा рднी рдЭрдЯ рд╕े рдкрдХ्рдХा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। (рдкृрд╖्рда-47)

рдЖрдард╡ें рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдоोрд╣рд▓्рд▓े рдХे рдЙрди рдмेрд╢рд░्рдо рдорд░्рджों рдХी рд░ंрдЧीрди рдоिрдЬाрдЬी рдХा рдЬिрдХ्рд░ рд╣ै рдЬिрди्рд╣ें рди рддो рд▓реЬрдХिрдпों рдХो рдЫेреЬрдиे рдоें рдХोрдИ рд╕ंрдХोрдЪ рд╣ै рдФрд░ рди рдЙрди्рд╣ें рдиोрдЪ рд▓ेрдиे рдоें рд╣ी, “рдоुрд╣рд▓्рд▓े рдХे рдорд░्рдж рдХाрдлी рд░рд╕िрдпा рдХिрд╕्рдо рдХे рдеे। ... рдРрд╕े-рдРрд╕े рдорд░्рдж рдеे рдХि рдЪрд▓рддे-рдлिрд░рддे рдФрд░рддों рдХो рдиोंрдЪ рд▓ें... рд╣рд░ рдорд╣िрд▓ा рдХो рдХोрд╣рдиी рдоाрд░ рдХрд░ рд╣ी рдиिрдХрд▓ें।(рдкृрд╖्рда-52)

рд╡िрдорд▓ा рдХाрдХी рдж्рд╡ाрд░ा рдШрд░ рдкрд░ рдЖрдИ рд╣ुрдИ рдФрд░рддों-рд▓реЬрдХिрдпों рдХो рдХाрдо рдоें рд▓рдЧाрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХाрдо рдиिрдкрдЯрд╡ाрдиे рд╕े рддंрдЧ рдЖрдХрд░ рд╕рднी рдиे рд╕рд▓ाрд╣-рдорд╢рд╡рд░ा рдХिрдпा рдФрд░ рдк्рд▓ाрди рдмрдиाрдХрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЦूрдм рдкिрджाрдпा। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै рдЕрдз्рдпाрдп-10 рдоें।
рдЕрдз्рдпाрдп 11 рдоें рдХाрдХी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЬрдоुрдиा рдЬी рдХे рдк्рд░рджूрд╖рдг рдкрд░ рдЪिंрддा рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рд╕े рд╢ुрд░ू рдХрд░рдХे рднрдЧीрд░рде рдж्рд╡ाрд░ा рдЧंрдЧा рд▓ाрдиे рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдЬрдоुрдиा рдЬी рдХो рдкूрд░्рд╡ рдирдЧрд░ рдкाрд▓िрдХा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдиाрдЧрд░ рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдпे рдЬाрдиे рдХी рдХрд╣ाрдиी рдФрд░ рдлिрд░ рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдЗंрджिрд░ा рдЧांрдзी рдХे рдорд░्рдбрд░, рдЙрд╕рд╕े рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣िंрд╕ा-рдоाрд░рдХाрдЯ рдФрд░ рд▓ूрдЯ рдкाрдЯ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдФрд░ рдЗрдорд░рдЬेंрд╕ी рд▓рдЧрддे рд╣ी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдИ рдкрд░ेрд╢ाрдиिрдпों рдХा рд╡рд░्рдгрди рдЗрд╕рдоें рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдкрд░ рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рдЫेреЬрдЦाрдиी рдХे рд╡рд░्рдгрди рд╕े рдпрд╣ рдЕрдз्рдпाрдп рднी рдЕрдЫूрддा рдирд╣ीं рд╣ै-
“... рдкिрдЫрд▓ी рддीрди рдкुрд╢्рддों рд╕े рдпे рдпрд╣ी рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдкिрддा... рднाрдИ рдФрд░ рдЕрдм рдмेрдЯे, рдоंрджिрд░... рдмाрдЬाрд░ рдЬрд╣ाँ рдоौрдХा рдоिрд▓рддा рд╣ै рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рдкिрдЫрд╡ाреЬे рдкрд░ рдиोंрдЪ рдХрд░ рдпा рдХोрд╣рдиी рдоाрд░ рдХрд░ рдиिрдХрд▓ рдЬाрддे рд╣ैं। рдЖрдП рджिрди рдкिрдЯрддे рд╣ैं...” (рдкृрд╖्рда-73)
рдЕрдз्рдпाрдп 12 рдоें рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рдХे рд╣ी рдмिрд▓्рд▓ू рдФрд░ рдмिрд░рдЬू рдХी рдкрдд्рдиी рдмрд╕ंрддी рдХी рдк्рд░ेрдо рдХрд╣ाрдиी рд╣ै рдЬो рд╢्рд░ृंрдЧाрд░ рд░рд╕ рдХे рд╕ंрдпोрдЧ рдкрдХ्рд╖ рдХो рдХ्рд▓ाрдЗрдоेрдХ्рд╕ рддрдХ рд▓े рдЬाрддी рд╣ै। 

рдЕрдз्рдпाрдп 13 рдоें рджрд╣ेрдЬ рдФрд░ рдмेрдЯी-рдкреЭाрдУ рдХी рддрд░्рдЬ рдкрд░ рдХुрдЫ рдмाрддें рд╣ैं рддो рдЕрдз्рдпाрдп 14 рдоें рд╡рд░्рд╖ा рдХे рдмрд╣ाрдиे рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг, рдкेреЬों рдХी рдХрдЯाрдИ рдФрд░ рдлिрд░ рдирдЧрд░рдкाрд▓िрдХा рдХрд░्рдоिрдпों рдХी рд╣реЬрддाрд▓, рд╢рд╣рд░ рдоें рдЧंрджрдЧी рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХे рд╕ाрде рдкрддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдкрдд्рдиी рдХी рдкिрдЯाрдИ рдХा рдЪрд▓рди, рд░рдмреЬी рдХा рдЪрд▓рди, рд░ाрдорд▓ीрд▓ा рдХा рдоंрдЪрди рдоें рд░ाрд╡рдг рдж्рд╡ाрд░ा рдзрдиुрд╖ рддोреЬрдХрд░ рд╕ीрддा рдЬी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рдХा рдордиोрд░ंрдЬрдХ рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдз्рдпाрдп 15 рдоें рдордеुрд░ा рдоें рдЧाрдп, рд╕ांреЬ рдФрд░ рдмंрджрд░ों рдХे рдЙрдд्рдкाрдд рдкрд░ рдЪिंрддा рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рднाрдд рджेрдиे рдХा рдордиोрд░ंрдЬрдХ рдХिрд╕्рд╕ा рднी рд╣ै। рдЕрдз्рдпाрдп-18 рдоें рдордеुрд░ा рдоें рдЯीрд╡ी рдХा рдкрджाрд░्рдкрдг рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдХी рд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рдордиोрд░ंрдЬрдХ рд╡рд░्рдгрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЕрдз्рдпाрдп 19  рдоें рдкрдк्рдкू рдЬी рдХा рдм्рдпाрд╣, рдмрд╕ंрддी рдХा рдоोрд╣рд▓्рд▓े рдХे рдмिрд▓्рд▓ू рдХो рдЫोреЬ рдХुрдЯिрдпा рдХे рд╕ाрдзु рдмाрдмा рдХे рд╕ंрдЧ рдЖँрдЦ рдоिрдЪैрд▓ी рдФрд░ рдЕंрдд рдоें рдоाँ-рдмाрдк рдХी рдзрди рджौрд▓рдд рдкрд░ рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдиिрдЧाрд╣ рддрдХ рдЬाрдХрд░ рдЕрдз्рдпाрдп рдХा рд╕рдоाрдкрди рд╣ोрддा рд╣ै।

рдЕрдз्рдпाрдп-20 рдоें рдоोрд╣рд▓्рд▓े рдоें рд░рд╣ рд░рд╣े рдПрдХ рдХिрд░ाрдпेрджाрд░ рдХी рдмेрдЯी рдХे рдХिрд╕ी рдХे рд╕ाрде рднाрдЧ рдЬाрдиे рд╕े рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рдХे рдПрдХ рдкिрддा рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рд╣ी рдкुрдд्рд░ рдХी рдЬрдоीрди рдХो рд╣реЬрдк рд▓ेрдиे рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдЫोрдЯे рднाрдЗрдпों рдХो рднी рднреЬрдХाрдиे рдкрд░ рд╕рдоाрдкрди рд╣ोрддा рд╣ै।
рдХुрдЫ рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдорд╣िрд▓ा рд▓ेрдЦिрдХाрдУं рдоें рд╕्рдд्рд░ी-рдкुрд░ुрд╖ рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХो рд▓ेрдХрд░ рд▓िрдЦрдиे рдХी рд╣ोреЬ рд╕ी рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ुрдИ рд╣ै। ‘рдЧрд▓ी рддрдоाрд╢े рд╡ाрд▓ी’ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХो рдкूрд░ा рдкреЭрдиे рдХे рдмाрдж рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рд░ूрдк рдоें рдЬो рд╕ाрдордиे рдЖрддा рд╣ै рд╡рд╣ рдпрд╣ рдХि рд╢्рд░ीрдорддी рдЕрд░्рдЪрдиा рдЬी рдиे рднी рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдЦूрдм рдмिंрджाрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рд╣ै рдЬिрд╕े рд░рд╕िрдХ рдкाрдардХ рдЦूрдм рдЪрдЯрдЦाрд░े рд▓े-рд▓ेрдХрд░ рдкреЭ рд╕рдХрддे рд╣ैं-
“рдмрддाрдФ рд╣рдоाрд░े рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рдХी рдЫोрд░ी рднрдЬि рдЧрдИ рдФрд░ рд╣рдоैрдИ рдкрддो рдиाँрдп... рдкूрд░े рдоोрд╣рд▓्рд▓ा рдХी рдиाрдХ рдХрдЯि рдЧрдИ। “
‘рдЕрдмे рдиाрдХ рддौ рд╣рдоाрд░ी рдХрдЯि рдЧрдИ, рд╣рдоाрд░े рд╣ोрддे рднрдпे рдХाрдИ рдФрд░ рдХे рд╕ंрдЧ рднाрдЬ рдЧрдИ।’- рдмिрд▓्рд▓ू рдФрд░ рдиंрджू рдПрдХ рд╕ंрдЧ рдмोрд▓े।’ (рдкृрд╖्рда-132)

 рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рд▓реЬрдХों рдХा рд░िрд╢्рддा рдкрдХ्рдХा рд╣ोрдиा, рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдмाрдд рд╕िрдж्рдз рд╣ोрддी рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рд▓реЬрдХों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓реЬрдХिрдпों рдХो рдЫेреЬрдиा, рд▓реЬрдХिрдпों рдХा рдмрди-рдарди рдХрд░ рдиिрдХрд▓рдиा, рдоौрдХा рдоिрд▓рддे рд╣ी рд▓реЬрдХिрдпों рдХे рдиिрдЬी рдЕंрдЧों рдкрд░ рд▓реЬрдХों рд╡ рдкुрд░ुрд╖ों рдж्рд╡ाрд░ा рдиोंрдЪ рд▓ेрдиा, рд▓реЬрдХिрдпों рдХो рдкрдЯाрдиे рдХी рд╕्рдкрд░्рдзा рдЖрджि рдХा рд╡рд░्рдгрди рдкूрд░े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдЪрд▓ा рд╣ै।

рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХी рднाрд╖ा рди рддो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдЦреЬी рдмोрд▓ी рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рди рдм्рд░рдЬрднाрд╖ा рд╣ी рдмрд▓्рдХि рдЦिрдЪреЬी рднाрд╖ा рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдмिрдиा рдкреЭे-рд▓िрдЦे рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╡рд░्рдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЬैрд╕ी рднाрд╖ा рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдк्рд░ूрдл рдХी рдЕрд╢ुрдж्рдзिрдпाँ рднी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рд╣ोрддी рд╣ैं। рдмाрдЗंрдбिंрдЧ рдРрд╕ी рдХि рдкूрд░ी рдкुрд╕्рддрдХ рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рд╣ी рдПрдХ-рдПрдХ рдкृрд╖्рда рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै।
рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рдЖрд╡рд░рдг рдиाрдо рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рд╣ी рд╣ै । рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХाрдЧрдЬ рд╕्рддрд░ीрдп рд╣ै। рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ोрдЧा, рдРрд╕ी рдЖрд╢ा рд╣ै।

1 comment :

  1. рд╕ेрддु рдоें рдоेрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░ेрд╖िрдд рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╣ेрддु рд╢्рд░ी рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी рдПрд╡ं рд╕ेрддु рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рд╣ाрд░्рджिрдХ рдЖрднाрд░।

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।