рдЖрдУ рд╣िंрджी рд╕ीрдЦें - рднाрдЧ 7

рдбॉ. рд╕рдд्рдпрд╡ीрд░ рд╕िंрд╣

рд╕рдд्рдпрд╡ीрд░ рд╕िंрд╣

рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЖрдЪाрд░्рдп (рд╣िंрджी)
рд▓ा. рдм. рд╢ा. рд░ाрдЬрдХीрдп рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдХोрдЯрдкूрддрд▓ी (рдЬрдпрдкुрд░) 303108, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рднाрд░рдд
рдЪрд▓рднाрд╖: +91 979 996 4305; рдИрдоेрд▓: drsatyavirsingh@gmail.com

рд╣िंрджी рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╢рдм्рдж рднрдг्рдбाрд░

рднाрд╖ा, рдордиुрд╖्рдп рдХे рднाрд╡ рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░ों рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ैрд╣рдо рдЬрдм рд╕ंрд╡ाрдж рдпा рд╡िрдЪाрд░ рд╡िрдиिрдордп рдоौрдЦिрдХ рдпा рд▓िрдЦिрдд рд░ूрдк рдоें рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓ेрддे рд╣ैंрдЗрд╕ рд╡ाрдЪिрдХ (рдоौрдЦिрдХ) рдпा рд▓िрдЦिрдд рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рдоूрд▓ рдоें рд╢рдм्рдж рд╣ोрддे рд╣ैंрд╕ंрд░рдЪрдиा (рд░рдЪрдиा) рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े  рд╢рдм्рдж рднाрд╖ा рдХी рд╕рдмрд╕े рдЫोрдЯी (рд▓рдШु) рдПрд╡ं рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдЗрдХाрдИ рд╣ैрдк्рд░рдд्рдпेрдХ рднाрд╖ा рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХा рднंрдбाрд░ рд╣ोрддी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдпे рд╕рднी рд╢рдм्рдж рдПрдХ рдирд╣ीं рд╣ोрддेрдХुрдЫ рд╢рдм्рдж рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों, рд╡рд╕्рддुрдУं рдЖрджि рдХे рдиाрдо рдмрддाрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ोрддे рд╣ैं; рдЙрди्рд╣ें рд╕ंрдЬ्рдЮा рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдХुрдЫ  рд╢рдм्рдж рдХाрд░्рдп (рдХрд░्рдо), рдШрдЯрдиा рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡े рдХ्рд░िрдпा рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं, рддो рдХुрдЫ рд╢рдм्рдж рд╡्рдпрдХ्рддि, рд╡рд╕्рддु рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдмрддाрддे рд╣ैं, рд╡े рд╡िрд╢ेрд╖рдг рдпा рдХ्рд░िрдпा рд╡िрд╢ेрд╖рдг рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЗрд╕рд╕े рджीрдЧрд░ рдХुрдЫ рдРрд╕े рд╢рдм्рдж, рдЬो рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рд╕े рд╣िंрджी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдП рд╣ैंрдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЗрди рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╢рдм्рджों рдХो рд╢рдм्рдж-рд╕рдоूрд╣ рдХрд╣рддे рд╣ैंрд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХी рдпрд╣ рдЬीрд╡ंрддрддा рдФрд░ рдЙрджाрд░рддा рд░рд╣ी рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдиे рдЕрдкрдиे рд╕ंрдкрд░्рдХ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╡िрднिрди्рди рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╢рдм्рджों рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдпा рд╣ैрд╣िंрджी рдХी рдЗрд╕ рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдХे рдХाрд░рдг рдЖрдЬ рдЙрд╕рдХे рдХोрд╢ рдоें рдЕрдиुрдоाрдиिрдд рдЧрдгрдиा рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рджो рд▓ाрдЦ рдХे рдЖрд╕рдкाрд╕ рд╢рдм्рдж рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ैं
рд╣िंрджी рдХे рд╢рдм्рдж-рднрдг्рдбाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╢рдм्рдж рдФрд░ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рджृрд╖्рдЯिрдпों рд╕े рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै -
 (рдХ). рдЕрд░्рде рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े
 (рдЦ). рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े
 (рдЧ). рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдпा рднाрд╖ा рд╕्рд░ोрдд рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े
 (рдШ). рд░рдЪрдиा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े
 (рдЪ). рд╡्рдпाрдХрд░рдгिрдХ рд╡िрд╡ेрдЪрди рдпा рдк्рд░рдХाрд░्рдп рдХी рджृрд╖्рдЯि
рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╢рдм्рдж рд╡िрд╡ेрдЪрди рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ै-

(рдХ) рдЕрд░्рде рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╣िंрджी рд╢рдм्рджों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг -

 рдЕрд░्рде рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ 'рд╢рдм्рдж' рднाрд╖ा рдХी рд▓рдШुрддрдо рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдЗрдХाрдИ рд╣ैрдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╢рдм्рдж рдХा рдПрдХ рдЕрд░्рде рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕े рдЙрд╕ рд╢рдм्рдж рдХा рдоूрд▓ рдЕрд░्рде рдпा рдоुрдЦ्рдп рдЕрд░्рде рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ैрдпрд╣ рдоूрд▓ рдЕрд░्рде рд╣рдоाрд░े рдорди рдоें рд╕ंрдХрд▓्рдкрдиा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд░рд╣рддा рд╣ैрд╕ाрде рд╣ी рд╕рдоाрдЬ, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕ंрджрд░्рдн рддрдеा рд╡рдХ्рддा рдХी рдоाрдирд╕िрдХ рд╕्рдеिрддि рдХे рдХाрд░рдг рд╢рдм्рджों рдХे рдЕрди्рдп рдЕрд░्рде рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддे рд╣ैंрдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрд░्рде рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╢рдм्рджों рдХो рдЪाрд░ рд╡рд░्рдЧों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं -
1. рдПрдХाрд░्рдердХ рд╢рдм्рдж - рдЗрд╕ рдХोрдЯि (рд╢्рд░ेрдгी) рдоें рд╡े рд╢рдм्рдж рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬिрдирдХा рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде, рдЕрд░्рдеाрдд् рд╡ाрдЪ्рдпाрд░्рде рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡्рдпрдХ्рддिрд╡ाрдЪрдХ рд╕ंрдЬ्рдЮा рд╢рдм्рдж рдЗрд╕ рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЖрддे рд╣ैं; рдЬैрд╕े - рд░ाрдо, рд╢्рдпाрдо, рдоोрд╣рди, рд╕ोрд╣рди, рд░ाрдЬीрд╡, рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░, рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧाँрдзी, рдЧंрдЧा, рд╕ोрдорд╡ाрд░, рдмुрдзрд╡ाрд░, рдЬрдирд╡рд░ी, рд╣िंрджी, рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдк्рд░ाрдХृрдд, рдЕрдкрдн्рд░ंрд╢, рдкुрд╕्рддрдХ, рдШрд░ рдЖрджि। рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХो рдПрдХाрд░्рдеी рд╢рдм्рдж рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं।
2. рдЕрдиेрдХाрд░्рдердХ рд╢рдм्рдж - рдЕрдиेрдХ рдЕрд░्рдеों рдХा рдмोрдз рдХрд░ाрдиे рдХी рд╕्рдеिрддि рдХो 'рдЕрдиेрдХाрд░्рдердХрддा' рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрди्рд╣ें рдЕрдиेрдХाрд░्рдеी рд╢рдм्рдж рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдпे рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं рдЬिрдирдХे рдПрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ (рдПрдХाрдзिрдХ) рдЕрд░्рде рд╣ोрддे рд╣ैं। рдХрддिрдкрдп рдЕрдиेрдХाрд░्рдердХ рд╢рдм्рджों рдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рджेрдЦें- рдЕрд▓ि = рдн्рд░рдорд░, рд╕рдЦी, рдХोрдпрд▓; рдЕंрдмрд░ = рд╡рд╕्рдд्рд░, рдЖрдХाрд╢; рдЕрдоृрдд = рдЕрди्рди, рджूрдз, рдкाрд░ा, рд╕्рд╡рд░्рдЧ, рдЬрд▓; рдЕрдм्рдЬ = рдХрдорд▓, рд╢ंрдЦ, рдХрдкूрд░, рдЪंрдж्рд░рдоा; рдХрдирдХ = рд╕ोрдиा, рдзрддूрд░ा (рдПрдХ рд╡рдирд╕्рдкрддि, рдЬो рдоाрджрдХ рд╣ोрддी рд╣ै); рдХрд▓ = рдЖрдЧाрдоी рджिрд╡рд╕, рдЕрддीрдд рджिрд╡рд╕, рдордзुрд░ рдз्рд╡рдиि, рдорд╢ीрди; рдХрд░ = рдХिрд░рдг, рд╣ाрде, рдЯैрдХ्рд╕, рд╕ूंрдб, рдХ्рд░िрдпा рд░ूрдк (рдХрд░рдиा)
рдз्рдпाрддрд╡्рдп рд░рд╣े, рдЕрдиेрдХाрд░्рдердХ рд╢рдм्рджों рдХा рдПрдХ рднेрдж рд╕рдорд░ूрдкी рд╢рдм्рдж рдиाрдо рд╕े рд╣ै। рд╕рдорд░ूрдкी  рд╢рдм्рдж рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं, рдЬो рд░ूрдк рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рддो рд╕рдоाрди рд╣ैं рдкрд░ंрддु рдЕрд▓рдЧ - рдЕрд▓рдЧ рд╕्рд░ोрддों рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рднिрди्рди-рднिрди्рди рдЕрд░्рде рд░рдЦрддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े - 'рдмрд╕' (рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी) - рдПрдХ рд╡ाрд╣рди рдХा рдиाрдо; рдмрд╕ (рд╕ंрд╕्рдХृрдд) - рд╡рд╢ (рдиिрдпंрдд्рд░рдг); рдмрд╕ (рдлाрд░рд╕ी) - рдкрд░्рдпाрдк्рдд। 'рдХाрдЬ' рд╢рдм्рдж рдХे рд╕्рд░ोрдд рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдЕрд░्рде рд╣ैं- рдХाрдЬ (рддрдж्рднрд╡) - рдХाрд░्рдп; рдХाрдЬ (рд╡िрджेрд╢ी) рдмрдЯрди рдХे рдХाрдЬ, рдЫेрдж; рдХाрдЬ (рддрдд्рд╕рдо) - рдХाрдо, рдХाрдорджेрд╡'рдкрд░' рд╢рдм्рдж рдХे рднी рдЕрдиेрдХ рдЕрд░्рде рд╣ैं, рдкрд░рдкंрдЦ, рд▓ेрдХिрди, рдКрдкрд░। 'рдЖрдо' рд╢рдм्рдж рдХे рдЕрдиेрдХाрд░्рдердХ рд╣ैं, рдЖрдо - рдЖрдо्рд░ (рдПрдХ рдлрд▓), рд╕ाрдоाрди्рдп।
3. рд╕рдоाрдиाрд░्рдердХ рд╢рдм्рдж - рдпे рдЕрдиेрдХाрд░्рдеी рд╢рдм्рдж рд╕े рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╡िрдкрд░ीрдд рд╣ै। рд╡рд╣ाँ рдПрдХ рд╢рдм्рдж рдХे рдЕрдиेрдХ рдЕрд░्рде рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рдпрд╣ाँ рдПрдХ рд╣ी рдЕрд░्рде рдХो рдмрддाрдиे (рдк्рд░рдХрдЯ) рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдиेрдХ рд╢рдм्рдж рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ें рдкрд░्рдпाрдпрд╡ाрдЪी рд╢рдм्рдж рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े, 'рдЖрдХाрд╢' - рдЧрдЧрди, рдирдн, рд╡्рдпोрдо, рдЕंрдмрд░, рд╢ूрди्рдп, рдЖрд╕рдоाрди, рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдЖрджि। 'рдЕрд╢्рд╡' - рд╣рдп, рддुрд░ंрдЧ, рдШोреЬाрд╕ैंрдзрд╡, рд╡ाрдЬी рдШोрдЯрдХ рдЖрджि। 'рдЕрдоृрдд'- рд╕ुрдзा, рдЕрдоिрдп, рдкीрдпूрд╖, рд╕ोрдо рдЖрджि। 'рдЕрдЧ्рдиि' - рдЖрдЧ, рдкाрд╡рдХ, рд╣ुрддाрд╢рди, рд╡рд╣्рдиि, рд╡ैрд╢्рд╡ाрдирд░, рджрд╣рди, рдЕрдирд▓, рдХृрд╢ाрдиु рдЖрджि। 'рдЗंрдж्рд░' - рд╕ुрд░рдкрддि, рджेрд╡ेрд╢, рджेрд╡ेंрдж्рд░, рд╕ुрд░ेंрдж्рд░, рд╕ुрд░ेрд╢, рджेрд╡рд░ाрдЬ, рд╢рдЪीрдкрддि, рд╢рдХ्рд░ рдЖрджि। 'рдЖँрдЦ'- рдЪрдХ्рд╖ु, рдиेрдд्рд░, рд▓ोрдЪрди, рдирдпрди, рджृрдЧ, рдЕрдХ्рд╖ि рдЖрджि। 'рдХрдорд▓'- рдЬрд▓рдЬ, рдкंрдХрдЬ, рдиीрд░рдЬ, рд╡ाрд░िрдЬ, рдЕंрдмुрдЬ, рдкрдж्рдо, рдХंрдЬ, рд╕рд░ोрдЬ, рдЕрд░рд╡िंрдж рдЖрджि। 'рдкाрдиी'- рдЬрд▓, рдиीрд░, рд╡ाрд░ि, рдЕंрдмु, рд╕рд▓िрд▓, рдЬीрд╡рди, рддोрдп,рдкрдп рдЖрджि। 'рдмाрджрд▓' - рдЬрд▓рдж, рд╡ाрд░िрдж, рдЕंрдмुрдж, рдоेрдШ, рдШрди, рдЬрд▓рдзрд░ рдЖрджि। 'рднрдЧрд╡ाрди' - рдИрд╢्рд╡рд░, рдкрд░рдоाрдд्рдоा, рдк्рд░рднु, рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ рдЖрджि'рдХाрдорджेрд╡' рдЕрдиंрдЧ, рдордиोрдЬ, рдордирд╕िрдЬ, рдорджрди, рдХाрдо, рдкंрдЪрд╢рд░, рдорди्рдорде, рдХंрджрд░्рдк, рд░рддिрдкрддि рдЖрджि। 'рдЧंрдЧा' - рджेрд╡рдирджी, рд╕ुрд░рд╕рд░िрддा, рднाрдЧीрд░рдеी, рдд्рд░िрдкрдердЧा, рдЬाрд╣्рдирд╡ी, рджेрд╡рдкрдЧा,рдЕрд▓рдХрдиंрджा рдЖрджि। 'рд╕ूрд░्рдп' - рджिрдирдХрд░, рджिрдиेрд╢, рд░рд╡ि, рдЖрджिрдд्рдп, рднाрдиु, рднाрд╕्рдХрд░, рдоाрд░्рддрдг्рдб, рджिрд╡ाрдХрд░ рдЖрджि। 'рд╕्рдд्рд░ी' - рдиाрд░ी, рдХाрдоिрдиी, рд╡ाрдоा, рд╡рдиिрддा, рд╕ुंрджрд░ी, рдХांрддा, рдорд╣िрд▓ा, рд░рдордгी, рдЕрдмрд▓ा, рдФрд░рдд рдЖрджि
4. рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рдердХ рд╢рдм्рдж - рдЗрди्рд╣ें рд╡िрдкрд░ीрддाрд░्рдеी, рд╡िрд▓ोрдоाрд░्рдеी рдпा рд╡िрд▓ोрдо рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрднिрдзाрди рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ैрд╡िрд▓ोрдо рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рдЙрд▓рдЯा, рд╡िрдкрд░ीрдд। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡िрд▓ोрдо рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं рдЬो рдХि рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рдж рдХा рдаीрдХ рд╡िрдкрд░ीрдд (рдЙрд▓рдЯा) рдЕрд░्рде рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░े। рдЬैрд╕े, рдЕрде - рдЗрддि, рдк्рд░ाрдЪीрди- рдЕрд░्рд╡ाрдЪीрди, рдХुрдЦ्рдпाрдд- рд╡िрдЦ्рдпाрдд, рдЧुрдг - рджोрд╖, рдЖрдоिрд╖ - рдиिрд░ाрдоिрд╖, рдоूрдХ - рд╡ाрдЪाрд▓, рдЙрдЪिрдд - рдЕрдиुрдЪिрдд, рдЖрд░्рдж्рд░ - рд╢ुрд╖्рдХ, рдЧрдгрддंрдд्рд░ - рд░ाрдЬрддंрдд्рд░, рдкाрдк - рдкुрдг्рдп, рдЧрд░рд▓ - рд╕ुрдзा, рдЕंрдзрдХाрд░ - рдк्рд░рдХाрд╢, рдЙрдкрдХाрд░ - рдЕрдкрдХाрд░, рдЙрдж्рдШाрдЯрди - рд╕рдоाрдкрди, рдЕँрдзेрд░ा - рдЙрдЬाрд▓ा, рдЬीрд╡рди - рдорд░рдг, рдЕрдорд░ - рдорд░्рдд्рдп, рдЧृрд╣рд╕्рде - рд╕ंрди्рдпाрд╕ी, рд╕ुрдЦ - рджुрдЦ, рдКँрдЪ - рдиीрдЪ, рдЙрдЧ्рд░ - рд╕ौрдо्рдп, рдЬреЬ - рдЪेрддрди, рдЕрдоीрд░ - рдЧрд░ीрдм, рдПрдХाрдЧ्рд░ - рдЪंрдЪрд▓, рдЕрдЬ्рдЮ - рд╡िрдЬ्рдЮ, рдЧृрд╣ीрдд - рд╡्рдпрдХ्рдд, рд╡िрдзрд╡ा - рд╕рдзрд╡ा, рдУрдЬрд╕्рд╡ी -рдиिрд╕्рддेрдЬ, рдХोрдк - рдХृрдкा, рдЖрдХрд░्рд╖рдг - рд╡िрдХрд░्рд╖рдг, рдЛрдЬु - рд╡рдХ्рд░, рдХृрдд्рд░िрдо - рдиैрд╕рд░्рдЧिрдХ, рдЕрдкेрдХ्рд╖ा - рдЙрдкेрдХ्рд╖ा, рдХृрддрдЬ्рдЮ - рдХृрддрдШ्рди, рдкाрд╢्рдЪाрдд्рдп - рдкौрд░्рд╡ाрдд्рдп, рджाрддा - рд╕ूрдо, рдз्рд╡ंрд╕ - рдиिрд░्рдоाрдг, рд╡िрдзि - рдиिрд╖ेрдз, рд╕्рд╡рдк्рди - рдЬाрдЧрд░рдг, рд╡्рдпाрд╕ - рд╕рдоाрд╕, рдеोрдХ - рдлुрдЯрдХрд░, рдЬंрдЧрдо - рд╕्рдеाрд╡рд░, рдЬрд╡ाрди - рд╡ृрдж्рдз, рдиेрдХ - рдмрдж, рдиिंрдж्рдп - рд╡ंрдж्рдп, рд╕ंрдзि - рд╡िрдЧ्рд░рд╣ рдЖрджि।

(рдЦ). рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рджों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг -

рдк्рд░рдпोрдЧ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рдж рдоोрдЯे рддौрд░ рдкрд░ рддीрди рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ोрддे рд╣ैं-
1. рд╕ाрдоाрди्рдп рд╢рдм्рдж 2. рддрдХрдиीрдХी рдпा рдкूрд░्рдг рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж 3. рдЕрд░्рдж्рдз рддрдХрдиीрдХी рдпा рдЕрд░्рдж्рдз рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж।
1. рд╕ाрдоाрди्рдп рд╢рдм्рдж - рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬрдирдЬीрд╡рди рддрдеा рдЙрд╕рд╕े рдЬुреЬे рдХ्рд░िрдпा - рд╡्рдпाрдкाрд░ों; рдЬैрд╕े- рд░рд╣рди-рд╕рд╣рди, рдЦाрди-рдкाрди, рдШूрдордиा-рдлिрд░рдиा, рд▓ेрди-рджेрди, рд╡िрднिрди्рди рд╢ाрд░ीрд░िрдХ, рдоाрдирд╕िрдХ рдЪेрд╖्рдЯाрдПँ рдЖрджि рддрдеा рдШрд░, рдкрд░िрд╡ाрд░, рд╕рдоाрдЬ, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░, рдк्рд░рдХृрддि рдЖрджि рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╕ाрдоाрди्рдп рд╢рдм्рджों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рджिрди - рдк्рд░рддिрджिрди рдЙрд╕ рднाрд╖ा рд╕рдоुрджाрдп рдХे рд╕рднी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рд╡े рд╕рдорд╕्рдд рд╢рдм्рдж рдЗрд╕ рдХोрдЯि рдоें рдЖрддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े- рдкाрдиी, рд╕ूрд░рдЬ, рд╣ाрде-рдкैрд░, рдоाँ - рдмाрдк, рдИрд╢्рд╡рд░, рд░ोрдЯी, рдЪाрд╡рд▓, рджाрд▓, рдЖँрдЦ, рдЬीрдн, рджाँрдд, рдХाрди, рдЪрд▓рдиा, рдмैрдардиाрдЙрдардиा, рд╕ोрдиा, рдЬाрдиा, рдЕрдЪ्рдЫा, рдмुрд░ा, рд╕рдЪ्рдЪा, рдЭूрдаा, рддेрдЬ, рдШрд░, рдж्рд╡ाрд░, рдХрд╣ाँ, рд╡рд╣ाँ, рдХрдм, рдХैрд╕े, рдирд╣ीं, рдордд рдЖрджि।
2. рддрдХрдиीрдХी рдпा рдкूрд░्рдг рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж - рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХो рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж рдЗрд╕рд▓िрдП рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдЗрди рд╢рдм्рджों рдХा рдЕрд░्рде рдкूрд░ी рдкрд░िрднाрд╖ा рджेрдХрд░ рдпा рд╕्рдкрд╖्рдЯीрдХрд░рдг рджेрдХрд░ рд╣ी рд╕рдордЭा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ैрдкूрд░्рдг рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рдпा рддрдХрдиीрдХी рд╢рдм्рдж рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬिрдирдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕ी рд╡िрд╖рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬिрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд▓िрдП рдпे рдиिрд░्рдоिрдд рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैंрдЬैрд╕े - рд╕ाрд╣िрдд्рдп рддрдеा рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ंрдЬ्рдЮा, рд╕рд░्рд╡рдиाрдо, рд╡िрд╢ेрд╖рдг, рдХ्рд░िрдпा, рдХ्рд░िрдпा - рд╡िрд╢ेрд╖рдг, рдкрджрдмंрдз, рдЙрдкрд╡ाрдХ्рдп, рд╕ंрдзि, рд╕рдоाрд╕, рдкрд░्рдпाрдпрд╡ाрдЪी, рдЙрдкрдоा, рд░ूрдкрдХ, рджीрдкрдХ, рджोрд╣ा, рдЫंрдж, рдЕрд▓ंрдХाрд░, рдЖрджि рдкूрд░्рдг рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж рд╣ैрдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдкीрд▓, рдХेрд╕, рдЦाрд░िрдЬ, рдоुрдХрджрдоा, рд╕рдо्рдорди, рдХुреЬрдХी, рд╕рдЬा, рдлрд░рдпाрджी, рдЧрд╡ाрд╣ рдЖрджि рдХोрд░्рдЯ - рдХрдЪрд╣рд░ी рдХी рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं।
рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЬ्рдЮाрдкрди, рдиिрд╡िрджा, рд╕ूрдЪрдиा, рдЕрдзिрд╕ूрдЪрдиा, рдЖрджेрд╢, рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рдЖрджेрд╢, рд╡िрдЬ्рдЮрдк्рддि, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди, рдЯिрдк्рдкрдгी, рдЕрдиुрджाрди, рдк्рд░ाрд░ूрдкрдг рдЖрджि рд╢рдм्рдж рдХाрд░्рдпाрд▓рдпी рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं рддрдеा рдШрдирдд्рд╡, рдк्рд░рддिрдмिंрдм, рдкрд░ाрд╡рд░्рддрди, рдЖрд╡рд░्рддрди, рдШрд░्рд╖рдг, рдЖрдкेрдХ्рд╖िрдХ рдШрдирдд्рд╡, рдЧुрд░ुрдд्рд╡ाрдХрд░्рд╖рдг, рд╕ंрд╡ेрдЧ, рдмрд▓ рдЖрджि рд╢рдм्рдж рднौрддिрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдкूрд░्рдг рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж рд╣ैं
3. рдЕрд░्рдж्рдз рддрдХрдиीрдХी рдпा рдЕрд░्рдж्рдз рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рдж - рдЗрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╡े рд╢рдм्рдж рдЖрддे рд╣ैं рдЬो рд╕ाрдзाрд░рдг рд╡्рдпрдХ्рддि рднी рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рднीрдЕंрддрд░ рдмрд╕ рдЗрддрдиा рд╣ै рдХि рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮ рдХा рдЕрд░्рде рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдФрд░ рдаीрдХ рдмंрдзा рд╣ुрдЖ рд╣ोрддा рд╣ै рдЬрдмрдХि рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдЕрд░्рде рд╢िрдеिрд▓ рд╣ोрддा рд╣ैрдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрди्рдп рдмोрд▓рдЪाрд▓ рдХी рд╣िंрджी рдоें рдЧрддि, рдЪाрд▓, рд╡ेрдЧ рддीрдиों рд╢рдм्рдж рдк्рд░ाрдп: рд╕्рдкीрдб рдХे рдЕрд░्рде рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдпे рддीрдиों рд╢рдм्рдж рднौрддिрдХ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рддो рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ speed, velocity рддрдеा motion рдЕрд░्рдеों рдоें рдЕрдкрдиा-рдЕрдкрдиा рдЕрд░्рде рджेрддे рд╣ैंрдХुрдЫ рдЕрди्рдп рдЙрджाрд╣рд░рдг
рд░рд╕ - рдЖрдо рдХा рд░рд╕ рддрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд░рд╕। 
рдХाрд░्рдп - рднौрддिрдХी рдоें рдХाрд░्рдп рддрдеा рд╕ाрдзाрд░рдг рдХाрд░। 
рдЕрдХ्рд╖рд░ - рд╡рд░्рдг, рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдЕрд░्рде рд╡ाрд▓ा। 
рдЕрд░्рдж्рдзрд╕ैрдиिрдХ рдмрд▓ - рдмी.рдПрд╕.рдПрдл. рддрдеा рд╕ाрдоाрди्рдп рдлोрд░्рд╕।

(рдЧ). рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдпा рднाрд╖ा рд╕्рд░ोрдд рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рджों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг -

рд╣िंрджी рдХा рд╢рдм्рджрдХोрд╢ рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдк्рд░ाрдХृрдд, рдЕрдкрдн्рд░ंрд╢ рдЖрджि рдкूрд░्рд╡ рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдЖрд░्рдп рднाрд╖ाрдУं рддрдеा рдЕрд░рдмी, рдлाрд░рд╕ी, рддुрд░्рдХी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЖрджि рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╢рдм्рджों рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ुрдЖ рд╣ैрдХाрд▓рдХ्рд░рдоाрдиुрд╕ाрд░ рдХुрдЫ рд╢рдм्рдж рдирд╡ीрди рдЕрд░्рдеों рдХी рд╡्рдпंрдЬрдиा рдХे рд╕ाрде рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ुрдП рдЬो рдЙрд╕рдХी рдиिрдЬी рд╕ंрдкрдд्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХिрдП рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैंрдЗрди рд╕рднी рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рд╕्рд░ोрдд рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рд╣िंрджी рд╢рдм्рджों рдХो рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдкाँрдЪ рд╡рд░्рдЧों рдоें рдмाँрдЯा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै - 1. рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж 2. рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рдж 3. рджेрд╢рдЬ рд╢рдм्рдж 4. рд╡िрджेрд╢ी рд╢рдм्рдж 5. рд╕ंрдХрд░ рд╢рдм्рдж।
1. рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж - рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рддрдд् + рд╕рдо рдЕрд░्рдеाрдд् рдЙрд╕рдХे (рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे) рд╕рдоाрди। рдпे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं рдЬो рд╣िंрджी рдоें рдЬ्рдпों рдХे рдд्рдпों рдХे рддुрдо рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैрд╣िंрджी рдоें рд░ाрд╢िрдпों, рдЧ्рд░рд╣ - рдирдХ्рд╖рдд्рд░ों, рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рдФрд░ рдкрд╢ु-рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХे рдиाрдо рднी рдк्рд░ाрдп: рддрдд्рд╕рдо рд░ूрдк рдоें рд╣ी рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं। рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╣ैं - рдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рддрдеा рдиिрд░्рдоिрддрдкрд░ंрдкрд░ाрдЧрдд рд╢рдм्рдж рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं рдЬो рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै рддрдеा рд╣िंрджी рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░ рд▓िрдП рдЧрдП рд╣ैंрдиिрд░्рдоिрдд рд╢рдм्рдж рд╡े рд╣ैं рдЬो рдЬ्рдЮाрди-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рдирдП рд╡िрдЪाрд░ों рдФрд░ рд╡्рдпाрдкाрд░ों рдХो рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡्рдпाрдХрд░рдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЧреЭ рд▓िрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдЪूँрдХि рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХी рдЬрдирдиी рд╣ैрдЗрд╕рд▓िрдП рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдЕрдиेрдХ рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рдоें рдШुрд▓-рдоिрд▓ рдЧрдП рд╣ैं, рдРрд╕े рд╢рдм्рдж рд╣ैं - рдЕрдЧ्рдиि, рджूрдЧ्рдз, рдХрд░्рдо, рдХрдХ्рд╖, рд╕рд░्рдк, рдзрд░्рдо, рдЧ्рд░ाрдо, рдХाрд░्рдп,рд╕ूрд░्рдп, рдХрдХ्рд╖ा, рдХрд░्рдг, рдХृрдоि, рдХ्рд░ीреЬा, рдЕрдХ्рд╖рд░, рдЕрднिрд╖ेрдХ, рдЕрднीрд╖्рдЯ, рдЕंрдХ, рд╡ाрдпु, рдзूрдо, рдЪंрдж्рд░рдоा, рддाрд░рдХ, рдкрд╢ु, рд╡рдгिрдХ, рдпрд╡, рдкुрд╖्рдк, рдкुрд╕्рддрдХ, рдмाрд▓рдХ, рдХрди्рдпा, рд╡िрдж्рдпा, рд╕ाрдзु, рдЖрдд्рдоा, рддрдкрд╕्рд╡ी, рд╡िрдж्рд╡ाрди, рд░ाрдЬा, рдкृрде्рд╡ी, рдиेрддा, рдордорддा, рдЕрд╣ंрдХाрд░, рдирд╡ीрди, рд╕ुंрджрд░, рд╕рд╣рд╕ा, рдиिрдд्рдп, рд╢рдиैः рд╢рдиैः, рдЕрдХрд╕्рдоाрдд्, рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी, рджूрд░рджрд░्рд╢рди, рдЖрдпुрдХ्рдд, рдЙрдд्рдкाрджрдирд╢ीрд▓, рдХृрд╖ि, рд╢рдХ्рддि, рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी, рдХेंрдж्рд░, рдпрд╡рди, рдиीрд░, рдорд░्рдХрдЯ, рд░ाрдд्рд░ि, рдЧंрдЧा, рдХрджрд▓ी, рддांрдмूрд▓, рдоुрдж्рд░ा, рдХрдорд▓, рд╕рдд्рдп, рджिрди, рд╢ैрдп्рдпा, рдХрд╡ि, рд╣рд░ि, рд╢рдд्рд░ु, рдорддि, рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХ, рдЕрдзीрдХ्рд╖рдХ, рдЕрднिрдпंрддा, рдкрд░्рдпрд╡ेрдХ्рд╖рдХ, рдк्рд░ाрдз्рдпाрдкрдХ, рдиिрджेрд╢рдХ, рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░, рдк्рд░рднाрдЧ рдЖрджि। рдЖрдЪाрд░्рдп рд░ाрдордЪंрдж्рд░ рд╢ुрдХ्рд▓ рдХा рдиिрдмंрдз рд╕ाрд╣िрдд्рдп, рд╕ूрд░्рдпрдХांрдд рдд्рд░िрдкाрдаी рдиिрд░ाрд▓ा рдХी рд░ाрдо рдХी рд╢рдХ्рддि рдкूрдЬा, рдпрд╢рдкाрд▓ рдХी рджिрд╡्рдпा, рдЬрдпрд╢ंрдХрд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХा рдиाрдЯ्рдп рддрдеा рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рдЙрдд्рддрдо рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╣ैं।
рдЕрд░्рдж्рдзрддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж - рдЗрд╕ рдХोрдЯि рдХे рд╢рдм्рдж рддрдж्рднрд╡ рди рд╣ोрдХрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдЕрдзिрдХ рдиिрдХрдЯ рд╣ोрддे рд╣ैंрдХрд╣рдиे рдХा рдЕрднिрдк्рд░ाрдп рд╣ै рдХि рдЕрд░्рдж्рдз рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рдж рд╡े рд╣ैं рдЬो рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд▓ рдоें рдЧ्рд░рд╣рдг рдХिрдП рдЧрдП рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╢рдм्рджों рд╕े рд╡िрдХрд╕िрдд рд╣ैं рдЬैрд╕े - рдХृрд╖्рдг >рдХिрд╢рди, рдЪंрдж्рд░ > рдЪрди्рджрд░, рд▓рдЧ्рди > рд▓рдЧрди, рдЕрдЧ्рдиि > рдЕрдЧिрди, рдоुрд╣ूрд░्рдд > рдоुрд╣ूрд░рдд, рд▓рдХ्рд╖्рдп > рд▓рдЪрдЫ, рдЕрдХ्рд╖рд░ > рдЕрдЪ्рдЫрд░, рдХृрдкा > рдХिрд░рдкा, рд╡рд░्рд╖ा > рдмрд░рдЦा, рдЬ्рдЮाрди > рдЧ्рдпाрди, рдЖрджि। рдкंрдЬाрдмी рдХे рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рд╣िंрджी рдоें рдЕрд░्рдж्рдз рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рджों рдХी рдк्рд░рдЪुрд░рддा рдмреЭ рд░рд╣ी рд╣ै।
 рд╕ाрдоाрди्рдпрддः рддрдд्рд╕рдо рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рджों рдХी рдмाрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрди рджोрдиों рдХे рдордз्рдп рдЗрд╕ рддीрд╕рд░े рд░ूрдк рдХी рдЪрд░्рдЪा рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕рд╕े рд╣рдоें рддрдд्рд╕рдо рд╕े рддрдж्рднрд╡ рддрдХ рдХी рд╢рдм्рджрдпाрдд्рд░ा рдХा рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै।
2. рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рдж - рддрдж्рднрд╡ рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै - рддрдж = рдЙрд╕рд╕े, рднрд╡ = рдЙрдд्рдкрди्рди, рдиिрд░्рдоिрдд। рдЕрд░्рдеाрдд् рдЙрд╕рд╕े рдпाрдиि рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди। рддрдж्рднрд╡ рдРрд╕े рд╢рдм्рдж рдЬो рдоूрд▓рддः рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рд╣िंрджी рдоें рд╡рд╣ рдЬ्рдпों рдХे рдд्рдпों рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рди рд╣ोрдХрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं। рдРрд╕े рд╢рдм्рджों рдХो рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рдж рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ैрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рдоेрд░ुрджंрдб рд╣ैंрдХ्рдпोंрдХि рд╣िंрджी рд╢рдм्рдж рднंрдбाрд░ рдоुрдЦ्рдпрддः рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рджों рд╕े рд╣ी рднрд░ा рд╣ैрднाрд░рддेंрджुрдХाрд▓ीрди рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рдоैрдеिрд▓ीрд╢рд░рдг рдЧुрдк्рдд рдХा рдХाрд╡्рдп рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХे рдк्рд░рддिрдоाрди рдХрд╣े рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं।
рддрдж्рднрд╡ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХो рддрдд्рд╕рдо рд╢рдм्рджों рдХे рд╕ाрде рд░рдЦрдХрд░ рдХрддिрдкрдп рдЙрджाрд╣рд░рдг рдк्рд░рд╕्рддुрдд рд╣ैं- рдЧाँрд╡ (рдЧ्рд░ाрдо), рдЖрдЧ (рдЕрдЧ्рдиि), рджूрдз (рджूрдЧ्рдз), рд╕ाँрдк (рд╕рд░्рдк), рдмрд░ाрдд (рд╡рд░рдпाрдд्рд░ा), рдШрд░ (рдЧृрд╣), рднрдЧрдд (рднрдХ्рдд), рдХाрди (рдХрд░्рдг), рдЖँрдЦ (рдЕрдХ्рд╖ि), рд╕ाрдд (рд╕рдк्рдд), рдоुँрд╣ (рдоुрдЦ), рд╣ाрдеी (рд╣рд╕्рддिрди), рдХाрдЬ (рдХाрд░्рдп), рдЕँрдзेрд░ा (рдЕंрдзрдХाрд░), рдЦीрд░ (рдХ्рд╖ीрд░), рдХुрдо्рд╣ाрд░ (рдХुंрднрдХाрд░), рдиींрдж (рдиिрдж्рд░ा), рдкीрда (рдкृрд╖्рда), рднाрдИ (рдн्рд░ाрддृ), рдоोрд░ (рдордпूрд░), рднैंрд╕ (рдорд╣िрд╖ी), рджрд╣ी (рджрдзि), рдЬीрдн (рдЬिрд╣्рд╡ा), рдЬेрда (рдЬ्рдпेрд╖्рда), рдЕрдЯाрд░ी (рдЕрдЯ्рдЯाрд▓िрдХा), рд╕рдЪ (рд╕рдд्рдп), рдкрдХ्рдХा (рдкрдХ्рд╡), рдзुрдЖँ (рдзूрдо), рднीрдЦ (рднिрдХ्рд╖ा), рдордХ्рдЦी (рдордХ्рд╖िрдХा), рд░ाрдд (рд░ाрдд्рд░ि), рд╕ाрд╕ (рд╢्рд╡рд╢्рд░ु), рд╕рд╕ुрд░ (рд╢्рд╡рд╕ुрд░), рдЪिреЬिрдпा (рдЪрдЯрдХा), рдХौрдЖ (рдХाрдХ), рдЖрдЬ (рдЕрдж्рдп), рдХाрда (рдХाрд╖्рда), рдЕрд╣ीрд░ (рдЖрднीрд░), рд▓ौंрдЧ (рд▓рд╡ंрдЧ), рд╣рд▓्рджी (рд╣рд░िрдж्рд░ा) рдЖрджि।
3. рджेрд╢рдЬ рд╢рдм्рдж - рд╣िंрджी рдХे рд╡े рд╢рдм्рдж рдЬो рд▓ोрдХ рднाрд╖ा рдоें рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि рдХा рдХोрдИ рднाрд╖ा рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕्рд░ोрдд рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा, рджेрд╢рдЬ рд╢рдм्рдж рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдпे  рд╢рдм्рдж рдЕрдиुрдХрд░рдг, рдк्рд░рддिрдз्рд╡рдиि рддрдеा рд╕्рд╡рд░ рдЕрдерд╡ा рд╡्рдпंрдЬрди рднेрдж рдХे рдХाрд░рдг рдмрди рдЧрдП рд╣ैं - рднोंрджू, рдЭाреЬू, рдЭंрдЭрдЯ, рднोंрдкू, рдЕрдЯрдХрд▓, рдЯрдЯ्рдЯी, рдкрдЧреЬी, рд▓ोрдЯा, рдЭрдХрдЭрдХ, рдЯाँрдЧ, рдердк्рдкреЬ, рдаोрдХрд░, рддेंрджुрдЖ, рдаेрд╕, рдард╕ाрдард╕, рдЯрдиाрдЯрди, рдХрдмрдб्рдбी, рдеोрдеा, рд▓ुрдЯिрдпा, рдбिрдмिрдпा, рдзाрдо (рдХाрдо-рдзाрдо), рдЕреЬोрд╕ (рдЕреЬोрд╕-рдкреЬोрд╕), рдЯाрдмрд░, рднाрдпрд▓ा (рдоिрдд्рд░), рд░ुँрдЦ (рдкेреЬ), рд╕ुрдкреЬा, рдкों-рдкों, рдЪूँ-рдЪूँ рдЖрджि।
4. рд╡िрджेрд╢ी рдпा рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж - рдЖрдЧрдд рд╢рдм्рдж рдХा рдЕрд░्рде рд╣ै (рдХрд╣ीं рд╕े) рдЖрдпा рд╣ुрдЖ। рдЕрд░्рдеाрдд् рд╡े рд╢рдм्рдж рдЬो рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ाрдУं рд╕े рдЖрдП, рдЖрдЧрдд рдпा рд╡िрджेрд╢ी  рд╢рдм्рдж рдХрд╣े рдЬाрддे рд╣ैंрднाрд░рдд рдоें рдпुрдЧों рд╕े рдЕрдиेрдХ рднाрд╖ा - рднाрд╖ी рд▓ोрдЧ рдЖрдХрд░ рдШुрд▓-рдоिрд▓ рдЧрдПрдЗрдирдоें рдЕрд░рдмी, рдлाрд░рд╕ी, рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдк्рд░рдоुрдЦ рдеेрд╣िंрджी рдоें рдЗрди рднाрд╖ाрдУं рдХे рдЕрдиेрдХ рд╢рдм्рдж рдРрд╕े рдоिрд▓ рдЧрдП рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рддрдХ рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рдХे рдЕрдкрдиे рдирд╣ीं рд╣ैंрд╣िंрджी рдоें рдоुрдЦ्рдп рд░ूрдк рд╕े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ाрдУं рд╕े рдЖрдП - рдЕрд░рдмी, рдлाрд░рд╕ी, рдкोрд░्рддрдЧीрдЬ, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, рдл्рд░ेंрдЪ, рддुрд░्рдХी, рдпूрдиाрдиी, рдЗрдЯाрд▓िрдпрди, рдкрд╢्рддो, рдЪीрдиी, рд░ूрд╕ी рдЖрджि
 1. рдЕрд░рдмी рд╢рдм्рдж - рд╣िंрджी рдоें рдЕрд░рдмी рдХे рдХुрдЫ рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╢рдм्рджों рдХी рдкेрд╢рдХрд╢ рд╣ै - рдХिрддाрдм, рдЕрджाрд▓рдд, рдоुрдХрджрдоा, рдлैрд╕рд▓ा, рд╣рд▓рд╡ाрдИ, рдЕрдоीрд░, рдХрд▓рдо, рд╣िрд░ाрд╕рдд, рдоुंрд╕िрдл, рд╡рдЬीрд░, рд╣рдЬ, рдИрдж, рдоोрд╣рд░्рд░рдо, рдмрд▓рдЧрдо, рдоौрдХा, рд░рд╣ीрдо, рдирддीрдЬा, рддрдХрджीрд░, рддрдоाрд╢ा, рдирдХрдж, рдордХाрди, рд░िрд╢्рд╡рдд, рдФрдЬाрд░, рдФрд░рдд, рдЗрд▓ाрдЬ, рдирдХ्рд╢ा, рдоीрдиाрд░, рдоुрд░рдм्рдмा, рд▓िрдлाрдлा, рд╣рд▓рд╡ा, рд╣ुрдХ्рдХा, рджिрдоाрдЧ, рдЬрд╣ाрдЬ, рдЬрд╡ाрд╣рд░, рдЬрдиाрдм, рдЖрджрдоी, рдФрд▓ाрдж, рдЗрд╕्рддीрдлा, рдХाрдиूрди, рдХрд╕ूрд░, рдЦрддрд░ा, рдЦрдмрд░, рдЧрджрд░, рдЧрдмрди, рдЧрд░ीрдм, рддोрддा, рддрд╣рд╕ीрд▓, рджुрдХाрди, рдирд╣рд░, рдирдХрдж, рдирдоाрдЬ, рдлрдХीрд░, рдорд▓्рд▓ाрд╣, рдорддрд▓рдм, рдоुрдл्рдд, рдоाрд▓, рдоुрд╕ाрдлिрд░, рд▓िрд╣ाрдл, рдХाрдлिрд▓ा, рдХिрд╕्рдо, рдХुрд░ाрди, рдХिрд╕्рдордд, рдХीрдордд, рдХुрд░्рд╕ी, рдХрд╕рд░рдд, рдЦрдд, рдХрд░्рдЬ, рдХрдд्рд▓, рдЕрдоीрд░, рдЕрд▓्рд▓ा, рдЖрдЦिрд░, рдЖрд╕ाрдоी, рдПрд╣рд╕ाрди, рдРрд╢, рдЕрдХрд▓, рдЧрдЬрдм, рдЧुрд▓ाрдо, рдЬрдиाрдм, рдирдХрд▓, рдлाрдпрджा, рдлрд╕рд▓, рдлौрдЬ, рдлрд╡्рд╡ाрд░ा, рдмрд╣рд╕, рдмрдЬाрдЬ, рдмाрдХी, рдРрдирдХ, рдорджрдж, рд░рдж्рджी, рдЕрд░्рдХ рдЖрджि।
 2.рдлाрд░рд╕ी рд╢рдм्рдж - рднाрд░рдд рдоें рдордз्рдпрдХाрд▓ीрди рд░ाрдЬाрдУं рдХे рд░ाрдЬ्рдп рдХाрд▓ рдоें рдлाрд░рд╕ी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рдкрдж рд╕े рд╡िрднूрд╖िрдд рдеी। рд▓ंрдмे рд╕рдордп рддрдХ рдЬрди рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдлाрд░рд╕ी рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдП। рдЗрдирдоें рдХрддिрдкрдп рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╢рдм्рджों рдХी рдмाрдирдЧी рдкेрд╢ рд╣ै - рдкाрдЬाрдоा, рд╢рд╣рд░, рджेрд╣ाрдд, рдорд░ीрдЬ, рдмुрдЦाрд░, рд╣рдХीрдо, рджрд╡ा, рд╢рд░рдо, рд╕рдм्рдЬी, рдЕंрдЧूрд░, рдЕрдЧрд░, рдЕрдиाрд░, рдЖрдЗрдиा, рд╕рд░рдХाрд░, рд╣ुрдХ्рдо, рдЦрдЬांрдЪी, рдиाрдпाрдм, рдХुрд▓्рдлी, рдХрдоीрдЬ, рдХिрд╢рдоिрд╢, рдИрдоाрдирджाрд░, рдЙрд╕्рддрд░ा,рдХрд╕्рдмा, рдХрд▓ाрдХंрдж, рд╣рдЬाрдордд, рд╣ैрдЬा, рд╣рдоेрд╢ा, рд╢ाрджी, рдиाрдпाрдм, рдЪрд╢्рдоा, рджрд░рдмाрд░, рдЬिрд▓ा, рдЪुрдХрди्рджрд░, рдЦूрди, рдЪीрд▓рдо, рдмрд▓рд╡ा, рд╢िрдХाрд░, рд╡рдХीрд▓, рд╢рд▓рд╡ाрд░, рд░ुрдоाрд▓, рдмेрдИрдоाрди, рдмрд╡ाрд╕ीрд░, рдмрд░्рдл, рдкोрджीрдиा, рджрд▓ाрд▓,рдЬुрд▓ाрд╣ा, рдЬрд▓ेрдмी, рдЪрд░рдмी, рдЪрдкрд░ाрд╕ी, рдЪрди्рджा, рддीрд░, рдЬрдоाрджाрд░, рдЬाрджू, рдирдордХ, рдирдЧीрдиा, рд╣рд╡рд▓рджाрд░, рд╕िрдкाрд╣ी, рдХрдоाрди, рд╣рдорд▓ा, рд╕िрдлाрд░िрд╢, рдЧुрд▓ाрдмрдЬाрдоुрди, рдмрд░्рдлी, рдоिрд╖्рдаाрди, рдмрджाрдо, рд╕ेрдм, рдоुрдирдХ्рдХा, рдкिрд╕्рддा, рддрд░рдХाрд░ी, рдЦрд░рдмूрдЬा, рдХрдж्рджू, рдоोрдЬा, рд╕ाрдлा, рдЪाрджрд░, рд░рдЬाрдИ, рдоुрд╣рд▓्рд▓ा, рдкрд░рдЧрдиा, рд╕ुрд░рдоा, рддрдЦ्рдд, рдоेрдЬ, рдЗрдд्рд░, рдордЬрд╣рдм, рдЦुрджा, рджрд░рд╡ाрдЬा, рджीрд╡ाрд░, рдоंрдЬिрд▓, рдиाрд╕ूрд░, рдЬुрдХाрдо, рдирдм्рдЬ, рдЦुрдж, рдлрд▓ाँ, рдЦрд░ीрджрдиा, рдлрд░рдоाрдиा, рдЖрдЦिрд░, рдмेрд╢рдХ, рдмрджрдиाрдо, рдмेрдХाрд░, рдмेрд╣рдпा, рдЬ्рдпाрджा, рдХрдо, рдирд░рдо, рдиाрдЦुрд╢, рдЬाрджू, рджрд░्рдЬी, рдиाрд╢рдкाрддी, рдмाрдЧ, рдмрд░ाрдорджा, рдмाрдЬाрд░, рдмाрд▓ूрд╢ाрд╣ी, рдмीрдоा, рдмुрдиिрдпाрдж, рдоुрд░्рджा, рд░рд╕ीрдж, рд░ंрдЧीрди, рд░ोрд╢рдирджाрди, рд▓рдЧाрдо, рд▓рдХрд╡ा, рд╢рд╣рддूрдд, рд╢ेрд░, рд╕рдоोрд╕ा, рд╕рд░्рд░ाрдл, рд╕ाрджा рдЖрджि।
 3. рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╢рдм्рдж- рдЖंрдЧ्рд▓ рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рдж рди рдХेрд╡рд▓ рд╣िंрджी рдмрд▓्рдХि рднाрд░рдд рдХी рдЕрди्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рдРрд╕े рд░рдо рдЧрдП рдЬैрд╕े рдкाрдиी рдоें рдирдордХ। рдХрддिрдкрдп рдЖंрдЧ्рд▓ рд╢рдм्рдж рджृрд╖्рдЯрд╡्рдп рд╣ैं - рдХोрд░्рдЯ, рдЕрдкीрд▓, рдХрд▓рдХ्рдЯрд░, рд░ेрд▓, рдЗंрдЬिрди, рд╢рд░्рдЯ, рдкैंрдЯ, рд╕ूрдЯ, рдмिрд╕्рдХिрдЯ, рдЖрдЗрд╕рдХ्рд░ीрдо, рдХैрдорд░ा, рд╣ोрд╕्рдЯрд▓, рд╕्рдЯेрд╢рди, рд╕्рдХूрд▓, рдХॉрд▓ेрдЬ, рдСрдлिрд╕, рдЕрдлрд╕рд░, рдХрдо्рдкрдиी, рдХ्рд░ीрдо, рд▓ेрдбी, рдХोрдЯ, рд░िрдкोрд░्рдЯ, рд╕्рд╡ेрдЯрд░, рдмैंрдХ, рдмैрдЯрд░ी, рдбॉрдХ्рдЯрд░, рдлुрдЯрдмॉрд▓, рдлिрд▓्рдо, рдирд░्рд╕, рдбाрдпрд░ी, рдЯैрдХ्рд╕ी, рдЯैрдХ्рд╕, рдЧैрд╕, рдбेрд╕्рдХ, рдкुрд▓िрд╕, рдЯ्рдпूрдм, рд╕िрдиेрдоा, рдЧ्рд▓ाрд╕, рдлीрд╕, рдХाрдкी, рдПрдЬेंрдЯ, рдХрди्рдбрдХ्рдЯрд░, рдб्рд░ाрдЗрд╡рд░, рдХ्рд░िрдХेрдЯ, рдЧाрдЯрд░, рдЪाрдХ, рдЬрдЬ, рдЬрдирд╡рд░ी, рдЬुрд▓ाрдИ, рдЕрдЧрд╕्рдд, рдоैрдиेрдЬрд░, рдк्рд▓ांрдЯ, рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо, рдлोрдЯो, рдмрдЬрдЯ, рдкाрдЙрдбрд░, рдкंрдЪрд░, рдл्рд░ाрдХ, рдоाрдЪिрд╕, рд▓ाрд▓рдЯेрди, рд╕рд░рдХрд╕, рд╕िрдЧрд░ेрдЯ, рддाрд░рдХोрд▓, рдХрдо्рдкाрдЙंрдбрд░, рдерд░्рдорд╕, рдкेрдЯ्рд░ोрд▓, рдкिрди, рдлेрд▓, рдмोрд░्рдб, рд▓ाрдЯрд░ी, рд▓ैрдо्рдк, рд╕ूрдЯрдХेрд╕ рдЖрджि рд╣ैं।
 4. рдкोрд░्рддрдЧीрдЬ рд╢рдм्рдж - рдкुрд░्рддрдЧाрд▓ी, рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рддीрдиों рднाрд░рдд рдкрд░ рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рдпрд╣ рд╕рдордп 18рд╡ीं рд╢рддी рдХा рдеा। рдЕंрддрддः рд╕рдлрд▓рддा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХो рдоिрд▓ी। рд╣िंрджी рдоें рдкोрд░्рддрдЧीрдЬ рд╢рдм्рдж рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рдРрд╕े рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рдкोрд░्рддрдЧीрдЬ рд╢рдм्рдж рд╣ैं - рдЗрд╕्рдд्рд░ी, рдХрдирд╕्рддрд░, рдЧрдорд▓ा, рдЪाрдмी, рдЖрд▓рдоाрд░ी, рдЖрд▓рдкिрди, рдЧोрджाрдо, рдХॉрдлी, рддрдо्рдмाрдХू, рдмोрддрд▓, рд╕ंрддрд░ा, рдкрдкीрддा, рдХрдк्рддाрди, рдиीрд▓рдо, рдкाрджрд░ी, рдмाрд▓рдЯी, рд╕ाрдмुрди, рдЖрдпा, рдЧोрднी, рддौрд▓िрдпा, рддिрдЬोрд░ी, рдкрд╢ु, рдкрд░ाрдд, рдкीрдкा, рдлीрддा, рдлाрд▓рддू, рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी, рдоिрд╕्рдд्рд░ी, рд╕ाрдпा рдЖрджि।
 5. рдпूрдиाрдиी рд╢рдм्рдж - рдпूрдиाрди рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрдмंрдз рдЪंрдж्рд░рдЧुрдк्рдд рдоौрд░्рдп рдХाрд▓ рд╕े рд░рд╣े рд╣ैं। рджोрдиों рд╣ी рджेрд╢ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рдоेँ рдЕрдЧ्рд░рдгी рд░рд╣े рд╣ैं। рдХрддिрдкрдп рдпूрдиाрдиी рд╢рдм्рдж рдЬिрдирдХा рд╣िंрджी рдоें рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрддा рд╣ै - рдПрдХेрдбрдоी, рдПрдЯрд▓рд╕, рдЯ्рд░ाрдо, рдРрдЯрдо, рдЯेрд▓ीрдлोрди, рдЧ्рд░ाрдоोрдлोрди, рджрдореЬी, рд╕ुрд░ंрдЧ, рдХрд╕्рддूрд░ी, рдбेрд▓्рдЯा, рдмाрдЗрдмिрд▓ рдЖрджि।
 6. рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рд╢рдм्рдж - рдл्рд░ेंрдЪ рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рддрдеा рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рдШुрд▓рдоिрд▓ рдЧрдП। рдХрддिрдкрдп рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी  рд╢рдм्рдж- рдорд╢ीрди, рдоाрд╕्рдЯрд░, рдПрдбрд╡ोрдХेрдЯ, рдХрдк, рдХूрдкрди, рдбीрд▓рдХ्рд╕, рдХाрд▓рд░, рдоैрдо, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ, рдкिрдХрдиिрдХ, рд▓ैрдо्рдк, рдХाрд░рддूрд╕, рдмेрд╕िрди, рдХाрдЬू, рдХрд░्рдл्рдпू, рдХाрд░्рдЯूрди, рдЯेрдиिрд╕, рдкेंрд╕िрд▓, рдоीрдЯрд░ рдЖрджि।
 7. рддुрд░्рдХी рд╢рдм्рдж - рднाрд░рдд рдоें рдЖрдП рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдоुрд╕्рд▓िрдо рд╢ाрд╕рдХों рддрдХ рдордз्рдп рдПрд╢िрдпा рдоें рддुрд░्рдХी рд╣ी рдоुрдЦ्рдп рднाрд╖ा рдеी। рдЙрд╕ рд╕рдордпрдпрд╣ рд╡्рдпाрдХрд░рдгिрдХ рдирд╣ीं рд▓े рдкाрдпी рдЗрд╕рд▓िрдП рдлाрд░рд╕ी рдиे рднाрд░рдд рдоे рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХा рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। рддुрд░्рдХी рдХे рдХुрдЫ рд╢рдм्рдж рдЬो рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं - рдмीрдмी, рдмрд╣ाрджुрд░, рдмेрдЧрдо, рдХैंрдЪी, рдХुрд░्рддा, рджрд░ोрдЧा, рддोрдк, рдЪрдо्рдордЪ, рдЧрд▓ीрдЪा, рд▓ाрд╢, рд╕ुрд░ाрдЧ, рдЖрдХा, рдЙрд░्рджू, рдХुрд▓ी, рдоुрдЧрд▓, рдмुрд▓рдмुрд▓, рдЪेрдЪрдХ, рдЪाрдХू, рдЪाрд░рдкाрдИ, рддрд▓ाрд╢, рдмाрд░ूрдж, рдоुрдЪрд▓рдХा, рд▓рдлंрдЧा, рд╕ौрдЧाрдд, рдЦाрди, рдХाрдмू рдЖрджि।
 8. рдЗрдЯैрд▓िрдпрди рд╢рдм्рдж - рдЗрдЯैрд▓िрдпрди рд╢рдм्рдж рднी рд╣िंрджी рд╢рдм्рдж рднрдг्рдбाрд░ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं - рд▓ाрдЯрд░ी, рд░ाрдХेрдЯ, рд╕्рдЯूрдбिрдпो, рдорд▓ेрд░िрдпा, рдмाрд▓рдХрдиी, рд░ेрдЬिрдоेंрдЯ, рдбेрд╕्рдХ, реЪрдЬрдЯ, рдЕрд▓ाрд░्рдо, рдХрд░्рдирд▓, рдоॉрдбрд▓ рдЖрджि।
 9. рдкрд╢्рддो рд╢рдм्рдж - рдкрдаाрди, рдЕрдЦрд░ोрдЯ, рдЧुрдгрдбा, рдЕрдЪाрд░, рдбेрд░ा, рдЧреЬрдмреЬ, рдирдЧाреЬा, рд╣рдордЬोрд▓ी, рдкрдЯाрдЦा, рдЬрдоाрд▓рдЧोрдЯा, рдордЯрд░рдЧрд╢्рддी, рд▓ुрдЪ्рдЪा рдЖрджि рдкрд╢्рддो рд╢рдм्рдж рд╣िंрджी рдоें рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं।
 10. рдЕрди्рдп рд╢рдм्рдж - рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╢рдм्рджों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд╣िंрджी рд╢рдм्рдж рднрдг्рдбाрд░ рдоें рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рд╡िрджेрд╢ी рднाрд╖ी рд╢рдм्рдж рдмрд╣ुрдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं, рджेрдЦें - рд░िрдХ्рд╢ा, рдЬूрд▓ूрд╕ (рдЬाрдкाрдиी), рд╕िंрджूрд░, рдЪाрдп, рд▓ीрдЪी (рдЪीрдиी), рддुрд░ुрдк, рдкрдо्рдк, рд╕्рдХाрдЙрдЯ, рдб्рд░िрд▓, рдмрдо (рдбрдЪ), рдЯ्рд░ेрди, рдмैंрдЧрди, рд╕ेрдоीрдиाрд░ (рдЬрд░्рдорди), рдЬाрд░, рдЯुрди्рдб्рд░ा, рд╕्рдкुрддрдиिрдХ, рд░ूрдмрд▓ (рд░ूрд╕ी), рдПрдЬेंрдбा, рдХेрддрд▓ी, рд░ाрд╢рди, рдкेंрд╢рди, рдоिрд▓, рдкाрд░्рд▓िрдпाрдоेंрдЯ (рд▓ैрдЯिрди), рд▓ाрдоा (рддिрдм्рдмрддी) рдЖрджि।
5. рд╕ंрдХрд░ рдпा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рдж - рд╣िंрджी рдоें рдХुрдЫ рд╢рдм्рдж рдРрд╕े рднी рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं, рдЬो рджो рднिрди्рди рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╢рдм्рджों рдПрд╡ं рдк्рд░рдд्рдпрдпों рдХे рдпोрдЧ рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рд╣ुрдП рд╣ैं, рдЬैрд╕े -
 ● рдлाрд░рд╕ी + рд╣िंрджी- рдмेрдбौрд▓ (рдмे + рдбोрд▓), рдЦूрди рдкрд╕ीрдиा (рдЦूрди + рдкрд╕ीрдиा) рдЖрджि।
  рд╣िंрджी + рдлाрд░рд╕ी - рдкाрдирджाрди (рдкाрди + рджाрди), рдЫाрдпाрджाрд░ (рдЫाрдпा + рджाрд░) рдЖрджि।
 ● рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी + рдлाрд░рд╕ी - рдЬेрд▓рдЦाрдиा (рдЬेрд▓ + рдЦाрдиा), рд╕ीрд▓рдмंрдж (рд╕ीрд▓ + рдмंрдж) рдЖрджि।
 ● рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी + рд╣िंрджी - рдЯिрдХрдЯрдШрд░ (рдЯिрдХрдЯ + рдШрд░), рд░ेрд▓рдЧाреЬी (рд░ेрд▓ + рдЧाреЬी) рдЖрджि।
 ● рдЕрд░рдмी + рдлाрд░рд╕ी- рддрд╣рд╕ीрд▓ + рджाрд░ (рддрд╣рд╕ीрд▓ + рджाрд░), рдлिрдЬूрд▓ рдЦрд░्рдЪ (рдлिрдЬूрд▓ + рдЦрд░्рдЪ) рдЖрджि।
 ● рдкोрд░्рддрдЧीрдЬ + рд╣िंрджी - рдкाрд╡рд░ोрдЯी (рдкाрд╡ + рд░ोрдЯी) рдЖрджि।

(рдШ). рд░рдЪрдиा (рд╕ंрд░рдЪрдиा) рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╣िंрджी рд╢рдм्рджों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг - рд░рдЪрдиा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рджों рдХे рддीрди рднेрдж рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं-

1. рд░ूреЭ рдпा рдоूрд▓ рд╢рдм्рдж 2. рдпौрдЧिрдХ рдпा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рдж 3. рдпोрдЧрд░ूреЭ

1. рд░ूреЭ рдпा рдоूрд▓ рд╢рдм्рдж - рд╡े рд╢рдм्рдж рдЬिрдирдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдЕрди्рдп рд╢рдм्рджों рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ। рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрди्рдп рдХिрд╕ी рд╢рдм्рджों рдХे рдоेрд▓ рд╕े рдирд╣ीं рдмрдиे рд╣ों, рдЙрди्рд╣ें рд░ूреЭ рдпा рдоूрд▓ рд╢рдм्рдж рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рджिрди, рд░ाрдд, рдШрд░, рдЧрдзा, рдЙрд▓्рд▓ू, рддाрд░ा, рдиाрдЧ, рд╣рд░ि, рдЧाрдп рдЖрджि।
2 рдпौрдЧिрдХ рдпा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рдж - рдпौрдЧिрдХ рд╢рдм्рдж рд╡े рд╢рдм्рдж рд╣ैं рдЬिрдирдХी рд░рдЪрдиा рдПрдХाрдзिрдХ рд╢рдм्рджों рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рд╣ुрдИ рд╣ै। рдпौрдЧिрдХ рдпा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рджों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдЖрдкрд╕ рдоें рджो рд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдХे рдоिрд▓рдиे рд╕े рдпा рд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдоें рдк्рд░рдд्рдпрдп рддрдеा рдЙрдкрд╕рд░्рдЧ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ोрддा рд╣ै। рдЙрджाрд╣рд░рдгाрд░्рде -
рджो рд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдХा рдоिрд▓рдирдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी, рдШुреЬрд╕рд╡ाрд░, рдХाрд▓ीрдоिрд░्рдЪ, рдкाрдард╢ाрд▓ा, рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдЬрд▓ाрд╡ृрдд्рдд, рд╡рд╕ंрддोрдд्рд╕рд╡, рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп, рд╡ाрдЪрдиाрд▓рдп, рдЪिрдХिрдд्рд╕ाрд▓рдп, рдбाрдХрдШрд░, рдЪिреЬिрдпाрдШрд░ рдЖрджि।
рд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдоें рдк्рд░рдд्рдпрдп рддрдеा рдЙрдкрд╕рд░्рдЧ рдХा рдоिрд▓рди - рдк्рд░рдд्рдпрдп рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े; рдмुреЭाрдкा, рдирдордХीрди, рд▓реЬрдХрдкрди, рдИрдоाрдирджाрд░, рдзрдирд╡ाрди, рдпाрджрд╡, рд░ाрдШрд╡, рдоिрдд्рд░рддा, рд╕ुंрджрд░рддा, рдирдо्рд░рддा, рдкрд╢ुрддा, рдоाрдирд╡рддा рдЖрджि। рдЙрдкрд╕рд░्рдЧ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े- рдЕрд╕ुंрджрд░, рдмेрдШрд░, рд╕ुрд╢ीрд▓, рдЕрдирдкреЭрд╡िрдирдо्рд░, рд╡िрджेрд╢, рд╕्рд╡рджेрд╢, рд╕्рд╡рдЬрди, рдмрджрдмू, рдЦुрд╢рдмू, рдЕрдЬेрдп рдЖрджि।
3. рдпोрдЧрд░ूреЭ - рдЗрдирдХी рдиिрд░्рдоिрддि рдпौрдЧिрдХ рд╢рдм्рджों рдЬैрд╕ी рд╣ोрддी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЗрдирд╕े рдиिрд╕ृрдд рдЕрд░्рде рд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдХी рддрд░рд╣ рдк्рд░рдХрдЯ рд╣ोрддा рд╣ै। рдЕрддः рдЗрди्рд╣ें рдпोрдЧрд░ूреЭ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै, рдЬैрд╕ेрдкंрдХрдЬ, рдЬрд▓рдЬ, рдЪрддुрд░ाрдирди, рдкंрдЪाрдирди, рджрд╢ाрдирди, рдЬрд▓рдж, рдкीрддाрдо्рдмрд░, рд▓ंрдмोрджрд░, рдШрд░рд╡ाрд▓ा, рдЕрдХ्рд╖рд░, рдЕрдоृрдд рдЖрджि।
рдз्рдпाрддрд╡्рдп рд░рд╣े рдпौрдЧिрдХ рдФрд░ рдпोрдЧрд░ूреЭ рд╢рдм्рджों рдоें рдЕंрддрд░ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЬрд╣ाँ рдпौрдЧिрдХ рд╢рдм्рдж рдЕрдкрдиी рдиिрд░्рдоिрддि рдХे рдоूрд▓ рд╢рдм्рджों рдХी рдЕрд░्рде рдЫрдЯा рдХो рд╕рдоेрдЯे рд╣ैं, рд╡рд╣ीं рдпोрдЧрд░ूреЭ рд╢рдм्рдж рджोрдиों рд╢рдм्рджों рдХो рдЧौрдг рдХрд░рдХे рдХिрд╕ी рддीрд╕рд░े рдЕрд░्рде рдХी рдк्рд░рддीрддि рдХрд░рд╡ाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдпрд╣ рддीрд╕рд░ा рдЕрд░्рде рд╣ी рдоुрдЦ्рдп рд╣ोрддा рд╣ै рдЬो рдХिрд╕ी рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрд░्рде рдХे рд▓िрдП рд░ूреЭ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

(рдЪ). рд╡्рдпाрдХрд░рдгिрдХ рд╡िрд╡ेрдЪрди рдпा рдк्рд░рдХाрд░्рдп рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рджों рдХा рд╡рд░्рдЧीрдХрд░рдг-

рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╢рдм्рдж рдХे рджो рднेрдж рд╣ैं - 1. рд╡िрдХाрд░ी  рд╢рдм्рдж 2. рдЕрд╡िрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж
1. рд╡िрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж - рд╣िंрджी рдо़े рд╕ंрдЬ्рдЮा, рд╕рд░्рд╡рдиाрдо, рд╡िрд╢ेрд╖рдг рдФрд░ рдХ्рд░िрдпा рд╢рдм्рджों рдоें рд▓िंрдЧ, рд╡рдЪрди, рдХाрд▓, рдХाрд░рдХ, рдкрдХ्рд╖, рд╡ृрдд्рддि, рд╡ाрдЪ्рдп рдЖрджि рдХे рдХाрд░рдг рд╢рдм्рджों рдХे рдоूрд▓ рд░ूрдк рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдпा рд╡िрдХाрд░ рдЖ рдЬाрддा рд╣ैрдРрд╕े рд╢рдм्рджों рдХो рд╡िрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рд▓реЬрдХा, рдЧाрдп, рдкрд╢ु, рдоाрдирд╡, рдмрдХрд░ी, рдЕрдЪ्рдЫा, рдоोрд░, рдХाрд▓ा рдЖрджि।
2. рдЕрд╡िрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж - рдЬिрди рд╢рдм्рджों рдоें рд▓िंрдЧ, рд╡рдЪрди, рдХाрд▓, рдХाрд░рдХ рдЖрджि рдХे рдХाрд░рдг рдХोрдИ рд╡िрдХाрд░ рдпा рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рди рд╣ो рд╡े рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХ्рд░िрдпा рд╡िрд╢ेрд╖рдг, рд╕ंрдмंрдз рдмोрдзрдХ, рд╕рдоुрдЪ्рдЪрдп рдмोрдзрдХ рдФрд░ рд╡िрд╕्рдордпाрджिрдмोрдзрдХ рд╢рдм्рдж рдЖрддे рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ें рдЕрд╡्рдпрдп рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдЕрд░्рдеाрдд् рдЬिрдирдХा рд╡्рдпрдп (рдкрд░िрд╡рд░्рддрди) рди рд╣ो, рдЬैрд╕े- рдЖрдЬ, рдпрд╣ाँ, рдФрд░, рдЕрдерд╡ा, рд▓ेрдХिрди, рдЗрд╕рд▓िрдП, рдХिंрддु, рдпा, рдЕрд░े, рд╣рдоेрд╢ा, рдЗрдзрд░-рдЙрдзрд░, рдиीрдЪे, рдКрдкрд░, рдЕрддрдПрд╡, рдЖрд╣, рдЙрдл्, рдУрд╣ рдЖрджि। рдЕрддः рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╢рдм्рдж рднेрдж рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рд╣िंрджी рдоें рд╢рдм्рджों рдХे рдЖрда рднेрдж рд╣ैं। рдЪाрд░ рд╡िрдХाрд░ी рддрдеा рдЪाрд░ рдЕрд╡िрдХाрд░ी рд╢рдм्рдж рднेрдж। рдЗрдирдХा рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡िрд╡рд░рдг рдЖрдЧे рдХे рдЖрд▓ेрдЦ рдоें рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा। рдпрд╣ाँ рддो рдЗрдирдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╡рд░्рдгрди рд╣ै

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।