рдбॉреж рд░ाрдЬрджेрд╡ рд╢рд░्рдоा рдХी рд╕ाрд╣िрдд्рдп-рд╕ाрдзрдиा: рдПрдХ рдЕрд╡рд▓ोрдХрди

рд╕ुрдмोрдз рдХुрдоाрд░ рд╢ांрдбिрд▓्рдп

рд╕ुрдмोрдз рдХुрдоाрд░ рд╢ांрдбिрд▓्рдп

рдордЧрдз рдХे рдкाрд╡рди рдзрд░рддी рдкрд░ рдк्рд░ाрджुрд░्рднूрдд рдбॉ. рд░ाрдЬрджेрд╡ рд╢рд░्рдоा рдПрдХ рд▓ोрдХрдЦ्рдпाрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░, рдУрдЬрд╕्рд╡ी рдк्рд░рд╡рдЪрдирдХрд░्рддा рдЕрд╡ं рдорд╣ाрди рдЪिрди्рддрдХ рдеे। рдЙрдирдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХी рдиिрд░्рдоिрддि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ाрдзрдиा рдПрд╡ं рдаाрдХुрд░ рдЬी рдХे рдЪрд░рдгों рдоें рдЕрдЧाрдз рд╕्рдиेрд╣ рдХे рдпोрдЧ рд╕े рд╣ुрдИ рдеी। рд╡े рд╕рджा рд░ाрдоाрдпрдг, рдЧीрддा, рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕, рдкुрд░ाрдг рдЖрджि рдХी рджिрд╡्рдп-рд╕ाрдзрдиा рдоें рдЕрдкрдиे рдХो рд▓рдЧाрдпे рд░рдЦрддे рдеे। рдпрд╣ी рдХाрд░рдг рдеा рдХि рд╡े рднрдХ्рддि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХोрдиा-рдХोрдиा рдХो рдЭाँрдХ рдЖрдпे рдеे рддрдеा рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиाрдУं рдХा рдЖрдзाрд░ рднрдХ्рддि рдХो рд╣ी рдмрдиाрдпा рдеा। рднрдХ्рддि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдорд╣ाрди рдЬ्рдЮाрддा рдПрд╡ं рдоाрдирд╕ рдорд░्рдордЬ्рдЮ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдирдХी рдЦ्рдпाрддि рджूрд░-рджूрд░ рддрдХ рдлैрд▓ी рдеी। рдРрд╕े рд╡िрд░ाрдЯ рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХे рдзрдиी рдбॉ. рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХा рдЬрди्рдо 12 реЮрд░рд╡рд░ी 1935 рдИреж рдХो рдмिрд╣ाрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдФрд░ंрдЧाрдмाрдж рдЬिрд▓े рдХे рдЧोрд╣ рдеाрдиा рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдлाрдЧ рдиाрдордХ рдЧ्рд░ाрдо рдоें рдПрдХ рдЧृрд╣рд╕्рде рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рд░ाрдорд▓рдЧрди рд╢рд░्рдоा рдеा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджрд░्рд╢рдирд╢ाрд╕्рдд्рд░ рд╕े рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдеी, рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдкीрдПрдЪ. рдбी. рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЕрд░्рдЬिрдд рдХी рдеी। рд╡े рдХो-рдСрдкрд░ेрдЯिрд╡ рдоें рдЬी.рдПрдо. рдкрдж рд╕े рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд рд╣ुрдП рдеे। рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╡े рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ाрдзрдиा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рдЪुрдХे рдеे। рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиा рдХ्рд╖рдорддा рдЕрд╡ं рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХी рдХрд▓ा рдЕрдж्рднुрдд рдеी। рд╡े рднрдХ्рддि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдЖрдзाрд░- рд╕्рддрдо्рдн рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднрдХ्рддि рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд░рдЪрдиा рдХрд░ рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдЕрдоूрд▓्рдп рдиिрдзि рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╡े рдПрдХ рд╕ाрдзрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеे। рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рднाрд░рддीрдп рднрдХ्рддिрджрд░्рд╢рди рдоें рдХृрдкाрддрдд्рдд्рд╡, рддुрд▓рд╕ीрджрд░्рд╢рди рдоें рдоाрдиुрд╖рддрди, рдиेрд╣-рдиाрддे, рдоंрдЧрд▓ рдХрд▓рд╢, рдоाрдирд╕ рдХी рдЧीрддाрдПँ, рдордЧрд╣ी рдХрд╡िрдпों рдХे рднрдХ्рддि рдХाрд╡्рдп рдЖрджि рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं। рдЖрдЧे рд╣рдо рдХुрдЫ рдкрд░ рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ेंрдЧे।

рдбॉ. рд░ाрдЬрджेрд╡ рд╢рд░्рдоा рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрд░рдЪिрдд рдоाрдирд╕ рдХी рдЧीрддाрдПँ рдЬो рджो рднाрдЧों рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ै, рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдПрдХ рдЕрдиुрдкрдо рдХृрддि рд╣ै। рдЗрд╕ рд░рдЪрдиा рдХे рдк्рд░рдердо рднाрдЧ рдоें рдбॉ. рд╢рд░्рдоा рдиे рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рддेрд░рд╣ рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддाрдУं рдкрд░ рдЕрдиुрдЪिंрддрди рдПрд╡ं рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै; рд╡рд╣ी рджूрд╕рд░े рднाрдЧ рдоें рд╢ेрд╖ рдЪौрджрд╣ рдЧीрддाрдУं рдХी рдоीрдоांрд╕ा рдХी рдЧрдпी рд╣ै। рд╡िрджिрдд рд╣ो рдХि рдоाрдирд╕ рдоें рдХुрд▓ рд╕рдд्рддाрдЗрд╕ рдЧीрддाрдПँ рд╣ैं рдЬिрдирдоें рддेрд░рд╣ рдЧीрддाрдПँ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХे рдоुрдЦ-рдХрдорд▓ рд╕े рдиिःрд╕ृрдд рд╣ैं рддрдеा рд╢ेрд╖ рдЪौрджрд╣ рдЧीрддाрдПँ рд╡िрднिрди्рди рдкाрдд्рд░ों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХрд╣ी рдЧрдпी рд╣ै। рд╡рд╕्рддुрддः рдЧीрддा рдЙрд╕ рдорд╣ाрди рдЧ्рд░рди्рде рдХो рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЬिрд╕рдоे рдЖрдд्рдорд╡िрдж्рдпा рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдорддрдд्рд╡ рдХा рдЙрдкрджेрд╢ाрдд्рдордХ рдЧाрди рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ो। рдоाрдирд╕ рдХी рднрдЧрд╡рдж्рдЧीрддाрдУं рдоें рдЖрдд्рдорд╡िрдж्рдпा, рдм्рд░рд╣्рдордЬ्рдЮाрди, рдХрд░्рдордпोрдЧ, рдЬ्рдЮाрдирдпोрдЧ, рднрдХ्рддिрдпोрдЧ, рдк्рд░рдкрдд्рддि, рд╡ैрд░ाрдЧ्рдп, рдХрд░्рдо рд╕िрдж्рдзांрдд, рдЖрдЪाрд░्рдпाрднिрдоाрди рдЖрджि рдХे рд╕ुрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рддрдд्рд╡ рд╕ंрдЧ्рд░рдеिрдд рд╣ै। рдЗрди рдЧीрддाрдУं рдоें рд╡ेрджों рдХा рд╕ाрд░ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рд╣ै। рдЗрдирдХे рдЕрдиुрд╢ीрд▓рди рд╕े рдоाрдирд╡ рдЕрдн्рдпुрджрдп рдФрд░ рдиिःрд╢्рд░ेрдпрд╕ рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдзрд░्рдо, рдиीрддि, рдоिрдд्рд░рдзрд░्рдо, рд░ाрдЬрдзрд░्рдо, рд▓ोрдХрдзрд░्рдо рдЖрджि рдХा рдорди्рдд्рд░ рдЗрди рдЧीрддाрдУं рдоें рд╡िрдж्рдпрдоाрди рд╣ै। рдЗрди рдЧीрддाрдУं рдХे рдЕрдиुрд╢ीрд▓рди рд╕े рдХрдеा рдк्рд░ेрдоिрдпों рдПрд╡ं рдЧрд╡ेрд╖рдХों рдХो рдЖрдиंрдж рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдХाрд╡्рдпрд╢ाрд╕्рдд्рд░िрдпों рдПрд╡ं рднрдХ्рддिрд╢ाрд╕्рдд्рд░िрдпों рдХो рд░рд╕ाрд╕्рд╡ाрджрди рдХрд░рдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рд╕ुрд▓рдн рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

‘рднाрд░рддीрдп рджрд░्рд╢рди рдоें рдХृрдкाрддрдд्рдд्рд╡’ рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХा рдПрдХ рдЕрди्рдп рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиा рд╣ै। рдЗрд╕ рд░рдЪрдиा рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднрдЧрд╡ाрди् рдХे рдЕрдиंрдд рд╕ौрд╢ीрд▓्рдп рдЧुрдгों рдоें рд╕े рдПрдХ рдХृрдкाрдЧुрдг рдХा рд╡िрд╢рдж् рд╡िрд╡ेрдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдоूрд▓рддः рдЗрд╕ рдорд╣рдиीрдп рдЧ्рд░рди्рде рдоें рднрдХ्рддि рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд╕ाрде рднрдХ्рддि рдоें рдХृрдкाрддрдд्рдд्рд╡ рдХी рд╕рдоाрд╡िрд╖्рдЯि рдХा рд╡िрд╡ेрдЪрди, рднрдХ्рддिрддрдд्рд╡ рдХी рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рд╡िрд╡ेрдЪрдиा, рдХृрдкाрддрдд्рдд्рд╡ рдХी рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рдоीрдоांрд╕ा рддрдеा рдЙрди рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рдкрд╣рд▓ुрдУं рдХा рддुрд▓рд╕ी рд╡ांрдЧ्рдордп рдоें рд╡िрдиिрдпोрдЧ рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдпी рд╣ै।

‘рдиेрд╣-рдиाрддे’ рднी рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХी рдПрдХ рдк्рд░рдоुрдЦ рдХृрддि рд╣ै। рдЗрд╕ рдХृрддि рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрддाрдпा рд╣ै рдХि рдоाрдирд╡ рдХा рдоूрд▓ рдиाрддा рддो рднрдЧрд╡ाрди् рд╕े рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕंрд╢ рд╣ै рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рдЕंрд╢ी рд╣ैं, рдордиुрд╖्рдп рд╢ेрд╖ рд╣ै рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рд╢ेрд╖ी, рдордиुрд╖्рдп рд╕ेрд╡рдХ рд╣ै рдФрд░ рднрдЧрд╡ाрди् рдЙрд╕рдХा рд╕्рд╡ाрдоी। рд▓ेрдЦрдХ рдиे рд░ाрдоाрдиुрдЬाрдЪाрд░्рдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдмрддाрдпे рдЧрдП рдЧ्рдпाрд░рд╣ рд╕ंрдмंрдзों рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рд╣ै рдЬो рдиिрдо्рди рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै- 1) рдм्рд░рд╣्рдо-рдЬीрд╡ 2) рд╢ेрд╖ी-рд╢ेрд╖ 3) рдЕंрд╢ी-рдЕंрд╢ 4) рдиिрдпाрдордХ-рдиिрдпाрдо्рдп 5) рдкिрддा-рдкुрдд्рд░ 6) рдЧुрд░ु-рд╢िрд╖्рдп 7) рд╕्рд╡ाрдоी-рд╕ेрд╡рдХ 8) рдкрддि-рдХाрди्рддा 9) рдзрд░्рдоी-рдзрд░्рдо 10) рд╢рд░ीрд░ी-рд╢рд░ीрд░ рддрдеा 11) рд░рдХ्рд╖рдХ-рд░рдХ्рд╖्рдп। рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЬीрд╡ рдФрд░ рдм्рд░рд╣्рдо рдХे рдЕрдиेрдХ рдиाрддे рд╣ैं। рдЬो рдиाрддा рдЖрдкрдХे рдорди рдоें рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧे, рд╡рд╣ी рд╕рдо्рдмрди्рдз рдЬोреЬрдиा рд╣िрддрдХрд░ рд╣ै। рдпрдеा-
рддोрд╣ि рдоोрд╣ि рдиाрддे рдЕрдиेрдХ, рдоाрдиिрдпै рдЬौ рднाрд╡ै।
рдЬ्рдпों-рдд्рдпों рддुрд▓рд╕ी рдХृрдкाрд▓ु! рдЪрд░рди-рд╕рд░рди рдкाрд╡ै।।’ (рд╡िрдирдпрдкрдд्рд░िрдХा, рдкрдж-79)

рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдбॉ. рд╢рд░्рдоा рдиे рдиेрд╣-рдиाрддे рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рднрдЧрд╡ाрди् рдХे рдк्рд░рддि рднрдХ्рддि рдХा рд╕ुрдЧрдо рдоाрд░्рдЧ рдк्рд░рд╢рд╕्рдд рдХिрдпा рд╣ै।

‘рдоंрдЧрд▓-рдХрд▓рд╢’ рд╢рд░्рдоा рдЬी рдХा рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдХाрд░ों рд╕े рдпुрдХ्рдд рд░рдЪрдиा рд╣ै। рдоूрд▓рддः рдпрд╣ рдиिрдмंрдз рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै рдЬिрд╕рдоे рд╕рднी рдиिрдмंрдз рдоांрдЧрд▓िрдХ рдЪेрддрдиा рд╕े рдпुрдХ्рдд рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рд╡िрд╖्рдгु рд╢рд░рдгाрдЧрддि рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдЧрдпाрдЧрджाрдзрд░ рдХा рддाрдд्рдд्рд╡िрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк, рдоोрдХ्рд╖рджाрдпрдХ рдкिрддृрддीрд░्рде рдЧрдпा, рдЧрдпा рдоें рд╢्рд░ाрдж्рдз рдФрд░ рдЧрдпाрд╡ाрд▓ рдкрдг्рдбे рдЖрджि рдиिрдмंрдзों рдХो рд╕्рдеाрди рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рд╕рднी рдиिрдмंрдз рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ, рдзाрд░्рдоिрдХ, рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рдПрд╡ं рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рднाрд╡рдиाрдУं рдХा рдк्рд░рддिрдлрд▓рди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдЗрдирдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиाрдУं рдоें ‘рдордЧрд╣ी рдХрд╡िрдпों рдХे рднрдХ्рддिрдХाрд╡्рдп’ рднी рдХाрдлी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ैं рдЬो рдбॉ. рднрд░рдд рд╕िंрд╣ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рд▓िрдЦी рдЧрдпी рд╣ै। рдЗрд╕ рдЖрд▓ोрдЪ्рдп рдЧ्рд░рди्рде рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд▓ рдХे рдЪौрджрд╣ рдордЧрд╣ी рдХрд╡िрдпों рдХे рднрдХ्рддिрдХाрд╡्рдпों рдХी рднрдХ्рддिрд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХी рдЧрдпी рд╣ै।

рдЕрд╕्рддु рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдбॉ. рд╢рд░्рдоा рд╕рдЪ्рдЪे рдЕрд░्рдеों рдоें рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ाрдзрдХ рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рднрдХ्рддि рдХो рд╣ी рдоाрдз्рдпрдо рдмрдиाрдХрд░ рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै। рдоूрд▓ рд░ूрдк рд╕े рд╕्рд╡рдпं рд╡े рд╡ैрд░ाрдЧी рд╕рдо्рдк्рд░рджाрдп рдоें рджीрдХ्рд╖िрдд рдеे рд▓ेрдХिрди рднрдХ्рддि рдХे рд╕рднी рдзाрд░ाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рд╡े рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рд░рдЦрддे рдеे। рдЙрдирдХे рджृрд╖्рдЯि рдоें рд╕рднी рд░ाрд╣ рднрдЧрд╡ाрди् рдХी рдУрд░ рд╣ी рдЬाрддे рд╣ैं рдЬैрд╕े рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдкाрдиी рдЕंрддрддः рд╕ाрдЧрд░ рдоें рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै। рд╡े рд▓ेрдЦрдиी рдХे рдзрдиी рдеे। рдЙрдирдХी рд▓ेрдЦрдиी рднाрд╖ा рдФрд░ рднाрд╡ рджोрдиों рдХो рд╡्рдпंрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдоें рдкूрд░्рдг рд╕рдХ्рд╖рдо рдеी। рдЙрдирдХी рднाрд╖ा рд╕ाрд░рдЧрд░्рднिрдд рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рдХी рдеी। рд╡े рдХुрд╢рд▓ рдк्рд░рд╡рдЪрдирдХрд░्рддा рдеे, рдЬिрд╕рдХी рдЫाрдк рдЙрдирдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рднी рджेрдЦी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╡े рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдХे рд▓िрдП рдмिрд╣ाрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдкрд░िрд╖рдж рдкрдЯрдиा рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдоाрдиिрдд рднी рдХिрдпे рдЧрдП рдеे। рд╡े рдЕрдм рдЗрд╕ рдзрд░ाрдзाрдо рдкрд░ рдирд╣ीं рд╣ैं। рдЙрдирдХी рдоृрдд्рдпु 31 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 2019 рдХो рд╣ो рдЧрдпी рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХा рд╕ुрдпрд╢ рдХृрддि рдЖрдЬ рднी рдЙрди्рд╣ें рдЕрдорд░рдд्рд╡ рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।