เค•िเคธी เคฐोเคšเค• เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค•ी เคคเคฐเคน เคนै เคฎเคจु เคœी เค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा: เคฎैं เคฎเคจु

เคธเคฎीเค•्เคทा: เคฎैं เคฎเคจु (เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु)

เคธเคฎीเค•्เคทเค•: เคฎंเคœुเคฐाเคจी เคœैเคจ

...............................................................................................
เคชुเคธ्เคคเค• เค•ा เคจाเคฎ – เคฎैं เคฎเคจु (เค†เคค्เคฎเค•เคฅा)
เคฒेเค–เค• – เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु
เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ-เคตเคฐ्เคท – 2021
เคชृเคท्เค  เคธंเค–्เคฏा – 320
เคฎूเคฒ्เคฏ – ₹ 399.00 เคฐुเคชเค
เคช्เคฐเค•ाเคถเค• – เคถ्เคตेเคคเคตเคฐ्เคฃा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी-110041
........................................................

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคถिเค–เคฐ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคนैं, เคฏเคน เคธเคญी เคœाเคจเคคे เคนैं। เคนाเคฒ เคนी เคฎें เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ เคนै, ‘เคฎैं เคฎเคจु’। เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ा เคฏเคน เคชเคนเคฒा เคญाเค— เคถ्เคตेเคคเคตเคฐ्เคฃा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค† เคนै। เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เค‰เคจเค•े เค•เคฆ เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคฌเคคाเคจे เค•ी เค•ोเคˆ เคœเคฐूเคฐเคค เคจเคนीं เคนै। เคตे เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคธเคฎ्เคฎाเคจिเคค เคฒेเค–เค•, เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ, เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธเค•ाเคฐ, เคเค•ांเค•ीเค•ाเคฐ, เค•เคตि เค”เคฐ เคธเคฎीเค•्เคทเค• เคนैं। เคธाเคฅ เคนी เคฎเคจ เค›ू เคฒेเคจे เคœाเคจे เคตाเคฒे เคฌเคก़े เคญाเคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฒिเค–े เคนैं। เคกा. เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु ‘เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ’ เคœैเคธे เคฎเคนाเค—्เคฐंเคฅ เค•े เคฐเคšเคฏिเคคा เคคो เคนैं เคนी। เค•ेเคตเคฒ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เค‰เคจเค•ी เคธौ เคธे เค…เคงिเค• เคชुเคธ्เคคเค•ें เค…เคฌ เคคเค• เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคšुเค•ी เคนैं। เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคนเคฐ เคตिเคงा เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฒिเค–ा เคนै เค”เคฐ เค–ूเคฌ เคฒिเค–ा เคนै। เคธाเคนिเคค्เคฏ เคนी เค‰เคจเค•ा เค“เคข़เคจा เค”เคฐ เคฌिเค›ौเคจा เคนै। เคฒเค—เคคा เคนै, เคตे เคธाँเคธ เคญी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคนी เคฒेเคคे เคนैं।

เคฎंเคœुเคฐाเคจी เคœैเคจ
เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจी เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เค…เคชเคจे เคฎाเคคा-เคชिเคคा, เคฌเคก़ी เคฌเคนเคจ เค”เคฐ เคฆिเคตंเค—เคค เคนो เคšुเค•े เคฌเคก़े เคญाเค‡เคฏों เค•ो เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เค•िเคฏा เคนै, ‘เคœिเคจเค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏाँ เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เคถเคฌ्เคฆ-เคถเคฌ्เคฆ เคฎें เคธเคฎाเคˆ เคนुเคˆ เคนैं!’ เค‡เคจ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค…เคชเคจे เคฎाเคคा-เคชिเคคा เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคธे เคฌเคก़े เคฌเคนเคจ-เคญाเค‡เคฏों เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคจเค•ी เค…เคธीเคฎ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคเคฒเค•เคคी เคนै, เคœिเคจเคธे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคธीเค–ा เค”เคฐ เคชाเคฏा เคญी।

เค•ुเค› เค…เคฐเคธा เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เค†เคค्เคฎीเคฏ เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃों เค•ी เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคฏाเคฆें เค˜เคฐ-เค†ँเค—เคจ เค•ी’ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ เคฅी। เค‰เคธเคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ, เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคจंเคฆเคจ’ เคฎें เคธเคน-เคธंเคชाเคฆเคจ เค•े เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฒ เคคเค• เค•े เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃों เค•ो เคคाเคœा เค•िเคฏा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค…เคฌ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคšाเคฐ เค•ाเคฒ-เค–ंเคกों เคฎें เคตिเคญाเคœिเคค เค•เคฐเค•े เคฒिเค–เคจे เค•ा เคฌीเฅœा เค‰เค ाเคฏा เคนै। ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ा เคชเคนเคฒा เค–ंเคก เคนै, เคœिเคธเคฎें เค‰เคจเค•े เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค•िเคถोเคฐ เคœीเคตเคจ เคคเค• เค•े เค…เคจुเคญเคต, เค˜เคŸเคจाเคँ เค”เคฐ เคช्เคฐเคธंเค— เค…ंเค•िเคค เคนैं। เคฏเคน เคญी เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เค‰เคจเค•ी เคฏเคน เค†เคค्เคฎเค•เคฅा, เค‰เคจเค•े เค…ंเคคเคฐ्เคฎुเค–ी เคธे เคฌเคนुเคฎुเค–ी เคนोเคจे เคคเค• เค•े เคธเคซเคฐ เค•ी เคฐोเคฎांเคšเค• เค•เคนाเคจी เคนै, เคœिเคธเค•े เคคाเคฐ เค‰เคจเค•े เค˜เคฐ-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค†เคค्เคฎीเคฏ เคœเคจों เคธे เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจ เคฌเคก़े เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐों เคคเค• เคซैเคฒे เคนैं, เคœिเคจ्เคนें เคฎเคจु เคœी เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ-เค†เคฆเคฐ्เคถ เคฎाเคจเคคे เคนैं।

เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ी เคญूเคฎिเค•ा ‘เคฎेเคฐी เค•เคนाเคจी : เค•ुเค› เคญूเคฒी เค•ुเค› เคญเคŸเค•ी เคธी’ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เค†เคค्เคฎ-เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค”เคฐ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เคฌीเคš เค•े เค…ंเคคเคฐ เค•ो เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•िเคฏा เคนै। เค…เคชเคจे เคฒेเค–เค• เคฌเคจเคจे เค•े เคชीเค›े เค…เคจेเค• เค•ाเคฐเคฃों เค•ा เค–ुเคฒाเคธा เคญी เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคนเคฎेเคถा เคฏเคน เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคนै เค•ि เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เค‰เคจเค•े เคเค•ांเคคเคช्เคฐिเคฏ, เค˜ोเคฐ เคชเคข़ाเค•ू เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐ्เคฎुเค–ी เคนोเคจे เคจे เคนी, เค‰เคจ्เคนें เคฒेเค–เคจ เค•ी เคฐाเคน เคชเคฐ เคšเคฒเคจे เค•ो เคช्เคฐเคตृเคค्เคค เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคธเคฎें เคจौ เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจों เคฎें เค†เค เคตें เคจंเคฌเคฐ เค•े เค›ोเคŸे เค•ुเค•्เค•ू เคฏाเคจी เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค•िเคถोเคฐ เคœीเคตเคจ เคธे เคœुเฅœी เคธเคญी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เคฌเคนाเคจे เคซिเคฐ เคธे เคœिเคฏा เคนै।
‘เคฎैं เคฎเคจु’ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจी เคฌाเคฐीเค•-เคธे-เคฌाเคฐीเค• เคธंเคตेเคฆเคจाเค“ं เค”เคฐ เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•े เคงाเค—ों เคธे เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคฌुเคจा เคนै। ‘เคฌเคšเคชเคจ เค•े เค•िเคธ्เคธे-เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค”เคฐ เคธเคคเคฐंเค—ी เคฆुเคจिเคฏा’, ‘เคธ्เค•ूเคฒ เค•े เคตे เค…เคฌोเคง เคฆिเคจ’, ‘เค•ाเค  เค•ी เคคเค–्เคคी, เคฎिเคŸ्เคŸी เค•ा เคฌुเคฆเค•्เค•ा’, ‘เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เค•ी เคงूเคช เค”เคฐ เคคाเคฒाเคฌ เค•ा เค•िเคจाเคฐा’, ‘เคนเคฎाเคฐा เคœेเคฌเค–เคฐ्เคš เค”เคฐ เคตे เคธाเฅे เคชाँเคš เค†เคจे’, ‘เคšเคฎ-เคšเคฎ เคธिเค•्เค•े เค”เคฐ เคฎेเคตाเคฒाเคฒ เค•ी เคฎिเค ाเคˆ’, ‘เคฌเคšเคชเคจ เค•े เค–ेเคฒों เค•ा เคคिเคฒिเคธ्เคฎ’, เคฌिเคœเคฒी—เคเค• เคœाเคฆुเคˆ เคถै’, ‘เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा—เคฎेเคฐे เคฌเคšเคชเคจ เค•े เคนीเคฐो เคญी, เค—ाเค‡เคก เคญी...!’, ‘เคเค• เคฅी เคšींเคŸी, เคเค• เคฅी เคซाเค–्เคคा’, ‘เคšเคถ्เคฎे เคตाเคฒा เค•ुเค•्เค•ू’ เค†เคฆि เค…เคง्เคฏाเคฏों เคฎें เคตिเคญाเคœिเคค เค‡เคธ เค†เคค्เคฎ-เค•เคนाเคจी เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เค•े เคเค•-เคเค• เค•िเคธ्เคธे เค•ी เคฏाเคฆों เคธे เคธเคœाเคฏा เคนै। เค‡เคธเคฎें เค‰เคจเค•े เคชूเคฐे เคฌเคšเคชเคจ เค”เคฐ เค•िเคถोเคฐाเคตเคธ्เคฅा เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏाँ เคฌिเค–เคฐी เคชเฅœी เคนै। เคฌीเคš-เคฌीเคš เคฎें เค‰เคจเค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เคจे เคจिเคค เคจเคˆ เค‰เฅœाเคจें เคญเคฐी เคนैं เค”เคฐ เคœीเคตเคจ เค•ी เคธाเคคเคตीं เค•ोเค เคฐी เคฎें เค•เคฆเคฎ เคฐเค–เค•เคฐ, เคฎเคจु เคœी เค•े เคฒेเค–เค•ीเคฏ เคœीเคตเคจ เค•ी เคธंเค˜เคฐ्เคท เคญเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เค•ो เค†เคค्เคฎเคธाเคค เค•िเคฏा เคนै।
*

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु
เคนाเคฒाँเค•ि เค‡เคธ เคธเคซเคฐ เคฎें เคฎเคจु เคœी เค…เค•ेเคฒे เคจเคนीं เคนैं, เคตเคฐเคจ् เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคœीเคตเคจ เค•ा เคชूเคฐा เคช्เคฐเคตाเคน เคนै। เค‰เคธเคฎें เคธเคฎเคฏ เคนै, เคฒोเค• เค†เค–्เคฏाเคจ เคนैं, เคชเคฐंเคชเคฐाเคँ เคนैं, เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ा เค•ौเคคुเค• เคนै เค”เคฐ เคตिเคšिเคค्เคฐ เคตृเคค्เคคांเคค เคนैं। เค‡เคธเคฎें เคฌเคšเคชเคจ เค•े เค…เคชเคจे เค•เคฒ्เคชเคจा-เคธंเคธाเคฐ เคฎें เค‰เฅœเคจे, เคœीเคตเคจ เคฎें เค…เคฒเค— เคฐाเคธ्เคคा เคšुเคจเคจे, เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคฒेเค–เคจ เคธे เคฆुเคจिเคฏा เคฌเคฆเคฒ เคฆेเคจे เค•े เคธเคชเคจे เคฆेเค–เคจे เค•े เค…เคธंเค–्เคฏ เคช्เคฐเคธंเค— เคนैं। เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เคฎें เค†เค เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค”เคฐ เค‰เคจเคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคธเคญी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคชिเคฐोเค เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เค…เคง्เคฏाเคฏों เคฎें เคฌเฅœे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคธे เค–ुเคฒเค•เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคซिเคฐ เคšाเคนे เค‰เคจเค•े เคฎाเคคा-เคชिเคคा เคนों, เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ เคนों, เค‰เคจ เคธเคฌเคธे เคœुเฅœे เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ-เคธाเคฅी เค”เคฐ เคฌเคš्เคšे เคนों, เคธ्เค•ूเคฒ เค”เคฐ เคถिเค•्เคทเค• เคนों, เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคฐ เคนों, เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคธे เคœुเฅœे เค…เคจเค—िเคจเคค เคช्เคฐเคธंเค— เคนों, เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เค‰เคจ เคธเคฌเค•े เคธाเคจ्เคจिเคง्เคฏ เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคช्เคฏाเคฐ เค”เคฐ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी เคธे เคœिเคฏा เคนै।

เคฌเคค्เคคीเคธ เค…เค˜्เคฏाเคฏों เค”เคฐ 320 เคชृเคท्เค ों เคฎें เคฌिเค–เคฐी เค‰เคจเค•ी เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคฎเคจ เค•ी เคฌाเคคें เค”เคฐ เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•े เคฌेเคฎिเคธाเคฒ เค…เค•्เคธ เคฌिเค–เคฐे เคนुเค เคนैं। ‘เคฎैं, เคฏाเคจी เค•ुเค•्เค•ू’, ‘เคฎाँ เค•ी เคฎเคฎเคคाเคฒु เค†ँเค–ें’, ‘เค˜เคฐ-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ा เคชुเคฐाเคจा เค‡เคคिเคนाเคธ’, ‘เคšंเคฆเคฐ, เคฎैं เคจเคตा เคšเค–ाँ?’, ‘เค•ुเค› เคธเคคเคฐें เคชिเคคा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें’, ‘เคฌเฅœी เคญैเคจเคœी เค”เคฐ เคฌाเคŠ เคœी’, ‘เค•ृเคท्เคฃ เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ—เคตเคน เคฎुเคธเค•เคฐाเคคा เคšेเคนเคฐा’ เค”เคฐ ‘เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा—เคฎेเคฐे เคฌเคšเคชเคจ เค•े เคนीเคฐो เคญी, เค—ाเค‡เคก เคญी...!’ เค…เคง्เคฏाเคฏों เคฎें เค‰เคฉ्เคนोंเคจे เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เค…เคชเคจे เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคเค•-เคเค• เคธเคฆเคธ्เคฏ เค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ, เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค”เคฐ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค†เคฆि เคธे เคœुเฅœी เคฌाเคฐीเค•-เคธे-เคฌाเคฐीเค• เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เค‰เค•ेเคฐा เคนै। เคฏเคนी เคจเคนीं, เคฌเคฒ्เค•ि เค…เคชเคจे เคชाँเคš เคฌเฅœे เคญाเค‡เคฏों เค”เคฐ เคฌเฅœी เคญैเคจ เคœी เค•े เคœเคจ्เคฎเคธ्เคฅाเคจ เค•ुเคฐเฅœ เค—ाँเคต เค•ा เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฌเฅœा เคนी เคธเคœीเคต เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคนै, เคœो เค…เคฌ เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เคฎें เคนै। เค•ुเคฐเคก़-เค•เคŸ्เค ा เค—ाँเคต เค”เคฐ เค–ुเคถाเคฌ เคคเคนเคธीเคฒ เค•ी เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคธाเคฎाเคœिเค• เค”เคฐ เคงाเคฐ्เคฎिเค• เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคธे เค…เคชเคจे เคชाเค เค•ों เค•ो เค…เคตเค—เคค เค•เคฐाเคคे เคนुเค, เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเคนुเคค เคธे เคฐुเคšिเค•เคฐ เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। 
เค‰เคธ เคœเคฎाเคจे เค•े เคชिเคคा เค•े เค—ाँเคต เค•ुเคฐเคก เค”เคฐ เคœिเคฒा เคธเคฐเค—ोเคงा เค•े เคฐोเคšเค• เคตृเคค्เคคांเคค เค•े เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจे เคฆाเคฆा เค”เคฐ เคจाเคจा เคœी เค•े เคชเคฐिเคตाเคฐों เค•ा เคธเคœीเคต เค–ाเค•ा เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เค•เคฐเค•े, เค‰เคจเคธे เคœुเฅœे เคธเคนเคœ เค”เคฐ เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•े เคฌीเคš เคตे เคชाเค เค•ों เค•ो เคฆเคถเค•ों เคชुเคฐाเคจे เคฎाเคนौเคฒ เคฎें เคฒे เคœाเคคे เคนैं। เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคต्เคฏाเคตเคธाเคฏिเค• เคฌुเคฆ्เคงि เค”เคฐ เคฆाเคฆा เคœी เค•े เค”เค˜เคก़ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ो เคญी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฌเคนुเคค เคธเคฐाเคนा เคนै।

เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เค‡เคธ เคชเคนเคฒे เค–ंเคก ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคฆाเคฆा, เคชिเคคा เค”เคฐ เคฌเฅœे เคคीเคจ เคญाเค‡เคฏों เค•े เค•เค िเคจ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เคธे เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค†เค—े เคฌเฅाเคจे เค•े เค…เคจेเค• เค•िเคธ्เคธों เค•ो เคญी เคฌเคก़े เคธเคนเคœ เคญाเคต เคธे เค—ूँเคฅ เคฆिเคฏा เคนै। เคฌเคก़े เค•เคฐुเคฃ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคธเคจ् 1947 เค•ी เคฎाเคฐ-เค•ाเคŸ เค”เคฐ เค–ूเคจ-เค–เคฐाเคฌे เค•ी เคธเคš्เคšी เคคเคธ्เคตीเคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค–ींเคšी เคนै। เคธाเคฅ เคนी เคฌँเคŸเคตाเคฐे เค•े เคธเคฎเคฏ เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เค•ा เคนिเคธ्เคธा เคฌเคจ เค—เค เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เค•ो เค›ोเฅœเค•เคฐ เค†เค เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคธंเค˜เคฐ्เคท เคชूเคฐ्เคฃ เคฆिเคจों เค•ी เคชूเคฐी เค•เคนाเคจी เคญी เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค‰เคคाเคฐ เคฆी เคนै। เคธเคจ् เคธैंเคคाเคฒीเคธ เคฎें เคญाเคฐเคค เค†เคจे เคชเคฐ เคฌเฅœी เคฌเคนเคจ เค•ी เคถाเคฆी เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคถिเค•ोเคนाเคฌाเคฆ เค†เค•เคฐ เคชुเคฐ्เคจเคธ्เคฅाเคชिเคค เคนोเคจे เคชเคฐ เค”เคฐ เคตเคนाँ เค•े เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ा เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เค–ाเค•ा เค–ींเคšเคจा เคญी เคตे เคจเคนीं เคญूเคฒे।

เคฆाเคฐा เคถिเค•ोเคน เค•ी เคจเค—เคฐी เคถिเค•ोเคนाเคฌाเคฆ เคฎें เคฌเคธ เคœाเคจे เคชเคฐ เคฌूเคข़े เคฆाเคฆा เคœी เคธเคนिเคค เคชूเคฐे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคเค•เคœुเคŸเคคा, เคงैเคฐ्เคฏ เคคเคฅा เค•เคฌीเคฒाเคˆ เคธंเคธ्เค•ृเคคि, เคŠเคชเคฐ เคธे เคฐूเค–े เค”เคฐ เค•เค ोเคฐ เคฒเค—เคจे เคตाเคฒे เคชिเคคा เค•ी เคฆिเคฒेเคฐी เค”เคฐ เคนिเคฎ्เคฎเคค เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคญเคฐเคชूเคฐ เคธเคฐाเคนा เคนै। เคฏเคนाँ เค†เค•เคฐ เคเค• เคฌเคก़े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค—ुเคœเคฐ-เคฌเคธเคฐ เคต เค›ोเคŸे เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจों เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เคจिเคญाเคจे เค”เคฐ เค–ोเคˆ เคนुเคˆ เคธाเค– เค•ो เคตाเคชเคธ เคฒाเคจे เค•े เคฒिเค, เคชिเคคा เค•े เคธाเคฅ เคฌเคก़े เคญाเค‡เคฏों เค•ी เค•เฅœी เคฎेเคนเคจเคค, เคค्เคฏाเค— เค”เคฐ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ-เคธंเคฌंเคงी เคฌाเคคें เคญी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธाเคा เค•ी เคนैं। เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจे เคœเคจ्เคฎ, เคฌเคšเคชเคจ เค”เคฐ เค˜เคฐ เค•े เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เคธเคฆเคธ्เคฏ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เคฐुเคšिเค•เคฐ เคœाเคจเค•ाเคฐी เค”เคฐ เคเค•-เค•े-เคฌाเคฆ-เคเค• เค˜เคŸी เค›ोเคŸी-เคฌเฅœी เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคชूเคฐे เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคธे เคธाเคฎเคจे เคฐเค–ा เคนै। เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เค•ी เค‡เคธ เคจเคฆी เคฎें เคกूเคฌเคคी-เค‰เคคเคฐाเคคी เค”เคฐ เคนिเคšเค•ोเคฒे เค–ाเคคी, เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เค•िเคจाเคฐे เคคเค• เค†เคคी เคจौเค•ा เคฎें เคฌเคธी เคฌเคšเคชเคจ เคธे เค•िเคถोเคฐ เคœीเคตเคจ เคคเค• เค•ी เค…เคฎूเคฒ्เคฏ เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ा เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคธुंเคฆเคฐ เคตिเคตเคฐเคฃ เคนै। 

เค‡เคจ เคธเคฌ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคธे เค—ुเคœเคฐเคคे เคนुเค, เคฌीเคš เคฎें เคฌเคฒเคฐाเคœ เคญैเคฏा, เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค”เคฐ เคเค• เคญाเคญी เค•ी เค…เคธเคฎเคฏ เคฎृเคค्เคฏु เค•ा เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เคตिเคตเคฐเคฃ เค†ँเค–ें เคญिเค—ो เคฆेเคจे เคตाเคฒा เคนै। เคธเคฎเคฏ เค•े เค˜ूเคฎเคคे เคชเคนिเค เค•े เคธाเคฅ เคธंเค˜เคฐ्เคท เคญเคฐे เคฆिเคจों เคธे เคฒोเคนा เคฒेเคคे เคนुเค, เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคกूเคฌเคคे-เค‰เคคเคฐाเคคे เคชเคฒों เค”เคฐ เคนाเคฒाเคค เค•ा เคตिเคตเคฐเคฃ, เค•เคนीं เคนोเค ों เคชเคฐ เคฎुเคธเค•ाเคจ เคฌिเค–ेเคฐ เคฆेเคคा เคนै, เคคो เค•เคนीं เคฎเคจ เค•ो เค—เคนเคฐे เคคเค• เค›ू เคฒेเคคा เคนै। 
*

เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคฌเคšเคชเคจ เค•ा เคถเคฌ्เคฆ-เคšिเคค्เคฐ เค‰เค•ेเคฐเคคे เคนुเค เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคธे เคขाเคˆ เคธाเคฒ เคฌเฅœी เคฌเคนเคจ เค•เคฎเคฒेเคถ เค•ा เคœिเค•्เคฐ เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เค•िเคฏा เคนै, เคœिเคธเคจे เค‰เคจ्เคนें เค–ुเคถी-เค–ुเคถी เค…เคชเคจे เค–ेเคฒों เคฎें เคคो เคญाเค—ीเคฆाเคฐ เคฌเคจाเคฏा เคฅा। เคฒेเค•िเคจ เค•เคฎเคฒेเคถ เคฆीเคฆी เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคธเคนेเคฒिเคฏों เคฆ्เคตाเคฐा เค—ुเคก्เคกे-เค—ुเฅœिเคฏा เค•ी เคถाเคฆी, เค—ुเคŸ्เคŸे เค•े เค–ेเคฒ เคต เค…เคจ्เคฏ เคธเคญी เค–ेเคฒों เคฎें เค‰เคจเค•ी เค•ुเคถเคฒเคคा เค•े เคธाเคฎเคจे เค…เคชเคจे เค•ो เค•เคš्เคšเฅœ เค”เคฐ เค•เคฎเคœोเคฐ เคชाเค•เคฐ, เคนीเคจเคญाเคตเคจा เคธे เค—्เคฐเคธ्เคค ‘เค•เค•्เค•ू’ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เคฎाเคธूเคฎ เค…เคจूเคญूเคคिเคฏों เค•ा เค–ाเค•ा เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เคฎें เคฌเฅœी เคœीเคตंเคคเคคा เคธे เค‰เคญाเคฐा เคนै। เคเคธी เคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคเค• เค•เคฎเคฐे เคฎें เคฌंเคฆ เคนोเค•เคฐ เคถเคฌ्เคฆों เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคธिเคฎเคŸ เคœाเคจे เค”เคฐ เค‰เคจเคธे เค–ेเคฒเคจे เคตाเคฒे เค•ुเค•्เค•ू เค•ा เคฒेเค–เค• เคฌเคจเคจा เคถाเคฏเคฆ เคคเคญी เคคเคฏ เคนो เค—เคฏा เคนोเค—ा।

เคฎाँ เค•ी เคฎเคฎเคคाเคฒु เค›เคตि เค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจी เคจाเคจी เค•ी เคธुเคจाเคˆ ‘เค…เคงเค•ू เค•ी เค•เคนाเคจी’ เค”เคฐ เคฎाँ เค•ी เคธुเคจाเคˆ ‘เคธाเคคเคตीं เค•ोเค เคฐी’, ‘เค—िเค เคฎुเค िเค’, ‘เคเค• เคฌेเคŸे เค•ी เค•เคนाเคจी’ เค”เคฐ ‘เคญूเค–’ เค•ा เคช्เคฐเคฎुเค– เคฐूเคช เคธे เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เคนै। เคฏे เคเคธी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं, เคœिเคจ्เคนें เคตे เค•เคญी เคญूเคฒ เคจเคนीं เคชाเค เค”เคฐ เคœो เค†เค—े เคšเคฒเค•เคฐ เคญिเคจ्เคจ-เคญिเคจ्เคจ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคฎें เค‰เคจเค•ी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เค•ा เคธ्เคฐोเคค เคฌเคจीं। ‘เคฌเคšเคชเคจ เค•े เค•िเคธ्เคธे-เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคธเคคเคฐंเค—ी เคฆुเคจिเคฏा’ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เค‡เคจ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค…เคฒाเคตा เค”เคฐ เคญी เค•เคˆ เคฎเคœेเคฆाเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ो เคชूเคฐा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคฆेเคคे เคนुเค, เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เค”เคฐ เคญाเคตुเค• เคฎเคจ เคชเคฐं เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคญाเคต เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•िเคฏा เคนै। เคจाเคจी เค”เคฐ เคฎाँ เคธे เคธुเคจी เค‡เคจ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคชाเคค्เคฐ, เค‰เคจเค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธाเค•ाเคฐ เคนोเค•เคฐ เค‰เคญเคฐे เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคฐเคšเคจा เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคธเคนเคœเคคा เคธे เคช्เคฐเคตेเคถ เคชाเคคे เคšเคฒे เค—เค, เค‰เคธเค•ा เคชूเคฐा เคฌ्เคฏोเคฐा เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เคชเคจ्เคจों เคฎें เคฎिเคฒ เคœाเคคा เคนै। เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคธुเคจी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค†เคฆเคฎी เค•े เคœीเคตเคจ เค•ो เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคคी เคนैं, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เคฏเคน เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค‡เคธเค•ा เคœीเคคा-เคœाเค—เคคा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै। เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคธुเคจी เค…เคจेเค• เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เคช्เคฐเคญाเคต เค‰เคจเค•े เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคนै। 
เคฎเคจु เคœी เค•ी เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคชเคข़เคคे เคนुเค เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคนी เคถเคฌ्เคฆों เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคจเค•े เคฆुเคฐ्เคตเคน เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เค•ा เคญी เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै। เค˜เคฐ เค•े เคธाเคฎाเคจ เค•े เคธाเคฅ เค†เค เค…เค–เคฌाเคฐ เค•े เค•ाเค—เคœ เคธे เคฌเคจे เคฅैเคฒों เคชเคฐ เค…ंเค•िเคค เคถเคฌ्เคฆों เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคจเค•ी เคฆीเคตाเคจเค—ी เค”เคฐ เคชाเค—เคฒเคชเคจ เค•ी เคนเคฆ เคคเค• เคชुเคธ्เคคเค•ों เคฎें เค›िเคชे เค–เคœाเคจे เค•ो เคšाเคŸ เคœाเคจे เค•ा เคถौเค• เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคนी เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคฌเคจเคจे เค•ा เคธंเค•ेเคค เคฆेเคคा เคนै। เค•เคฎเคฒेเคถ เคฆीเคฆी เค•े เค–ेเคฒों เค•ा เคฒोเคนा เคฎाเคจเคจे เคตाเคฒे เคฎเคจु เคœी เคจे เค›ुเคŸเคชเคจ เคฎें เค‰เคจเค•ी เคชाเค ्เคฏ เคชुเคธ्เคคเค• เค•े เคเค• เคชाเค  เค•े เคธเคนी เค‰เคคเคฐ เคฌเคคाเคจे เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เคธ्เค•ूเคฒ เคฎें เคตाเคนเคตाเคนी เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐเคธंเค— เค•ा เคœिเค•्เคฐ เค•เคฐเค•े, เคเค• เคคเคฐเคน เคธे เค…เคชเคจी เคฏाเคจी ‘เค•ुเค•्เค•ू’ เค•ी เคชीเค  เคฅเคชเคฅเคชाเคˆ เคนै। เคฏा เค•เคนें, เค…เคชเคจे เค•ो เค–ेเคฒ-เค•ूเคฆ เคฎें เค•เคš्เคšเคก़ เค”เคฐ เค•เคฎเคœोเคฐ เคธเคฎเคเคจे เคตाเคฒे เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เค•ुเค•्เค•ू เค•े เค†ंเคคเคฐिเค• เค˜ाเคตों เคชเคฐ เคฎเคฐเคนเคฎ เคฒเค—ाเคฏा เคนै। เคถाเคฏเคฆ เค‰เคจเค•ा เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค‰เคจเค•े เคฌเคšเคชเคจ เค•े เค•ुเค•्เค•ू เค•ी เค‡เคธ เคจाเคฏाเคฌ เคคृเคช्เคคि เค”เคฐ เค†เคจंเคฆ เคธे เคนी เคจिเค•เคฒा เคนोเค—ा।

เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคชिเคคा เค•ा เคนुเค•्เค•ा เคญเคฐเคจे, เคธाเคฅ เคนी เคชिเคคा เค•ो เคนुเค•्เค•ा เคชीเคคे เคฆेเค–, เคธ्เคตเคฏं เค‰เคธे เค—ुเฅœเค—ुเฅœाเคจे เค•ी เคจเคŸเค–เคŸ เคœिเคœ्เคžाเคธा เค•ो เค…ंเคœाเคฎ เคฆेเคจे, เค”เคฐ เค—เคฒे เคฎें เคธाँเคธ เค…เคŸเค•เคจे เคชเคฐ เค…เคชเคจी เคฌाเคฒเคธुเคฒเคญ เค—เคฒเคคी เคธे เคธเคฌเค• เคฒेเคจे เคตाเคฒा เค•िเคธ्เคธा เคฌเคก़ा เคฐोเคšเค• เคนै। เคเคธे เคนी เคฌเคก़े เคœोเคถ เคธे เค•เคฌเคก्เคกी เค–ेเคฒเคคे เคธเคฎเคฏ เค•เคˆ เคฆिเคจों เค•े เคœेเคฌเค–เคฐ्เคš เค•े เคœोเฅœे เคนुเค เคธाเฅे เคชाँเคš เค†เคจे เค•ी เค…เคฎूเคฒ्เคฏ เคฐเค•เคฎ เค•े เค–ो เคœाเคจे เค•ी เค˜เคŸเคจा เคธे เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เค•ी เคœो เคนाเคฒเคค เคนुเคˆ, เคตเคน เคชเคข़เคจे เคฒाเคฏเค• เคนै। ‘เคšเคฎเคšเคฎ เคธिเค•्เค•े เค”เคฐ เคฎेเคตाเคฒाเคฒ เค•ी เคฎिเค ाเคˆ’ เคญी เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เค•ी เคเคธी เคฎเคœेเคฆाเคฐ เค˜เคŸเคจा เคนै, เคœो เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคเค• เค•เคนाเคจी เคนी เคนै। เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•े เคชुเคฐाเคจे เค”เคฐ เคจเค เคธिเค•्เค•ों เค•े เคฌीเคš เค•ा เคตिเคตเคฐเคฃ เค”เคฐ เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจเค•ा เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฎाเคฒ เค•ा เคนै। เคธाเคฅ เคฎें เคœुเฅœे เคฎेเคตाเคฒाเคฒ เค•े เค ेเคฒे เค•ी เคฎिเค ाเค‡เคฏों เค•ा เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ, เค•ुเคช्เคชू เค•ी เค•เคนाเคจी เค”เคฐ เคฆाเคฒ-เคธेเคฌ เค–ाเคจे เค•े เคฒिเค เคชिเคคा เค•े เคนिเคธाเคฌ เค•ी เค•ॉเคชी เค•ो เคฐเคฆ्เคฆी เคฎें เคฌेเคšเคจे เค•े เคช्เคฐเคธंเค— เคฌเฅœे เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคนै। เคจเค เค”เคฐ เคชुเคฐाเคจे เคชैเคธों เค•े เคนिเคธाเคฌ-เค•िเคคाเคฌ เคคเค• เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ो เค…เคฌ เคคเค• เคเคธे เคฏाเคฆ เคนैं, เคœैเคธे เคฏเคน เค…เคญी เค•ी เคฌाเคค เคนो। เคฐुเคชเค เค•े เคฎूเคฒ्เคฏ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เคฎें เค‰เค เคจे เคตाเคฒे เค•ुเค› เคช्เคฐเคถ्เคจ เคคो เค…เคญी เคคเค• เค…เคจเคธुเคฒเคे เคนी เคฐเคน เค—เค เคนैं।
เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं, เคฎเคจु เคœी เค•ी เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ा เค•เคฒेเคตเคฐ เค•ाเคซी เคตिเคธ्เคคृเคค เคนै, เคœिเคธเคฎें เค…เคชเคจे เคธเคฎเคฏ เค•े เคธเคตाเคฒ, เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏाँ เค”เคฐ เคธंเคตेเคฆเคจाเคँ เคนैं। เคธเคจ् 1962 เคฎें เคšीเคจ เค•े เคญाเคฐเคค เคชเคฐ เค†เค•्เคฐเคฎเคฃ เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคญाเคฐเคค เคฎें เคธेเคจा เค”เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เค†เคค्เคฎเคฌเคฒ เค•ो เคฌเฅाเคจे เค•े เคฒिเค เคญाเคฐเคค เค•ी เคœเคจเคคा เคฎें เคฆेเคถ-เคช्เคฐेเคฎ เค•ा เคœो เคœเคœ्เคฌा เคฆिเค–ाเคˆ เคชเคก़ा เคฅा, เค”เคฐ เคœเค—เคน-เคœเค—เคน เคฒोเค— เค‰เคค्เคธाเคน เคธे เคญเคฐเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคธेเคตाเคँ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค†เค—े เค†เค เคฅे, เคฎเคจु เคœी เคจे เค‰เคธเค•ी เคญी เคเค• เคœोเคถीเคฒी เคाँเค•ी เคชेเคถ เค•ी เคนै। ‘เคšीเคจी เค†เค•्เคฐเคฎเคฃ เค”เคฐ เค˜ाเคฏเคฒ เคนिเคฆुเคธ्เคคाเคจ เค•ा เคœเคœ़्เคฌा’ เค…เคง्เคฏाเคฏ เค‡เคธ เคฒिเคนाเคœ เคธे เคฆेเคถ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เคเค• เค•เคฐुเคฃ เค•เคฅा เคธเคฎेเคŸे เคนुเค เคนै। 
*

‘เคฎैं เคฎเคจु’ เคชเคข़เค•เคฐ เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै เค•ि เค…เคชเคจी เคธ्เคจेเคนिเคฒ เค”เคฐ เคชเคตिเคค्เคฐเคคा เคธे เคธเคฐाเคฌोเคฐ เคฎाँ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เคฎเคจ เคฎें เคเค• เคตिเคถेเคท เคœเค—เคน เคธुเคฐเค•्เคทिเคค เคนै। เคฎเคจु เคœी เคจे เค‰เคจเค•ो เคเค• เคช्เคฏाเคฐे เคธे เคคिเคจเค•ों เคธे เคฌเคจे เค˜ोंเคธเคฒे เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคฆी เคนै, เคœिเคธเคฎें เคธिเคฐ เค›िเคชाเค เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคขेเคฐ เคธाเคฐे เคœंเคœाเคฒों เคธे เคฌเคšเคคे เคนुเค, เค…เคชเคจे เค•ो เคฌเฅœा เคนोเคคे เคฆेเค–ा เคนै। เค…เคชเคจे เคฆेเคตเคธ्เคตเคฐूเคช เคจाเคจा เค•ी เค›ाเคช เคธे เค—เฅे เค—เค เค…เคชเคจी เคฎाँ เค•े เค‰เคฆाเคฐ เค”เคฐ เคฎเคฎเคคाเคฒु เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ी เค—เคฐिเคฎा เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคœी เคจे เคœिเคธ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เค”เคฐ เค…เคธीเคฎ เคช्เคฏाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคฏाเคฆ เค•िเคฏा เคนै, เคตเคน เค…เคคुเคฒเคจीเคฏ เคนै।

เคชूเคฐी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें ‘เคฎाँ เค•ी เคตे เคฎเคฎเคคाเคฒु เค†ँเค–ें’, ‘เคšंเคฆเคฐ, เคฎैं เคจเคตाँ เค…เคจ्เคจ เคšเค–ाँ?’ เค”เคฐ ‘เค†เคคे เคœाเคคे เคฎौเคธเคฎ เค”เคฐ เคค्เคฏोเคนाเคฐों เค•ी เคงूเคฎ’ เคจाเคฎเค• เค…เคง्เคฏाเคฏ เคธเคฌเคธे เค…เคฒเค— เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคนैं, เคœिเคจเคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เค•ोเคฎเคฒ เคญाเคตों เค•े เค•ैเคจเคตाเคธ เค•ो, เค…เคชเคจी เคฏाเคฆों เคฎें เคฌเคธी เคฎाँ เค•ी เค…เคจेเค• เค›เคตिเคฏों เคธे เคธเคœाเคฏा เคนै। เคฎाँ เค•ी เคธ्เคจेเคน เค”เคฐ เคœिเคœ्เคžाเคธा เคญเคฐी เค†ँเค–ों เคธे เคाँเค•เคคे เคญोเคฒेเคชเคจ, เคชเคตि़เคค्เคฐ เคนृเคฆเคฏ, เค‰เคจเค•े เคฎीเค े เคธ्เคตเคฐ, เค‰เคจเคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคตिเคถ्เคตाเคธ, เค‰เคจเค•ी เคญเคฆ्เคฐเคคा, เคฆाเคจเคถीเคฒเคคा เคต เคชเคฐ्เคตों เค•ो เค‰เคค्เคธเคต เคฐूเคช เคฎें เคฎเคจाเคจे เค•ी เคธเคนเคœ เคธंเคธ्เค•ाเคฐी เคตृเคค्เคคि เคคเคฅा เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคฒिเค เค‰เคจเค•े เค—เคนเคฐे เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•ो เคฎเคจु เคœी เค•เคญी เคจเคนीं เคญूเคฒ เคชाเคคे। เคฎाँ เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เคฎें เคฌเคธी เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนीं เค•ो เคตे เค…เคชเคจी เคจिเคฐ्เคฎाเคค्เคฐी เคฎाเคจเคคे เคนैं। เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคฎाँ เค•े เคœीเคตเคจाเคตเคธाเคจ เค•े เคธเคฎเคฏ เค•ी เคฏाเคฆों เค•ा เคตिเคตเคฐเคฃ เค‡เคคเคจा เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เคนै เค•ि เค†ँเค–ें เคญเคฐ เค†เคคी เคนैं। เคฎाँ เค•े เคช्เคฐเคคि เคต्เคฏเค•्เคค เค‰เคจเค•ी เคญाเคตเคจाเคँ เคฎเคจ เค•ो เค•เคนीं เค—เคนเคฐे เคคเค• เค›ू เคฒेเคคी เคนैं।

เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เค•เคˆ เคเคธे เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•िเคฏा เคนै, เคœเคนाँ เค‰เคจเค•ा เคญोเคฒा-เคญाเคฒा, เค•เคฎเคœोเคฐ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคจे เคตाเคฒा เคฌเคšเคชเคจ เค…ंเคฆเคฐ เคธे เค‰เคคเคจा เคนी เคธเคถเค•्เคค เค”เคฐ เคตिเคฆ्เคฐाเคนी เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै। เคฎाँ เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคธเคนेเคฒिเคฏों เค•े เคฌीเคš เค˜ुเคธเค•เคฐ, เคšुเคชเค•े เคธे เค‰เคจเค•ी เคฌाเคคें เคธुเคจเค•เคฐ, เคจ เคœाเคจे เค…เคชเคจे เคญीเคคเคฐ เคตे เค•्เคฏा-เค•्เคฏा เค›िเคชाเค•เคฐ เคฐเค– เคฐเคนे เคฅे। เค‰เคจ เคธเคฌเค•ो เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ा เคญाเคจ เคญी เคจเคนीं เคนोเค—ा เค•ि เค‰เคธ เคธीเคงे-เคธाเคฆे, เคญोเคฒे-เคญाเคฒे เคฌเคš्เคšे เค•े เค…ंเคฆเคฐ เค…เคชเคจी เค‰เคฎ्เคฐ เคธे เค‡เคคเคจा เคฌเฅœा เคฆिเคฎाเค— เคนोเค—ा। เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจเค•ी เคต्เคฏเค•्เคคिเค—เคค เคฌाเคคों เค•े เคฌीเคš เคธे เคธ्เคค्เคฐी เคœाเคคि เค•ी เคต्เคฏเคฅाเค“ं เค•ो เคšुเคชเคšाเคช เค—ुเคจเค•เคฐ, เค•ुเค•्เค•ू เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคนी เค‡เคคเคจा เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคนो เค—เคฏा เค•ि เค‰เคธเค•े เคฎเคจ เคฎें เคขेเคฐों เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‡เค•เคŸ्เค े เคนोเคคे เค—เค, เคœिเคจเค•े เค‰เคค्เคคเคฐ เคถाเคฏเคฆ เค…เคฌ เคญी เค‰เคธे เคจเคนीं เคฎिเคฒ เคชाเค। เคธ्เคค्เคฐी เคœाเคคि เค•ी เคธเคนเคจเคถीเคฒเคคा เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคธเค•ी เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒเคคा เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ी เคชเคฐिเคšाเคฏเค• เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เคธोเคš เค”เคฐों เคธे เค…เคฒเค— เค”เคฐ เคตिเคถेเคท เคฅी। เค‡เคธเคธे เคฏเคน เคญी เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै เค•ि เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคนी เค…เคชเคจे เค˜เคฐ-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค”เคฐ เคฎिเคค्เคฐों เคฎें เคธเคฌเคธे เค…เคฒเค— เคฅे। เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เค‰เคจเค•ा เคญाเคตुเค• เคฎเคจ เคนเคฐ เคœเค—เคน เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै।

เค•เคˆं เคธंเคฆเคฐ्เคญो เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจी เคฎाँ เค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคชเคฐ เคจाเคจा เคœी เค•े เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ, เคถाเคจเคฆाเคฐ, เค‰เคฆाเคฐ เคต เคช्เคฐเคญाเคตเค•ाเคฐी เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ी เค›ाเคช เค•ो เคฒเค•्เคทिเคค เค•िเคฏा เคนै। เค…เคชเคจे เคœเคฎींเคฆाเคฐ เคจाเคจा เคœी เค•ी เคฆूเคธเคฐे เค—ाँเคตों เคฎें เคฆूเคฐ-เคฆूเคฐ เคคเค• เคซैเคฒी เคธाเค– เค•ा เคญी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฌเคก़े เคธुंเคฆเคฐ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคนै। เคฏเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เคฎृเคค्เคฏु เค•े เคฌाเคฆ เคญी, เคฆेเคถ เค•े เคฌँเคŸเคตाเคฐे เค•े เคธเคฎเคฏ เคตเคนाँ เค•े เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เคจे เค‰เคจเค•ी เคฌेเคŸी เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ो เค†ँเค–ों เคฎें เค†ँเคธू เคฒिเค เคฌเคก़ी เคญाเคตเคญीเคจी เคตिเคฆाเคˆ เคฆी। เคจाเคจा เคœी เค•ी เคถเค–्เคธिเคฏเคค เค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฎเคจु เคœी เคจे เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคคเคฅा เค…เคชเคจी เคฎौเคธी, เคฎौเคธा เค”เคฐ เคฎाเคฎा เคธे เคœुเฅœी เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•ा เคฌเคนुเคค เคธंเคตेเคฆเคจाเคค्เคฎเค• เคขंเค— เคธे เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคนै।

‘เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เค•ी เค˜ूเคช เค”เคฐ เคคाเคฒाเคฌ เค•ा เค•िเคจाเคฐा’ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคญी เคฌเคก़ा เคฐोเคšเค• เคนै, เคœिเคธे เคชเคข़เค•เคฐ เคจเคจ्เคนे เค•ुเค•्เค•ू เค•े เคธเคฐเคฒ เคฎเคจ เค•ा เคšिเคค्เคฐ เค†ँเค–ों เคฎें เค•ौंเคง เคœाเคคा เคนै। เคธिเคฐ เคชเคฐ เค•เคชเคก़ों เค•ी เค—เค เคฐी เคฐเค–े เคคाเคฒाเคฌ เคชเคฐ เค•เคชเฅœे เคงोเคจे เคœाเคคी เคฎाँ। เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคนी เค•เคชเคก़ों เค•ी เค›ोเคŸी เคธी เค—เค เคฐी เคชเค•เคก़े เค•ुเค•्เค•ू เค•े เคญी เคคाเคฒाเคฌ เคชเคฐ เคœाเคจे เค”เคฐ เคตเคนाँ เคคाเคฒाเคฌ เค•िเคจाเคฐे เค–ूเคฌเคธूเคฐเคค เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคจเคœाเคฐे เคฎें เค–ो เคœाเคจे เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคšिเคค्เคคाเค•เคฐ्เคทเค• เคนै। เคซिเคฐ เคตเคนाँ เค–ेเคฒ-เค•ूเคฆ, เคฎเคธ्เคคी เค”เคฐ เค–ुเคถ्เคถू เค–เคฐเค—ोเคถ เคธे เคฆोเคธ्เคคी เค•े เคช्เคฐเคธंเค— เค•िเคธी เคšเคฒเคšिเคค्เคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เคฒเค—เคคे เคนैं। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เค…เคชเคจे เค›ोเคŸे เคญाเคˆ เคธเคค เค•े เคธाเคฅ เค–ेเคฒเคจे, เค…เคชเคจी เคฌाเคฒเคธुเคฒเคญ เคœिเคฆों, เค…เคชเคจे เคจเคŸเค–เคŸเคชเคจ เคต เคจाเคฆाเคจिเคฏों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ुเคค्เคคों เค”เคฐ เคฌंเคฆเคฐों เค•े เค•ाเคŸเคจे เคธे เคญुเค—เคคे เคฆเคฐ्เคฆ เค•ी เคฌเคนुเคค เคธी เคฏाเคฆों เคธे เคฐूเคฌเคฐू เค•เคฐाเคฏा เคนै। เค•เคฎเคฒेเคถ เคฆीเคฆी เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคนเคฎเค‰เคฎ्เคฐ เคธเคนेเคฒिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เค–ेเคฒเคจे, เค”เคฐ เค‡เคธी เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคฎुเคจ्เคจे เค–ाँ เค•ी เคฌिเคธाเคคเค–ाเคจे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•े เค–िเคฒौเคจे เค”เคฐ เคธाเคฎाเคจ เคฒेเคจे เคœाเคจे เค•े เคช्เคฐเคธंเค— เคฐोเคšเค• เคนैं। เค‡เคฉ्เคนें เคชเคข़เคคे เคนुเค เคฎเคจु เคœी เค•े เคฎเคธ्เคคी เค”เคฐ เคจाเคฆाเคจिเคฏों เคญเคฐे เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เค…เคฉेเค• เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เคคเคธ्เคตीเคฐें เค†ँเค–ों เค•े เค†เค—े เค† เคœाเคคी เคนैं।

เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เคฌเคšเคชเคจ เค•े เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•ो เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนुเค, เคตे เคซเคฐीเคฆाเคฌाเคฆ เค•े เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคฎें เคฌंเคฆเคฐ เคœैเคธे เคœाเคจเคตเคฐों เค•े เค†เคคंเค• เค•ो เคฏाเคฆ เค•เคฐเคจा เคญी เคจเคนीं เคญूเคฒे। เคฌंเคฆเคฐों เค•ी เคธेเคจा เคธे เคชाเคฐ เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เคชैเคธे เค–เคฐ्เคš เค•เคฐเค•े เคฒंเค—ूเคฐ เค•ी เคจिเคฏुเค•्เคคि เค•เคฐเคจे เค•ा เค•िเคธ्เคธा เคฌेเคนเคฆ เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคนै। เคฏे เคฌाเคคें เคชाเค เค•ो เค•ो เคญी เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เค“เคฐ เค–ींเคš เคฒे เคœाเคँเค—ी। 
*

เคฎाँ เค•ी เคคเคฐเคน เคนी เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคชिเคคा เค•े เคชृเคฅ्เคตीเคฐाเคœ เค•เคชूเคฐ เคœैเคธे เคถाเคจเคฆाเคฐ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ी เคนเคฐ เค›เคตि เค•ो เค‰เคญाเคฐा เคนै। เค‰เคจเค•ी เคชเค ाเคจों เคœैเคธी เค•เคฆ-เค•ाเค ी, เคชเคนเคจाเคตा, เคšेเคนเคฐा-เคฎोเคนเคฐा เค”เคฐ เค—ोเคฐे-เคฒเคฒเค›ौंเคนे เคฐंเค— เค†เคฆि เค•ा เค‰เคฉ्เคนोंเคจे เคธुंเคฆเคฐ เคšिเคค्เคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคธाเคฅ เคนी เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เคฎें เค‰เคจเค•ी เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी, เคถाเคจเคฆाเคฐ เคงเคœ เค”เคฐ เค•เคฐ्เคฎเคฏोเค—ी เค›เคตि เค•ो เคญी เค‰เคญाเคฐा เคนै। เคฎเคจ-เคนी-เคฎเคจ เค…เคชเคจे เคฌเคš्เคšों เคธे เคธ्เคจेเคน เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคคเคฅा เค˜เคฐ เค•ी เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เคจिเคญाเคจे เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค•เคฐ्เคฎเค เคคा เค•ा เคชाเค  เคชเฅाเคจे เคตाเคฒे เคชिเคคा เค•े เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต, เค‰เคจเค•ी เค‰เคค्เคธเคตเคงเคฐ्เคฎिเคคा เค”เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคธเคฐोเค•ाเคฐ เค†เคฆि เค•े เคธाเคฅ เคนी เคฎเคจु เคœी เคจे เค‰เคจ्เคนें เค˜เคฐ เค•े เคเค• เคฐोเคฌीเคฒे เคฎुเค–िเคฏा เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆेเค–ा เคนै เค”เคฐ เคฌเคก़े เคธुंเคฆเคฐ เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เค‰เคจเค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ เค•िเคฏा เคนै। เคฏเคนाँ เคคเค• เค•ि เคตे เคธ्เคฎृเคคिเคฏाँ เคญी เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เคฎें เคคाเคœा เคนैं, เคœเคฌ เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคชिเคคा เค‰เคจเค•ी เค•เคฎเคœोเคฐ เค†ँเค–ों เคชเคฐ เคšเคถ्เคฎा เคšเฅเคตाเคจे เค•ि เคฒिเค, เคฐेเคฒเค—ाเคก़ी เคฎें เคฌैเค  เค…เคฒीเค—เคข़ เคถเคนเคฐ เคฒे เค—เค เคฅे। เคฐेเคฒเค—ाเคก़ी เค•ी เคตเคน เคธुเค–เคฆ เคฏाเคค्เคฐा เคญी เคตे เค†เคœ เคคเค• เคจเคนीं เคญूเคฒे।

เคตเคนीं เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคฎเคจु เคœी เคจे เคชिเคคा เค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ी เค•ुเค› เค•เคฎเคœोเคฐिเคฏों เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เค•े เค•ुเค› เคจเค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• เคชเค•्เคทों เค•ो เคญी เคฌเฅœी เคธเคš्เคšाเคˆ เคธे เค‰เคฆ्เค˜ाเคŸिเคค เค•िเคฏा เคนै, เคœिเคธเคธे เค‰เคจเค•े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ाเคซी เคธंเค•เคŸ เคฎें เคซँเคธ เค—เคฏा เคฅा। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เคชिเคคा เคฎें เคฆो เคตिเคฐोเคงी เคฌिंเคฌों เค•ो เคœเคฐूเคฐ เคฆेเค–ा, เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคฌिเคคाเค เค—เค เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจเค•े เค…ंเคคिเคฎ เคฆिเคจों เคคเค• เค•ी เค…เคชเคจी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เคฎें เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎीเคฏ เค›เคตिเคฏों เค•ो เคฌเฅœी เค–ूเคฌเคธूเคฐเคคी เคธे เคธเคฌเค•े เคธाเคฅ เคธाเคा เค•िเคฏा เคนैं।

เค•ृเคท्เคฃ เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ เค•ा เค†เคฆเคฐ्เคถ เคšเคฐिเคค्เคฐ เคญी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคฌเคนुเคค เค…เคš्เค›े เคขंเค— เคธे เค‰เคญเคฐा เคนै। เค‰เคจเค•े เคธाเคฅ เคœुเฅœी เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเคนुเคค เคญाเคตुเค• เคนोเค•เคฐ เคฏाเคฆ เค•िเคฏा เคนै। เค˜เคฐ-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เค•เค िเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เค•ृเคท्เคฃ เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ เค•ा เค•ॉเคฒेเคœ เค•ी เคชเคขाเคˆ เค›ोเฅœเค•เคฐ เคชिเคคा เค•े เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เคฎें เคนाเคฅ เคฌँเคŸाเคจा, เค‰เคจเค•े เคตिเคตाเคน เค•े เคฐोเคšเค• เคช्เคฐเคธंเค— เค”เคฐ เคฌाเคฆ เคฎें เคธ्เคŸेเคถเคจ เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคฌเคจ เคœाเคจे เคชเคฐ เคญी เคœीเคตเคจ เค•ो เคธाเคฆเค—ी เคธे เคœीเคจे เค•ी เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि, เค‰เคจเค•ा เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคšेเคนเคฐा, เค†เคถाเคตाเคฆिเคคा เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐों เค•ो เคนिเคฎ्เคฎเคค เคฌँเคงाเคจे เค•ा เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เค—ुเคฃ—เค‡เคจ เคธเคฌเค•ी เคฏाเคฆें เค†เคœ เคญी เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เคฎें เคคाเคœा เคนैं।

เค…เคชเคจे เคธे เคฌเฅœे เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•े เคธाเคฅ เคฎเคธ्เคคी เคฎें เค—ोเคคे เค–ाเคจा, เคนเคตा เคธे เคฌाเคคें เค•เคฐเคคी เค‰เคจเค•ी เคคेเคœ เคธाเค‡เค•िเคฒ เคชเคฐ เคฌैเค เค•เคฐ เคธैเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคธ्เคตเคฐ्เค—िเค• เค†เคจंเคฆ เค•ा เค…เคนเคธाเคธ, เคชเคคंเค—ें เค‰เคกा़เคคे เคธเคฎเคฏ เค‰เคจเค•ा เคธเคนเคฏोเค—ी เคฌเคจाเค•เคฐ เคฆूเคธเคฐों เค•ी เคชเคคंเค—ें เค•ाเคŸเคจे เค•ा เคฐोเคฎांเคš เคคเคฅा เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•े เคธाเคฅ เคšोเคฐी-เค›िเคชे เคซिเคฒ्เคฎें เคฆेเค–เคจे เค•े เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเฅœे เคญเคฐे เคฆिเคฒ เคธे เคฏाเคฆ เค•िเคฏा เคนै। เคฎाँ เค•े เคฒाเฅœเคฒे เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคธंเคธ्เค•ाเคฐी, เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เคชिเคคा เค•े เคฆृเฅ เค”เคฐ เค•เค ोเคฐ เค…เคจुเคถाเคธเคจ เคต เคฌเฅœे เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจों เค•ी เคกाँเคŸ เคธे เคกเคฐเคจे เคตाเคฒे เค•ुเค•्เค•ू เค•ो เค–ुเคฒเค•เคฐ เคœीเคจे เค•ी เคธीเค– เคฆेเคจे เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ो เคธँเคตाเคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เคจे เคนी เค•िเคฏा เคฅा। เค˜เคฐเค˜ुเคธเคฐे เค•ुเค•्เค•ू เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคนी เคฌाเคนเคฐ เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคธुंเคฆเคฐเคคा เค”เคฐ เคตिเคตिเคงเคคाเค“ं เคธे เคชเคฐिเคšिเคค เค•เคฐाเคฏा। เคธाเคฅ เคนी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฎเคจु เคœी เค•ो เคธिเค–ाเคฏा เค•ि เคนเคฎें เคนเคฐ เคšीเคœ เคฎें เค†เคจंเคฆ เคฒेเคจा เคšाเคนिเค। เค…เค—เคฐ เคนเคฎ เคœीเคตเคจ เคฎें เค•िเคธी เค›ोเคŸे เคธे เค›ोเคŸे เค•ाเคฎ เค•ो เคญी เคชूเคฐे เคฎเคจ เคธे เค”เคฐ เค†เคจंเคฆ เคฒेเค•เคฐ เค•เคฐेंเค—े, เคคो เค‡เคธเคธे เคนเคฎाเคฐा เคชूเคฐा เคœीเคตเคจ เคนी เค†เคจंเคฆเคชूเคฐ्เคฃ เคนो เคœाเคเค—ा। เคฏเคน เคเคธी เคธीเค– เคฅी, เคœिเคธे เคฎเคจु เคœी เค†เคœ เคคเค• เคจเคนीं เคญूเคฒे।

เคถเคฌ्เคฆों เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เค–ोเค เค…เคชเคจे เค›ोเคŸे เคญाเคˆ เค•ी เคฐुเคšिเคฏों เค•ो เคญाँเคชเค•เคฐ เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เคจे เคนी เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เค•िเคคाเคฌें เคญेंเคŸ เค•เคฐเค•े เค‰เคจเค•े เค…ंเคฆเคฐ เค›िเคชे เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เค•ो เคœเค—ाเคฏा เคฅा। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•ी เค…เคฒเคฎเคธ्เคค เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เคฆृเคท्เคŸि เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เคฆिเคฒो-เคฆिเคฎाเค— เคชเคฐ เค…ंเค•िเคค เคฆिเค–ाเคˆ เคชเฅœเคคी เคนै। เคฏเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคนै เค•ि เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เคคो เคจเคนीं เคฐเคนे, เคฒेเค•िเคจ เคฎเคจु เคœी เค•ी เค•ृเคคिเคฏों ‘เคจंเคฆू เคญैเคฏा เค•ी เคชเคคंเค—ें’ เค”เคฐ ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เคฎें เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคจเค•ी เคธंเคตेเคฆเคจा เคœैเคธे เค›เคฒเค›เคฒा เคฐเคนी เคนै।
*

เคœिंเคฆเค—ी เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เค•เคนीं-เคจ-เค•เคนीं เคนเคฎाเคฐे เคถिเค•्เคทเค•ों เค•ी เคญूเคฎिเค•ा เคญी เคฌเฅœी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค”เคฐ เคช्เคฐเคฃเคฎ्เคฏ เคนोเคคी เคนै। เคฌเคนुเคค เคธे เคฒोเค— เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคญूเคฒ เคœाเคคे เคนैं। เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคช्เคฏाเคฐे เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•ो เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนुเค, เคธ्เค•ूเคฒ เค•े เคฆिเคจों เค•ी เคฌเฅœी เคธुเคฆเคฐ เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เคœिเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•े เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคถिเค•्เคทा-เค•ाเคฒ เคฎें เคชाเคฒीเคตाเคฒ เคช्เคฐाเค‡เคฎเคฐी เคธ्เค•ूเคฒ เคฎें เคจเคฐ्เคธเคฐी เค•เค•्เคทा เค•े เคฌเคก़ी-เคฌเคก़ी เคฎूँเค›ों เค”เคฐ เคšเคถ्เคฎे เคตाเคฒे เคธ्เคจेเคนी เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคœी เค•ा เค‰เคจเค•े เคจाเคฎ ‘เค•ुเค•्เค•ू’ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคšुเคนเคฒ เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคจोเค–ा เค…ंเคฆाเคœ เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคนाเคธ्เคฏ-เคตिเคจोเคฆเคชूเคฐ्เคฃ เคญंเค—िเคฎाเค“ เค•ा เคšिเคค्เคฐ เคธीเคงे เคฎเคจ เคฎें เค‰เคคเคฐ เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เค•ौเคคुเค•เคชूเคฐ्เคฃ เคช्เคฐเคธंเค— เค…เคจाเคฏाเคธ เคนी เคชाเค เค•ों เค•े เคนोंเค ों เคชเคฐ เคฎुเคธเค•เคฐाเคนเคŸ เคฒा เคฆेเคคा เคนैं।

เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคฎเคจु เคœी เค•े เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เค•ुเค› เคตिเคšिเคค्เคฐ เค”เคฐ เค…เคŸเคชเคŸी เค†เคฆเคคें, เคชाँเคšเคตीं เค•เค•्เคทा เคคเค• เคชเคนाเฅœे เคธीเค–เคจे เค”เคฐ เคœोเคฐ-เคœोเคฐ เคธे เคฆोเคนเคฐाเคจे เค•ा เคœोเคถ, เคนिंเคฆी เค•ी เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค•ों เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคนोเคจे เคชเคฐ เคฎाเคค्เคฐा-เคธंเคฌเคงी เค‰เคฒเคเคจें, เค”เคฐ เคธ्เค•ूเคฒी เคœीเคตเคจ เค•े เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•े เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคฒिเค–เคจे เค•े เคฌเคนाเคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคธे เคฌเฅœे เคฎเคœे เคฒेเค•เคฐ เคœिเคฏा เคนै। เค‡เคจ เคช्เคฐเคธंเค—ों เคฎें เค‰เคจเค•ी เคญाเคทा เค•ी เคธเคฐเคธเคคा เคฆेเค–เคจे เคฒाเคฏเค• เคนै।

เคเคธे เคนी เคชाเคฒीเคตाเคฒ เค‡ंเคŸเคฐ เค•ॉเคฒेเคœ เคฎें เคฐाเคœเคจाเคฅ เคธाเคฐเคธ्เคตเคค เคœैเคธे เค…ंเค—्เคฐेเคœी เค•े เค—ुเคธ्เคธैเคฒ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคฆ्เคตाเคฐा เคธुเคจाเคˆ เค—เคˆ เคฎुเคฐ्เค—ा เคฌเคจเคจे เค•ी เคธเคœा เค•ो เคธुเคจเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคœिเคฆ เค ाเคจ เคฒेเคจे เค•ी เค•िเคถोเคฐ เคตเคฏ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เคฆृเคข़เคคा เคชाเค เค•ों เค•े เคฎเคจ เคฎें เคตिเคธ्เคฎเคฏ เค”เคฐ เคฐोเคฎांเคš เคชैเคฆा เค•เคฐเคคी เคนै। เคเค• เค•เคฎเคœोเคฐ เค“เคฐ เคญोเคฒे-เคญाเคฒे เคฌเคš्เคšे เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เคจเค•ी เคฆृเฅเคคा เค•ी เคเค• เคฎिเคธाเคฒ เคฏเคนाँ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै, เคœिเคธे เคญूเคฒ เคชाเคจा เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนै।

‘เคฎेเคฐे เค…เคง्เคฏाเคชเค•, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคฎेเคฐी เค†ँเค–ों เค•ो เคฐोเคถเคจी เคฆी’ เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคชाเคฒीเคตाเคฒ เค‡ंเคŸเคฐ เค•ॉเคฒेเคœ เค•े เค•िเคคเคจे เคนी เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เคธे เค…เคชเคจी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคธเคœाเคฏा เคนै। เค‰เคจเคฎें เคจเคตीं เค•เค•्เคทा เคฎें เคชเฅाเคจे เคตाเคฒे เคธाเคฐเคธ्เคตเคค เคธเคฐ, เค‡ंเคŸเคฐเคฎिเคกिเคเคŸ เค•े เค…ंเค—्เคฐेเคœी เค•े เคฎि. เค–ुเคฐाเคจा เค•ी เค†เคฆเคฐ्เคถ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ी เคธुंเคฆเคฐ เค›เคตि, เค—เคฃिเคค เค•े เคœाเคฆूเค—เคฐ เคธเคฐ เค—िเคฐीเคถเคšंเคฆ्เคฐ เค—เคนเคฐाเคจा, เคญैเคคिเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคฒเค•्เคท्เคฎเคฃเคธ्เคตเคฐूเคช เคถเคฐ्เคฎा เคœी เคต เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคตिเคฆ्เคตाเคจ เคถांเคคिเคธ्เคตเคฐूเคช เคฆीเค•्เคทिเคค เค†เคฆि เค•ी เค›เคค्เคฐเค›ाเคฏा เคฎें เคถिเค•्เคทिเคค เคต เคชเคฒ्เคฒเคตिเคค เคนोเคจे เค•े เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•्เคทเคฃ เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค—เคนเคฐाเคˆ เคธे เคœिเคฏा เคนै। เคฐाเคœเคจाเคฅ เคธाเคฐเคธ्เคตเคค เคธเคฐ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคเค• เคฒंเคฌी เค•เคนाเคจी ‘เคœोเคถी เคธเคฐ’ เคญी เคฒिเค–ी। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคจเค•े เคธเคญी เค—ुเคฐुเคœเคจों เคจे เค•िเคธी-เคจ-เค•िเคธी เคฐूเคช เคฎें เค‰เคจเค•े เค…ंเคฆเคฐ เค•े เคฒेเค–เค• เค•ो เคœเค—ाเคฏा เคนै।

เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฌเคนुเคค เคธे เคช्เคฏाเคฐे เค”เคฐ เคธเคนเคฏोเค—ी เคฎिเคค्เคฐों เค•ी เคฏाเคฆें เคญी เค‰เคฉ्เคนोंเคจे เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เค…ंเค•िเคค เค•ी เคนैं, เคœो เค•ाเคซी เคฐोเคšเค• เค”เคฐ เคธंเคœीเคฆा เคฆोเคจों เคนैं। เคฌเคจเคคी-เคฌिเค—เฅœเคคी เคฆोเคธ्เคคी เค•े เค•िเคธ्เคธे, เค…เคชเคจे เคฎिเคค्เคฐ เคธเคค्เคคे เค•ी เคธाเค‡เค•िเคฒ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เคธाเค‡เค•िเคฒ เคšเคฒाเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคต เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•े เคธเคนเคฏोเค— เคธे เคธाเค‡เค•िเคฒ เคธीเค–เคจे เค•ी เคฏाเคฆों เค•ा เคฌเคก़ा เคฐोเคšเค• เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เคธाเคฅ เคนी เคธाเค‡เค•िเคฒ เคšเคฒाเคจे เค•ी เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคคเค•เคจीเค•ें, เคธเฅœเค• เคชเคฐ เคจเคŸों เค•ा เค…เคฆ्เคญुเคค เค”เคฐ เค•ौเคคुเค• เคญเคฐा เคคเคฎाเคถा เคฆेเค–เคจे, เคŠँเคšे-เคŠँเคšे เคถाเคจเคฆाเคฐ เคคाเฅ›िเคฏों เค”เคฐ เคฐाเคฎเคšंเคฆ्เคฐ เค•ी เคฌाเคฐाเคค เคจिเค•เคฒเคคे เคฆेเค–เคจे เคœैเคธी เค…เคจเค—िเคจเคค เคฏाเคฆों เค•ो เคญी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคธाเคा เค•िเคฏा เคนै।

‘เค•िเคธ्เคธा เคšंเคฆा เคฎाเคฎा เค•ा’ เคจाเคฎเค• เค…เคง्เคฏाเคฏ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคชाเคฒीเคตाเคฒ เค‡ंเคŸเคฐ เค•ॉเคฒेเคœ เคฎें เค›เค ीं เค•เค•्เคทा เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคนी เค…เคชเคจे เคฎिเคค्เคฐ เค•ी เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคฆुเค•ाเคจ เคธे เค“เคฎเคช्เคฐเค•ाเคถ เคถเคฐ्เคฎा เค•े เคœाเคธूเคธी เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค”เคฐ เค•ुเคถเคตाเคนा เค•ांเคค เค•े ‘เคฒाเคฒ เคฐेเค–ा’ เคœैเคธे เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค•िเคฐाเค เคชเคฐ เคฒेเค•เคฐ เคชเฅเคจे เค•ा เคญी เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เคนै। ‘เคšंเคฆा เคฎाเคฎा’ เค”เคฐ ‘เคฎเคจเคฎोเคนเคจ’ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคฎें เคชเฅी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค…เคœเคฌ-เค…เคจोเค–े เค…เคฆ्เคญुเคค เคชाเคค्เคฐों เคจे เคญी เค•เคนीं เค‰เคจเค•े เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ो เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฌเคจाเคฏा เคนै। เคเค• เค•เคนाเคจी เค•ी เคชाเคค्เคฐ เคเค• เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐी เคนै। เคตเคน เคœเคฌ-เคœเคฌ เคธेเคฌ เค–ाเคคी เคนै เคคो เค‰เคธเค•ी เคจाเค• เคฌเฅเคคी เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เคฌเคข़เคคे-เคฌเคข़เคคे เคฎीเคฒों เคฆूเคฐ เคšเคฒी เคœाเคคी เคนै। เคเคธे เคนी เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เค…เคจाเคฐเคฆाเคจे เค•ी เคšเคŸเคจी เคฌेเคšเคจे เคตाเคฒे เคเค• เคนँเคธोเฅœ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฆेเค–ा, เคœो ‘เคšเคŸเคจी’ เค•ो เคฌเคก़ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเค•เคฐ ‘เคšเคคเคจी’ เค•เคนเคคा เคฅा, เคคो เคฎเคœा เค† เคœाเคคा เคฅा। เค‰เคจ्เคนें เคตเคน เค•िเคธी เค•िเคธ्เคธे-เค•เคนाเคจी เค•ी เคคเคฐเคน เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคฒเค—ा। เค•िเคถोเคฐ เคตเคฏ เคฎें ‘เคชเคฐाเค—’, ‘เคจंเคฆเคจ’ เคชเฅเคจे เค”เคฐ ‘เคงเคฐ्เคฎเคฏुเค—’ เคต เคธाเคช्เคคाเคนिเค• เคนिंเคฆुเคธ्เคคाเคจ’ เค•े เคฌाเคฒ-เคชृเคท्เค ों เคธे เคฆोเคธ्เคคी เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค•ुเค•्เค•ू เค•ी เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคช्เคฐเคคि เค—เคนเคฐी เคฐुเคšि เคญी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•े เคชเคจ्เคจों เคฎें เคœเค—เคน-เคœเค—เคน เคจเคœเคฐ เค† เคœाเคคी เคนै।

เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ो เคฒिเค–เคจे เคฎें เคฌเคก़े เคญाเคˆ เค•เคถ्เคฎीเคฐी เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ เค•े เค•िเคธ्เคธाเค—ो เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคธे เคญी เค‰เคจ्เคนें เคฌเคนुเคค เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒी। เคฎเคจु เคœी เคจे เค•เคถ्เคฎीเคฐी เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ เค•े เคฏोเค—เคฆाเคจ เค•ो เคธเคฐाเคนเคคे เคนुเค, เคฌเคนुเคค เคตिเคจเคฏเคชूเคฐ्เคตเค• เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เคฏเคฆि เคตे เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เคธ्เคฅिเคค เค•ुเคฐเฅœ เค—ाँเคต เค•ी เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค• เค‡เคคिเคนाเคธ-เค•เคฅा เค‰เคจ्เคนें เคจ เคฌเคคाเคคे, เคคो เคถाเคฏเคฆ เค‡เคธเค•ा เค†เคจंเคฆ เค†เคงा เคฐเคน เคœाเคคा।

เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคฎเคจु เคœी เคญเคฒे เคนी เค˜เคฐเคตाเคฒों เค•े เคฌीเคš เคเค• เคญोเคฒे-เคญाเคฒे เค•เคฎเคœोเคฐ เค”เคฐ เคेंเคชू-เคธे เคฌाเคฒเค• เคฎें เคฐूเคช เคฎें เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคฐเคนे เคนों, เคฒेเค•िเคจ เคธเคฎเคฏ-เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เค‰เคจเค•ा เคตिเคฆ्เคฐाเคนी เค”เคฐ เคœिเคฆ्เคฆी เคธ्เคตเคฐूเคช เคญी เค‡เคธ เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै। เคšाเคนे เคตเคน เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคฎाँ เคธे เค…เคชเคจे เค›ोเคŸे เคญाเคˆ เคธเคค เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคชैเคธे เคฒेเคจे เค•ी เคœिเคฆ เคนो, เคฏा เคธेเค•ेंเคกเคฐी เคชाเคฒीเคตाเคฒ เคธ्เค•ूเคฒ เคฎें เคฐाเคœเคจाเคฅ เคธाเคฐเคธ्เคตเคค เคœैเคธे เค…ंเค—्เคฐेเคœी เค•े เค—ुเคธ्เคธैเคฒ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคฆ्เคตाเคฐा เคธुเคจाเคˆ เค—เคˆ เคฎुเคฐ्เค—ा เคฌเคจเคจे เค•ी เคธเคœा เค•ो เคจ เคฎाเคจเคจे เค•ी เค…เคกिเค— เคœिเคฆ เค•ा เคฎाเคฎเคฒा เคนो। เคฏा เคซिเคฐ เค•िเคถोเคฐ เคตเคฏ เคฎें เคถ्เคฏाเคฎ เคญैเคฏा เค•ो เคฏเคน เคœเคคा เคฆेเคจा เคนो เค•ि เค‰เคจ्เคนें เคซिเคฒ्เคฎें เคจเคนीं, เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคข़เคจा เค•เคนीं เค…เคงिเค• เค…เคš्เค›ा เคฒเค—เคคा เคนै।

เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค‡ंเคŸเคฐเคฎीเคกिเคเคŸ เคฎें เคฎเคจु เคœी เค•ा เค…เคชเคจे เคฆोเคธ्เคคों เค•े เคธाเคฅ เคฎिเคฒเค•เคฐ เค…ंเค—्เคฐेเคœी เค•े เค–िเคฒाเคซ เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค•เคฐเคจा เคญी เคœเคคा เคฆेเคคा เคนै เค•ि เคตे เคธเคนी เคฌाเคค เค•े เคฒिเค เคฒเคก़เคจा เคœाเคจเคคे เคนैं। เค•เค•्เคทा เคฎें เค–िเฅœเค•िเคฏों เคชเคฐ เคฆเคฐเคตाเคœे เคฒเค—ाเคจे เค•ी เคœिเคฆ เค”เคฐ ‘เคฏเคธ เคธเคฐ’ เค•े เคฌเคœाเคฏ เคนिंเคฆी เค•े เคถเคฌ्เคฆों เคธे เค•เค•्เคทा เคฎें เค‰เคชเคธ्เคฅिเคคि เคฆเคฐ्เคœ เค•เคฐाเคจे เค•ी เคฎाँเค— เค•ो เคฒेเค•เคฐ, เค•เค•्เคทा เคฎें เคฌ्เคฒैเค•เคฌोเคฐ्เคก เค•े เคจीเคšे เคฌैเค เค•เคฐ เค‰เคจเค•ा เค…เคจเคถเคจ เค•เคฐเคจा—เคฏे เคเคธे เคช्เคฐเคธंเค— เคนैं, เคœिเคจเคธे เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เค…ंเคคเคฐ्เคฎुเค–ी เคฌाเคฒเค• เคธเคฎเคฏ เค•े เคธाเคฅ เค•िเคคเคจी เคคेเคœी เคธे เคฌเคฆเคฒ เคฐเคนा เคฅा। เคฌเฅœे เคญाเคˆ เคœเค—เคจ เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ เค•े เคœเคฌ-เคคเคฌ เคกाँเคŸ เคฒเค—ाเคจे เคชเคฐ เค‡เค•เค ्เค े เคนुเค เค—ुเคธ्เคธे เคฎें เคฎเคจु เคœी เค•ा เค˜เคฐ เคธे เคญाเค— เคœाเคจा เคญी เคเคธा เคช्เคฐเคธंเค— เคนै, เคœिเคธे เคชเคข़เค•เคฐ เค‰เคจเค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคชเคคा เคšเคฒเคคा เคนै। เคฏे เคธเคฌ เค›ोเคŸे-เคฌเคก़े เคช्เคฐเคธंเค— เค‰เคจเค•े เคตिเคฆ्เคฐोเคนी เคธ्เคตเคญाเคต เค•ो เคช्เคฐเคฎाเคฃिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฎเคจु เคœी เค•े เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ ‘เค—ोเคฒू เคญाเค—ा เค˜เคฐ เคธे’ เคฎें เค—ोเคฒू เค•े เค˜เคฐ เคธे เคญाเค— เคœाเคจे เคชเคฐ เค‰เคธे เคœिเคธ เคคเคฐเคน เค•े เค…เคจुเคญเคต เคนुเค, เคตे เค•เคนीं เคจ เค•เคนीं เคฎเคจु เคœी เค•े เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เคธे เคนी เค†เค เคœाเคจ เคชเคก़เคคे เคนैं।

เค‡เคธเคฎें เคธंเคฆेเคน เคจเคนीं เค•ि เค…เคชเคจे เค…เคคीเคค เค•ा เค‡เคคเคจा เคธुंเคฆเคฐ เคšिเคค्เคฐ เคถเคฌ्เคฆों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคคเคญी เค–ींเคšा เคœा เคธเค•เคคा เคนै, เคœเคฌ เค†เคฆเคฎी เค•ो เค‰เคธเคธे เค—เคนเคฐा เคฒเค—ाเคต เคนो। เคฒเค—เคคा เคนै, เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เคเค•-เคเค• เค˜เคŸเคจा เค•ो เคฎเคจ เคฎें เคธँเคœोเค•เคฐ เคฐเค–ा, เค ीเค• เค•िเคธी เคฒॉเค•เคฐ เคฎें เคฐเค–े เค…เคฎूเคฒ्เคฏ เค–เคœाเคจे เค•ी เคคเคฐเคน। เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎें เคเค• เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เคขेเคฐों เคตिเคธ्เคฎเคฏเคชूเคฐ्เคฃ เคช्เคฐเคธंเค— เค‰เคจเค•ी เค•เคฒเคฎ เคธे เคธเคนเคœ เคนी เคจिเค•เคฒเคคे เคšเคฒे เค—เค เคนैं, เคœैเคธे เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธों เคฎें เคเค• เค•เคฅा เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคฆूเคธเคฐी เค‰เคชเค•เคฅाเคँ เคเค• เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เค—ुँเคฅเคคी เคšเคฒी เคœाเคคी เคนैं। เค‰เคจ्เคนें เคชเฅเค•เคฐ เคนी เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค•ा เคชूเคฐा เค†เคจंเคฆ เคฒिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เค•ो เคเค• เค†เคค्เคฎเค•เคฅाเคค्เคฎเค• เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคฆेเคจा เคถ्เคฐेเคฏเคธ्เค•เคฐ เคนोเค—ा। เค‡เคธे เคชเคข़เค•เคฐ เคธเคฎเค เคฎें เค†เคคा เคนै เค•ि เคฎเคจु เคœी เค•ा เคชเคฐिเคตाเคฐ เคคो เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เคนै, เคœो เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค†เค เคธเคญी เคฒोเค—ों เค•ो เคฎिเคฒाเค•เคฐ เคนी เคชूเคฐा เคนोเคคा เคนै। เค‡เคจ เคธाเคฐे เคฒोเค—ों เค•े เคธाเคฅ เคœुเคก़े เค•िเคธ्เคธों เค•ा เค•्เคฐเคฎเคตाเคฐ เคฌ्เคฏोเคฐा เคฌเคก़ा เค…เคฆ्เคญुเคค เคนै।

เคธเคš เคชूเค›िเค เคคो เคฎเคจु เคœी เค•ी เคตिเค—เคค เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เคธे เคธเคœा เคนुเค† เค‰เคจเค•ी เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เค•ा เคเค•-เคเค• เคถเคฌ्เคฆ เค‰เคจเค•े เคฎเคจ เคธे เคจिเค•เคฒा เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคा เคนै। เคฏเคนी เค•ाเคฐเคฃ เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เคฏเคน เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคฎเคจเคฎोเคนเค• เคญाเคทा เคฎें เคธเคฐเคฒเคคा เคธे เคฒिเค–ा เคเคธा เค†เคค्เคฎเค•เคฅाเคค्เคฎเค• เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เคนै, เคœिเคธे เคเค• เคฌाเคฐ เคถुเคฐू เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคชूเคฐा เคชเคข़े เคฌिเคจा เคนเคฎ เค›ोเคก़ เคจเคนीं เคธเค•เคคे। เคจिเคถ्เคšिเคค เคฐूเคช เคธे เค†เคค्เคฎเค•เคฅा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें ‘เคฎैं เคฎเคจु’ เค•ी เคเค• เค…เคฒเค— เคชเคนเคšाเคจ เคฌเคจेเค—ी।
*

เคฎंเคœुเคฐाเคจी เคœैเคจ, 10-เค เคจเคฐूเคฒ्เคฒा เคฌिเคฒ्เคกिंเค—, 21 เคตीं เคฐोเคก, เคšेंเคฌूเคฐ (เคˆเคธ्เคŸ), เคฎुเคฌเคˆ-400071. เคšเคฒเคญाเคท: 09869686430

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।