рдХाрд╡्рдп: рд╢्рд░ीрдорддी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХुрдоाрд░ी рдмрдХ्рд╢ी

рдзрд░ोрд╣рд░
рд╢्рд░ीрдорддी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХुрдоाрд░ी рдмрдХ्рд╢ी 
(22 рдЬूрди 1919 – 13 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2019)
рд╢्рд░ीрдорддी рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХुрдоाрд░ी рдмрдХ्рд╢ी рд╣िंрджी рдХी рд╕ुрд╡िрдЦ्рдпाрдд, рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдеीं рдПрд╡ं рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд 37 рдкुрд╕्рддрдХें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ैं рдЬिрдирдоें рдХрд╣ाрдиी, рдХрд╡िрддा рдПрд╡ं рдиाрдЯрдХ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣, рдЙрдкрди्рдпाрд╕, рд▓рдШु рдЙрдкрди्рдпाрд╕, рдЦрдг्рдб рдХाрд╡्рдп, рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЖрджि рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рд▓рдЦрдирдК рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЗрдирдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░ рд╢ोрдз рдХाрд░्рдп рднी рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднूрд╖рдг рд╕рдо्рдоाрди, рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╢ाрд╕рди рдж्рд╡ाрд░ा рдпрд╢ рднाрд░рддी рд╕рдо्рдоाрди рддрдеा рдЕрди्рдп рдХрдИ рд╕рдо्рдоाрдиों рд╕े рдЗрди्рд╣ें рд╡िрднूрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬा рдЪुрдХा рд╣ै। рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी рд╕े рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рд╡ाрд░्рддाрдПँ, рдХрд╣ाрдиिрдпाँ, рдПрдХांрдХी рдиाрдЯрдХ, рдХрд╡िрддाрдПँ рдЖрджि рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рд╣ोрддी рд░рд╣ी рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ृрдЬिрдд рдиाрдЯрдХों рдХा рдоंрдЪрди рдмрдб़ौрджा, рдкुрдгे, рднोрдкाрд▓, рд▓рдЦрдирдК рдЖрджि рдоें рднी рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХुрдоाрд░ी рдмрдХ्рд╢ी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╕ेрдиाрдиी рдеीं рддрдеा рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ рдоें рд╡рд╣ рд╢िрдХ्рд╖ा, рдЧृрд╣ рдПрд╡рдо рд╕рдоाрдЬ-рдХрд▓्рдпाрдг рдоंрдд्рд░ी рднी рдеीं। рдЖрдкрдиे рд▓рдЦрдирдК рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдПрдо.рдП. рд╕ंрд╕्рдХृрдд рддрдеा рдПрдо.рдП. рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдоें рдкाрд╕ рдХिрдпा рдеा।



рдк्рд░рдХृрддि рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдпрдордпी рд╣ै


рдЖрдЬ рддुрдордХो рдоैं рд╕ुрдиाрдКँ
рдПрдХ рдЕрдирд╣ोрдиी рдХрд╣ाрдиी,
рджो рджृрдЧों рдоें рднрд░ рди рд▓ेрдиा
рд╕ाрд╡рдиी рдзाрд░ा рд╕ुрд╣ाрдиी। 

рдбрдЧрд░ рд╕ूрдиी рдоौрди рд▓рдо्рдмी
рдеा рд╡рд╣ाँ рдЬंрдЧрд▓ рдШрдиेрд░ा,
рдмреЭ рд░рд╣ा рдеा рд╕рдирд╕рдиाрд╣рдЯ
рд╡ंрд╢िрдпों рдХो рд▓े рдЕँрдзेрд░ा। 

рджूрд░ рдЬंрдЧрд▓ рдоें рдЙрддрд░рддी рдЖ
рд░рд╣ी рдеी рд╕ाँрдЭ рд╡ेрд▓ा,
рд╡ृрдХ्рд╖ рдкрд░ рд▓рдЧрдиे рд▓рдЧा рдеा
рдкрдХ्рд╖िрдпों рдХा рдордзुрд░ рдоेрд▓ा। 

рдпрд╣ рд╕рд░рд▓ рд╣ै рдЫрди्рдж рдХेрд╡рд▓
рд╡ेрджрдиा рдЧрдо्рднीрд░ рд▓ाрдП,
рдоौрди рдЕрдХ्рд╖рд░ рд╣ैं рдХрдЯोрд░े
рдЬो рдирдпрди рдХा рдиीрд░ рд▓ाрдП।  

рд▓ो рдЕрдЪाрдирдХ рд░ुрдХ рдЧрдИ рдоैं
рд╕ाрдордиे рдХ्рдпा рджृрд╢्рдп рджेрдЦा,
рдЯूрдЯрдХрд░ рдоाрдиो рдзрд░ा рдкрд░
рдЧिрд░ рдкреЬी рдеी рдЪрди्рдж्рд░ рд░ेрдЦा। 

рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдиीрдЪे рдкреЬी рдеी
рдоृрджु рдХрдорд▓ рдХрд▓िрдХा рдЕрдХेрд▓ी,
рдЬो рдХрднी рди рд╣ो рд╕рдХे рд╣рд▓
рджुрдЦिрдд рдЕрдирдмूрдЭी рдкрд╣ेрд▓ी। 

рдЭींрдЧुрд░ों рдХा рдЭुрдирдЭुрдиा рд▓े
рдоौрди рдзрд░рддी рдоाँ рдмрдиी рдеीं,
рдкुрд╖्рдк рдХрд▓िрдпों рдХे рдЦिрд▓ौрдиे
рдк्рд░ीрдд рдорди рдХिрддрдиी рдШрдиी рдеी। 

рд░рд╢्рдоिрдпों рдХे рддाрд░ рдЭूрд▓ा
рд╕ा рдЭुрд▓ाрддे рдЬा рд░рд╣े рдеे,
рд╡ृрдХ्рд╖ рдХे рдкрдд्рддे рдеिрд░рдХ
рдкंрдЦे рдбुрд▓ाрддे рдЬा рд░рд╣े рдеे। 

рдЖ рдЧрдИं  рдЪिреЬिрдпाँ рдХрдИ, рдЙрд╕
рдкрд░ рджрдпा рдХрд░рдиे рд▓рдЧी рдеीं,
рдЧीрдд рдЧाрдХрд░ рдЪрд╣рдЪрд╣ा рдХрд░
рд▓ोрд░िрдпाँ рджेрдиे рд▓рдЧी рдеीं। 

рдШोрд░ рд╡рди рдХी рд╢ूрди्рдпрддा рдоें
рд╡рд╣ рдЕрдХेрд▓ी рд╕्рд╡ाрдоिрдиी рдеी,
рдЦो рдЧрдИ рд╣ै рдмीрди рдЬिрд╕рдХी
рдЕрд╢्рд░ु рднीрдЧी рд░ाрдЧिрдиी рдеी।

рдЪрди्рдж्рд░ рд░ेрдЦा рд╕ी рд╕рд▓ोрдиी
рд╕ुрди्рджрд░ी рдирд╡рдЬाрдд рдеी рд╡рд╣,
рдХौрди рдЙрд╕рдХो рдЫोреЬ рдЖрдпा
рдХ्рд░ूрд░ рдХिрддрдиी рдмाрдд рдеी рд╡рд╣। 

рд╕्рдиेрд╣ рдоाрдд рдпा рдкिрддा рдХा
рдоिрд▓ рдирд╣ीं рдкाрдпा рдЙрд╕े рдеा,
рдПрдХ рдХाँрдЯा рд╕рдордЭ рдХोрдИ
рдХ्рдпों рд╡рд╣ाँ рд╡рд╣ рд░рдЦ рдЧрдпा рдеा। 

рдХ्рд░ूрд░ рд╣ै рдоाрдирд╡ рдкрд░рди्рддु
рдк्рд░рдХृрддि рдордорддा рдмрдиी рд╣ै,
рджीрди рджुрдЦिрдпों рдХे рд▓िрдП
рд╕рдж्рднाрд╡рдиा рдЧрд╣рд░ी рдШрдиी рд╣ै। 

рдоाँ рдк्рд░рдХृрддि рдЙрд╕рдХा рд╣ृрджрдп
рд╣ै рдк्рд░ेрдо рдХा рдЭрд░рдиा рдиिрд░рди्рддрд░,
рдХрд░ рд░рд╣ी рд░рдХ्рд╖ा рдордордд्рд╡рдо्
рд╢्рд╡ाрди рд╣ो рдпा рдордиुрдЬ рд╕ुрди्рджрд░। 

рд╡рд╣ рдирд╣ीं рдеी рдиिःрд╕рд╣ाрдп
рд╡рди рдкिрддा рдХा рдеा рд╕рд╣ाрд░ा,
рдоाँ рдмрдиी рдоृрджु рд▓ोрд░िрдпाँ
рдЧाрдиे рд▓рдЧी рд╢ुрдЪि рд╕рд▓िрд▓ рдзाрд░ा। 

рд╡ृрдХ्рд╖ рднी рдЭрд▓рдиे рд▓рдЧा рддрдм
рдк्рдпाрд░ рд╕े рдкंрдЦे рдиिрд░рди्рддрд░,
рдбाрд▓िрдпों рдиे рдлूрд▓ рдХी рдЪाрджрд░
рдмिрдЫा рджी рдмाрд▓िрдХा рдкрд░।

рднूрдЦ рдЬрдм рдЙрд╕рдХो рд▓рдЧी
рд░ोрдиे рд▓рдЧी рдирди्рд╣ीं рдкрд╣ेрд▓ी,
рдЪोंрдЪ рдоें рджाрдиा рд▓िрдП рдЭрдЯ
рдЖ рдЧрдИ рдЪिреЬिрдпा рд╕рд╣ेрд▓ी। 

рдЧрдЧрди рдХे рдкрдХ्рд╖ी, рдирджी рдХी
рдордЫрд▓िрдпाँ рдФ рд╢ेрд░ рд╣ाрдеी,
рдк्рд░ाрдг рд╕े рд╕рдо्рдкрди्рди рд╢рдХ्рддि,
рдпे рд╣рдоाрд░े рдоिрдд्рд░ рд╕ाрдеी। 

рд╡ृрдХ्рд╖ рдбाрд▓ी рдлूрд▓ рдкрдд्рддी
рдмрди рдЧрдП рд╕рдм рдоिрдд्рд░ рдк्рдпाрд░े,
рдЦिрд▓ рдЙрдаी рдирди्рд╣ीं рдХрд▓ी
рдирд╡ рдЧрдЧрди рдкрдХ्рд╖ी рдХ्рд╖рдг рди рд╣ाрд░े। 

рдЧोрдж рдоें рдоैंрдиे рдЙрдаाрдпा
рдПрдХ рдкрд▓ рд╡рд╣ рдлрд░рдлрд░ाрдИ,
рдиैрди рдЦोрд▓े рдПрдХ рдХ्рд╖рдг рдлिрд░
рдлूрд▓ рд╕ी рд╡рд╣ рдоुрд╕्рдХुрд░ाрдИ। 

рдЕрд╢्рд░ु рднрд░ рдЖрдП рдирдпрди рдоें
рджेрдЦ рдкंрдХрдЬ рдкाрдд рд╕ुрд╕्рдоिрдд,
рдЙрдореЬ рдЖрдпा рд╕्рдиेрд╣ рдорди рдоें
рдоाрддृ рд╕ुрдЦ рд╕े рдоैं рдЕрд╕िंрдЪिрдд। 

рдмрд╕्рддिрдпों рд╕े рджूрд░ рдЬंрдЧрд▓
рдоें рд╣рдоाрд░ी рдЭोंрдкреЬी рдеी,
рд╕ूрд░्рдп рдХी рд╕ूрдИ рдЪрд▓ी рддो
рд╡рд╣ рдШрд░ाрдиे рдХी рдШреЬी рдеी।

рд▓рдХреЬрд╣ाрд░ा рдеा рдШрд░ेрд▓ू
рд╕ंрдЧिрдиी рдоेрд░ी рдЧрд░ीрдмी,
рдзрди рдирд╣ीं рдеा рдкाрд╕ рдоेрд░े
рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ी рдмрджрдирд╕ीрдмी। 

рдЪाँрджрдиी рдХी рд░рд╢्рдоि рд╕ी
рдХुрд╕ुрдо рдЬूрд╣ी рдХी рдХрд▓ी рдеी,
рдЧोрдж рдоें рд▓िрдкрдЯी рд╣ुрдИ рд╡рд╣
рдХрдорд▓ рдХोрдорд▓ рд╕ी рднрд▓ी рдеी। 

рд╣ो рдЧрдпा рдк्рд░рд╕рди्рди рдоाрд▓िрдХ
рджेрдЦ рдЙрд╕рдХो рдоुрд╕्рдХुрд░ाрдпा,
рд╢्рд░рдоिрдХ рд╣ाрдеों рд╕े рдЙрдаाрдпा
рдЭूрд▓-рдЭूрд▓े рд╕े рдЭुрд▓ाрдпा। 

рд╢ूрди्рдп рдеा рд╕ंрд╕ाрд░ рдоेрд░ा
рд╣ो рдЧрдпा рдЧुрд▓реЫाрд░ рдоेрд░ा,
рдПрдХ рдирди्рд╣ीं-рд╕ी рдХрд▓ी рдиे
рдХрд░ рджिрдпा рдЙрдж्рдзाрд░ рдоेрд░ा।
рдЭोंрдкреЬी  рдХे рдЖँрдЧрдиा рдоें
рд╕्рд╡рд░्рдЧ рд╣рд░्рд╖िрдд рд╕ुрдЦ рд╕рдоाрдпा,
рдеिрд░рдХрддी рдоुрд╕्рдХाрди рдЙрд╕рдХी
рд╣ृрджрдп рдоेрд░ा рдЬрдЧрдордЧाрдпा। 

рдкाрд▓рдиा рдкрд▓-рдкрд▓ рдЭुрд▓ाрдКँ
рд▓ोрд░िрдпों рдоें рдЧीрдд рдЧाрдиा,
рдоाँ рдпрд╢ोрджा рдмрди рдЧрдИ рдоैं
рдЕँрдЧрдиा рдоेрд░ा рд╕ुрд╣ाрдиा।

рдЬрди्рдо рд▓ेрдиे рдХे рд╕рдордп рд╢िрд╢ु
рдПрдХ рд╕े рд╣ोрддे рдпрд╣ाँ рд╣ैं,
рдЧोрдж рдоें рдоाँ рдХे рджुрд▓ाрд░े
рджूрдз рд╣ी рдкीрддे рдпрд╣ाँ рд╣ैं। 

рдирд╡ рд╢िрд╢ु рд╕ुрдХुрдоाрд░ рдХोрдорд▓
рдЬрди्рдо рд╕े рдиिрд╖्рдкाрдк рд╣ोрддा,
рдИрд╢्рд╡рд░ рдХी рд░рд╢्рдоिрдпों рдХो
рдмाрджрд▓ों рдХे рд╕ंрдЧ рд▓ाрддा। 

рдПрдХ рдЧोрд░ा рдПрдХ рдХाрд▓ा
рдПрдХ рдШрди рдШрдирд╢्рдпाрдо,
рджूрдз рдХा рд░ंрдЧ рдПрдХ рдЬैрд╕ा
рдЕрд╢्рд░ुрдУं рдХे рджाрдо। 

рдПрдХ рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ै рд╕рднी рдоें
рдПрдХ рд╣ी рд╣ै рдЬाрдд рдЙрдирдХी,
рдПрдХ рд╣ी рд╣ै рд╢ाрдо рдЙрдирдХी
рдПрдХ рд╣ी рд╣ै рдк्рд░ाрдд рдЙрдирдХी। 

рднूрд▓ рдЬिрд╕рдиे рднी рдХрд░ी рд╣ो
рдЕрдмोрдз рдХो рдХ्рдпों рднोрдЧрдиा рд╣ै,
рд╕рдд्рдп рдХी рд░рд╡ि-рд░рд╢्рдоिрдпों рдХो
рдЖрдЬ рд╣рдордХो рдЦोрдЬрдиा рд╣ै। 

рдЬो рднी рд╣ो рдорд░्рдЬी рддुрдо्рд╣ाрд░ी
рд╣े рдк्рд░рднू рдк्рдпाрд░ी рд╡рд╣ी рд╣ै,
рджोрд╖ рдХो рд╡рд░рджाрди рдХрд░ рджे
рдирд░ рд╡рд╣ी рдиाрд░ी рд╡рд╣ी рд╣ै।
***

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।