рдХрд╣ाрдиी: рдЪीрддे рдХी рд╕рд╡ाрд░ी

рджीрдкрдХ рд╢рд░्рдоा

- рджीрдкрдХ рд╢рд░्рдоा

                      1.
            рд░ाрдд рдоाँ рдлिрд░ рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै...
рд▓рд╣ू рд╕े рд▓рдердкрде...рд▓ाрд▓ рдЖрдЧ рдоें рдЬрд▓рддी рд╣ुрдИ...
“рд╣рдо рдоाँ рдХो рдХ्рдпों рдЬрд▓ा рд░рд╣े рд╣ैं?” рдоैं рдкाрдкा рд╕े рдкूрдЫрддा рд╣ूँ...
“рдпрд╣ рд▓рд╣ू рддрднी рдЯрдкрдХрдиा рдмंрдж рд╣ोрдЧा рдЬрдм рдЗрди्рд╣ें рдЬрд▓ा рджिрдпा рдЬाрдПрдЧा,” рдЬрд▓ाрдК рд▓рдХреЬिрдпों рдХे рдвेрд░ рд╕े рдкाрдкा рдФрд░ рд▓рдХреЬिрдпाँ рдЙрдаाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдоाँ рдХो рдвँрдХрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं...
рд▓ेрдХिрди рдЙрди рд▓рдХреЬिрдпों рд╕े рдЯрдХрд░ाрддे рд╣ी рдоाँ рдХी рдХрд▓ाрдИ рд╕े рдвीрда, рд╕ुрд░्рдЦ рд▓ाрд▓ рд▓рд╣ू рдлिрд░ рдЫрдкрдЫрдкाрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै...
“рдоाँ!” рдоैं рдЪिрд▓्рд▓ाрддा рд╣ूँ...
рдоाँ рдЧाрдпрдм рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै...
рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЪीрдЦ рдоेрд░े рдкाрд╕ рд▓ौрдЯ рдЖрддी рд╣ै- ’рдорд░рддी рдорд░ рдЬाрдКँрдЧी рд▓ेрдХिрди рддुрдЭे рддेрд░े рд╡рд╣рд╢ी рдмाрдк рдХा рдиाрдо рди рдмрддाрдКँрдЧी...’


                      2.
“рддू рдЬाрдЧ рд░рд╣ा рд╣ै?” рдкाрдкा рдХрдорд░े рдХी рдмрдд्рддी рдЬрд▓ाрддे рд╣ैं।
рдХрдорд░ा рджेрдЦрдХрд░ рдпाрдж рдЖрддा рд╣ै, рдоैं рдЙрдирдХी рдЪौрдХीрджाрд░ी рдоें рдЙрдирдХे рдХрдорд░े рдоें рд╕ो рд░рд╣ा рд╣ूँ।
рдоेрд░े рдХрдорд░े рдоें рджाрджी рдФрд░ рджोрдиों рдмुрдЖ рд▓ोрдЧ рд╕ो рд░рд╣ी рд╣ैं। рдоाँ рдХे рдорд░рдиे рдХी рдЦрдмрд░ рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ाँ рд▓िрд╡ा рд▓ाрдИ рд╣ै। рдкिрдЫрд▓ी рд╢ाрдо।
“рд╣ाँ,” рдЭूрда рд╕े рдоुрдЭे рдмेрд╣рдж рдЪिреЭ рд╣ै।
“рдХोрдИ рдмुрд░ा рд╕рдкрдиा рджेрдЦा рдХ्рдпा?” рдкाрдкा рдоेрд░े рдкाрд╕ рдЖ рдмैрдарддे рд╣ैं।
“рд╣ाँ,” рдоेрд░ी рдмेрдЪैрдиी рдоुрдЭे рдЪिрд╣ुँрдЯ рд░рд╣ी рд╣ै, рдЙрдоेрда рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рд╕рдкрдиे рдХी рдУрдЯ рдоें рдЕрдкрдиा рдЦрдЯрдХा рдоैं рдЙрдЧрд▓ рджेрддा рд╣ूँ, “рдоाँ рдХрд╣рддी рд╣ैं, рд╡рд╣ рдоुрдЭे рд▓ुрдзिрдпाрдгे рд╕े рдЗрдзрд░ рд▓ाрдИ рд░рд╣ीं...” 
            рд▓ुрдзिрдпाрдгा рдЗрдзрд░ рд╕े рдкाँрдЪ рд╕ौ рдХिрд▓ोрдоीрдЯрд░ рджूрд░ рд╣ै рдФрд░ рдзुँрдзрд▓े, рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдоाँ рдХे рдмाрд░े рдоें рдоुрдЭे рдпрд╣ी рдоाрд▓ूрдо рд░рд╣ा рдХि рд╡рд╣ рд╡HAAM рдХे рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдХाрдо рдХрд░рддीं рдеीं рдФрд░ рддाрдИ рдХो рдкрд╣рд▓े рд╡рд╣ीं рдоिрд▓ी рдеीं। рдЙрдирдХे рдоाрддा рдкिрддा рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдорд░ рдЪुрдХे рдеे рдФрд░ рднाрдИ-рдмрд╣рдиों рдоें рдХोрдИ рд╕рдЧा рди рдеा। рдЗрдзрд░ рдХрд╕्рдмाрдкुрд░ рдЕрдкрдиी рдПрдХ рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдХे рд╕िрд▓рд╕िрд▓े рдоें рдЖрдИ рдеीं рдФрд░ рдлिрд░ рдЗрд╕ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдиौрдХрд░ी рдкा рдЧрдИ рдеीं। рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрд╕рд░ рдоें рдирд░्рд╕ों рдХे рд▓िрдП рдмрдиे рдХ्рд╡ाрд░्рдЯрд░ों рдоें рдХ्рд╡ाрд░्рдЯрд░ рдиंрдмрд░ рд╕рдд्рд░рд╣ рднी рдкा рдЧрдИ рдеीं рдФрд░ рдпрд╣ीं рдмрд╕ рдЧрдИ рдеीं। рдкाрдкा рдХे рд╕ंрдЧ рд╢ाрджी рд░рдЪाрдХрд░।
“рдзрдд!” рдкाрдкा рдоेрд░ी рдкीрда рдШेрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं- “рддू рдпрд╣ीं рдкैрджा рд╣ुрдЖ рдеा। рд╕ाрд░ी рджुрдиिрдпा рдЬाрдирддी рд╣ै। рдЗрд╕ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें। рддेрд░े рдмрд░्рде рд╕рд░्рдЯिрдлिрдХेрдЯ рдкрд░ рдЗрд╕ी рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдХी рдоुрд╣рд░ рд▓рдЧी рд╣ै...”
рд╡े рднूрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं, рд╕्рдд्рд░ी рдЕрдкрдиे рдЧрд░्рднрдзाрд░рдг рдХे рдиौрд╡ें рдорд╣ीрдиे рдоें рдоाँ рдмрдирддी рд╣ै!
            рдХ्рдпा рд╡рд╣ рд╕рдЪрдоुрдЪ рдирд╣ीं рдЬाрдирддे, рд╡े рдЫрд▓े рдЬाрддे рд░рд╣े рд╣ैं? рдФрд░ рдЙрд╕ рдЫрд▓ рдХा рджंрдб рдоैंрдиे рднोрдЧा рд╣ै? рдоैंрдиे рдмाँрдЯा рд╣ै? рдоाँ рдХे рд╕ाрде? рдирд╣ीं рдЬाрдирддे? рдХ्рд▓ेрд╢ рдФрд░ рдХ्рд░ोрдз рдЬрдм рднी рдоाँ рдкрд░ рдЖрдХ्рд░рдордг рдХрд░рддा, рдЙрд╕рдХी рдЧोрд▓ाрдмाрд░ी рдХी рдкрд░ाрд╕ рдоुрдЭ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд░рд╣ी рд╣ै? рд╢ुрд░ू рд╣ी рд╕े।
            " рдоैं рдЕрдм рд╕ोрдКँрдЧा,” рдоैं рдЕрдкрдиी рдЖँрдЦें рдвाँрдк рд▓ेрддा рд╣ूँ। рдкाрдкा рдХो рдаेрд╕ рдкрд╣ुँрдЪाрдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै। 
“рдаीрдХ рд╣ै!” рдкाрдкा рдХрднी рдмрд╣рд╕ рдоें рдирд╣ीं рдкреЬрддे рд╣ैं। рджूрд╕рд░े рдХी рдмाрдд рдлौрд░рди рдоाрди рд▓ेрддे рд╣ैं рдФрд░ рдмрдд्рддी рдмुрдЭा рджेрддे рд╣ैं।
рдоाँ рдХी рдХрд▓ाрдИ рдоैंрдиे рдХाрдЯी рдеी।
рдХрд▓।  


                         3.
    ’рдЕрд░ूрдг!’ рдШрд░ рдоें рдШुрд╕рддे рд╣ी рддाрдКрдЬी рдиे рдоुрдЭे рдкुрдХाрд░ा рдеा। рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣।
рдЗрддрд╡ाрд░ рд╣ोрдиे рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдоेрд░ी рдФрд░ рдкाрдкा рдХी рдЫुрдЯ्рдЯी рдеी рдФрд░ рдоाँ рдЕрдкрдиी рдиाрдЗрдЯ рд╢िрдл्рдЯ рд╕े рд╕ुрдмрд╣ рд╣ी рд▓ौрдЯी рдеीं।
’рдЪрд░рдг рд╕्рдкрд░्рд╢ рддाрдКрдЬी!’ рдоैंрдиे рдЙрдирдХा рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХिрдпा рдеा। рдкाрдкा рдЙрд╕ рд╕рдордп рдмाрдерд░ूрдо рдоें рдеे рдФрд░ рдоाँ рд░рд╕ोрдИ рдоें।
’рдЬीрддा рд░рд╣!’ рддाрдКрдЬी рдиे рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣ рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдЕंрдХ рд╕े рд▓рдЧा рд▓िрдпा рдеा рдФрд░ рдлिрд░ рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдмрд░ाрдмрд░ рдЦреЬे рд╣ोрдиे рдХो рдмोрд▓े рдеे। рдоेрд░ा рдХрдж рдоाрдкрдиे рдХे рд▓िрдП। рд╡े рдЬрдм рднी рдЖрддे рд╣ैं, рдоेрд░ा рдХрдж рдЬрд░ूрд░ рдоाрдкрддे рд╣ैं।
’рдоैं рдЖрдкрдХे рдХंрдзे рдЫू рд░рд╣ा рд╣ूँ,' рдоैं рд╣ँрд╕ा рдеा,’рдкिрдЫрд▓ी рдмाрд░ рдЖрдкрдХी рдХुрд╣рдиी рд╕े рдЬрд░ा рд╣ी рдКрдкрд░ рдеा।’
’рдХ्рдпों рдирд╣ीं? рдХ्рдпों рдирд╣ीं?’ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоेрд░ा рдоाрдеा рдЪूрдоा рдеा- ’рддुрдЭे рддो рдоुрдЭрд╕े рднी рдКँрдЪा рдХрдж рдиिрдХाрд▓рдиा рд╣ै...’
рддाрдКрдЬी рдмрд╣ुрдд рд▓ंрдмे рд╣ैं। рдкाрдкा рд╕े рднी рдЪाрд░ рдЗंрдЪ рдКँрдЪे, рдЫрд╣ рдлुрдЯ рджो рдЗंрдЪ।
рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдЬेрдм рдоें рд╣ाрде рдбाрд▓ा рдеा рдФрд░ рд╕ौ рдХा рдПрдХ рдиोрдЯ рдоुрдЭे рдердоा рджिрдпा рдеा। рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣।
рдкाрдкा рдХी рддрд░рд╣ рддाрдКрдЬी рдиे рдмेрд╢рдХ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ाрд╕िрд▓ рдирд╣ीं рдХी рд╣ै, рдЙрдзрд░ рдЧाँрд╡ рд╣ी рдХे рд╕्рдХूрд▓ рд╕े рджрд╕рд╡ीं рдХा рджो рдмाрд░ рдЗрдо्рддिрд╣ाрди рджिрдпा рдеा рдФрд░ рдЬрдм рджोрдиों рдмाрд░ рдкाрд╕ рд╣ोрдиे рдоें рд╡िрдлрд▓ рд░рд╣े рдеे рддो рдкреЭाрдИ рдЫोреЬрдХрд░ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рдЦेрддी рд╕ँрднाрд▓рдиे рдоें рд▓рдЧ рдЧрдП рдеे। рдЬिрд╕рдХा рдлिрд░ рдЙрди्рд╣ें рд▓ाрдн рд╣ी рд▓ाрдн рдоिрд▓ा рд╣ै। рдЖрдЬ рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдПрдХ рдЯ्рд░ैрдХ्рдЯрд░ рднी рд╣ै рдФрд░ рдПрдХ рд╕ेंрдЯ्рд░ो рднी। рдЬрдмрдХि рдЕрдкрдиे рд╣िрд╕्рд╕े рдХी рдЬрдоीрди рдмेрдЪрдХрд░ рдкाрдкा рдиे рдЬो рдЗрдзрд░ рдХрд╕्рдмाрдкुрд░ рдоें рджुрдХाрди рдЦрд░ीрджी рдФрд░ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЬिрд╕े рднी рдмिрдХाрдК рдоाрди рд╕рдордЭрдХрд░ рдЙрд╕рдоें рд░рдЦा, рд╡рд╣ рдХंрдЯрдХ рд╣ी рд╕ाрдмिрдд рд╣ुрдЖ। рд╣рд░ рдмाрд░ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рд▓ाрдЧрдд рдХी рдХीрдордд рдкрд░ рдкрд╣рд▓ा рдоाрд▓ рдмेрдЪрдХрд░ рджूрд╕рд░े рдоाрд▓ рдХा рд╕ौрджा рддрдп рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдпा рддो рдЕрдЯрдХрд▓рдмाрдЬी рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं рдпा рдХिрд╕ी рдирдП рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдХी рддैрдпाрд░ी рдоें।
’рдирд╣ीं рддाрдКрдЬी!’ рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣ рдоैंрдиे  рд╣рд▓्рдХा рдк्рд░рддिрд╡ाрдж рдХिрдпा рдеा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЬेрдм рднрд░ рд▓ी рдеी।
’рд░рдЦ рд▓े рдмेрдЯे, рд░рдЦ рд▓े।” рддाрдКрдЬी рдиे рдоेрд░ी рдкीрда рдердкрдердкाрдИ рдеी- ’рдпрд╣ рд╕рдм рддेрд░ा рд╣ी рддो рд╣ै...’
рддाрдКрдЬी рд╕ंрддाрдирд╣ीрди рд╣ैं। рддाрдИ рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдХैंрд╕рд░ рд╕े рдкीреЬिрдд рд╣ैं, рдЬिрд╕рдХा рдиाрдо рдоाँ рдПрдХ्рдпूрдЯ рдЧ्рд░ैрди्рдпूрд▓ोрд╕ाрдЗрдЯिрдХ рд▓्рдпूрдХीрдоिрдпा рдмрддाрдпा рдХрд░рддीं। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдХैंрд╕рд░ рдоें рд╢рд░ीрд░ рдХे рдмोрдирдоैрд░ो рдоें рд╕рдлेрдж рдХोрд╢िрдХाрдУं рдХा рдмреЭрддे рдЪрд▓े рдЬाрдиा рдШाрддрдХ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд▓ाрдЬ рдХे рд▓िрдП рддाрдИ рдХो рд╣рд░ рддिрдоाрд╣ी-рдЫрдоाрд╣ी рддाрдКрдЬी рдХो рдпрд╣ाँ рд▓ाрдиा рдкреЬрддा рд╣ै। рдЗंрдЯрд░рдлिрд░ोрди рджिрд▓ाрдиे।
’рднाрднी рд╕ीрдзी рд╡ाрд░्рдб рдоें рджाрдЦिрд▓ рд╣ो рдЧрдИं рдХ्рдпा?’ рдкाрдкा рдмैрдардХ рдоें рдЪрд▓े рдЖрдП рдеे।
’рдЙрд╕рдХे рдорд╕ूреЬों рдоें рд▓рдЧाрддाрд░ рдЦूрди рдмрд╣ рд░рд╣ा рдеा।’ рддाрдКрдЬी рдиे рдХрд╣ा рдеा। ’рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрд╕े рд╕ीрдзे рдПрдорд░рдЬेंрд╕ी рд▓े рдЬाрдиा рдкреЬा। рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдХрд╣ाँ рд╣ै?’
’рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा!’ рдкाрдкा рдиे рдоाँ рдХो рдкुрдХाрд░ा рдеा, ’рдЗрдзрд░ рджेрдЦрдиा...’
’рдирдорд╕्рдХाрд░!’ рдоाँ рдХो рддाрдКрдЬी рдЬिрд╕ рднी рджिрд╢ा рдоें рдЦреЬे рдоिрд▓рддे, рдоाँ рдЙрд╕ी рджिрд╢ा рдоें рдШूँрдШрдЯ рдиिрдХाрд▓ рд▓िрдпा рдХрд░рддीं। рдмрд▓्рдХि рдкूрд░े рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдпрд╣ рдкрд░िрд╣ाрд╕ рдХा рд╡िрд╖рдп рд░рд╣рддा। рдХैрд╕े рдЬрдм рднी рдоाँ рдХो рд╕ंрдпोрдЧрд╡рд╢ рддाрдКрдЬी рдХрд╣ीं рд╡рд╣ाँ рджिрдЦाрдИ рджे рдЬाрддे, рдоाँ рдЕрд╡्рд╡рд▓ рддो рд▓рдкрдХрдХрд░ рдУрдЯ рдоें рдЫिрдк рдЬाрддीं рдФрд░ рдмрдЪрдиा рдЕрдЧрд░ рдПрдХрджрдо рдЕрд╕ंрднрд╡ рд░рд╣рддा рддो рдХैрд╕े рдоाँ рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдХे рд╕्рдХाрд░्рдл рдХे рдХोрдиों рдХो рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдХрддрдо рд╡िрд╕्рддाрд░ рддрдХ рдЦींрдЪрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рддाрди рд▓िрдпा рдХрд░рддीं। рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ рдЖрджрдд рдХे рд▓िрдП рдоाँ рдЖрджिрдХाрд▓ीрди рдЙрд╕ рдкрд░ंрдкрд░ा рдХा рд╣рд╡ाрд▓ा рджिрдпा рдХрд░рддीं рдЬिрд╕рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рд╕рд╕ुрд░ाрд▓ рдоें рдЕрдкрдиे рдкрддि рд╕े рдмреЬे рд╕рднी рдкुрд░ूрд╖ों рд╕े рдШूँрдШрдЯ рдХाреЭрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд░рд╣рддा।
’рддेрд░ी рд╕рд╣ेрд▓ी рддुрдЭे рдпाрдж рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै,’ рддाрдКрдЬी рдиे рдоाँ рд╕े рдХрд╣ा рдеा।
рдкाрдкा рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдоाँ рдХा рд╕ंрдмंрдз рдЗрди्рд╣ीं рддाрдИ рдХे рд╕ंрдЧ рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рдШрдиिрд╖्рда рд░рд╣ा।
’рдЖрдк рдкрд╣рд▓े рд╣ो рдЖрдЗрдП।’ рдоाँ рдиे рдкाрдкा рд╕े рдХрд╣ा рдеा, “рдоैं рдмाрдж рдоें рдЬाрдКँрдЧी, рдЕрднी рдоुрдЭे рдиाрд╢्рддा рдмрдиाрдиा рд╣ै...’
’рдаीрдХ рд╣ै।’ рджрд░рд╡ाрдЬे рдХी рдУрд░ рдмреЭрддे рд╣ुрдП рдкाрдкा рдиे рдХрд╣ा рдеा-’рдЕрднी рд▓ौрдЯрдХрд░ рдиाрд╢्рддा рдХрд░рддे рд╣ैं..’
рдоाँ рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдХрдИ рдбाॅрдХ्рдЯрд░ рдкाрдкा рдХो рдЬाрдирддे рдФрд░ рдкрд╣рдЪाрдирддे рд╣ैं।
’рд▓ा, рд╡рд╣ рд╕ौ рдХा рдиोрдЯ рдЗрдзрд░ рд▓ा!” рджोрдиों рдХे рдЬाрддे рд╣ी рдоाँ рдиे рдоुрдЭे рдШेрд░рдиा рдЪाрд╣ा рдеा।
рдоेрд░ी рдЬेрдм рднाрд░ी рджेрдЦрдХрд░ рдоाँ рдХो рдЕрдЬीрдм рддрд▓рдорд▓ी рд▓рдЧ рдЬाрдпा рдХрд░рддी।
’рдирд╣ीं рджूँрдЧा,’ рдоैं рднाрдЧрдХрд░ рдЕрдкрдиे рдХрдорд░े рдХी рдХुрд░्рд╕ी рдкрд░ рдЬा рдмैрдаा рдеा। рдЬрдмрд╕े рдЕрдкрдиे рдЗрд╕ рдмाрд░рд╣рд╡ें рд╕ाрд▓ рдоें рддैрд░ाрдХी рдХी рдоैंрдиे рдЬूрдиिрдпрд░ рдЪैंрдкिрдпрдирд╢िрдк рдЬीрддी рд╣ै,  рддрдм рд╕े рдоैं  рдоाँ рдХे рдоुрдХाрдмрд▓े рдкрд░ рдЙрддрд░ рд▓ेрддा। рдЙрдирдХा рдЯрд░्рд░ाрдиा-рдЧुрд░्рд░ाрдиा, рдзрдордХाрдиा-рдзौंрд╕िрдпाрдиा рдЕрдм рдоुрдЭे рдбрд░ाрддा рдирд╣ीं рдеा।
’рджेрдиा рддो рддुрдЭे рдкреЬेрдЧा।’ рдоाँ рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рддрд░्рд░ाрд░ рднрд░рдиे рд▓рдЧी рдеी। рдЕрдкрдиी рдорд░рдЬी рдоुрдЭ рдкрд░ рдеोрдкрдиे рдХो рдоाँ рдмрд╣ुрдд рдЙрддाрд╡рд▓ी рд░рд╣ा рдХрд░рддीं।
’рдирд╣ीं рджूँрдЧा рддो рдХ्рдпा рдоाрд░ рдбाрд▓ोрдЧी?’ рдЙрд╕ рд╕ौ рд░ूрдкрдП рд╕े рдоुрдЭे рдЕрдкрдиी рдордирдкрд╕ंрдж рдлिрд▓्рдо рджेрдЦрдиी рдеी। рдмाрд▓рдХрдиी рдоें। рдЗंрдЯрд░рд╡рд▓ рдоें рдПрдХ рд╣ॉрдЯ рдбॉрдЧ рдЦाрдиा рдеा, рдПрдХ рдХोрд▓्рдб рдб्рд░िंрдХ рдкीрдиी рдеी।
’рд╣ाँ, рдоाрд░ рдбाрд▓ूँрдЧी!’ рдоाँ рдХे рддाрд╡ рдиे рдШुрдордЯी рд▓ी рдеी рдФрд░ рд╡े рдоुрдЭ рдкрд░ рдЭрдкрдЯी рдеीं।
рдЙрди्рд╣ें рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдХुрд░्рд╕ी рд╕े рдоैं рдЙрда рдЦреЬा рд╣ुрдЖ рдеा рдФрд░ рдЙрдирдХे рджोрдиों рд╣ाрде рдоैंрдиे рдЕрдкрдиे рд╣ाрдеों рдоें рдХрд╕ рд▓िрдП рдеे। рдиिрд╕्рд╕ंрджेрд╣ рдЙрд╕ рдмрд▓-рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдоेрд░े рд╣ाрде рдЬ्рдпाрджा рдЬोрд░рджाрд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ो рд░рд╣े рдеे।
’рдоेрд░े рд╣ाрде рдЫोреЬ!’ рдоाँ рдЪीрдЦी рдеीं।
’рдирд╣ीं рдЫोреЬूँрдЧा, рдХ्рдпा рдХрд░ोрдЧी?’
’рд╡рд╣рд╢ी рдмाрдк рдХी рд╡рд╣рд╢ी рдФрд▓ाрдж!’ рдоाँ рдоेрд░े рдоुँрд╣ рдкрд░ рдеूрдХрдиे рд▓рдЧी рдеीं, ’рдЫोреЬ рдоुрдЭे...’
рд╡рд╣рд╢ी рдмाрдк? рдоैं рдЪौंрдХा рдеा। рдкाрдкा рддो рд╕्рдиेрд╣ी рд╣ैं? рдХोрдорд▓ рд╣ैं? рд╕рдЬ्рдЬрди рд╣ैं?
’рдХौрди рд╡рд╣рд╢ी рдмाрдк?’ рдоेрд░ी рдкрдХреЬ рдвीрд▓ी рдкреЬрдиे рд▓рдЧी рдеी। 
             ’рдорд░рддी рдорд░ рдЬाрдКँрдЧी, рд▓ेрдХिрди рддेрд░े рдмाрдк рдХा рдиाрдо рдирд╣ीं рдмрддाрдКँрдЧी,’ рд╡े рдЪीрдЦी рдеीं- ’рдпрд╣ी рддेрд░ी рд╕рдЬा рд╣ै...’
’рдирд╣ीं рдмрддाрдПрдЧी?’ рдоेрд░े рд╣ाрде рдЪिрдирдЧ рд▓िрдП рдеे рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЪिंрдЧाрд░िрдпाँ рдоाँ рдХे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдЫूрдЯ рд▓ी рдеीं।
’рдирд╣ीं рдмрддाрдКँрдЧी!’ рд╡े рдлिрд░ рдЪीрдЦी рдеीं।
рдЙрдирдХे рджेрдЦрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े, рдЬाрдирдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рдоैंрдиे рд╕ाрддрд╡ीं рдЬрдоाрдд рдХे рдЕрдкрдиे рдЬ्рдпाрдоिрддि рдмॉрдХ्рд╕ рдоें рд░рдЦे рдЕрдкрдиे рдиंрдЧे рдм्рд▓ेрдб рдХो рдЙрдаाрдпा рдеा рдФрд░ рдЙрдирдХी рдХрд▓ाрдИ рдкрд░ рд╡ाрд░ рдХिрдпा рдеा।
рд▓рд╣ू рдХे рдлрд╡्рд╡ाрд░े  рдЫूрдЯрддे рджेрдЦрдХрд░ рдлिрд░ рдоैं рдШрдмрд░ा рдЧрдпा рдеा। рд▓рдкрдХрдХрд░ рдоैंрдиे рдЗंрдЯрд░рдХॉрдо рд╕े рдПंрдмुрд▓ेंрд╕ рдоँрдЧрд╡ाрдИ рдеी, рдоाँ рдХो рдкाрдиी рдкिрд▓ाрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рдеी, рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкाрдиी рдирд╣ीं рд╕्рд╡ीрдХाрд░ा рдеा। рдмुрджрдмुрджाрддी рд░рд╣ी рдеीं-’рддुрдЭे рдоैंрдиे рдХ्рдпों рдЬрди्рдо рджिрдпा? рдХ्рдпों рдЙрд╕ рд╡рд╣рд╢ी рдХा рдХुрдХрд░्рдо рдвोрдпा? рдХ्рдпों рдЙрд╕рдХा рдкाрдк, рдЙрд╕рдХा рдорд▓ рдкाрд▓ा?’
рдПंрдмुрд▓ेंрд╕ рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдЖ рдЧрдИ рдеी, рд╕्рдЯ्рд░ेрдЪрд░ рдкрд░ рдоाँ рдХो рдЦिрд╕рдХाрдиे рдоें рдоैंрдиे рд╡ाрд░्рдб рдмॉрдпрдЬ рдХी рдорджрдж рднी рдХी рдеी, рд▓ेрдХिрди рдПрдорд░рдЬेंрд╕ी рд╡ाрд░्рдб рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддे-рдкрд╣ुँрдЪाрддे рдлिрд░ рднी рджेрд░ рд╣ो рд╣ी рдЧрдИ рдеी...


                     4.
              рд╕ुрдмрд╣ рдиाрд╢्рддे рдоें рджाрджी рдиे рдкूрд░ी рдмрдиाрдИ рд╣ै। рдЯрдоाрдЯрд░-рдЖрд▓ू рдмрдиाрдпा рд╣ै, рд╣рд▓рд╡ा рдмрдиाрдпा рд╣ै।
рддाрдКрдЬी рднी рдпрд╣ीं рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं, рдиाрд╢्рддा рдХрд░рдиे। рдкाрдкा рдЙрди्рд╣ें рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рд╕े рд▓िрд╡ाрдиे рдЧрдП рд╣ैं।
рдЕрднी рдмुрдЖ рд▓ोрдЧ рдФрд░ рдоैं рдЦाрдиे рдХी рдоेрдЬ рдкрд░ рдмैрдаे рд╣ैं।
“рдХिрддрдиी рдкूрд░ी рдЦाрдУрдЧी?” рдмреЬी рдмुрдЖ рдЫोрдЯी рдмुрдЖ рдХो рдЯोрдХрддी рд╣ैं ।
рджौрдиों рдХी рдЖрдпु рдоें рдЬ्рдпाрджा рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं। рдмреЬी рдмुрдЖ рддेрдИрд╕ рд╕ाрд▓ рдХी рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдзрд░ рдЕрдкрдиे рдЧाँрд╡ рдХे рд╕्рдХूрд▓ рдоें рдкреЭाрддी рд╣ैं। рдЫोрдЯी рдмुрдЖ рдмीрд╕ рдХी рд╣ैं рдФрд░ рдЧाँрд╡ рдХे рд╕ाрде рд▓рдЧे рд╢рд╣рд░ рд╕े рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдПрдо0рдП0 рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं। рджोрдиों рдХा рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ोрдиा рдЕрднी рдмाрдХी рд╣ै।
“рдХ्рдпों?” рдЫोрдЯी рдХрд╣рддी рд╣ैं, “рдпрд╣ рдоेрд░ी рддीрд╕рд░ी рдкूрд░ी рд╣ी рддो рд╣ै...”
“рддीрд╕рд░ी?” рдмреЬी рд╣ँрд╕рддी рд╣ैं,"рд╣ै рддो рдпрд╣ рддेрд░ी рдкाँрдЪрд╡ीं, рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ाँ рдЧिрди рдХौрди рд░рд╣ा рд╣ै?”
рдЫोрдЯी рдкрд╣рд▓े рдЭेंрдкрддी рд╣ैं, рдлिрд░ рдмрд╣рди рдХी рд╣ँрд╕ी рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ैं।
рдоैं рдЙрдЦреЬ рд▓िрдпा рд╣ूँ।
рдоुрдЭे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдпрджि рдоैंрдиे рдкूрд░ी рдХा рдПрдХ рдФрд░ рдХौрд░ рдоुँрд╣ рдоें рд░рдЦा рддो рдоुрдЭे рдХै рд╣ो рдЬाрдПрдЧी।
рдоैं рдЪुрдкрдЪाрдк рдоेрдЬ рд╕े рдЙрда рдЦреЬा рд╣ोрддा рд╣ूँ।
рдмुрдЖ рд▓ोрдЧ рд╣ँрд╕ी рдоें рдордЧ्рди рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдХा рдз्рдпाрди рдоेрд░ी рддрд░рдл рдирд╣ीं рдЬाрддा।
рдмिрдиा рдЕрдкрдиे рд╣ाрде рдзोрдП рдоैं рдХ्рд╡ाрд░्рдЯрд░ рдиंрдмрд░ рд╕рдд्рд░рд╣ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЖрддा рд╣ूँ।


                          5.
рд╕ाрдордиे рд╡ाрд▓े рд╕्рдд्рд░ी-рд░ोрдЧ рд╡ाрд░्рдб рдоें рд░ोрдЬ рдХी рддрд░рд╣ рдЦूрдм рднीреЬ рд╣ै, рдЦूрдм рдХोрд▓ाрд╣рд▓ рд╣ै...
рдоैं рдЖрдЧे рдмреЭ рд▓ेрддा рд╣ूँ। рдХैंрд╕рд░ рд╡ाрд░्рдб рдХी рддрд░рдл।
рдоुрдЭे рддाрдИ рд╕े рдоिрд▓рдиा рд╣ै।
рддाрдИ рдХो рддाрдКрдЬी рдиे рдЕрд▓рдЧ рдХрдорд░ा рджिрд▓ा рд░рдЦा рд╣ै: рдХрдорд░ा рдиंрдмрд░ рдкाँрдЪ।
рддाрдИ рд╡рд╣ाँ рдЕрдХेрд▓ी рд▓ेрдЯी рд╣ैं ।
“рддाрдКрдЬी рдХрд╣ाँ рд╣ैं?” рдоैं рдЙрдирдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдХी рдкुрд╖्рдЯि рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ। рдоुрдЭे рдоाрд▓ूрдо рд╣ै, рдкाрдкा рдЙрди्рд╣ें рдиाрд╢्рддे рдХे рд▓िрдП рдЙрдзрд░ рджाрджी рдХे рдкाрд╕ рд▓िрд╡ा рд▓े рдЧрдП рд╣ोंрдЧे।
“рдирд╣ीं рдоाрд▓ूрдо,” рддाрдИ рд╣рдоेрд╢ा рдХी рддрд░рд╣ рдмрд╣ुрдд рдХ्рд╖ीрдг, рдмрд╣ुрдд рджुрд░्рдмрд▓ рдЖрд╡ाрдЬ рдоें рдмोрд▓рддी рд╣ैं। рдЙрдирдХा рдЪेрд╣рд░ा рдкीрд▓ा рд╣ै рдФрд░ рдмाрд▓ों рд╕े рд╡ंрдЪिрдд рдЕрдкрдиे рд╕िрд░ рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рд╕्рдХाрд░्рдлрдиुрдоा рд░ूрдоाрд▓ рдХрд╕рдХрд░ рдмाँрдз рд░рдЦा рд╣ै।
“рдЖрдк рдоाँ рдХो рдкрд╣рд▓े рд╕े рдЬाрдирддी рдеीं?” рдоैं рд╢ुрд░ू рд╣ो рд▓ेрддा рд╣ूँ। рд╣ाँрдлрддे рд╣ुрдП।
“рдкрд╣рд▓े рд╕े? рдоाрдиे?”
“рдоाрдиे, рдкाрдкा рдХी рд╢ाрджी рдХे рдкрд╣рд▓े рд╕े...”
“рд╣ाँ । рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рддрдм рдЕрдкрдиे рд▓ुрдзिрдпाрдгे рд╡ाрд▓े рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдирдИ-рдирдИ рдЖрдИ рдеीं: рдмेрд╣рдж рдоाрд╕ूрдо, рдмेрд╣рдж рдЙрджाрд╕...рдХुрд▓ рдЬрдоा рдЕрдаाрд░рд╣ рдмрд░рд╕ рдХी...”
“рдоुрдЭे рд╡े рд╡рд╣ीं рд╕े рд╕ाрде рд▓ाрдИ рдеीं?” рдоेрд░ा рджрдо рдлूрд▓ рд░рд╣ा рд╣ै।
“рддू рдХ्рдпा рдХрд╣ рд░рд╣ा рд╣ै? рдХ्рдпा рдХрд╣ рд░рд╣ा рд╣ै рддू?”
“рдорд░рддे рд╕рдордп рдоाँ рдиे рдоुрдЭे рдмрддाрдпा, рд╡े рдоुрдЭे рдЬрди्рдо рдирд╣ीं рджेрдиा рдЪाрд╣рддी рдеीं।”
“рддू рдЕрднी рдмрд╣ुрдд рдЫोрдЯा рд╣ै। рдЙрд╕ рдмेрдЪाрд░ी рдХा рджुःрдЦ рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХेрдЧा...”
“рдоेрд░ा рджुःрдЦ рдХोрдИ рджुःрдЦ рдирд╣ीं?” рдоैं рдлрдЯ рдкреЬрддा рд╣ूँ- “рдоाँ рдиे рдоुрдЭे рдирдлрд░рдд рдоें рдЬрди्рдо рджिрдпा। рдирдлрд░рдд рдоें рдмреЬा рдХिрдпा рдФрд░ рдлिрд░ рдХрд╣ рдЧрдИं-рдоैं рдПрдХ рд╡рд╣рд╢ी рдХी рд╕ंрддाрди рд╣ूँ, рдмिрдиा рдпрд╣ рдмрддाрдП рдХि рдХिрд╕ рд╡рд╣рд╢ी рдХी?”
“рдЕрдкрдиे рддाрдК рдХी...”
" рдХ्рдпा?" рдоेрд░ा рдЧрд▓ा рд╕ूрдЦ рд░рд╣ा рд╣ै।
“рдоैं рддुрдо्рд╣ें рдмрддाрддी рд╣ूँ,” рдХाँрдкрддी, рднрд░्рд░ाрдИ рдЖрд╡ाрдЬ рдоें рддाрдИ рд╡िрднीрд╖рдг рдЙрд╕ рд╕рдордп рдлрд▓рдХ рд╕े рдкрд░рджा рдЙрдаाрддी рд╣ैं, “рд╕рдм рдмрддाрддी рд╣ूँ। рдЙрд╕ рд░ाрдд рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдоैं рдЙрдзрд░ рд▓ुрдзिрдпाрдгे рдоें рднрд░рддी рдеी। рдоेрд░ा рднाрдИ рдЙрди рджिрдиों рдЕрдкрдиी рдПрд▓0рдЖрдИ0рд╕ी0 рдХी рдиौрдХрд░ी рдоें рд▓ुрдзिрдпाрдгे рдоें рддैрдиाрдд рдеा। рдЬрдм рдоैं рдПрдХाрдПрдХ рдЙрдзрд░ рдмीрдоाрд░ рдкреЬी  рдФрд░ рдЙрдзрд░ рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рджाрдЦिрд▓ рдХрд░рд╡ा рджी рдЧрдИ, рддेрд░े рддाрдКрдЬी рдЙрд╕ी рд╢ाрдо рдЗрдзрд░ рдЕрдкрдиे рдЧाँрд╡ рд╕े рдоुрдЭे рджेрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд╣ुँрдЪ рд▓िрдП рдеे। рдЙрди्рд╣ीं рдХी рдЬिрдж рдеी рдХि рдЙрд╕ рд░ाрдд рдоेрд░ी рджेрдЦрднाрд▓ рд╡рд╣ी рдХрд░ेंрдЧे рдФрд░ рдЙрд╕ी рд░ाрдд рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдХी рднी рдб्рдпूрдЯी рд╡рд╣ीं рдеी। рдЕрднी рдоेрд░ी рдЖँрдЦ рд▓рдЧी рд╣ी рдеी рдХि рдЕрдЪाрдирдХ рдоेрд░े рдк्рд░ाрдЗрд╡ेрдЯ рдХрдорд░े рдХे рдмाрдерд░ूрдо рдХे рдЖрдзे рджрд░рд╡ाрдЬे рдХे рдкीрдЫे рд╕े рдПрдХ рд╕рдирд╕рдиी рдоुрдЭ рддрдХ рдЖрди рдкрд╣ुँрдЪी рдеी। рдкрд╢ुрд╡рдд् рддेрд░े рддाрдК рдХी рдмрд░्рдмрд░рддा рдХी рдЧंрдз рд╕ाрде рд▓ाрддी рд╣ुрдИ,  рд╕ुрдХुрдоाрд░ी рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдХी рджрд╣рд▓ рдХे рдмीрдЪ। рдордЧрд░ рдЙрдзрд░ рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдиिрд╕्рд╕рд╣ाрдп рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдордЬрдмूрд░ рд░рд╣ी рдФрд░ рдЗрдзрд░ рдоैं рдиिрд╢्рдЪрд▓ рдкреЬी рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдмाрдз्рдп...”
“рдкाрдкा рд╕े рдоाँ рдХी рд╢ाрджी рдЗрд╕ीрд▓िрдП рдЖрдкрдиे рдХрд░рд╡ाрдИ?”
“рдЕрд╕्рдкрддाрд▓ рдоें рдоेрд░ी рднрд░рддी рд▓ंрдмी рдЪрд▓ी рдеी рдФрд░ рдЬрдм рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдиे рдЕрдкрдиे рдЧрд░्рднрд╡рддी рд╣ो рдЬाрдиे рдХी рдмाрдд рдоुрдЭрд╕े рдХрд╣ी рдеी рддो рдоैंрдиे рд╣ी рдЙрд╕े рдЕрдкрдиी рдмीрдоाрд░ी рдХा рд╡ाрд╕्рддा рджिрдпा рдеा, рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХा рд╡ाрд╕्рддा рджिрдпा рдеा рдФрд░ рд▓ुрдзिрдпाрдгे рд╕े рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдЗрдзрд░ рд▓े рдЖрдИ рдеी। рд╕ोрдЪा рдеा, рдЬрдм рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рджूрд╕рд░े рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдЬрди्рдо рджेрдЧी рддो рдоैं рдЗрд╕ рдкрд╣рд▓े рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдЧोрдж рд▓े рд▓ूँрдЧी। рд▓ेрдХिрди рддुрдо्рд╣ाрд░ी рдк्рд░рд╕ूрддि рдХे рд╕рдордп рдЙрд╕े рдРрд╕ा рдЖрдкрд░ेрд╢рди рдХрд░рд╡ाрдиा рдкреЬा, рдЬिрд╕рдХे рдмाрдж рдЙрд╕рдХा рджोрдмाрд░ा рдоाँ рдмрдирдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ो рдЧрдпा...”
“рдкाрдкा рдХो рд╕рдм рдоाрд▓ूрдо рд╣ै?”
“рдирд╣ीं। рдмिрд▓рдХुрд▓ рдирд╣ीं। рдФрд░ рдЙрд╕े рдХрднी рдоाрд▓ूрдо рд╣ोрдиा рднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣िрдП। рдЙрд╕ी рдХी рдЦाрддिрд░। рдоेрд░ी рдЦाрддिрд░। рддेрд░े рддाрдК рдХी рдЦाрддिрд░। рд╕्рдиेрд╣рдк्рд░рднा рдХी рдЦाрддिрд░ ।”
             рд▓рд╣ू- рд▓ोрд╣ाрди рдоाँ рдХी рдХрд▓ाрдИ рдоेрд░े рд╕ाрдордиे рдШूрдо рдЖрдИ рд╣ै। рдкाрдкा рдХा рд╢ोрдХाрдХुрд▓ рдЪेрд╣рд░ा рднी।  
             рдоेрд░ी рдмाрдИं рддрд░рдл рдоाँ рдХी рдЪीрдЦ рд╣ै рдФрд░ рджाрдИं рддрд░рдл рдкाрдкा рдХी рд╕рд░рд▓рддा।
             рдпрд╣ рд╕рдЪ рдХिрд╕ी рдЪीрддे рдХी рд╕рд╡ाрд░ी рд╕े рдХрдо рдирд╣ीं। рдЬिрд╕ рдХे рдиीрдЪे рдЙрддрд░рдиे рдкрд░ рдкाрдкा рдЕрдкрдиी рд╕рд░рд▓рддा рдЦो рджेंрдЧे рдФрд░ рдЬिрд╕ рдкрд░ рдЪрдв़े рд░рд╣рдиा рдоुрдЭे рдЙрд╕ рдмрд╣िंрдЧी рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдирд╣ीं рд╣ोрдиे рджेрдЧा рдЬो рдоाँ рдоेрд░े рдХंрдзों рдкрд░ рд▓ाрдж рдЧрдпीं рд╣ैं, рдЕрдкрдиी рдЬाрди рдЧँрд╡ाрддे рд╕рдордп।
рдЕрдкрдиा рд╕ंрддुрд▓рди рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХा рдоुрдЭे рднрд░рд╕рдХ рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рд▓ेрдХिрди рдоुрдЭे рд▓рдЧрддा рд╣ै, рдЕрдЧрд░ рдХрднी рдоैंрдиे рдЭोंрдХा рдЦाрдпा рддो рдЕрдкрдиी рджाрдИं рдУрд░ рд╣ी рдЧिрд░ूँрдЧा।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।