рд╢рд╢ि рдкाрдзा рдХा рдПрдХ рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░

рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдФрд░ рд╣िंрджी рдХी рдЕрдз्рдпाрдкिрдХा, рдбोрдЧрд░ी рдФрд░ рд╣िंрджी рдХी рдХрд╡рдпिрдд्рд░ी, рд╕рдо्рд╡ेрджрдиा рдФрд░ рджेрд╢рдк्рд░ेрдо рдХी рдЧीрддрдХाрд░, рдФрд░ рдЗрди рд╕рдмрд╕े рдЖрдЧे, рднाрд░рдд рдХे рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдЬीрд╡рди рдХे рдЧौрд░рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд▓ рдПрдХ рд╕ाрдоाрди्рдп рдкाрдардХ рдХे рд╕ाрдордиे рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ी рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рд▓ेрдЦिрдХा рд╢рд╢ि рдкाрдзा рдХा рдиाрдо рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдпे рдирдпा рдирд╣ीं рд╣ै। рдбॉ рдоृрджुрд▓ рдХीрд░्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рд╢рд╢ि рдЬी рдХी рддाреЫा рдкुрд╕्рддрдХ рд╢ौрд░्рдп рдЧाрдеाрдПँ рдХी рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдЖрдк рд╕ेрддु рдХे рд╕िрддрдо्рдмрд░ 2016 рдХे рдЕंрдХ рдоें рдкреЭ рдЪुрдХे рд╣ैं। рдЖрдЗрдпे, рдкреЭрддे рд╣ैं рд╕ेрддु рдХे рд▓िрдпे рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╢рд░्рдоा рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХा рд╕рдо्рд╡ाрдж  
рд╢рд╢ि рдкाрдзा
рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╢рд░्рдоा: рдирдорд╕्рдХाрд░ рд╢рд╢ि рдЬी, рд╕ेрддु рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рдЖрдкрдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै। рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣рдоाрд░े рдкाрдардХों рдХो рдЕрдкрдиी рдЬрди्рдорд╕्рдерд▓ी рдФрд░ рдмрдЪрдкрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдХुрдЫ рдмрддाрдЗрдпे
рд╢рд╢ि рдкाрдзा: рдирдорд╕्рдХाрд░ рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी। рдоेрд░ा рдЬрди्рдо рдкрд░्рд╡рддों рдХी рдЧोрдж рдоें рдмрд╕े рдоंрджिрд░ों рдХे рд╢рд╣рд░ рдЬрдо्рдоू рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдоाрддा-рдкिрддा рджोрдиों рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдеे рддрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдПрд╡ं рд╕ंрдЧीрдд рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдЪि рд░рдЦрддे рдеे। рдШрд░ рдоें рд╕ुрдмрд╣ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдкाрд╡рди рд╢्рд▓ोрдХ рддрдеा рд╢ाрдо рдЖрд░рддी рд╡ंрджрди рдХे рдордзुрд░ рд╕्рд╡рд░ рдЧूंрдЬрддे рдеे। рдоुрдЭे рдпाрдж рд╣ै, рдирдЧрд░ рдоें рдХрднी рднी рдХोрдИ рд╕ाँрд╕्рдХृрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╣ोрддा рддो рд╣рдо рд╕рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЙрд╕े рджेрдЦрдиे рдЬाрддे рдеे। рдкिрддा рдФрд░ рдоाрддा рдЖрд▓ рдЗंрдбिрдпा рд░ेрдбिрдпो рдЬрдо्рдоू рдоें рдХे рдХрдИ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдоें рдЕрдкрдиे рд╡िрдЪाрд░ рджेрддे рдеे рдФрд░ рднाрдИ рдЬрдо्рдоू рд░ेрдбिрдпो рдХे рд╕ुрдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЧाрдпрдХ рдеे। рдЕрдд: рдоैं рднी рдЗрд╕ рдЬрдо्рдоू рд░ेрдбिрдпो рд╕े рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рдЬुреЬ рдЧрдИ। рдШрд░ рдоें рднी рд╣рд░ рдорд╣ीрдиे рд╕ंрдЧीрдд рд╕рднा рдЕрдерд╡ा рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдз्рдпा рдХा рдЖрдпोрдЬрди  рд╣ोрддा рдеा рдФрд░ рд╣рдо рд╣рд░ рдЖрдпु рдоें рдЙрд╕рдоें рднाрдЧ рд▓ेрддे рдеे। рдпрд╣ рд╕рдм рдЕрдм рд╡िрд╢ेрд╖ рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЬीрд╡рди рдЗрддрдиा рддेрдЬी рд╕े рднाрдЧ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЙрди рджिрдиों рддो рдпрд╣ी рд╣рдоाрд░ी рджिрдирдЪрд░्рдпा рдеी। рдкुрд╕्рддрдХें, рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдеीं рддो рдкреЭрдиे рдХा рд╢ौрдХ рднी  рдмрдЪрдкрди рд╕े рд╣ी рд╣ो рдЧрдпा। рд╕्рдХूрд▓ рдоें рднी рд╣рд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рднाрдЧ рд▓िрдпा рдФрд░ рдХрдИ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рднी рдкाрдП। рдЕрдм рдСंрдЦें рдмंрдж рдХрд░рдХे рдЬрдм рднी рдЕрдкрдиे рдЕрддीрдд рдоें рд▓ौрдЯрддी рд╣ूँ рддो рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХिрддрдиे рд╕ुрдЦрдж рджिрди рдеे рд╡ो।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ рд╢рд░्рдоा
рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд░ेрдбिрдпो рдХрд╢्рдоीрд░-рдЬрдо्рдоू рдХे рдиिрдХ्рдХी рдФрд░ рдоुंрд╢ी рдЕंрдХрд▓ рддो рдоुрдЭे рдЕрднी рднी рдпाрдж рд╣ै। рдЖрдкрдХी рдЖрд░рдо्рднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рджीрдХ्рд╖ा рдХ्рдпा рдЬрдо्рдоू рдоें рд╣ी рд╣ुрдИ? рдкрдвाрдИ рд▓िрдЦाрдИ рдоें рдЖрдк рдХैрд╕ी рдеीं? рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХिрд╕ рд╕्рддрд░ рддрдХ рд╣ुрдИ?
рд╢рд╢ि: рдоैंрдиे рдПрдордП рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдПрдордП рд╣िрди्рджी рддрдеा рдмीрдПрдб рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рд╣ै। рдоेрд░ी рд╕ाрд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдЬрдо्рдоू рдоें рд╣ी рд╣ुрдИ। рдкреЭाрдИ рдоें рдаीрдХ рд╣ी рд░рд╣ी рд╣ूँрдЧी рдХ्рдпोंрдХि рдЬрдм рд╕े рдпाрдж рд╣ै рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рдмाрд░ рд╣ी рдж्рд╡िрддीрдп рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдкाрд╕ рд╣ुрдИ рдеी। рдЗрд╕рдХा рдоुрдЭे рдХрднी рдХрднी рдЦेрдж рд╣ोрддा рд╣ै। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдпрд╣ рдмाрдд рдЕрдм рдХोрдИ рдоाрдпрдиे рдирд╣ीं рд░рдЦрддी। рд╣рд░ рдмाрд░ рдХрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░рдердо рдЖрдиा рддो рдкिрддा рдЬी рдиे рд╣ँрд╕ рдХрд░ рдХрд╣рдиा, “рдпрд╣ рддो рдмрд╕ рдЫोрдЯी рд╕ी рд╢्рд░ेрдгी рдеी, рдЕрднी рддो рдЖрдкрдХो рдмрд╣ुрдд рдкреЭрдиा рд╣ै”। рдЕрдм рд▓рдЧрддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдЙрдирдХा рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рдеा рдХि рд╕рджा рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ी рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░рдгा рднрд░े рд╢рдм्рдж рдеे, рдкрддा рдирд╣ीं। рдХिрди्рддु рдЙрдирдХी рд╡ो рд╣ँрд╕ी рдФрд░ рд╡ो рд╕्рдиेрд╣ рднрд░े рд╢рдм्рдж рдЖрдЬ рднी рдоेрд░े рдорди рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рдЧूँрдЬрддे рд░рд╣рддे рд╣ैं।  рдоेрд░े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдм рд╕े рдмреЬी рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдеी рдЬрдм рдоुрдЭे рдмीрдП рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрдж рдХрди्рд╡ोрдХेрд╢рди рдоें рдЬрдо्рдоू –рдХрд╢्рдоीрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХी рдУрд░ рд╕े ‘рдСрд▓ рд░ाрдЙंрдб рдмेрд╕्рдЯ рд╡ुрдоेрди рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрдЯ’ рдХे рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдпाрдиी рдкреЭाрдИ рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдмрд╣ुрдоुрдЦी рдк्рд░рддिрднा рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдХो рдпрд╣ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рджिрдпा рдЬाрддा рдеा। рдоैं рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЬीрд╡рди рдоें рдиाрдЯрдХ рдХрд░рддी рдеी, рдЕрдкрдиे рдХॉрд▓ेрдЬ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп  рдХा рдоैंрдиे рджेрд╢ рдХे рдЕрди्рдп рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╣ुрдИ рд╡ाрдж–рд╡िрд╡ाрдж рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдоें рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХिрдпा рдеा। рдЬрдо्рдоू–рдХрд╢्рдоीрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рд╕िрддाрд░ рд╡ाрджрди рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддा рдоें рд╡рд░्рд╖ 1967 рдоें рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рдкाрдпा рдеा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдПрдордП рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдоें рднी рдоैंрдиे рдлाрдЗрдирд▓ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░рдердо рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдпा। рдПрдордП рд╣िрди्рджी рдФрд░ рдмीрдПрдб рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рднी рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी рдоें рдЙрддीрд░्рдг рд╣ुрдИ। рддो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдоेрд░ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдпाрдд्рд░ा рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рдлрд▓ рдПрд╡ं рдЖрдирди्рджрдордп рд░рд╣ा।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдк рднाрд░рдд рдоें рдХिрди-рдХिрди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд░рд╣ी рд╣ैं?
рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдПрдХ рд╕ैрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕े рд╡िрд╡ाрд╣ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЬрдо्рдоू рддो рдоुрдЭрд╕े рд▓рдЧрднрдЧ рдЫूрдЯ рд╣ी рдЧрдпा। рдоैं рдХрд╢्рдоीрд░ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдХрди्рдпा рдХुрдоाрд░ी рддрдеा рдпूрдкी рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдкूрд░्рд╡ोрдд्рддрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рднी рд░рд╣ी рд╣ूँ। рд╡िрд╢ाрд▓  рднाрд░рдд рдХे рд╡िрднिрди्рди рдирдЧрд░ों рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП, рд╡िрднिрди्рди рд╕ंрд╕्рдХृрддिрдпों рдХो рдЬीрддे рд╣ुрдП, рд╡िрднिрди्рди рднाрд╖ा рднाрд╖ी рд▓ोрдЧों рд╕े рдоिрд▓рддे рд╣ुрдП рдоुрдЭे рдЗрд╕ рдЕрдиेрдХрддा рдоें рдХेрд╡рд▓ рдПрдХрддा рд╣ी рджिрдЦाрдИ рджी। рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рд╕ैрдиिрдХ рдЫाрд╡рдиिрдпों рдХा рдЕрдкрдиा рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬो рдмाрдХी рдХे рд╢рд╣рд░ी рдЬीрд╡рди рд╕े рдХुрдЫ рдХुрдЫ рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╣рдо рд╕ैрдиिрдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╣рд░ рдзрд░्рдо, рд╣рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдд्рдпोрд╣ाрд░ рдПрдХ рд╕ाрде рдордиाрддे рд╣ैं। рд╣рд░ рд░ाрдЬ्рдп рдХा рдЦाрдиा рд╣рдо рд╕рдм рдХे рдШрд░ों рдоें рдмрдирддा рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рдиाрдо рднी ‘рд╕рд░्рд╡рдзрд░्рдо рд╕्рдерд▓’ рд╣ी рд╣ै। рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЕрдкाрд░ рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдХो рднी рдмрд╣ुрдд рдкाрд╕ рд╕े рджेрдЦा- рдиिрд░рдЦा рдФрд░ рдХेрд░рд▓ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдордЫुрдпाрд░ों рдХे рд▓ोрдХ рдЧीрдд рднी рд╕ुрдиे। рдкूрд░्рд╡ोрдд्рддрд░ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЙрдд्рддрд░ рдХे рд░ाрдЬ्рдпों рд╕े рдмिрд▓рдХुрд▓ рдЕрд▓рдЧ- рдерд▓рдЧ рд╣ै। рдкूрд░्рд╡ोрдд्рддрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд▓ोрдЧ рдЖрд░ाрдо рд╕े рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓ рдХрд░  рдЬिрди्рджрдЧी рдЬीрддे рд╣ैं, рдХोрдИ рднाрдЧ рджौреЬ рдирд╣ीं। рд╡рд╣ां рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХी рдХрдоी рдХे рдХाрд░рдг рдЧрд░ीрдмी рднी рд╣ै। рд╣ाँ, рдПрдХ рдмाрдд рдЬो рднाрд░рдд рдХे рд╕рднी рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рдПрдХ рд▓реЬी рдоें рдкिрд░ोрддी рд╣ै, рд╡ो рд╣ै рдЗрди рд╕рднी рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓ोрдХ рд╕ंрдЧीрдд рдХा рдоाрдзुрд░्рдп। рд╢рдм्рдж рдЕрд▓рдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡ाрдж्рдп рднिрди्рди рд╣ोрддे рд╣ैं рдХिрди्рддु рд╕्рд╡рд░рд▓рд╣рд░ी рдХी рдордзुрд░рддा рдоें рдПрдХрд░рд╕рддा рд╣ै।

рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдоें  рдоैंрдиे рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рджेрдЦा, рд╕ीрдЦा рдЬो рдПрдХ рдЕрдирдоोрд▓ рдиिрдзि рдХी рддрд░рд╣ рдоेрд░े рд╕ाрде рдЬीрд╡рди рднрд░ рд░рд╣ेрдЧा। рдХрдо рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ूँ рддो рдоेрд░े рдкूрд░े рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХो рддрд░ाрд╢рдиे рдоें рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдХी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै। рдоैंрдиे рдмंрдЬाрд░ों рд╡ाрд▓ा рдЬीрд╡рди рдЬिрдпा рд╣ै рдЬिрд╕े рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдЖрдЙрдЯ рдСреЮ рд╕ूрдЯрдХेрд╕। рдоेрд░ा рдЖрд░рдо्рднिрдХ рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдХिрд╕ी рдЬंрдЧрд▓ рдоें рдЯेंрдЯ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ рдеा। рд╡рд╣ी рдоेрд░ा рдШрд░ рдеा рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ। рдЕрдм рдмреЬे рд╕े рдШрд░ рдФрд░ рдЯेंрдЯ рдоें рдоुрдЭे рдХोрдИ рднी рдЕंрддрд░ рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдк рдЕрдоेрд░िрдХा рдХрдм рдЖрдИं?
рд╢рд╢ि: рдоैं рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХे рд╕ेрд╡ा рдиिрд╡ृрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡рд░्рд╖ 2002 рдоें рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖрдИ рдеी। рджोрдиों рдмेрдЯे рдпрд╣ीं рдкрд░ рдеे рддो рдЙрдирдХे рд╕ाрде рд░рд╣рдиे рдХा рдоोрд╣ рд╣рдоें рд╕ाрдд рд╕рдоुंрджрд░ рдкाрд░ рд▓े рдЖрдпा।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рднाрд░рдд рдФрд░ рдпрд╣ाँ рдХी рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдоें рдЖрдкрдиे рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рдкाрдпा?
рд╢рд╢ि: рдЖрдкрдиे рдкूрдЫा рд╣ै рдХि рджोрдиों рджेрд╢ों рдХी рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдоें рдХ्рдпा рдЕंрддрд░ рд╣ै? рдоैं рддो рдпрд╣ी рдХрд╣ूँрдЧी рдХि рдЬिрддрдиा рдзрд░рддी рдФрд░ рдЖрд╕рдоाрди рдоें рдЕंрддрд░ рд╣ै। рдЬрдм рдк्рд░рдХृрддि рдиे рд╣ी рджोрдиों рджेрд╢ों рдХो рдЗрддрдиा рднिрди्рди рд╕्рд╡рд░ूрдк рджिрдпा рд╣ै  рддो рднौрддिрдХ рдЕंрддрд░ рд╣ोрдиा рддो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ी рд╣ै। рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рджिрди рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдпрд╣ाँ рд░ाрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рдЬрдм рднाрд░рдд рдоें рд╡рд╕ंрдд рдХी рдЖрд╣рдЯ рд╣ोрддी рд╣ै рддो рдпрд╣ाँ рд╕рд░्рджी рдЕрдкрдиे рдкूрд░े рдпौрд╡рди рдкрд░ рд╣ोрддी рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЗрддрдиा рдЕंрддрд░ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдоुрдЭे рдЗрд╕ рджेрд╢ рдХी рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдмाрддों рдиे рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдЬिрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХा рдоैं рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЬी рдмрддाрдЗрдпे рдХि рдпрд╣ाँ рдХी рдХिрд╕ рдмाрдд рдиे рд╕рдмрд╕े реЫ्рдпाрджा рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рдФрд░ рдХ्рдпों?
рд╢рд╢ि: рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рддो рд╣ै рд╕्рд╡рдЪ्рдЫрддा рдХे рдк्рд░рддि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдиाрдЧрд░िрдХ рдХी рдк्рд░рддिрдмрдж्рдзрддा। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдвूँрдврдиे рдкрд░ рднी рдЖрдкрдХो рдХрд╣ीं рдкрд░ рднी рдХोрдИ рдХрдЪрд░ा рдирдЬрд░ рдирд╣ीं рдЖрдПрдЧा рдЬो рднाрд░рдд рдХे рдЖрдо рдирдЧрд░ों рд╕े рдмिрд▓рдХुрд▓ рдЙрд▓्рдЯी рд╕्рдеिрддि рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдпрд╣ाँ рдХि рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдоुрдЦ्рдп рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд╣ै рдпрд╣ाँ рдХी рд▓ोрдЧों рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдоें рд╢िрд╖्рдЯрддा।  рдпाрдиी рдХोрдИ рд▓ाрдЗрди рдирд╣ीं рддोреЬрддा, рдХोрдИ рджрд░рд╡ाреЫा рдЖрдкрдХे рдоुрдЦ рдкрд░ рдмंрдж рдирд╣ीं рдХрд░рддा। рд╣рд░ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд▓ोрдЧ рдЖрдкрдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд╣ैं। рдмैंрдХ рдоें рдЬाрдЗрдП рддो рд╕рдм рд╕े рдкрд╣рд▓े рдкूрдЫрддे рд╣ैं, how can I help you? рдЖрддे рдЬाрддे рд╣рд░ рдЕрдЬрдирдмी рдЖрдкрдХा рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХрд░ेрдЧा рдпा ‘рдЖрдкрдХा рджिрди рд╢ुрдн рд╣ो’ рдХрд╣ рдХрд░ рдкूрд░े рджिрди рдХे рд▓िрдП рдЖрдкрдХो рд╢ुрднрдХाрдордиा рджे рджेрдЧा। рдпрд╣ाँ рдХोрдИ рднी рдХाрдо рдЫोрдЯा рдпा рдмреЬा рдирд╣ीं। рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдпोрдЧ्рдпрддा рдФрд░ рдоेрд╣рдирдд рдХे рдмрд▓ рдкрд░ рд╕рдлрд▓рддा рдХी рд╕ीрдвिрдпाँ рдЪреЭрддे рдЬाрдУрдЧे। рдХिрд╕ी рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢, рдЕрдиुрд╢ंрд╕ा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдирд╣ीं। рд╣ाँ рдХुрдЫ рдЕрд▓рдЧ рднी рд▓рдЧрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рднाрд░рдд рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╣ैं рддो рдпрд╣ाँ рдПрдХрд▓ рдкрд░िрд╡ाрд░ рд╣ी рд╣ैं рдЕрдзिрдХрддрд░। рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдоिрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдкрд╣рд▓े рд╕рдордп рдФрд░ рджिрди  рддрдп рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рд╣ै। рдЧрд▓िрдпाँ рдоोрд╣рд▓्рд▓े рд╡ाрд▓ा рдЬीрд╡рди рдирд╣ीं, рдмिрд▓рдХुрд▓ рдПрдХांрдд рд╡ाрд╕ рдХा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╣ी рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╢ुрд░ू рдоें рдЖрддे рд╣ी рдоुрдЭे рд▓рдЧा рдеा рдХि рдпрд╣ाँ рддो рдЬीрд╡рди рдорд╢ीрдиी рд╣ै рдпाрдиी рдЖрдкрдХा рд╣рд░ рдкрд▓  рдШреЬी рдХी рд╕ूрдИ рджेрдЦ рдХрд░ рд╣ी рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рднाрд╡ рдХो рдоैंрдиे рдПрдХ рдХрд╡िрддा рдоें рд▓िрдЦा рдеा ‘рд╕рдордп рдпрд╣ाँ рдпूँ рднाрдЧा рдлिрд░рддा / рд╣рд░ рдХोрдИ рдкीрдЫे рднाрдЧे।  рд▓рдЧрддा рдЬैрд╕े рдпрд╣ाँ рдХी рд╕ूрдИрдпाँ/ рд╕рдордп рд╕े рдЪрд▓рддी рдЖрдЧे।
 рд╣ै рдиा рд╕рд╣ी рдмाрдд?

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЬी рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╕рд╣ी рдХрд╣ा рдЖрдкрдиे। рдХ्рдпा рдЖрдк рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕े, рдЕрдоेрд░िрдХा рдХो рдХोрдИ рд╕ीрдЦ рджेрдиा рдЪाрд╣ेंрдЧी?
рд╢рд╢ि: рд╕ीрдЦ рддो рдХुрдЫ рднी рдирд╣ीं рджेрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी рдХ्рдпोंрдХि рджोрдиों рд╣ी рд╕ंрд╕्рдХृрддिрдпों рдХा рдЕрдкрдиा -рдЕрд▓рдЧ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ै, рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдПँ  рд╣ैं। рдЕрдЧрд░ рджोрдиों рджेрд╢ों рдХे рд▓ोрдЧ рдЖрдкрд╕ рдоें рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХा рдЦुрд▓े рджिрд▓ рд╕े рдЖрджाрди рдк्рд░рджाрди рдХрд░ें рддो рджोрдиों  рдоें рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдирдпा рдЬुреЬेрдЧा। рдЬैрд╕े рд░ाрдЬрд╣ँрд╕ рдоोрддी рдЪुрди рд▓ेрддा рд╣ै рд╡ैрд╕े рд╣ी рдХुрдЫ рдпрд╣ाँ рднी рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।  рдФрд░ рдпрд╣ рдХाрд░्рдп рд╣рдоाрд░ी рдирдИ рдкीреЭी рдмрд╣ुрдд рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рднी рд╣ै рдФрд░ рднाрд░рддीрдп  рдЬीрд╡рди рдоूрд▓्рдп рднी рдЙрди्рд╣ें рдзрд░ोрд╣рд░ рдХी рддрд░рд╣ рдоिрд▓े рд╣ैं। рд╡े  рдпрд╣ाँ рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХी рдЕрдЪ्рдЫी рдмाрддें рднी рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдвाрд▓  рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдРрд╕ी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕ाрд░्рд╡рднौрдоिрдХ рд╣ोрдЧी। рддрднी рддो рдЖрдЬ рдХрд▓ рдХрд╣ा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХि рджुрдиिрдпा рдПрдХ рд╡िрд╢्рд╡ рдЧाँрд╡ ( Global Village) рдмрдирдиे рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдЖрдкрдХी рд░ुрдЪि рдХैрд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ुрдИ?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рдоैं рд╕рджा рд╣ी рднाрд╡ुрдХ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ूँ рдФрд░ рдЕрддीрдд рдХे рдЧрд▓िрдпाрд░ों рдоें рдЦो рдЬाрддी рд╣ूँ। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рддो рдШрд░ рд╕े рд╣ी рдоिрд▓ा। рдиंрджрди, рдзрд░्рдордпुрдЧ, рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд╣िंрджुрд╕्рддाрди, рд╕ाрд░िрдХा рдЖрджि рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рд╕рджा рдШрд░ рдХी рд╢ोрднा рдмреЭाрддी рдеीं। рдЧрд░्рдоिрдпों рдХी рдЫुрдЯ्рдЯिрдпों рдоें рдоाрддा-рдкिрддा рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рд╕े рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдкुрд╕्рддрдХें рд▓े рдЖрддे рдеे। рдЙрди्рд╣ें рдкреЭрддे рджेрдЦ рд╣рдоें рднी рдкреЭрдиे рдХी рдЖрджрдд рд╕ी рд╣ो рдЧрдИ। рдмाрдд рднी рдЕрдзिрдХрддрд░ рдХिрддाрдмों рдХी рд╣ी рд╣ोрддी рдеी। рддो рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ी рд╣ै рдХि  рдмाрд▓्рдпрдХाрд▓ рд╕े рд╣ी рдХुрдЫ рдиा рдХुрдЫ рд▓िрдЦрдиे рдХी рд╣ॉрдмी рд╣ो рдЧрдИ рдеी।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдХौрди-рдХौрди рд╕ी рд╡िрдзाрдпें рдЖрдкрдХो рдкрд╕ंрдж рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╕рднी рд╡िрдзाрдУं рдоें рдоैं рд░ूрдЪि рд░рдЦрддी рд╣ूँ। рдХрд╣ाрдиी рдкреЭрдиा рдЕрдзिрдХ рдкрд╕ंрдж рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдХрд╣ाрдиी рдХा рдЖрдХाрд░  рдЫोрдЯा рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рдкाрдд्рд░, рдШрдЯрдиाрдПँ рднी рдХрдо। рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рдЕंрдд рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХी рд▓ाрд▓рд╕ा рд░рд╣рддी рд╣ै।  рдЬैрд╕े рд╣ी рдХрд╣ाрдиी рдХा рдЕंрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдПрдХ рдЖрдд्рдорд╕ंрддुрд╖्рдЯि рдХी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै। рдХрд╡िрддाрдПँ рдкреЭрдиा рднी рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдХрд╡िрддा рдоें рдХрд▓्рдкрдиा рдФрд░ рднाрд╡ рдХो рд╢рдм्рджों рдХे рддाрдиे-рдмाрдиे рдоें рдмुрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдкреЭрддे рдкреЭрддे рдорди рдЙрдирдоें рдЦो рд╣ी рдЬाрддा рд╣ै। рдкрд╣рд▓े рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдмрд╣ुрдд рдкреЭे рд▓ेрдХिрди рдЕрдм рд╕рдордпाрднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рдЫूрдЯ рд╕े рдЧрдП। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд░ूрдЪि рдХा рдХोрдИ рдоाрдк рджंрдб рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा। рдЬो рднी рдЕрдЪ्рдЫा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоिрд▓ा рдЙрд╕े рдкреЭрдиे рдоें рдЖрдирди्рдж рд╣ी рдЖрддा рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдк рд▓ेрдЦрди рдХी рдХिрд╕ рд╡िрдзा рдоें рд╕िрдж्рдзрд╣рд╕्рдд рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рд▓ेрдЦрди рдоें рд╕िрдж्рдзрд╕्рдд рддो рдХोрдИ рднी рд▓ेрдЦрдХ рдЬीрд╡рди рднрд░ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдХ्рдпोंрдХि рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рддो рдПрдХ рдЕंрддрд╣ीрди рдпाрдд्рд░ा рд╣ै। рдоैं рддो рдЕрднी рдЗрд╕ рдорд╣ा рдпाрдд्рд░ा рдХे рджूрд╕рд░े- рддीрд╕рд░े рдкреЬाрд╡ рддрдХ рд╣ी рдкрд╣ुँрдЪी рд╣ूँ। рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдЬीрд╡рди рдоें рдХрдЪ्рдЪी-рдкрдХ्рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд▓िрдЦрддी рд░рд╣ी,рдЬो рд░ेрдбिрдпो рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╢्рд░ोрддाрдУं рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪीं। рдХрд╡िрддा рд▓िрдЦी рднी рддो рд╕ंрдХोрдЪрд╡рд╢ рдбाрдпрд░ी рдХे рдкрди्рдиों рдоें рд╣ी рджрдмी рд░рд╣ी। рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдХो рд▓ेрдХрд░ рдХрдИ рд▓рдШु рдиाрдЯिрдХाрдПँ рд▓िрдЦीं рдФрд░ рдЙрдирдХा рдоंрдЪрди рднी рдХिрдпा। рдлिрд░ рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рдоुрдЭ рд╕े рд░ूрдаी рд░рд╣ी। рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд▓िрдЦा। рдлिрд░ рдЕрдЪाрдирдХ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдХा рднрдпंрдХрд░ рдпुрдж्рдз рд╣ुрдЖ рдЬो рдЯीрд╡ी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдШрд░ рдоें рдШрд░ рдХрд░ рдЧрдпा। рд╕ैрдиिрдХ рдкрдд्рдиी рдеी рдЕрдд: рджेрд╢ рдк्рд░ेрдо, рджेрд╢ рднрдХ्рддि рдФрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдк्рд░рддि рд╢्рд░рдж्рдзा рдХे рдРрд╕े рднाрд╡ рдорди рдХे рд╕рдорди्рджрд░ рдоें рд▓рд╣рд░ों рд╕े рдЙрдореЬे рдХि рд▓ेрдЦрдиी рдкुрди: рдЬीрд╡िрдд рд╣ो рдЧрдИ। рдЕрдкрдиे рдордиोрднाрд╡ों  рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдоैं рддрд▓्рд▓ीрди рд╣ोрдХрд░ рдХрд╡िрддा рдХрд░рдиे рд▓рдЧी। рдпрд╣ рд╕िрд▓рд╕िрд▓ा рд╡рд░्рд╖ 1999  рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдм рддрдХ рдЪрд▓рддा рд╣ी рд░рд╣ा। рдЗрд╕ рдмीрдЪ рдоैंрдиे рд╕ैрдиिрдХों рдХे рдЕрджрдо्рдп рд╢ौрд░्рдп, рдмрд▓िрджाрди рдФрд░ рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рд╢рдм्рджрдмрдж्рдз рдХिрдпा рдЕрдкрдиे рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ “рд╢ौрд░्рдп рдЧाрдеाрдУं” рдоें। рддो рдЖрдкрдХे рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдоाрдз्рдпрдо рдЪाрд╣рддी рд╣ै, рд╡िрдзा рд╡ो рд╕्рд╡рдпं рдЪुрди рд▓ेрддी рд╣ै। рдЗрд╕े рдХрднी рд╕ोрдЪा рдирд╣ीं। рд╣ाँ рдХाрд╡्рдп рдоेрд░ी рдоुрдЦ्рдп рд╡िрдзा рд╣ै।  рдХिрди्рддु рдЖрдЬрдХрд▓  рдоैं рдЕрдзिрдХрддрд░ рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд╣ी рд▓िрдЦ рд░рд╣ी  рд╣ूँ।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдРрд╕ा рдХ्рдпों?
рд╢рд╢ि: рдЖрдкрдХे рдХ्рдпूँ рдХे рдЙрдд्рддрд░ рдоें рдоैं рдпрд╣ी рдХрд╣ूँрдЧी рдХि рдоैं рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднाрдЧ рд╕े рдЗрддрдиी рдмंрдзी рд╣ूँ рдХि рдоेрд░ी рджृрд╖्рдЯि, рд╕ोрдЪ, рд╕ाँрд╕ें рд╕рднी рд╕ैрдиिрдХों рдХी рдЕрдорд░ рдЧाрдеाрдУं рдоें рд╣ी рд░рдЪी-рд░рдоी рд░рд╣рддी рд╣ै। рдЖрдЬ рднाрд░рдд рдХी рд╕ीрдоाрдУं рдкрд░ рдХिрддрдиे рд╢ूрд░рд╡ीрд░ों рдиे рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХो рдЙрдд्рд╕рд░्рдЧ рдХिрдпा рд╣ै, рдХिрддрдиे рдЬीрд╡рди рднрд░ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкाрд╣िрдЬ рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं। рдЙрдирдХे рдкрд░िрд╡ाрд░, рдмрдЪ्рдЪे рдпुрдж्рдз рдХी рдЗрд╕ рднीрд╖्рдо рдЕрдЧ्рдиि рдХी рд▓рдкेрдЯ рдоें рдЖ рдЧрдП рд╣ैं। рдХрдИ рдмрдЪ्рдЪों рдХा рднрд╡िрд╖्рдп рдЕрд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдХिрди्рддु рд╣рдоाрд░े рд░ाрдЬрдиेрддा, рдЖрдо рдЬрдирддा рдЗрди рдмाрддों рдХो рдирд╣ीं рдЬाрдирддी। рд╡ो рдмрд╕ рдЙрддрдиा рд╣ी рдЬाрдирддी рд╣ै рдЬो рдоीрдбिрдпा рдЙрди рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрддा рд╣ै।  рдЕрдм рдоेрд░ी рд▓ेрдЦрдиी рдЗрди्рд╣ी рд╡ीрд░ों рдХी рдЕрдорд░ рдЧाрдеाрдУं рдХो рд╢рдм्рджрдмрдж्рдз рдХрд░рдХे рдЬрди рдЬрди рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рд▓े рдЪुрдХी рд╣ै। рдпрд╣ी рдоेрд░ी рд╡िрдзा рд╣ै рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдФрд░ рд╢ाрдпрдж рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рднी рдпрд╣ी рд░рд╣ेрдЧी।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдХ्рдпा рдЖрдк рдбोрдЧрд░ी рдоें рднी рд▓िрдЦрддी рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рдбोрдЧрд░ी рддो рдоेрд░ी рдоाрддृрднाрд╖ा рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рд╣ै рднी рдмрд╣ुрдд рдоीрдаी। рдЖрд░рдо्рднिрдХ рд▓ेрдЦрди рдбोрдЧрд░ी рдоें рд╣ी рд╣ुрдЖ। рд░ेрдбिрдпो рдЬрдо्рдоू рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рдбोрдЧрд░ी рдоें рд▓िрдЦी। рдХिрди्рддु рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмाрдж рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдмिрд▓рдХुрд▓ рдмрджрд▓ рдЧрдпा рдФрд░ рдоैं рдЕрди्рдп рдирдЧрд░ों рдоें рд╣ी рдЕрдзिрдХрддрд░ рд░рд╣ी। рдЕрдд: рд▓ेрдЦрди рдиे рднी рд╣िрди्рджी рдХो рдЕрдкрдиा рдоाрдз्рдпрдо рдЪुрди рд▓िрдпा। рдЕрдм рднी рдбोрдЧрд░ी рдоें рдХुрдЫ рдиा рдХुрдЫ рд▓िрдЦ рд▓ेрддी рд╣ूँ рдХिрди्рддु рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЬी, рдбोрдЧрд░ी рдХी рдоिрдаाрд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╢рдм्рджрд╢ः рд╕рд╣рдордд рд╣ूँ। рдЙрд╕े рдоैंрдиे рдЕрдкрдиे рдмрдЪрдкрди рдоें рдЦूрдм рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХिрдпा рд╣ै, рдЬिрдпा рд╣ै। рд╕рд░рд▓ рд▓ोрдЧों рдХी рдоीрдаी рднाрд╖ा рд╣ै। рдЖрдк рд╣рдоें рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХों, рд╕рдо्рдоाрди рдФрд░ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рднी рдХुрдЫ рдмрддाрдЗрдпे рди?
рд╢рд╢ि: рдоेрд░े рдЕрднी рддрдХ рдЪाрд░ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рдПрдХ рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдП рд╣ैं рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдХрдИ рд╕ाрдЭे рд╕ंрд╕्рдХрд░рдгों рдоें рдоेрд░ी рд░рдЪрдиाрдПँ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣िрдд рд╣ैं рдЬिрдирдоें рдоुрдЦ्рдп рд╣ै, рдХрд╡िрддा рдЕрдирд╡рд░рдд, рд▓рдШुрдХрдеा рдЕрдирд╡рд░рдд, рдкीрд░ рднрд░ा рджрд░िрдпा (рдоाрд╣िрдпा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣), рдЕрд▓рд╕ाрдИ рдЪाँрджрдиी (рд╕ेрджोрдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣) рдПрд╡ं рдпाрджों рдХे рдкाрдЦी (рд╣ाрдЗрдХु рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрдиेрдХ рд╡ेрдм рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рддрдеा рдоुрдж्рд░िрдд рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдоेрд░ी рд░рдЪрдиाрдПँ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрддी рд░рд╣рддी рд╣ैं।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рддो рдЕрдзिрдХ рдирд╣ीं рдоिрд▓े। рдкाрдардХों рдХा рд╕्рдиेрд╣ рд╣ी рдоेрд░ा рд╕рдм рд╕े рдмреЬा рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╣ै। рд╡рд░्рд╖ 2016 рдоें  рд╡िрд╢्рд╡ рд╣िрди्рджी рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдоेрд░े рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рдЕрдиंрдд рдХी рдУрд░’ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рднाрд╖ा рдк्рд░рдЪाрд░ рд╕рдоिрддि (рдЬрдо्рдоू рд╢ाрдЦा) рдиे рдоुрдЭे рдоेрд░े рд▓ेрдЦрди рдХे рд▓िрдП 2016 рдоें рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдХ्рдпा рдЖрдкрдХे рд▓ेрдЦрди рдкрд░ рдХिрд╕ी рдЕрди्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рджिрдЦрддा рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рдоैंрдиे рдЕрднी рддрдХ рдЗрддрдиा рддो рдирд╣ीं рд▓िрдЦा рдХि рдХोрдИ рдоेрд░े рд▓ेрдЦрди рдХो рдХिрд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд╣े। рдлिрд░ рднी  рдЕрдЧрд░ рдкाрдардХ рдХрд╣े рдХि рдЖрдкрдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдЕрдоुрдХ рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдХी рдЭрд▓рдХ рдоिрд▓рддी рд╣ै рддो рдпрд╣ рдмाрдд рдоेрд░े рд▓िрдП рдПрдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рд╕े рдХрдо рдирд╣ीं। рдЖрд░рдо्рдн рдоें рдоुрдЭे рднी рдХрд╣ा рдЧрдпा рдХि рдЖрджрд░рдгीрдпा рдорд╣ाрджेрд╡ी рдЬी рдХे рдЫाрдпाрд╡ाрдж рдХी рдЭрд▓рдХ рдоेрд░ी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рджिрдЦाрдИ рджेрддी рд╣ै। рдоैंрдиे рдЙрди्рд╣ें рдЦूрдм рдкреЭा рднी рд╣ै, рдЬрдп рд╢ंрдХрд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рднी рдмрд╣ुрдд рдкрд╕ंрдж рдеी। рджोрдиों рдк्рд░рдХृрддि рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рдХे рдЪिрддेрд░े рдеे। рдЕрдд: рдоेрд░े рднी рднाрд╡рдкрдХ्рд╖ рдоें рдЗрди рджोрдиों рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा। рдЙрдирдХे рдЬैрд╕ा рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдмोрдз рдФрд░ рдЙрд╕рдХो рд╢рдм्рджों рдоें рдмाँрдзрдиा рддो рдоेрд░े рд▓िрдП рдПрдХ рд╕ाрдзрдиा рд╣ी рд╣ोрдЧी। рдХिрди्рддु рдпрд╣ рдк्рд░рднाрд╡ рд╕्рд╡ाрдпрдд: рд╣ी рд╣ै, рдЕрдиाрдпाрд╕ рд╣ी рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХ्рдпों рдкिрдЫреЬ рд░рд╣ा рд╣ै? рд╣िंрджी рдкुрд╕्рддрдХें рдФрд░ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рдмिрдХрддी рдХ्рдпों рдирд╣ीं рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рдЗрди рджोрдиों рдк्рд░рд╢्рдиों рдХा рдЙрдд्рддрд░ рдПрдХ рд╣ी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рдкाрдардХों рдХा рдЕрднाрд╡। рдЖрдЬ рдордиोрд░ंрдЬрди рдХे рд▓िрдП рдж्рд░рд╢्рдп–рд╢्рд░рд╡्рдп рдЖрджि рдЗрддрдиे рдоाрдз्рдпрдо рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं рдХि рдХोрдИ рднी рдПрдХ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдмैрда рдХрд░ рдкुрд╕्рддрдХ рдкреЭрдиे рдХो рддैрдпाрд░ рдирд╣ी। рд╣рдоाрд░े рд╕рдордп рдоें рдЬो рд╕рдордп рдкुрд╕्рддрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдкреЭрдиे рдоें рдмीрддрддा рдеा рд╡ो рдЕрдм рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди рдХे рд╕ाрдордиे рдмीрддрддा рд╣ै। рдлिрд░ рдЕंрддрд░्рдЬाрд▓ рдкрд░ рд╣ी рдЗрддрдиा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै рдХि рдХोрдИ рдоुрдж्рд░िрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЦрд░ीрджрддा рд╣ी рдирд╣ीं। рд▓ोрдЧों рдХी рд░ूрдЪि рднी рдмрджрд▓ рдЧрдИ рд╣ै। рдЖрдЬ рд╕िрдиेрдоा рдФрд░ рдЯेрд▓ीрд╡िрдЬрди рдкुрд╕्рддрдХों рдкрд░ рд╣ाрд╡ी рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं।

рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкिрдЫреЬ рд░рд╣ा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдоें рднी рдмрд╣ुрдд рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдЕрдЪ्рдЫा рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХिрди्рддु рдЖрдЬ рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдк्рд░ोрдоोрдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрдзрди рдХрдо рд╣ैं। рдоैंрдиे рджेрдЦा рд╣ै рдХि рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд╖ा рдХी рдХोрдИ рдХिрддाрдм рдЖрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдмाреЫाрд░ рдоें рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрдиिрдзि ( рдПрдЬेंрдЯ) рдпा рдХोрдИ рд╕ंрд╕्рдеा рдХाрдо рдХрд░рддी рд╣ै। рдЙрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХा рдЙрдкрдХ्рд░рдо рдЖрд░рдо्рдн рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдХे рд▓ेрдЦрдХों рдХे рд╕ाрде рдРрд╕ा рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд╣ोрддा। рдПрдХ рд▓ेрдЦрдХ рдХी рдХिрддाрдм рдЖрдИ, рд╡ो рд╕्рд╡рдпं рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдоिрдд्рд░ों рдХो рднेंрдЯ рдХрд░ेрдЧा, рдХोрдИ рдоिрдд्рд░ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рднी рд▓िрдЦ рджेрдЧा рдФрд░ рдХिрддाрдм рд░рд╣ рдЬाрдПрдЧी рдЕрд▓рдоाрд░ी рдоें рдмंрдж। рд╢ाрдпрдж рдпрд╣ рдПрдХ рдорди;рд╕्рдеिрддि рд╣ी рд╣ै рдХि рдХोрдИ рднी рдЦрд░ीрджрдХрд░ рдХिрддाрдм рдкреЭрдиे рдХो рд░ाрдЬी рдирд╣ीं। рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рднी рдирд╣ीं рд╣ोрддी рд╣िрди्рджी рдХी рдХिрддाрдмें। рдХ्рдпा рдЖрдкрдХी рдпा рдоेрд░ी рдХिрддाрдмें рдХिрд╕ी рдмुрдХ рд╕्рдЯॉрд▓ рдкрд░ рдмिрдХрддी рд╣ैं? рдирд╣ीं рдиा? рддो рдкाрдардХ рдХो рдЗрдирдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдХैрд╕े рдЬाрдирдХाрд░ी рд╣ोрдЧी?

рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкिрдЫреЬ рдирд╣ीं рд░рд╣ा рд╣ै, рд╣ाँ рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ाрдУं рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै, рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ै, рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ–рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рддो рд▓ेрдЦрди рдоें рдЖрди्рджोрд▓рди рддो рд╣ोрдЧा рд╣ी। рдРрд╕ी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕ंрдкाрджрдХों рдХा рднी рдпोрдЧрджाрди рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЕрдЧрд░ рдХिрддाрдм рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ै рддो рдЙрди्рд╣ें рднी рдЪाрд╣िрдП рдХि рдЬ्рдпाрджा рд╕े рдЬ्рдпाрджा рдкाрдардХों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдИ рдЬाрдП। рдордЧрд░ рдРрд╕ा рдХुрдЫ рднी рддो рдирд╣ीं рд╣ो рд░рд╣ा। рд╢ाрдпрдж рдпрд╣ी рдХुрдЫ рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рд╣ैं।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╡рд░्рддрдоाрди рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕ाрдоाрди्рдп рдЬрди-рдЬीрд╡рди рдХे рдХिрддрдиा рдиिрдХрдЯ рдпा рдХिрддрдиा рджूрд░ рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХрднी рдЬрдирдЬीрд╡рди рд╕े рджूрд░ рдирд╣ीं рд╣ुрдЖ। рд▓ेрдЦрдХ рд╕рдоाрдЬ рдоें рд░рд╣ рдХрд░ рдЬी рджेрдЦрддा рд╣ै, рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░рддा рд╣ै, рд╡рд╣ी рд╢рдм्рджों рдоें рдвाрд▓рддा рд╣ै। рд╣рд░ рд▓ेрдЦрдХ рдХो рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рдХा рдмीрдЬ, рдЦाрдж, рдкाрдиी рдЕрдкрдиे рдЖрд╕–рдкाрд╕ рдХे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рд╕े рд╣ी рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдкрд░ рджृрд╖्рдЯि рдбाрд▓ें рддो рдпрд╣ी рджेрдЦा рд╣ै рдХि рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоें рдЬैрд╕ी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ- рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдеी, рд╡рд╣ी рд╕ाрд╣िрдп рдоें рдЙрднрд░ рдХрд░ рдЖрдИ। рд▓ेрдЦрдХ рд░ाрдЬрдиेрддा рдпा рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░рдХ рддो рдирд╣ीं рд╣ोрддा рдХिрди्рддु рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд▓ोрдЧों рд╕े рдЬुреЬрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै।  рдЖрдЬ рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднी рдЬрди рдЬीрд╡рди рдХा рд╣ी рдк्рд░рддिрдмिрдо्рдм рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдкрдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЬीрд╡рди рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдоें рдЖрдкрдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рдХ्рдпा рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै? рдХ्рдпा рдЖрдкрдХे рдкрд░िрдЬрди рдЖрдкрдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рдкреЭрддे рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рдоेрд░े рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХ рдЬीрд╡рди рдоें рдоेрд░े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдмрд╣ुрдд рдмреЬा рдпोрдЧрджाрди рд╣ै। рдоेрд░े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдк्рд░ेрдоी рдоाрддा-рдкिрддा, рдЧाрдпрдХ рднाрдИ рдоेрд░ी рдХрдЪ्рдЪी-рдкрдХ्рдХी рд░рдЪрдиाрдПँ рдкреЭ рдХрд░ рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рд╕рди्рди рд╣ोрддे рдеे। рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмाрдж рдоेрд░े рдкрддि рд╣ी рдоेрд░े рдкрд╣рд▓े рд╢्рд░ोрддा, рдкрд╣рд▓े рдЖрд▓ोрдЪрдХ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕ैрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╣ोрдиे рдХे рдиाрддे рдЗрди्рд╣ें рдкुрд╕्рддрдХें рдкреЭрдиे рдХा рдЗрддрдиा рд╕рдордп рддो рдирд╣ीं рдоिрд▓рддा рдеा рдХिрди्рддु рдЬрдм рд╕े рдпрд╣ рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд рд╣ुрдП рд╣ैं рдФрд░ рдоैं рд▓िрдЦрди рдоें рдЕрдзिрдХ рд╕рдХ्рд░िрдп рд╣ुрдИ рд╣ूँ, рдоेрд░े рдкрддि рдоेрд░ी рд╣рд░ рд░рдЪрдиा рд╕ुрдирддे рд╣ैं рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдмेрдмाрдХ рдЯिрдк्рдкрдгी рднी рджेрддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдоें рддो рдоेрд░े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рд▓ोрдЧ рдмреЬे рдЪाрд╡ рд╕े рдоेрд░ी рдкुрд╕्рддрдХें рдкреЭрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ाँ рдирд╣ीं। рдмрд╕ рдЗрд╕े generation Gap рдХрд╣ें рдпा рд░ूрдЪि рдХी рдХрдоी। рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рд╕рдордпाрднाрд╡ рднी рд╣ो। рдлिрд░ рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рджो рд░ाрдп рдирд╣ीं рдХि рдЖрдЬ рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेреЫी рдХा рд╡рд░्рдЪрд╕्рд╡ рддो рд╣ै рд╣ी।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдкрдХी рдХुрдЫ рдк्рд░िрдп рдкुрд╕्рддрдХें? рдк्рд░िрдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░? рдРрд╕ी рдХिрддाрдм рдЬिрд╕рдиे рдЖрдкрдХे рдЬीрд╡рди рдХी рджिрд╢ा рдмрджрд▓ी рд╣ो?
рд╢рд╢ि: рдк्рд░िрдп рдкुрд╕्рддрдХें рддो рдмрд╣ुрдд рд╣ैं। рдЬो рднी рдЕрдЪ्рдЫी рдкुрд╕्рддрдХ рдкреЭी, рдХुрдЫ рджिрди рдЙрд╕ी рдХे рдкाрдд्рд░, рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдорди рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдоें рдЫाрдпा рд░рд╣ा। рд╣рд░ рдЕрдЪ्рдЫी рдкुрд╕्рддрдХ рдк्рд░िрдп рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдорд╣ाрджेрд╡ी рд╡рд░्рдоा, рдЬрдп рд╢ंрдХрд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХा рдк्рд░рдХृрддि рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдЪिрдд्рд░рдг, рдХрдмीрд░ рдХे рджोрд╣े, рдЬाрдпрд╕ी рдХा рд╡िрд░рд╣ рд╡рд░्рдгрди, рдоीрд░ा, рд╕ूрд░ рдЖрджि рдорд╣ाрдХрд╡िрдпों рдХे рд╢рдм्рдж рдПрд╡ं рднाрд╡ рдмोрдз рдиे рдмрд╣ुрдд рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा। рдЬрдм рдоैрдеिрд▓ीрд╢рд░рдг рд╢рд░рдг рдЧुрдк्рдд рдХा рд▓рдШु рдХाрд╡्рдп ‘рдЙрд░्рдоिрд▓ा’ рдкреЭा рддो рд▓рдХ्рд╖्рдордг рдкрдд्рдиी рдЙрд░्рдоिрд▓ा рдХे рд╕ाрде рд╣рд░ рд╕ैрдиिрдХ рдкрдд्рдиी рдХी рд╡िрд░рд╣ рдХो рдЬोреЬ рджिрдпा। рдЙрди рджिрдиों рдоैंрдиे рднी ‘рдЙрд░्рдоिрд▓ा рдХी рд╡िрд░рд╣’ рдиाрдо рд╕े рдПрдХ рд▓рдШु рдХाрд╡्рдп рд▓िрдЦा। рд╢рд░рдд рдЪрди्рдж्рд░ рдХे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХे рдиाрд░ी рдкाрдд्рд░ों рдХा рд╕ूрдХ्рд╖्рдо рдЪрд░िрдд्рд░ рдЪिрдд्рд░рдг, рд╢िрд╡ाрдиी рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпों рдПрд╡ं рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдоें рдиाрд░ी рдорди рдХी рдЕрд╕ीрдо рдЧрд╣рд░ाрдИ рдХे рддрд▓ рддрдХ рдбूрдмрдиा, рдЕрдоृрддा рдк्рд░ीрддрдо рдХे рд░ूрд╣ाрдиी рдк्рд░ेрдо рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि। рдпрд╣ рд╕ूрдЪी рдмрд╣ुрдд рд▓рдо्рдмी рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдЕрдЪ्рдЫे  рд▓ेрдЦрдХों рдХो рдкреЭा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирд╕े рд╕ीрдЦा рд╣ी рд╣ै।

рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рддो рдбी. рдПрдЪ рд▓ॉрд░ेंрд╕, рдеॉрдорд╕ рд╣ाрд░्рдбी, рдкрд░्рд▓ рдПрд╕ рдмрдХ, рд▓िрдпो рддोрд▓्рд╕्рддोрдп, рдЕрд░्рдиेрд╕्рдЯ рд╣ेрдоिंрдЧ्рд╡े, рд╡िрд▓िрдпрдо рд╡рд░्рдб्рд╕рд╡рд░्рде, - рд╕рднी рдХी рдкुрд╕्рддрдХें рдкреЭी рд╣ैं। рдХрд╣ рдирд╣ीं рд╕рдХрддी, рдХिрд╕ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ूँ। рд╕рднी рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рдЕंрд╢ рдорди рдорд╕्рддिрд╖्рдХ рдХे рдХिрд╕ी рдХोрдиे рдоें рд╕рджैрд╡ рд╕рдоाрдпे рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░ рдк्рд░ेрд░िрдд рднी рдХрд░рддे рд╣ैं।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЖрдкрдХी рджृрд╖्рдЯि рдоें рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫे рд▓ेрдЦрдХ, рд╕рдо्рдкाрджрдХ, рдкрдд्рд░рдХाрд░, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдоें рдХ्рдпा рдЧुрдг рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдпे?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рд╕рдо्рдкाрджрдХ-рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдХे рдЧुрдг рдоैं рдирд╣ीं рдЬाрдирддी рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХोрдИ рдХाрдо рдирд╣ीं рдХिрдпा рд╣ै। рдЖрдк рдЕрдзिрдХ рдмрддा рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рдЖрдк рд▓ेрдЦрдХ рднी рд╣ैं, рд╕рдо्рдкाрджрдХ рднी। рд╣ाँ рдЕрдкрдиे рдиिрдЬी рдЕрдиुрднрд╡ों рд╕े рдпрд╣ рдХрд╣ рд╕рдХрддी рд╣ूँ рдХि рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдХा рд▓ेрдЦрдХ рдХे рд╕ाрде рд╕ीрдзा рд╕ंрд╡ाрдж рд╣ो рддो рд▓ेрдЦрдХ рдоें рднी рд░ूрдЪि, рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдФрд░ рдКрд░्рдЬा рд░рд╣рддी рд╣ै। рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рдХि рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдХिрд╕ी рд▓ेрдЦрдХ рдХी рд╣рд░ рд░рдЪрдиा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░े рд▓ेрдХिрди рдХुрдЫ рддो рдХрд╣े рдХी рд▓िрдЦрдиे рд╡ाрд▓ा рдЕрдЧрд▓े рдЕंрдХ рдХे рд▓िрдП рднी рд▓िрдЦे рдпा рдЕрдкрдиे рд▓ेрдЦрди рдоें рдкрдд्рд░िрдХा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХुрдЫ рдирдпा рд▓िрдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░े। рдпрд╣ाँ рдоैं рдЕрдкрдиे рдХुрдЫ рдЕрдиुрднрд╡ рдЖрдкрдХे рд╕ाрде рд╕ाрдЭा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддी рд╣ूँ। рд▓рдЧрднрдЧ 8 -10 рд╕ाрд▓ рдкुрд░ाрдиी рдмाрдд рд╣ै, рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि-рдЕрдиुрднूрддि рдИ-рдкрдд्рд░िрдХा рдХी рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдкूрд░्рдгिрдоा рд╡рд░्рдорди рдиे рд╕्рд╡рдпं рдИрдоेрд▓ рд▓िрдЦ рдХрд░ рдоुрдЭे рдЙрдирдХी рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рдХुрдЫ рд░рдЪрдиाрдПँ рднेрдЬрдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा। рддрдм рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдм рддрдХ рдоैं рдЙрдирдХे рд╣рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ांрдХ рдХे рд▓िрдП рд▓िрдЦрддी рд╣ूँ। рд╕рдордп рдХा рдЕрднाрд╡ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рд▓िрдЦрддी рд╣ूँ। рдЙрдирдХी рдкрдд्рд░िрдХा рдоुрдЭे рдЕрдкрдиी рдкрдд्рд░िрдХा рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдЙрдирдХे рдХрд╣рдиे рдкрд░ рд╣ी рдоैंрдиे рдирд╡рдЧीрдд рд╡िрдзा рдоें рд▓िрдЦрдиा рдЖрд░рдо्рдн рдХिрдпा। ‘рд╣िрди्рджी рдЪेрддрдиा’ рдФрд░ рдЕрдм ‘рд╡िрднोрдо рд╕्рд╡рд░’ рдХी рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдбॉ. рд╕ुрдзा рдУрдо рдвींрдЧрд░ा рдиे рдоुрдЭे рд╕ंрд╕्рдорд░рдг рд▓िрдЦрдиे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХिрдпा। рдЬрдм рдХुрдЫ рдирд╣ीं рд▓िрдЦрддी рддो рдлोрди рдХрд░рдХे рдХрд╣рддी рд╣ैं, “рдирдпा рд▓िрдЦा рд╣ै рддो рднेрдЬो, рдирд╣ीं рд▓िрдЦा рддो рд▓िрдЦो।” рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╢्рд░ी рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░ рдХाрдо्рдмोрдЬ рд╣िрдоांрд╢ु рдЬी рдХी рдк्рд░ेрд░рдгा рд╕े рдоैंрдиे рдЬाрдкाрдиी рд╡िрдзा рдоें рд╣ाрдЗрдХु, рд╕ेрджोрдХा, рдЪोрдХा рдЖрджि рд▓िрдЦрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा। рд╕рдо्рдкाрджрдХ рд▓ेрдЦрдХ рдХी рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рдХो рддрд░ाрд╢рддा рд╣ै, рдЙрд╕े рдЧрддि рджेрддा рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рдХे рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рдЖрдк рдЦुрдж рдХो рдХрд╣ाँ рдкाрддी рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рд░рдЪрдиाрдд्рдордХрддा рдХे рд╕ोрдкाрди рдоें рдоैं рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рджूрд╕рд░ी рдпा рддीрд╕рд░ी рд╕ीреЭी рдкрд░ рдЦреЬा рдкाрддी рд╣ूँ। рдПрдХ рддो рдкрд░рджेрд╕ рдоें рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рд╕рдорд╕्рдпा, рдоुрдЦ्рдп рдзाрд░ा рд╕े рдХрдЯे рд╣ुрдП рд░рд╣рдиा рддрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдХे рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд▓ोрдЧों рд╕े рдоिрд▓рдиा–рдЬुрд▓рдиा। рдпрд╣ рд╕рдм рдРрд╕ी рд╕рдорд╕्рдпाрдПँ рдХि рдХрднी рдХрднी рдЕрдХेрд▓ाрдкрди рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЕंрддрд░्рдЬाрд▓ рд╣ी рдПрдХ рдРрд╕ा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ै рдЬो рд╣рдоें рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓ेрдЦрди рд╕े рдЬोреЬ рд░рд╣ा рд╣ै рд╡ो рдФрд░ рд╡рд╣ी рд╣рдо рдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों  рдХा  рд╕рдм рд╕े рдмреЬा рд╕рд╣ाрд░ा рднी рд╣ै। рдЕрдм рдЕंрддрд░्рдЬाрд▓ рдкрд░ рдк्рд░рдЪुрд░ рдоाрдд्рд░ा рдоें рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдИ рдкुрд╕्рддрдХें рднी рдЖ рдЧрдИ рд╣ैं।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╕ो рддो рд╣ै। рд╡ैрд╕े, рдЖрдкрдХी рдЕрдЧрд▓ी рдкुрд╕्рддрдХ рдХрдм рдЖ рд░рд╣ी рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рдЬрдм рддрдХ рдпрд╣ рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░ рдЖрдкрдХी рдкрдд्рд░िрдХा ‘рд╕ेрддु’ рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ोрдЧा, рдоेрд░ा рдЕрдЧрд▓ा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ोрдЧा। рдпрд╣ рдПрдХ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै рдЬो рдЕрдпрди рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕े рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЕрд░े рд╡ाрд╣! рдЖрдкрдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдЗрдпाँ рдФрд░ рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПँ! рдЕрдЧрд▓े рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдЖрдкрдХी рдЦुрдж рд╕े рдХ्рдпा рдЕрдкेрдХ्рд╖ाрдпें рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд▓िрдЦрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी, рдорди рдоें рдПрдХ рдЙрдоंрдЧ рд░рд╣рддी рд╣ै рд▓िрдЦрдиे рдХी। рд▓рдШु рдХрдеा рд▓िрдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्рди рдХрд░рддी рд╣ूँ рддो рдХрд╣ीं рдХुрдЫ рдЫूрдЯ рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╡िрдзा рдоें рднी рдХाрдо рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी। рджोрд╣े рдФрд░ рдоाрд╣िрдпा рд▓िрдЦрдиे рдоें рднी рдЖрдирди्рдж рдЖрддा рд╣ै। рдХ्рдпा рд▓िрдЦूँрдЧी, рдирд╣ीं рдЬाрдирддी рдХिрди्рддु рд▓ेрдЦрди рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдоेрд░े рдЬीрд╡рди рдХा рд╕рдм рд╕े рдмреЬा рднाрдЧ рдмрди рдЧрдпा рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╣िंрджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдкрдХा рдХ्рдпा рд╡िрдЪाрд░ рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рдЙрдЪिрдд рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХा рдЕрднाрд╡ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЕрдз्рдпрдпрди рдоें рд╡्рдпрд╡рдзाрди рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рдорд░्рде рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдпрджि рдирдпे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХो рдЧंрднीрд░рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рд▓ें рддो рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдмрд╣ुрдд рднрд▓ा рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдПрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рдорд╕्рдпा рд╣ै рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХी। рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ां рдЬрд░्рдорди, рдл्рд░ेंрдЪ, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, рд░ूрд╕ी, рдЬाрдкाрдиी рдЖрджि рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рддрд░рд╣ рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рд▓िрдЦे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдирд╡ीрдирддрдо рд╣िрди्рджी рдкुрд╕्рддрдХों рдХो рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рддрдеा рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХी рдХोрдИ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рдПрдХ рднाрд╖ा рдХे рдЬ्рдЮाрддा рдЬрдм рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдХी рдкुрд╕्рддрдХें рдкреЭेंрдЧे рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╣ी рдирд╣ीं рдЕрди्рдп рджूрд╕рд░ी рд╡िрдзाрдУं рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдХो рдкрдвेंрдЧे  рддो рджोрдиों рднाрд╖ाрдУं рдХे рд▓ोрдЧों рдХा рдЬ्рдЮाрдирд╡рд░्рдзрди рд╣ोрдЧा, рджोрдиो рднाрд╖ाрдПं рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ोंрдЧी। рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдоृрдж्рдз рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдирдП-рдирдП рд╢рдм्рдж рдоिрд▓рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рднाрд╖ा рдХे рд╢рдм्рдж рднी рджूрд╕рд░ी рднाрд╖ा рдоें, рдЙрд╕рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рд╕्рдеाрди рдмрдиा рд▓ेрддे рд╣ैं।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдХ्рдпा рдЖрдк, рдПрдХ рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें, рд╣िंрджी рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕्рдеिрддि рд╕े рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рд╡рд░्рддрдоाрди рдХाрд▓ рдоें, рдоैं рдХрд╣ рд╕рдХрддी рд╣ूँ рдХि рд╣िрди्рджी рдХी рд╕्рдеिрддि рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЙрдд्рд╕ाрд╣рд╡рд░्рдзрдХ рд╣ै рдФрд░ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рджिрди рдк्рд░рддि рджिрди рдк्рд░рдЧрддि рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЗрд╕рдХो рдкреЭрдиे рд╡ाрд▓ों, рд▓िрдЦрдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдмреЭ рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╣ो рд░рд╣ा  рд╣ै। рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХी рдЕрдиेрдХ рд╡िрдзाрдУं, рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзिрдд рдЕрдиेрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै рдФрд░ рдЦुрд▓рдХрд░ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоें рд╣िрди्рджी, рд╡िрдзि рдоें рд╣िрди्рджी, рддрдХрдиीрдХी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╣िрди्рджी, рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп рдоें рд╣िрди्рджी, рдк्рд░рд╢ाрд╕рди рдоें рд╣िрди्рджी рдЖрджि рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЬो рд╣िрди्рджी рдХे рд╡िрд╡िрдз рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рд╣िрди्рджी рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд▓ाрднрдХाрд░ी рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЙрдд्рд╕ाрд╣рд╡рд░्рдзрдХ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЙрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै, рдХाрдо рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХेрд╡рд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рддрдХ рд╕ीрдоिрдд рди рдХрд░рдХे рд╣िрди्рджी рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рджेрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпा-рдХ्рдпा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдЗрди рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рднी рдХाрдо рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдлिрд░ рднी рд╣िрди्рджी рдХेрд╡рд▓ рдХрд╡िрдпों, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдпा рд╕िрдиेрдоा рдХी рднाрд╖ा рд╣ी рдмрди рдХрд░ рд░рд╣ рдЧрдИ рд╣ै। рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдХी рд╕्рдеिрддि рджो рд░ूрдкों рдоें рд╕ाрдордиे рдЖ рд░рд╣ी рд╣ैं। рд╡्рдпाрдкाрд░, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди, рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдПрд╡ं рдордиोрд░ंрдЬрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╣िрди्рджी рдПрдХ рдУрд░ рдЕрдкрдиा рдкрд░рдЪрдо рд▓рд╣рд░ा рд░рд╣ी рд╣ै, рджूрд╕рд░ी рдУрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди, рддрдХрдиीрдХ, рд╡ैрдж्рдпрдХीрдп рдПрд╡ं рд╕рд░рдХाрд░ी рдХाрдордХाрдЬ рдоें рд╡рд╣ рдХрджрдо-рдХрджрдо рдкрд░ рдЕрдкрдиा рд╕्рдеाрди рдвूंрдв рд░рд╣ी рд╣ै। рдкिрдЫрд▓े 65 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╣िрди्рджी рдХे рдк्рд░рддि рд▓рдЧाрд╡, рдЖрд╕्рдеा, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиाрдиे рдкрд░ рдЧौрд░рд╡ाрди्рд╡िрдд рд╣ोрдиे рдХी рдЕрдиुрднूрддि рди рдЬрдЧ рдкाрдиा рдЖрдЬ рд╣рдоाрд░ी рд╕рдмрд╕े рдмреЬी рдд्рд░ाрд╕рджी рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдХा рд░ोрдЬी-рд░ोрдЯी рд╕े рдк्рд░рдд्рдпрдХ्рд╖ рдЬुреЬाрд╡ рди рд╣ोрдиा рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рднी рд╣ै рдФрд░ рд╕рдорд╕्рдпा рднी। рдиौрдХрд░ी, рдкрд░िрдгाрдорд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣िрди्рджी рджिрди-рдк्рд░рддिрджिрди рд╣ाрд╢िрдП рдкрд░ рдЪрд▓ी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдмाрдзा рдХ्рдпा рд╣ै? рдЗрд╕े рд╕ुрдзाрд░ा рдХैрд╕े рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдмाрдзा рд╣िंрджी рднाрд╖िрдпों рдХा рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рд╕े рдк्рд░ेрдо рдХी рдХрдоी рд╣ै। рднाрд░рдд рдПрдХ рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рд╣ै рдФрд░ рдЕрдЧрд░ рд╣рдо рд╕рдм рдЪाрд╣ें рддो рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рд╕्рд╡рдпं рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдиिрднा рд╕рдХрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рд╣рдо рдРрд╕ा рдХрд░рддे рдирд╣ीं... рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдо рд╕िрд░्рдл рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдЙрдо्рдоीрдж рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╣рдо рд╕िрд░्рдл рд╣ाрде рдкрд░ рд╣ाрде рд░рдЦे рд╣ुрдП рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдЖрдЧे рдмрдв़рдХрд░ рд╕्рд╡рдпं рдЙрдирдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдирд╣ीं рдХрд░рддे। рдЗрд╕рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╣рдо рд╕рдмрдХो рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा। рдФрд░ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рдЗрд╕рдХो рдЗрддрдиा рд╕рдоृрдж्рдз рдмрдиाрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рд╡्рдпाрдкाрд░, рдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдФрд░ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдЬैрд╕े рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рдЗрд╕рдХा рдкूрд░्рдг рд╡िрдХाрд╕ рд╣ो рд╕рдХे।

рдХुрдЫ рд╕рд╣ी рджिрд╢ा рдФрд░ рдиिрд░्рджेрд╢рди рдХी рднी рдХрдоी рд╣ै рд╡рд╣ рднी рд╕рдмрдХे рдоिрд▓рдХрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╕े рджूрд░ рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рд╣िंрджी рдХा рдХ्рдпा рднрд╡िрд╖्рдп рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рдЕрдиुрд░ाрдЧ рдЬी, рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рднрд╡िрд╖्рдп рдмрд╣ुрдд рдЙрдЬ्рдЬрд╡рд▓ рд╣ै। рддाреЫा рдЖंрдХреЬों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рднाрд░рдд рдХी рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУं рдоें рд╕े рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рдмोрд▓ी рдЬाрддी рд╣ै। рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рдХी рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЕрдм рддो рдпрд╣ рдпू рдПрд╕ рдХे 100 рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдоें рдкреЭाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдмрд╣ुрдд рд╕े рд╕्рдХूрд▓ों рдоें рднी рдЗрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдФрд░ рдЗрд╕ рдЙрди्рдирддि рдХा рд╢्рд░ेрдп рдоैं рдпрд╣ाँ рдХे рднाрд░рддीрдп рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдФрд░ рдХрдИ рд╕्рд╡рдпं рд╕ेрд╡ी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХो рджेрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी рдЬो рд╣िрди्рджी рдХे рдк्рд░рдЪाрд░ –рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рд▓िрдП рджिрди рд░ाрдд рдЬुрдЯे рд░рд╣рддे рд╣ैं рдФрд░  рдмрдЪ्рдЪों рдХो рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕े рдЬोрдб़े рд░рдЦрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд░рд╣े рд╣ै।  рд╣िंрджी рдХी рдХрдИ рдХाрд░्рдпрд╢ाрд▓ाрдУं рдХा рдЖрдпोрдЬрди, рдоंрджिрд░ों рдоें рд╣िंрджी рдмाрд▓-рд╡िрд╣ाрд░, рдШрд░ों рдоें, рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕्рдеाрдиों рдоें рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рддौрд░ рдкрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдПрд╡ं рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХे рд╕ाрде рддीрдЬ-рдд्рдпोрд╣ाрд░ рднी рдордиाрдП рдЬाрддे рд╣ैं। рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдоें рдмрд╣ुрдд рд╕ी рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ рднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ैं рдЬिрдирдоें рд╕े рдоुрдЦ्рдп рд╣ैं ‘рд╡िрднोрдо рд╕्рд╡рд░’, ‘рд╣िрди्рджी рдЬрдЧрдд’, ‘рд╡िрд╢्рд╡ा’, рдФрд░ рдЕрдм рдЖрдкрдХे рд╕рдо्рдкाрджрди рдоें рдирдИ рдкрдд्рд░िрдХा рдЖрдИ рд╣ै ‘рд╕ेрддु’। рд╣िрди्рджी рдлिрд▓्рдоों рдХे рдЧाрдиों рдиे рдФрд░ рдлिрд▓्рдоों рдиे рднी рдЗрд╕ рднाрд╖ा рдХो рдирдИ рдкीреЭी рдоें рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХ рдк्рд░िрдп рдмрдиाрдпा рд╣ै। рдХрдИ рд╢рд╣рд░ों рдоें рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдХाрд╡्рдп рдЧोрд╖्рдаिрдпों рд╕рдлрд▓ рдЖрдпोрдЬрди рд╣ोрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рдХुрд▓ рдоिрд▓ा рдХрд░ рд╕्рдеिрддि рдЕрдЪ्рдЫी рд╣ी рд╣ै। рд╢рд░्рдд рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рд╣рдо рд╕рдм рд╣िрди्рджी рднाрд╖ी рдпрд╣ рдиिрд░ंрддрд░ рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд░рд╣ें рдХि рд╣рдоें рдШрд░ рдоें рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд╕ाрде рд╣िрди्рджी рдоें рд╣ी рдмाрддрдЪीрдд рдХрд░рдиी рд╣ै। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рднाрд╡ी рдкीреЭी рдЗрд╕ рд╡िрджेрд╢ी рднूрдоि рдкрд░ рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рд╕े рдЬुреЬी рд░рд╣ेрдЧी।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╣िंрджी рд╕े рдЗрддрд░, рдбोрдЧрд░ी рдЬैрд╕ी рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХा рдЖрдк рдХ्рдпा рднрд╡िрд╖्рдп рджेрдЦрддी рд╣ैं?
рд╢рд╢ि: рдбोрдЧрд░ी рдоेрд░ी рдоाрддृрднाрд╖ा рд╣ै। рдЗрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдмрд╣ुрдд рд╕рдоृрдж्рдз рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╣рд░ рд╡िрдзा рдоें рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд▓िрдЦा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдЬрдо्рдоू рдоें рд╕्рдеिрдд ‘рдбोрдЧрд░ी рд╕ंрд╕्рдеा’ рдЗрд╕ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдЙрди्рдирддि рдоें рд╕рджैрд╡ рдк्рд░рдпрдд्рди рд░рдд рд╣ै। рдЗрд╕ рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦी рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдУँ рдоें рдЕрдиुрд╡ाрдж рднी рд░рд╣ा рд╣ै। рднाрд╖ा рдоीрдаी рд╣ै рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рд╕ुрдирд╣рд░ा рд╣ै। рдоैं рднी рддो рд▓िрдЦрддी рд╣िрди्рджी рдоें рд╣ूँ, рд╕ोрдЪрддी рдбोрдЧрд░ी рдоें рд╣ूँ। рд╣िрди्рджी рд╕े рдЗрддрд░ рднाрд╖ाрдПँ рдФрд░ рдЙрди्рдирддि рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं рдЕрдЧрд░ рдЗрд╕ рдЗрди рднाрд╖ाрдУं рдоें рд▓िрдЦे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╣ो рд╕рдХे। рддрднी рддो рдпрд╣ рдЬрди–рдЬрди рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪेрдЧी। рдбोрдЧрд░ी рдХी рд▓िрдкि рднी рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд╣ै рдпрд╣ рднी рдПрдХ рд╕ाрдзрди рд╣ै рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдЧों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрдиे рдХा।

рдЕрдиुрд░ाрдЧ: рд╣рдоाрд░े рдкाрдардХों рдХे рд▓िрдпे рдЖрдкрдХी рдУрд░ рд╕े рдХ्рдпा рд╕ंрджेрд╢ рд╣ै?
рд╢рд╢ि: рдк्рд░िрдп рдкाрдардХो! рдЦूрдм рдкреЭो, рдкुрд╕्рддрдХें рдкреЭрдиे рд╕े рдХेрд╡рд▓ рдордиोрд░ंрдЬрди рдирд╣ीं рд╣ोрддा, рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХा рдмрд╣ुрдоुрдЦी рд╡िрдХाрд╕ рднी рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рдоाрдЬ рдоें рд░рд╣рддे рд╣ुрдП, рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдХे рдХिрд╕ी рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдпा рдиिрдЬी рдЬीрд╡рди рдХी рдКрд╣ाрдкोрд╣ рдоें рдХिрд╕ी рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдХुрдЫ рдкреЭा рдЖрдкрдХा рдоाрд░्рдЧ рджрд░्рд╢рди рдХрд░ेрдЧा। рдпे рд╕рди्рджेрд╢ рднी рджेрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी  рдХि рд╣िрди्рджी рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЧौрд░рд╡ рдХे рд╕ाрде рдЬोреЬें। рд╣िрди्рджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдХрд▓्рдкिрдд рд╣ों рдФрд░ рд╣िрди्рджी рдХो рд╕рдоृрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЬो рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╕ाрдзрди рд╣ैं, рд╕рдмрдХा рдЙрдкрдпोрдЧ рдХрд░ें। рд╣िрди्рджी рд╕рд░्рд╡рд╡्рдпाрдкी рд╣ो рдЬाрдПрдЧी। рд╕рднी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рдк्рд░рднाрд╡ рд╣ो рдЬाрдПрдЧा।