‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’ рдиाрдЯрдХ рдоें рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рднाрд╡рдиा

рдЕрд░ुрдг рдХुрдоाрд░ рдиिрд╖ाрдж

рдЕрд░ुрдг рдХुрдоाрд░ рдиिрд╖ाрдж

рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╕рдордЧ्рд░ рд░ूрдк рд╕े рдоाрдирд╡рддा рдХा рдЪिрди्рддрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рд╣ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдоूрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рд╣рдоेрд╢ा рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдмाрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЙрд╕े рд╕рдордЭрдиा рд╣ोрддा рд╣ै рд╣ै рдХौрди рд╕ी рдмाрдд рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╣िрдд рдоें рд╣ै, рдХौрди рдирд╣ीं। рдЗрд╕ी рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рдХेрди्рдж्рд░рдмिрди्рджु рдмрдиाрдХрд░ рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा рдиे рдЕрдкрдиे рдиाрдЯрдХ ‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’ рдХी рд░рдЪрдиा рдХी рд╣ै।

рдЖрдд्рдорд╡ृрдд्рдд-
рдбा. рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा рдХा рдЬрди्рдо 9 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рд╕рди् 1944 рдИ. рдХो рд╣ुрдЖ। рдЖрдкрдиे рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рд╡рд░्рд╖ 1964 рдИ. рдоें рд╕्рдиाрддрдХ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा (рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी), рд╡рд░्рд╖ 1966 рдИ. рдоें рдкрд░ाрд╕्рдиाрддрдХ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा (рдк्рд░рдердо рд╢्рд░ेрдгी) рддрдеा рд╡рд░्рд╖ 1973 рдИ. рдоें рдкी-рдПрдЪ.рдбी. рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी।

рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХाрд░्рдп-
рдХ. рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдоैрдд्рд░ेрдпी рдХाрд▓ेрдЬ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 40 рд╡рд░्рд╖ों (16 рдЬुрд▓ाрдИ, 1969 рдИ. рд╕े 08 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2009 рдИ.) рддрдХ рдмी.рдП. рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо рддрдеा рдмी.рдП.рдЖрдирд░्рд╕ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХिрдпा ।
рдЦ. рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓ рдоें рдПрдо.рдП. рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдлाрдЗрдирд▓ рдХी рдХрдХ्рд╖ाрдУं рдоें рдмाрдгрднрдЯ्рдЯ рдХे рдЧ्рд░рди्рде рдХाрджрдо्рдмрд░ी рдФрд░ рд╣рд░्рд╖рдЪрд░िрддрдо् рдХा рд▓рдЧрднрдЧ 25 рд╡рд░्рд╖ рдЕрдз्рдпाрдкрди рдХिрдпा ।
рдЧ. рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдЖрда рдЫाрдд्рд░ / рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХा рд╢ोрдз рдХाрд░्рдп рдоें рд╕рдлрд▓ рдоाрд░्рдЧ рджрд░्рд╢рди рдХिрдпा рдЬिрд╕рд╕े рдЙрди्рд╣ें рдПрдо.рдлिрд▓. / рдкी.рдПрдЪ.рдбी. рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ ।

рд░рдЪрдиाрдПँ-

 рдХ. рдкुрд╕्рддрдХें рдкाँрдЪ
1.рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо् рдоौрд▓िрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдиाрдЯ्рдп рд░рдЪрдиा (рдмाрд▓ рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рддрдеा рдЙрдирдХे рд╕рдо्рднाрд╡िрдд рд╕рдоाрдзाрдиों рдкрд░ рдк्рд░рдХाрд╢ рдбाрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╕्рд╡рд░рдЪिрдд рдЪाрд░ рд▓рдШु рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдиाрдЯрдХों рдХा рд╕ंрдХрд▓рди) рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 2010 рдИ.।
2.рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрди рджрд░्рд╢рди рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ, рдЕрднिрд╖ेрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी 2008 рдИ.।
3.рдорд╣ाрднाрд░рдд рдоें рдпोрдЧ рд╡िрдж्рдпा, рдЬे.рдкी рдкрдм्рд▓िрд╢िंрдЧ рд╣ाрдКрд╕, рджिрд▓्рд▓ी, 2004 рдИ.।
4.рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рдмोрдз рдХрдеाрдПँ, рдЕрднिрд╖ेрдХ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी, 2007 рдИ.।
5.Alamkaras in the works of Bana Bhatta, рдкрд░िрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी, 1982 рдИ.।

 рдЦ. рд╢ोрдз рдкрдд्рд░ рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ
рджेрд╢ рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдФрд░ рдЕрди्рддाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рдоूрд▓्рдпांрдХिрдд рд╢ोрдз рдкрдд्рд░िрдХाрдУँ, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп/ рдЕрди्рддाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХांрдл्рд░ेрд╕ों, рдФрд░ рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХे рд╕्рдоृрддि-рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 68 рд╢ोрдз рдкрдд्рд░ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ैं ।
рд╣िрди्рджी рджैрдиिрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рд╣िрди्рджुрд╕्рддाрдирдоें рд╕ंрд╕्рдХृрдд рддрдеा рдиैрддिрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХी рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рд╡्рдпाрдЦ्рдпा рдФрд░ рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдХो рд░ेрдЦांрдХिрдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ेрдЦों рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди ।
рд╡ेрджों рдХे рдк्рд░рдЪाрд░ рдоें рд╕ंрд▓рдЧ्рди рджिрд▓्рд▓ी рд╕्рдеिрдд рд╡ेрдж рд╕ंрд╕्рдеाрдирдХी рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рд╡ेрдж-рд╕рд╡िрддा рдоें рдпोрдЧ рд╕ुрдзा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╕े рдпोрдЧ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд▓ेрдЦ-рдоाрд▓ा рдХा рдиिрдпрдоिрдд рд▓ेрдЦрди ।
рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी рдХी рдмाрд▓ рдкрдд्рд░िрдХा рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЪрди्рдж्рд░िрдХाрдоें рдЕрдиेрдХ рдмाрд▓ рдХрдеाрдУं рдХा рд▓ेрдЦрди ।
рд╡рд░िрд╖्рда рдиाрдЧрд░िрдХ рдоिрд╢рди рдХी рдкрдд्рд░िрдХा рдХुрд╢рд▓ рдХ्рд╖ेрдо рдоें рдЕрдиेрдХ рд▓ेрдЦों рдХा рд▓ेрдЦрди ।

 (рдЧ) рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕рдо्рдоेрд▓рдиों рдоें рд╕рд╣рднाрдЧिрддा
1.рджिрд▓्рд▓ी рдФрд░ рджेрд╢ рдХे рдЕрди्рдп рдирдЧрд░ों рдоें 39 рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕рдо्рдоेрд▓рдиों рдоें рд╢ोрдз рдкрдд्рд░ рд╡ाрдЪрди । рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕ंрд╕्рдеाрди рд▓рдЦрдирдК рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрд░рд╕ рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рд╡्рдпाрд╕ рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╢ोрдз рдкрдд्рд░ рд╡ाрдЪрди ।
2.рдХुрдЫ рд╕рдо्рдоेрд▓рдиों рдоें рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдФрд░ рдХुрдЫ рдоें рд╕ंрдпोрдЬрди рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा ।
9.рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдк्рд░рдЪाрд░ рдПрд╡рдо् рдк्рд░рд╕ाрд░ рдоें рдпोрдЧрджाрди।
1.рджिрд▓्рд▓ी рджूрд░ рджрд░्рд╢рди рдкрд░ рдпुрд╡ рд╡ाрдгी рдоें рдЕрдиेрдХ рд╡ाрд░्рддाрдПँ рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд ।
2.рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдФрд░ рдЙрд╕ рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рдЬ्рдЮाрди рдХो, рд╡िрд╢ेрд╖рддः рдиैрддिрдХ рдоूрд▓्рдпों рдФрд░ рдпोрдЧ рдХे рд▓ाрднों рдХा рдкрдм्рд▓िрдХ рд▓ेрдХ्рдЪрд░्рд╕ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рдЪाрд░ рдХрд░рддी рд░рд╣ी рд╣ूँ ।
3.рджिрд▓्рд▓ी рдХे рд╕्рдХूрд▓ों рдХे рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЯीрдЪрд░ों рдХे рдЗрди-рд╕рд░्рд╡िрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдоों рдоें рд░िрд╕ोрд░्рд╕ рдкрд░्рд╕рди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдиेрдХ рдмाрд░ рд▓ेрдХ्рдЪрд░्рд╕ рджिрдпे рд╣ैं ।
4.рджिрд▓्рд▓ी рдХे рдЕрдиेрдХ рдХाрд▓ेрдЬों рдоें рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡िрд╖рдпрдХ рд╡्рдпाрдЦ्рдпाрди рджिрдпे рд╣ैं ।
5.рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдп рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕ंрд╕्рдеाрди рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी рдФрд░ рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдХे рдХाрд▓ेрдЬों рдж्рд╡ाрд░ा рдЖрдпोрдЬिрдд рд╡िрднिрди्рди рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддाрдУं рдоें рдиिрд░्рдгाрдпрдХ рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рд╣ै ।

рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди-
рдЕрдм рддрдХ 7 рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓े рд╣ैं।
1.рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ 2005 рдИ.। рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी ।
2.рд▓рдШु рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдиाрдЯрдХ рд▓ेрдЦрди рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рддीрди рдмाрд░ । рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी ।
3.рд▓рдШु рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХрдеा рд▓ेрдЦрди рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ । рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी ।
4.рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕рдоाрд░ाрдзрдХ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ , рджो рдмाрд░ । рджिрд▓्рд▓ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЕрдХाрджрдоी ।
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдп, рджрд░्рд╢рди, рд╡िрд╢ेрд╖рддः рдпोрдЧ рдоें рдЕрдЧाрдз рд╢्рд░рдж्рдзा, рдЧрд╣рди рдиिрд╖्рдаा рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै। рдЕрддः рд╕ेрд╡ा рдиिрд╡ृрдд्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рднी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдФрд░ рдпोрдЧ рд╡िрд╖рдпрдХ рдЪिрди्рддрди рдЪрд▓рддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╕рдо्рдк्рд░рддि, рдЖрдк рдХुрдг्рдбрд▓िрдиी рдпोрдЧ рд╡рд░्рдгिрдд рд╢рд░ीрд░рд╕्рде рдЪрдХ्рд░ों рдХे рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХीрдп рдорд╣рдд्рдд्рд╡ рдкрд░ рд╢ोрдз рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं ।
‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’ рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдгीрдд рдХा рдиाрдЯ्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╣ै। рдЬिрд╕рдоें рдЪाрд░ рдиाрдЯрдХ рд╣ैं- 1.рдЬीрд╡рди्рднрдж्рд░ाрдгिрдкрд╢्рдпрддि 2.рд╢्рд░ेрд╖्рдаा: рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕рдо्рдкрдж: 3.рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо् 4.рдЬрдпрддु рдЬрдЧрддि рд╕ंрд╕्рдХृрддрд╡ाрдгी।
‘рдЬीрд╡рди्рднрдж्рд░ाрдгिрдкрд╢्рдпрддि’ рдиाрдЯрдХ рдоें рд░ाрдорджाрд╕ рдиाрдордХ рдмाрд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ीрдп рдПрдХ рдХिрд╢ोрд░ рдХी рдХрдеा рд╣ै। рдЬिрд╕рдХे рдоाрддा-рдкिрддा (рдЧंрдЧा рдк्рд░рд╕ाрдж рдФрд░ рдкाрд░्рд╡рддी) рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рд╣ैं рдФрд░ рд╡े рд░ाрдорджाрд╕ рдХो рднी рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рдмрдиाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рдкрд░рди्рддु рдЙрд╕рдХा рдорди рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рдмрдирдиे рдоें рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा рд╣ै।
рд░ाрдорджाрд╕:- (рдЖрдд्рдордЧрддрдо्)рдЖрд╣! рдЕрд╣рдо् рддू рдЕрд╕्рдпां рдкृрдеिрд╡्рдпाрдордд्рдпрди्рддं рдиिрд░ुрдкрдпोрдЧी рдорди्рджрдмुрдж्рдзि: рд▓рдХ्рд╖्рдпрд╡िрд╣ीрдирд╢्рдЪ рд╡्рдпрдХ्рддिрд░рд╕्рдоि। рдоाрддाрдкिрддрд░ौ рдоां рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХрдкрджाрдзिрд░ुрдврдоिрдЪ्рдЫрдд:, рдкрд░ं рдХिं рдХुрд░्рдпाрдо् ? рдЪिрдХिрдд्рд╕ाрд╡िрд╖рдпाрдгाрдордз्рдпрдпрдиं рдорд╣्рдпं рдХрджाрдкि рди рд░ोрдЪрддे........।[1]

рдЧंрдЧाрдк्рд░рд╕ाрдж рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि- рдоैंрдиे рддुрдо्рд╣ाрд░े рдкрд░ीрдХ्рд╖рдХ рдХो рддुрдо्рд╣ें рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрдзुрдиिрдХ рдоोрдмाрдЗрд▓ рдлोрди рджे рджिрдпा рдлिрд░ рднी рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЕंрдХ рдХ्рдпों рдХрдо рдЖрдпे рд╣ैं।
рдЧंрдЧाрдк्рд░рд╕ाрдж- рдкрд░ं рд╡िрдЬ्рдЮाрдирдк्рд░рдпोрдЧाрдд्рдордХрдкрд░ीрдХ्рд╖ाрдпां рдХिрдорднрд╡рдд्? рдЕрд╣ं рддрд╡ рдкрд░ीрдХ्рд╖рдХрдо् рдЖрдзुрдиिрдХрддрдоं рдоोрдмाрдЗрд▓рдлोрдиं рджрдд्рдд्рд╡ा рддुрдн्рдпं рд╢рдд рдк्рд░рддिрд╢рддांрдХ-рдк्рд░рджाрдиाрдп рдиिрд╢्рдЪिрддрд╡ाрди्, рдкрд░ं рдд्рд╡ं рддु рдоूрд╖рдХрджेрд╣ेрди рдХ्рд╖ुрд░िрдХाрдпा: рд╕्рдкрд░्рд╢рдордкि рди рдХृрддрд╡ाрди्, рджूрд░े рдиाрдо рдоूрд╖рдХрдХрд░्рддрдирдо्।[2]

рд╕рдоाрдЬ рдоें рдк्рд░ाрдп: рдпрд╣ рднी рджृрд╖्рдЯिрдЧोрдЪрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि- рдмाрд▓рдХ рдпा рдмाрд▓िрдХा рдкрд░ рдЙрдирдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдЕрдкрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ рдЬрдмрд░рджрд╕्рддी рдеोрдкрддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рдмрдЪ्рдЪे рддो рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рдбрд░ рд╕े рдЕрдкрдиे рдкрд╕ंрдж рдХा рд╡िрд╖рдп рднी рдирд╣ीं рдЪрдпрдиिрдд рдХрд░ рдкाрддे рд╣ैं-
рд░ाрдорджाрд╕:- (рдЖрдд्рдордЧрддрдо्) рдХрдеं рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХो рднрд╡िрд╖्рдпाрдоि। рдЕрд╕्рдоिрди् рдХ्рд╖ेрдд्рд░े рдордо рд░ुрдЪिрд░ेрд╡ рдиाрд╕्рддि। рди рдЬाрдиे рдХिрдорд░्рдеं рдордо рдоाрддा-рдкिрддा рдЪ рдоां рдЪिрдХिрдд्рд╕рдХрдоेрд╡ рдж्рд░рд╖्рдЯुрдоिрдЪ्рдЫ्рдд:।...............рдордо рдЬीрд╡рдиं рд╕рдд्рдпрдоेрд╡ рд╡्рдпрд░्рдеं рдиिрд░ुрдкрдпोрдЧि рдЪाрд╕्рддि। рдХो рд▓ाрднोрд╜рдиेрди рдЬीрд╡рдиेрди? рдорд░рдгрдоेрд╡ рд╢्рд░ेрд╕्рдпрдХрд░рдо्। рдЕрдкрдоाрдирдкूрд░्рдгрдЬीрд╡рдиाрдд् рдоुрдХ्рддि: рддु рднрд╡िрд╖्рдпрддि। рдХेрди рдк्рд░рдХाрд░ेрдг рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпां рдХुрд░्рдпाрдо् .........।[3]

рдЬीрд╡рди рдоें рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЖрдд्рдорд╣рдд्рдпा рддрдХ рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं। рд░ाрдорджाрд╕ рднी рдЕрдкрдиा рдХрджрдо рдЙрд╕ी рддрд░рдл рдмреЭाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдХрд╣рддा рд╣ै-
рд░ाрдорджाрд╕- рдЧुрд░ुрджेрд╡। рдЕрдпрдоाрд╢ीрд░्рд╡ाрджो рдордд्рдХृрддे рдиोрдкрдкрди्рди:। рдоाрджृрд╢: рдЕрд╕рдлрд▓ो рдЬрдиो рдЬीрд╡िрдд्рд╡ा рдХिं рдХрд░िрд╖्рдпрддि। рдЕрд╣ं рд╕्рд╡рдоाрддाрдкिрдд्рд░ो: рдЖрд╢ाрдкूрд░्рддिрдордкि рди рдХृрддрд╡ाрди्। рдЕрд╣рдо् рддेрд╖ां рджुःрдЦрдХाрд░рдгрднूрдд:, рдЕрдд: рд╕्рд╡рдЬीрд╡рдирд▓ीрд▓ां рд╕рдоाрдкрдпिрддुрдоिрдЪ्рдЫाрдоि। рдХृрдкрдпा рджेрд╣ि рдоे рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрджं рдпрджрд╣ं рд╕्рд╡ाрдд्рдорд╣рдд्рдпाрднिрдпाрдиे рд╕рдлрд▓ो рднрд╡ेрдпрдо्। рдЕрд╣ं рджрд░्рд╢рдпिрддुрдоिрдЪ्рдЫाрдоि, рдпрджрд╣ं рдиाрд╕्рдоि рдХाрдпрд░:, рдЕрдкिрддु рд╡ीрд░ोрд╜рд╕्рдоि, рдорд░рдгाрджрдкि рди рдмिрднेрдоि рдЪ।[4]

‘рд╢्рд░ेрд╖्рдаा: рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕рдо्рдкрдж:’ рдиाрдордХ рджूрд╕рд░े рдиाрдЯрдХ рдХी рдХрдеाрд╡рд╕्рддु рдоुрдХुрд▓ рдиाрдордХ рдПрдХ рд╕ोрд▓рд╣ рд╡рд░्рд╖ीрдп рдмाрд▓рдХ рдХे рдЖрд╕-рдкाрд╕ рдШूрдорддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдиाрдЯрдХ рдоें рдбॉ.рдд्рд░िрдЦा рдиे рджिрдЦाрдпा рд╣ै рдХि- рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд▓ोрдЧ рдЦुрдж рдЖрдЧे рдмрдврдиे рдХे рд▓िрдП рджूрд╕рд░े рдХो рдзрдХ्рдХा рджे рджे рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрд╕ рднाрдЧрджौреЬ рдоें рд▓ोрдЧ рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рд╕ाрд░े рдиिрдпрдо рдХाрдиूрди рддोреЬ рд░рд╣े рд╣ैं। рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдХाрдордХाрдЬी рдоाрддा-рдкिрддा рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪे рдХो рд╕рдордп рдирд╣ीं рджे рдкा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕्рдиेрд╣ рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдмрдЪ्рдЪों рдоें рд╡ीрдбिрдпोрдЧेрдо рдЬैрд╕ी рдЦрддрд░рдиाрдХ рдЖрджрдд рдмрдЪ्рдЪों рдоें рд▓рдЧ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। рдЬो рдм्рд▓ूрд╣्рд╡ेрд▓ рдЬैрд╕े рдЬाрдирд▓ेрд╡ा рдЦेрд▓ рддрдХ рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдкрд╣ुँрдЪा рд░рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕ рдЦेрд▓ рдоें рдмрдЪ्рдЪे рдЕрдкрдиी рдЬрди рддрдХ рдЧрд╡ां рджे рд░рд╣े рд╣ैं। рдмрдЪ्рдЪे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЦрддрд░рдиाрдХ рдЦेрд▓ों рд╕े рджूрд░ рд░рд╣ें рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЬрд░ुрд░ी рд╣ै рдХी рдоाрддा-рдкिрддा рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдкрд░ рдирдЬрд░ рд░рдЦें।

рдоुрдХुрд▓ рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡ीрдбिрдпोрдЧेрдо рдХा рдЖрджрддी рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдкрддा рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि- рдШрд░ рдоें рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдЦाрд▓ी рди рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рджाрджा рдЬी рдХे рдХрдо्рдк्рдпूрдЯрд░ рдкрд░ рдЬाрдХрд░ рд╡ीрдбिрдпोрдЧेрдо рдЦेрд▓рдиे рдХा рдиिрд╡ेрджрди рдХрд░рддा рд╣ै।
рдордХुрд▓-(рдкिрддाрдорд╣ीं рдк्рд░рддि) рднो: рдкрд░рдордкूрдЬ्рдпрдоाрддाрд╢्рд░ी:! рдордо рдкिрддाрд╢्рд░ी: рдк्рд░рдердорддрд▓рд╕्рде-рд╕ंрдЧрдгрдХेрди рд╕्рд╡рдХाрд░्рдпाрд▓рдпрд╕्рдп рдЕрдд्рдпाрд╡рд╢्рдпрдХं рдХाрд░्рдпं рдХुрд░्рд╡рди्рдиाрд╕्рддे। рдЕрддोрд╜рд╣ं рддрдд्рд░ рд╕ंрдЧрдгрдХेрди рдХ्рд░ीрдбिрддुं рди рд╢рдХ्рдиोрдоि। рдХिрдо् рдЕрд╣рдордиेрди рд╕ंрдЧрдгрдХेрдиाрдд्рд░ рдХिрдЮ्рдЪिрддрдХाрд▓ं рдХ्рд░ीрдбेрдпрдо् ?[5]

рдЖрдЬ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдХे рдЗрд╕ рдпुрдЧ рдоें рдоाрдирд╡ рд╕्рд╡рдпं рдХो рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдиुрдЪिрдд рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рд╕े рднी рдирд╣ीं рд╣िрдЪрдХिрдЪाрддा рд╣ै। рдоुрдХुрд▓ рднी рдк्рд░рдХाрд╢-рд╕ंрдХेрддрдХ-рд╕्рддрдо्рдн рдХा рдз्рдпाрди рдирд╣ीं рд░рдЦрддा рд╣ै।
рдоुрдХुрд▓:- рднो рджुрд╖्рдЯ ! рдХिं рдХрд░ोрд╖ि? рдордо рдоाрд░्рдЧрдорд╡рд░ुрдгрдд्рд╕ि। рдкाрд░्рд╢्рд╡рддो рднрд╡ ...рдХिं ...рди рдЧрдЪ्рдЫрд╕ि рдд्рд╡ं рдкाрд░्рд╢्рд╡рдо्...рдкрд╢्рдпाрдоि рдд्рд╡ाрдо् .... (рдЗрдд्рдпुрдХ्рдд्рд╡ा рдПрдХां рдХुрдЮ्рдЬिрдХाрдоाрдкीрдб्рдп рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзिрдиं рдкाрджेрди рдк्рд░рд╣ृрдд्рдп рдкाрддрдпрддि .... рдХрдердпрддि рдЪ, рдЕрд╣ा! рдЕрдзुрдиा рдд्рд╡ं рдорджрдЧ्рд░े рдЖрдЧрди्рддुं рди рд╢рдХ्рдиोрд╖ि। рддрджैрд╡ рдПрдХ: рдЪрддुрд╖्рдкрде: рджृрд╢्рдпрддे рдпрдд्рд░ рдпाрддाрдпाрддрдиिрдпाрдордХ : рд▓ोрд╣िрдд-рдкीрдд-рд╣рд░िрдд-рдк्рд░рдХाрд╢-рд╕ंрдХेрддрдХ-рд╕्рддрдо्рднोрд╜рдкि рджृрд╢्рдпрддे।[6]

рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рдмाрддों рдХो рд╕рдордЭाрддे рд╣ुрдП рдоुрдХुрд▓ рдХी рджाрджी (рд╕рд░рд╕्рд╡рддी) рдХрд╣рддी рд╣ैं рдХी рд░рд╕्рддे рдоें рдЪрд▓рддे рд╣ुрдП рдЕрди्рдп рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХी рднी рд╕ुрдЦ-рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХा рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдкрд░рдоाрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै।[7]
рдЕрди्рдпрдд्рд░ рднी-
рд╕рд░рд╕्рд╡рддी-рдкрд░ं рдХिрдорд░्рдеं рдкाрджрдк्рд░рд╣ाрд░: ........ рдЙрдд्рддрд░ं рджрджाрддि......[8]
рд╕рд░рд╕्рд╡рддी-.............рдпुрд╡ाрд╡ рд╕्рдеाрдпाрдо् рдЕрдкि .......।[9]
рд╕рд░рд╕्рд╡рддी- ........рдЬीрд╡рдиे рдЖрдд्рдпाрди्рддिрдХ рд╕рдлрд▓рддाрдпा .......।[10]

‘рд╢्рд░ेрд╖्рдаा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕рдо्рдкрдж:’ рдиाрдордХ рдЗрд╕ рдиाрдЯрдХ рдоें рди्рдпाрдпाрдзीрд╢ рдиे рдЬрди рдХрд▓्рдпाрдг рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рдоुрдХुрд▓ рдХो рдРрд╕ी рд╕рдЬा рд╕ुрдиाрддा рд╣ै рдХि-рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдоें рд╕ुрдзाрд░ рд╣ो рдЬाрдП।
рди्рдпाрдпाрдзीрд╢:- (рд╕्рд╡ाрд╕рдиे рддिрд╖्рдарди् рдиिрд░्рдгрдпं рд╢्рд░ाрд╡рдпрддि) рдк्рд░рд╕्рддुрддрдк्рд░рдоाрдгाрдиां, рд╕ाрдХ्рд╖िрдгां рд╡्рдпрдХ्рддрд╡्рдпрд╕्рдп рдЪ, рдЖрдзाрд░े рдордо рдиिрд░्рдгрдпोрд╜рд╕्рддि рдпрдд् рдЕрдкрд░ाрдзिрдиि рдирд╡рдпुрд╡рдХेрд╜рд╕्рдоिрди् рдЙрдкрдж्рд░рд╡-рдХрд▓рд╣ाрдкрд░ाрдз: рд╕िрдз्рдпрддि। рдкрд░ं рдиाрд╕्рддि рдЕрд╕्рдп рд╡िрдЧрддрдЬीрд╡рдиे рдХोрд╜рдкि рдЕрдкрд░ाрдзेрддिрд╣ाрд╕:। рди्рдпाрдпрдордг्рдбрдкोрд╜рдпрдо् рдЗрджं рддрде्рдпं рдк्рд░ाрдзाрди्рдпेрди рд╡िрдЪिрди्рдд्рдп рдЗрдпं рд╖рдг्рдоाрд╕рдкрд░्рдпрди्рддं рд╕рд╢्рд░рдордЬीрд╡рдирдпाрдкрдиं рджрдг्рдбрдпрддि। рдЕрдпрдо् рдЗрдоाрдорд╡рдзिं рдХрд╕्рдоिрди्рдирдкि рдХाрд░ाрдЧрд░े рди, рдЕрдкिрддु рд╕्рд╡рдзाрд░्рдоिрдХрдоाрди्рдпрддाрдиुрд╕ाрд░ं рдХрд╕्рдоिрд╢्рдЪिрдд् рдЧुрд░ूрдж्рд╡ाрд░े, рдпрд╡рдиोрдкाрд╕рдиाрд▓рдпे, рд╣िрди्рджुрджेрд╡рдорди्рджिрд░े, рдпोрдЧाрд╢्рд░рдоे, рдЪрд░्рдЪ рдЗрддि рдХ्рд░ाрдЗрд╕्рдЯोрдкाрд╕рдиाрд▓рдпे, рд╡ा рд╕ंрдпрдо-рддрдкрд╕्рдпाрдкूрддं рдкрд░िрд╢्рд░рдордмрд╣ुрд▓рдЮ्рдЪ рдЬीрд╡рдиं рдпाрдкрдпрддु। рдЕрдпं рдпрдд्рд░ рдХुрдд्рд░ाрдкि рдиिрд╡рд╕ेрдд्, рддрд╕्рдпा: рд╕ंрд╕्рдеाрдпा: рдк्рд░рдоुрдЦेрди рдЕрд╕्рдпाрдЪрд░рдгрд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░рд╕ंрдмрди्рдзिрдкूрд░्рдгрд╡िрд╡рд░рдгं рдк्рд░рддिрдоाрд╕ं рди्рдпाрдпрдордг्рдбрдкे рдк्рд░ेрд╖िрддрд╡्рдпрдо्। рдПрд╡рдорд╕्рдп рдирд╡рдпुрд╡рдХрд╕्рдп рдЬीрд╡рдирдЪрди्рдж्рд░ोंрд╜рдкि рдХाрд░ाрдЧाрд░ाрдХрд▓ंрдХाрдд् рдиिрд░्рдоुрдХ्рдд: рднрд╡िрд╖्рдпрддि, рдЕрд╕्рдп рдЖрдд्рдордкрд░िрд╖्рдХाрд░рд╢्рдЪ рдЕрдкि рднрд╡िрд╖्рдпрди्рддि। рдЖрдЪाрд░рд╡рди्рдд: рд╢ुрдж्рдзाрдд्рдоाрди: рдирд╡рдпुрд╡рдХा: рдПрд╡ рд╢्рд░ेрд╖्рдаा: рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рд╕ंрдкрдж: рднрд╡рди्рддि рдЗрддि рдиिрд╢्рдЪिрдд्рдп рдордпा рдПрд╖: рджрдг्рдб: рд╡िрд╣िрдд:।[11]

‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’ рдиाрдордХ рддृрддीрдп рдиाрдЯрдХ рдоें рдпрд╣ рдмрддाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдХि-рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рдк्рд░ेрдо рдХे рдЕрднाрд╡ рдоें рдХोрдИ рдмाрд▓рдХ рдЙрдж्рджрдг्рдб рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।

рдбॉ.рдд्рд░िрдЦा рдиे рдЗрд╕ рдиाрдЯрдХ рдоें рджिрдЦाрдпा рд╣ै рдХि- рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЗрд╕ рднाрдЧ-рджौреЬ рднрд░ी рдЬिрди्рджрдЧी рдоें рдЕрдкрдиे рд▓िрдП рд╕рдордп рдирд╣ीं рдиिрдХाрд▓ рдкाрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рдХा рджुрд╖्рдкрд░िрдгाрдо рдпрд╣ рд╣ोрддा рд╣ै рдХि-рд╣рдо рд╕рдордп рд╕े рдкрд╣рд▓े рдмीрдоाрд░ рдХрдордЬोрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд░ंрдЬрдиा рдХे рдЗрд╕ी рднाрдЧ-рджौреЬ рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЙрд╕рдХा рдмрдЪ्рдЪा рд╢рд▓्рдпрдЪिрдХिрдд्рд╕ा (рд╕िрдЬेрд░िрдпрди рдбिрд▓ीрд╡рд░ी) рд╕े рдкैрджा рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЪिрдХिрдд्рд╕िрдХा-рд╢्рд░ीрдоाрди्! рдкрд╢्рдп, рдЖрд╕рди्рдиाрдпाрдордкि рдЕрд╖्рдЯрдоाрд╕рд╕рдоाрд╕ौ рдЧрд░्рдн: рдЕрддिрджुрд░्рдмрд▓: рдЕрдкрд░िрдкुрд╖्рдЯрд╢्рдЪ рдЕрд╕्рддि। рд░ंрдЬрдиाрдпा: рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдпрджृрд╖्рдЯ्рдпा рд╢рд▓्рдпрдк्рд░рд╕рд╡ (рд╕िрдЬेрд░िрдЬрди рдбिрд▓ीрд╡рд░ी) рдПрд╡ рд╕рдоीрдЪीрди:। рдЕрдкрд░рдЮ्рдЪ рдЧрд░्рднрд╕्рдп рдиिрд░्рдмрд▓рддрдпा рдЕрд╣ं рддाрд╡рдд्рдХाрд▓рдкрд░्рдпрди्рддं рд╢рд▓्рдпрдХ्рд░िрдпां рди рд╡िрдзाрд╕्рдпाрдоि, рдпाрд╡рдж् рдЧрд░्рдн: рд╕ाрдоाрди्рдпрд░ूрдкेрдг рд╡िрдХрд╕िрдд: рди рднрд╡ेрдд्। рдкूрд░्рдгрд╡िрдХрд╕िрддрдЧрд░्рдн рдЬрди्рдоाрди्рддрд░ं рдпрди्рдд्рд░рд╕ाрд╣ाрдп्рдпं рд╡िрдиैрд╡ рдЬीрд╡рдиं рдзाрд░рдпिрддुं рд╢рдХ्рдиोрддि। рдЕрдд рдЕрд╣рдо् рдЕрд╖्рдЯрдоे рдоाрд╕े рд╕рдоाрдк्рддेрд╜рдкि рдХрддिрдЪिрддрдж्рджिрдиाрдиि рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ां рдХрд░िрд╖्рдпाрдоि।[12]
(рдирд╡рдоाрд╕рд╕्рдп рджрд╢рд╕ु рджिрд╡рд╕ेрд╖ु рд╕рдорддिрдХ्рд░ाрдордд्рд╕ु рдмाрд▓рдХ: рд╢рд▓्рдпрдЪिрдХिрдд्рд╕ा рдЙрдд्рдкрди्рди: рдЕрднрд╡рдд्। рд░ंрдЬрдиा рд╢рд▓्рдпрдк्рд░рд╕рд╡ेрди рдЕрддिрдиिрд░्рдмрд▓ा рд╕ंрдЬाрддा। рддृрддीрдпे рджिрдиे рдмाрд▓рдХ: рдкाрдг्рдбुрд░ोрдЧेрдг рдЖрдХ्рд░ाрди्рдд: рднрд╡рддि, рднृрд╢ं рд░ोрджिрддि рдЪ। рд░ंрдЬрдиाрдоाрддा рдк्рд░рд╕ूрддिрд╕ेрд╡рдпा, рдирд╡рдЬाрддрд╢िрд╢ोрд╢्рдЪ рд░ोрджрдиेрди рдХ्рд╖рдгрдордкि рд╡िрд╢्рд░ाрдоं рди рд▓рднрддे, рд░ाрдд्рд░ौ рдЕрдкि рдиिрдж्рд░ाрднंрдЧेрди рдкीрдбिрддा рднрд╡рддि। рд╕ा рдиिрдж्рд░ाрд╡िрд╢्рд░ाрдоाрднाрд╡ाрдд् рдЕрддीрд╡ рд╢्рд░ाрди्рддा рд╕рддी рдЕрдкि, рдпрдеाрдХрдердЮ्рдЪिрдд् рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрдХाрд░्рдпाрдгि, рдк्рд░рд╕ूрддिрдХाрд╕ेрд╡ाрдЮ्рдЪ рдХрд░ोрддि। рд╕рдк्рддрдоे рдЕрд╣्рдиि рд╕ा рдк्рд░рд╕ूрддिрдХा-рдмाрд▓рдХрд╕рд╣िрддा рдЧृрд╣ं рдк्рд░рдд्рдпाрдЧрдЪ्рдЫрддि।)[13]

рдбाрдХ्рдЯрд░ рдмрддाрддी рд╣ै рдХि-рдЕрд╕рди्рддुрд▓िрдд рднोрдЬрди рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдХाрд░्рдп рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдЙрд╕рдХा рдмрдЪ्рдЪा рдХрдордЬोрд░ рд╣ै।
рдЪिрдХिрдд्рд╕िрдХा-рд╕рди्рддुрд▓िрддрднोрдЬрдирд╕्рдп рдЙрдкेрдХ्рд╖ा, рдк्рд░рд╡ृрдж्рдзрдЧुрд░ुрддрд░рдХाрд░्рдпрднाрд░: рд╡िрд╢्рд░ाрдорд╕्рдп рдЕрднाрд╡рд╢्рдЪ।
рд╕рд░рд╕्рд╡рддी- рд╕ुрд╖्рдаु рднрд╡рддी рднрдгрддि рдк्рд░ाрдп: рдЧृрд╣рдк्рд░рдмрди्рдзрдХाрд░्рдп-рдХाрд░рдгाрдд्, рдХाрд░्рдпाрд▓рдпрд╕्рдп рдЧुрд░ुрддрд░рдХाрд░्рдпрд╡рд╢ाрдЪ्рдЪ рдЕрд╕्рдпा, рд╕рдо्рдкूрд░्рдгрджिрд╡рд╕: рд╡्рдпрд╕्рддрддрдпा рд╡्рдпрддीрдпрддे рд╕्рдо। рднोрдЬрдиाрдпाрдкि рдЕрд╡рдХाрд╢: рди рдк्рд░ाрдк्рдпрддे рд╕्рдо। рдЕрдзुрдиाрд╣рдо् рдЖрдЧрддा, рдЕрдд: рдЗрдпं рд╕рди्рддुрд▓िрддрднोрдЬрдиं рдкрд░्рдпाрдк्рддрд╡िрд╢्рд░ाрдордЮ्рдЪ рдк्рд░ाрдк्рд╕्рдпрддि।[14]

рдк्рд░ाрдп: рдпрд╣ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै рдХि-рдЬिрд╕ рдмрдЪ्рдЪे рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдЙрд╕ рдкрд░ рдз्рдпाрди рдирд╣ीं рджे рдкाрддे рд╡рд╣ рдмрдЪ्рдЪा рдмрдЪрдкрди рдоें рд╣ी рдЙрдЧ्рд░ рд╕्рд╡рднाрд╡ рдХा рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЙрдирдХा рдЦेрд▓ рдФрд░ рдЕрдз्рдпрдпрди рдоें рдорди рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा। рдЬैрд╕ा рдХि рд╣ेрдорди्рдд рдХे рдХрдерди рд╕े рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ोрддा рд╣ै।
рд╣ेрдорди्рдд:- рдкाрдард╢ाрд▓ा рдорд╣्рдпं рди рд░ोрдЪрддे। рдЕрд╣рдордд्рд░ рди рдкрдаिрд╖्рдпाрдоि। рдЧृрд╣ं рдк्рд░ेрд╖рдп рдоाрдо्।[15]
рдФрд░ рднी-
рдЕрдкрдоाрдиं рдк्рд░ाрдк्рдп,рдЙрдкेрдХ्рд╖िрддो рднूрдд्рд╡ा рд╕: рдЧृрд╣рдоाрдЧрдд्рдп рд╕ेрд╡िрдХां рддाрдбрдпрддि, рдкुрд╕्рддрдХाрдиि рдЪिрдд्рд░рдкुрд╕्рддрдХाрдЮ्рдЪ рд╡िрджाрд░рдпрддि।[16]

рдФрд░ рднी
рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ:- рдк्рд░िрдп! рдХिं рдиाрдо рднрд╡рдд:?
рд╣ेрдорди्рдд:- рдЕрд╣ं рд╣ेрдорди्рддोрд╜рдоि।
 рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ:- рд╢ोрднрдирдо्! рдордиोрд╣рд░ं рдиाрдо। рдХрд╕्рдоिрди् рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпे рдкрдарддि рднрд╡ाрди्?
рд╣ेрдорди्рдд:- рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпрд╕्рдп рддु рдиाрдоाрдкि рди рдЧृрд╣ीрддрд╡्рдпрдо्। рд╕ рддु рдХाрд░ाрдЧाрд░: рдПрд╡ाрд╕्рддि .......।[17]

рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рдХे рдпрд╣ рдкूрдЫрдиे рдкрд░ рдХि- рдЖрдк рджोрдиों рдХिрд╕рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдзрди рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рддो рд░рдЮ्рдЬрдиा рдФрд░ рдЕрдкूрд░्рд╡ рдХрд╣рддे рд╣ै рдХि- рдЕрдкрдиे рдмрдЪ्рдЪे (рд╣ेрдорди्рдд ) рдХे рд▓िрдП। рддрдм рдбाрдХ्рдЯрд░ рдХрд╣рддा рд╣ै рдХि- рдкैрд╕ा рд╕े рдЕрдзिрдХ рдмрдЪ्рдЪे рдХो рдк्рд░ेрдо рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрддी рд╣ै।
рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ:- рдкрд╢्рдп, рдпुрд╡ाрдоुрднौ рдЕрдкि, рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддं рдзрдиोрдкाрд░्рдЬрдиं рдХुрд░ुрдд:?
рджрдо्рдкрддी- рдиिрд╕्рд╕рди्рджेрд╣ं рд╣ेрдорди्рддाрд░्рдердоेрд╡।
рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ:- рдЕрдзुрдиा рд╣ेрдорди्рдд: рдоाрдирд╕िрдХрд░ूрдкेрдг рд╡्рдпрдЧ्рд░: рдЕрд╕्рддि, рдкрд░рдо् рдпрджि рдЕрд╕्рдп рдЙрдкेрдХ्рд╖ा рдХ्рд░िрдпрддे, рддрджा рдЖрдЧाрдоिрдиि рдХाрд▓ेрд╜рдпрдо् рдЕрд╡рд╕ाрджрдЧ्рд░рд╕्рддोрд╜рдкि рднрд╡ेрдд्। рдпрджि рдЕрдпрдоेрд╡ рд╕्рд╡рд╕्рде: рди рд╕्рдпाрдд्, рдпрджि рдЪ рдЕрд╕्рдп рдорди: рдмाрд▓्рдпрдХाрд▓े рдПрд╡ рдк्рд░рдлुрд▓्рд▓िрддрдо्, рдЪिрди्рддाрдоुрдХ्рддрдЮ्рдЪ рди рд╕्рдпाрдд्, рддрджा рдХिрдордпं рднрд╡рддाрдо् рдзрдирдоुрдкрднोрдХ्рддुं рд╢рдХ्рд╖्рдпрддि? рдирд╣ि рдирд╣ि, рдХृрдкрдпा рдПрддाрджृрд╢ीं рднрдпाрд╡рд╣рд╕्рдеिрддिं рдиिрд╡ाрд░рдп।
рджрдо्рдкрддी- рддрджा рдЕрд╕्рдоाрднि: рдХिं рдХрд░्рддрд╡्рдпрдо् ?
рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ:- рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердорди्рддु, рдк्рд░ाрд░рдм्рдзेрд╜рд╕्рдп рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпीрдпे рдЧ्рд░ीрд╖्рдоाрд╡рдХाрд╢े, рднрд╡рди्рддौ рдХाрд░्рдпाрд▓рдпाрджрд╡рдХाрд╢ं рдЧृрд╣ीрдд्рд╡ा рдЕрдиेрди рд╕рд╣ рдоाрд╕рдкрд░्рдпрди्рддं рд╕рдордпं рдХुрдд्рд░ाрдкि рд╕ुрд░рдо्рдпрдкрд░्рд╡рддीрдпрд╕्рдерд▓े рдпाрдкрдпрддाрдо्। рдЕрд╕्рдоै рд╢рддрдк्рд░рддिрд╢рддं рдз्рдпाрдиं рджाрддрд╡्рдпрдо्। рдЕрдиेрди рд╕рд╣ рдн्рд░рдорддाрдо्, рдЖрд▓рдкрддाрдо्, рднोрдЬрдиं рдЦाрджрддाрдо्, рдкрд░िрд╣ाрд╕ं рдХुрд░ुрддाрдо् рдЪ ..............рдЕрдкि рджृрдвीрднрд╡िрд╖्рдпрди्рддि।
рджрдо्рдкрддी- рдпрдеा рдЖрд╣ рднрд╡ाрди्, рддрдеैрд╡ рдХрд░िрд╖्рдпाрд╡:।[18]

рдмाрд▓рдордиोрдЪिрдХिрдд्рд╕рдХ рдХे рдХрд╣рддे рдкрд░ рд░рдЮ्рдЬрдиा рдЕрдкрдиे рдкुрдд्рд░ рдХी рдкрдвाрдИ-рд▓िрдЦाрдИ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдиौрдХрд░ी рддрдХ рдд्рдпाрдЧ рджेрддी рд╣ै।
рд░рдЮ्рдЬрдиा- рди рд╣ि рдкुрдд्рд░, рди рд╣ि। рдЕрд╣рдо् рдХाрд░्рдпाрд▓рдпं рди рдЧрдоिрд╖्рдпाрдоि। рдпрджि рдЕрд╣ं рдХाрд░्рдпाрд▓рдпं рдЧрдЪ्рдЫेрдпрдо्, рддрджा рдд्рд╡рдоुрдкेрдХ्рд╖िрддो рднрд╡िрд╖्рдпрд╕ि। рддрд╡ рднोрдЬрди-рд╢рдпрди-рдкрдардиाрджिрдХाрд░्рдпाрдгि рдПрдкीрдЖрдИ рддрджा рдк्рд░рднाрд╡िрддाрдиि рднрд╡िрд╖्рдпрди्рддि। рдЕрдд: рдордо рдХाрд░्рдпाрд▓рдпрдЧрдордирдкрд░िрд╣ाрд░: рдПрд╡ рдХрд▓्рдпाрдгрдХाрд░ी рдЕрд╕्рддि।
рд╣ेрдорди्рдд:- рдоाрдд:! рднрд╡рдд्рдпाрдо् рдХाрд░्рдпाрд▓рдпं рдЧрддाрдпाрдордкि, рдЕрд╣ं рд╕्рд╡рдХाрд░्рдпं рддрдеैрд╡ рдиिрд░рди्рддрд░ं, рдиिрд╖्рдардпा рдЪ рдХрд░िрд╖्рдпाрдоि, рдпрдеा рднрд╡рдд्рдпा: рд╕рдордХ्рд╖ं рдХрд░ोрдоि। рдХाрд░्рдпाрд▓рдпрдЧрдордиेрди рднрд╡рдд्рдпा: рд╡ेрддрдирдордкि рдк्рд░ाрдк्рд╕्рдпрддे, рдпेрди рднрд╡рддी рдорд╣्рдпं рдХ्рд░ीрдбрдирдХ-рд╡рд╕्рдд्рд░ाрджिрдХं рдХ्рд░ेрддुं рд╢рдХ्рд╖्рдпрддि। рдЕрдд: рднрд╡рддि рдХृрдкрдпा рд╢्рд╡: рдПрд╡ рд╕्рд╡рдХाрд░्рдпाрд▓рдпрдо् рдЧрдЪ्рдЫ।
рд░рдЮ्рдЬрдиा- рдПрдкीрдЖрдИ рд╕рдд्рдпрдоेрддрдд्? рдкुрдд्рд░ ! рдХрдердп, рдЕрдкि рдЕрд╕्рддि рддрд╡ рдЗрдпрдо्, рдПрд╡ेрдЪ्рдЫा?
рд╣ेрдорди्рдд:- рдЖрдо् ! рд╕рдд्рдпं рд╡рджाрдоि। рдкрд╢्рдп рдЕрд╣ं, рддрд╡ рд╢िрд░рд╕ा рд╢рдкाрдоि।[19]

‘рдЬрдпрддु рдЬрдЧрддि рд╕ंрд╕्рдХृрдд’ рдиाрдЯрдХ рдоें рд╕ुрд░рднाрд░рддी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЕрдд्рдпрди्рдд рдЪिрди्рддिрдд рд╣ै। рд╡рд╣ рдЖрд░्рдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рд╕े рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि- рднौрддिрдХрддा рдФрд░ рдзрди рд▓ोрд▓ुрдкрддा рдХे рдЪрдХ्рдХрд░ рдоें рдлँрд╕рдХрд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рдЕрдкрдиी рдкुрд░ाрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рд╡िрд╕्рдоृрдд рдХрд░ рджे рд░рд╣ा рд╣ै।
рд╕ुрд░рднाрд░рддी- рд╕рдд्рдпрдо् рднрдгрд╕ि рдд्рд╡рдо् ।[20]

‘рдЖрд░्рдпрд╕ंрд╕्рдХृрддि’ ‘рд╕ुрд░рднाрд░рддी’ рд╕े рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि-рддुрдо рдоाрдирд╕िрдХ рдкीреЬा рдХो рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рдЬрди-рдХрд▓्рдпाрдг рдХे рд▓िрдП рдХाрд░्рдп рдХрд░ो, рд▓ोрдЧों рдХो рддुрдорд╕े рдпрд╣ी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рд╣ै।
рдЖрд░्рдпрд╕ंрд╕्рдХृрддि:- рдоाрдирд╕िрдХрд╕рди्рддाрдкेрди рдиाрд╕्рддि рдХोрд╜рдкि рд▓ाрдн:। рд╕рдо्рдкूрд░्рдгрд╡िрд╢्рд╡рдоिрджं, рд╕ुрдЦं рд╢ाрди्рддिрд╢्рдЪ рдк्рд░ाрдк्рддुं рдд्рд╡ाрдо् рдЖрд╢ाрдкूрд░्рдгрдиेрдд्рд░ाрдн्рдпां рдкрд╢्рдпрддि। рдд्рд╡ं рдоाрдирд╡рддाрдпा: рдкрдердк्рд░рджрд░्рд╢िрдХा рднрд╡, рд╕рдоाрдЬे рдЪ рд╡्рдпाрдк्рддрджोрд╖ाрди् рджूрд░ीрдХрд░्рддुं рдпोрдЧрд╕ाрдзрдиाрдпा: рдк्рд░рдЪाрд░ं рдХुрд░ु[21]

рд╕ाрд░ांрд╢рдд: рд╣рдо рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि- рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рд╕рднी рдордиुрд╖्рдп рдХो рджूрд╕рд░ों рдХी рд╕ुрдЦ-рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХा рднी рдз्рдпाрди рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣िрдП। рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे рдмреЬे-рдмुрдЬुрд░्рдЧों рдХो рднी рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рднाрдЪ्рдЪों рдХो рдиैрддिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣िрдП। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣рдо рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि- рдбॉ. рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा рд╣рдоाрд░े рд╕рдо्рдоुрдЦ рдПрдХ рд╕рдлрд▓ рдиाрдЯрдХрдХाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ुрдИ рд╣ैं। рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рд╡рд╣ी рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рд░рдЪрдиा рдоें рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдХुрдЫ-рди-рдХुрдЫ рд╕ंрджेрд╢ рд╣ो।


рд╕ंрджрд░्рдн:



[1]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 2      
[2] ‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 3
[3]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 4  
[4]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 5
[5]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 14   
[6]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 15    
[7]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 17  
[8]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 18-19  
[9]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 19  
[10]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 19  
[11]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 23  
[12]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 43-44    
[13]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 45  
[14]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 4 4   
[15]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 50  
[16]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 51    
[17] ‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 55-56
[18]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 58-59   
[19]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 67-68   
[20]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 79  
[21]‘рдХрд╕्рдп рдиिрдоिрдд्рддрдо्’, рдбॉ.рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдд्рд░िрдЦा, рдЪिрди्рддрди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг 2010 рдИ., рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 81  

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।