เคुเคฎाเคฐ เคธौเคฐเคญ |
เคเคฒเคญाเคท: +91 801 181 0461
เคเคฎेเคฒ: saurabhpoet@gmail.com
เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคीเคตเคจ เคธे เคเคฐ
เคीเคตเคจ เคा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคธे เคเคนเคฐा เคธंเคฌंเคง เคนै, เคชเคฐเคจ्เคคु เคธเคฎเคฏ เคเคฐ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคे เคฌเคฆเคฒाเคต เคจे เคเคธ เคธंเคฌंเคง
เคी เคเคนเคฐाเค เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคिเคฏा เคนै। เคเค्เคीเคธเคตीं เคถเคคाเคฌ्เคฆी เคे เคเคธ เคฆौเคฐ เคฎें เคฎเคจुเคท्เคฏ เคी เคเค เคฌเฅी
เคเคฌाเคฆी เคญौเคคिเค เคตिเคाเคธ เคो เคฎाเคจเคต-เคตिเคाเคธ เคा เคฎाเคจเคฆंเคก เคฎाเคจเคจे เคฒเคी เคนै। เคฏเคน เคฆौเฅ เคญाเคตों เคे เคธंเคुเคเคจ
เคा เคฆौเฅ เคนै। เคนเคฎ เคช्เคฐैเค्เคिเคเคฒ เคนो เคเคฒे เคนैं, เคนเคฎाเคฐा เคนृเคฆเคฏ
เคญी, เคเคฐ เคเคธเคฎें เคฌเคธเคจे เคตाเคฒी เคธंเคตेเคฆเคจा เคญी। เคญाเคตों เคे เคธंเคुเคเคจ เคे เคเคธ เคฆौเฅ เคฎें เคฏเคน เคเค เคตिเคाเคฐเคฃीเคฏ
เคช्เคฐเคถ्เคจ เคนै เคि เคเคตिเคคा เคैเคธी, เคนृเคฆเคฏ เคे เคญाเคตเคจा เคชเค्เคท เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคตिเคงा
เคे เคฒिเค เคिเคคเคจा เคธ्เคฅाเคจ เคถेเคท เคฐเคน เคเคฏा เคนै। เคช्เคฐเคถ्เคจ เคฏเคน เคญी เคเค เคคा เคนै เคि เคคเคฎाเคฎ เคคเคฐเคน เคी เคญौเคคिเค
เคตिเคाเคธ เคे เคธाเคงเคจों เคे เคฌीเค เคเคตिเคคा เค
เคเคฐ เคนเคฎाเคฐी เฅเคฐूเคฐเคค เคนै เคคो เคिเคธ เคคเคฐเคน เคी เฅเคฐूเคฐเคค เคนै?
เคญूเคฎंเคกเคฒीเคเคฐเคฃ เคจे เคฌाเคाเคฐเคตाเคฆ เคो เคเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा เคเคฐ เคเคธ เคฌाเคाเคฐเคตाเคฆ เคจे เคฎाเคจเคต เคे เคตเคธ्เคคु เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคिเคค
เคนो เคाเคจे เคी เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏा เคो เคฌเฅाเคฏा। เคฎเคจुเคท्เคฏ เคी เคเค เคฌเฅी เคเคฌाเคฆी เคฎाเคจो เคฏंเคค्เคฐ เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคुเคी
เคนै, เคเคฐ เคถेเคท เคเคฌाเคฆी เคฒเคाเคคाเคฐ เคฏंเคค्เคฐ เคฎें เคฌเคฆเคฒเคจे เคी เคोเคถिเคถ เคนो เคฐเคนी เคนै। เคเคตिเคคा เคฏांเคค्เคฐिเค เคนो
เคจเคนीं เคธเคเคคी, เคเคตिเคคा เคตเคธ्เคคु เคฌเคจ เคจเคนीं เคธเคเคคी। เคคो เคซिเคฐ เคเคिเคฐ เคเคธे เคชเคฐिเคตेเคถ เคฎें เคเคตिเคคा เค
เคชเคจी เค्เคฏा
เคญूเคฎिเคा เคคเคฏ เคเคฐे।
เคुँเคตเคฐ
เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคฐ เคเคตिเคคा เคी เคธाเคฐ्เคฅเคเคคा เคชเคฐ เคตिเคाเคฐ เคเคฐเคคे เคนुเค เคเคนเคคे เคนैं,”เคฎुเคे เคตเคน
เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคธंเคฆ เคนै เคो เคเคธ เคฎाเคจเคธिเค เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคा เคชเคฐिเคाเคฏเค เคนो (เคเคฐ เคจเคฎूเคจा เคญी) เคि เคช्เคฐเคเคคि เคा
เค
เคฐ्เคฅ เคेเคตเคฒ เคญौเคคिเค เคฏा เคคเคเคจीเคी เคช्เคฐเคเคคि เคจเคนीं- เคเคธเคी เคฆिเคถा เคेเคตเคฒ เคेเค เคเค เคी เคเคฐ เคจเคนीं เคฌुเคฆ्เคง
เคे เคเคค्เคฎाเคจ्เคตेเคทเคฃ เคी เคเคฐ เคญी เคนो เคธเคเคคी เคนै”(เคฎेเคฐे เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ, เคชृเคท्เค -33) เคเคธ เคฌुเคฆ्เคง เคे
เคเคค्เคฎाเคจ्เคตेเคทเคฃ เคा เคช्เคฐเคคिเคซเคฒเคจ เคเคตि เคे เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธเคฐोเคाเคฐों เคธे เคธंเคฌเคฆ्เคงเคคा เคे เคฐूเคช เคฎें เคนเคฎ เคชाเคคे
เคนैं। เคเคตिเคคा เคा เคเค เคช्เคฐเคงाเคจ เคเคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคฎाเคจเคต-เคฎाเคจเคต เคे เคฌीเค เคौเคฐी เคนोเคคी เคाเค เคो เคชाเคเคจा เคญी เคนै।
เคญूเคฎंเคกเคฒीเคเคฐเคฃ เคธे เคเคชเคे เคฌाเคाเคฐเคตाเคฆ เคจे เคเคนाँ เคเค เคเคฐ เคเคฒाเคाเค-เคช्เคฐเคคिเคธ्เคชเคฐ्เคงा เคเคฐ เคเค เคฆूเคธเคฐे เคो
เคुเคเคฒเคเคฐ เคเคे เคฌเฅ เคाเคจेเคตाเคฒी เคฎเคจोเคตृเคค्เคคि เคैเคธी เคตिเคธंเคเคคिเคฏों เคो เคเคจ्เคฎ เคฆिเคฏा เคตเคนीं เคुँเคตเคฐ เคी เคी
เคเคตिเคคाเคं เคฎें เคนเคฎ เคเคจ เคตिเคธंเคเคคिเคฏों เคा เคช्เคฐเคคिเคชเค्เคท เคฆेเคเคคे เคนैं। เคเคธे เคธเคฎเคฏ เคฎें เคเคฌ เคฎाเคจเคตเคคा เคฒเคนूเคฒुเคนाเคจ
เคนो เคฐเคนी เคนै เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคा เคธเคฎ्เคฎेเคฆीเคจ เคเค เคต्เคฏเค्เคคि เคฎाเคค्เคฐ เคจเคนीं เคฐเคน เคाเคคा เคตเคน เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ
เคฎाเคจเคตเคคा เคा เคชोเคทเค เคฌเคจ เคाเคคा เคนै- “เคฆुเคจिเคฏा เคो เฅเคฌเคฐ เคฐเคนे/ เคि เคเค เคฌเคนुเคค เคฌเฅे เคจैเคคिเค เคธाเคนเคธ เคा/
เคจाเคฎ เคนै เคธเคฎ्เคฎेเคฆीเคจ।” เคिเคคเคจा เฅเคฐूเคฐी เคนै เคฏเคน เคจैเคคिเค เคธाเคนเคธ? เฅाเคธ เคเคฐ เคเค เคเคธे เคธเคฎเคฏ
เคฎें เคเคฌ เคเคธे เคชเคคा เคนै เคि “เคเคฒ्เคฆी เคนी เคตเคน เคฎाเคฐा เคाเคฏेเคा?” เคเคตिเคคा เคถाเคฏเคฆ เคเคธी เคเคाเคฒे เคो
เคฌเคाเคจे เคी เคเคตाเคฏเคฆ เคนै เคिเคธเคे เคตिเคทเคฏ เคฎें เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฒिเคเคคे เคนैं-
“เคฌเคाเค
เคฐเคเคจा
เคเคธ เคเคाเคฒे เคो
เคिเคธे เค
เคชเคจे เคฌाเคฆ
เฅिंเคฆा เคोเฅ เคाเคจे เคे เคฒिเค
เคाเคจ เคชเคฐ เคेเคฒ เคเคฐ เคเค
เคเค เคฒเฅाเค เคฒเฅ เคฐเคนा เคนै
เคिเคธी เคाँเคต เคा เคोเค เฅเคฌ्เคคी เคธเคฎ्เคฎेเคฆीเคจ “
เคเคธ เคเคाเคฒे เคो เคฌเคाเค เคฐเคเคจा
เคเคธเคฒिเค เคญी เคเคฐूเคฐी เคนै, เค्เคฏोंเคि เคฏเคนी เคเคाเคฒा เคฎाเคจเคตीเคฏ เค
เคธ्เคคिเคค्เคต เคी เคจीเคต เคो เคเคท्เคฎा เคช्เคฐเคฆाเคจ เคเคฐ
เคฐเคนा เคนै। เคฏเคน เคฒเฅाเค เคธिเคฐ्เคซ เคธเคฎ्เคฎेเคฆीเคจ เคी เคฒเฅाเค เคจเคนीं เคนै เคฏเคน เคฎाเคจเคตเคคा เคी เคฐเค्เคทा เคे เคฒिเค
เคช्เคฐเคคिเคฌเคฆ्เคง เคนเคฐ เคเคธ เคเคฐिเคค्เคฐ เคी เคฒเฅाเค เคนै เคो เค
ंเคงेเคฐों เคे เคिเคฒाเฅ เคนै।
เคตैเคถ्เคตीเคเคฐเคฃ เคจे เคคो เคเค เคฆेเคถ เคे เคฒिเค เคฆूเคธเคฐे เคฆेเคถ เคे เคฆ्เคตाเคฐ เคो เคोเคฒ
เคฆिเคฏे เคนैं เคชเคฐเคจ्เคคु เคเคธเคे เคช्เคฐเคญाเคต เคจे เคเค เคฎाเคจเคต เคे เคฒिเค เคฆूเคธเคฐे เคฎाเคจเคต เคे เคนृเคฆเคฏ เคे เคฆ्เคตाเคฐ เคो
เคฌंเคฆ เคเคฐ เคฆिเคฏा เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคเคตिเคคा เคฆ्เคตाเคฐा เคเคธ เคฆ्เคตाเคฐ เคो เคोเคฒเคจा เคाเคนเคคे เคนैं। เคตे เคเคตिเคคा
เคฆ्เคตाเคฐा เคเคธ เคธिเคुเฅเคคी เคนुเค เคฆुเคจिเคฏा เคो เคฅोเฅा เคฌเฅा เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे เคนैं, เคเคจเคे เคเคธ เคช्เคฐเคฏाเคธ เคो เคเคจ
เคชंเค्เคคिเคฏों เคฎें เคธ्เคชเคท्เค เคฐूเคช เคธे เคฆेเคा เคा เคธเคเคคा เคนै। “เค
เคชเคจे เคो เคฌเฅा เคฐเคเคจे เคी/
เคोเคी-เคธे-เคोเคी เคोเคถिเคถ เคญी/ เคฆुเคจिเคฏा เคो เคฌเฅा เคฐเคเคจे เคी เคोเคถिเคถ เคนै।” เคง्เคฏाเคคเคต्เคฏ เคนै เคि เคฌाเคाเคฐเคตाเคฆ
เคจे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคे เคฌเฅे เคนोเคจे เคी เคเคธौเคी เคो เคนी เคฌเคฆเคฒ เคฆिเคฏा เคนै เคเคธเคจे เคญौเคคिเค เคธंเคธाเคงเคจों เคे เคตिเคाเคธ เคो
เคฎाเคจเคต-เคตिเคाเคธ เคा เคชैเคฎाเคจा เคฌเคจा เคฆिเคฏा, เคเคฌเคि เคฏเคน เคตिเคाเคธ เคा เคตाเคธ्เคคเคตिเค เคจिเคฏाเคฎเค เคจเคนीं เคนै। เคुँเคตเคฐ
เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคเคตिเคคा เคा เคฒเค्เคท्เคฏ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคो เคเคธเคे เคตाเคธ्เคคเคตिเค เคตिเคाเคธ เคคเค เคชเคนुंเคाเคจा เคฎाเคจเคคे เคนैं। เคตे
เคฎाเคจเคตीเคฏ เคुเคฃों เคो เคตिเคเคธिเคค เคเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎें เคจिเคนिเคค เคธंเคญाเคตเคจाเคं เคो เคชเคฐ เคฆेเคจा เคाเคนเคคे เคนैं। เคिเคธी
เคต्เคฏเค्เคคि เคा เคीเคตเคจ เคเคธเคे เคธ्เคตเคฏं เคे เค
เคจुเคญเคต เคคเค เคธीเคฎिเคค เคจเคนीं เคนै, เคเคตिเคคा เคฏा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคธเคे
เคธ्เคตเคฏं เคे เค
เคจुเคญเคต เคธे เค्เคฏाเคฆा เคฌเฅी เคฆुเคจिเคฏा เคि เคคเคฒाเคถ เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें, “เคीเคตเคจ
เคो เค
เค्เคธเคฐ เคนเคฎ เคेเคตเคฒ เค
เคชเคจे เคนी เค
เคจुเคญเคต เคคเค เคुเค เคเคธ เคคเคฐเคน เคธीเคฎिเคค เคฎाเคจ เคฒेเคคे เคนैं เคि เคเคจเคा
เคตिเคถเคฆीเคเคฐเคฃ เคจเคนीं เคนो เคชाเคคा। เคฎเคจुเคท्เคฏ เคे เคฌाเคนเคฐ เคเคฐ เคญीเคคเคฐ เคी เคฆुเคจिเคฏा เคเค เคต्เคฏเค्เคคि เคे เคจिเคी
เค
เคจुเคญเคตों เคธे เคเคนीं เค्เคฏाเคฆा เคฌเฅी เคนोเคคी เคนै; เคเคธเคे เคเคค्เคเคจเคจ เคเคฐ เคोเคเคฌीเคจ เคे เคธाเคงเคจों เคा เคญी เคเคชเคฏोเค
เคเคฐ เคธเคเคจे เคी เค्เคทเคฎเคคा เคฒेเคเค เคฎें เคนोเคจी เคाเคนिเค। เคช्เคฐเคเคฐ เคฐเคเคจाเคค्เคฎเค เคช्เคฐเคคिเคญा เคेเคตเคฒ เค
เคชเคจे เคนी เคจเคนीं
เคฆूเคธเคฐों เคे เค
เคจुเคญเคตों เคो เคญी เคเคค्เคฎเคธाเคค เคเคฐ เคธเคเคจे เคฎें เคธเคฎเคฐ्เคฅ เคนोเคคी เคนै, เคคเคญी เคเคธเคे เค
เคชเคจे
เค
เคจुเคญเคตों เคो เคญी เคตเคน เคต्เคฏाเคชเคเคคा เคเคนเคฐाเค เคเคฐ เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจเคคा เคฎिเคฒ เคชाเคคी เคนै เคो เคถ्เคฐेเคท्เค เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा
เคตिเคถेเคท เคुเคฃ เคฎाเคจा เคเคฏा เคนै।” (เคฎेเคฐे เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ, เคชृเคท्เค -42)
เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคจเฅเคฐों เคฎें
เคเคตिเคคा เคा เคเค เฅाเคธ เคธ्เคฅाเคจ เคเคธเคฒिเค เคญी เคนै เค्เคฏोंเคि เคเคตिเคคा เคो เคตे เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคญाเคตเคจाเคं เคी
เคोเคเคฌीเคจ เคเคฐเคจे เคा เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคฎाเคจเคคे เคนैं। เคตे เคเคตिเคคा เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคीเคตเคจ เคชเคฐ เคตिเคाเคฐ เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे
เคนैं, เคเคฐ เคเคธ เคตिเคाเคฐ-เคฎंเคฅเคจ เคธे เคจिเคเคฒे เคคเคค्เคตों เคธे เคฎाเคจเคตीเคฏ เคीเคตเคจ เคी เคต्เคฏाเคชเคเคคा เคเคฐ เคธाเคฐ्เคฅเคเคคा เคो
เคธिเคฆ्เคง เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे เคนैं। เคญूเคฎंเคกเคฒीเคเคฐเคฃ เคธे เคเคชเคी เคตिเคธंเคเคคिเคฏों เคा เคเค เคฌुเคฐा เคช्เคฐเคญाเคต เคฏเคน เคฐเคนा เคนै
เคि เคเคธเคจे เคฎाเคจเคต เคा เคฎाเคจเคตीเคฏ เคुเคฃों เคธे เคญเคฐोเคธा เฅเคค्เคฎ เคเคฐเคจे เคी เคฆिเคถा เคฎें เคฌเคนुเคค เคคेเคी เคธे เคเคฆเคฎ
เคฌเฅाเคฏा เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคเคธ เคเคตिเคคा เคो เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคฆेเคคे เคนैं, เคिเคธเคे เคฆ्เคตाเคฐा เคฎाเคจเคตीเคฏ เคुเคฃों
เคे เคช्เคฐเคคिเคธ्เคฅाเคชเคจ เคा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคนो เคिเคฏा เคเคฏा เคนो। เคฏเคนी เคाเคฐเคฃ เคนै เคि เค
เคชเคจी เคเคตिเคคा เคฎें เคฎाเคจเคตीเคฏ
เคธंเคตेเคฆเคจाเคं เคी เคชเคฐिเคงि เคो เคเคจ्เคนोंเคจे เคเคญी เคธंเคुเคिเคค เคจเคนीं เคนोเคจे เคฆिเคฏा। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคธ्เคตเคฏं
เคญी เคเคธ เคฌाเคค เคो เคธ्เคตीเคाเคฐเคคे เคนैं เคि “เคฎेเคฐी เคเคตिเคคाเคं เคी เคเค เคตिเคจเคฎ्เคฐ เคोเคถिเคถ เคฐเคนी เคนै เคि
เคนเคฎाเคฐी เคธंเคตेเคฆเคจाเคं เคी เคชเคฐिเคงि เคธंเคुเคिเคค เคจ เคนोเคจे เคชाเค।”(เคฎेเคฐे เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ, เคชृเคท्เค -38)
เคง्เคฏाเคคเคต्เคฏ เคนै เคि เคฏเคน เคตเคนी เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคตेเคฆเคจा เคนै เคिเคธे เคुเคเคฒเคจे เคी เคोเคถिเคถ
เคฌाเคाเคฐเคตाเคฆ เคจे เคฒเคाเคคाเคฐ เคी เคนै। เคธंเคตेเคฆเคจाเคं เคी เคชเคฐिเคงि เคे เคธंเคुเคเคจ เคे เคเคธ เคฆौเคฐ เคฎें เคुँเคตเคฐ
เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคा เคเคชเคฐोเค्เคค เคตเค्เคคเคต्เคฏ เคนเคฎें เคขाเคขเคธ เคฌंเคงाเคคा เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคाเคต्เคฏ-เคฆृเคท्เคि เคฎाเคจเคต
เคो เคตเคธ्เคคु เคฎें เคฌเคฆเคฒเคจे เคตाเคฒी เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏा เคธे เคธीเคงा เคฎुเค เคญेเฅ เคเคฐเคคी เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคो
เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เคเคจเคตाเคฆ เคฎें เคเคนเคฐी เคเคธ्เคฅा เคนै। เคเคจเคी เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เค เคงाเคฐเคฃा เคนै, เคि “เคोเค เคฌเฅा
เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคจ-เคตिเคฐोเคงी เคจเคนीं เคนोเคคा।...เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคเคจเคตाเคฆ เคฐाเคเคจीเคคि เคे เคเคจเคตाเคฆ เคธे เค्เคฏाเคฆा
เคชुเคฐाเคจा เคนै เคเคฐ เค्เคฏाเคฆा เคต्เคฏाเคชเค เคญी।”
เคธाเคฐ्เคตเคญौเคฎ เคฎूเคฒ्เคฏों เคे
เคชเคฐिเคชाเคฒเคจ เคो เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคจे เคธเคฆा เคนी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเคเคคा เคฆी เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคฆृเคท्เคि เคฎें
เคฎเคจुเคท्เคฏ เคे เคนिเคคเคाเคฐी เคीเคตเคจ-เคฎूเคฒ्เคฏ เคो เคนी เคธाเคนिเคค्เคฏ-เคฎूเคฒ्เคฏ เคญी เคนोเคจा เคाเคนिเค เค्เคฏोंเคि เคธाเคนिเคค्เคฏ
เคเคฐ เคीเคตเคจ เคा เคเคนเคฐा เคธंเคฌंเคง เคนै, เคเคตं เคเคธे เคเค เคฆूเคธเคฐे เคธे เคชृเคฅเค เคจเคนीं เคिเคฏा เคा เคธเคเคคा। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ
เคे เค
เคจुเคธाเคฐ เคीเคตเคจ-เคฎूเคฒ्เคฏ เคो เคนी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคिंเคคा เคे เคฎूเคฒ เคฎें เคฐเคนเคจा เคाเคนिเค। เคเคธी เคฎाเคจเคต เคนिเคค เคी
เคญाเคตเคจा เคा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคนै เคि เคเคจเคे เคाเคต्เคฏ เคฎें เคนเคฎ เคต्เคฏเคท्เคि เคธे เคธเคฎเคท्เคि เคी เคฏाเคค्เคฐा เคฆेเค เคธเคเคคे
เคนैं। เคเคตि เคเคค्เคฎीเคฏเคคा เคा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เคुเค เคเคธ เคคเคฐเคน เคเคฐเคจा เคाเคนเคคे เคนैं เคि เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฎाเคจเคตเคคा เคเคธ
เคชเคฐिเคงि เคฎें เคธเคฎाเคนिเคค เคนो เคाเค। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคे เคตिเคทเคฏ เคฎें เคฎुเค्เคคिเคฌोเคง เคा เคฎเคค เคฆृเคท्เคเคต्เคฏ เคนै- “เคเคธे
เคตाเคธ्เคคเคตिเค เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธाเคฐ्เคฅเคเคคा เคी เคคเคฒाเคถ เคนै।” (‘เคฎाเคง्เคฏเคฎ’ เคจเคตंเคฌเคฐ, 1964 เคฎें เคช्เคฐเคाเคถिเคค)
เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคे เคตैเคाเคฐिเค
เคงเคฐाเคคเคฒ เคฎें เคोเค เคธंเคถเคฏ-เคฌोเคง เคฏा เคฆुเคตिเคงा เคी เคธ्เคฅिเคคि เคจเคนीं เคฅी, เคฏเคนी เคाเคฐเคฃ เคนै เคि เคธाเคฎเคिเค,
เคฐाเคเคจैเคคिเค, เคเคฐ्เคฅिเค, เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคเคฐ เค
ंเคคเคฐเคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคฎुเคฆ्เคฆों เคชเคฐ เคเคจเคी เคฐाเคฏ เคธ्เคชเคท्เค เคฅी। เคเคตि
เคो ‘เคเคตเคถ्เคฏเคเคคः เคตिเคाเคฐเค’ เคฎाเคจเคจे เคตाเคฒे เคเคธ เคिंเคคเค เคฎिเคाเฅ เคे เคเคตि เคो เคนเคฎเคจे เคเคญी เคฆुเคตिเคงा
เคा เคถिเคाเคฐ เคนोเคคे เคจเคนीं เคฆेเคा। เคตे เค
เคชเคจी เคฌाเคค เคธाเฅเคोเค เคธे เคฐเคเคจा เคाเคจเคคे เคฅे। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी
เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคाเคต्เคฏ-เคฏाเคค्เคฐा เคฎें เคถเคฌ्เคฆ เคे เคฆ्เคตाเคฐा เคฎเคจुเคท्เคฏ เคो เคตिเคเคธिเคค เคเคฐเคจे เคा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคฆिเคाเค
เคชเฅเคคा เคนै। เคถเคฌ्เคฆ เคเคฐ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฆोเคจों เคฎें เคเคจเคी เคเคนเคฐी เคเคธ्เคฅा เคนै। เคตे เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคญाเคตเคจाเคं เคे
เคिเคคเคจे เคฌเฅे เคชैเคฐोเคाเคฐ เคนैं, เคถเคฌ्เคฆों เคो เคธเคนी เคขंเค เคธे เคฌเคฐเคคे เคाเคจे เคे เคเคคเคจे เคนी เคฌเฅे เคนिเคฎाเคฏเคคी เคญी
เคนैं। เคญूเคฎंเคกเคฒीเคเคฐเคฃ เคे เคฌाเคฆ เคฌाเฅाเคฐ เคจे เคญाเคทा เคे เคธเคฐเคฒीเคเคฐเคฃ เคे เคจाเคฎ เคชเคฐ เคญाเคทा เคा เคो เคธเฅเคीเคเคฐเคฃ
เคिเคฏा เคนै, เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคเคตिเคคा เคเคธเคा เคช्เคฐเคคिเคชเค्เคท เคนै। เคिเคธ เคธเคนเค เคญाเคทा-เคถैเคฒी เคฎें เคนเคฎ
เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคो เคाเคต्เคฏ เค
เคญिเคต्เคฏเค्เคคि เคเคฐเคคे เคชाเคคे เคนैं เคตเคน เคเคจเคी เคฒเคฎ्เคฌी เคธाเคนिเคค्เคฏिเค เค
เคจुเคท्เค ाเคจ
เคा เคช्เคฐเคธाเคฆ เคนै। เคเคจเคी เคเคตिเคคा เคจ เคคो เคฆुเคฐूเคนเคคा เคे เคंเคाเคฒ เคฎें เคซँเคธเคคी เคนै เคจ เคนी เคตเคนाँ เคธเคนเคเคคा เคे
เคเค्เคเคฐ เคฎें เคाเคฒू เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒिเคฏों เคा เคช्เคฐเคฏोเค เคนเคฎ เคชाเคคे เคนैं। เคเคตि เคी เคธเคนเคเคคा เคเคฐोเคชिเคค เคจ เคนोเคเคฐ เคธ्เคตाเคญाเคตिเค
เคธी เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคเคตिเคคाเคं เคฎें เค
เคเคฐ เคฒोเค เคธे เคुเฅे เคถเคฌ्เคฆ เคเคคे เคนैं เคคो เคเคธीเคฒिเค
เค्เคฏोंเคि เคเคตि เคธ्เคตเคฏं เคฒोเค เคธे เคुเฅे เคนुเค เคนैं। เคเคจ्เคนें เคเคธ เคฌाเคค เคा เคญाเคจ เคนै- “เคि เคญाเคทा เคी
เคง्เคตเคธ्เคค เคชाเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคी เคฎें/ เคเค เคฏเคฆि เคฒเคी เคคो เคชเคนเคฒे เคตเคนाँ เคฒเคेเคी/ เคเคนाँ เค ूँเค เคนो เคुเคी
เคนोंเคी/ เค
เคชเคจी เฅเคฎीเคจ เคธे เคฐเคธ เคींเค เคธเคเคจेเคตाเคฒी เคถเค्เคคिเคฏाँ।”(เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคเคตिเคคाเคँ, เคुँเคตเคฐ
เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคธเคฎ्เคชाเคฆเค- เคชुเคฐुเคทोเคค्เคคเคฎ เค
เค्เคฐเคตाเคฒ, เคชृเคท्เค -143)
เคนเคฎ เคिเคธ เคธเคฎเคฏ เคฎें เคी เคฐเคนे เคนैं
เคตเคน เคนिंเคธाเคค्เคฎเค เคฎเคจोเคตृเคค्เคคिเคฏों เคा เคฏुเค เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เคเคคเคฐเคจाเค เคนเคฅिเคฏाเคฐों เคฎें เคคเคฌ्เคฆीเคฒ เคนो เคฐเคนा
เคนै। เคชैเคธों เคธे เคต्เคฏเค्เคคि เคी เคाเคจ เคी เคीเคฎเคค เคคौเคฒी เคा เคฐเคนी เคนै। เคคเคฎाเคฎ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคฎूเคฒ्เคฏ เคชीเคे เคूเค
เคฐเคนे เคนैं। เคเคธे เคตเค्เคค เคฎें เคเคตिเคคा เคฎเคนเฅ เคฎूเคเคฆเคฐ्เคถเค เคฌเคจเคเคฐ เคจเคนीं เคฐเคน เคธเคเคคी। เค
เคชเคจे เคฏुเค เคी เคตिเคธंเคเคคिเคฏों
เคธे เคฎुเค เคญेเฅ เคนी เคเคตि-เคงเคฐ्เคฎ เคนै। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคจे เคเคธ เคเคตिเคงเคฐ्เคฎ เคो เคฌเคूเคฌी เคจिเคญाเคฏा เคนै।
‘เคเคค्เคฎเคเคฏी’ เคे เคจเคिเคेเคคा เคे เคฎเคจ เคा เคช्เคฐเคถ्เคจ เคฏुเคเคงเคฐ्เคฎ เคी เคฐเค्เคทा เคा เคธเคตाเคฒ เคนै। เคจเคिเคेเคคा เคเคฐ
เคเคธเคे เคชिเคคा เคा เคธंเคตाเคฆ เคฎाเคค्เคฐ เคฆो เคชीเฅिเคฏों เคा เคธंเคตाเคฆ เคจเคนीं เคนै, เค
เคชिเคคु เคฆो เคตैเคाเคฐिเค เคง्เคฐुเคตों
เคा เคธंเคตाเคฆ เคนै-
“เคฎेเคฐी เคเคธ्เคฅा เคो เคฌเคฒ เคฆो”-เคเคนเคคे เคนी
เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคนाเคฅ เคเคชเคฐ เคเค เคคा เคนै- เคเค เคตเคง เคเคฐ,
เคฏเคน เค
ंเคคिเคฎ เคนै। เคเคธเคे เคฌाเคฆ เคตเคฐเคฆाเคจ।...
เคฎेเคฐी เคเคธ्เคฅा เคाँเคช
เคเค เคคी เคนै।
เคฎैं เคเคธे เคตाเคชเคธ เคฒेเคคा
เคนूँ।
เคจเคนीं เคाเคนिเค
เคคुเคฎ्เคนाเคฐा เคฏเคน เคเคถ्เคตाเคธเคจ
เคो เคेเคตเคฒ เคนिंเคธा เคธे
เค
เคชเคจे เคो เคธिเคฆ्เคง เคเคฐ เคธเคเคคा เคนै।
เคจเคนीं เคाเคนिเค เคตเคน เคตिเคถ्เคตाเคธ,
เคिเคธเคी เคเคฐเคฎ เคชเคฐिเคฃเคคि เคนเคค्เคฏा เคนो।
เคฎैं เค
เคชเคจी เค
เคจाเคธ्เคฅा
เคฎें เค
เคงिเค เคธเคนिเคท्เคฃु เคนूँ,
เค
เคชเคจी เคจाเคธ्เคคिเคเคคा เคฎें
เค
เคงिเค เคงाเคฐ्เคฎिเค।
เค
เคชเคจे เค
เคेเคฒेเคชเคจ เคฎें
เค
เคงिเค เคฎुเค्เคค।
เค
เคชเคจी เคเคฆाเคธी เคฎें
เค
เคงिเค เคเคฆाเคฐ।”(เคเคค्เคฎเคเคฏी, เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ)
เค
เคนिंเคธा เคฎें เคฆृเฅ เคเคธ्เคฅा เคเคฐ
เคนिंเคธा เคे เคช्เคฐเคคिเคाเคฐ เคा เคธ्เคตเคฐ เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी เคฐเคเคจाเคं เคฎें เคช्เคฐเคฎुเคเคคा เคธे เคฎुเคเคฐिเคค เคนुเค เคนै।
เคเคงुเคจिเค เคेเคคเคจा เคธे เคฏुเค्เคค เคเคตि เคा เคต्เคฏเค्เคคिเคค्เคต เคฏुเคฆ्เคง เคเคฐ เคนिंเคธा เคी เคต्เคฏเคฐ्เคฅเคเคคा เคो
เคญเคฒी-เคญांเคคि เคाเคจเคคा เคนै। เคเคตि เคจे เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคตिเคถ्เคตเคฏुเคฆ्เคง เคी เคค्เคฐाเคธเคฆी เคो เคฆेเคा เคนै।
เคฌाเฅाเคฐเคตाเคฆ
เคจे เคेเคคเคจเคถीเคฒ เคเคนे เคाเคจे เคตाเคฒे เคฎाเคจुเคท्เคฏ เคी เคฌुเคฆ्เคงि เคो เค
เคชเคจी เคिเคฐเคซ्เคค เคฎें เคฒे เคฒिเคฏा เคเคฐ เคเคงुเคจिเค
เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจे เฅुเคฆ เคो เคเค เคฎเคถीเคจ เคฌเคจा เคฒिเคฏा। เคเค เคเคธा เคฎเคถीเคจ เคो เค
เคชเคจी เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคจเคนीं เคिเคธी เคเคฐ
เคि เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคธंเคाเคฒिเคค เคนो เคฐเคนा เคนै। เคเคตिเคคा เคฆ्เคตाเคฐा เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฎเคจुเคท्เคฏ เคी เคोเคฏी เคนुเค
เคฌौเคฆ्เคงिเคเคคा เคो เคฒौเคाเคจा เคाเคนเคคे เคนैं। เคชเคฐिเคตेเคถ: เคนเคฎ-เคคुเคฎ เคी เคญूเคฎिเคा เคฎें เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฒिเคเคคे
เคนैं เคि “เคเคตि เคฎूเคฒเคคः เคตिเคाเคฐเค เคจเคนीं, เคเคตเคถ्เคฏเคเคคः เคตिเคाเคฐเค เคญी เคนै। เคเคธเคा เคाเคฎ เคนเคฎें เคฌौเคฆ्เคงिเค
เคฌเคจाเคจा เคจเคนीं เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เคे เคช्เคฐเคคि เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคฌเคจाเคจा เคนै। เคนเคฎाเคฐी เคธเคฎเค เคे เคเคชเคเคฐเคฃों เคो
เคชैเคจा เคฐเคเคจा เคนै เคคाเคि เคนเคฎ เคตाเคธ्เคคเคตिเคเคคा เคो เคฌुเคฆ्เคงि, เคฎเคจ เคเคฐ เคช्เคฐเค्เคा เคे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคธ्เคाเคฐों เคชเคฐ
เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค्เคฐเคนเคฃ เคเคฐ เคธเคें: เคोเค เคเค เค्เคทเคฎเคคा เคฆूเคธเคฐे เคो เคฆเคฌाเคเคฐ เคฌเคฐ्เคฌเคฐ เคฏा เคฆूเคธเคฐों เคธे เคฆเคฌเคเคฐ
เคฆुเคฐ्เคฌเคฒ เคจ เคนो เคाเค।”
เคเคตि
เคी เคเคงुเคจिเค เคेเคคเคจा เคเคจ्เคนें เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เคเคธ เคฌाเคค เคे เคฒिเค เคธเคเค เคเคฐเคคी เคนै เคी เคเคตि-เคงเคฐ्เคฎ เคฎเคนเฅ เคถเคฌ्เคฆों
เคा เคाเคฒ เคฌुเคจเคจा เคจเคนीं, เค
เคชिเคคु เคฎเคจुเคท्เคฏ เคी เคुเคจौเคคिเคฏों เคธे เคฎुเค เคญेเฅ เคเคฐ เคเคธเคฎें เคจिเคนिเคค เคธंเคญाเคตเคจाเคं
เคी เคคเคฒाเคถ เคนै। เคเคธเคฒिเค เคเคตिเคคा เคฎें เคตैเคाเคฐिเคเคคा เคे เคธเคจ्เคจिเคตेเคถ เคो เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคเคตเคถ्เคฏเค เคฎाเคจเคคे
เคนैं। เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคा เคธ्เคชเคท्เค เคฎเคค เคนै-
“เคเค
เคเคตिเคคा เคे เคฒिเค เคธिเคฐ्เฅ เคฎเคนเคธूเคธ เคเคฐเคจा เคाเฅी เคจเคนीं, เคฎเคนเคธूเคธ เคिเค เคนुเค เคो เคเคฐ เคฎเคนเคธूเคธ เคเคฐเคคे เคนुเค เคो
เคธोเคเคจा-เคธเคฎเคเคจा เคญी เฅเคฐूเคฐी เคนै। เคตिเคाเคฐเคถीเคฒเคคा เคเคงुเคจिเค เคธंเคตेเคฆเคจा เคा เค
เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคนिเคธ्เคธा เคนै เคเคฐ เคเค
เฅเคฐूเคฐी เคฏเคीเคจ เคญी เคนै เคि เค
เคเคฐ เค
เค्เคฒ เคเคฆเคฎी เคी เคฆुเคถ्เคฎเคจ เคจเคนीं เคคो เค
เค्เคฒ เคเคตिเคคा เคी เคญी เคฆुเคถ्เคฎเคจ
เคจเคนीं เคนो เคธเคเคคी।” (เคเค เคเคฐ เคเค เคธे เคชเคนเคฒे, เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ 1998,
เคชृเคท्เค -123)
เคธाเคฐเคคः เคนเคฎ เคฏเคน เคฆेเค เคธเคเคคे เคนैं เคी เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคी
เคाเคต्เคฏ-เคฆृเคท्เคि เคญूเคฎंเคกเคฒीเคเคฐเคฃ เคी เคคเคฎाเคฎ เคตिเคธंเคเคคिเคฏों เคा เคช्เคฐเคคिเคชเค्เคท เคนै। เค
เคชเคจी เคเคตिเคคा เคฆ्เคตाเคฐा
เคुँเคตเคฐ เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคจे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคฎें เคจिเคนिเคค เคธंเคญाเคตเคจाเคं เคी เคชเฅเคคाเคฒ เคी เคนै। เคฎाเคจเคต เคीเคตเคจ เคฎें เคเคตि เคा
เคเคนเคฐा เคตिเคถ्เคตाเคธ เคนै เคเคธเคฒिเค เคเคตि เค
เคชเคจे เคाเคต्เคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคฎाเคจเคต เคीเคตเคจ เคी เคธाเคฐ्เคฅเคเคคा เคो เคธ्เคฅाเคชिเคค
เคเคฐเคจे เคा เคช्เคฐเคฏเคค्เคจ เคिเคฏा เคนै।
เคธเคจ्เคฆเคฐ्เคญ-เค्เคฐंเคฅ เคธूเคी
[1] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (1956). เคเค्เคฐเคต्เคฏूเคน. เคฐाเคงाเคृเคท्เคฃ เคช्เคฐเคाเคถเคจ เคช्เคฐा. เคฒि., เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคช्เคฐเคฅเคฎ เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ
[2] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (1987). เคชเคฐिเคตेเคถ: เคนเคฎ-เคคुเคฎ. เคตाเคฃी เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ
[3] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (1989). เคเคค्เคฎเคเคฏी. เคญाเคฐเคคीเคฏ เค्เคाเคจเคชीเค เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคธाเคคเคตाँ เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ
[4] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (2003).เค เคชเคจे-เคธाเคฎเคจे. เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชเคนเคฒी เคเคตृเคคि
[5] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (2007). เคोเค เคฆूเคธเคฐा เคจเคนीं. เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคคीเคธเคฐी เคเคตृเคคि
[6] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (2007). เคเคจ เคฆिเคจों. เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชเคนเคฒी เคเคตृเคคि
[7] เคธंเคชाเคฆเค: เคญाเคฐเคฆ्เคตाเค, เคตिเคจोเคฆ (2010). เคคเค เคชเคฐ เคนूँ เคชเคฐ เคคเคเคธ्เคฅ เคจเคนीं. เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ เคช्เคฐा. เคฒि., เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ
[8] เคธंเคชाเคฆเค: เคญाเคฐเคฆ्เคตाเค, เคตिเคจोเคฆ (2010). เคฎेเคฐे เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ. เคिเคคाเคฌ เคเคฐ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเคฏी เคฆिเคฒ्เคฒी
[9] เคจाเคฐाเคฏเคฃ, เคुँเคตเคฐ (2013). เคถเคฌ्เคฆ เคเคฐ เคฆेเคถเคाเคฒ. เคฐाเคเคเคฎเคฒ เคช्เคฐเคाเคถเคจ, เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เคเคฐเคฃ
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคฐเคเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เคा เคธ्เคตाเคเคค เคนै।