рдЖрдУ рд╣िंрджी рд╕ीрдЦें - рднाрдЧ 5

рдбॉ. рд╕рдд्рдпрд╡ीрд░ рд╕िंрд╣

рд╕рдд्рдпрд╡ीрд░ рд╕िंрд╣

рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЖрдЪाрд░्рдп (рд╣िंрджी)
рд▓ा. рдм. рд╢ा. рд░ाрдЬрдХीрдп рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдХोрдЯрдкूрддрд▓ी (рдЬрдпрдкुрд░) 303108, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рднाрд░рдд
рдЪрд▓рднाрд╖: +91 979 996 4305; рдИрдоेрд▓: drsatyavirsingh@gmail.com

рд╣िंрджी рдХी рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╕्рдеिрддि рдФрд░ рдк्рд░рдЧрддि


рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рдЕрдиेрдХ рд░ूрдк рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд╣ैं। рдпे рд░ूрдк рдк्рд░рдоुрдЦрддः рд╣ैं - рдмोрд▓рдЪाрд▓ рдХी рд╕ाрдоाрди्рдп рд╣िंрджी, рд░рдЪрдиाрдзрд░्рдоी рд╣िंрджी, рдЬिрд╕े рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╣िंрджी рднी рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рднाрд╖ा рдФрд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдЬिрд╕े рдХाрд░्рдпाрд▓рдпीрди рд╣िंрджी рднी рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै; рд╕ाрде рд╣ी рдЬो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (рджेрд╢) рдХी рдкрд╣рдЪाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрди рдк्рд░ाрдк्рдд рдХिрдП рд╣ै। рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдоों рдХी рднाрд╖ा рд╣िंрджी। рдЖрдЬ рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдЬिрд╕рдоें рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░, рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ, рд░ेрдбिрдпो, рдЯीрд╡ी, рдЗंрдЯрд░рдиेрдЯ, рдлिрд▓्рдо рдЖрджि рд░ूрдкों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рднाрд╖ा рд╣िंрджी। рдЗрдирдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рдЕंрддिрдо рд░ूрдк, рдЬिрд╕े рдЕрдж्рдпрддрди рд░ूрдк рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рд╣ै - рдк्рд░рдпोрдЬрдирдоूрд▓рдХ рд╣िंрджी। рдХिрд╕ी рдк्рд░рдпोрдЬрди рдЕрд░्рдеाрдд् рдЙрдж्рджेрд╢्рдп (рд▓рдХ्рд╖्рдп) рдХो рд╕ाрдордиे рд░рдЦрдХрд░ рдЙрд╕ рднाрд╖ा рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХिрдпा рдЬाрдП। рдЗрд╕рд╕े рдЙрд╕े рд▓рдХ्рд╖्рдп (рдк्рд░рдпोрдЬрди) рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рд╣ो рд╕рдХे।

 рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рдк्рд░рдЪрд▓िрдд рд░ूрдк рд╣ैं। рдЗрди рд░ूрдкों рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдХिрд╕ рд░ूрдк рдХो рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ै। рдЕрд░्рдеाрдд рд╣िंрджी рдХी рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╕्рдеिрддि рдХ्рдпा рд╣ै? рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рди рдХा рдЙрдд्рддрд░ рд╣ै рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╣िंрджी рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХा рджрд░्рдЬा рджिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। 15 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1947 рдоें рднाрд░рдд рдХो рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ। рдбॉ. рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें рдпрд╣ рдиिрд░्рдгрдп рд╕рди् 1946 рдХो рд▓िрдпा рдЧрдпा рдеा рдХि рд╕рднा рдХे рдХाрдордХाрдЬ рдХी рднाрд╖ा рд╣िंрджुрд╕्рддाрдиी рдпा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ोрдЧी рдкрд░ рдХोрдИ рднी рд╕рджрд╕्рдп рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХी рдЕрдиुрдорддि рд╕े рд╕рджрди рдоें рдЕрдкрдиी рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рднाрд╖рдг рджे рд╕рдХेрдЧा। 14 рдЬुрд▓ाрдИ, 1947 рдоें рд╕ंрд╢ोрдзрди рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рд╣िंрджुрд╕्рддाрдиी рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╣िंрджी рд╢рдм्рдж рд░рдЦा рдЬाрдП। рдк्рд░ाрд░ंрдн рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдЬो рдк्рд░ाрд░ूрдк рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЙрд╕рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╡िрд╖рдпрдХ рдХोрдИ рдзाрд░ा рдирд╣ीं рдеी। рдЕрдиेрдХ рдмрд╣рд╕ों рдФрд░ рдмैрдардХों рдХे рдмाрдж 14 рд╕िрддंрдмрд░, 1949 рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣िंрджी рд╕рдоाрджृрдд рд╣ुрдИ। рдЗрд╕ी рджिрди рдк्рд░рддिрд╡рд░्рд╖ рд╣िंрджी рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। 12 рд╕िрддंрдмрд░, 1949 рдХो рдХрди्рд╣ैрдпाрд▓ाрд▓ рдоाрдгिрдХрд▓ाрд▓ рдоुंрд╢ी рдПрд╡ं рд╢्рд░ी рдПрди. рдЧोрдкाрд▓ рдЖрдпंрдЧрд░ рдиे рдПрдХ рд╕ूрдд्рд░ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬो 'рдоुंрд╢ी рдЖрдпंрдЧрд░' рдлाрд░्рдоूрд▓ा рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╣िंрджी рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдмрдиाрдиे рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╣िंрджीрддрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рдиाрд░ाрдЬрдЧी рджूрд░ рд╣ुрдИ। рдлाрд░्рдоूрд▓ा рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рдеा рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ोрдиे рдХी рддिрдеि рд╕े 15 рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЙрди рд╕рдм рдХाрд░्рдпों рдХे рд▓िрдП рд╣ोрддा рд░рд╣े рдЬिрд╕рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЗрд╕ рд╕рдордп рддрдХ рд╣ोрддा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рднाрд╖ा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдпрд╣ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा рдЧрдпा рдХि рдЬрд╣ाँ рддрдХ рд╕ंрднрд╡ рд╣ो рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ाрдУं рдХो рдЙрди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд╕рд░рдХाрд░ी рдХाрдордХाрдЬ рдХी рднाрд╖ा рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрдП। рд░ाрдЬ्рдпों рдПрд╡ं рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдмीрдЪ рддрдеा рджो рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдмीрдЪ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░, рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╡िрдзाрди рдоंрдбрд▓ों, рд╕ंрд╕рдж, рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рддрдеा рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХा рдХाрдо рдХिрд╕ рднाрд╖ा рдоें рд╣ो, рд╕рд░рдХाрд░ी рдХाрдордХाрдЬ рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХों рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХ्рдпा рд╣ो рддрдеा рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рд░ूрдкрд░ेрдЦा рдХ्рдпा рд╣ो, рдЖрджि рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдХाрд░्рдпрдпोрдЬрдиा рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी। рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдмрд╣рд╕ рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░ рдоंрдерди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् 14 рд╕िрддंрдмрд░, 1949 рдХो рдПрдХ рдордд рд╕े рднाрд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрд╡ाрдж рдХो рд╣рд▓ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдиे рд╣िंрджी рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рдкрдж рдкрд░ рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрдкिрдд рдХिрдпा। 26 рдирд╡ंрдмрд░, 1949 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдиे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рджिрдпा। 26 рдЬрдирд╡рд░ी, 1950 рд╕े рдпрд╣ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ рдФрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╣िंрджी рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдзрд░ाрддрд▓ рдкрд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ांрд╡िрдзाрдиिрдХ рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИ।

рд░ाрдЬрднाрд╖ा: рдЕрд░्рде рдПрд╡ं рдкрд░िрднाрд╖ा рддрдеा рд╕्рд╡рд░ूрдк

рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╢рдм्рдж рдХा рд╢ाрдм्рджिрдХ рдЕрд░्рде рд╣ै - рд╕рд░рдХाрд░ी рдХाрд░्рдп рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХी рднाрд╖ा, рдХाрдордХाрдЬ рдХी рднाрд╖ा, рд░ाрдЬрдХाрдЬ рдХी рднाрд╖ा, рдХाрд░्рдпाрд▓рдпीрди рднाрд╖ा। рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдоें рдЖрдкрд╕ी рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдПрдХ рдоाрди्рдп рднाрд╖ा рд╣ी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै। рдХिрд╕ी рднी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХी рдПрдХ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै; рдЬैрд╕े- рдл्рд░ांрд╕ рдХी рдл्рд░ेंрдЪ, рд░ूрд╕ рдХी рд░ूрд╕ी, рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдХी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, рдЪीрди рдХी рдЪीрдиी рдЖрджि। рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рдордз्рдпрдХाрд▓ рдоें рдоुрд╕рд▓рдоाрдиों рдХे рд╕рдордп рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдлाрд░рд╕ी рдеी। рдЖрдзुрдиिрдХ рдХाрд▓ рдоें рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░рд╣ी। рдХрдоोрдмेрд╢ рд░ूрдк рдоें рдЖрдЬ рддрдХ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд╕рдоीрдк рд╣ै, рд╕рд╣рдЪрд░ी рд╣ै, рд╕рдЦी рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рдкрдж рд╕े рд╣िंрджी рдХो рд╕ुрд╢ोрднिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдФрд░ рд╣िंрджी

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиे рднाрдЧ 2, 6 рдФрд░ 17 рдЗрди рддीрди рднाрдЧों рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै рддрдеा рдЕрд╖्рдЯрдо рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рднाрдЧ 2 рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 120 рдоें рд╕ंрд╕рдж рдХे рднाрд╖ाрдпी рдХाрд░्рдп рд╣िंрджी рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдХिрдП рдЬाрдП, рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рд▓ोрдХрд╕рднा рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рддрдеा рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे рд╕рднाрдкрддि рдЪाрд╣े рддो рд╕ंрд╕рдж рд╕рджрд╕्рдп рдХो рдпрд╣ рдЫूрдЯ рджे рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рдмोрд▓ рд╕рдХें। рдпрд╣ рддрдм рд╣ो рдЬрдм рд╡рд╣ рд╕рджрд╕्рдп рд╣िंрджी рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рди рдмोрд▓ рдкाрдП। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рднाрдЧ 6 рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 210 рдоें рд░ाрдЬ्рдп рд╡िрдзाрди рд╕рднाрдУं рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╣ै। рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХो рдЬрдм рдпрд╣ рд▓рдЧे рдХि рд╕рджрд╕्рдп рд╣िंрджी рдпा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рдмोрд▓ рдирд╣ीं рдкा рд░рд╣े, рддो рд╡рд╣ рдоाрддृрднाрд╖ा рдоें рдмोрд▓рдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рджे рд╕рдХрддे рд╣ैं।
 рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рднाрдЧ 17 рдХे рдЪाрд░ рдЕрдз्рдпाрдпों рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рдЙрдкрдмंрдз рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдЗрдирдоें рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп (рднाрдЧ ) рдоें рд╕ंрдШ рдХी рднाрд╖ा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 343 рддрдеा 344 рд╣ैं। рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 345, 346 рддрдеा 347 рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░ांрддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं । рддृрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 348 рдФрд░ 349 рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдХी рднाрд╖ा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдиिрд░्рджेрд╢ рд╣ै рддрдеा рдЪौрдеे рдПрд╡ं рдЕंрддिрдо рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 350 рдФрд░ 351 рдоें рдХ्рд░рдорд╢ः рд╡्рдпрдеा рдХे рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рдЕрднिрд╡ेрджрди рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рднाрд╖ा рдФрд░ рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдпे рдЧрдП рд╣ैं। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рднाрдЧ 17 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд 4 рдЕрдз्рдпाрдпों рдХा рдиाрдордХрд░рдг рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै - рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп: рд╕ंрдШ рдХी рднाрд╖ा, рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп: рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рднाрд╖ाрдПँ, рддृрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп: рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рддрдеा рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдХी рднाрд╖ा, рдЪрддुрд░्рде рдЕрдз्рдпाрдп: рд╡िрд╢ेрд╖ рдиिрд░्рджेрд╢।

рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпाрдп: рд╕ंрдШ рдХी рднाрд╖ा

рдЗрд╕ рдЕрдз्рдпाрдп рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 343 ( 1 ) рдоे рдЙрд▓्рд▓िрдЦिрдд рд╣ै рдХि рд╕ंрдШ рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдФрд░ рд▓िрдкि рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд╣ोрдЧी। рд╕ंрдШ рдХे рд░ाрдЬрдХीрдп рдк्рд░рдпोрдЬрдиों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдХों рдХा рд░ूрдк рднाрд░рддीрдп рдЕंрдХों рдХा рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд░ूрдк рд╣ोрдЧा। рдЗрд╕ी рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे (2) рдЦंрдб (1) рдоें рд▓िрдЦिрдд рд╣ै рдХि рдХिрд╕ी рдмाрдд рдХे рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╕े 15 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдХाрд▓ाрд╡рдзि рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШ рдХे рдЙрди рд╕рдм рд╕рд░рдХाрд░ी рдк्рд░рдпोрдЬрдиों рдХे рд▓िрдП рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд░рд╣ेрдЧा।
 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 344 рдЗрд╕рдХे рддрд╣рдд рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд▓िрдП рдЖрдпोрдЧ рдФрд░ рд╕ंрд╕рдж рдХी рд╕рдоिрддि рдХे рдЧрдарди рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै। рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдк्рд░ाрд░ंрдн рдоें 5 рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдкрд░ рддрдеा рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд् рдРрд╕े рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╕े 10 рд╡рд░्рд╖ рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдкрд░ рдЖрджेрд╢ рдж्рд╡ाрд░ा рдПрдХ рдЖрдпोрдЧ рдЧрдаिрдд рдХрд░ेрдЧा, рдЬो рдПрдХ рд╕рднाрдкрддि рдФрд░ рдЕрд╖्рдЯрдо् рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рдЙрд▓्рд▓िрдЦिрдд рднिрди्рди рднाрд╖ाрдУं рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЕрди्рдп рд╕рджрд╕्рдпों рд╕े рдоिрд▓рдХрд░ рдмрдиेрдЧा। рдЖрдпोрдЧ рдХा рдХाрд░्рдп рд╣ोрдЧा рдХि рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдЬाрдирдХाрд░ी рджेрд╡ें рдХी рд╣िंрджी рдХा рдЕрдзिрдХाрдзिрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ो, рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдмीрдЪ рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣ी рд╣ो। рдЖрдпोрдЧ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рддрдеा рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЙрди्рдирддि рдФрд░ рд▓ोрдХ рд╕ेрд╡ाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рд╣िंрджी рднाрд╖ा - рднाрд╖ी рд░ाрдЬ्рдпों, рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХे рд▓ोрдЧों рдХे рди्рдпाрдпрдкूрд░्рдг рджाрд╡ों рддрдеा рд╣िрддों рдХा рд╕рдо्рдпрдХ рдз्рдпाрди рд░рдЦेрдЧा। рдЗрд╕ी рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे рдЙрдкрдмंрдз 4 рдХे рддрд╣рдд рдиिрд░्рджिрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рдПрдХ рд╕рдоिрддि рдЧрдаिрдд рдХी рдЬाрдПрдЧी рдЬिрд╕рдоें рдХुрд▓ 30 рд╕рджрд╕्рдп рд░рд╣ेंрдЧे। 20 рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рддрдеा 10 рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдп рд╣ोंрдЧे।

рдж्рд╡िрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп: рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рднाрд╖ाрдПँ

рдЗрд╕ рдЕрдз्рдпाрдп рдоें рдХुрд▓ рддीрди рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж - 345, 346 рддрдеा 347 рд╣ै।

 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 345 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдпा рд░ाрдЬ्рдп рднाрд╖ाрдУं рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рд╣ै। рд░ाрдЬ्рдп рдЪाрд╣े рддो рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдпा рднाрд╖ाрдУं рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХा рджрд░्рдЬा рджे рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЕрди्рдпрдеा рд╕ंрдШ рдХी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиीрддि рдХी рдЕрдиुрдкाрд▓рдиा рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдФрд░ рд╣िंрджी рдоें рд╕े рдПрдХ рдХो рдЕंрдЧीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ोрдЧा।

 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 346 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै - рдПрдХ рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рджूрд╕рд░े рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдмीрдЪ рдоें рдЕрдерд╡ा рд░ाрдЬ्рдп рдФрд░ рд╕ंрдШ рдХे рдмीрдЪ рдоें рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиीрддि рдкाрд▓рдиा рдХрд░рдиी рд╣ोрдЧी।

 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 347 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХिрд╕ी рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдЬрди рд╕рдоुрджाрдп рдХे рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдкрдмंрдз рд╣ैं। рдЗрд╕рдХे рддрд╣рдд рдЙрд╕ рд╕рдоुрджाрдп рдж्рд╡ाрд░ा рдмोрд▓ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ा рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдорд╣ोрджрдп рдЬрдирд╕рдоुрджाрдп рдХे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдЕрдиुрдкाрдд рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрдХрд░ рдЙрд╕े рд░ाрдЬрдХीрдп рдоाрди्рдпрддा рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं।

рддृрддीрдп рдЕрдз्рдпाрдп: рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп, рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдХी рднाрд╖ा

рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рди्рдпाрдпाрд▓рдп рдоें рддрдеा рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдФрд░ рд╡िрдзेрдпрдХों рдЖрджि рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рднाрд╖ा рд╕ंрдмंрдзी рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 348 рдПрд╡ं рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 349 рдХा рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ै। рд╕рднी рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рддि рдХी рднाрд╖ा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╣ोрдЧी। рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рди्рдпाрдпाрд▓рдпों рдХे рд▓िрдП рдпрджि рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рддрдеा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╕рдо्рдорддि рд╣ो рддो рдЙрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдХी рд░ाрдЬ्рдп рднाрд╖ा рдоें рдХाрд░्рд░рд╡ाрдЗрдпाँ рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ैं। рдЙрдХ्рдд рджोрдиों рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдЗрд╕ी рдмाрдд рдкрд░ рдмрд▓ рджेрддे рд╣ैं।

рдЪрддुрд░्рде рдЕрдз्рдпाрдп: рд╡िрд╢ेрд╖ рдиिрд░्рджेрд╢ 

рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдХे рд╡िрдХाрд╕, рдк्рд░рдЪाрд░ - рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдиिрд░्рджेрд╢ рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं। рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 350 рддрдеा рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 351 рдоें рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 350 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдХिрд╕ी рд╡्рдпрдеा рдХे рдиिрд╡ाрд░рдг рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдШ рдпा рд░ाрдЬ्рдп рдХे рдХिрд╕ी рдкрджाрдзिрдХाрд░ी рдпा рдк्рд░ाрдзिрдХाрд░ी рдХो рдпрдеाрд╕्рдеिрддि рд╕ंрдШ рдоें рдпा рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдоें рдЕрднिрд╡ेрджрди рджेрдиे рдХा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рд╣рдХ рд╣ोрдЧा।
рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 351 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд╣िंрджी рднाрд╖ा рдХा рдк्рд░рдЪाрд░, рдк्рд░рд╕ाрд░, рд╡ृрдж्рдзि рдПрд╡ं рдЙрд╕рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рд╣ैं। рд╣िंрджी рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░рдиा рддाрдХि рд╡рд╣ рднाрд░рдд рдХी рд╕ाрдоाрд╕िрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рд╕рдм рддрдд्рд╡ों рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдоाрдз्рдпрдо рд╣ो рд╕рдХे। рдЙрд╕рдХी рдЖрдд्рдоीрдпрддा рдоें рд╣рд╕्рддрдХ्рд╖ेрдк рдХिрдП рдмिрдиा рд╣िंрджी рдФрд░ рдЕрд╖्рдЯрдо рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рдЙрд▓्рд▓िрдЦिрдд рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рд░ूрдк, рд╢ैрд▓ी рдФрд░ рдкрджाрд╡рд▓ी рдХो рдЖрдд्рдорд╕ाрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рддрдеा рдЬрд╣ाँ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдпा рд╡ांрдЫрдиीрдп рд╣ो рд╡рд╣ाँ рдЙрд╕рдХे рд╢рдм्рдж рднंрдбाрд░ рдХे рд▓िрдП рдоुрдЦ्рдпрддः рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕े рддрдеा рдЧौрдгрдд: рд╡ैрд╕ी рдЙрд▓्рд▓िрдЦिрдд рднाрд╖ाрдУं рд╕े рд╢рдм्рдж рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдХी рд╕рдоृрдж्рдзि рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा рд╕ंрдШ рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ोрдЧा।

рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ (1955)

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 344 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू рд╣ोрдиे рдХे 5 рд╡рд░्рд╖ рдкрд╢्рдЪाрдд् рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдПрдХ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рддрджрдиुрд╕ाрд░ 7 рдЬूрди, 1955 рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рдХी рдЧрдИ। рдоुंрдмрдИ рд░ाрдЬ्рдп рдХे рднूрддрдкूрд░्рд╡ рдоंрдд्рд░ी рд╕्рд╡рд░्рдЧीрдп рд╢्рд░ी рдмाрд▓ рдЧंрдЧाрдзрд░ рдЦрд░े рдЗрд╕ рдЖрдпोрдЧ рдХे рдк्рд░рдердо рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдП рдЧрдП рддрдеा рд╡िрднिрди्рди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे 20 рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдпों рдХो рдЗрд╕рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХी рдкрд╣рд▓ी рдмैрдардХ 15 рдЬुрд▓ाрдИ, 1955 рдХो рд╣ुрдИ। рдЗрд╕ рдЖрдпोрдЧ рдиे рдЕрдиेрдХ рд╕рд░рдХाрд░ी, рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों, рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдпों рддрдеा рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рд╕े рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХी। рдЖрдпोрдЧ рдиे рдЕрдкрдиा рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди 31 рдЬुрд▓ाрдИ, 1956 рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди рдоें рдпрд╣ рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рдпрджि рд╕ंрдШ рд╕рд░рдХाрд░ рдаीрдХ рддрд░рд╣ рд╕े рдз्рдпाрди рджें, рддो рдЖрдЧाрдоी 10 рд╡рд░्рд╖ों рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдкрдж рд╕े рд╣рдЯ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рд╣िंрджीрддрд░ рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдиेрддाрдУं рдиे рднрдб़рдХाрдпा рдФрд░ рд╡िрд░ोрдз рд╣ो рдЧрдпा рддрдеा рдорд╕рд▓ा рдаंрдбे рдмрд╕्рддे рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा।

рд╕ंрд╕рджीрдп рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕рдоिрддि (1957)

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 344 рдХे рдЦंрдб 4 рдФрд░ 5 рдоें рдХी рдЧрдИ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ рдХे рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рд╡िрдорд░्рд╢ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕ंрд╕рджीрдп рд╕рдоिрддि рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдоें рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे 20 рддрдеा рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдХे 10 рд╕рджрд╕्рдп рдеे। рд╕рдоिрддि рдХी рдкрд╣рд▓ी рдмैрдардХ рд╕рдоिрддि рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рд╢्рд░ी рдЧोрд╡िंрдж рдмрд▓्рд▓рдн рдкंрдд рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдоें 16 рдирд╡ंрдмрд░, 1957 рдХो рд╣ुрдИ। рд╕рдоिрддि рдХी рдХुрд▓ 26 рдмैрдардХें рд╣ुрдИ। рд╕рдоिрддि рдиे 8 рдлрд░рд╡рд░ी, 1959 рдХो рдЕрдкрдиा рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा। рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1959 рдоें рд╕ंрд╕рдж рдоें рдЪрд░्рдЪा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рддिрд╡ेрджрди рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।

рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЕрдзिрдиिрдпрдо:
рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдЕрдзिрдиिрдпрдо - 1963 рдПрд╡ं рдЗрд╕ी рдХा рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рд░ूрдк- 1967, рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕ंрдХрд▓्рдк - 1968 рддрдеा рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо - 1976 рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЕрдзिрдиिрдпрдо - 1963 рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдпрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо 10 рдордИ, 1963 рдХो рдкाрд░िрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдордиे рдЖрдпा। рдпрд╣ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж 343 рдХे рдЦंрдб 3 рдоें рд╡िрд╣िрдд рдЙрдкрдмंрдзों рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ рдмрдиाрдпा рдЧрдпा। рдПрддрдж् рд╕ंрдмंрдзी рд╡िрдзेрдпрдХ рд▓ोрдХрд╕рднा рдоें 13 рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1963 рдХो рддрдеा рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рдоें 3 рдордИ, 1963 рдХो рдкेрд╢ рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдХ्рд░рдорд╢ः 25 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рддрдеा 7 рдордИ рдХो рдкाрд░िрдд рд╣ुрдЖ рддрдеा 10 рдордИ рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХी рд╕्рд╡ीрдХृрддि рдоिрд▓рдиे рдХे рдмाрдж рд╕ाрдордиे рдЖрдпा। рдЗрд╕ рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХी рдЦाрд╕ рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдоें рд╣िंрджी рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдЕрдиुрдорддि рдк्рд░рджाрди рдХी рдЧрдпी।

1963 рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЬाрд░ी рд╣ोрдиे рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् рдЗрд╕рдХा рд╡िрд░ोрдз рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рддो рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рд░ूрдк рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1967 рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрди рджोрдиों рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдиे рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рдк्рд░рд╢्рди рдХो рд╕ुрд▓рдЭाрдиे рдХी рдмрдЬाрдп рдЙрд▓рдЭाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рдЗрдирдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рднाрд░рдд рдоें рдж्рд╡ैрднाрд╖िрдХ рд╕्рдеिрддि рдкैрджा рд╣ो рдЧрдпी। рднाрд╖ाрдпी рд╡िрд╡ाрдж рдЙрднрд░рдХрд░ рд╕ाрдордиे рдЖрдпा। рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा 18 рдЬрдирд╡рд░ी, 1968 рдХो рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕ंрдХрд▓्рдк - 1968 рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рд╕े рднी рд╕्рдеिрддि рдоें рдХोрдИ рд╕ुрдзाрд░ рдирд╣ीं рдЖрдпा। рдЙрдХ्рдд рд╕рднी рдЕрдзिрдиिрдпрдоों рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдФрд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиीрддि рдХे рдкрд░िрдкाрд▓рди рдоें рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо-1976 рдЬाрд░ी рдХिрдпा рдЧрдпा।

 рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЕрдзिрдиिрдпрдо - 1963 рдоें рдХिрдП рдЧрдП рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрдпрдо рдмрдиाрдП рдЧрдП рдЙрдирдХों рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо -1976 рдиाрдо рджेрдХрд░ 28 рдЬूрди, 1976 рдХो рдЬाрд░ी рдХिрдпा рдЧрдпा।

рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо - 1976 рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै -
1. рдпे рдиिрдпрдо рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕рднी рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ोрддे рд╣ैं।
2. рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдХे рдкрдд्рд░ рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХे рд▓िрдП рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рддीрди рд╢्рд░ेрдгिрдпों рдоें рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा -

 'рдХ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд░ाрдЬ्рдп:
 рдЗрд╕рдоें рд╣िंрджी рднाрд╖ी рд░ाрдЬ्рдп рдЖрддे рд╣ैं। рдЬैрд╕े - рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢, рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рд╣рд░िрдпाрдгा, рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢, рдЙрдд्рддрд░ाрдЦंрдб, рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़, рдЭाрд░рдЦंрдб рддрдеा рд╕ंрдШ рд░ाрдЬ्рдп рджिрд▓्рд▓ी рдЗрд╕рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдЗрди рд░ाрдЬ्рдпों рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдоें рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рд╕े рдкрдд्рд░ рд╣िंрджी рдоें рднेрдЬे рдЬाрдПंрдЧे। рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рджрд╢ाрдУं рдоें рдХोрдИ рдкрдд्рд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рднेрдЬा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдЙрдирдХा рд╣िंрджी рдЕрдиुрд╡ाрдж рднी рд╕ाрде рднेрдЬा рдЬाрдПрдЧा।

 'рдЦ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд░ाрдЬ्рдп: 
 рдЗрд╕рдоें рдЧुрдЬрд░ाрдд, рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░, рдкंрдЬाрдм рддрдеा рд╕ंрдШ рд░ाрдЬ्рдп рдЪंрдбीрдЧрдв़ рдФрд░ рдЕंрдбрдоाрди рдиिрдХोрдмाрд░ рджीрдк рд╕рдоूрд╣ рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдХो рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рд╕े рдкрдд्рд░ рд╣िंрджी рддрдеा рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рджोрдиों рдоें рд╕े рдХिрд╕ी рднाрд╖ा рдоें рднेрдЬे рдЬा рд╕рдХрддे рд╣ैं।

 'рдЧ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд░ाрдЬ्рдп: 
 рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рдЫोрдб़рдХрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдПрд╡ं рд╕ंрдШ рд╢ाрд╕िрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЗрд╕рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। рдЗрд╕рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рд╣ी рдкрдд्рд░ рднेрдЬे рдЬाрдПंрдЧे।
3. рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░ी рдХो рд╣िंрджी рдоें рдХाрд░्рдп рд╕ाрдзрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।
4. рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдоें рд╕рднी рдоैрдиुрдЕрд▓, рд╕ंрд╣िрддाрдПँ, рд░рдЬिрд╕्рдЯрд░ों рдоें рд╢ीрд░्рд╖ рдиाрдордкрдЯ्рдЯ, рд╕ूрдЪрдиा рдкрдЯ्рдЯ рддрдеा рд╕्рдЯेрд╢рдирд░ी рдЖрджि рдоें рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣िंрджी рдФрд░ рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдоें рд╣ी рд╣ोрдЧा।

рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдХे рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо - 1976 рдХा рд╣ै। рдЗрд╕ рдиिрдпрдо рд╕े рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХी рдЬрдЯिрд▓ рд╕्рдеिрддि рдХो рд╕рд░рд▓ рдХрд░рдХे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд░ूрдк рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЖрдкрд╕ी рдЯрдХрд░ाрд╣рдЯ рд╕े рдмрдЪा рдЧрдпा।

рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕्рд╡ीрдХृрдд (рдоाрди्рдп) рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рднाрд╖ाрдПँ: 

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЕрд╖्рдЯрдо् рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рдХुрд▓ рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 22 рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू рд╣ोрдиे рдХे рд╕рдордп рдпрд╣ рд╕ंрдЦ्рдпा 14 рдеी। 10рдЕрдк्рд░ैрд▓,1967 рдХो 15 рд╡ीं рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднाрд╖ा рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕िंрдзी рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд् 1993 рдХो рддीрди рдЕрди्рдп рднाрд╖ाрдПँ рдиेрдкाрд▓ी, рдордгिрдкुрд░ी рдФрд░ рдХोंрдХрдгी рдХो рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЕрдм рд╕ंрдЦ्рдпा 18 рд╣ो рдЧрдИ । 23 рджिрд╕ंрдмрд░, 2003 рдХो 92 рд╡ें рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕ंрд╢ोрдзрди рдЕрдзिрдиिрдпрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рдЪाрд░ рдЕрди्рдп рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं; рдЬिрдирдоें рдмोреЬो, рдбोрдЧрд░ी, рдоैрдеिрд▓ी рдФрд░ рд╕ंрдеाрд▓ी рдХो рдЗрд╕ рдЕрд╖्рдЯрдо् рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХुрд▓ 22 рднाрд╖ाрдПँ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╣ैं - рдЕрд╕рдоिрдпा, рдЙреЬिрдпा, рдмंрдЧрд▓ा, рдЙрд░्рджू, рдХрд╢्рдоीрд░ी, рдЧुрдЬрд░ाрддी, рдорд░ाрдаी, рдкंрдЬाрдмी, рдХрди्рдиреЬ, рддेрд▓ुрдЧु, рддрдоिрд▓, рдорд▓рдпाрд▓рдо, рд╕ंрд╕्рдХृрдд, рд╣िंрджी, рд╕िंрдзी, рдХोंрдХрдгी, рдиेрдкाрд▓ी, рдордгिрдкुрд░ी, рдмोреЬो, рд╕ंрдеाрд▓ी, рдбोрдЧрд░ी рдФрд░ рдоैрдеिрд▓ी।

рд╣िंрджी рдХी рдк्рд░рдЧрддि:

рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдг рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдПрд╡ं рдкрд╢्рдЪाрдд рдоें рд╣िंрджी рдХे рдк्рд░рдЪाрд░, рдк्рд░рд╕ाрд░, рд╡ृрдж्рдзि рддрдеा рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЕрдиेрдХ рд╕्рд╡ेрдЪ्рдЫिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рддрдеा рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा।। рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा, рд╡िрдзि, рдЧृрд╣ рдФрд░ рд╕ूрдЪрдиा рдПрд╡ं рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдоंрдд्рд░ाрд▓рдпों рдХो рдЗрд╕рдХी рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि рддрдеा рд╕рдоृрдж्рдзि рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рд╕ौंрдкा рдЧрдпा। 1951 рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдоें рдПрдХ рд╣िंрджी рдпूрдиिрдЯ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ, рдмाрдж рдоें рдпрд╣ рдк्рд░рднाрдЧ рд╣ी рдмрди рдЧрдпा। рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ, 1955 рддрдеा рд╕ंрд╕рджीрдп рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╕рдоिрддि рдХी рд╕िрдлाрд░िрд╢ों рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдоाрд░्рдЪ 1960 рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рдЕрдзीрдирд╕्рде рдХाрд░्рдпाрд▓рдпों рдХे рд░ूрдк рдоें рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╣िंрджी рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ। рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп рдиे рдЕрдиेрдХ рдж्рд╡िрднाрд╖ी рдХोрд╢ों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рд╡ाрдпा। рдЕрдиेрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рд╡ाрдпा рддрдеा рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा। 1961 рд╕े 'рднाрд╖ा' рдиाрдордХ рдд्рд░ैрдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ। рдпрд╣ рдкрдд्рд░िрдХा рдЕрдирд╡рд░рдд рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рд░рдЪрдиाрдХाрд░ рдЗрд╕рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि, рд╕्рдеाрди рдкाрддे рд╣ैं।

рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╣िंрджी рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп рдиे 27 рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1960 рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рдЖрджेрд╢ рдХी рдЕрдиुрдкाрд▓рдиा рдоें рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1960 рдХो рддрдХрдиीрдХी рд╢рдм्рджाрд╡рд▓ी рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╕рднी рд╡िрд╖рдпों рдХी рдкाрд░िрднाрд╖िрдХ рд╢рдм्рджाрд╡рд▓िрдпाँ рддैрдпाрд░ рдХी рдЬा рдЪुрдХी рд╣ैं। рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рдХрд░्рдордЪाрд░िрдпों рдХो рд╣िंрджी рд╕िрдЦाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдкूрд░्рдг рджेрд╢ рдоें рд╣िंрджी рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХрдХ्рд╖ाрдПँ рдЪрд▓ाрдИ। рдк्рд░рдмोрдз, рдк्рд░рд╡ीрдг рдФрд░ рдк्рд░ाрдЬ्рдЮ рдиाрдо рд╕े рдХрдХ्рд╖ाрдПँ рдЕрдирд╡рд░рдд рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рд╣ैं। 1 рдоाрд░्рдЪ, 1971 рд╕े рдХेंрдж्рд░ीрдп рдЕрдиुрд╡ाрдж рдм्рдпूрд░ो рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдИ। рдпрд╣ рдЕрдиुрд╡ाрдж рдм्рдпूрд░ो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЖрджेрд╢ों, рдоैрди्рдпुрдЕрд▓ों рдЖрджि рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХрд░рддा рд╣ै। 26 рдЬूрди, 1975 рдХो рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдПрдХ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╡िрднाрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рд╡िрдзि рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХे рдЕрдзीрди 27 рдЕрдк्рд░ैрд▓, 1960 рдХो рдЬाрд░ी рдХिрдП рдЧрдП рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдХे рдЖрджेрд╢ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдЖрдпोрдЧ рдиे рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрдиूрдиों рдХा рд╣िंрджी рдкाрда рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдЕрдзिрд╕ूрдЪрдиाрдПँ, рд╡िрдзेрдпрдХ, рдХрд░ाрд░, рдмंрдзрдкрдд्рд░, рд╕ंрд╡िрджा рдЖрджि рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рднी рдпрд╣ рдЖрдпोрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै।

рд╣िंрджी рдХी рдЕрднिрд╡ृрдж्рдзि рдоें рд╕ूрдЪрдиा рдПрд╡ं рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрд╕ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рд╣िंрджी рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рд╕рдоिрддि рдХा рдЧрдарди 1950-51 рдоें рдХрд░ рджिрдпा рдеा। рдпрд╣ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рд╣िंрджी рдХी рджो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрдд्рд░िрдХाрдУं - рдЖрдЬрдХрд▓ рддрдеा рдмाрд▓ рднाрд░рддी рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рдЕрдирд╡рд░рдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рд╣िंрджी рдХी рдЕрдиेрдХ рдоौрд▓िрдХ рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рдХिрдпा рд╣ै।

рд░ेрд▓ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рднी рд╣िंрджी рдХे рдк्рд░рдЪाрд░-рдк्рд░рд╕ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдХрдЯिрдмрдж्рдз рд╣ै। рд░ेрд▓рд╡े рдмोрд░्рдб, рд╕ूрдЪрдиा, рд╕ंрд╣िрддाрдУं, рдиिрдпрдоाрд╡рд▓िрдпों рдЖрджि рдХे рд▓िрдП рд░ेрд▓ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рд░ेрд▓рд╡े рдмोрд░्рдб рддрдеा рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрджेрд╢ाрд▓рдп рдФрд░ рд╣िंрджी рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рд╕рдоिрддि рд╣िंрджी рдХे рд╡्рдпाрдкрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рдУрд░ рдк्рд░рдпрдд्рдирд╢ीрд▓ рд╣ै। рдХंрдк्рдпूрдЯрд░ рдоें рджेрд╡рдиाрдЧрд░ी рд▓िрдкि рддрдеा рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдХे рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рд╡िрднाрдЧ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рдЕрдиेрдХ рд╕ॉрдл्рдЯрд╡ेрдпрд░ рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рджिрд╢ा рдиिрд░्рджेрд╢ рджेрддा рд░рд╣ा рд╣ै।

рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдХा рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╡िрднाрдЧ рд╣िंрджी рдХी рдк्рд░рдЧрддि рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдЙрдд्рд╕ाрд╣िрдд рд╣ै। рд╕рди् 1976 рдХे рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдиिрдпрдо рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬрднाрд╖ा рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдПрд╡ं рдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рд╕рдорд╕्рдд рд░ाрдЬ्рдпों рдХो рддीрди рд╡рд░्рдЧों 'рдХ', 'рдЦ', 'рдЧ' рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕рдоें 'рдХ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें 70% 'рдЦ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें 40% рддрдеा 'рдЧ' рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें 10% рдХाрд░्рдп рд░ाрдЬрднाрд╖ा рд╣िंрджी рдоें рд╕ंрдкрди्рди рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП।

рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╡िрд╣ंрдЧाрд╡рд▓ोрдХрди рд╕े рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд╣ै рдХि рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдд्рд░ी рд╕рдоिрддि рддрдеा рдЖрдЬ рдХेंрдж्рд░ рд╕рд░рдХाрд░ рд╣िंрджी рдХे рдЙрди्рдирдпрди, рдк्рд░рдЪाрд░, рдк्рд░рд╕ाрд░ рддрдеा рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рддрдд्рдкрд░ рд╣ै। рднाрд░рдд рдмрд╣ुрднाрд╖ी, рдмрд╣ुрдзрд░्рдоी рддрдеा рдЕрдиेрдХ рд╕ंрд╕्рдХृрддिрдпों рдХा рд╕ंрдЧрдо рд╣ै। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХी рд╕्рдеिрддि рдоें рд╣рдо рдПрдХ рднाрд╖ा рдХी рдмाрдд рдордЬрдмूрддी рд╕े рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддे рдЪूँрдХि рдЕрди्рдп рд░ाрдЬ्рдпों рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рд░ौंрджрдХрд░ рд╣рдо рдЖрдЧे рдмрдв़рдХрд░ рдЙрди्рдирддि рдХे рд╢िрдЦрд░ рдирд╣ीं рдЫू рд╕рдХрддे। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдк्рд░рджрдд рд╣िंрджी рдЕрдм рдХेрд╡рд▓ 10 рд░ाрдЬ्рдпों (рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢, рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рдЭाрд░рдЦंрдб рдмिрд╣ाрд░, рдЙрдд्рддрд░ाрдЦंрдб, рд╣рд░िрдпाрдгा, рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдФрд░ рджिрд▓्рд▓ी) рдХी рднाрд╖ा рди рд╣ोрдХрд░ рд╕рдорд╕्рдд рднाрд░рдд рдХी рд╕ंрдкрд░्рдХ рднाрд╖ा рдмрди рдЧрдИ рд╣ै। рдоुंрдмрдИ рдФрд░ рдмेंрдЧрд▓ुрд░ु рдоें рдЬाрдиे рд╕े рдпрд╣ рдоाрд▓ूрдо рдирд╣ीं рдкрдб़рддा рдХि рд╣рдо рдХ्рд░рдорд╢ः рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░, рдХрд░्рдиाрдЯрдХ рдоें рд╣ै рдпा рджिрд▓्рд▓ी рдоें рд╣ै। рдЕрдм рд╣िंрджी рдХे рдЕрд░рдг्рдпрд░ोрджрди рдХा рд╕рдордп рдирд╣ीं рдоंрдЧрд▓ рдЧाрди рдХा рд╕рдордп рд╣ै। рдЕрдм рд╣िंрджी рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рднाрд╖ा рдХा рд░ूрдк рд▓े рд▓िрдпा рд╣ै। рдЕрдм рдЗрд╕े рдХिрд╕ी рдХी рднीрдЦ рдирд╣ीं рдЪाрд╣िрдП। рдЕрдм рддो рд╣िंрджी рджाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрдиेрдХ рдХंрдкрдиिрдпों рдХो рдЖрд╢्рд░рдп рджे рд░рд╣ी рд╣ै। рдпрд╣ рджीрдЧрд░ рдмाрдд рд╣ै рдХि рд╣िंрджी рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рдк्рд░рджрдд्рдд рд░ूрдк рдХाрдлी рдЬрдЯिрд▓ рдПрд╡ं рдЙрд▓рдЭрди рднрд░ा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╣िंрджी рдлिрд▓्рдоों, рдзाрд░ाрд╡ाрд╣िрдХों, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрдиों рддрдеा рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рдмाрдЬाрд░ рдиे рд╣िंрджी рдХी рдПрдХ рдирдпी рджिрд╢ा рджी рд╣ै।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।