เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคจिเคฌंเคง เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง

เคฐเคถिเคฎां เคฌांเคธเคฒ 

เคนिเคจ्เคฆी เค…เคง्เคฏाเคชिเค•ा, เคธเคฐเค•ाเคฐी เคฎिเคกเคฒ เคธ्เค•ूเคฒ, เคोเคŸीเคตाเคฒा, เคซเคฐीเคฆเค•ोเคŸ (เคชंเคœाเคฌ)

เคจिเคฐीเค•्เคทเค•ः- เคกॉ. เคฐเคตीเคจ्เคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ
เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธीเคจिเคฏเคฐ เคธैเค•เคฃ्เคกเคฐी เคธ्เคฎाเคฐ्เคŸ เคธ्เค•ूเคฒ (เคฒเฅœเค•े) เคชंเคœเค—เคฐाเคˆं เค•เคฒा, เคซเคฐीเคฆเค•ोเคŸ

เคธाเคฐांเคถः-
เคช्เคฐเค•ृเคคि เคจिเคฐ्เคฎिเคค เค‡เคธ เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคฎें เคธเคญी เคœीเคต-เคœंเคคु, เคจเคฆी, เคชเคนाเฅœ, เคœंเค—เคฒ, เคฐेเค—िเคธ्เคคाเคจ, เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคฎिเคฒเค•เคฐ เคธांเคธाเคฐिเค• เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคเค• เคฌाเคนเคฐी เค…เคฒौเค•िเค• เค›เคŸा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคœीเคตเคจ เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคญी เคเค• เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคนै เคœो เค‰เคธे เคฌुเคฆ्เคงि เคคเคค्เคต เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค†ंเคคเคฐिเค• เคธंเคคुเคท्เคŸि เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค•्เคทเคฃ เค•ुเค› เคจเคฏा เคฆेเค–เคจे เค”เคฐ เคจเคฏा เค•เคฐเคจे เค•ो เค†เคคुเคฐ เคฐเค–เคคा เคนै। เคนिเคจ्เคฆी เค•े เคช्เคฐเค–्เคฏाเคค เคตिเคฆ्เคตाเคจ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค‡เคธे เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค•ा เคจाเคฎ เคฆेเคคे เคนैं। เคœिเคธे เคนเคฎ เค…เค•्เคธเคฐ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค•เคคा เค•े เคจाเคฎ เคธे เคชुเค•ाเคฐเคคे เคนैं। เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคšिเคค เค‰เคจเค•ी เคธเคญी เคฐเคšเคจाเค“ं เค•े เค—เคนเคจ เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคฆ्เคตाเคฐा เคฎाเคจเคธिเค• เคฐूเคช เคธे เคตเคนी เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ, เค‰เคธเค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคเคตं เค‰เคธเค•ा เค…เคจुเคธเคฐเคฃ เค•ोเคˆ เค†เคธाเคจ เค•ाเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เคนै। เคฏเคน เค•ेเคตเคฒ เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्เคคा เค•े เคธเคนाเคฐे เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ा เคฌเคนเคคा เคนुเค† เคตเคน เคธाเค—เคฐ เคนै เคœो เคฎाเคจเคตीเคฏ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคนिเคค, เค‰เคธเค•े เคœाเค—เคฐूเค• เค•เคฐเคจे เคนिเคค, เค‰เคธเค•े เคญीเคคเคฐ เค…เคกिเค— เคšेเคคเคจเคคा เค•ा เคช्เคฐเคตाเคน เคฒिเค เคนुเค เค‰เคธे เคจिเคฐंเคคเคฐ เค•्เคฐिเคฏाเคถीเคฒ เคฐเค–เคจे เค•ी เค†เคธ เคฎें เคจिเคฐंเคคเคฐ เคฌเคนเคคा เคฐเคนเคคा เคนै। เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคตเคนी เคธाเค—เคฐ เคนैं।

เคฎुเค–्เคฏ เคถเคฌ्เคฆः- เคšिเคค्เคฐाเคค्เคฎเค•เคคा, เคฎाเคงुเคฐ्เคฏ, เคธเคนเคœเคคा, เคฒाเคตเคฃ्เคฏ, เค•ोเคฎเคฒเคคा, เคฐเคฎเคฃीเคฏเคคा, เค•เคฒाเคค्เคฎเค•เคคा, เคธเคฐเคธเคคा, เคฎเคจोเคนเคฐเคคा।

เค…เคœ्เคžाเคจ, เคฒाเคฒเคš, เคธ्เคตाเคฐ्เคฅ เคเคตं เคเค• เคฆूเคธเคฐों เคธे เค…เค•ाเคฐเคฃ เค†เค—े เคจिเค•เคฒเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ, เค†เคœ เค•ी เคฎाเคจเคตीเคฏ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคฌเคจ เคšुเค•ी เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ी เค“เคฐ เคธे เคœिเคคเคจे เคญी เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏे เคœा เคฐเคนे เคนै เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เค•ो เคฎเคจुเคท्เคฏ เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคจाเคฎ เคฆे เคฐเคนा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธी เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค›ाเคฏा เคฎें เค…เค•ेเคฒाเคชเคจ, เคฆ्เคตเคจ्เคฆ्เคต, เคญเคฏ, เค…เคถाเคจ्เคคि เค”เคฐ เคšिंเคคเคค เคญเคฐा เคœीเคตเคจ เคต्เคฏเคคीเคค เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै। เคนเฅ›ाเคฐों เคฒाเค–ों เค•ी เคคाเคฆाเคค เคฎें เค•ुเคฆเคฐเคค เค•ी เค“เคฐ เคธे เคฎिเคฒे เค‰เคชเคนाเคฐों เค•े เคฌเคฆौเคฒเคค เคญी เค‰เคธे เคถाเคจ्เคคि เคจเคนीं เคนै। เค•ाเคฐเคฃ, เค•ेเคตเคฒ เคฎाเคจเคธिเค• เคฐूเคช เคธे เคธंเคคुเคท्เคŸि เคจ เคนोเคจा เคนी เคนै। เคœो เคฌाเคนเคฐी เคฆिเค–ाเคตे เค…เคฅเคตा เค…ंเคงी เคฆौเฅœ เคฒเค—ाเคจे เคธे เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคी, เคตเคน เคคुเคท्เคŸि เค‡เคจ เคธเคญी เคธे เคฌเคนुเคค เคฆूเคฐ เคนै เค•िเคจ्เคคु เคนै เคนเคฎाเคฐे เค…ंเคฆเคฐ เค•े เคฌ्เคฐเคน्เคฎांเคก เค•ा เคเค• เคนिเคธ्เคธा เคนी।

เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคช्เคฐเค–्เคฏाเคค เคชंเคกिเคค เคเคตं เคญाเคตी เคชीเฅिเคฏों เค•े เคฒिเค เคฎाเคฐ्เค—เคฆเคฐ्เคถเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœाเคจे เคœाเคคे เคนैं। เค•्เคฏोंเค•ि เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคนी เค‰เคจเค•े เค—เคนเคจ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคตं เคงाเคฐ्เคฎिเค• เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เคเคตं เค…เคฅเค• เคช्เคฐเคฏाเคธों เคจे เค‰เคจ्เคนें เค•เคญी เค—िเคฐเคจे เคนी เคจเคนीं เคฆिเคฏा เค”เคฐ เคจ เคนी เค•เคญी เค เคนเคฐเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฆिเคฏा। เค‡เคจ เคธเคญी เค•ाเคฐเคฃों เคธे เค‰เคจ्เคนें เคฏเคน เคญเคฒी เคญाँเคคि เค…เคนเคธाเคธ เคนो เค—เคฏा เคฅा เค•ि เคฌाเคนเคฐ เค•ुเค› เคญी เคจเคนीं เคนै เคœो เค•ुเค› เคญी เคนै เคตเคน เค•ेเคตเคฒ เคนเคฎाเคฐे เค…ंเคฆเคฐ เคนी เคนै। เค…เคชเคจे เคธाเคฐे เคœीเคตเคจ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคตिเคญिเคจ्เคจ เคตिเคงाเค“ं เคฎें เค…เคจेเค• เคฐเคšเคจााเคँ เค•ी เค”เคฐ เค‰เคจ เคธเคญी เคฎें เค•ेเคตเคฒ เคตเคนी เค‰เคคाเคฐा เคœो เค‰เคจ्เคนें เค…ंเคฆเคฐ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคšเคฒा เค—เคฏा। เคญाเคตाเคฐ्เคฅ เคฏเคน เค•ि เค‰เคจเค•े เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ो เคฏเคฆि เคง्เคฏाเคจเคฐเคค्เคค เค…เคตเคฒोเค•เคจ เค•िเคฏा เคœाเค เคคो เคฏเคนी เคชाเคฏेंเค—े เค•ि เคตเคน เค•ेเคตเคฒ เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เคธे เคนी เคธเคฐाเคฌोเคฐ เคนै।

เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค†เคงुเคจिเค• เคฏुเค— เค•े เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฃ्เคก เคตिเคฆ्เคตाเคจ, เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคเคตं เค†เคฒोเคšเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เคนैं। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคช्เคฐाเคฏः เคธเคญी เคตिเคงाเค“ं เคฎें เคฒिเค–ा เคนै। เค‡เคจเคฎें เคจिเคฌंเคง, เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ, เค†เคฒोเคšเคจा, เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค†เคฆि เคช्เคฐเคฎुเค– เคตिเคงाเคँ เคนैं, เคœिเคจ เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เค•ृเคคिเคฏांे เค•ा เคช्เคฐเคฃเคฏเคจ เค•िเคฏा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•ी เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เค–्เคฏाเคคि เคเค• เคจिเคฌंเคงเค•ाเคฐ, เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธเค•ाเคฐ เคเคตं เค†เคฒोเคšเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคนै। เค‰เคจเค•े เคจिเคฌंเคงों เคฎें ‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง’ เค•ी เคชเคฐเค– เค”เคฐ เคชเคนเคšाเคจ เค•े เคฒिเค เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคฏเคน เคœाเคจเคจा เค…เคคि เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै เค•ि เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เคธे เค•्เคฏा เค†เคถเคฏ เคนै। ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ‘ เคถเคฌ्เคฆ เค•ो เคฐเคฎเคฃीเคฏเคคा เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคฒिเคฏा เคœाเคคा เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคฏเคน เคถเคฌ्เคฆ เคธंเคธ्เค•ृเคค เค•े ‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เค•ा เคนी เคเค• เคฐूเคช เคนै। ‘‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เค•ी เคต्เคฏुเคค्เคชเคค्เคคि ‘เคฒाเคฒिเคคเคธ्เคฏ เคญाเคตः’ เค•ी เค—เคˆ เคนै।" เคตเคธ्เคคुเคคः เคฏเคน เคถเคฌ्เคฆ เคฎंเคœुเคฒเคคा, เคšाเคฐुเคคा, เค…เคญिเคฐाเคฎเคคा เค‡เคค्เคฏाเคฆि เค•ा เคนी เคตाเคšเค• เคนै।

เคจिเคฌंเคง เคนिเคจ्เคฆी เค—เคฆ्เคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคเคตं เคตिเคšाเคฐ เคช्เคฐเคงाเคจ เคตिเค˜ा เคนै। เคธंเคธ्เค•ृเคค เค†เคšाเคฐ्เคฏों เคจे เค—เคฆ्เคฏ เค•ो เค•เคตिเคฏों เค•ी เค•เคธौเคŸी เคฎाเคจเคคे เคนुเค เค•เคนा เคนै, ‘‘เค—เคฆ्เคฏं เค•เคตिเคจां เคจिเค•เคทं เคตเคฆเคจ्เคคि"। เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เค—เคฆ्เคฏเค•ाเคฐ เค•े เคธเคฎเค•्เคท เคเค• เคšुเคจौเคคी เคญเคฐा เคธाเคนिเคค्เคฏिเค• เค•เคฐ्เคฎ เคนोเคคा เคนै เคœिเคธเคฎें เค‰เคธे เค•เคฒ्เคชเคจा เค”เคฐ เคญाเคตเคจाเค“ं เค•े เคธंเคฏเคฎिเคค เคฐเค–เคจा เคนोเคคा เคนै เคคाเค•ि เค‰เคธเค•ी เคฐเคšเคจा เคถैเคฒी เคคเคฐ्เค• เคฌुเคฆ्เคงि เคธे เคตंเคšिเคค เคจ เคนो เคธเค•े। เคฏूँ เคคो เคจिเคฌंเคง เค•िเคธी เคญी เคตिเคทเคฏ เคชเคฐ เคนो เคธเค•เคคा เคนै, เคฏเคฅा เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•, เคธाเคฎाเคœिเค•, เคฐाเคœเคจैเคคिเค•, เค†เคฐ्เคฅिเค• เค˜เคŸเคจाเค“ं เคชเคฐ เคฒेเค•िเคจ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคถोเคง เค†เคฒेเค– เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคจिเค•เคท เคชเคฐ เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคจिเคฌंเคงों เคชเคฐ เคตिเคตेเคšเคจ, เคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เคเคตं เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคนै। เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคจिเคฌंเคง เคฒेเค–เคจ เค•ा เค•्เคฐเคฎ เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เค•ाเคฒ เคธे เคนी เค…เค—्เคฐเคธเคฐ เคนै। "เค•िเคจ्เคคु เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เคนเคฐिเคถ्เคšเคจ्เคฆ्เคฐ เค•े เคธเคฎเคฏ เคคเค• เคจिเคฌंเคง เค•े เคธाเคฅ เคฒเคฒिเคค เคตिเคถेเคทเคฃ เค•ा เคช्เคฐเคšเคฒเคจ เคจเคนीं เคนुเค† เคฅा เคซिเคฐ เคญी เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•े เคจिเคฌंเคงों เคฎें เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคงों เค•ी เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคตिเคถेเคทเคคाเคँ เคฆिเค–ाเคˆ เคชเฅœเคคी เคนैं। เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคฏुเค— เคฎें เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคถुเค•्เคฒ, เคฌाเคฒเคฎुเค•เคจ्เคฆ เค—ुเคช्เคค, เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคชूเคฐ्เคฃ เคธिंเคน เค‡เคค्เคฏाเคฆि เคเคธे เคจिเคฌंเคงเค•ाเคฐ เคนुเค เคœिเคจเค•ा เคจिเคฌंเคง เคตिเคถुเคฆ्เคง เคญाเคตเคช्เคฐเคงाเคจ เคนै। เค‡เคจเค•े เคจिเคฌंเคงों เค•ो เคฒเคฒिเคค เค•ी เค•ोเคŸि เคฎें เคฐเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।" เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค‰เคจ เคธเคญी เคจिเคฌंเคงों เคฎें เคญाเคต เคชเค•्เคท เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคฌुเคฆ्เคงि เคชเค•्เคท เค•ी เคนी เคช्เคฐเคงाเคจเคคा เคฅी เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เคธเคญी เคจिเคฌंเคง เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค•ी เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคจเคนीं เค•िเคฏे เคœा เคธเค•เคคे। เคนाँ, เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคฏुเค— เคฎें เค†เค•เคฐ เค›ुเคŸ-เคชुเคŸ เคจिเคฌंเคง เค‡เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เค…เคตเคถ्เคฏ เคฒिเค–े เค—เคฏे। เคญाเคฐเคคेเคจ्เคฆु เคจे เคธ्เคตเคฏं เค…เคจेเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฒเคฒिเคค เคธाเคฎाเคœिเค• เค†เคฆि เคจिเคฌंเคง เคฒिเค–े เคนैं। เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•ाเคฒ เคฎें เคฎเคนाเคตीเคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी, เคกॉ. เคตाเคธुเคฆेเคต เคถเคฐเคฃ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ, เคกॉ. เคจเค—ेเคจ्เคฆ्เคฐ, เคกॉ. เคตिเคฆ्เคฏा เคจिเคตाเคธ เคฎिเคถ्เคฐ, เค…เคœ्เคžेเคฏ เคคเคฅा เค•ुเคฌेเคฐเคจाเคฅ เคฐाเคฏ เค†เคฆि เค•े เคจाเคฎ เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนैं। เค‡เคจ เคธเคญी เคจिเคฌंเคงเค•ाเคฐों เคจे เคตिเคšाเคฐ เคช्เคฐเคงाเคจ, เคตเคฐ्เคฃเคจाเคค्เคฎเค•, เคตिเคตเคฐเคฃाเคค्เคฎเค•, เคญाเคต-เคช्เคฐเคงाเคจ, เคต्เคฏंเค—्เคฏ-เคช्เคฐเคงाเคจ เคคเคฅा เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เคจिเคฌंเคง เคฒिเค–े เคนैं। เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคงों เค•ा เค…เคชเคจा เคเค• เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธ्เคฅाเคจ เคนै। เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคธเคญी เคจिเคฌंเคง เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เคธे เค“เคค-เคช्เคฐोเคค เคนैं। เคเค• เคฌाเคค เคฏเคนाँ เค•เคนเคจा เคตाँเค›เคจीเคฏ เคนो เคœाเคคा เคนै เค•ि เคฎाเคจเคตीเคฏ เคช्เคฐเคตृเคคि เค•ा เคเค• เคฏเคน เค—ुเคฃ เคนै เค•ि เคœिเคธ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคœैเคธी เคช्เคฐเคตृเคคि เคนोเคคी เคนै เคตเคน เค…เคชเคจे เค†เคธเคชाเคธ เค•ा เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ; เค‰เคธเคธे เคฎिเคฒเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค—ों เค‡เคค्เคฏाเคฆि เค•ो เคญी เคตเคน เค‰เคธी เคช्เคฐเคตृเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคนी เคฆेเค–เคคा เคนै เค…เคฅเคตा เคฆेเค–เคจा เคšाเคนเคคा เคนै। เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เคœिเคคเคจे เคญी เคจिเคฌंเคง เคฒिเค–े, เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เค…เคฅเคตा เค…เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคฐूเคช เคธे เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค‰เคจเค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคฐเคนी เคนै। เค…เคชเคจी เค•िเคคाเคฌ ’เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เค•ी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा’ เคญी เคฏเคนी เคตिเคถेเคทเคคा เคธाเคซ เคเคฒเค•เคคी เคนुเคˆ เคจเฅ›เคฐ เค†เคคी เคนै। เค‡เคธ เค•िเคคाเคฌ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•ाเคฒीเคฆाเคธ เคœी เคชเคฐ เค•ाเคซी เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा। เค…เคชเคจी เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค•ी เคช्เคฐเคตृเคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคนी เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เค•े เค•ाเคฐ्เคฏोंं เคฎें เคญी เคฏเคนी เค•ुเค› เคจिเค•ाเคฒเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा। เค‰เคจเค•े เค•ाเคฐ्เคฏों เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคตเคน เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि "เค‡เคธ เคฆेเคถ เค•ी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เคฎें เค…เคจेเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคตैเคšिเคค्เคฐ्เคฏ เค†เคฏे। เค•ाเคต्เคฏ เคฎें, เคšिเคค्เคฐ เคฎें, เคฎूเคฐ्เคคि เคฎें, เคตाเคธ्เคคु เคฎें, เคจृเคค्เคฏ-เค—ीเคค-เคตाเคฆिเคค्เคฐ เคฎें เค”เคฐ เคจाเคŸเค• เค†เคฆि เคšाเค•्เคทुเคท เค•เคฒाเค“ं เคธे เคจเคตीเคจ เคฌाเคคों เค•ा เคธเคฎाเคตेเคถ เคนोเคคा เค—เคฏा। เค”เคฐ เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคช्เคฐเคš्เค›เคจ्เคจ เค—เคคिเคถीเคฒเคคा เค•ा เคช्เคฐाเคฆुเคฐ्เคญाเคต เคนुเค†। เค‡เคธ เคฌเคนु-เคตिเคšिเคค्เคฐ เคœเคจเคฎंเคกเคฒी เค•े เคธเคฐ्เคตोเคค्เคคเคฎ เค•ो เคฐूเคช-เคฒเคฒिเคค เคฐूเคช-เคฆेเคจा เคฌเฅœी เคฎเคฐ्เคฎเคญेเคฆเคจी เคฆृเคท्เคŸि เค”เคฐ เค…เคฐ्เคฅเค—्เคฐाเคนिเค•ा เคถเค•्เคคि เค•ा เคชเคฐिเคšाเคฏเค• เคนै। เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เคฎें เคฏเคน เคถเค•्เคคि เคชूเคฐी เคฎाเคค्เคฐा เคฎें เคฅी। เค‡เคธीเคฒिเค เคตे เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคšेเคคเคจा เค•ो เคฒเคฒिเคค เคฐूเคช เคฆेเคจे เคฎें เค•ृเคคเค•ाเคฐ्เคฏ เคนुเค।‘‘ เคญाเคตाเคฐ्เคฅ เคฏเคน เค•ि เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เคจे เคœो เคญी เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎाเคœ เค…เคฅเคตा เคธเคญ्เคฏเคคा เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏे เคนों, เค•िเคจ्เคคु เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เค‰เคจเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค‰เคจเคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคญเคฐเคชूเคฐ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เคœी เคชเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‰เคธเคฎें เคธे เคญी เค…เคชเคจी เคฎเคจोเคตृเคค्เคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคนी เคฒाเคฒिเคคเคธ्เคฏ เคญाเคต เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•िเคฏा เคนै।

เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคฏเคน เคนै เค•ि เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคง เคฎें เคตिเคšाเคฐ เคช्เคฐเคงाเคจเคคा, เคšिเคจ्เคคเคจ, เคจिเคท्เค•เคฐ्เคทเคฃ, เคœ्เคžाเคจเคตเคฐ्เคงเคจ เคคเคฅा เคจिเคฐ्เคฆोเคท-เคฌंเคงเคค्เคต เค•ा เค—ुเคฃ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคธเคธे เคต्เคฏเค•्เคคि เคจिเคท्เค เคคा, เคญाเคตเคฎเคฏเคคा, เคนाเคฐ्เคฆिเค• เคต เคฎเคงुเคฐ เคธเคœ्เคœा เค•े เคคเคค्เคต เคญी เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เคฐเคนเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนृเคฆเคฏ เคเคตं เคฌुเคฆ्เคงि เคฆोเคจों เคชเค•्เคทों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคง เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคเคตं เคธเคถเค•्เคค เค—เคฆ्เคฏ เคตिเคฆ्เคฏा เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคคिเคท्เค िเคค เคนै। เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคง เคฎें เคตिเคšाเคฐों เค•े เคธाเคฅ เคญाเคตों เค•ी เคธुเค—ंเคง เคนोเคคी เคนै, เค—เคฆ्เคฏ เค•ाเคต्เคฏ เคœैเคธा เคฎाเคงुเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै, เค•เคตिเคคा เคœैเคธा เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคนोเคคा เคนै, เค•เคนाเคจी เคœैเคธा เคฐเคธ เคนोเคคा เคนै, เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เคœैเคธी เคธเคœीเคตเคคा เคนोเคคी เคนै เค”เคฐ เคฐेเค–ाเคšिเคค्เคฐ เคœैเคธी เคšिเคค्เคฐाเคค्เคฎเค•เคคा เคคเคฅा เคจाเคŸเค• เคœैเคธी เค—ूूเฅเคคा เคต เค—เคคिเคถीเคฒเคคा เคนोเคคी เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฒเคฒिเคค เคจिเคฌंเคง เค—เคฆ्เคฏ เคเคตं เคชเคฆ्เคฏ เค•े เคฎเคง्เคฏ เค•े เคธेเคคु เคนै। เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे เค…เคชเคจे เคจिเคฌंเคงों เค•े เคตเคธ्เคคु เคตिเคงाเคจ เคคเคฅा เคถिเคฒ्เคช เคตिเคงाเคจ เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เค•ो เค‰เคš्เคš เคธीเคฎा เคชเคฐ เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•े เคจिเคฌंเคง เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฎाเคงुเคฐ्เคฏ, เคธเคนเคœเคคा, เค•ोเคฎเคฒเคคा เค”เคฐ เคฐเคฎเคฃीเคฏเคคा เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं। ’เค…เคถोเค• เค•े เคซूเคฒ’ เคจाเคฎเค• เค…เคชเคจे เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เค•े เคชเคนเคฒे เคนी เคจिเคฌंเคง ’เค…เคถोเค• เค•े เคซूเคฒ‘ เคฎें เคตเคน เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि "เค…เคถोเค• เคฎें เคซिเคฐ เคซूเคฒ เค† เค—เคฏे เคนैं। เค‡เคจ เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฒाเคฒ-เคฒाเคฒ เคชुเคท्เคชों เค•े เคฎเคจोเคนเคฐ เคธ्เคคเคฌเค•ों เคฎें เค•ैเคธा เคฎोเคนเคจ เคญाเคต เคนै! เคตเคนुเคค เคธोเคš-เคธเคฎเคเค•เคฐ เค•เคจ्เคฆเคฐ्เคช-เคฆेเคตเคคा เคจे เคฒाเค–ों เคฎเคจोเคนเคฐ เคชुเคท्เคชों เค•ो เค›ोเฅœเค•เคฐ เคธिเคฐ्เคซ เคชाँเคš เค•ो เคนी เค…เคชเคจे เคคुเคฃीเคฐ เคฎें เคธ्เคฅाเคจ เคฆेเคจे เคฏोเค—्เคฏ เคธเคฎเคा เคฅा। เคเค• เคฏเคน เค…เคถोเค• เคนी เคนै।" เคจिเคฌंเคง เค•े เค‡เคธ เค—เคฆ्เคฏांเคถ เคฎें เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เค•ा เคญाเคตเคชเค•्เคท เค‡เคคเคจा เคช्เคฐเคฌเคฒ เคจเฅ›เคฐ เค† เคฐเคนा เคนै เค•ि เคฎाเคงुเคฐ्เคฏ, เคธเคนเคœเคคा, เค•ोเคฎเคฒเคคा เค‡เคค्เคฏाเคฆि เคถเคฌ्เคฆ เคญी เคซीเค•े เคจเฅ›เคฐ เค† เคฐเคนे เคนैं। เคซूเคฒ เค…เคชเคจे เค—ुเคฃों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคœो เคธ्เคฅाเคจ เคช्เคฐाเคช्เคค เค•เคฐ เคšुเค•े เคนैं। เคฏเคน เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เค•เคฐเคจा เคนी เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เค•ा เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคนै। เค…เคชเคจे เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคตिเคคเคฐ्เค• เคจाเคฎเค• เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เคญी เคตเคน เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค•ो เคตเคฐ्เคฃिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि "เค—्เคฏाเคฐเคน เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคฐเคตीเคจ्เคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคœैเคธे เคฎเคนाเคชुเคฐुเคท เค•े เคธंเคธเคฐ्เค— เคฎें เคฐเคนเคจा เคธौเคญाเค—्เคฏ เค•ी เคฌाเคค เคนी เค•เคนी เคœाเคเค—ी। เคฎुเคे เคฏเคน เคธौเคญाเค—्เคฏ เคฎिเคฒा เคฅा। เคœाเคจเค•เคฐ เค”เคฐ เค…เคจเคœाเคจ เคฎें เคฎैंเคจे เค‰เคธे เค•िเคคเคจा เคฒिเคฏा เคนै เค‡เคธเค•ा เค•ोเคˆ เคนिเคธाเคฌ เคจเคนीं เคนै, เค•िเคจ्เคคु เคœเคฌ เคธोเคšเค•เคฐ เค•ोเคˆ เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เคฒिเค–เคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เค†เคคा เคนै เคคो เค•ुเค› เคญी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฏाเคฆ เคจเคนीं เค†เคคा। เค•ेเคตเคฒ เคเค• เคนी เคฌाเคค เคฐเคน-เคฐเคนเค•เคฐ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เค•ो เค›ाเคช เคฒेเคคी เคนै-เค‰เคจเค•ा เคธเคนเคœ เคช्เคฐเคธเคจ्เคจ เคฎुเค–เคฎเคฃ्เคกเคฒ, เคธ्เคจेเคนเคฎेเคฆुเคฐ เคฌเฅœी-เคฌเฅœी เค†ँเค–ें เค”เคฐ เค…เคจเคจ्เคฏ-เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฎंเคฆ เคนाเคธ्เคฏ।" เคฌुเคฆ्เคงिเคคเคค्เคต เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ी เค•ोเคฎเคฒเคคा เค•े เค…เคนเคธाเคธ เค•ो เคšिเคค्เคฐเคฃ เค•เคฐเคจा เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เค•े เคฒाเคฒिเคค्เคฏเคฌोเคง เค…เคญिเคต्เคฏंเคœเคจा เค•ा เคเค• เคธเคถเค•्เคค เคนिเคธ्เคธा เคนै। เค‡เคธ เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค ’เคตเคธंเคค เค† เค—เคฏा เคนै’ เคจाเคฎเค• เคจिเคฌंเคง เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค‰เคจเค•ा เคฌเคนुเคค เคธा เคธเคฎเคฏ เค—ुเคฐुเคฆेเคต เคฐเคตीเคจ्เคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคœी เค•े เคธाเคฅ เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคฎें เคต्เคฏเคคीเคค เคนुเค†। เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เค…เคชเคจी เคฎเคฐ्เคฎाเคจुเคญूเคคि เค—ुเคฐुเคฆेเคต เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏोเคฆ्เคงाเคŸเคจ เค•เคฐเค•े เคญी เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•ी เคนै เคœो เคฎाเคจเคตीเคฏ เคœीเคตเคจ เคเคตं เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เค†เคชเคธी เคธंเคฌंเคงों เคชเคฐ เคฆृเคท्เคŸिเคชाเคค เค•เคฐเคคी เคจเฅ›เคฐ เค†เคคी เคนै। เค‡เคธी เคธंเคฌंเคง เคฎें เคฐाเคฎเคจिเคตाเคธ เค…เคชเคจी เค†เคธ्เคฅा เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ्เคถ เคจाเคฎเค• เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि "เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•ा เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคคเคฅा เค‰เคธเค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เค•ी เคต्เคฏाเค–्เคฏा เค•เคฐเคจा เคนै। เคธाเคงाเคฐเคฃเคคः เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•े เคตिเคฆ्เคตाเคจ เคœिเคธ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ा เคตिเคตेเคšเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคตเคน เคธाเคนिเคค्เคฏ เคคเคฅा เค…เคจ्เคฏ เคฒเคฒिเคค เค•เคฒाเค“ं เค•ा เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐเค•ृเคคि เค”เคฐ เคฎाเคจเคต เคœीเคตเคจ เค•े เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ी เคต्เคฏाเค–्เคฏा เค•िเคฏे เคฌिเคจा เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ा เคตिเคตेเคšเคจ เค•เคฐเคจा เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนै।"

เค…ंเค—्เคฐेเฅ›ी เคญाเคทा เค•े ’เคเคธ्เคฅेเคŸिเค•เคจैเคธ‘ เคถเคฌ्เคฆ เค•े เคธเคฎांเคคเคฐ เคนเคฎ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค•เคคा เคถเคฌ्เคฆ เค•ो เคฒे เคฒेเคคे เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เค•เคฒा เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เค‡เคธเคฎें เค…ंเคคเคฐ เคชाเคฏा เคœाเคคा เคนै। "เคตเคธ्เคคुเคค เค•เคฒाเค—เคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो ‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เคจाเคฎ เคฆेเค•เคฐ เค‰เคธे เคจैเคธเคฐ्เค—िเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคธे เคญिเคจ्เคจ เคธ्เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคœो เค‰เคšिเคค เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคฏเคน เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคธ्เคตीเค•ृเคค เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เคšिเคค्เคค เคฎें เคœो เคฒเคฒिเคค เคญाเคต เคนोเคคे เคนैं, เค‰เคจเค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि-เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ा เคจाเคฎ เคนी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคนै।" เคตिเค—เคค เคญी เคตเคฐ्เคฃिเคค เคฐเคนा เคฅा เค•ि เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค”เคฐ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคถเคฌ्เคฆ เคเค• เคฆूเคธเคฐे เค•े เคชเคฐ्เคฏाเคฏ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคชเคฐिเคฒเค•्เคทिเคค เคนोเคคे เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เค•เคฒाเค“ं เค•े เคตिเคญाเคœเคจ เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคฒเคฒिเคค เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो เคจैเคธเคฐ्เค—िเค• เคฎाเคจा เค—เคฏा เคนै เคฒेเค•िเคจ เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे เคฎเคจुเคท्เคฏ เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เคนैं। เค•िเคจ्เคคु เคซिเคฐ เคญी เค‡เคจเคฎें เคฎूเคฒเคญूเคค เค…ंเคคเคฐ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนी เคธ्เคตเคฏं เคนी เค…เคชเคจी เค•िเคคाเคฌ ’เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เค•ी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा’ เคฎें เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि "เคเค• เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคนै, เคฆूเคธเคฐा เคฎाเคจเคตीเคฏ เค‡เคš्เค›ाเคถเค•्เคคि เค•ा เคตिเคฒाเคธ เคนै। เคฆूเคธเคฐा เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคช्เคฐเคฅเคฎ เคฆ्เคตाเคฐा เคšाเคฒिเคค เคนोเคคा เคนै; เคชเคฐ เคนै เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•े เค…เคจ्เคคเคฐเคคเคฐ เค•ी เค…เคชाเคฐ เค‡เคš्เค›ा เค•ो เคฐूเคช เคฆेเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ। เคเค• เค•ेเคตเคฒ เค…เคจुเคญूเคคि เคฆेเค•เคฐ เคตिเคฐเคค เคนो เคœाเคคा เคนै, เคฆूเคธเคฐा เค…เคจुเคญूเคคि เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เคนोเค•เคฐ เค…เคจुเคญूเคคि-เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै। เคญाเคทा เคฎें, เคงเคฐ्เคฎाเคšเคฐเคฃ เคฎें, เค•ाเคต्เคฏ เคฎें, เคฎूเคฐ्เคคि เคฎें, เคšिเคค्เคฐ เคฎें เคฌाเคงा เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เคฎाเคจเคตीเคฏ เคถเค•्เคคि เค•ा เค…เคจुเคชเคฎ เคตिเคฒाเคธ เคนी เคตเคน เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคนै, เคœिเคธเค•ी เคนเคฎ เคฎीเคฎांเคธा เค•เคฐเคจे เค•ा เคธंเค•เคฒ्เคช เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒे เคนैं। เค…เคจ्เคฏ เค•िเคธी เค‰เคšिเคค เคถเคฌ्เคฆ เค•े เค…เคญाเคต เคฎें เคนเคฎ เค‰เคธे เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค•เคนेंเค—े। เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค…เคฐ्เคฅाเคค् เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคธे เคญिเคจ्เคจ, เค•िเคจ्เคคु เค‰เคธเค•े เคธเคฎाเคจ्เคคเคฐ เคšเคฒเคจे เคตाเคฒा เคฎाเคจเคตीเคฏ เคฐเคšिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ।" เคฏเคน เคคो เคธเคค्เคฏ เคนै เค•ि เคเค• เคตिเคถेเคท เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฎเคจोเคตृเคค्เคคि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคต्เคฏเค•्เคคि เค‰เคธी เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคจे เค…เคฅเคตा เคญाเคตाเคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคนेเคคु เคฌाเคง्เคฏ เคฐเคนเคคा เคนै।

‘เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคตिเคฐ्เคคเค•’ เคจाเคฎเค• เค…เคชเคจे เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เคญी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เค•ो เคฌเฅœे เคนी เคธंुเคฆเคฐ เคขंเค— เคธे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เค…เคชเคจे เคจिเคฌंเคง ’เคฎเคงुเคฐ เคฐเคธ เค•ी เคธाเคงเคจा เคฎें เคตเคน เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि "เคจเคจ्เคฆเคฆाเคธ เคจे เค ीเค• เคนी เค•เคนा เคนै เค•ि เคฏเคน เคญเค—เคตाเคจ เค•ी เค›ाเคฏा เคนै เคœो เคฎाเคฏा เค•े เคฆเคฐ्เคชเคฃ เคฎें เคช्เคฐเคคिเคซเคฒिเคค เคนुเคˆ เคนै-
 เคฏा เคœเค— เค•ी เคชเคฐเค›ॉเคน เคฐी เคฎाเคฏा เคฆเคฐ्เคชเคฃ เคฌीเคš।

เค…เคฌ เค…เค—เคฐ เคฆเคฐ्เคชเคฃ เค•ी เคชเคฐเค›ॉเคน เค•ी เคœाँเคš เค•ी เคœाเค เคคो เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนी เคฎाเคฒूเคฎ เคนोเค—ा เค•ि เค‡เคธเคฎें เค›ाเคฏा เค‰เคฒ्เคŸी เคชเฅœเคคी เคนै। เคœो เคšीเฅ› เคŠเคชเคฐ เคนोเคคी เคนै, เคตเคน เคจीเคšे เคชเฅœ เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เคœो เคจीเคšे เคนोเคคी เคนै, เคตเคน เคŠเคชเคฐ เคฆीเค–เคคी เคนै।" เค…เคชเคจे เคจिเคฌंเคงों เคฎें เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคจा เคฌुเคฆ्เคงि เคคเคค्เคต เค•े เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคธ्เคตเคฐूเคช เค•ा เคฆृเคท्เคŸिเคชाเคค เคนै เคœो เค•ेเคตเคฒ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เคนी เค•เคฐ เคฆिเค–ाเคฏा เค”เคฐ เค‡เคธเคฎें เคญी เค…เคฒौเค•िเค• เคฐूเคช เค•ो เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธเคฎเค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคจा เคนी เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เค•ा เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฐूเคช เค•ा เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถเคจ เคนै।

เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคนी เค•เคนเคคे เคนैं เคคเคฅा เคฎाเคจเคต เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคšिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคฆेเคคे เคนैं। เคตเคน เคธ्เคตเคฏं เคนी เค•เคนเคคे เคนैं "เคธเคค्เคชुเคฐुเคทो เค•े เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคจिเคตाเคธ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคฒเคฒिเคคा เคนी เคตเคน เคถเค•्เคคि เคนै เคœो เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ो เคจเคฏी เคฐเคšเคจाเค“ं เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคฏเคน เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐाเค—ृเคนीเคค เค…เคฐ्เคฅ เคฎाเคจเคต-เคฐเคšिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ो ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ‘ เค•เคนเคจा เค‰เคšिเคค เคนी เคนै।" เค…เคชเคจे เค•เคฒ्เคชเคฒเคคा เคจाเคฎเค• เคจिเคฌंเคง เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เคญी เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि "เค…เค—เคฐ เค†เคฆเคฎी เค…เคชเคจे เคถเคฐीเคฐ เค•ी, เคฎเคจ เค•ी, เคตाเค•् เค•ी เค…เคจाเคฏाเคธ เค˜เคŸเคจे เคตाเคฒी เคตृเคค्เคคिเคฏो เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐे, เคคो เค‰เคธे เค…เคชเคจी เคตाเคธ्เคคเคตिเค• เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคชเคนเคšाเคจเคจे เคฎें เคฌเคนुเคค เคธเคนाเคฏเคคा เคฎिเคฒे" เคญाเคตाเคฐ्เคฅ เคฏเคน เค•ि เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ेเคตเคฒ เคฌाเคนเคฐी เคฆिเค–ाเคตा เค…เคฅเคตा เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เค•े เค•ाเคฐ्เคฏों เคฎें เค…เคชเคจे เคฌुเคฆ्เคงि, เคฌเคฒ เค”เคฐ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคฌเคฐ्เคฌाเคฆी เคชเคฐ เค…เคฎाเคฆा เคฐเคนเคคा เคนै। เคฏเคฆि เคตเคน เค…เคชเคจे เค…ंเคฆเคฐ เคธ्เคตเคฏं เค•ी เคคเคฒाเคถ เค•เคฐे เคคो เค‰เคธे เค…เคชเคจी เค…เคธीเคฎ เคถเค•्เคคिเคฏों เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคนो เคธเค•เคคी เคนै เคœो เค•เคนीं เคจ เค•เคนीं เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฎाเคจเคตीเคฏ เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคฎें เคญी เคธเคนाเคฏी เคฐเคนेเค—ी। เค‰เคธी เค•ो เคชเคนเคšाเคจเคจे เคเคตं เค‰เคธเคธे เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคตाเคจे เค•ी เคถเค•्เคคि เค•ो เคนी เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค•ी เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เคนै।

เค‰เคจเค•े เคธเคฎเค—्เคฐ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฎाँ เคญเค—เคตเคคी เคฒเคฒिเคคा เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค…เคจेเค• เคธ्เคฅเคฒों เคชเคฐ เค†เคˆ เคนै, เคœिเคธเคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै เค•ि เคฎाँ เคญเค—เคตเคคी เคฒเคฒिเคคा เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคนी เคตे ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ‘ เคจाเคฎเค•เคฐเคฃ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เคกॉ. เค•เคตिเคคा เคฐाเคจी เค…เคชเคจी เค•िเคคाเคฌ ’เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा’ เคฎें เค•เคนเคคी เคนैं เค•ि "เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे เคถเค•्เคค เค†เค—เคฎों เคฎें เคตเคฐ्เคฃिเคค เคฎाँ เคญเค—เคตเคคी เคฒเคฒिเคคा เค•े เคธ्เคตเคฐूเคช เค”เคฐ เค•เคฒाเค“ं เคธे เค‰เคธเค•े เคธเคตเคง เค•ो เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเค•े เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เค—ुเคฃ ‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เค•ो เคนी เคฎाเคจเคต เคฐเคšिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ा เคจाเคฎ เคฆेเคจे เค•ा เคเค• เคช्เคฐเคฎुเค– เค•ाเคฐเคฃ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธเคธे เคชाเคถ्เคšाเคค्เคฏ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ-เคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•ो เคญाเคฐเคคीเคฏ เคชเคฐिเคชेเค•्เคท्เคฏ เค”เคฐ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฎें เคฆेเค–เคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฎिเคฒ เคธเค•เคคा เคนै।" เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธเคญी เค•เคฒाเค“ं เค•े เคเค• เคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•े เคฒिเค ’เคฒाเคฒिเคค्เคฏ’ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै। เคตे เคฎाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคธเคญी เค•เคฒाเค“ं เค•ी เค†เคค्เคฎा เคเค• เคนी เคนै। เค‡เคธ เค†เคค्เคฎा เค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคญाเคฐเคคीเคฏ เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคฆेเค–ा เค”เคฐ เคชเคฐเค–ा เคนै। เคจเคตीเคจ เคฐเคšเคจा เค•ी เค‡เคธ เคช्เคฐेเคฐเคฃा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนी เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे ‘เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคถเคฌ्เคฆ เค•ो เค‰เคชเคฏुเค•्เคค เคฎाเคจा เคนै। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคšैเคคเคจ्เคฏ เค•ी เคธीเคฎा เคนीเคจ เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคต्เคฏाเค•ुเคฒเคคा เค•ो เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค•ा เคฎूเคฒ เค‰เคค्เคธ เคฎाเคจा เคนै।

เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•ा เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคธिเคฆ्เคงांเคค เคธเคฎเคท्เคŸि เคฎाเคจเคต เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै, เคœिเคธเคฎें เคฒोเค• เคคเคค्เคต เค”เคฐ เคฎाเคจเคตเคคा เค•ा เคธเคฎाเคตेเคถ เคนो เคœाเคคा เคนै। เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคคเคค्เคต เค•ा เคฆूเคธเคฐा เค•ोเคฃ เคตेเคฆเคจा, เคญाเคทा เค”เคฐ เค›เคจ्เคฆ เค•ा เคคเคฅा เคคीเคธเคฐा เค•ोเคฃ เคฎिเคฅเค• เค•ा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎाเคจเคต, เคฎिเคฅเค•, เคตेเคฆเคจा, เคญाเคทा, เค›เคจ्เคฆ, เคธเคฎ्เคช्เคฐेเคทเคฃीเคฏเคคा เค•ा เคงเคฐ्เคฎ เค†เคฆि เคฎिเคฒเค•เคฐ เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคธिเคฆ्เคตांเคค เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคจเค•े เคฎूเคฒ เคฎें เค†เคธ्เคฅा เค•ा เคช्เคฐเคถ्เคจ เคนै, เคœिเคธे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‡เคš्เค›ा, เคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เค•्เคฐिเคฏा เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฏเคนाँ เค‡เคš्เค›ा เค›เคจ्เคฆ เคนै, เคœ्เคžाเคจ เคตेเคฆเคจा (เคฐเคธ เค†เคฆि)เคนै เค”เคฐ เค•्เคฐिเคฏा เคฎिเคฅเค• (เคฒोเค• เคคเคค्เคต)เคนै। เค‡เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เคกॉ. เค•เคตिเคคा เคฐाเคจी เค…เคชเคจी เค•िเคคाเคฌ ’เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा’ เคฎें เค•เคนเคคी เคนैं เค•ि ‘‘เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•ा เค†เคธ्เคฅाเคตाเคฆी เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ा เค•ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคฌिเคจ्เคฆु เคนै, เค‡เคธเคฒिเค เคตे เค‡เคš्เค›ा, เคœ्เคžाเคจ เค”เคฐ เค•्เคฐिเคฏा เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคธ, เค›เคจ्เคฆ เค”เคฐ เคฒोเค• เคคเคค्เคต เค•ी เคธเคฎीเค•्เคทा เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตे เค…เคชเคจे เคธिเคฆ्เคตांเคค เค•ा เคคाเคจा-เคฌाเคจा เคฎाเคจเคต เค•े เคšाเคฐों เค“เคฐ เคนी เคฌुเคจเคคे เคนैं। เคตे เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเคœเคจ เคธเคฎเคท्เคŸि เคฎाเคจเคต เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เคนी เคฎाเคจเคคे เคนैं, เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคจเค•े เคธเคฎเค—्เคฐ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคธเคฎเคท्เคŸि-เคฎाเคจเคต-เคšिเคจ्เคคเคจ เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคชเคฐिเคฒเค•्เคทिเคค เคนोเคคा เคนै। เค‰เคจเค•े เคจिเคฌंเคง,े เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ, เคธเคฎीเค•्เคทा, เคธाเคนिเคค्เคฏेเคคिเคนाเคธ เคคเคฅा เค…เคจ्เคฏ เคตिเคงाเค“ं เคฎें เคฎाเคจเคต เค•เคฒ्เคฏाเคฃ เค•ी เค•ाเคฎเคจा เคนै। เค‰เคจเค•ी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคนै เค•ि "เคจเคฐ เคฒोเค• เคธे เค•िเคจ्เคจเคฐ เคฒोเค• เคคเค• เคเค• เคนी เคฐाเค—ाเคค्เคฎเค• เคนृเคฆเคฏ" เคต्เคฏाเคช्เคค เคนै เคœिเคธเค•ा เคธंเคงाเคจ เคตे เค…เคชเคจे เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธी เคต्เคฏाเค•ुเคฒเคคा เค•ो เคตे เค…เคชเคจे เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ा เค…ंเค— เคฌเคจाเคคे เคนैं।"

เคธाเคฐांเคถ-
เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคจिเคฌंเคงों เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฌोเคง เคเค• เคคเคฐเคน เคธे เคฎाเคจเคต เคฐเคšिเคค เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคนै। เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เค•े เคฌिเคจा เค•िเคธी เคญी เคฒเคฒिเคค เค•เคฒा เค•ी เคฐเคšเคจा เคจเคนीं เค•ी เคœा เคธเค•เคคी। เคฏเคนी เคธเคนी เคนै। เค•ि เคธเคญी เคฒเคฒिเคค เค•เคฒाเค“ं เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคญिเคจ्เคจ เคนैं। เค‡เคธเคฒिเค เคจाเคฆाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เคธंเค—ीเคค, เคฐेเค–ाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เคšिเคค्เคฐ, เค…เค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เคธ्เคฅाเคชเคค्เคฏ เค—เคฆ्เคฏाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เคจृเคค्เคฏ, เคฐुเคชाเคค्เคฎเค• เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เคฎूเคฐ्เคคि เค”เคฐ เคตाเคฃी เค•े เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคฌोเคง เค•े เคฒिเค เค•ाเคต्เคฏ เค•เคฒा เค•ा เค†เคตिเคฐ्เคญाเคต เคนुเค†। เคฎाเคง्เคฏเคฎों เค•ी เค‡เคธ เคญिเคจ्เคจเคคा เคฎें เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เคเค•्เคฏ เคนै। เค•िเคธी เคเค• เค•เคฒा เคเค• เค•เคฒाเค•ाเคฐ เค…เคฅเคตा เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เค•ा เคฎूเคฒ्เคฏांเค•เคจ เคญी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคนी เคธเคฎ्เคญเคต เคนै।
***

เคชाเคฆ-เคŸिเคช्เคชเคฃिเคฏाँ

[i] เคฆेเคต เคฐाเคงाเค•ाเคจ्เคค, เคถเคฌ्เคฆเค•เคฒ्เคชเคฆ्เคฐुเคฎ, เคšเคคुเคฐ्เคฅ เค•ांเคก, เคฎोเคคीเคฒाเคฒ เคฌเคจाเคฐเคธी เคฆाเคธ, เคฆिเคฒ्เคฒी, 1961, เคชृเคท्เค -216
[ii] https://www.hindikunj.com/2020/02/lalit-nibandh.html
[iii] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เค•ी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा, เคจैเคตेเคง เคจिเค•ेเคคเคจ, เคตाเคฐाเคฃเคธी, 1965, เคชृเคท्เค -02
[iv] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค…เคถोเค• เค•े เคซूเคฒ, เคธเคธ्เคคा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎंเคกเคฒ, เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी, 1958, เคชृเคท्เค -01
[v] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคตिเคฐ्เคคเค•, เคธुเคทเคฎा-เคธाเคนिเคค्เคฏ-เคฎเคจ्เคฆिเคฐ, เคœเคตाเคนเคฐเค—ंเคœ, เคœเคฌเคฒเคชुเคฐ, เคชृเคท्เค -149
[vi] เคถเคฐ्เคฎा, เคกॉ. เคฐाเคฎเคตिเคฒाเคธ, เค†เคธ्เคฅा เค”เคฐ เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ, เค•िเคคाเคฌ เคฎเคนเคฒ เคช्เคฐाเค‡เคตेเคŸ เคฒिเคฎिเคŸेเคก, เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ, เคชृเคท्เค -19
[vii] เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคคเคค्เคต, เคธเคช्เคค เคธिंเคงु, เคฎเคˆ-1963, เคชृเคท्เค -25
[viii] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค•ाเคฒिเคฆाเคธ เค•ी เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा, เคจैเคตेเคง เคจिเค•ेเคคเคจ, เคตाเคฐाเคฃเคธी, 1965, เคชृเคท्เค -113
[ix] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคตिเคฐ्เคคเค•, เคธुเคทเคฎा-เคธाเคนिเคค्เคฏ-เคฎเคจ्เคฆिเคฐ, เคœเคตाเคนเคฐเค—ंเคœ, เคœเคฌเคฒเคชुเคฐ, เคชृเคท्เค -121
[x] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค—्เคฐंเคฅाเคตเคฒी เคญाเค—-7, เคฐाเคœเค•เคฎเคฒ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी, 1981, เคชृเคท्เค -35
[xi] เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค•เคฒ्เคชเคฒเคคा, เคœ्เคžाเคจเคฎंเคกเคฒ เคฒिเคฎिเคŸेเคก, เคฌเคจाเคฐเคธ, เคธंเคตเคค् 2012, เคชृเคท्เค -03
[xii] เคฐाเคจी เคกॉ. เค•เคตिเคคा, เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा, เคญाเคตเคจा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคฆिเคฒ्เคฒी, 1989, เคชृเคท्เค -30
[xiii] เคฐाเคจी เคกॉ. เค•เคตिเคคा, เคนเคœाเคฐी เคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคฒाเคฒिเคค्เคฏ เคฏोเคœเคจा, เคญाเคตเคจा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ, เคฆिเคฒ्เคฒी, 1989, เคชृเคท्เค -252

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।