рдЖрдиंрджрдк्рд░рдХाрд╢ рдЬैрди

рдЖрдиंрджрдк्рд░рдХाрд╢ рдЬैрди
‘рдкрд░ाрдЧ’ рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдпрд╢рд╕्рд╡ी рд╕ंрдкाрджрдХ рдФрд░ рд╢ीрд░्рд╖ рдХрдеाрдХाрд░ рдЖрдиंрджрдк्рд░рдХाрд╢ рдЬैрди рдХा рдЬрди्рдо 15 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1927 рдХो рд╢ाрд╣рдкुрд░ (рдЬि. рдоुрдЬрдл्рдлрд░ рдирдЧрд░, рдЙ.рдк्рд░.) рдХे рдПрдХ рд╕ंрдкрди्рди рдЬрдоींрджाрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдЙрдирдХी рд╕ृрдЬрди-рдпाрдд्рд░ा рдХेрд╡рд▓ рддेрд░рд╣ рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рд╕े рд╣ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी ‘рдЬीрд╡рди рдиैрдпा’ рд╕рд░рд╕ाрд╡ा рд╕े рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓ी ‘рдЕрдиेрдХांрдд’ рдкрдд्рд░िрдХा рдоें рд╕рди् 1941 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ рдеी। рдлिрд░ рддो рдиिрд░ंрддрд░ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд▓िрдЦрдиे рдХा рд╕िрд▓рд╕िрд▓ा рдЪрд▓ рдкрдб़ा। 200 рд╕े рдЕрдзिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ ‘рдзрд░्рдордпुрдЧ’, ‘рд╕ाрдк्рддाрд╣िрдХ рд╣िंрджुрд╕्рддाрди’, ‘рд╕рд░िрддा’ рд╡ ‘рдЬ्рдЮाрдиोрджрдп’ рд╕рд░ीрдЦी рдЙрд╕ рджौрд░ рдХी рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИं। 
рд╕рди् 1942 рдХे рднाрд░рдд рдЫोреЬो рдЖंрджोрд▓рди рдоें рджो рд╡рд░्рд╖ рдХा рд╕рд╢्рд░рдо рдХाрд░ाрд╡ाрд╕, рдЬिрд╕рдиे рдЙрдирдХे рд▓ेрдЦрдХ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХो рдФрд░ рдордЬрдмूрдд рдХिрдпा। 
рдЖрдиंрдж рдЬी рдиे рдХрдИ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХा рдХुрд╢рд▓ рд╕ंрдкाрджрди рдХिрдпा। 1959 рд╕े 1973 рддрдХ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдмाрд▓-рдкрдд्рд░िрдХा ‘рдкрд░ाрдЧ’ рдХे рд╕ंрдкाрджрдХ рд░рд╣े। рдЙрдирдХी рд╕ंрдкाрджрди-рдХрд▓ा рдХे рдЬाрджू рдиे ‘рдкрд░ाрдЧ’ рдХी рдХीрд░्рддि рдФрд░ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा рдХो рд╢िрдЦрд░ рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪा рджिрдпा। 
рдЙрдкрди्рдпाрд╕: ‘рдХрдардкुрддрд▓ी рдХे рдзाрдЧे’, ‘рддीрд╕рд░ा рдиेрдд्рд░’, ‘рдХुрдгाрд▓ рдХी рдЖँрдЦें’, ‘рдкрд▓рдХों рдХी рдвाрд▓’, ‘рддांрдмे рдХे рдкैрд╕े’, ‘рддрди рд╕े рд▓िрдкрдЯी рдмेрд▓’, ‘рдиाрдЧрдкाрд╢’, ‘рдПрдХ рдмिрд░рд╣рди рдЪिрдд्рддौреЬी’, ‘рдЖрдЧ рдФрд░ рдлूрд╕’, ‘рдЕंрддрд░्рдоुрдЦी’, рддрдеा ‘рдЖрдард╡ीं рднाँрд╡рд░’। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा ‘рдЪंрджрд░’ рдЙрдкрдиाрдо рд╕े рдЕрд╕्рд╕ी рд╕े рдЕрдзिрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд░ोрдоांрдЪрдХाрд░ी рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХी рднी рд░рдЪрдиा।  
рдХрд╣ाрдиी-рд╕ंрдЧ्рд░рд╣: ‘рдЖрдиंрджрдк्рд░рдХाрд╢ рдЬैрди рдХी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдХрд╣ाрдиिрдпाँ’, ‘рдЖрдЯे рдХे рд╕िрдкाрд╣ी’, ‘рд▓ाрд▓ рдкрди्рдиे’, ‘рдХाрд▓ рдХे рдкंрдЦ’, ‘рдЗрддि рдФрд░ рд╣ाрд╕’, ‘рд╕ंрд╢рдп рдХा рдпुрдЧ’ рддрдеा ‘рдоुрд░рдЧे’। рдЗрдирдоें ‘рдоुрд░рдЧे’ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें 11 рд╣ाрд╕्рдп рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╕ंрдХрд▓िрдд рд╣ै।
рдмाрд▓-рд╕ाрд╣िрдд्рдп: рдЖрдиंрдж рдЬी рдХी рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ ‘рдЖрдиंрджрдк्рд░рдХाрд╢ рдЬैрди рдХी рд╕ंрдкूрд░्рдг рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ’ (рд╕ंрдкाрджрдХ – рдк्рд░рдХाрд╢ рдордиु) рдЦाрд╕ा рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ुрдЖ। рдЙрдирдХी рд╕ौ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ, рдиाрдЯрдХ рдФрд░ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЙрд╕ рджौрд░ рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдмाрд▓ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХिाрдУं рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдП। рд╕рдЪिрдд्рд░ рд▓ोрдХ-рдХрдеा рдоाрд▓ा рдоें ‘рддेрд▓ंрдЧाрдиा рдХी рд▓ोрдХ рдХрдеाрдПँ’ (рддीрди рднाрдЧ), ‘рдбेрдирдоाрд░्рдХ рдХी рдХрдеाрдПँ’ (рддीрди рднाрдЧ) рддрдеा ‘рднाрд░рддीрдп рдЧौрд░рд╡ рдХी рд▓ोрдХ рдХрдеाрдПँ’ (рддीрди рднाрдЧ) рдк्рд░рдХाрд╢िрдд। рд░рд╣рд╕्рдп рдФрд░ рд░ोрдоांрдЪ рд╕े рдкूрд░्рдг рдлंрддाрд╕ी-рдХрдеा ‘рдЪंрдж्рд░рд▓ोрдХ рдХी рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी’ рдХी рд░рдЪрдиा। рдЕрдиेрдХ рдмाрд▓ рд░рдЪрдиाрдПँ рдкाрда्рдп рдкुрд╕्рддрдХों рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд।
рдмाрд▓ рдЙрдкрди्рдпाрд╕: ‘рднूрд▓рдиा рдордд рдХाрдХा’, ‘рдорд╣ाрдмрд▓ी рдХा рдн्рд░рдо’, ‘рддाрдК-рддिрд▓рдХू рдХी рдХрд╣ाрдиी’, ‘рд╕ोрдирдмाрд▓ा рдФрд░ рд╕ाрдд рдмौрдиे’ рддрдеा ‘рд╕ाँрд╡рд░ी рд╕рд▓ोрдиी’। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा ‘рдЕрджृрд╢्рдп рдоाрдирд╡’ (рдкाँрдЪ рдЦंрдб), ‘рдЕрджृрд╢्рдп рдПрдЯрдо’ (рдкाँрдЪ рдЦंрдб) рдФрд░ ‘рдЪाँрдж рдХी рдорд▓्рдХा’ (рджрд╕ рдЦंрдб) рд╕рд░ीрдЦी рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдФрдкрди्рдпाрд╕िрдХ рдХृрддिрдпाँ рднी। рдпे рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХिрд╢ोрд░ों рдоें рдмेрд╣рдж рд▓ाрдХрдк्рд░िрдп рд╣ुрдП рдеे। рд░ोрдоांрдЪрдХाрд░ी рдЬाрд╕ूрд╕ी рдмाрд▓ рдЙрдкрди्рдпाрд╕-рд╕ीрд░ीрдЬ ‘рдбрдмрд▓ рд╕ीрдХ्рд░ेрдЯ рдПрдЬेंрдЯ 001/2 рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд▓िрдЦे рдЧрдП рдЙрдкрди्рдпाрд╕ ‘рдЖрдлрдд рдХे рдкрд░рдХाрд▓े’, ‘рдвीрд▓ी рдИрдЯ рдХा рд░рд╣рд╕्рдп’, ‘рддू рдЪрд▓ рдоैं рдЖрдпा’ рдЖрджि рднी рдмрд╣ुрдд рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ुрдП। рдЗрдирдоें рд╕े рдХрдИ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдкрд░ाрдЧ’, ‘рд╕ाрд░िрдХा’ рдЖрджि рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдП। 
рдиाрдЯрдХ: ‘рдоाрд╕्рдЯрд░ рдЬी’ (1960) рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рддीрди рд░ंрдЧрдоंрдЪीрдп рдиाрдЯрдХ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा 50-55 рдиाрдЯрдХ рд╡िрднिрди्рди рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд। рдХрдИ рдиाрдЯрдХ рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी рдкрд░ рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд। ‘рдкрд░िрдпों рдХे рджेрд╢ рдоें’,  ‘рднूрдЦ рд╣реЬрддाрд▓’, ‘рдмрдЪрдд рдЖंрджोрд▓рди’, ‘рдЭрд▓्рд▓ीрд╡ाрд▓ा’ рдЖрджि рдиाрдЯрдХ рдмाрд▓ рдкाрдардХों рдоें рдмрд╣ुрдд рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╣ुрдП। рд░ोрдЪрдХ рдХॉрдоिрдХ्рд╕ рднी рд▓िрдЦे, рдЬिрдирдоें рд░ाрдо-рд╢्рдпाрдо рд╕ीрд░ीреЫ рдХा ‘рдбрдмрд▓-рд╕ीрдХ्рд░ेрдЯ рдПрдЬेंрдЯ’ ‘рдзрд░्рдордпुрдЧ’ рдоें рдзाрд░ाрд╡ाрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд। рдХुрдЫ рдХॉрдоिрдХ्рд╕ ‘рдЯिंрдХрд▓’ рдФрд░ ‘рдХंрдЪрди-рдХॉрдоिрдХ्рд╕’ рдоें рдзрд░ाрд╡ाрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЫрдкे।
рдиिрдзрди: 8 рдЬुрд▓ाрдИ, 1996 рдХो рдоुंрдмрдИ рдоें рдиिрдзрди।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।