рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рдФрд░ рдоीрдбिрдпा

рдбॉ. рдЕंрдЧрджрдХुрдоाрд░ рд╕िंрд╣
рдЕंрдЧрджрдХुрдоाрд░ рд╕िंрд╣

рдЕрд╕िрд╕्рдЯेрдг्рдЯ рдк्рд░ोреЮрд╕рд░ (рд╣िрди्рджी), рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдкी.рдЬी. рдХॉрд▓ेрдЬ, рдмाँрд╕рдЧाँрд╡, рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ (рдЙ.рдк्рд░.), рднाрд░рдд - 273403

рд╢ोрдзाрд▓ेрдЦ  рд╕ाрд░:
рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा (рдк्рд░рд╡ाрд╕ी) рдоें рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп рднाрд░рддीрдпों рдХा рд╣ै рддрдеा 3 рдХрд░ोреЬ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдпे рднूрдордг्рдбрд▓ рдХे 48 рджेрд╢ों рдоें рдлैрд▓े рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЕрдкрдиा рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдЬैрд╕े рдмрд╣ुрдзрд░्рдоी рд╣ै рд╡ैрд╕े рд╣ी рдпрд╣ाँ рдХा рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд╕рдоाрдЬ рднी рдмрд╣ुрдзрд░्рдоी, рдмрд╣ुрдЬाрддीрдп рдФрд░ рдмрд╣ुрднाрд╖ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрднाрдЬिрдд рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा-рдЙрдд्рдкीреЬिрдд рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा, рд╢्рд░рдоिрдХ рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдФрд░ рддिреЫाрд░рддी рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЬрд╣ाँ-рдЬрд╣ाँ рдпे рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡рд╣ाँ рд╡े рдЙрд╕ рджेрд╢ рдХे рдЖрд░्рдеिрдХ рддрди्рдд्рд░ рдХो рдореЫрдмूрдд рдХिрдпे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдпे рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд░ाрд╕рдд рдХो рдЕрдХ्рд╖ुрдг्рдг рдмрдиाрдпे рд╣ुрдП рд╣ैं рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХी рдЕрд▓рдЧ рдкрд╣िрдЪाрди рдмрд░рдХрд░ाрд░ рд╣ै рддрдеा рднाрд░рдд рд╕े рдЧрд╣рд░ा рд▓рдЧाрд╡ рднी। рдЖрдЬ рд╡िрдХрд╕िрдд рддрдеा рд╡िрдХाрд╕рд╢ीрд▓ рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдоें рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓ोрдЧ рдмрд╣ुрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ूрдк рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рднाрд╖ा, рд╕рдн्рдпрддा рдПрд╡ं рдкрд░рдо्рдкрд░ा рддрдеा рдоूрд▓्рдпों рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рднी рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдЙрди рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдоुрдХ्рдд рдХрдг्рда рд╕े рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдкिрддाрдорд╣ рднाрд░рддेрди्рджु рд╣рд░िрд╢्рдЪрди्рдж्рд░ рдХे рджोрд╣े рдХो рдХрд╣ рдЙрдарддे рд╣ैं рдХि, “рдиिрдЬ рднाрд╖ा рдЙрди्рдирддि рдЕрд╣ै рд╕рдм рдЙрди्рдирддि рдХो рдоूрд▓।” рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे 21-23 рдЬрдирд╡рд░ी, 2021 рдХो 17рд╡ाँ рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рдордиाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рдЬिрд╕рдоें рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рд╕े рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╕рдн्рдпрддा рдкрд░ рд╡िрдзिрд╡рдд рд╡िрдЪाрд░-рд╡िрдорд░्рд╢ рдХिрдпे। рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рд╕ुрд╡िрдзा-рд╣ेрддु рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рддрдеा рд╡ीрдЬा рдХे рдиिрдпрдоों рдХो рд╕рд░рд▓ рдмрдиाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░-рдЖрдзुрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХो рднाрд░рдд рд╕े рдЬुреЬा рд░рд╣рдиे рдХा рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдоाрдз्рдпрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ी рдЙрдирдХे рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдореЫрдмूрдд рдоाрдз्рдпрдо рднी рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी  рдЧрддिрд╡िрдзि рд╕े рд╣рдоेрд╢ा рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдиे рднाрд░рддिрдпों рдПрд╡ं рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी рдХрдо рдХрд░рдХे рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдиреЫрджीрдХ рд▓ाрдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рдЬो рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХि рд╕्рдеिрддि рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрд╡ं рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдоिрд▓рддी рд╣ै।

рдмीрдЬ рд╢рдм्рдж: рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा, рдоीрдбिрдпा, рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп।

рд╕ाрд╣िрдд्рдп-рд╕рдоीрдХ्рд╖ा:
‘рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा’ рдХा рдоुрдЦ्рдпाрд░्рде рд╣ै- рдЕрдкрдиी рдоाрддृрднूрдоि рд╕े рджूрд░ рд╡िрджेрд╢ рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рдиा рдЕрдерд╡ा ‘рдк्рд░рд╡ाрд╕рди’ рддो рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд╕े рддाрдд्рдкрд░्рдп рдЙрди рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдЧों рд╕े рд╣ै рдЬिрдирдХा рдоूрд▓ рд╕्рдеाрди рднाрд░рдд рд╣ै рдХिрди्рддु рдХिрд╕ी рдХाрд░рдг рд╕े рдЕрди्рдп рджेрд╢ों рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХी рдУрд░ рджृрд╖्рдЯिрдкाрдд рдХрд░рдиे рдкрд░ рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рд░ोрдоाрдиी рд▓ोрдЧों рдпा рдЬिрдк्рд╕िрдпों рдХे рднाрд░рдд рд╕े рджूрд╕рд░े рджेрд╢ों рдоें рдмрд╕рдиे рд╕े рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХा рдЖрд░рдо्рдн рд╣ुрдЖ, рд╡рд╣ी рднाрд╖ाрдИ рдФрд░ рдЬेрдиेрдЯिрдХ рдк्рд░рдоाрдг рд╕े рднी рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЬिрдк्рд╕िрдпों рдХा рдЙрдж्рдЧрдо рдордз्рдп рднाрд░рдд рд╣ी рд░рд╣ा рд╣ै। рдпे рд▓ोрдЧ 11рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдХрд░ीрдм рдпрд╣ीं рд╕े рдЙрдд्рддрд░-рдкрд╢्рдЪिрдо рдХी рдУрд░ рдЧрдпे рддрдеा рдИрд╕ा рд╕े 250 рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░्рд╡ рдкंрдЬाрдм рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрдИ рд╕рджिрдпों рддрдХ рдиिрд╡ाрд╕ рдХिрдпा рдПрд╡ं  500 рд╕े 1000 рдИ. рдХे рдордз्рдп рдХрдИ рдмाрд░ рдоें рдпे рд▓ोрдЧ рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें рдк्рд░рд╕्рдеाрди рдХिрдпे। рдордз्рдп рдПрд╢िрдпा рдХे рдбोрдо рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рдмंрдЬाрд░े рд░ोрдоाрдиी рд╕рдоाрдЬ рдХे рдмрдЪे рд╣ुрдП рдк्рд░рддिрдиिрдзि рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं। рдЪोрд▓ рд░ाрдЬाрдУं рдФрд░ рдмौрдж्рдз рдЕрднिрдпाрдиों рдХे рдХाрд░рдг рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдЧ рджрдХ्рд╖िрдг-рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдФрд░ рд╕ुрдоाрдд्рд░ा, рдорд▓рдп рдж्рд╡ीрдк рддрдеा рдмाрд▓ी рдоें рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХा рдЖрдзाрд░-рд╕्рддрдо्рдн рдмрдиे рддो 16рд╡ीं рд╕рджी рдХे рдордз्рдп рдоें рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ी рдордз्рдп рдПрд╢िрдпा рдФрд░ рдл़्рд░ांрд╕ рдХे рдЗрд▓ाрдХों рдоें рдЧрдпे рдФрд░ 18рд╡ीं рд╕рджी рддрдХ рдоाрд╕्рдХो рдФрд░ рд╕ेрдг्рдЯ рдкीрдЯрд░्рд╕рдмрд░्рдЧ рдоें рднी рдЕрдкрдиी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рджрд░्реЫ рдХрд░ाрдпी। 1834 рдоें рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा рдЬрдм рджाрд╕рдк्рд░рдеा рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рдХाрд░рдг  рдоॉрд░ीрд╢рд╕, рдЧुрдпाрдиा, рдХैрд░ीрдмिрдпाрдИ рдж्рд╡ीрдкों, рдл़ीрдЬ़ी, рд╕ूрд░ीрдиाрдо, рдкूрд░्рд╡ी рдЕрдл़्рд░ीрдХा, рд╢्рд░ीрд▓ंрдХा, рдмрд░्рдоा рдФрд░ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдорд▓ाрдпा рдХे рдЪाрдп рдмाрдЧाрдиों рдоें рдореЫрджूрд░ों рдХी рдХрдоी рд╣ो рдЧрдпी। рддрдм рдЕंрдЧ्рд░ेреЫ рдЙрди्рдиीрд╕рд╡ीं рд╕рджी рдоें рднाрд░рддीрдп рд╢्рд░рдоिрдХों рдХो рдЫрд▓-рдмрд▓ рд╕े рдХрд░ाрд░рдмрди्рдж рдХрд░рдХे рдмँрдзुрдЖ рдордЬ़рджूрд░ों рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓े рдЧрдпे। рдХाрд▓ाрди्рддрд░ рдоें рдпे рд╕рднी рдореЫрджूрд░ рдЬिрд╕ рджेрд╢ рдоें рдЧрдпे рдЙрд╕ी рджेрд╢ рдХो рдЕрдкрдиा рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдФрд░ рд╡рд╣ीं рдмрд╕ рдЧрдпे। рднाрд░рддीрдп рдоूрд▓ рдХे рдЖрдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों рдХी рд╕ंрддрддि рдоें рдЕрдм рднी рдЕрдкрдиे рдкिрддृрджेрд╢ рдХे рдк्рд░рддि рд▓рдЧाрд╡ рдФрд░ рджेрд╢рднрдХ्рддि рджिрдЦрд▓ाрдпी рдкреЬрддी рд╣ै।

рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп рдХी рдмाрдд рдХी рдЬाрдп рддो рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рднाрд░рддीрдпों рдХा рд╣ै рддрдеा 3 рдХрд░ोреЬ рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдпे рднूрдордг्рдбрд▓ рдХे 48 рджेрд╢ों рдоें рдлैрд▓े рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЕрдкрдиा рднाрд░рддीрдп рд╕рдоाрдЬ рдЬैрд╕े рдмрд╣ुрдзрд░्рдоी рд╣ै рд╡ैрд╕े рд╣ी рдпрд╣ाँ рдХा рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд╕рдоाрдЬ рднी рдмрд╣ुрдзрд░्рдоी (рд╣िрди्рджू, рдоुрд╕рд▓рдоाрди, рд╕िрдХ्рдЦ, рдЗрд╕ाрдИ, рдмौрдж्рдз, рдЬैрди, рдкाрд░рд╕ी рдЖрджि), рдмрд╣ुрдЬाрддीрдп (рдк्рд░ाрдп: рд╕рднी рдЬाрддिрдпाँ) рдФрд░ рдмрд╣ुрднाрд╖ी (рд╣िрди्рджी, рдмंрдЧ्рд▓ा, рдХрди्рдиреЬ, рдЙреЬिрдпा, рдорд▓рдпाрд▓рдо, рдЧुрдЬрд░ाрддी, рдорд░ाрдаी, рддेрд▓ुрдЧु рдЖрджि) рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд╣ी рд╣ैं рдЬो рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ूрдк рд╕े рд╡िрднाрдЬिрдд рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा- рдЙрдд्рдкीреЬिрдд рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा, рд╢्рд░рдоिрдХ рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдФрд░ рддिреЫाрд░рддी рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддे рд╣ैं। рд╡िрд╢्рд╡ рдХे 11 рдРрд╕े рджेрд╢ рд╣ैं рдЬрд╣ाँ рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा 5 рд▓ाрдЦ рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕े рдЕрдзिрдХ рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рд╡े рд╡рд╣ाँ рдХि рдЖрд░्рдеिрдХ, рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд╢ा рдПрд╡ं рджिрд╢ा рддрдп рдХрд░рдиे рдоें рдЕрдкрдиी рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдЗрди рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ, рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдФрд░ рдЖрд░्рдеिрдХ рджрд╢ा рдХाреЮी рдореЫрдмूрдд рд╣ै। рдЬрд╣ाँ-рдЬрд╣ाँ рдпे рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡рд╣ाँ рд╡े рдЙрд╕ рджेрд╢ рдХे рдЖрд░्рдеिрдХ рддрди्рдд्рд░ рдХो рдореЫрдмूрдд рдХिрдпे рд╣ुрдП рд╣ैं рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рдпे рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд░ाрд╕рдд рдХो рдЕрдХ्рд╖ुрдг्рдп рдмрдиाрдпे рд╣ुрдП рд╣ैं рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХी рдЕрд▓рдЧ рдкрд╣िрдЪाрди рдмрд░рдХрд░ाрд░ рд╣ै рддрдеा рднाрд░рдд рд╕े рдЧрд╣рд░ा рд▓рдЧाрд╡ рднी। рдЗрди рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдоें рдореЫрджूрд░, рд╡्рдпाрдкाрд░ी, рд╢िрдХ्рд╖рдХ, рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрдирдХрд░्рддा, рдбॉрдХ्рдЯрд░, рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░, рдк्рд░рдмрди्рдзрдХ рдЖрджि рдЖрддे рд╣ैं, рдЗрдирдХे рд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиे рдоें рдЗрдирдХी рдкрд░рдо्рдкрд░ाрдЧрдд рд╕ोрдЪ, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдоूрд▓्рдп рдФрд░ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдпोрдЧ्рдпрддा рдиे рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा। рд╡िрд╢्рд╡-рдкрдЯрд▓ рдкрд░ рд╕ूрдЪрдиा рддрдХрдиीрдХ рдХो рдк्рд░рднाрд╡ी рдмрдиाрдиे рдоें рднी рдЗрдирдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рднूрдоिрдХा рдХो рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें 09 рдЬрдирд╡рд░ी, 2003 рд╕े рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕ी рджिрди рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдл्рд░ीрдХा рд╕े рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рд╡ाрдкрд╕ рдЖрдпे рдеे। рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХो рд╡िрджेрд╢ों рдоें рдЕрдиेрдХ рдХрдаिрдиाрдИрдпों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рджेрд╢ рдХे рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे реШाрдиूрди рд╣ैं рддрдеा рд╡рд╣ाँ рдкрд░ рдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рдк्рд░рддि рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рджृрд╖्рдЯрдХोрдг рднी। рдпрджि рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХा рдоूрд▓्рдпांрдХрди рдХिрдпा рдЬाрдп рддो рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡िрдХाрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। 18рд╡ीं рд╢рддाрдм्рджी рдоें рднाрд░рдд рд╕े рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧ рдЧिрд░рдоिрдЯिрдпा рдореЫрджूрд░ рдмрдирдХрд░ рджрдХ्рд╖िрдгी рдЕрдл्рд░ीрдХा рдЧрдпे рддो рд╡рд╣ाँ рдХे рд╢ाрд╕рдХों рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрдирдХे рд▓िрдП рдЕрдиेрдХ рднेрджрднाрд╡рдкूрд░्рдг рдиिрдпрдо рдмрдиाрдпे рдЧрдпे рдЬिрд╕рдХा рдЗрди рд▓ोрдЧों рдиे рднрд░рдкूрд░ рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиी рдЖрд╡ाреЫ рдХो рдмुрд▓рди्рдж рдХिрдпा рдЬिрд╕рдоें рд╡рдХीрд▓, рдкрдд्рд░рдХाрд░ рдФрд░ рдиेрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдЬी рдиे рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ूрдк рд╕े рд╕рд╣ाрд░ा рджेрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рдХुрдЫ рджेрд╢ों рдоें рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХि рд╕्рдеिрддि рд╡рд╣ाँ рдХे рдиिрд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд╕рдоाрди рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै рдФрд░ рд╡े рд╢ाрд╕рди рд╕рдд्рддा рдоें рдЕрдкрдиी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднाрдЧीрджाрд░ी рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЬैрд╕े- рдоॉрд░ीрд╢рд╕, рд╕ूрд░ीрдиाрдо, реЮिрдЬी рддрдеा рдЯ्рд░िрдиिрдбाрдб рдЖрджि।

рдЖрдЬ рд╡िрдХрд╕िрдд рддрдеा рд╡िрдХाрд╕рд╢ीрд▓ рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рдоें рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓ोрдЧ рдмрд╣ुрд╕ंрдЦ्рдпрдХ рд░ूрдк рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рднाрд╖ा, рд╕рдн्рдпрддा рдПрд╡ं рдкрд░рдо्рдкрд░ा рддрдеा рдоूрд▓्рдпों рдкрд░ рдкूрд░्рдг рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рдЙрди рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдоुрдХ्рдд рдХрдг्рда рд╕े рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдкिрддाрдорд╣ рднाрд░рддेрди्рджु рд╣рд░िрд╢्рдЪрди्рдж्рд░ рдХे рджोрд╣े рдХो рдХрд╣ рдЙрдарддे рд╣ैं рдХि, “рдиिрдЬ рднाрд╖ा рдЙрди्рдирддि рдЕрд╣ै рд╕рдм рдЙрди्рдирддि рдХो рдоूрд▓।” рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे 21- 23 рдЬрдирд╡рд░ी, 2021 рдХो 17рд╡ाँ рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рдордиाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рдЬिрд╕рдоें рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ों рд╕े рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдЗрдХрдЯ्рдаा рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╕рдн्рдпрддा рдкрд░ рд╡िрдзिрд╡рдд рд╡िрдЪाрд░-рд╡िрдорд░्рд╢ рдХिрдпे। рдЖрдЬ рднी рдЙрдирдХे рднीрддрд░ рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рддि рд▓рдЧाрд╡ рд╣ै, рдЙрдирдХो рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХी рдоिрдЯ्рдЯी рдЕрдм рднी рдЕрдЪ्рдЫी рд▓рдЧрддी рд╣ै। рд╡े рдЕрдкрдиे рдкूрд░्рд╡рдЬों рдХी рдпाрджों рдХो рд╕ंрдЬोрдпे рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕ рднाрд░рдд рджेрд╢ рдХा рд╡े рдЙрдд्рдеाрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рдеोреЬी-рд╕ी рдЖрд╣ुрддि рджेрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рд╕ुрд╡िрдзा-рд╣ेрддु рдкाрд╕рдкोрд░्рдЯ рддрдеा рд╡ीрдЬा рдХे рдиिрдпрдоों рдХो рд╕рд░рд▓ рдмрдиाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै।

рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдм рднाрд░рддीрдп рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп рдХो рдЕрдкрдиी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП ‘рдЕрдкрдиे рднाрд░рдд рдХो рдЬाрдиे’ рдЬैрд╕ी рдпोрдЬрдиा рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै рддрдеा рдпुрд╡ाрдУं рдХे рд▓िрдП рдЕрдиेрдХ рдЫाрдд्рд░рд╡ृрдд्рддि рд╕्рдХीрдо рднी। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं рднाрд░рддीрдп рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдХेрди्рдж्рд░ рдХा рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рднी рдЕрдм рдЕрдкрдиे рдкाँрд╡ рддेрдЬी рд╕े рдлैрд▓ा рд░рд╣ा рд╣ै рддो рд╡рд╣ीं рдЕрдиेрдХ рджेрд╢ рдХे рдЕрдиेрдХ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдкीрда рдХा рднी рд╕ृрдЬрди рднाрд░рддीрдп рд╕рд░рдХाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдФрд░ рдмिрд╣ाрд░ рдХी рд╕рд░рдХाрд░ ‘рдЬреЬों рдХी рдЦोрдЬ’ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд░िрдЭाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдФрд░ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХे рди्рдпाрд╕ рддрдеा рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рдХ्рд╖рдорддाрдУं рдФрд░ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ рдХो рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рдХी рд░ाрдЬрдзाрдиी рджिрд▓्рд▓ी рдоें ‘рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рдХेрди्рдж्рд░’ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг реШрджрдо рд╣ै। рдЕрдиिрд╡ाрд╕ी рднाрд░рддिрдпों рддрдеा рднाрд░рддीрдп рд░ाрд╖्рдЯ्рд░िрдХों рдХे рд╡ैрд╡ाрд╣िрдХ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдХे рдЯूрдЯрди рдХी рд╕рдорд╕्рдпा рд╡िрд╢ेрд╖рдХрд░ рджिрд▓्рд▓ी, рдкंрдЬाрдм, рдЖрди्рдз्рд░рдк्рд░рджेрд╢, рд╣рд░िрдпाрдгा рдЖрджि рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЖрдЬрдХрд▓ рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै рдЗрд╕рдХे рд╕рдоाрдзाрди рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ाрджिрдпों рдХा рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдкंрдЬीрдХрд░рдг рдФрд░ рдЕрдиिрд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдпों рдХे рд╕ाрде рд╢ाрджिрдпों рдкрд░ рдПрдХ рдкुрд╕्рддिрдХा рдХा рдк्рд░рдХाрд╢рди рдХिрдпा рддो рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХाрдордЧाрд░ों рдХे рд▓िрдП ‘рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдмीрдоा рдпोрдЬрдиा’ рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рднी рд╣ुрдИ।

рднाрд░рдд рдоें рдоीрдбिрдпा рдЪौрдеे рд╕्рддрдо्рдн рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╣ै। рдоीрдбिрдпा, рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдоीрдбिрдпрдо рдХा рдмрд╣ुрд╡рдЪрди рд╣ै, рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕ंрдЪाрд░ рдХे рдЬिрддрдиे рдоाрдз्рдпрдо рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ैं, рдЙрди рд╕рдмрдХा рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ूрдк рдоीрдбिрдпा рд╣ै। рдЬрдм рд╣рдо рдЕрдкрдиे рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдЬрди-рдЬрди рддрдХ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं рдпा рджूрд╕рд░ों рдХे рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рдЧ्рд░рд╣рдг рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рддो рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╣рдоें рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдоाрдз्рдпрдо рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдкреЬрддी рд╣ै, рддрднी рд╣рдо рдЕрдкрдиी рдмाрдд рджूрд╕рд░ों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪा рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдоिрдбिрдпा рджो рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╣ोрддी рд╣ै- рдк्рд░िрдг्рдЯ рдоीрдбिрдпा рдФрд░ рдЗрд▓ेрдХ्рдЯॉрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा। рдк्рд░िрдг्рдЯ рдоीрдбिрдпा рдоें рд╣рдоाрд░ी рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ, рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ рддрдеा рдЕрди्рдп рд▓िрдЦिрдд рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдЖрддी рд╣ैं рддो рдЗрд▓ेрдХ्рдЯॉрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा  рдоें рд╣рдоाрд░े рд░ेрдбिрдпो, рдЯी. рд╡ी., рдЗрдг्рдЯрд░рдиेрдЯ рдЖрджि। рдЗрди्рд╣ीं рдоाрдз्рдпрдоों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╣рдо рджेрд╢-рд╡िрджेрд╢ рдоें рдШрдЯिрдд рд╣ो рд░рд╣ी рдШрдЯрдиाрдУं рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं, рдпрд╣ी рдоीрдбिрдпा рд╣ै।1 рдоीрдбिрдпा рдХिрд╕ी рднी рджेрд╢ рдФрд░ рд╕рдоाрдЬ рдХे рд▓िрдП рдРрд╕े-рдРрд╕े рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдк्рд░рд╣рд░ी рдХे рд╕рдоाрди рдХाрд░्рдп рдХो рдЕंрдЬाрдо рджेрддे рд╣ुрдП рд╕ंрд╡ाрдж рд╡рд╣рди рдХрд░рддा рд╣ै рддрдеा рд╡िрднिрди्рди рд╡рд░्рдЧों, рд╕рдд्рддा рдХेрди्рдж्рд░ों, рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдХे рдмीрдЪ рд╕ेрддु рдХा рдХाрд░्рдп рднी рдХрд░рддा рд╣ै। рдХिрд╕ी рджेрд╢ рдХि рдЙрди्рдирддि рдФрд░ рдк्рд░рдЧрддि рдоें рдоीрдбिрдпा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднूрдоिрдХा рдЕрджा рдХрд░рддा рд╣ै। рдЪाрд╣े рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рдЖрди्рджोрд▓рди рдХा рджौрд░ рд░рд╣ा рд╣ो, рдЪाрд╣े рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХी рднाрд╡рдиा рдХा рдЬोрд╢ рд▓ोрдЧों рдоें рднрд░рдиे рдХी рдмाрдд рд╣ो рдпा рдЬрдирдЬाрдЧрд░ूрдХрддा реЮैрд▓ाрдиे рдХी рдмाрдд рд╕рднी рдоें рдоीрдбिрдпा рдиे рдмреЭ-рдЪреЭрдХрд░ рдЕрдкрдиी рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡рд╣рди рдХिрдпा рддो рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХो рд▓ेрдХрд░ рднी рдоीрдбिрдпा рдиे рдЕрдкрдиा рдХाрдо реЩूрдмрд╕ूрд░рддी рд╕े рдХिрдпा।

рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ा рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд╡िрдзрддा рд╣рдоें рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЬрдЧрд╣ рдоिрд▓ рдЬाрддी рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рд╕ीрдзा рд╕ा рдк्рд░рдоाрдг рдпрд╣ рдХрд╣ाрд╡рдд рд╣ै рдХि, “рдХोрд╕-рдХोрд╕ рдкрд░ рдмрджрд▓े рдкाрдиी, рдЪाрд░ рдХोрд╕ рдкрд░ рдмाрдиी।” рднाрд░рдд рдХी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा 125 рдХрд░ोреЬ рдХे рдЬाрджुрдИ рдЖंрдХреЬे рдХो рдкाрд░ рдХрд░ рдЧрдпी рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ाँ рдкрд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд░ूрдк рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 121 рднाрд╖ाрдПँ рдмोрд▓ी рдФрд░ рд╕рдордЭी рдЬाрддी рд╣ैं рдЬिрдирдоें рд╕े 22 рднाрд╖ाрдУं рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЖрдард╡ीं рдЕрдиुрд╕ूрдЪी рдоें рдоाрди्рдпрддा рдоिрд▓ी рд╣ुрдИ рд╣ै।

рдоीрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХे рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХो рдмреЩूрдмी рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░ рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдз्рдпाрди рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рд╕े рдЦींрдЪा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХा рд╕рдоाрдзрди рднी рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рд▓ेрдЦрдХों рдПрд╡ं рдкрдд्рд░рдХाрд░ों рдХा рд╣िрди्рджी рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдоें рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рд╣ै। рд╣िрди्рджी рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХो рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдкрд╣िрдЪाрди рджिрд▓ाрдиे рдоें рдЗрди рд▓ेрдЦрдХों рдХे рдпोрдЧрджाрди рдХो рднुрд▓ाрдпा рдирд╣ीं рдЬा рд╕рдХрддा। рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд░рд╣ рд░рд╣े рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдЕрдкрдиे рд╕ाрде рдХेрд╡рд▓ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд╕рдн्рдпрддा рд▓ेрдХрд░ рд╣ी рдЧрдпे рдкрд░ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рд▓ेрдЦрдиी рдж्рд╡ाрд░ा рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдирдпी рдкрд╣िрдЪाрди рджिрд▓ाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा। рд╡े рдЕрдкрдиी рднाрд╖ा рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рд▓рдЧाрддाрд░ рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддे рд░рд╣े рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЗрд╕ी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХा рд╣ी рдкрд░िрдгाрдо рд╣ै рдХि рдЖрдЬ рд╣рдоाрд░े рд╕ाрдордиे рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдирдпे рдХрд▓ेрд╡рд░ рдоें рдЖрдХрд░ рдЕрдкрдиी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рджрд░्реЫ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдЕрд╡рдзाрд░рдгा ‘рд╡рд╕ुрдзैрд╡ рдХुрдЯुрдо्рдмрдХрдо्’ рдФрд░ ‘рд╕рдд्рдпं рд╢िрд╡ं рд╕ुрди्рджрд░рдо्’ рдХो рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдХोрдиे-рдХोрдиे рдоें реЮैрд▓ाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХिрдпा рддрдеा рдЗрдирдХे рд▓ेрдЦрди рдоें рдк्рд░ाрдЪीрди рдПрд╡ं рдЕрд░्рд╡ाрдЪीрди рдХा рд╕рдорди्рд╡िрдд рд░ूрдк рднी рд╣рдоें рджिрдЦाрдпी рджेрддा рд╣ै। рд╡िрджेрд╢ों рдоें рд╣िрди्рджी рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХो рдмреЭाрд╡ा рджेрдиे рдоें рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдпोрдЧрджाрди рд╣ै।

рднाрд░рддीрдп рд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдо рдХे рдЕрди्рддрд░्рдЧрдд рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдПँ, рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░, рд░ेрдбिрдпो, рдЯी. рд╡ी., рд╕िрдиेрдоा, рд╕ोрд╢рд▓ рд╕ाрдЗрдЯ, рдЗрдг्рдЯрд░рдиेрдЯ рдЖрджि рдЖрддे рд╣ैं। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рднाрд░рдд рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ рдмाреЫाрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЗрдг्рдЯрд░рдиेрдЯ рдХे рдк्рд░рднाрд╡ рд╕े рдоीрдбिрдпा рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рдмрджрд▓ा рддो рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдоें рдХ्рд░ांрддिрдХाрд░ी рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╣ुрдЖ рддрдеा рднाрд░рддीрдп рд╕ूрдЪрдиा рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рддीрд╡्рд░ рдЧрддि рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдиे рдЕрдиेрдХ рдирдпे реШрджрдо рдЙрдаाрдпे। рдЗрд╕ी рдХреЬी рдоें рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी рдоें 24 рдЕрдЧрд╕्рдд, 2013 рдХो ‘рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдоीрдбिрдпा-рдХेрди्рдж्рд░’ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЧрдпी, рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рдШाрдЯрди рдбॉ. рдордирдоोрд╣рди рд╕िंрд╣ рдиे рдХिрдпा, рдЬिрд╕े рд╡ाрд╢िंрдЧрдЯрди рдФрд░ рдЯोрдХ्рдпो рдоें рд╕्рдеिрдд рдоीрдбिрдпा рдХेрди्рдж्рд░ों рдХी рддрд░्реЫ рдкрд░ рд╡िрдХрд╕िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХा рдкрдд्рд░ рд╕ूрдЪрдиा рдХाрд░्рдпाрд▓рдп рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдиीрддिрдпों, рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдФрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕рдоाрдЪाрд░-рдкрдд्рд░ рдПрд╡ं рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░ॉрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा рдХो рд╕ूрдЪрдиा рджेрдиे рд╡ाрд▓ी рдПрдЬेंрд╕ी рд╣ै। рдпрд╣ рдк्рд░ेрд╕ рд╡िрдЬ्рдЮрдк्рддिрдпों, рдк्рд░ेрд╕ рдиोрдЯ, рд╡िрд╢ेрд╖ рд▓ेрдЦ, рд╕рди्рджрд░्рдн-рд╕ाрдордЧ्рд░ी, рдк्рд░ेрд╕ рдм्рд░ीрдлिंрдЧ, реЮोрдЯोрдЧ्рд░ाреЮ, рд╕ंрд╡ाрджрджाрддा рд╕рдо्рдоेрд▓рди, рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд्рдХाрд░, рдк्рд░ेрд╕ рджौрд░े рдЖрджि рд╡ेрдмрд╕ाрдЗрдЯ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдд्рд╡рд░िрдд рдЧрддि рд╕े рд╕ूрдЪрдиा рдкрд╣ुрдЪाрддे рд╣ैं।

рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдХे рд╕рднी рдоाрдз्рдпрдоों рдоें рд╣िрди्рджीрднाрд╖ा рдХी рдкрдХреЬ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдореЫрдмूрдд рд╣ुрдИ рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рд╣िрди्рджी рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдФрд░ рд╣िрди्рджी рдХे рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдХा рдмोрд▓рдмाрд▓ा рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рдХाрд░рдг рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं, рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी, рджूрд░рджрд░्рд╢рди, рдЕрди्рдп рдиिрдЬी рдЪैрдирд▓, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рддрдеा рд╕ोрд╢рд▓ рд╕ाрдЗрдЯ рдЖрджि рдоाрдз्рдпрдоों рдоें рд╣िрди्рджी рдЫाрдИ рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЖрдЬ рд╣िрди्рджीрднाрд╖ा рдХो рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдмрдиाрдиे рдоें рдЙрд╕рдХे рдмोрд▓рдиे рд╡ाрд▓ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा, рд╣िрди्рджी реЮिрд▓्рдоें, рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं, рдЖрдХाрд╢рд╡ाрдгी, рджूрд░рджрд░्рд╢рди, рдиिрдЬी рдЪैрдирд▓, рд╡िрдЬ्рдЮाрдкрди рддрдеा рд╕ोрд╢рд▓ рд╕ाрдЗрдЯ рдЖрджि рдХा рд╡िрд╢ेрд╖ рдпोрдЧрджाрди рд╣ै। рд╣िрди्рджी рддрдеा рд╣िрди्рджी рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХो рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдлрд▓рдХ рдкрд░ рдкрд╣िрдЪाрди рджिрд▓ाрдиे рдоें рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХी рднूрдоिрдХा рдорд╣рдд्рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै। рдЗрди рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╣िрди्рджी рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд╕े рдЗрдирдХा рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░рддि рдЬुреЬाрд╡ рдЕрдзिрдХ рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдЙрдд्рддрд░рдЖрдзुрдиिрдХ рдоीрдбिрдпा рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХो рднाрд░рдд рд╕े рдЬुреЬा рд░рд╣рдиे рдХा рдПрдХ рд╕рд╢рдХ्рдд рдоाрдз्рдпрдо рдХे рд░ूрдк рдоें рдЙрднрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рд╡рд╣ी рдЙрдирдХे рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдореЫрдмूрдд рдоाрдз्рдпрдо рднी рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рд╕рднी рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдФрд░ рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЬोреЬрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░рддा рд╣ै, рдЗрд╕рд▓िрдП рджूрд░ рд░рд╣рддे рд╣рд░ рдХोрдИ рднी рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕рдн्рдпрддा, рдкрд░рдо्рдкрд░ा, рд░ीрддि-рд░िрд╡ाреЫ, рдЧीрдд-рд╕ंрдЧीрдд рдЖрджि рд╕े рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЬुреЬ рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рдордп рдоें рд╣िрди्рджी рдЪैрдирд▓ों рдХी рдмाреЭ рд╕ी рдЖ рдЧрдпी рд╣ै рдмाреЫाрд░ рдХी рд╕्рдкрд░्рдж्рдзा рдХे рдХाрд░рдг। рдЖрдЬ рд╣िрди्рджी рдоें рдПрдХ рд▓ाрдЦ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдм्рд▓ाрдЧрд░ рдоौреЫूрдж рд╣ैं рдЬो рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЬोреЬрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं। рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдп рднी рдм्рд▓ाрдЧ, рдлेрд╕рдмुрдХ, рдЯ्рд╡िрдЯрд░ рдПрд╡ рдЕрди्рдп рд╕ोрд╢рд▓ рд╕ाрдЗрдЯ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рд╕े рдЬुреЬे рд╣ुрдП рд╣ैं рддрдеा рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХि рдЧрддिрд╡िрдзि рд╕े рд░ूрдмрд░ू рд╣ो рд░рд╣े рд╣ैं। рдЕрдм рдкрдд्рд░-рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдХे рдЗрдг्рдЯрд░рдиेрдЯ рдкрд░ рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрдиे рд╕े рднाрд░рдд рдХी рд╕рднी рдЧрддिрд╡िрдзि рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рджेрдЦी рд╡ рд╕ुрдиी рдЬा рд░рд╣ी рддो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рднाрд░рддीрдп рдоीрдбिрдпा рдЕрдиिрд╡ाрд╕ी рднाрд░рддीрдпों рдХो рдЬुреЬрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдИ рд╣ैं। рд╣िрди्рджी рдХे рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рдХो рдЧреЭрдиे рдоें рдоीрдбिрдпा рдиे рдорд╣рддी рднूрдоिрдХा рдХा рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХिрдпा рд╣ै рддो рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХे рд╡िрдЪाрд░ рдХो рдЗрд╕рдиे рд▓ोрдЧों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪाрдиे рдХा рдХाрд░्рдп рднी рдХिрдпा। рдоीрдбिрдпा рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рд╕ंрд╡ाрд╣рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ी рд╣ै рддो рдоाрддृрднाрд╖ा рдХो рдЬिрди्рджा рд░рдЦрдиे рдХा рднी। рдоीрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рд╕े рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХी рд╕ोрдЪ, рднाрд░рддीрдп рд▓рдЧाрд╡, рднाрд╖ा рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХृрддि рддрдеा рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рд╣िрди्рджीрднाрд╖ा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдЬाрдЧрд░ рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рдЖрдЬ рд╕्рдоाрд░्рдЯ рдлोрди рдПрд╡ं рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ोрдЧों рдХे рд╡िрдЪाрд░ рджूрд░ рддрдХ рдкрд▓рднрд░ рдоें рдкрд╣ुँрдЪ рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं рддो рддрд╕्рд╡ीрд░ों рдХा рднी рдЖрджाрди-рдк्рд░рджाрди рдЕрдм рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рд╣ो рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рдиे рд╕рднी рдЕрдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рдоिрдЯ्рдЯी рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЖрдЬ рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рднाрд░рддीрдп рдЕрдкрдиे рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рдХрд░рддा рдиреЫрд░ рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХो рд▓ेрдХрд░ рдоीрдбिрдпा рдХा рд░ूрдЦ рд╣рдоेрд╢ा рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзिрдпों рдХो рдЙрд╕рдиे рднाрд░рддीрдп рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЧрддिрд╡िрдзि рдХो рдмाрд░ीрдХी рд╕े рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдХे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддा рд╣ै рддाрдХि рд▓ोрдЧ рдЙрд╕े рдЬाрдирдиा, рд╕ुрдирдиा, рд╕рдордЭрдиा рдЪाрд╣ें। рдоीрдбिрдпा рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी  рдЧрддिрд╡िрдзि рд╕े рд╣рдоेрд╢ा рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрддा рд░рд╣рддा рд╣ै। рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдиे рднाрд░рддिрдпों рдПрд╡ं рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी рдХрдо рдХрд░рдХे рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдиреЫрджीрдХ рд▓ाрдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рдЬो рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै। рдоीрдбिрдпा рдж्рд╡ाрд░ा рд╣ी рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХि рд╕्рдеिрддि рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрд╡ं рдЕрди्рддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдоिрд▓рддी рд╣ै।

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖:
рд╕рдордЧ्рд░рдд: рдоीрдбिрдпा рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рдХी рд╕ोрдЪ, рднाрд░рддीрдп рд▓рдЧाрд╡, рднाрд╖ा рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХृрддि рддрдеा рд╕рдоाрдЬ рдХी рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХो рдЙрдЬाрдЧрд░ рдХрд░рдХे рд╕рднी рдЕрдк्рд░рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рдЕрдкрдиी рдоिрдЯ्рдЯी рдХी рдУрд░ рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рддो рд╕ोрд╢рд▓ рдоीрдбिрдпा рдиे рдиिрд╡ाрд╕ी рднाрд░рддिрдпों рдПрд╡ं рднाрд░рддीрдп рдбाрдпрд╕्рдкोрд░ा рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рдХी рджूрд░ी рдХрдо рдХрд░рдХे рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХो рдиреЫрджीрдХ рд▓ाрдиे рдХा рдХाрдо рдХिрдпा рдЬो рджोрдиों рдХे рд▓िрдП рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै।

рд╕рди्рджрд░्рдн:
1. рдоीрдбिрдпा рд╢ोрдз, рдЛрддु рдЧोрдаी, рдЕंрд╕ाрд░ी рд░ोрдб, рджрд░िрдпाрдЧंрдЬ, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी, рдк्рд░рдердо рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг, 2004, рдкृрд╖्рда 16

рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдЖрдд्рдо рдкрд░िрдЪрдп: 
рдбॉ. рдЕंрдЧрджрдХुрдоाрд░ рд╕िंрд╣, 15 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░, 1981 рдХो рдЬрди्рдо рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдоें। 2003 рдоें рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдоें рдПрдо. рдП.  рддрдеा 2009 рдоें рдкी-рдПрдЪ.рдбी. рдХी рдЙрдкाрдзि। ‘рд╕рдордХाрд▓ीрди рд╣िрди्рджी рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдФрд░ рдкрд░рдоाрдирди्рдж рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡’ рдФрд░ ‘рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдХा рд╕рдордХाрд▓ीрди рдоीрдбिрдпा-рдкрд░िрджृрд╢्рдп’ рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рджो рджрд░्рдЬрди рдкुрд╕्рддрдХों рдХे рд▓ेрдЦрдХ рдФрд░ рджрд░्рдЬрди рднрд░ рдкुрд╕्рддрдХ/ рдкрдд्рд░िрдХा рдХा рд╕рдо्рдкाрджрди рддрдеा рдкрд░िрдХрдеा, рдоीрдбिрдпा рд╡िрдорд░्рд╢, рдЕрдХ्рд╖рд░ рд╡ाрд░्рддा, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдкрд░िрдХ्рд░рдоा, рдкрддрд╣рд░, рдордЧрд╣рд░ рдорд╣ोрдд्рд╕рд╡, рдЖрдЬ, рдоुрдХ्рдд рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा, рдЪौрдоाрд╕ा, рдХрдеाрдХ्рд░рдо, рд╕ेрддु, рд▓ाрдЗрдЯ рдСрдл рдиेрд╢рди рдЬैрд╕ी рдЕрдиेрдХ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рд▓ेрдЦ рдк्рд░рдХाрд╢िрдд। рд╕рдо्рдк्рд░рддि рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рдкी. рдЬी. рдХॉрд▓ेрдЬ, рдмाँрд╕рдЧाँрд╡, рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдоें рд╣िрди्рджी рд╡िрднाрдЧ рдоें рдЕрд╕िрд╕्рдЯेрдг्рдЯ рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рддрдеा рдкूрд░्рд╡ांрдЪрд▓ рд╣िрди्рджी рдоंрдЪ, рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдХे рдорди्рдд्рд░ी।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।