рд╕рдоीрдХ्рд╖ा: рдордзु рд╕ंрдзु
рдкुрд╕्рддрдХ: рдХрд╡िрддा рдоें рдЬीрддे рд╣ुрдП
рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░: рд░ाрдХेрд╢ рдк्рд░ेрдо
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдХрд▓рдордХाрд░, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी
рдоूрд▓्рдп: ₹ 250.00
рд╡рд░्рд╖: 2023
---
![]() |
рдордзु рд╕ंрдзु |
рдоाँ рдХा рдд्рдпाрдЧ, рдиिрд╕्рд╡ाрд░्рде рдордордд्рд╡, рд╡ाрдд्рд╕рд▓्рдп, рд╕्рдиेрд╣ рд╕ुрдзा рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд╣ै। рд╡рд╣ рд╕рдмрд╕े рдмрдб़ी рдзрд░्рдо рд╢िрдХ्рд╖рдХ рд╣ै, рдЬ्рдЮाрди рдкुंрдЬ рд╣ै-
рдЬिрд╕рдХे рдЖрд╢ीрд╖ рд╕े
рдк्рд░рдлुрд▓्рд▓िрдд рд╣ोрддी рд╣ै
рд╣рдоाрд░ी рдЬीрд╡рди рдмрдЧिрдпा
рдоाँ рд╣ी рд╣ै
рдЙрд╕рдХी рд╕ुрдШрдб़ рдоाрд▓ी। (рдкृрд╖्рда 32)
рдХрд╡ि рдЕрдкрдиे рдкाрдардХ рдХो рдЬीрд╡рди рдЧрдд рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдЪेрддрди рдХрд░рддा рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЖрд╢ाрд╡ाрдж, рдЬрдп, рдЖрд╕्рдеा, рд╕рдж्рдХрд░्рдо рддрдеा рд╕рд░्рд╡рдЬрди рд╣िрддाрдп, рд╕рд░्рд╡рдЬрди рд╕ुрдЦाрдп рдоूрд▓рдоंрдд्рд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рдмिрдЦрд░ा рд╣ै- 'рдЬрдп рд╣ोрдЧी, рдоाрдирд╡ рдХी, рдоाрдирд╡рддा рдХी, рдлिрд░ рдЙрдЧेрдЧा рд╕ूрд░्рдп, рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХा।' (рдкृрд╖्рда 112)
рд╕рдордп рдмрд╣ुрдд рдмрд▓рд╡ाрди рд╣ै-
'рд░рде рдХा рдЯूрдЯा рдкрд╣िрдпा
рдХрдм рдмрди рдЬाрдПрдЧा рдм्рд░рд╣्рдоाрд╕्рдд्рд░
рдФрд░ рджेрдЧा рдЪुрдиौрддी
рдЕрдХ्рд╖ौрд╣िрдгी рд╕ेрдиाрдУं рдХो
рдпрд╣ рддो рд╕рдордп рд╣ी рдЬाрдирддा рд╣ै।' (рдкृрд╖्рда 106)
рдЪрд░ेрд╡ेрддि, рдЪрд░ेрд╡ेрддि, рдЧрддि рд╣ी рдЬीрд╡рди рд╣ै, рдк्рд░рдЧрддि рд╣ै। рд░ाрдХेрд╢ рдк्рд░ेрдо рдХрд╣рддे рд╣ैं- “ рдХрд╡िрддा рднाрд╡ुрдХ рд▓ोрдЧों рдХी рд░рдЪрдиा рд╣ै рдФрд░ рдРрд╕े рд▓ोрдЧ рдЕрдм рдЕрдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं। рдХिрди्рддु рдХрд╡िрддा рдХा рд╕ंрдмंрдз рдордиुрд╖्рдп рдХे рдЖрдд्рдордЪेрддрд╕ рдХे рд╕ाрде рд╣ै। --- рд╡рд╣ рдРрд╕ी рдЬीрд╡рди рд╢рдХ्рддि рд╣ै рдЬो рдХि рдоाрдирд╡ीрдп рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рд╕ाрде рдЬुреЬी рд╣ै рдФрд░ рдЬिрд╕рдХा рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоाрдирд╡ीрдп рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХे рд╕ाрде рдЬुреЬा рд╣ुрдЖ рд╣ै।“ (рдкृрд╖्рда 9)
рдкрд░िрд╡ेрд╢, рд╕рдоाрдЬ рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдХी рдмाрдд рдХрд░ рдХрд╡ि рдЙрд╕े рдЬीрд╡рди рд╕े рдЬोреЬрддा рд╣ै। рд╕ृрд╖्рдЯि рдоें рдк्рд░рдХृрддि рд╣ो рдпा рдордиुрд╖्рдп- рд╕рднी рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдЕрдиुрд╕्рдпूрдд рд╣ैं। рдЕрд╣ंрдХाрд░ рдЕрдиाрджृрдд рд╣ै, рдЕрд╡ांрдЫिрдд рд╣ै। рд╕рднी рдПрдХ рджूрд╕рд░े рд╕े рдЬीрд╡рди рд░рд╕ рд▓ेрддे рд╣ैं।
рд╢ेрд╖рдиाрдЧ, рдХ्рд╖ीрд░рд╕ाрдЧрд░, рдПрдХрд▓рд╡्рдп, рдХाрдордзेрдиु рдХे рдкौрд░ाрдгिрдХ рдмिрдо्рдм, рдорд╣ाрднाрд░рдд, рд░ाрдоाрдпрдг рдХी рдХрдеाрдПँ рднी рдпрд╣ाँ рд╣ैं। рдкौрд░ाрдгिрдХ рдХрдеाрдУं рдХे рд╡े рдХाрд▓े рдкрди्рдиे рдХрд╡ि рдХो рд╡्рдпрдЧ्рд░ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рдиिрд╣рдд्рдеा рдЕрднिрдорди्рдпु рдорд╣ाрд░рдеिрдпों рдХे рдХोрдк рдХा рднाрдЬрди рдмрдирддा рд╣ै। рдж्рд░ौрдкрджी рдХो рд╢рддрд░ंрдЬ рдХे рдоोрд╣рд░े рдХी рддрд░рд╣ рджांрд╡ рдкрд░ рд▓рдЧा рджिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╢рдХुрдиि рдХी рдЪाрд▓ें рдЕрди्рдпाрдп рдХा рдкोрд╖рдг рдХрд░рддी рд╣ैं। рд╕्рдд्рд░ी рдХा рдоाрдпाрд╡ी рдоृрдЧ рдХे рд▓िрдП рдХौрддूрд╣рд▓ рдЕрдирд╣ोрдиी рдХा рдХाрд░рдг рдмрдиाрддा рд╣ै। рдЖрдЬ рднी рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдмрджрд▓ा। рдпुрдЧ- рдпुрдЧांрддрд░ рд╕े рдпрд╣ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдЪрд▓ рд░рд╣ी рд╣ै।
рдХрд╡ि рдкौрд░ाрдгिрдХ рдПрдХрд▓рд╡्рдп рдХी рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣ोрд░ी рд╕े рддुрд▓рдиा рдХрд░рддा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рджोрдиों рдХो рд╣ी рдирд░рднрдХ्рд╖ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЬрдмреЬों рдХा рд╢िрдХाрд░ рд╣ोрдиा рдкреЬा।
'рдмрд╕ рдмрджрд▓рдиा рд╣ै рдкाрдд्рд░ рдХो рд╣ी
рднोрдЧрдиे рдХी рдиिрдпрддि,
рдЙрд╕े рд╣ी рд╣ोрдиा рд╣ै рд╣ोрдо
рдФрд░ рд╕рд╣рд░्рд╖ рд╣ो рдЬाрдиा рд╣ै рдХैрдж
рдирд░рднрдХ्рд╖ी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЬрдмреЬे рдоें ।' (рдкृрд╖्рда 45)
рдЪрд░्рдо рдФрд░ рдзрд░्рдо рд╕े рдирд╣ीं рдХрд░्рдо рд╕े рдордиुрд╖्рдп рдХी рдкрд╣рдЪाрди рд╣ोрддी рд╣ै।
рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХे рдХुрдЫ рдкрдХ्рд╖ рднी рдпрд╣ाँ рдЖрдП рд╣ै। 'рдкिрддृрдкрдХ्рд╖’ рдХрд╡िрддा рдоें рд╢्рд░ाрдж्рдз рдФрд░ рдкिрддрд░ों рдХी рдмाрдд рд╣ै। 'рд╕ंрдХрд▓्рдк’ рдоें рд╕рд╣ рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдХा рд╕ंрджेрд╢ рд╣ै।
рдк्рд░рдЧрддि рдФрд░ рдЧрддि рдХे рдиाрдо рдкрд░ рднूрдоंрдбрд▓ीрдХрд░рдг/ рд╡िрд╢्рд╡рдЧ्рд░ाрдо рдХी рдЪрд░्рдЪाрдУं рд╕े рднी рдХрд╡ि рдЕрдирднिрдЬ्рдЮ рдирд╣ी рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдХрд╡ि рдХे рд▓िрдП рд╕рдн्рдпрддा, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд╕्рдеाрдиीрдпрддा рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╕рд░्рд╡ोрдкрд░ि рд╣ै।
рдХрд╡ि рдХा рджाрд░्рд╢рдиिрдХ рд░ूрдк рдкंрдЪ рддрдд्рд╡ों рдХी рдмाрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдЖрдЧ, рд╣рд╡ा, рдкाрдиी, рдоिрдЯ्рдЯी, рдЖрдХाрд╢ рдоें рдЫिрдкी рдЕрдмूрдЭ рдкрд╣ेрд▓िрдпों рдкрд░ рдЪिंрддрди рдХрд░рддा рд╣ै। рддрд░्рдкрдг, рдирд╢्рд╡рд░рддा, рдкुрдирд░्рдЬрди्рдо рдФрд░ рдиिрд░्рд╡ेрдж рдХी рдмाрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рд╕рдо्рдмрди्рдзों рдХे рдиिрд╕्рддेрдЬ рд╣ोрдиे рдХा рдЖрд░्рд╖ рд╕рдд्рдп рдиिрд░ाрд╡ृрдд рдХрд░рддा рд╣ै।
рдЕрдкрдиी рд░рдЪрдиा рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХी рдмाрдд рдХрд░рддे рд░ाрдХेрд╢ рдк्рд░ेрдо рдХрд╣рддे рд╣ै- 'рдХрд╡िрддा рди рд╢рдм्рдж рд╣ै, рди рдЕрд░्рде рд╣ै, рд╡ाрдХ्рдп рд╣ै рди рд╡ाрдХ्рдпांрд╢ рдХрд╡िрддा, рднाрд╖ा рднी рдирд╣ीं рд╣ै, рди рд╣ै рднाрд╡ рдХा рд╕рдоुрдЪ्рдЪрдп, рдХрд╡िрддा рд╕ंрд╡ेрдЧ рд╣ै, рддाрдк рд╣ै.... рд░ेрдЧिрд╕्рддाрди рдоें рдЙреЬрддे рдЪрд▓े рдЖрддे рдмрд╡ंрдбрд░, рдФрд░ рд╢िрд▓ाрд▓ेрдЦ рд╕े, рдмрд╣рддे рд▓ाрд╡े рдХी рддрдкिрд╢ рд╣ै рдХрд╡िрддा।' (рдкृрд╖्рда 25)
рдХाрд╡्рдп рд░ाрдХेрд╢ рдк्рд░ेрдо рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд╕ंрд╡ाрдж рд╣ै। рдоाрдиो рдПрдХ рд╕рд░्рдЬрдХ рдЕрдкрдиे рднीрддрд░ рдХे рдордиीрд╖ी рд╕े рдмрддिрдпा рд░рд╣ा рд╣ो। рдпрд╣ рдПрдХ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓ рдФрд░ рд╕ंрдпрдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХा рдХाрд╡्рдп рд╕ंрд╕ाрд░ рд╣ै, рдЬो рди рдк्рд░рд▓ोрднрдиों, рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХे рдЖрдЧे рдЖंрджोрд▓िрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рди рд╕рдкрдиों рдХे рд▓िрдП рдмिрдХрддा рд╣ै। рдЕрдкрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдордг рд░ेрдЦा рд╡рд╣ рдкрд╣рдЪाрдирддा рд╣ै। рдПрдХ рдХुंрднрдХाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдХрд╡ि рднाрд╡ों рдХो рдЧूँрдердХрд░, рдЪाрдХ рдкрд░ рдЪреЭाрдХрд░ рдЖрдХृрддि рджे рд░рд╣ा рд╣ै। рд▓ोрд╣ाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдЖрдЧ рдХो рдкीрдХрд░ рд╕ृрдЬрди рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЪिрдд्рд░рдХाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рд░ंрдЧ рднрд░ рд░рд╣ा рд╣ै-
'рдЕрдиुрднрд╡ рд╕ाँрдЪ рдХो рдЬीрддा рд╣ूँ
рд╡िрд╖ рдкीрддा рд╣ूँ
рд╢рдм्рдж рдХी рдкрдЧрдбंрдбी рдкрд░ рдЪрд▓рддा
рдЕрд░्рде рдХी рдмाँрд╣ рдкрдХреЬ
рд╕्рд╡рдпं рдХो рдвाрд▓рддा рд╣ूँ
рдХрд╡िрддा рдоें।' (рдкृрд╖्рда 100)
рд╕рдоाрд╕ рд╢ैрд▓ी рдоें, рдЕрд░्рдердЧрд░्рднिрддा рдоें, рд╡्рдпंрдЬрдиा рдоें рдХрд╡ि рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै। рдЬैрд╕े рдПрдХ рдЬुрд▓ाрд╣ा рд╕ूрдд рд╕рд╣ेрдЬ рдХрд░ рдЖँрдЪрд▓ рдмрдиा рджेрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рдХрд╡ि рднी рдЪुрдкрдЪाрдк рд╢рдм्рджों рдоें рдк्рд░ाрдг рдбाрд▓ рдХाрд╡्рдп рд╕ृрдЬрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдХрде्рдп, рднाрд╡ рдФрд░ рднाрд╖ा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдпрд╣ рдПрдХ рдкрд░िрдкрдХ्рд╡ рд░рдЪрдиा рд╣ै। рд╣рд░ рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдХрд╡िрддा рдХे рдоूрд▓ рдХрде्рдп/ рднाрд╡ рдХा рдкрд░्рдпाрдп рд╣ै। рдорд░्рдо рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЙрдХेрд░рддी рдпрд╣ рдХрд╡िрддाрдПँ рдкाрдардХों рдХो рдмांрдз рд▓ेрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд░рдЦрддी рд╣ैं ।
***
'рдЕрдиुрднрд╡ рд╕ाँрдЪ рдХो рдЬीрддा рд╣ूँ
рд╡िрд╖ рдкीрддा рд╣ूँ
рд╢рдм्рдж рдХी рдкрдЧрдбंрдбी рдкрд░ рдЪрд▓рддा
рдЕрд░्рде рдХी рдмाँрд╣ рдкрдХреЬ
рд╕्рд╡рдпं рдХो рдвाрд▓рддा рд╣ूँ
рдХрд╡िрддा рдоें।' (рдкृрд╖्рда 100)
рд╕рдоाрд╕ рд╢ैрд▓ी рдоें, рдЕрд░्рдердЧрд░्рднिрддा рдоें, рд╡्рдпंрдЬрдиा рдоें рдХрд╡ि рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै। рдЬैрд╕े рдПрдХ рдЬुрд▓ाрд╣ा рд╕ूрдд рд╕рд╣ेрдЬ рдХрд░ рдЖँрдЪрд▓ рдмрдиा рджेрддा рд╣ै, рд╡ैрд╕े рд╣ी рдХрд╡ि рднी рдЪुрдкрдЪाрдк рд╢рдм्рджों рдоें рдк्рд░ाрдг рдбाрд▓ рдХाрд╡्рдп рд╕ृрдЬрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдХрде्рдп, рднाрд╡ рдФрд░ рднाрд╖ा рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдпрд╣ рдПрдХ рдкрд░िрдкрдХ्рд╡ рд░рдЪрдиा рд╣ै। рд╣рд░ рд╢ीрд░्рд╖рдХ рдХрд╡िрддा рдХे рдоूрд▓ рдХрде्рдп/ рднाрд╡ рдХा рдкрд░्рдпाрдп рд╣ै। рдорд░्рдо рдХो рдЧрд╣рд░ाрдИ рд╕े рдЙрдХेрд░рддी рдпрд╣ рдХрд╡िрддाрдПँ рдкाрдардХों рдХो рдмांрдз рд▓ेрдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд░рдЦрддी рд╣ैं ।
***
No comments :
Post a Comment
We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।