рдЪрд░рдо рд╕рдлрд▓рддा рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ै, рдПрдХाрдХीрдкрди рдХा рдЕрднिрд╢ाрдк

рджрдпाрдиिрдзि рд╕ा

рд╕рд╣ाрдпрдХ рдк्рд░ाрдз्рдпाрдкрдХ, рд╣िрди्рджी рд╡िрднाрдЧ рдк्рд░рдоुрдЦ, рдорд╣ाрдд्рдоाрдЧांрдзी рд╕्рдиाрддрдХ рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рднूрдХ्рддा-768045,
рдЬिрд▓ा–рдмрд░рдЧреЭ, (рдУреЬीрд╢ा)
рдЪрд▓рднाрд╖: +91 917 828 1452 рдИрдоेрд▓: sa.dayanidhi2011@gmail.com

рдХाрд╢ीрдиाрде рд╕िंрд╣ рдХा 'рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░' 
рдЪрд░рдо рд╕рдлрд▓рддा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд▓िрдП рдПрдХाрдХीрдкрди рдХा рдЕрднिрд╢ाрдк рдмрди рдЬाрддी рд╣ै। рдЬрдм рд╡्рдпрдХ्рддि рд╕рдлрд▓рддा рдХे рдЪрд░рдо рдЙрдд्рдХрд░्рд╖ рдкрд░ рдкрд╣ुँрдЪ рдЬाрддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕рдХे рдЖрд╕-рдкाрд╕, рдЖрдЧे-рдкीрдЫे рдХोрдИ рдоौрдЬूрдж рдирд╣ीं рд░рд╣рддा। рд╡рд╣ рдЗрддрдиा рдЕрдХेрд▓ा рд░рд╣ рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЕрдкрдиा рд╕ुрдЦ-рджुрдЦ рдмाँрдЯ рдирд╣ीं рдкाрддा। рд╡рд╣ рдЖрдо рд▓ोрдЧों рд╕े рдФрд░ рдЦाрд╢ рд▓ोрдЧों рд╕े рднी рдЗрддрдиा рдХрдЯ рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЕрдХेрд▓ेрдкрди рдХा рдЕрднिрд╢рдк्рдд рдЬीрд╡рди рдЬीрдиा рдкрдб़рддा рд╣ै । рдЪाрд╣े рдЗрдирд╕ाрди рд╣ो рдпा рднрдЧрд╡ाрди рдХोрдИ рднी рдЗрд╕ рдЕрднिрд╢ाрдк рд╕े рдоुрдХ्рдд рдирд╣ीं рд╣ो рдкाрддा। 'рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░' рдиाрдордХ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рдЗрд╕ рдЬीрд╡рди рд╕рдд्рдп рдХो рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдХрдеाрдХाрд░ рдХाрд╢ीрдиाрде рд╕िंрд╣ рдиे рдПрдХ рдоिрдердХ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╢рдм्рджांрдХिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЖрдзुрдиिрдХ рд╣िंрджी рдХрдеा рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢िрд╖्рдЯ рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓े рдХрдеाрд╢िрд▓्рдкी рдХाрд╢ीрдиाрде рд╕िंрд╣ рдиे рдЙрдд्рддрд░ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдХрдеा рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдХो рдЖрдЬ рдХे рдпुрдЧीрди рд╕рди्рджрд░्рднों рд╕े рдЬोреЬрдХрд░ рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдорд╣ाрдпुрдж्рдз рдХे рдорд╣ाрд╡िрдиाрд╢ рдХो рд╣рдоाрд░े рд╕ाрдордиे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕िрдж्рдз рдХрд░рдХे рджिрдЦाрдпा рд╣ै рдХि рдпुрдж्рдз рдХिрд╕ी рднी рд╕рдорд╕्рдпा рдХा рд╕рдоुрдЪिрдд рд╕рдоाрдзाрди рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा, рдпुрдж्рдз рдХेрд╡рд▓ рд╡िрдиाрд╢ рдХा рдХाрд░рдг рдмрдирдХрд░ рдоाрдирд╡рддा рдХा рд╣рдирди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдпुрдж्рдз рдиे рдпрд╣ी рдХрд░рдХे рджिрдЦा рджिрдпा । 
    рдЕрдаाрд░рд╣ рджिрди рдХे рдорд╣ाрд╡िрдиाрд╢рдХाрд░ी рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХी рд╡िрднीрд╖िрдХा рдХा рдорд░्рдорд╕्рдкрд░्рд╢ी рдЪिрдд्рд░рдг 'рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░' рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдж्рд╡ाрд░рдХाрдзीрд╢ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдпुрдж्рдз рдХी рдкрд░िрд╕рдоाрдк्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдж्рд╡ाрд░рдХा рд▓ौрдЯрддे рд╣ैं । рдЙрд╕ рднीрд╖рдг рдорд╣ाрдпुрдж्рдз рдХे рдкрд░िрдгाрдо рд╕े рдЙрдирдХा рд╣ृрджрдп рдЙрдж्рд╡ेрд▓िрдд рд╣ो рдЙрдаा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХे рдХрд░्рддाрдзрд░्рддा рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╣ी рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣ी рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди-рд╕рдо्рдкाрджрди рдХिрдпा рдеा। рдЙрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рдХौрд░рд╡ों рдФрд░ рдкाрдг्рдбрд╡ों рдХी рддрд░рдл рд╕े рдкूрд░े рдЖрд░्рдпाрд╡рд░्рдд рдХे рд░ाрдЬा-рдорд╣ाрд░ाрдЬाрдУं рдиे рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдХрд░, рдпुрдж्рдз рдХो рдЕрди्рддिрдо рдЕंрдЬाрдо рджिрдпा рдеा। рд╣рдЬाрд░ों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╕ैрдиिрдХों рдиे, рд░ाрдЬा-рдорд╣ाрд░ाрдЬाрдУं рдиे рдЕрдкрдиी рдЬाрди рдЧंрд╡ाрдИ рдеी। рдкूрд░ा рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд░рдХ्рдд рд░ंрдЬिрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा, рдпोрдж्рдзाрдУं рдХे рд░рдХ्рдд рд╕े। рдЬाрдиे рдХिрддрдиी рдоाрддाрдУं рдХी рдЧोрдж рд╕ुрдиी рд╣ो рдЧрдИ рдеी, рдХिрддрдиी рдкрдд्рдиिрдпों рдХा рд╕ुрд╣ाрдЧ рдЙрдЬреЬ рдЧрдпा рдеा, рдХिрддрдиे рдмрдЪ्рдЪे рдЕрдиाрде рд╣ो рдЧрдП рдеे। рджुрд░्рдпोрдзрди рдХे рдЕрднिрдоाрди рдиे рд╕рдм рдХुрдЫ рддрд╣рд╕-рдирд╣рд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдеा, рдХौрд░рд╡ों-рдкाрдг्рдбрд╡ों рдХा рд╕рдм рдХुрдЫ рдЫीрди рд▓िрдпा рдеा।
    рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХी рдкрд░िрд╕рдоाрдк्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдж्рд╡ाрд░рдХा рд▓ौрдЯрдХрд░ рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рд╕рдм рдХुрдЫ рд╢ाрди्рдд, рдиीрд░рд╡, рдиिрд╕्рддрдм्рдз рд╣ै । рд╕рднी рддрд░рдл рдиिрд╕्рддрдм्рдзрддा рдЫाрдИ рд╣ुрдИ рд╣ै। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рд╡िрднीрд╖िрдХा рд╕े рдзрд░рддी, рдЖрд╕рдоाрди, рд╕ाрдЧрд░ рд╕рднी рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╡ैрднрд╡ рдХ्рд╖рддिрдЧ्рд░рд╕्рдд рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдаाрд░рд╣ рджिрдиों рддрдХ рджिрди-рд░ाрдд рдпुрдж्рдз рдХौрд╢рд▓ рдоें рд╡्рдпрд╕्рдд рдеे, рд╕рднी рдХाрд░्рдп рдЦुрдж рд╕ंрдкाрджिрдд рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдпुрдж्рдз рдХी рдкрд░िрдгрддि рдХे рдмाрдж рдж्рд╡ाрд░рдХा рд▓ौрдЯрдХрд░ рдХृрд╖्рдг рджेрдЦрддे рд╣ैं, “рдЙрд╕ рдкाрд░ рдзुंрдз рдоें рдбूрдмी рд╣ुрдИ рдж्рд╡ाрд░рдХा, рдЗрд╕ рдкाрд░ рд╣рд░े рднрд░े рдЬंрдЧрд▓ों рдХा рдЕрдирди्рдд рд╡िрд╕्рддाрд░, рдмीрдЪ рдоें рдкрд╢्рдЪिрдоी рд╕ाрдЧрд░ рдХी рдЙрдЫрд▓рддी-рдХुрджрддी рдЦाрдб़ी, рдЬंрдЧрд▓ों рдХा рд╡िрд╕्рддाрд░ рдЬрд╣ाँ рдЦрдд्рдо рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ीं рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ोрддा рд╣ै рд░ेрдд рдХा рдоैрджाрди। рд╡рд╣ рдоैрджाрди рдЬंрдЧрд▓ рд╕े рдЙрддрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рдеोрдб़ा рдЪрд▓рдХрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдоें рдЧुрдо рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рдоुрдж्рд░ рд░ाрдд рднрд░ рдЙрдЫрд▓-рдХूрдж рдордЪाрдиे рдХे рдмाрдж рдЗрд╕ рд╡рдХ्рдд рд╢ाрди्рдд рдкрдб़ा рд╣ै, рдЬैрд╕े рд╕ुрд╕्рддा рд░рд╣ा рд╣ो ।”01 
       рд╕ाрдЧрд░ рдХी рддрд░рд╣ рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХा рд╡िрд╢ाрд▓ рд╢рд░ीрд░, рдЕрдм рд╕ुрд╕्рддाрдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рд╡े рд╢ांрддि рд╕े рдЬीрд╡рди рдмिрддाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдЙрдирдХे рдЬीрд╡рди рдкрде рдкрд░ рдХंрдЯीрд▓ा рдкрдерд░ीрд▓ा рдЬंрдЧрд▓ рд╣ै, рдирджी рдЬैрд╕ी рдКрдмрдб़-рдЦाрдмрдб рд░ेрдд рд╣ै। рдирджी рдХा рдкाрдиी рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдЧрд░ рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ोрдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ाрд░्рдердХрддा рд╕िрдз्рдж рдХрд░рддा рд╣ै। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рднी рдЬрд▓-рд╕рдоाрдзि рд▓ेрдХрд░ рд╢ांрддि  рдХी рдиींрдж рд╕ो рдЬाрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं, рдкрд░ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдЙрди्рд╣ें рдРрд╕ा рдХрд░рдиे рд╕े рд░ोрдХрддी рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рднрдЧрд╡ाрди рд╣ोрдХрд░ рднी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХे рджाрд╕ рд╣ैं। рдиिрдпрддि рдХे рдиिрдпрдоों рд╕े рдмрди्рдзे рд╣ुрдП рд╣ैं। рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдиिрдпрдо рдХृрд╖्рдг рдкрд░ рднी рд▓ाрдЧू рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рджूрд╕рд░ों рдкрд░ рд▓ाрдЧू рд╣ोрддे рдЖ рд░рд╣े рд╣ैं। рдпुрдж्рдз рдХी рдкрд░िрд╕рдоाрдк्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдж्рд╡ाрд░рдХा рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХुрдЫ рдЕрд▓рдЧ рд╣ी рдЕрдиुрднрд╡-рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рд╡िрдЪрд░рдг рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं।
     рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдоें рджेрдЦрддे рд╣ैं рдХि рдорд╣ाрднाрд░рдд рд╡िрдЬрдп рдХे рдмाрдж рдж्рд╡ाрд░рдХाрдзीрд╢ рдж्рд╡ाрд░рдХा рдк्рд░рдд्рдпाрд╡рд░्рддрди рдХрд░рддे рд╣ैं । рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдмрд▓рд░ाрдо рдХी рдиाрд░ाрдпрдгी рд╕ेрдиा рднी рд▓ोрдЯрддी рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рд╕्рд╡рдпं рджेрд╡рд░ाрдЬ рдЗрди्рдж्рд░ рддрдХ рднрдп рдЦाрддे рд╣ैं। рдж्рд╡ाрд░рдХा рд▓ौрдЯрдХрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХा рдоंрдерди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпुрдж्рдз рдоें рд▓рдбाрдХू рдШोрдб़ों рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдХे рд▓िрдП рджाрд░ुрдХ рд╡рд╣ाँ рдоौрдЬूрдж рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджेрдЦा рдеा рдХि рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рджिрди рд░ाрдд рдХिрддрдиी рдоेрд╣рдирдд рдХрд░рддे рдеे। рдХृрд╖्рдг рдХिрддрдиी рд╡ेрджрдиा рднрд░ी рдЬिंрджрдЧी рд╡्рдпрддीрдд рдХрд░рддे рдеे। рдпुрдж्рдз рдоें рд╡ीрд░рдЧрддि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдпोрдж्рдзाрдУं, рд╕рдЧे рд╕ंрдмंрдзिрдпों рдХे рд▓िрдП рджुрдЦ рдк्рд░рдХрдЯ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рдеे। рдЕрдкрдиा рджुрдЦ, рджрд░्рдж, рд╡ेрджрдиा, рд╕рди्рддाрдк рдЕрдкрдиे рд╡рдХ्рд╖рд╕्рдерд▓ рдоें рдзाрд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рдеे। рджाрд░ुрдХ рдЬрдм рднрдЧрд╡ाрди рдХृрд╖्рдг рдХे рдд्рдпाрдЧрдордп рдЬीрд╡рди рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрдкрдиे рд╡िрдЪाрд░ рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рддे рд╣ैं рддो рдХृрд╖्рдг рджिрд▓ рдХो рдкрдд्рдерд░ рдХрд░рдХे рдХрд╣рддे рд╣ैं, “рднрдЧрд╡ाрди рдмрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдкрдд्рдерд░ рд╣ोрдиा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै рдХ्рдпा?” (2)
    рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдпुрдж्рдз рдХो рдзрд░्рдо рдХा рдпुрдж्рдз рдоाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП, рдЕрдзрд░्рдо рдХे рдиाрд╢ рдХे рд▓िрдП рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХा рдпुрдж्рдз рдЕрд╡рд╢्рдпंрднाрд╡ी рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рд╕्рд╡рдпं рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдзрд░्рдо рдХी рд╕ंрд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдЗрддрдиा рдмреЬा рд╡िрдиाрд╢рдХाрд░ी рдорд╣ाрдпुрдж्рдз рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХिрдпा। рдЕрдзрд░्рдо рдХा рдиाрд╢ рддो рд╣ुрдЖ, рдзрд░्рдо рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рддो рд╣ुрдИ рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХे рдкीрдЫे рдоाрдирд╡ рдЬाрддि рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдХंрд▓рдХिрдд рдЕрдз्рдпाрдп рдЬोреЬ рджिрдП। рдоाрдирд╡рддा рдХे рд╡िрдиाрд╢ рдХा рдЗрддрдиा рдмрдбा рдорд╣ाрдпुрдж्рдз рдзрд░рддी рдкрд░ рдШрдЯिрдд рдирд╣ी рд╣ुрдЖ рдеा। рдпрдж्рдпрдкि рдпрд╣ рдпुрдж्рдз, рдзрд░्рдо рдФрд░ рдЕрдзрд░्рдо рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ рдеा, рдзрд░्рдо рдХी рд╡िрдЬрдп рд╣ुрдИ рдеी, рдЕрдзрд░्рдо рдХा рдиाрд╢ рд╣ुрдЖ рдеा। рдкрд░рди्рддु рдЕрдзрд░्рдо рдХा рдиाрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдКрдкрд░ рдЕрдиेрдХ рд▓ांрдЫрди рд▓рдЧे, рдЙрди्рд╣ें рдЕрднिрд╢ाрдк рддрдХ рдоिрд▓ рдЧрдпा। рд╕्рд╡рдпं рдЙрдирдХे рджाрдК рднैрдпा рдмрд▓рд░ाрдо рдиे рдЙрди рдкрд░ рдХрдИ рдЖрд░ोрдк рдк्рд░рдд्рдпाрд░ोрдк рд▓рдЧा рджिрдП। рдж्рд╡ाрд░рдХा рдирдЧрд░ी рдоें рд╕ाрдЧрд░ рдХिрдиाрд░े рдмैрдаे рд╣ुрдП рдмрд▓рд░ाрдо рдЕрдд्рддेрдЬिрдд рд╣ोрдХрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕े рдХрдЯाрдХ्рд╖ рднрд░े рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣рддे рд╣ैं -”рддुрдордиे рдпुрдж्рдз рдХी рд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдФрд░ рдкुрд░ाрдиी рд╢ैрд▓ी рдХो рдирдХाрд░ा рд╕ाрдмिрдд рдХрд░ рджिрдпा, рдЕрдкрдиी рдЫрд▓ рдФрд░ рдХूрдЯ рдмुрдж्рдзि рд╕े। рдЗрдирдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рддुрдо рдЕрд╕ुрд░ों-рд░ाрдХ्рд╖рд╕ों рдХे рд╕ंрд╣ाрд░ рдХे рд▓िрдП рдХрд░рддे рд╣ो। рд▓ेрдХिрди рдпुрдз्рдж рдоें рдЫрд▓ рд╕े рдЬिрд╕рдХा рд╡рдз рдХिрдпा, рд╡े рдЕрд╕ुрд░ рдпा рд░ाрдХ्рд╖рд╕ рдирд╣ीं рдеे। рднीрд╖्рдо, рдж्рд░ोрдг, рдХрд░्рдг рдпे рдЕрдирдоोрд▓ рд░рдд्рди рдеे рдЖрд░्рдпाрд╡рд░्рдд рдХे, рдЬो рдХिрд╕ी рдХिрд╕ी рдпुрдЧ рдоें рдХрднी рдХрднाрд░ рд╣ी рдЬрди्рдо рд▓ेрддे рд╣ैं। рдЗрди्рд╣ें рдЕрдХेрд▓े рдирд╣ीं рдоाрд░ рд╕рдХрддा рдеा рдХ्рдпा рдЕрд░्рдЬुрди? рдлिрд░ рд╡рд╣ рдХिрд╕ рдмाрдд рдХे рд▓िрдП рддीрдиों рд▓ोрдХों рдоें рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдзрдиुрд░्рдзрд░ рдХрд╣рд▓ाрддा рдлिрд░ рд░рд╣ा рдеा?”3
     рдЕрдаाрд░рд╣ рджिрди рдХे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз  рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рд╕ाрде рд░рдгрднूрдоि рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рджाрд░ूрдХ рдХे рдорди рдоें рдХृрд╖्рдг рдХे рдк्рд░рддि рдЧрд╣рд░ी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдЬाрдЧ्рд░рдд рд╣ोрддी рд╣ै। рджाрд░ुрдХ рд╣рдоेрд╢ा рдХृрд╖्рдг рдХो рдХрд░ीрдм рд╕े рджेрдЦрддा рдеा, рдЙрдирдХे рдЕрди्рджрд░ рдХी рд╡ेрджрдиा рдХो рднрд▓ी рднाँрддि рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рдеा। рд╡рд╣ рджेрдЦрддा рдеा рдХि рдХृрд╖्рдг рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рд╣рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि, рд╣рд░ рдпोрдж्рдзा рдХे рджुःрдЦ-рджрд░्рдж рдХो рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рдХрд░рддे рдЖ рд░рд╣े рдеे। рдХрд░्рдо рдпोрдЧी рдмрдирдХрд░ рдХेрд╡рд▓ рдЕрдкрдиे рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХा рд╕рдлрд▓ рд╕рдо्рдкाрджрди рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕्рд╡рдпं рднрдЧрд╡ाрди рд╣ैं, рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮाрддा рд╣ैं, рд╕рд░्рд╡рд╢рдХ्рддिрдоाрди рд╣ैं, рдкूрд░ी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХे рд╕ंрдЪाрд▓рдХ рд╣ैं। рдлिрд░ рднी рдзрд░рддी рдкрд░ рд╡рд╕ुрджेрд╡-рджेрд╡рдХी рдХे рдкुрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░ाрджुрд░्рднूрдд рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдоाрди्рдп рд╡्рдпрдХ्рддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬीрд╡рди рдЬी рд░рд╣े рдеे। рдХрд╣ीं рднी рдЕрдкрдиे рдИрд╢्рд╡рд░рдд्рд╡ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдЙрдирдХे рдорди рдоें рдЕрд╣ंрдХрд░ рд╡ рдЕрд╣рдо рднाрд╡ рдирд╣ीं рдеा। рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХो рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡े рдкाрдг्рдбрд╡ों рдХी рддрд░рдл рд╕े рд╢ाрди्рддि рджूрдд рдмрдирдХрд░ рдЧрдП рдеे। рд╢ांрддि рдХा рд╕ंрджेрд╢ рдкूрд░े рднाрд░рдд рд╡рд░्рд╖ рдХो рд╣ी рдирд╣ीं рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рджे рд░рд╣े рдеे। рдкрд░рди्рддु рджुрд░्рдпोрдзрди рдиे рдЙрдирдХा рддिрд░рд╕्рдХाрд░ рдХिрдпा, рдЕрдкрдоाрдиिрдд рдХिрдпा, рд▓ांрдЫिрдд рдХिрдпा। рдлिрд░ рднी рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдиे рджुрд░्рдпोрдзрди рдХी рд╢ुрднрдХाрдордиा рдоें рдИрд╢्рд╡рд░ рд╕े рд╡िрдирддी рдХी рдХि рдЙрди्рд╣ें рд╕рдж्‌рдмुрдж्рдзि рдк्рд░рджाрди рдХрд░ें।
     рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдХो рдЯाрд▓рдиे рдХे  рдкूрд░े рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдП । рд▓ेрдХिрди рдЬрдм рдпुрдж्рдз рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ो рдЧрдпा, рддрдм рдЙрди्рд╣ोंрдиे рди्рдпाрдп рдХा, рдзрд░्рдо рдХा рд╕ाрде рджिрдпा। рджाрд░ुрдХ рдиे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХो рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрд░्рдордпोрдЧी рдкुрд░ुрд╖ рдХे рд░ुрдк рдоें рдХрд░्рдорд░рдд рд╣ोрддे рджेрдЦा। рджाрд░ुрдХ рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╕े рдЙрдирдХे рдХрд░्рддрд╡्рдпрдмोрдз рдХी рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддा рд╣ै-”рджाрджा, рдоें рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХे рдЕрдаाрд░рд╣ рджिрдиों рддрдХ рджिрди рд░ाрдд рд╢िрд╡िрд░ рдоें рдеा рдЖрдкрдХे рд╕ाрде। рдоैं рдЖрдкрдХे рдШोрдб़ों рдХी рд╣ी рджेрдЦрднाрд▓ рдирд╣ीं рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा, рд▓ोрдЧों рдХी рдмाрддें рднी рд╕ुрдирддा рдеा рдХि рдЖрдк рд╕рд░्рд╡рдЬ рд╣ैं, рд╡рд░्рддрдоाрди рднрд╡िрд╖्рдп рд╕рдм рдЬाрдирддे рд╣ैं, рдЕрд╡рддाрд░ рд╣ैं, рдИрд╢्рд╡рд░ рд╣ैं, рд╕рдм рдХुрдЫ рд╣ैं। рдЖрдк рдпुрдж्рдз рднूрдоि рд╕े рд▓ौрдЯрдХрд░ рдЖрддे рдеे, рди рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдХोрдИ рддрдиाрд╡ рд╣ोрддा рдеा, рди рджेрд╣ рдоें рдердХाрди। рдШंрдЯे рджो рдШंрдЯे рдмाрдж рд╣ी рдиिрдХрд▓ рдЬाрддे рдеे, рдлिрд░ рд░ाрдд рднрд░ рдвूंрдв-рдвूंрдв рдХрд░ рдЕрдкрдиी рд╕ेрдиा рдХे рд╡ीрд░ो рдХी рдЪीрддाрдПँ рд╕рдЬाрддे рдеे। рдлिрд░ рд╕ुрдмрд╣ рд╣ोрддे рд╣ोрддे рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें । рдХिрддрдиा рдЬोрд╢ рдХिрддрдиा рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдеा рдЖрдкрдХे рдЕрди्рджрд░ । рдХाрдо, рдХाрдо, рдХाрдо ।”04 рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдиिрд╖्рдХाрдо рдХрд░्рдордпोрдЧ рдХा рдЬ्рдЮाрди рдкाрд░्рде рдХो рдХुрд░ुрдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕ुрдиाрдпा рдеा, рдЙрд╕рдХा рдкाрд▓рди рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдоें рдХिрдпा, рдкрд░рди्рддु рдЙрд╕рдХी рдмрд╣ुрдд рдмреЬी рдХीрдордд рдЙрдирдХो рдЪुрдХाрдиी рдкреЬी।
      рдорд╣ाрднाрд░рдд рдпुрдж्рдз рдиे рд▓ोрдЧों рдХे рдорди рдоें рдЕрд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдмोрдз рдЗрддрдиा рднрд░ рджिрдпा рдеा рдХि рдХोрдИ рд╡्рдпрдХ्рддि рдХिрд╕ी рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ी рдирд╣ीं рдХрд░ рдкा рд░рд╣ा рдеा। рдж्рд╡ाрд░рдХा рдоें рд╡िрдж्рд╡ेрд╖ рдХी рднाрд╡рдиा рдкрдирдк рд░рд╣ी рдеी। рдпाрджрд╡ рд╡ंрд╢ीрдп рд▓ोрдЧ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдкрд░ рд▓ांрдЫрди рд▓рдЧाрддे рд╣ुрдП рд╡ैрдордирд╕्рдп рднाрд╡ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рд▓рдЧे рдеे ।рдЕрдкрдиे рдХुрд▓ рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рдЖрдкрд╕ рдоें рдХрд▓рд╣ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рджेрдЦрдХрд░ рдХृрд╖्рдг рдХा рдорди рдХ्рд╖ोрдн рд╕े рднрд░ा рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдзीрд░े рдзीрд░े рд╕рднी рдпाрджрд╡ рд╡ीрд░, рдкुрд░ुрд╖ рдЖрдкрд╕ी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдоें рд╡िрдиाрд╢ рд╣ोрддे рдЬा рд░рд╣े рдеे। рдоाрддा рдХैрдХेрдпी рдХे рдЕрднिрд╢ाрдк рдХो рдпाрдж рдХрд░рдХे рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдзीрд░ рд╣ोрддे рдЬा рд░рд╣े рдеे। рдпрдж्рдпрдкि рдХौрд░рд╡ों рдХे рд╡िрдиाрд╢ рдоें рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХा рдХोрдИ рд╣ाрде рдирд╣ीं рдеा, рд╡рд╣ рддो рджुрд░्рдпोрдзрди рдХे рдЕрднिрдоाрди рдХी рдЪрдкेрдЯ рдоें рдЖрдХрд░ рд╕рдм рдХुрдЫ рдЦрдд्рдо рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиिрд░ाрд╢ рд╣ोрдХрд░ рд╕ाрдЧрд░ рддрдЯ рдкрд░ рдЪिрди्рддाрдордЧ्рди рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдмेрдаे рд╣ुрдП рдеे। рддрднी рдПрдХ рдЕрдиुрдЧुंрдЬ рдЙрдирдХे рдХाрдиों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪрддी рд╣ै, “рд╡ाрд╕ुрджेрд╡ рд╕ुрдЦ рдХे рджिрди рдмीрдд рдЪुрдХे। рдЕрдм рддो рднрдпाрдирдХ рд╕ंрдХрдЯ рдХा рд╕рдордп рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै। рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣рд░ рдирдпा рджिрди рдмीрддे рд╣ुрдП рджिрди рд╕े рдд्рд░ाрд╕рдж рд╣ोрдЧा। рдзрд░рддी рдиे рдЕрдкрдиा рдпौрд╡рди рдЦो рджिрдпा рд╣ै।”05
   рдж्рд╡ाрд░рдХा рдоें рдпाрджрд╡ рд╡ंрд╢ рдХी рд╡िрдиाрд╢ рд▓ीрд▓ा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рд╡िрдиाрд╢ рдХी рдк्рд░рд▓рдп рдЫाрдпा рдкूрд░ी рдж्рд╡ाрд░рдХा рдирдЧрд░ी рдоें рдордг्рдбрд░ाрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рдкूрд░ी рдирдЧрд░ी рдоें рдЕрдХाрд▓ рдЬैрд╕ी рд╡िрднीрд╖िрдХा рдЙрдд्рдкрди्рди рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддी рд╣ै। рд▓ोрдЧों рдоें рд╣ाрд╣ाрдХाрд░ рдордЪрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рд▓ोрдЧ рдПрдХ- рджूрд╕рд░े рдХो рдирдлрд░рдд рдХी рдирдЬрд░ рд╕े рджेрдЦрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рд╕рднी рддрд░рдл рд▓ूрдЯ рдкाрдЯ, рдЪोрд░ी-рдЪрдкाрд░ी, рдоाрд░-рдХाрдЯ рд╣ोрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХे рдкूрд░्рд╡рдЬ рдФрд░ рд╡ंрд╢рдЬ рдЖрдкрд╕ рдоें рд▓рдб़рдХрд░ рдоौрдд рдХी рдиींрдж рд╕ोрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рд╕рдд्рдпрдХि, рдХृрддрд╡рд░्рдоा, рд╕ाрдо्рдм, рдмрдн्рд░ु, рдЕрдиिрд░ुрдж्рдз рдЖрджि рдпрджुрд╡ंрд╢ рдХे рд▓ोрдЧ рдЖрдкрд╕ी рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХे рд╢िрдХाрд░ рд╣ोрдХрд░ рд╡िрдиाрд╢ рдХी рдЧрд░्рдд рдоें рд╕рдоाрд╣िрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд╕ाрдд्рдпрдХि рдорджिрд░ा рдкाрди рдХрд░рдХे рдирд╢े рдоें рдзूрд░्рдд рд╣ोрдХрд░ рдХृрддрд╡рд░्рдоा рд╕े рдЙрдкрд╣ाрд╕ рднрд░े рд╕्рд╡рд░ рдоें рдХрд╣рддा рд╣ै, “рд╣ाрд░्рджिрдХ्рдп, рддू рдиीрдЪ рд╣ै। рдпाрдж рд╣ै, рддूрдиे рдкाрдг्рдбрд╡ рдкुрдд्рд░ों  рдФрд░ рджूрд╕рд░े рдпोрдж्рдзाрдУं рдХी рд╣рдд्рдпा рдХрдм рдХी рдеी? рдЖрдзी рд░ाрдд рдХो । рдЬрдм рдпुрдж्рдз рдЦрдд्рдо рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рд╡े рдЕрдкрдиे рд╢िрд╡िрд░ рдоें рдоुрд░्рджों рдХी рддрд░рд╣ рдЕрдЪेрдд рд╕ोрдП рд╣ुрдП рдеे। рдХ्рдпा рдпрд╣ी рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдзрд░्рдо рд╣ै? рдЗрд╕рд╕े рдмреЭрдХрд░ рдиीрдЪрддा рдФрд░ рдХ्рдпा рд╣ोрдЧी? рдЬो рдЕрди्рдпाрдп рддुрдордиे рдХिрдпा рд╣ै, рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдпрджुрдмंрд╢ी рддुрдЭे рдХрднी рдХ्рд╖рдоा рдирд╣ीं рдХрд░ेंрдЧे ।”06 рдж्рд╡ाрд░рдХा рдХे рдХ्рд╖рдд्рд░िрдп рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдкрд░ рдЖрд░ोрдк-рдк्рд░рдд्рдпाрд░ोрдк рд▓рдЧाрдХрд░ рдЖрдкрд╕ рдоें рд▓реЬ рдорд░рддे рд╣ैं। рдпрджुрд╡ंрд╢ рдХा рдиाрд╢ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै, рдоाрддा рдЧांрдзाрд░ी рдХा рдЕрднिрд╢ाрдк рдлрд▓ीрднूрдд рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै।
    рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдЕंрддिрдо рднाрдЧ рдоें рджрд░्рд╢िрдд рд╣ै рдХि рдпрджुрд╡ंрд╢ рдХे рдиाрд╢ рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рднीрд╖рдг рджुрдЦ-рд╕рди्рддाрдк рдХो рдмрд▓рд░ाрдо рд╕рд╣рди рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे। рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдоाрд░्рдоिрдХ рд╡ेрджрдиा рд╕े рдоुрдХ्рддि рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдЧрд░ рдЧрд░्рдн рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХрд░рдХे рдЬрд▓ рд╕рдоाрдзि рд▓े рд▓ेрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдЙрди्рд╣ें рд░ोрдХрдиे рдХी рдкूрд░ी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдкрд░ рд░ोрдХ рдирд╣ीं рдкाрддे। рдиिрдпрддि рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЙрди्рд╣ें рднी рдЗрд╕ рджुрдиिрдпा рд╕े рд╡िрд╣ा рд▓ेрдиी рдеी, рдЗрд╕ीрд▓िрдП рд╕ांрд╕ाрд░िрдХ рдЬीрд╡рди рд╕े рдоोрд╣ рдд्рдпाрдЧрдХрд░ рдмрд▓рд░ाрдо рдкрд░рдо рдзाрдо рдХी рдпाрдд्рд░ा рддрдп рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдж्рд╡ाрд░рдХा рдирдЧрд░ी рдд्рдпाрдЧрдХрд░ рд╕рд▓िрд▓ рд╕рдоाрдзी рд╡рд░рдг рдХрд░ рд▓ेрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рднी рдЗрд╕ рднीрд╖рдг рд╕ंрдХрдЯ рдХी рдШреЬी рдоें рд╕ंрдпрдо рдзाрд░рдг рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рдФрд░ рдиिрд░्рдЬрди рд╡рди рдоें рдПрдХाрди्рдд рдоें рдЪрд▓े рдЬाрддे рд╣ैं। рдЦाрдг्рдбрд╡ рд╡рди рдоें рд╡े рдПрдХ рдкेреЬ рдХे рдиीрдЪे рд╢िрд▓ा рдкрд░ рд▓ेрдЯ рдХрд░ рдЖрд░ाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ोрддे рд╣ैं, рддрднी рдЬрд░ा рдиाрдо рдХा рд╢рдмрд░ рдЙрдирдХे рдХोрдорд▓ рдкैрд░ों рдХो рд╣िрд░рди рдХा рдХाрди рд╕рдордЭрдХрд░ рддीрд░ рдЪрд▓ा рджेрддा рд╣ै। рдЬрд░ा рдХे рд╢рд░ рд╕े рд╡े рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдШाрдпрд▓ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЬрд░ा рдХो рдЕрдкрдиा рднाрдИ рдоाрдирддे рд╣ैं, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди рджोрдиों рдХे рдмीрдЪ рднाрдИ рдХा рд░िрд╢्рддा рд╣ै। рд╡े рдЕрдкрдиे рднाрдИ рдЬрд░ा рд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं -'рдЬрдм рдоैं рд╣ी рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХा рдЬीрд╡рди  рдФрд░ рдЬрдЧрдд рдХे рд░рд╣рд╕्рдп рдХो рддो рджूрд╕рд░ा рдХोрдИ рдХ्рдпा рд╕рдордЭेрдЧा ।”07рдЬीрд╡рди рдХे рдЕрди्рддिрдо рд╕рдордп рдоें рднрдЧрд╡ाрди рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдЦुрдж рдЕрдкрдиे рдоुрдЦ рд╕े рдЗрд╕ рд╕рдЪ्рдЪाрдИ рдХो рд╡्рдпрдХ्рдд рдХрд░рддे рд╣ैं рдХि рдЬीрд╡рди рдФрд░ рдЬрдЧрдд рдХे рдЧूрдв़ рд░рд╣рд╕्рдп рдХो рд╕рдордЭ рдкाрдиा рдЙрдирдХे рд╡рд╢ рдХी рднी рдмाрдд рдирд╣ीं рд╣ै। рд╡े рднी рдиिрдпрддि рдХे рд╕ाрдордиे рдШूрдЯрдиे рдЯेрдХ рджेрддे рд╣ैं, рдорд╣ाрдХाрд▓ рдоृрдд्рдпु рдХे рд╕ाрдордиे рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╕рд░्рд╡ рд╢рдХ्рддिрдоाрди, рд╕рд░्рд╡рдЬ्рдЮ  рднрдЧрд╡ाрди рдХे рд░ूрдк рдоें рдкूрд░ी рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХрд░рдиेрд╡ाрд▓े рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЖрдЬ рдиिрдпрддि рдХे рд╕ाрдордиे рд╣ाрд░ рдоाрди рдЧрдП рд╣ैं।
    рдЬрд░ा рдХे рддीрд░ рд╕े рдЧंрднीрд░ рд░ूрдк рд╕े рдШाрдпрд▓ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдорд╣ाрдХाрд▓ рдХे рдЕрдзीрди рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рд╕рдордп рдЪрдХ्рд░ рдоें рдкреЬ рдХрд░ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рд╢рдХ्рддिрд╣ीрди, рддेрдЬрд╣ीрди рд╣ो рдЧрдП рд╣ैं। рдоौрдд рдХे рд╕ाрдордиे рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ोрдХрд░, рдоाрдпा-рдоोрд╣ рдХे рд╕ाрд░े рдмंрдзрди рддोрдб़рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдоृрдд्рдпु рдХो рд╕рдоीрдк рджेрдЦрдХрд░ рд╡े рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рди рд▓ीрд▓ा рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ोрдиे рдХा рдЖрднाрд╕ рдХрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं। рдЬрд░ा рдЕрдкрдиे рднाрдИ рдХृрд╖्рдг рдХो рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै, рдкрд░ рдкрддा рдирд╣ीं рд╡े рд╕ुрди рдкाрдП  рдпा рдирд╣ीं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдЖंрдЦें рдмंрдж рдХрд░ рджीं рдФрд░ рд╕िрд░ рдЬрд░ा рдХी рдЧोрдж рдоें рд░рдЦ рджिрдпा। рдЬрд░ा рдиे рдЖрд╣िрд╕्рддा рд╕े рдХृрд╖्рдг рдХे рд╕िрд░ рдХो рдЙрдаाрдпा рдУрд░ рдиीрдЪे рдЬрдоीрди рдкрд░ рд░рдЦ рджिрдпा। рдЪाँрджрдиी рдЫिрдЯрдХी рд╣ुрдИ рдеी рдФрд░ рдкीрдкрд▓ рдХे рдкрдд्рддों рд╕े рдЫрдирдХрд░ рдЙрдирдХे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдЖ рд░рд╣ी рдеी। рдЬрд░ा рдиे рдЙрдирдХी рднुрдЬाрдПँ рдаीрдХ рдХीं, рдкाँрд╡ рд╕ीрдзे  рдХिрдП рдФрд░ рджेрд░ рддрдХ рдЙрд╕ рд╢ांрдд, рдк्рд░рд╕рди्рди рдФрд░ рдкूрд░्рдгрдХाрдо рдоुрдЦ рдоंрдбрд▓ рдХो рдиिрд╣ाрд░ा। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХृрд╖्рдг рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрдЪрдкрди рд╕े рдЬो рд╕ुрдиा рдеा, рдмिрд▓्рдХुрд▓ рд╡ैрд╕ा рд╣ी рдеा ।
       “рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдиे рдЕрди्рддिрдо рдмाрд░ рдЖँрдЦें рдЦोрд▓рдХрд░ рдЙрд╕े рджेрдЦा। рд╡े рднाрд╡ुрдХ рдФрд░ рдж्рд░рд╡िрдд рд╣ो рдЙрдаे। рдЙрдирдХी рдЖँрдЦों рдХी рдХोрд░ рдоें рдЖंрд╕ू рд▓ुреЭрдХ рдЖрдП। рдЙрдирдХे рд╣ोрда рдХाँрдк рд░рд╣े рдеे, рд╡े рдХुрдЫ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣рддे рдеे, рд▓ेрдХिрди рдЖрд╡ाрдЬ рдмाрд╣рд░ рдирд╣ीं рдЖ рдкा рд░рд╣ी рдеी। рдЬрд░ा рдиे рдЭूрдХрдорд░ рдЕрдкрдиा рдХाрди рдЙрдирдХे рд╣ोрдаों рдХे рдкाрд╕ рд░рдЦा। рд╡े рдХрд╣ рд░рд╣े рдеे - 'рдЬрд░ा рдоेрд░े рднрдИ, рдж्рд╡ाрд░рдХा рдЬाрдХрд░ рд╡рд╕ुрджेрд╡ рдорд╣ाрд░ाрдЬ рд╕े рдХрд╣ рджो, рдЕрдм рдоेрд░ी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рди рдХрд░ें ।”08 рдЗрддрдиा рдХрд╣рдХрд░ рдж्рд╡ाрд░рдХाрдзीрд╢ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рди-рд▓ीрд▓ा рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджेрддे рд╣ैं। рд╢्рд░ी рдХृрд╖्рдг рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдПрдХ рдпुрдЧ рдХी рдкрд░िрд╕рдоाрдк्рддि рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै । рдЬрд░ा рдЕрдкрдиे рднाрдИ рдХी рдоृрдд्рдпु рдХे рд╢ोрдХ рд╕ंрддाрдк рд╕े рдиिрдХрд▓рдХрд░ рдЕंрддिрдо рд╕ंрд╕्рдХाрд░ рдХे рд▓िрдП рд▓рдХреЬी рдЗрдХрда्рдаा рдХрд░рддा рд╣ै рдФрд░ рд╢рд╡ рдХो рдоुрдЦाрдЧ्рдиि рджेрдХрд░ рдЧрддि рдоुрдХ्рддि рдХा рдкрде рдЙрди्рдоुрдХ्рдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै। рддрднी рдПрдХ рд╕्рд╡рд░ рдЧूंрдЬ рдЙрдарддा рд╣ै , “рд╢рд╡ рдХो рдмрдЪाрдП рд░рдЦो, рд╕ुрдмрд╣ рддрдХ рдХे рд▓िрдП । 09 
     рд╡рд╕्рддुрддः 'рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░' рдХाрд╢ीрдиाрде рд╕िंрд╣ рдж्рд╡ाрд░ा рд░рдЪिрдд рдЖрдз्рдпाрдд्рдоिрдХ рдЪेрддрдиा рд╕ंрдкрди्рди рдФрдкрди्рдпाрд╕िрдХ рдХृрддि рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд▓ेрдЦрдХ рдиे рдПрдХ рдирдП рдк्рд░рддिрдоाрди рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдоिрдердХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдпुрдЧ рдХे рдЪрд░рдо рд╕рдд्рдп рдХो рдк्рд░рддिрд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕िрдж्рдз рдХрд░рддा рд╣ै рдХि рдЪрд░рдо рд╕рдлрд▓рддा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХो рдПрдХाрдХीрдкрди рдХा рдЕрднिрд╢рдк्рдд рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХो рдордЬрдмूрд░ рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдХी рдорд╣ाрднाрд░рдд рдХी рдЪрд░рдо рд╕рдлрд▓рддा рдПрдХाрдХी рдЬीрд╡рди рдХा рдРрд╕ा рдЕрднिрд╢ाрдк рдмрдирдХрд░ рд╕ाрдордиे рдЖрддी рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ें рдЙрдирдХा рд╕ंрдкूрд░्рдг рдЬीрд╡рди рдиिрд╕्рд╕ाрд░ рд▓рдЧрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै। рдбॉ. рд╢рд╢िрднूрд╖рдг рдж्рд╡िрд╡ेрджी рдХे рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд╣ें рддो, “рдпрд╣ाँ рд╢्рд░ीрдХृрд╖्рдг рдЬीрд╡рди-рдоृрдд्рдпु, рд╕рдд्рддा рдФрд░ рдХाрд▓ рдХे рд╡िрд░ाрдЯ рдк्рд░рд╢्рдиों рд╕े рдЬूрдЭрддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЦुрдж рдЧीрддा рдХे рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╡рдЪрди рдЦोрдЦрд▓े рд▓рдЧрдиे рд▓рдЧрддे рд╣ैं ।”

рд╕ंрджрд░्рдн рдЧ्рд░ंрде рд╕ूрдЪी -
01. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдХाрд╢ीрдиाрде рд╕िंрд╣, рд░ाрдЬрдХрдорд▓ рдк्рд░рдХाрд╢рди, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी, 1999, рдкृрд╖्рда- 09
02. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда- 17
03. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда- 64
04. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда - 117
05. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда- 119
06. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда - 120
07. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда- 126
08. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда- 127
09. рдЙрдкрд╕ंрд╣ाрд░, рдкृрд╖्рда - 127

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।