рдкुрд╕्рддрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा: рд░ोрдЪрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХрдеाрдПँ (рдиीрд▓рдо рд░ाрдХेрд╢)

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 987 063 1805; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com

рд╕рдоीрдХ्рд╖्рдп рдкुрд╕्рддрдХ: рд░ोрдЪрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХрдеाрдПँ (рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)    
рд▓ेрдЦिрдХा: рд╢्рд░ीрдорддी рдиीрд▓рдо рд░ाрдХेрд╢
рдЖрдИрдПрд╕рдмीрдПрди: 978.81.962517.2.7                 
рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг: 2023
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдЕрдж्рд╡िрдХ рдкрдм्рд▓िрдХेрд╢рди, рджिрд▓्рд▓ी-110092
рдоूрд▓्рдп: ₹ 200 рд░ुрдкрдпे
рдкृрд╖्рда: 52

рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рд▓рдЦрдирдК рдХे рд╕ुрднрдж्рд░ा рдХुрдоाрд░ी рдЪौрд╣ाрди рдмाрд▓ рд╕рдо्рдоाрди рдПрд╡ं рдкं. рд╣рд░рдк्рд░рд╕ाрдж рдкाрдардХ-рд╕्рдоृрддि рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднूрд╖рдг рд╕рдо्рдоाрди рд╕рд╣िрдд рдЕрдиेрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдкुрд░рд╕्рдХृрдд рд▓ेрдЦिрдХा рд╢्рд░ीрдорддी рдиीрд▓рдо рд░ाрдХेрд╢ рдЬी рдиे рджो рджрд░्рдЬрди рд╕े рдЕрдзिрдХ рдкुрд╕्рддрдХें рд▓िрдЦрдХрд░ рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╢्рд░ीрд╡ृрдж्рдзि рдХी рд╣ै।
рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рд░ोрдЪрдХ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХрдеाрдПँ рдиीрд▓рдо рдЬी рдХी рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХрдеाрдУं рдХी рдк्рд░рдердо рдХृрддि рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдХुрд▓ рдЧ्рдпाрд░рд╣ рдмाрд▓-рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╕рдоाрд╣िрдд рдХी рдЧрдИ рд╣ैं। рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХрдеाрдПँ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рднी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╕рд╣рдЬ рдПрд╡ं рд╕рд░рд▓ рднाрд╖ा рдоें рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд░ोрдЪрдХ рдвंрдЧ рд╕े рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд╣ैं рдЬो рдмाрд▓ рдПрд╡ं рдХिрд╢ोрд░ рд╡рдп рдХे рдмрдЪ्рдЪों рдХो рддो рдкрд╕рди्рдж рдЖрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЙрди्рд╣ें рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд░ोрдЪрдХ рдЬाрдирдХाрд░िрдпाँ рднी рдк्рд░рджाрди рдХрд░ेंрдЧी। рдЗрддрдиा рд╣ी рдирд╣ीं, рдмреЬे рд▓ोрдЧ рднी рдЗрди рдХрд╣ाрдиिрдпों рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ुрдП рдмिрдиा рдирд╣ीं рд░рд╣ рд╕рдХрддे।
рд░ाрдд рдоें рд░ोрд╢рдиी рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ा рдЦрдж्рдпोрдд рдЬिрд╕े рдЬुрдЧрдиू рднी рдХрд╣рддे рд╣ैं, рд╕рднी рдиे рджेрдЦा рд╣ोрдЧा рдкрд░ рд╡рд╣ рд░ोрд╢рдиी рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдХрд░рддा рд╣ै рдпрд╣ рдмाрдд рд╕рдмрдХो рдирд╣ीं рдкрддा рд╣ोрддी। рдиीрд▓рдо рдЬी рдиे рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рд╣ै "рдЪрдо рдЪрдо рдЪрдордХे рдЬुрдЧрдиू рднैрдпा рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рд░рд▓ рд░ूрдк рд╕े рд╕рдордЭा рджिрдпा рд╣ै-
"рдЬुрдЧрдиू рдХे рдкेрдЯ рдХे рдиिрдЪрд▓े рднाрдЧ рдоें рд╣ी рдк्рд░рдХाрд╢ рдкैрджा рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЕंрдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдЗрди рдЕंрдЧों рдоें рд▓्рдпुрд╕ीрдлेрд░рд╕ рдФрд░ рд▓्рдпूрд╕ीрдлेрд░ीрди рдиाрдо рдХे рджो рдкрджाрд░्рде рд╣ोрддे рд╣ैं। рд▓्рдпूрдлेрд░ीрди рдЖрдХ्рд╕ीрдЬрди рд╕े рдХ्рд░िрдпा рдХрд░рдХे рдк्рд░рдХाрд╢ рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рддा рд╣ै। рд▓्рдпूрд╕ीрдлेрд░рд╕ рдЗрд╕ рдХाрдо рдоें рдЙрд╕рдХी рдорджрдж рдХрд░рддा рд╣ै। рдмрд╕, рдЗрди्рд╣ीं рджोрдиों рдкрджाрд░्рдеों рдХे рдХाрд░рдг рддुрдо्рд╣ाрд░े рдЬुрдЧрдиू рднрдЗрдпा рдЪрдордХрддे рд╣ैं।" (рдкृрд╖्рда-4)

'рд╣рд░िрдпाрд▓ी рдХी рдЦोрдЬ’ рдХрд╣ाрдиी рдоें рдкेреЬ-рдкौрдзे рдЕрдкрдиी рдкрдд्рддिрдпों рд╕े рднोрдЬрди рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдмрдиाрддे рд╣ैं, рдпрд╣ рд╕рдордЭाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддो рд╣िрдЪ-рд╣िрдЪ-рд╣िрдЪрдХी рдХрд╣ाрдиी рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╣िрдЪрдХी рдЖрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдмрддрд▓ाрдпे рдЧрдпे рд╣ैं। рд╕्рдХूрд▓ рдЬाрдиा рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдХрд░рддे рд╣ी рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдкेंрд╕िрд▓ рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рд╣ै। рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдХрд╣ाрдиी-‘рдЗрд▓ा рдХी рдкेंрд╕िрд▓’ рдоें рдмреЬे рд╣ी рд░ोрдЪрдХ рддрд░ीрдХे рд╕े рдиीрд▓рдо рдЬी рдиे  рдкेंрд╕िрд▓ рдХ्рдпा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕े рдХैрд╕े рдмрдиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै।
рдЕрдХ्рд╕рд░ рдмрдЪ्рдЪे рдЬрдм рдХिрд╕ी рдХाрд░рдг рд╕े рдЕрдкрдиी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХी рддैрдпाрд░ी рдаीрдХ рд╕े рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрддे рддो рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдлेрд▓ рд╣ो рдЬाрдиे рдХे рдбрд░ рд╕े рдЙрдирдХा рдЖрдд्рдо рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдбрдЧрдордЧाрдиे рд▓рдЧрддा рд╣ै рдФрд░ рдлिрд░ рд╡े рдХोрдИ рдРрд╕ा рд╢ॉрд░्рдЯрдХрдЯ рдЦोрдЬрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं рдЬिрд╕рд╕े рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рдкाрд╕ рд╣ो рдЬाрдпें। рдиीрд▓рдо рдЬी рдиे рдмреЬी рд╣ी рдмुрдж्рдзिрдоाрдиी рд╕े рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдХрд╣ाрдиी-‘рдЬाрджुрдИ рдЕрдХ्рд╖рд░ों рдХा рдХрдоाрд▓’ рдХा рддाрдиा-рдмाрдиा рдмुрдиा рд╣ै। рд╡рд╣ рдмीрдоाрд░ी рдХे рдХाрд░рдг рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдЦोрддे рдмрдЪ्рдЪे рдХौрд╢рд▓ рдХा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рдкुрдиः рд╡ाрдкрд╕ рд▓ाрддी рд╣ैं, рдпрд╣ рджृрд╖्рдЯрд╡्рдп рд╣ै-
"рдорддрд▓рдм рдпे рдмेрдЯा рдХि рддुрдо्рд╣ाрд░ा рдЖрдд्рдорд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдбрдЧрдордЧा рд░рд╣ा рдеा। рдЙрд╕े рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдоैंрдиे рдЕрдкрдиे рдПрдХ рд░рд╕ाрдпрди рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдоिрдд्рд░ рдХा рд╕рд╣ाрд░ा рд▓िрдпा рдеा। рдЙрд╕ рджिрди рд╕ाрдзु рд╡ेрд╢ рдоें рдоैं рд╣ी рдЕрдкрдиे рдоि़ рдХो рд╡рд╣ाँ рдмैрдаाрдХрд░ рдЖрдпा рдеा।" (рдкृрд╖्рда-21)
‘рдХрд╣ाँ рд╕े рдЖрдпे рдмाрджрд▓’ рдХрд╣ाрдиी рдоें рдмाрджрд▓ों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрдЪ्рдЫी рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै рддो рдХрд╣ाрдиी ‘рдЦुрд▓ рдЧрдИ рдкाрд▓’ рдоें рдмрдЪ्рдЪों рдХो рдХाрд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдФрд░ рдЙрд╕рдоें рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдИрдзрди рд╡ рдкाрдиी рдХी рдЙрдкрдпोрдЧिрддा рдХे рдмाрд░े рдоें рдЙрдд्рддрдо рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░рджाрди рдХी рдЧрдИ рд╣ै।
 рдХрд╣ाрдиी-‘рдирд╣рд▓े рдкрд░ рджрд╣рд▓ा’ рддрдеा ‘рдЪाрд░ुрдк्рд░िрдпा рдХा рдЪрдордд्рдХाрд░’ рдоें рдЕрдирдкреЭ рдЧ्рд░ाрдоीрдгों рдХो рдмेрд╡рдХूрдл рдмрдиाрдХрд░ рдзрди рдРंрдардиे рд╡ाрд▓े рдвोंрдЧिрдпों рдХी рдкोрд▓ рдЦोрд▓ी рдЧрдИ рд╣ै рддो рдХрд╣ाрдиी-‘рд╕ूрд░्рдп рдХिрд░рдгों рдХे рд╕ाрдд рд░ंрдЧ’ рдоें рд╕ूрд░्рдп рд╕े рдиिрдХрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрдд рд░ंрдЧों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЧрдИ рд╣ै।
‘рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХी рд╕ैрд░’ рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдЕंрддिрдо рдХрд╣ाрдиी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рдк्рд░рдмुрдж्рдз рд▓ेрдЦिрдХा рдиीрд▓рдо рд░ाрдХेрд╢ рдЬी рдиे рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд░ोрдЪрдХ рдвंрдЧ рд╕े рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХी рд╕ैрд░ рдХрд░ाрддे рд╣ुрдП рдЕंрддрд░िрдХ्рд╖ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЬाрдирдХाрд░ी рдк्рд░рджाрди рдХी рд╣ै।
         рдХुрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рднी рдХрд╣ाрдиिрдпाँ рд░ोрдЪрдХ рдПрд╡ं рдЬ्рдЮाрдирд╡рд░्рдж्рдзрдХ рд╣ैं। рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рдоुрдж्рд░рдг рд╕ाрдл-рд╕ुрдерд░ा рдПрд╡ं рдд्рд░ुрдЯिрд╣ीрди рд╣ै। рдЧेрдЯрдЕрдк рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд▓ुрднाрд╡рдиा рдПрд╡ं рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХाрдЧрдЬ рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ीрдп рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें рдкुрд╕्рддрдХ рдХा рд╕рд░्рд╡рдд्рд░ рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ोрдЧा, рдРрд╕ी  рдЖрд╢ा рд╣ै।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।