рдмिрд╕्рдоिрд▓ рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा - рдЕंрд╢ 23

рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп
рдкрдг्рдбिрдд рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж 'рдмिрд╕्рдоिрд▓' рдиे рдЕрдкрдиी рдЬीрд╡рдиी рд╕рди् 1927 рдоें рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЬेрд▓ рдХी рдХोрдард░ी рдоें рд▓िрдЦी рдеी। рдЙрдирдХी рдлाँрд╕ी рд╕े рдПрдХ рджिрди рдкрд╣рд▓े 18 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1927 рдХो рдЬрдм рдЙрдирдХी рдоाँ рд╢्рд░ी рд╢िрд╡ рд╡рд░्рдоा рдХे рд╕ाрде рдЙрдирд╕े рдЕंрддिрдо рдмाрд░ рдоिрд▓рдиे рдЖрдпीं рддрдм рдкंрдбिрдд рдЬी рдиे рдЕрдкрдиी рдЗрд╕ рдЖрдд्рдордХрдеा рдХी рд╣рд╕्рддрд▓िрдЦिрдд рдкांрдбुрд▓िрдкि рдЦाрдиे рдХे рдбрдм्рдмे рдоें рдЫिрдкाрдХрд░ рдЬेрд▓ рдХे рдмाрд╣рд░ рднिрдЬрд╡ा рджी। рдЗрд╕ рдЖрдд्рдордХрдеा рдХा рдкрд╣рд▓ा рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕िंрдз рдоें рднрдЬрдирд▓ाрд▓ рдмुрдХрд╕ेрд▓рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рди 1927 рдоें рдкुрд╕्рддрдХ рд░ूрдк рдоें рд╣ुрдЖ। рдмाрдж рдоें рдЗрд╕े рд╢्рд░ी рднрдЧрд╡рддीрдЪрд░рдг рд╡рд░्рдоा рдж्рд╡ाрд░ा рднी рдЫрдкрд╡ाрдпा рдЧрдпा। рдкुрд╕्рддрдХ рдЫрдкрддे рд╣ी рджрдордирдХाрд░ी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╢ाрд╕рди рдиे рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдкрд░ рдк्рд░рддिрдмрди्рдз рд▓рдЧा рджिрдпा рдФрд░ рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рддिрдпाँ рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓ी рдЧрдпीं।

рдкрдг्рдбिрдд рдЬी 19 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1927 рдХो рдЧोрд░рдЦрдкुрд░ рдЬिрд▓ा рдЬेрд▓ рдоें рдЕрд╢рдлाрдХ рдЙрд▓्рд▓ाрд╣ рдЦाँ, рд░ोрд╢рди рд╕िंрд╣ рдФрд░ рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рд▓ाрд╣िреЬी рдХे рд╕ाрде рд╣ँрд╕рддे-рд╣ँрд╕рддे рдлाँрд╕ी рдЪрдв़ рдЧрдП।

рд╣ुрддाрдд्рдоा рдкंрдбिрдд рд░ाрдордк्рд░рд╕ाрдж 'рдмिрд╕्рдоिрд▓' рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा рдХे рдЕंрд╢: рд╕ेрддु рдХे рдкिрдЫрд▓े рдЕंрдХों рд╕े
  рдмीрдЬрд╢рдм्рдж: Autobiography, Bismil, Excerpt, рдЖрдд्рдордХрдеा, рдЬीрд╡рдиी, рдиाрдпрдХ, рдмिрд╕्рдоिрд▓, рд╣िрди्рджी,
... рдФрд░ рдЕрдм, рдмिрд╕्рдоिрд▓ рдХी рдЖрдд्рдордХрдеा - рдЕंрд╢ 23

рдЪрддुрд░्рде рдЦрдг्рдб (рдкिрдЫрд▓े рдЕंрдХ рд╕े рдЬाрд░ी)


рдкрд░िрдгाрдо

рдЧ्рдпाрд░рд╣ рд╡рд░्рд╖ рдкрд░्рдпрди्рдд рдпрдеाрд╢рдХ्‍рддि рдк्рд░ाрдгрдкрдг рд╕े рдЪेрд╖्‍рдЯा рдХрд░рдиे рдкрд░ рднी рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдоें рдХрд╣ाँ рддрдХ рд╕рдлрд▓ рд╣ुрдП? рдХ्рдпा рд▓ाрдн рд╣ुрдЖ? рдЗрд╕рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рд╕े рдХुрдЫ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рдпोрдЬрди рд╕िрдж्рдз рди рд╣ोрдЧा, рдХ्рдпोंрдХि рд╣рдордиे рд▓ाрдн рд╣ाрдиि рдЕрдерд╡ा рдЬрдп-рдкрд░ाрдЬрдп рдХे рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдоें рдпोрдЧ рдирд╣ीं рджिрдпा рдеा। рд╣рдордиे рдЬो рдХुрдЫ рдХिрдпा рд╡рд╣ рдЕрдкрдиा рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп рд╕рдордЭрдХрд░ рдХिрдпा। рдХрд░्рдд्рддрд╡्рдп-рдиिрд░्рдгрдп рдоें рд╣рдордиे рдХрд╣ाँ рддрдХ рдмुрдж्рдзिрдордд्рддा рд╕े рдХाрдо рд▓िрдпा, рдЗрд╕рдХा рд╡िрд╡ेрдЪрди рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рдЬाрди рдкрдб़рддा рд╣ै। рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рджृрд╖्‍рдЯि рд╕े рд╣рдоाрд░े рдХाрд░्рдпों рдХा рдЗрддрдиा рд╣ी рдоूрд▓्рдп рд╣ै рдХि рдХрддिрдкрдп рд╣ोрдирд╣ाрд░ рдирд╡рдпुрд╡рдХों рдХे рдЬीрд╡рди рдХो рдХрд╖्‍рдЯрдордп рдмрдиाрдХрд░ рдиीрд░рд╕ рдХрд░ рджिрдпा, рдФрд░ рдЙрди्рд╣ीं рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдиे рд╡्рдпрд░्рде рдоें рдЬाрди рдЧंрд╡ाрдИ। рдХुрдЫ рдзрди рднी рдЦрд░्рдЪ рдХिрдпा। рд╣िрди्рджू-рд╢ाрд╕्‍рдд्рд░ рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХिрд╕ी рдХी рдЕрдХाрд▓ рдоृрдд्рдпु рдирд╣ीं рд╣ोрддी, рдЬिрд╕рдХा рдЬिрд╕ рд╡िрдзि рд╕े рдЬो рдХाрд▓ рд╣ोрддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдЙрд╕рдХी рд╡िрдзि рд╕рдордп рдкрд░ рд╣ी рдк्рд░ाрдг рдд्рдпाрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। рдХेрд╡рд▓ рдиिрдоिрдд्рдд-рдоाрдд्рд░ рдХाрд░рдг рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рд▓ाрдЦों рднाрд░рддрд╡ाрд╕ी рдорд╣ाрдоाрд░ी, рд╣ैрдЬा, рддाрдКрди рдЗрдд्рдпाрджि рдЕрдиेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд░ोрдЧों рд╕े рдорд░ рдЬाрддे рд╣ैं। рдХрд░ोрдб़ों рджुрд░्рднिрдХ्рд╖ рдоें рдЕрди्рди рдмिрдиा рдк्рд░ाрдг рдд्рдпाрдЧрддे рд╣ैं, рддो рдЙрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░рджाрдпिрдд्рд╡ рдХिрд╕ рдкрд░ рд╣ै? рд░рд╣ рдЧрдпा рдзрди рдХा рд╡्рдпрдп, рд╕ो рдЗрддрдиा рдзрди рддो рднрд▓े рдЖрджрдоिрдпों рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ोрдд्рд╕рд╡ों рдоें рд╡्рдпрдп рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЧрдгрдоाрди्рдп рд╡्рдпрдХ्‍рддिрдпों рдХी рддो рд╡िрд▓ाрд╕िрддा рдХी рд╕ाрдордЧ्рд░ी рдХा рдоाрд╕िрдХ рд╡्рдпрдп рдЗрддрдиा рд╣ोрдЧा, рдЬिрддрдиा рдХि рд╣рдордиे рдПрдХ рд╖рдб्рдпрди्рдд्рд░ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рд╡्рдпрдп рдХिрдпा। рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХो рдбाрдХू рдмрддाрдХрд░ рдлाँрд╕ी рдФрд░ рдХाрд▓े рдкाрдиी рдХी рд╕рдЬाрдПँ рджी рдЧрдИ рд╣ैं। рдХिрди्рддु рд╣рдо рд╕рдордЭрддे рд╣ैं рдХि рд╡рдХीрд▓ рдФрд░ рдбॉрдХ्рдЯрд░ рд╣рдорд╕े рдХрд╣ीं рдмрдб़े рдбाрдХू рд╣ैं। рд╡рдХीрд▓-рдбॉрдХ्рдЯрд░ рджिрди-рджрд╣ाрдб़े рдмрдб़े рдмрдб़े рддाрд▓ुрдХेрджाрд░ों рдХी рдЬाрдпрджाрджें рд▓ूрдЯ рдХрд░ рдЦा рдЧрдП। рд╡рдХीрд▓ों рдХे рдЪाрдЯे рд╣ुрдП рдЕрд╡рдз рдХे рддाрд▓ुрдХेрджाрд░ों рдХो рдвूंрдвे рд░ाрд╕्рддा рднी рджिрдЦाрдИ рдирд╣ीं рджेрддा рдФрд░ рд╡рдХीрд▓ों рдХी рдКँрдЪी рдЕрдЯ्рдЯाрд▓िрдХाрдПँ рдЙрди рдкрд░ рдЦिрд▓рдЦिрд▓ा рдХрд░ рд╣ँрд╕ рд░рд╣ी рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд▓рдЦрдирдК рдоें рдбॉрдХ्рдЯрд░ों рдХे рднी рдКँрдЪे-рдКँрдЪे рдорд╣рд▓ рдмрди рдЧрдП। рдХिрди्рддु рд░ाрдЬ्рдп рдоें рджिрди рдХे рдбाрдХुрдУं рдХी рдк्рд░рддिрд╖्‍рдаा рд╣ै। рдЕрди्рдпрдеा рд░ाрдд рдХे рд╕ाрдзाрд░рдг рдбाрдХुрдУं рдФрд░ рджिрди рдХे рдЗрди рдбाрдХुрдУं (рд╡рдХीрд▓ों рдФрд░ рдбॉрдХ्рдЯрд░ों) рдоें рдХोрдИ рднेрдж рдирд╣ीं। рджोрдиों рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рдорддрд▓рдм рдХे рд▓िрдП рдмुрдж्рдзि рдХी рдХुрд╢рд▓рддा рд╕े рдк्рд░рдЬा рдХा рдзрди рд▓ूрдЯрддे рд╣ैं। рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рджृрд╖्‍рдЯि рд╕े рд╣рдо рд▓ोрдЧों рдХे рдХाрд░्рдп рдХा рдмрд╣ुрдд рдмрдб़ा рдоूрд▓्рдп рд╣ै। рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рднी рд╣ो, рдпрд╣ рддो рдоाрдирдиा рд╣ी рдкрдб़ेрдЧा рдХि рдЧिрд░ी рд╣ुрдИ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рднी рднाрд░рддрд╡ाрд╕ी рдпुрд╡рдХों рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рд╕्рд╡ाрдзीрди рд╣ोрдиे рдХे рднाрд╡ рд╡िрд░ाрдЬрдоाрди рд╣ैं। рд╡े рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рд╣ोрдиे рдХी рдпрдеाрд╢рдХ्‍рддि рдЪेрд╖्‍рдЯा рднी рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпрджि рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдЕрдиुрдХूрд▓ рд╣ोрддीं рддो рдпрд╣ी рдЗрдиे-рдЧिрдиे рдирд╡рдпुрд╡рдХ рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдпрдд्‍рдиों рд╕े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдЪрдХिрдд рдХрд░ рджेрддे। рдЙрд╕ рд╕рдордп рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдХो рднी рдл्рд░ांрд╕ीрд╕िрдпों рдХी рднाँрддि рдХрд╣рдиे рдХा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рдк्рд░ाрдк्‍рдд рд╣ोрддा рдЬो рдХि рдЙрд╕ рдЬाрддि рдХे рдирд╡рдпुрд╡рдХों рдиे рдл्рд░ांрд╕ीрд╕ी рдк्рд░рдЬाрддрди्‍рдд्рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा рдеा, "The monument so raised may serve as a lesson to the oppressors and an instance to the oppressed." рдЕрд░्рдеाрдд् рд╕्рд╡ाрдзीрдирддा рдХा рдЬो рд╕्рдоाрд░рдХ рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рд╡рд╣ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░िрдпों рдХे рд▓िрдП рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдХाрд░्рдп рдХрд░े рдФрд░ рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдкीрдб़िрддों рдХे рд▓िрдП рдЙрджाрд╣рд░рдг рдмрдиे।

рдЧाреЫी рдоुрд╕्рддрдлा рдХрдоाрд▓рдкाрд╢ा рдЬिрд╕ рд╕рдордп рддुрд░्рдХी рд╕े рднाрдЧे рдеे рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХेрд╡рд▓ рдЗрдХ्рдХीрд╕ рдпुрд╡рдХ рдЙрдирдХे рд╕ाрде рдеे। рдХोрдИ рд╕ाрдЬो-рд╕ाрдоाрди рди рдеा, рдоौрдд рдХा рд╡ाрд░рдг्рдЯ рдкीрдЫे-рдкीрдЫे рдШूрдо рд░рд╣ा рдеा। рдкрд░ рд╕рдордп рдиे рдРрд╕ा рдкрд▓рдЯा рдЦाрдпा рдХि рдЙрд╕ी рдХрдоाрд▓ рдиे рдЕрдкрдиे рдХрдоाрд▓ рд╕े рд╕ंрд╕ाрд░ рдХो рдЖрд╢्‍рдЪрд░्рдпाрди्рд╡िрдд рдХрд░ рджिрдпा। рд╡рд╣ी рдХाрддिрд▓ рдХрдоाрд▓рдкाрд╢ा рдЯрд░्рдХी рдХा рднाрдЧ्рдп рдиिрд░्рдоाрддा рдмрди рдЧрдпा। рдорд╣ाрдордиा рд▓ेрдиिрди рдХो рдПрдХ рджिрди рд╢рд░ाрдм рдХे рдкीрдкों рдоें рдЫिрдк рдХрд░ рднाрдЧрдиा рдкрдб़ा рдеा, рдирд╣ीं рддो рдоृрдд्рдпु рдоें рдХुрдЫ рджेрд░ рди рдеी। рд╡рд╣ी рдорд╣ाрдд्рдоा рд▓ेрдиिрди рд░ूрд╕ рдХे рднाрдЧ्рдп рд╡िрдзाрддा рдмрдиे। рд╢्рд░ी рд╢िрд╡ाрдЬी рдбाрдХू рдФрд░ рд▓ुрдЯेрд░े рд╕рдордЭे рдЬाрддे рдеे, рдкрд░ рд╕рдордп рдЖрдпा рдЬрдм рдХि рд╣िрди्рджू рдЬाрддि рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиा рд╕िрд░рдоौрд░ рдмрдиाрдпा, рдЧौ-рдм्рд░ाрд╣्рдордг-рд░рдХ्рд╖рдХ рдЫрдд्рд░рдкрддि рд╢िрд╡ाрдЬी рдмрдиा рджिрдпा! рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рднी рдЕрдкрдиे рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХे рд▓िрдП рдЫрдд्рд░рдкрддि рдХे рд╕्рдоाрд░рдХ рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ाрдиे рдкрдб़े। рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдПрдХ рдЙрдж्рджрдг्рдб рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдеा, рдЬो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рд╕े рдиिрд░ाрд╢ рд╣ो рдЪुрдХा рдеा। рд╕рдордп рдХे рдлेрд░ рдиे рдЙрд╕ी рдЙрдж्рджрдг्рдб рд╡िрдж्рдпाрд░्рдеी рдХो рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬ рдЬाрддि рдХा рд░ाрдЬ्рдп рд╕्рдеाрдкрди рдХрд░्рдд्рддा рд▓ाрд░्рдб рдХ्рд▓ाрдЗрд╡ рдмрдиा рджिрдпा। рд╢्рд░ी рд╕рди рдпाрдд рд╕ेрди рдЪीрди рдХे рдЕрд░ाрдЬрдХрд╡ाрджी рдкрд▓ाрддрдХ (рднाрдЧे рд╣ुрдП) рдеे। рд╕рдордп рдиे рд╣ी рдЙрд╕ी рдкрд▓ाрддрдХ рдХो рдЪीрдиी рдк्рд░рдЬाрддрди्рдд्рд░ рдХा рд╕рднाрдкрддि рдмрдиा рджिрдпा। рд╕рдлрд▓рддा рд╣ी рдордиुрд╖्рдп рдХे рднाрдЧ्рдп рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддी рд╣ै। рдЕрд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ी рдХो рдмрд░्рдмрд░ рдбाрдХू, рдЕрд░ाрдЬрдХ, рд░ाрдЬрдж्рд░ोрд╣ी рддрдеा рд╣рдд्рдпाрд░े рдХे рдиाрдоों рд╕े рд╡िрднूрд╖िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕рдлрд▓рддा рдЙрди्рд╣ीं рдиाрдоों рдХो рдмрджрд▓ рдХрд░ рджрдпाрд▓ु, рдк्рд░рдЬाрдкाрд▓рдХ, рди्рдпाрдпрдХाрд░ी, рдк्рд░рдЬाрддрди्рдд्рд░рд╡ाрджी рддрдеा рдорд╣ाрдд्рдоा рдмрдиा рджेрддी рд╣ै। рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд╣рдоाрд░े рдк्рд░рдпрдд्‍рдиों рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдХрд░рдиा рд╣ी рдкрдб़ेрдЧा рдХिрди्рддु рдЗрд╕рдоें рднी рдХोрдИ рд╕рди्рджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдХी рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ, рдзाрд░्рдоिрдХ рддрдеा рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдЗрд╕ рд╕рдордп рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЖрди्рджोрд▓рди рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдирд╣ीं рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ी рд╣ै рдХि рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдЕрднाрд╡ рд╣ै। рд╡े рд╕ाрдзाрд░рдг рд╕े рд╕ाрдзाрд░рдг рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдЙрди्рдирддि рдХрд░рдиे рдоें рднी рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ैं। рдлिрд░ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХ्рд░ाрди्рддि рдХी рдмाрдд рдХौрди рдХрд╣े? рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХ्рд░ाрди्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХा рд╕ंрдЧрдарди рдРрд╕ा рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП рдХि рдЕрдиेрдХ рд╡िрдШ्рди рддрдеा рдмाрдзाрдУं рдХे рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рд╕ंрдЧрдарди рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдд्рд░ुрдЯि рди рдЖрдпे। рд╕рдм рдХाрд░्рдп рдпрдеाрд╡рдд् рдЪрд▓рддे рд░рд╣ें। рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдЗрддрдиे рдпोрдЧ्рдп рддрдеा рдкрд░्рдпाрдк्‍рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╣ोрдиे рдЪाрд╣िрдПँ рдХि рдПрдХ рдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдоें рджूрд╕рд░ा рд╕्рдеाрдирдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рд╕рджा рдЙрдж्рдпрдд рд░рд╣े। рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ рдоें рдХрдИ рдмाрд░ рдХिрддрдиे рд╣ी рд╖рдб्рдпрди्рдд्рд░ों рдХा рднрдг्рдбा рдлूрдЯ рдЧрдпा рдФрд░ рд╕рдм рдХिрдпा рдХрд░ाрдпा рдХाрдо рдЪौрдкрдЯ рд╣ो рдЧрдпा। рдЬрдм рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ों рдХी рдпрд╣ рдЕрд╡рд╕्рдеा рд╣ै рддो рдлिрд░ рдХ्рд░ाрди्рддि рдХे рд▓िрдП рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХौрди рдХрд░े! рджेрд╢рд╡ाрд╕ी рдЗрддрдиे рд╢िрдХ्рд╖िрдд рд╣ों рдХि рд╡े рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдиीрддि рдХो рд╕рдордЭрдХрд░ рдЕрдкрдиे рд╣ाрдиि-рд▓ाрдн рдХो рдЬाрдирдиे рдоें рд╕рдорд░्рде рд╣ो рд╕рдХें। рд╡े рдпрд╣ рднी рдкूрд░्рдгрддрдпा рд╕рдордЭрддे рд╣ों рдХि рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╣рдЯाрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдпा рдирд╣ीं। рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдЙрдирдоें рдЗрддрдиी рдмुрдж्рдзि рднी рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдпे рдХि рдХिрд╕ рд░ीрддि рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ рдХो рд╣рдЯाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै? рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХ्рдпा рд╣ै? рд╡рд╣ рдХ्рдпा рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै? рдХ्рдпों рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ै? рдЗрди рд╕ाрд░ी рдмाрддों рдХो рдЬрдирддा рдХी рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рд╕рдордЭ рд╕рдХे, рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░िрдпों рдХे рд╕ाрде рдЬрдирддा рдХी рдкूрд░्рдг рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рд╣ो, рддрдм рдХрд╣ीं рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХो рджेрд╢ рдоें рдкैрд░ рд░рдЦрдиे рдХा рд╕्рдеाрди рдоिрд▓ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рддो рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рдмाрддें рд╣ैं। рд░рд╣ рдЧрдИ рдХ्рд░ाрди्рддि, рд╕ो рд╡рд╣ рддो рдмрд╣ुрдд рджूрд░ рдХी рдмाрдд рд╣ै।

рдХ्рд░ाрди्рддि рдХा рдиाрдо рд╣ी рдмрдб़ा рднрдпंрдХрд░ рд╣ै। рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХ्рд░ाрди्рддि рд╡िрдкрдХ्рд╖िрдпों рдХो рднрдпрднीрдд рдХрд░ рджेрддी рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рд░ाрдд्рд░ि рд╣ोрддी рд╣ै рддो рджिрди рдХा рдЖрдЧрдорди рдЬाрди рдиिрд╢िрдЪрд░ों рдХो рджुःрдЦ рджेрддा рд╣ै। рдаंрдбे рдЬрд▓рд╡ाрдпु рдоें рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдкрд╢ु-рдкрдХ्рд╖ी рдЧрд░рдоी рдХे рдЖрдиे рдкрд░ рдЙрд╕ рджेрд╢ рдХो рднी рдд्рдпाрдЧ рджेрддे рд╣ैं। рдлिрд░ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдХ्рд░ाрди्рддि рддो рдмрдб़ी рднрдпाрд╡рдиी рд╣ोрддी рд╣ै। рдордиुрд╖्рдп рдЕрдн्рдпाрд╕ों рдХा рд╕рдоूрд╣ рд╣ै। рдЕрдн्рдпाрд╕ों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╣ी рдЙрд╕рдХी рдк्рд░рдХृрддि рднी рдмрди рдЬाрддी рд╣ै। рдЙрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рдЬिрд╕ рд╕рдордп рдХोрдИ рдмाрдзा рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдЙрдирдХो рднрдп рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрддिрд░िрдХ्‍рдд рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЕрдоीрд░ рдФрд░ рдЬрдоींрджाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпे рд▓ोрдЧ рдХрднी рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддे рдХि рдЙрдирдХे рдРрд╢ो рдЖрд░ाрдо рдоें рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдмाрдзा рдкрдб़े। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╡े рд╣рдоेрд╢ा рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЖрди्рджोрд▓рди рдХो рдирд╖्‍рдЯ рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдпрджि рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рджूрд╕рд░े рджेрд╢ों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд▓ेрдХрд░, рд╕рдордп рдкाрдХрд░ рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рджрд▓ рдХ्рд░ाрди्рддि рдХे рдЙрдж्рдпोрдЧों рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЬाрдпे, рджेрд╢ рдоें рдХ्рд░ाрди्рддि рд╣ो рдЬाрдП рддो рднी рдпोрдЧ्рдп рдиेрддा рди рд╣ोрдиे рд╕े рдЕрд░ाрдЬрдХрддा рдлैрд▓рдХрд░ рд╡्рдпрд░्рде рдХी рдирд░рд╣рдд्рдпा рд╣ोрддी рд╣ै, рдФрд░ рдЙрд╕ рдк्рд░рдпрдд्‍рди рдоें рдЕрдиेрдХ рд╕ुрдпोрдЧ्рдп рд╡ीрд░ों рддрдеा рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдХा рдиाрд╢ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХा рдЬ्рд╡рд▓рди्рдд рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕рди् 1857 рдИреж рдХा рдЧрджрд░ рд╣ै। рдпрджि рдл्рд░ांрд╕ рддрдеा рдЕрдорд░ीрдХा рдХी рднाँрддि рдХ्рд░ाрди्рддि рдж्рд╡ाрд░ा рд░ाрдЬрддрди्рдд्рд░ рдХो рдкрд▓рдЯ рдХрд░ рдк्рд░рдЬाрддंрдд्рд░ рд╕्рдеाрдкिрдд рднी рдХрд░ рд▓िрдпा рдЬाрдП рддो рдмрдб़े-рдмрдб़े рдзрдиी рдкुрд░ुрд╖ рдЕрдкрдиे рдзрди, рдмрд▓ рд╕े рд╕рдм рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдХो рджрдмा рдмैрдарддे рд╣ैं। рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рд╕рдоिрддिрдпों рдоें рдмрдб़े-рдмрдб़े рдЕрдзिрдХाрд░ рдзрдиिрдпों рдХो рдк्рд░ाрдк्‍рдд рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рджेрд╢ рдХे рд╢ाрд╕рди рдоें рдзрдиिрдпों рдХा рдордд рд╣ी рдЙрдЪ्рдЪ рдЖрджрд░ рдкाрддा рд╣ै। рдзрди рдмрд▓ рд╕े рджेрд╢ рдХे рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ों, рдХрд▓ рдХाрд░рдЦाрдиों рддрдеा рдЦाрдиों рдкрд░ рдЙрдирдХा рд╣ी рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ो рдЬाрддा рд╣ै। рдордЬрдмूрд░рди рдЬрдирддा рдХी рдЕрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдзрдиिрдХों рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рдиे рдХो рдмाрдз्рдп рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै। рдЬो рджिрдоाрдЧ рд╡ाрд▓े рд╣ोрддे рд╣ैं, рд╡े рднी рд╕рдордп рдкाрдХрд░ рдмुрдж्рдзिрдмрд▓ рд╕े рдЬрдирддा рдХी рдЦрд░ी рдХрдоाрдИ рд╕े рдк्рд░ाрдк्‍рдд рдХिрдП рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рд╣рдб़рдк рдХрд░ рдмैрдарддे рд╣ैं। рд╕्рд╡ाрд░्рде рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рд╣ोрдХрд░ рд╡े рд╢्рд░рдордЬीрд╡िрдпों рддрдеा рдХृрд╖рдХों рдХो рдЙрди्рдирддि рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рдирд╣ीं рджेрддे। рдЕрди्рдд рдоें рдпे рд▓ोрдЧ рднी рдзрдиिрдХों рдХे рдкрдХ्рд╖рдкाрддी рд╣ोрдХрд░ рд░ाрдЬрддрди्рдд्рд░ рдХे рд╕्рдеाрди рдоें рдзрдиिрдХрддрди्‍рдд्рд░ рдХी рд╣ी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं। рд░ूрд╕ी рдХ्рд░ाрди्рддि рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рдпрд╣ी рд╣ुрдЖ рдеा। рд░ूрд╕ рдХे рдХ्рд░ाрди्рддिрдХाрд░ी рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдЬाрдирддे рдеे। рдЕрддःрдПрд╡ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд░ाрдЬ्рдпрд╕рдд्рддा рдХे рд╡िрд░ुрдж्рдз рдпुрдж्рдз рдХрд░рдХे рд░ाрдЬрддрди्рдд्рд░ рдХी рд╕рдоाрдк्‍рддि рдХी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЬैрд╕े рд╣ी рдзрдиी рддрдеा рдмुрдж्рдзिрдЬीрд╡िрдпों рдиे рд░ोрдб़ा рдЕрдЯрдХाрдиा рдЪाрд╣ा рдХि рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдЙрдирд╕े рднी рдпुрдж्рдз рдХрд░рдХे рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдк्рд░рдЬाрддрди्рдд्рд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी।

[рдХ्рд░рдорд╢ः рдЕрдЧрд▓े рдЕंрдХ рдоें]

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।