рдЯीрдЖрдИрдПрдлрдЖрд░ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡: рднाрднा рдХा рдЯाрдЯा рдХो рдкрдд्рд░

рдоेрд╣ेрд░ рд╡ाрди

- рдоेрд╣ेрд░ рд╡ाрди

19 рдЕрдЧрд╕्рдд 1943 рдХो рднाрднा рдиे рдЬे.рдЖрд░. рдбी. рдЯाрдЯा рдХो рдПрдХ рдкрдд्рд░ рдоें рд▓िрдЦा, “... рднाрд░рдд рдоें рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╢ोрдз рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдПँ/рд╕ंрд╕ाрдзрди рдФрд░ рдмुрдж्рдзिрдордд्рддाрдкूрд░्рдг рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣рдпोрдЧ рди рд╣ोрдиे рдХी рд╡реЫрд╣ рд╕े рдпрд╣ाँ рдХी рдк्рд░рддिрднाрдПँ рдЙрд╕ рдЧрддि рд╕े рд╢ोрдзрдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ै рдЬिрд╕рд╕े рд╡े рдХाрдо рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕рд╕े рджेрд╢ рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдмाрдзिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै।...  рдпрд╣ рд╣рдоाрд░ा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рд╣рдо рджेрд╢ рдоें рд░рд╣ें рдФрд░ рдРрд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ें рдЬो рдХि рджेрд╢ рдХे рдмाрд╣рд░ рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдХृрд╖्рдЯ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХे рддुрд▓्рдп рд╣ों।

рдЬे. рдЖрд░ .рдбी. рдЯाрдЯा рдиे рдЗрд╕ рдкрдд्рд░ рдХा рдЙрдд्рддрд░ рджेрддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рдеा, “рдпрджि рдЖрдк рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рджुрдиिрдпा рдоें рдЖрдкрдХे рдХुрдЫ рд╕рд╣рдпोрдЧी рдХुрдЫ рдаोрд╕ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦेंрдЧे, рддो рдоैं рд╕ोрдЪрддा рд╣ूँ рдХि рд╕рд░ рджोрд░ाрдм рдЬी рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдЖрдкрдХे рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ों рдХा реЫрд░ूрд░ рдЙрдд्рддрд░ рджेрдЧा।

рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд╣्рд░, рд╣ोрдоी рднाрднा, рдЯाрдЯा, рд╡ рдЬрдорд╢ेрдж рднाрднा
рдЕंрддрддः рдЕрдзिрдХрддрд░ рдЯाрдЯा рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рджेрд╢ рдоें рдоूрд▓рднूрдд рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпे рдЧрдП рдФрд░ рд╡рд╣ рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рдж्рд░рд╖्рдЯрд╡्рдп рдпोрдЧрджाрди рджे рдЪुрдХे рд╣ैं। рдоुрдЭे рджृреЭ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рд╡े рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдкрд░ рдЕрдкрдиा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдЧंрднीрд░ рдЙрдд्рддрд░ рджेंрдЧे।” рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рднाрднा рдиे рдоुंрдмрдИ рдоें рдПрдХ рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдпोрдЬрдиा рдФрд░ рд░ूрдкрд░ेрдЦा рдмрдиाрдиी рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджी। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдмреЬे рд▓ोрдЧों рд╕े рдмाрдд рднी рдХी рдФрд░ рд╕рд▓ाрд╣ рд▓ी। рд╕рди 1942 рдоें рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдФрдж्рдпौрдЧिрдХ рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рдмोрд░्рдб рдХा рдиाрдо рдмрджрд▓рдХрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдФрдзोрдЧिрдХ рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рдкрд░िрд╖рдж् рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा, рдЬिрд╕рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рд╢ांрддि рд╕्рд╡рд░ूрдк рднрдЯрдиाрдЧрд░ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рднाрднा рдХो рдк्рд░ो. рднрдЯрдиाрдЧрд░ рд╕े рдЖрд░्рдеिрдХ рдорджрдж рдХी рдЖрд╢ा рдеी। рд╕рди 1943 рдоें рдЬрдм рдЬाрдиे-рдоाрдиे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рд╣िрд▓ рд╕े рдЙрдирдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рд╣ुрдИ, рддрдм рддрдХ рд╡рд╣ рдоुंрдмрдИ рдоें рдЗрд╕ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ूрдкрд░ेрдЦा рдмрдиा рдЪुрдХे рдеे рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рдмрдо्рдмрдИ рд╕рд░рдХाрд░ рд╕े рдорджрдж рдХी рдЖрд╢ा рдеी। рд░ॉрдпрд▓ рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рд▓рди्рджрди рдХा рдлेрд▓ो рдЪुрдиे рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд рдоें рднाрднा рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдмреЭ рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдоौрдХे рдХा рд▓ाрдн рд▓ेрддे рд╣ुрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рд╣िрд▓ рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдХे рд╕ाрде 12 рдоाрд░्рдЪ 1944 рдХो рд╕рд░ рд╕ोрд░ाрдм рд╕рдХाрд▓рддрд╡ाрд▓ा (рдЬो рдХि рд╕рд░ рдбी. рдЯी. рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдХे рдЪेрдпрд░рдоेрди рдеे) рдХो рдпрд╣ рдФрдкрдЪाрд░िрдХ рдкрдд्рд░ рд▓िрдЦा। рдпрд╣ीं рд╕े рдЯाрдЯा рдЗंрд╕्рдЯिрдЯ्рдпूрдЯ рдСреЮ рдлंрдбाрдоेंрдЯрд▓ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдоुंрдмрдИ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рд╣ुрдИ। рднाрднा рдиे рд╕ोрд░ाрдм рдЬी рдХो рдпрд╣ рдкрдд्рд░ рд▓िрдЦा рдеा - 

*******************************************
рдоेрд░े рдк्рд░िрдп рд╢्рд░ीрдоाрди рд╕ोрд░ाрдм,

рдХुрдЫ рд╕рдордп рдкрд╣рд▓े рд╕े рдоैं  рдоें рднौрддिрдХी рдХी рд╕рдмрд╕े рдЙрди्рдирдд рд╢ाрдЦाрдУं рдоें рд╢ोрдз рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдкрд╣рд▓ी рд╢्рд░ेрдгी рдХे рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рдмाрд░े рдоें рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдоेрд░ा рдЗрд░ाрджा рдЕрдкрдиी рдЕрдЧрд▓ी (рдмрдо्рдмрдИ) рдпाрдд्рд░ा рдХे рджौрд░ाрди рдЗрд╕рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЕрдкрдиी рдпोрдЬрдиा рд╕्рд╡рдпं рдЖрдкрдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХा рдеा, рд▓ेрдХिрди рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рдЪोрдХрд╕ी рд╕े рдмाрдд рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдоैं рдЗрд╕े рдЖрдкрдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд▓िрдЦिрдд рд░ूрдк рд╕े рднेрдЬ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рдЖрдкрдХे рд╡िрдЪाрд░ рдЬाрдирдХाрд░ рдоुрдЭे рдмрд╣ुрдд реЩुрд╢ी рд╣ोрдЧी।

рдоैं рдЬो рдпोрдЬрдиा рдЕрдм рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ рд╡рд╣ рдЙрди рдпोрдЬрдиाрдУं рдоें рдПрдХ рдирд╣ीं рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рдЬрд▓्рджрдмाрдЬी рдоें рдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдИ рд╣ो। рдпрд╣ рдоेрд░े рджिрдоाрдЧ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ рджो рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдЕंрдХुрд░िрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै, рдФрд░ рдоैंрдиे рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рджिрд▓्рд▓ी рдФрд░ рдмрдо्рдмрдИ рдоें рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдП. рд╡ी. рд╣िрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХी। рдк्рд░ो. рд╣िрд▓. рд░ॉрдпрд▓ рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рдХे рд╡рд░िрд╖्рда рд╕рдЪिрд╡, рдПрдХ рдк्рд░рдЦ्рдпाрдд рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╣ोрдиे рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा, рд╡рд╣ рдорд╣ोрджрдп рд╣ैं рдЬिрди्рд╣ें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдПрдХ рдорд╣ाрди рдФрд░ рдЕंрддрд░ंрдЧ рдЬ्рдЮाрди рд╣ै, рдФрд░ рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдП рдЧрдП рдХрдИ рдоूрд▓्рдпрд╡ाрди рд╕ुрдЭाрд╡ों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдпрд╣ рдпोрдЬрдиा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЖрд╕ाрди рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рд░ूрдкрд░ेрдЦा рд╕рдоेрдд рдпрд╣ाँ рд╕ंрд▓рдЧ्рди рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдоैं рдЗрд╕рдХे рдкрд░िрдж्рд░рд╢्рдп рдХो рд╕рдордЭाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХुрдЫ рдмिंрджु рдпрд╣ाँ рд░рдЦрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा। 

рднाрд░рдд рдоें рдЗрд╕ рд╕рдордп рднौрддिрдХी рдХी рдоूрд▓рднूрдд рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдоें рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рдФрд░ рдк्рд░ाрдпोрдЧिрдХ рджोрдиों рддрд░рд╣ рдХा рдХोрдИ рдмрдб़ा рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдирд╣ीं рд╣ै। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдкूрд░े рднाрд░рдд рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдмिрдЦрд░े рд╣ुрдП рд╣ैं, рдЬो рдЙрддрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдХाрдо рдирд╣ीं рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдЬिрддрдиा рдЕрдЪ्рдЫा рдХाрдо рд╡े рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдЕрдЧрд░ рд╡े рдПрдХ рд╕ाрде рдПрдХ рд╣ी рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рдЙрдЪिрдд рджिрд╢ा рдоें рд▓ाрдПँ рдЬाрдПँ। рдоूрд▓рднूрдд рднौрддिрдХी рдоें рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХा рдПрдХ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╣ोрдиा рднाрд░рдд рдХे рд╣िрдд рдоें рд╣ै, рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рди рдХेрд╡рд▓ рднौрддिрдХी рдХी рдХрдо рдЙрди्рдирдд рд╢ाрдЦाрдУं рдоें рд╢ोрдз, рдмрд▓्рдХि рдЙрдж्рдпोрдЧ рдоें рддрдд्рдХाрд▓िрдХ рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХे рд▓िрдП рд╢ोрдз рдХा рдЖрдзाрд░ рдмрдирддा рд╣ै। рдпрджि рдЖрдЬ рднाрд░рдд рдоें рдХिрдП рдЧрдП рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░े рд╢ोрдз, рдиिрд░ाрд╢ाрдЬрдирдХ рдпा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдиिрдо्рди рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХे рд╣ैं, рддो рдпрд╣ рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд╡िрд╢ुрдж्рдз рд╢ोрдзрдХрд░्рдоिрдпों рдХी рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕ंрдЦ्рдпा рдХी рдЕрдиुрдкрд╕्рдеिрддि рдХे рдХाрд░рдг рд╣ै, рдЬो рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХे рд╢ोрдз рдХे рдирдП рдоाрдирдХ рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдФрд░ рдиिрд░्рджेрд╢рди рдмोрд░्рдбों рдоें рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ों рдХी рд╣ैрд╕िрдпрдд рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं। (рдЙрджाрд╣рд░рдг рд╕्рд╡рд░ूрдк: рдЬрдм рд╕рди 1914  рдоें рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рд╢ोрдз рд╡िрднाрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ुрдИ, рддрдм рдпрд╣ рднी рддुрд░ंрдд рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рдХि рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдкрд░िрд╖рдж् рдХे рдмिрдиा рдпрд╣ рдаीрдХ рд╕े рдХाрдо рдирд╣ीं рдХрд░ рд╕рдХрддा। рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдоें рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рд╕рдоिрддि рд╕рди 1915 рдоें рдЧрдаिрдд рдХी рдЧрдИ, рдЬिрд╕рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рдЬाрдиे-рдоाрдиे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╢ाрдоिрд▓ рдеे рдЬैрд╕े-рд▓ाрд░्рдб рд░рджрд░рдлोрд░्рдб, рд╕рд░ рдбрдм्рд▓्рдпू. рдПрд▓. рдм्рд░ेрдЧ, рд╕рд░ рдЖрд░.рдПрдЪ.рдлाрдЙрд▓рд░, рд▓ाрд░्рдб рд░ेрд▓ी, рд╕рд░ рдЬेрдо्рд╕ рдЬींрд╕, рд╕рд░ рдЕ.рд╡ी.рд╣िрд▓, рдФрд░ рдЕрди्рдп। рд╕рд▓ाрд╣рдХाрд░ рдкрд░िрд╖рдж् рдоें рд╕ेрд╡ाрдпें рджे рд╕рдХрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрд╢ुрдж्рдз рд╢ोрдзрдХрд░्рдд्рддाрдУं рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзрддा рдХे рдмिрдиा, рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рддрдХрдиीрдХी рд╡िрднाрдЧ рдХा рдХाрдо рдмрд╣ुрдд рдЭेрд▓ рдЬाрддा, рдЬैрд╕े рдХि рдпрд╣ рднाрд░рдд рдоें рд╣ुрдЖ рд╣ै।) 

рдЗрд╕рдХे рдЖрдЧे, рдЬрдм рдЖрдЬ рд╕े рдХुрдЫ рджрд╢рдХ рдмाрдж рдкрд░рдоाрдгु рдКрд░्рдЬा рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдмिрдЬрд▓ी рдЙрдд्рдкाрджрди рдХे рд▓िрдП рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХी рдЬाрдПрдЧी, рддрдм рднाрд░рдд рдХो рдЕрдкрдиे рд╡िрд╢ेрд╖рдЬ्рдЮों рдХे рд▓िрдП рд╡िрджेрд╢ рдХी рдФрд░ рдирд╣ीं рджेрдЦрдиा рдкрдб़ेрдЧा, рдмрд▓्рдХि рд╡े рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рдпрд╣ाँ рд╣ी рддैрдпाрд░ рдкाрдПंрдЧे। рдоुрдЭे рдирд╣ीं рд▓рдЧрддा рдХि рдХोрдИ рднी рд╡्рдпрд▓рддी рдЬो рдЕрди्рдп рджेрд╢ों рдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рдкрд░िрдЪिрдд рд╣ै, рдоेрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рднाрд░рдд рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдХो рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ेрдЧा। 

рдЬिрди рд╡िрд╖рдпों рдкрд░ рд╢ोрдз рдФрд░ рдЙрди्рдирдд рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा, рд╡े рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рднौрддिрдХी рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╣ोंрдЧे, рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдХोрд╕्рдоिрдХ рдХिрд░рдгों рдФрд░ рдкрд░рдоाрдгु рднौрддिрдХी рдХी рдоौрд▓िрдХ рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрджрд░्рдн рдоें; рдФрд░ рдХोрд╕्рдоिрдХ рдХिрд░рдгों рдкрд░ рдк्рд░ाрдпोрдЧिрдХ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди। рдиाрднिрдХीрдп рднौрддिрдХी рдФрд░ рдХोрд╕्рдоिрдХ рдХिрд░рдгों рдХो рд╕ैрдж्рдзांрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХрд░ рдкाрдиा рди рддो реЫрд░ूрд░ी рд╣ै рдФрд░ рди рд╣ी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рджोрдиों рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдоें рдмрд╣ुрдд рдирдЬрджीрдХी рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╣ै। 

рдоेрд░े рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рдХि рдЗрд╕ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рд▓िрдП рдмॉрдо्рдмे рднाрд░рдд рдоें рд╕рдмрд╕े рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╕्рдеाрди рд╣ोрдЧा, рдЗрд╕рдХे рдпрд╣ рдХाрд░рдг рд╣ैं। рдкрд╣рд▓ा, рдХोрд╕्рдоिрдХ рдХिрд░рдгों рд╕े рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा рд╕рдоुрдж्рд░ рдХे рдкाрд╕ рд╣ोрдиे рдоें рд▓ाрднрдХाрд░ी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдХрдИ рдмाрд░ рдкाрдиी рдоें рдХाрдлी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें рдиीрдЪे рдЬाрдХрд░ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे реЫрд░ूрд░ी рд╣ोрддे рд╣ैं। рдкрд╣рд▓ा рдФрд░ рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд╢рд╣рд░ рд╣ोрдиे рдХे рдмाрд╡рдЬूрдж  рдоें рдпрд╣ाँ рдХी рдЬрдирд╕ँрдЦ्рдпा рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рд╕्рдеिрддि рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдХोрдИ реЫрд░ूрд░ी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╢ोрдз рд╕ंрд╕्рдеाрди рдпрд╣ाँ рдирд╣ीं рд╣ै। рдпрд╣ाँ  рдХे рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХे рд▓ोрдЧ рд╣рдоेрд╢ा рдпрд╣ рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддे рдЖрдпे рд╣ैं рдФрд░ рдЬाрд╣िрд░ рдХрд░рддे рдЖрдпे рд╣ै рдХि рдмोрдо्рдмे рдоें рдПрдХ рднौрддिрдХी рдоें рд╢ोрдз рдХा рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХा рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рддीрд╕рд░ा, рдоैं рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддा рд╣ूँ рдХि рдЬैрд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХे рд▓िрдП рдоैं рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рд╡ैрд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рд╣ोрдиे рдХे рдмाрдж рдЯाрдЯा рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЧрдП рдзрди рдХे рдмाрдж рдФрд░ рдзрди рдЬुрдЯाрдиा рдпрд╣ाँ рдЖрд╕ाрди рд╣ोрдЧा। рдоुрдЭे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рд╕рд░рдХाрд░ рдФрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рджोрдиों рдиिрдпрдоिрдд рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рддैрдпाрд░ рд░рд╣ेंрдЧी।

рддीрд╕рд░े рдХाрд░рдг рдХे рдмाрд░े рдоें, рдоैं рдпрд╣ рдЧोрдкрдиीрдп рддрд░ीрдХे рд╕े рдХрд╣ рд╕рдХрддा рд╣ूँ рдХि рдЬрди-рдЕрдиुрджेрд╢ рд╡िрднाрдЧ рдХे рдиिрджेрд╢рдХ рдорд╣ोрджрдп рдиे рдХрдИ рдоौрдХों рдкрд░ рдоुрдЭрд╕े рдкूрдЫा рд╣ै рдХि рдХ्рдпा рдоैं рд░ॉрдпрд▓ рдЗंрд╕्рдЯिрдЯ्рдпूрдЯ рдСреЮ рд╕ाрдЗंрд╕ рдоें рдЪेрдпрд░ рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рдХी рдкрдж рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ, рдпрджि рд╡рд╣ाँ рд╢ोрдз рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдмрдиाрдИ рдЬाрдПँ। рдпрд╣ рд╕ंрд╕्рдеाрди (рдмрдо्рдмрдИ) рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рд╕рдо्рдмрдж्рдз рд░рд╣ेрдЧा।  рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЕрдкрдиे рд╢ोрдз рдЫाрдд्рд░ों рдХो рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ाँ рдХी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдУं рдоें рднी рднेрдЬ рд╕рдХेंрдЧे рдФрд░ рдпрд╣ाँ рд╣рдоाрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЙрди्рдирдд рдХोрд░्рд╕ рдХे рднाрд╖рдгों рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ो рд╕рдХेंрдЧे।

рдоुрдЭे рдпрд╣ рднी рдЖрд╢ा рд╣ै рдХि рд╕рдордп-рд╕рдордп рдкрд░ рд╣рдоें рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдмोрд░्рдб рд╕े рдЙрджाрд░ рд╕рдорд░्рдерди рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрдЧा, рдЬिрд╕рдХी рд▓ाрднрдХाрд░ी рдиीрддि рдоें рд╡िрд╢ुрдж्рдз рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХे рд▓िрдП рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рдорд░्рдерди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा реЫिрдХ्рд░ рд╕рд░ рд░ाрдоाрд╕्рд╡ाрдоी рдоुрд░рд▓ीрдзрд░ рдиे рднी рдХिрдпा рдеा, рдЬрдм рд╡рд╣ рдЗрд╕ी рдЬрдирд╡рд░ी рдоें рджिрд▓्рд▓ी рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдоेрд░े рдж्рд╡ाрд░ा рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдП рдЬा рд░рд╣े рднाрд╖рдг рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рдЬैрд╕े рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧाрдд्рдордХ рднौрддिрдХ рд╢ोрдз рдФрд░ рдиिрдпрдоिрдд рдкрд░िрдХ्рд╖рдг рдХी рд╣рдо рдпोрдЬрдиा рдмрдиा рд░рд╣े рд╣ैं рд╡рд╣ рдПрдХ рд╣ी рдЫрдд рдХे рдиीрдЪे рдХिрдпा рдЬाрдиा рди рддो рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рди рд╣ी рдЗрд╕рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рджी рдЬाрддी рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рдХाрд░्рдпрджрдХ्рд╖рддा рдХे рд▓िрдП рд░ूрдЪिрдкूрд░्рдг рд╣ोрдЧा рдпрджि рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдЕрдиुрд╕рди्рдзाрди рдмोрд░्рдб рд╣рдоें рд╡िрд╢ुрдж्рдз рд╢ोрдз рдХो рдХрд░рдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрддा рдХрд░рддा рд╣ै рдЬो рдХि рд╡рд╣ рд╣рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рднौрддिрдХी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा рдХे рдЦрд░्рдЪ рдХा рд▓рдЧрднрдЧ 10 рдк्рд░рддिрд╢рдд рдоाрдд्рд░ рднुрдЧрддाрди рдХрд░ рдордЬрдмूрдд рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।  рдк्рд░ो. рд╣िрд▓ рдиे рдмрдо्рдмрдИ рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХे рд╕рдордп рдмाрд░-рдмाрд░ рдЗрд╕ рддрде्рдп рдкрд░ рдЬोрд░ рджिрдпा рдХि рд╕рднी рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХो рдЖрд░рдо्рдн рдоें  рдПрдХ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдиिрдЧрд░ाрдиी рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП рдФрд░ рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдЕрднी рднाрд░рдд рдоें рдХोрдИ рдФрд░ рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ै рдЬो рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рд╢ोрдз рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦ рд░рд╣ा рд╣ो। рдЗрд╕ी рд╕िрдж्рдзांрдд рдиे рдЬрд░्рдордиी рдоें рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдХे рд╡िрдд्рддрдкोрд╖рдг рдХो рдиिрд░्рджेрд╢िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХैрд╕рд░ рд╡िрд▓्рд╣ेрдо рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рдХे рдиिрджेрд╢рдХ рдХे рд╢рдм्рдж рдЙрдж्рдзृрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा-

"рдЕрдкрдиे рдЖрджрд░्рд╢ों рдХी рдк्рд░ाрдк्рддि рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╣ेрддु рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै рдХि рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рдХी рдирдпी рджिрд╢ाрдУं рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдЪौрдХрди्рдиी рд░рд╣े, рдФрд░ рдирдП рдЕрди्рд╡ेрд╖рдгों рдХे рд▓िрдП рдирдпी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдУं рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдЪрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдЖрджрдоी рдХो рдЦोрдЬрддे рд╣ुрдП рдЕрдкрдиे рдоाрдирдХों рдХो рдЖрдЧे рд▓े рдЬाрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХрд░ें। рдиिрджेрд╢рдХ рдЕрд▓्рдл्рд░ेрдб рд╣рд░рдиेрдХ рдиे рдЗрд╕ рд╡िрдЪाрд░ рдХो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рдд рдХिрдпा рдеा, ‘рдХैрд╕рд░ рд╡िрд▓्рд╣ेрд▓्рдо рд╕ोрд╕ाрдЗрдЯी рд╢ोрдз рдХे рд▓िрдП рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рдиेрддृрдд्рд╡ рдХी рдЦोрдЬ рдирд╣ीं рдХрд░ेрдЧी, рдмрд▓्рдХि рдЗрд╕рдХे рдЙрд▓рдЯ рдкрд╣рд▓े рдПрдХ рдмेрд╣рддрд░ीрди рдиेрддृрдд्рд╡ рдХो рдЪुрдирдХрд░ рдлिрд░ рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫा рд╕ंрд╕्рдеाрди рдмрдиाрдПрдЧी।’ рдЕрдиुрднрд╡ों рдиे рдЕрдХ्рд╕рд░ рдпрд╣ рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдХि рди рд╕िрд░्рдл рдПрдХ рдмेрд╣рддрд░ीрди рдЗंрд╕ाрди рдХो рдиेрддृрдд्рд╡ рдХे рд▓िрдП рдмुрд▓ाрди рдмрд▓्рдХि рдПрдХ рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХे рдПрдХ рд╕рдоूрд╣ рдХो рдПрдХ рдлेрдбрд░ेрд╢рди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕ाрде рд▓ाрдиा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд▓ाрднрджाрдпрдХ рд░рд╣ा рд╣ै।” рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рдП.рд╡ी. рд╣िрд▓ рдХे рднी рдпрд╣ी рд╡िрдЪाрд░ рд╣ैं, рдХि рдпूрдиाрдЗрдЯेрдб рдХिंрдЧрдбрдо рдоें рднी рдаीрдХ рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬैрд╕े рдХि рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рдоें рднौрддिрдХी рдХे рд╕्рдХूрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा। рдЙрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдРрд╕ी рдХोрдИ рд╡реЫрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдаीрдХ рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдпрд╣ाँ рднी рдПрдХ рдЕрдЪ्рдЫे рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХे। 

рд╕рд░рдХाрд░ी рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдХा рдорддрд▓рдм рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕рд░рдХाрд░ी рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдирд╣ीं рд╣ै, рдЬैрд╕ा рдХि рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рд╣िрд▓ рдиे рджिрд▓्рд▓ी рдХी рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХोंрдЧ्рд░ेрд╕ рдоें рджिрдП рдЕрдкрдиे рднाрд╖рдг рдоें рдХрд╣ा рдеा “рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рддрдоाрдо (рдЗंрдЧ्рд▓ैрдг्рдб рдоें рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░ рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд╕ंрд╕рдеाрди) рд╕ंрд╕्рдеाрди рдЖрдЬрдХрд▓ рд░ाрдЬ्рдп рд╕े рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдЖрд░्рдеिрдХ рд╕рд╣ाрдпрддा рдкाрддे рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рдРрд╕ा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╣рдоेрд╢ा рдХिрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдмрдлрд░ рдХो рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕рдорд░्рдерди рдХो рд╕рд░рдХाрд░ी рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдмрдирдиे рд╕े рд░ोрдХрдиे рдХे рд▓िрдП рд░рдЦा рдЬाрддा рд╣ै।“

рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдк्рд░рдердо рджृрд╖्рдЯ्рдпा рдРрд╕ा рд▓рдЧे рдХि рдХिрд╕ी рдЙрдХृрд╖्рдЯ рднौрддिрдХी рд╢ोрдз рд╕ंрд╕्рдеाрди рдмрдо्рдмрдИ рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рди рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡ैрд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдЖрд╢ा рдЙрдЪिрдд рди рд╣ो рдЬैрд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдоैं рд╕ोрдЪ рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдкрд░ рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рд╕рднी рд╣िрд╕्рд╕ों рд╕े рдХोрд╕्рдоिрдХ рдХिрд░рдгों рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ рд░рд╣े рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ीрди рдФрд░ рднрд░ोрд╕ेрдоंрдж рд╢ोрдз рдЫाрдд्рд░ рдоेрд░े рдкाрд╕ рдмैंрдЧрд▓ोрд░ рднेрдЬे рдЧрдП рдФрд░ рд╡рд╣ рдЕрдм рдмोрдо्рдмे рдЖрдпेंрдЧे। рдоुрдЭे рджृрдв рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдЕрдЧрд▓े рдкाँрдЪ рд╡рд░्рд╖ों рдХे рднीрддрд░, рдмोрдо्рдмे рдХो рд╣рдо рднाрд░рдд рдоें рдоूрд▓рднूрдд рднौрддिрдХी рд╢ोрдз рдХा рдХेंрдж्рд░ рдмрдиाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ोंрдЧे।
  
рдЕंрддрддः рдоैं рдХुрдЫ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рдЯिрдк्рдкрдгिрдпाँ рдЬोрдб़рдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा। рд╕рди 1939 рдоें рдЬрдм рдоैं рдЫुрдЯ्рдЯी рдкрд░ (рднाрд░рдд рдоें) рдеा, рддрдм (рдж्рд╡िрддीрдп рд╡िрд╢्рд╡) рдпुрдж्рдз рдЫिрдб़ा рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдХाрд░рдг рдоैं рдЕрдкрдиी рдиौрдХрд░ी рдХे рд▓िрдП рд╡ाрдкрд╕ рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рдирд╣ीं рд▓ौрдЯ рд╕рдХा। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдХुрдЫ рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП, рдоेрд░ा рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдеा рдХि рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж рдоैं рдпूрд░ोрдк рдпा рдЕрдоेрд░िрдХा рдХे рдХिрд╕ी рдЕрдЪ्рдЫे рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдиौрдХрд░ी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓ूंрдЧा, рдХ्рдпोрдХिं рдХैрдо्рдм्рд░िрдЬ рдФрд░ рдк्рд░िंрд╕рдЯрди рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдЬैрд╕ा рдЕрдХाрджрдоिрдХ рдоाрд╣ौрд▓ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддे рд╣ैं рд╡ैрд╕ा рдЕрдХाрджрдоिрдХ рдоाрд╣ौрд▓ рдЗрд╕ рд╕рдордп рднाрд░рдд рдоें рдХोрдИ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдк्рд░рджाрди рдирд╣ीं рдХрд░рддा। рд▓ेрдХिрди рдкिрдЫрд▓े рджो рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдоैं рдЕрдзिрдХ рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЗрд╕ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдкрд░ рдЖрдпा рд╣ूँ рдХि рдпрд╣ाँ рд╡िрдд्рддीрдп рд╕рд╣ाрдпрддा рдФрд░ рдЙрдЪिрдд рд╕рд░ाрд╣рдиा рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬाрдПрдЧी। рдРрд╕े рдоें рдпрд╣ рдХिрд╕ी рдХा рдХрд░्рддрд╡्рдп рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдоें рдмрдиा рд░рд╣े рдФрд░ рд╡ैрд╕े рд╢िрдХ्рд╖ा-рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░े, рдЬैрд╕े рдЕрди्рдп рд╕ौрднाрдЧ्рдпрд╢ाрд▓ी рджेрд╢ों рдХे рдкाрд╕ рд╣ैं। рд╕рди 1941 рдоें рдоुрдЭे  рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдФрд░ рд╕рди 1942 рдоें рдЗंрдбिрдпрди рдЕрд╕ोрд╕िрдПрд╢рди рдлॉрд░ рдХрд▓्рдЯीрд╡ेрд╢рди рдСреЮ рд╕ाрдЗंрд╕ рдоें рдЪेрдпрд░ рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рдХा рдкрдж рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा рдЬो рдХि рдоैंрдиे рдпрд╣ рд╕ोрдЪрдХрд░ рдЕрд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рджिрдпा рдеा рдХ्рдпोрдХि рдоुрдЭे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирд╣ीं рдеा рдХि  рдоुрдЭे рд╡рд╣ाँ рднौрддिрдХी рдХा рдПрдХ рдЙрдЪ्рдЪрд╕्рддрд░ीрдп рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ рд╕рдХрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпाрдк्рдд рд╕ंрд╕ाрдзрди рдоिрд▓ рд╕рдХेंрдЧे। 

рдЬिрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХो рдЕрдм рдоैं рдЖрдкрдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рд╡рд╣ рдПрдХ рдн्рд░ूрдг рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे реЫрд░िрдпे рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде рдоैं рднौрддिрдХी рдХे рдПрдХ рдРрд╕े рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рд╕рдХूँ рдЬो рдХि рджुрдиिрдпा рдоें рдХिрд╕ी рднी рд╕рд░्рд╡ोрдд्рдХृрд╖्рдЯ рднौрддिрдХी рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХे рдмрд░ाрдмрд░ рд╣ो। рдЕрдЧрд░ рдЯाрдЯा рдРрд╕े рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХो рдк्рд░ाрдпोрдЬिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдлैрд╕рд▓ा рдХрд░ेंрдЧे рдЬैрд╕े рдХि рдоैं рдЙрдирдХे рдЯ्рд░рд╕्рдЯों рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдк्рд░рд╕्рддाрд╡िрдд рдХрд░рддा рд╣ूँ рддो рдоुрдЭे рдпрдХीрди рд╣ै рдХि рд╡े рдПрдХ рдРрд╕ी рдкрд╣рд▓ рдХрд░ेंрдЧे, рдЬो рдЬрд▓्рдж рд╣ी рдХрдИ рджिрд╢ाрдУं рд╕े рд╕рдорд░्рдеिрдд рд╣ोрдЧी рдФрд░ рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕्рдеाрдпी рд░ूрдк рд╕े рд▓ाрднрдХाрд░ी рд╣ोрдЧी।

рд╕ाрджрд░ рднрд╡рджीрдп
рдЖрдкрдХा 
рд╣ोрдоी рднाрднा
**************************************

рдЯाрдЯा рдиे рдЗрд╕ рдкрдд्рд░ рдХा рддुрд░ंрдд рдЬрд╡ाрдм рджिрдпा। 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рд╕рди 1944 рдХो рд╕рд░ рджोрд░ाрдм рдЬी рдЯाрдЯा рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдХे рди्рдпाрд╕ी рд╕рджрд╕्рдпों рдХी рдПрдХ рд╕рднा рд╣ुрдИ рдЬिрд╕рдоे рдЗрд╕ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рд╕рднा рдоें рднाрднा рдХो рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдЖрдоंрдд्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा, рдЬो рдХि рд╕рднा рдХे рджूрд╕рд░े рднाрдЧ рдоें рддрдм рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдП рдЬрдм рдпрд╣ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдиे рдкाрд╕ рдХрд░ рджिрдпा рдеा।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।