рд╡िрдж्рдпुрдд рдЪрд▓िрдд рдоोрдЯрд░рд╡ाрд╣рдиों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें – рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा


рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा 
(рдпрд╣ рдкрдд्рд░ рдоेрдиूреЮेрдХ्рдЪрд░рд░्рд╕ рд░िрдХॉрд░्рдб рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрд╡ाрджрджाрддा рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ реЮेрдиिрдпा рдиे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा рд╕े рдмाрддрдЪीрдд рдХे рдмाрдж рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдеा, рдЬो рдХि рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा рдХी рддрд░реЮ рд╕े рдкрдд्рд░िрдХा рдХो рд▓िрдЦा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдкрдд्рд░ рдоें рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा рд╡िрдж्рдпुрдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдоोрдЯрд░ рд╡ाрд╣рдиों рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд▓्рдкрдиा рдХрд░рддे рд╣ुрдпे рдЗрди्рд╣ें рдмेрд╣рдж рд╕ंрднाрд╡рдиाрд╢ीрд▓ рдХрд╣ рд░рд╣े рд╣ैं। рд╕рди 1904 рдХे рд╕рдордп рдоें рдпрд╣ рдПрдХ рд╕рдкрдиे рдЬैрд╕ी рдмाрдд рдеी।)


рдоेрдиूреЮेрдХ्рдЪрд░рд░्рд╕ рд░िрдХॉрд░्рдб
рджिрд╕рдо्рдмрд░ 29, 1904, рдкेрдЬ- 583
рдЗрд▓ैрдХ्рдЯ्рд░िрдХ рдСрдЯोреЫ,
рдоोрдЯрд░ рд╡ाрд╣рди рдКрд░्рдЬा (Motive Power) рдоें рдиिрд╣िрдд рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा рдХे рд╡िрдЪाрд░
(рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрд╡ाрджрджाрддा, рдоेрдиूреЮेрдХ्рдЪрд░рд░्рд╕ рд░िрдХॉрд░्рдб)

рди्рдпू реЯोрд░्рдХ, рджिрд╕рдо्рдмрд░ 27,

рдоेрдиूреЮेрдХ्рдЪрд░рд░्рд╕ рд░िрдХॉрд░्рдб рдФрд░ рдХुрдЫ рдЕрди्рдп рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпे рдЧрдпे рдзрд░рддी рдФрд░ рдЬрд▓ рдоें рдпाрддाрдпाрдд рдХे рд▓िрдпे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдЖрди्рддрд░िрдХ-рдк्рд░рджाрд╣ рдЗंрдЬрди рдХे реЫрд░िрдпे, рдирдпे рддрд░рд╣ рдХे рдКрд░्рдЬा рдЙрдд्рдкाрджрдХों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рд╕े рд╕рдо्рдмрдзिрдд рд▓ेрдЦों рдоें рдкाрдардХों рдХी рдЕрдд्рдпाрдзिрдХ рд░ुрдЪि рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдпे, рдордирд╣ाрдЯрди рдЯ्рд░ांрдЬिрдЯ рдХंрдкрдиी рдХे рдпाँрдд्рд░िрдХ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░ рд╢्рд░ी рдЪाрд░्рд▓्рд╕ рдП. рд▓ीрдм рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдпे рдЧрдпे рдирдпी рддрд░рд╣ рдХी рдоोрдЯрд░-рдмрд╕ рдХे рдирдоूрдиे рдХो рдордж्рджेрдирдЬрд░ рд░рдЦрддे рд╣ुрдпे, рд╢्рд░ी рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा рдХा рдмрдпाрди рднेрдЬ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рдЬो рдЙрдирд╕े рдХाреЮी рдмाрддрдЪीрдд рдХे рдкрд╢्рдЪाрдд рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै. рдмेрд╢рдХ, рдЖрд╢ा рд╣ै рдпрд╣ рдкाрдардХों рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдд्рдпाрдзिрдХ рд░ुрдЪि рдХे рд╕ाрде рдкреЭा рдЬाрдпेрдЧा. 

рди्рдпू рдпॉрд░्рдХ, 17 рджिрд╕рдо्рдмрд░,1904

рд╢्рд░ी рдЕрд▓्рдмрд░्рдЯ рдлेрдиिрдпा, 
рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ंрд╡ाрджрджाрддा, рдоेрдиूрдлेрдХ्рдЪрд░рд░्рд╕ рд░िрдХॉрд░्рдб

-----------------
рдк्рд░िрдп рд╢्рд░ीрдоाрди,

рдоोрдЯрд░-рд╡ाрд╣рдиों рдХे рдк्рд░рдЪाрд▓рди рдоें рд╡िрдж्рдпुрдд рдХा рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ी рдЕрдд्рдпंрдд рддрд░्рдХрд╕ंрдЧрдд рд╡िрдЪाрд░ рд╣ै, рдЬिрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд▓ рдЖрдкрдиे рдоुрдЭрд╕े рдкूрдЫрддाрдЫ рдХी рдеी। рдоुрдЭे рдЦुрд╢ी рд╣ै рдХि рд╢्рд░ी рд▓ीрдм рдиे рдЗрд╕े рд╕ाрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ु рдХिрдпा рд╣ै। рдЬрдирд░рд▓ рдЗрд▓ेрдХ्рдЯ्рд░िрдХ рдХं. рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХा рд▓рдо्рдмा рдЕрдиुрднрд╡ рдФрд░ рдЕрди्рдп рдмाрддें рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдХे рд▓िрдпे рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рд╣ैं।

рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рд╢реШ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЕрдд्рдпंрдд рд╕рдлрд▓-рдорд╢ीрдиों рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдЕрдХ्рд╖рдп рд╣ै рдФрд░ рдпे рдирдпे рддрд░рд╣ рдХे рдоोрдЯрд░ рд╡ाрд╣рди рдЬिрдирдоें рдоुрдЦ्рдп рдЪाрд▓рдХ рдорд╢ीрди рдФрд░ рдкрд╣िрдпों рдХे рдмीрдЪ рд╡िрдж्рдпुрдд рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рд╢ुрд░ु рдХрд░рдиे рдХा рдоेрд░े рд╡िрдЪाрд░ рд╕े рдоें рдЙрдЬ्рдЬ्рд╡рд▓ рднрд╡िрд╖्рдп рд╣ै।

рдоैं реЩुрдж рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХी рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рддा рдЪрд▓ा рдЖ рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдЗрд╕ рдк्рд░рднाрд╡ рдХे рдмाрд░े рдоें рдЖрдкрдХो рдоेрд░े рддрдоाрдо рддрдХрдиीрдХी рдмрдпाрди рдоिрд▓ рдЬाрдпेंрдЧे рдЬो рдХि рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рд╕ेрди्рдЪुрд░ी рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рдЬूрди 1990  рдХे рдЕंрдХ рдоें рдоैंрдиे рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдпे рдХрд╣ा рд╣ै: рд╕्рдЯीрдорд░ рдФрд░ рд░ेрд▓рдЧाреЬिрдпाँ рдЕрдм рднी рднाрдк рдКрд░्рдЬा рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ाреЮ्рдЯ рдФрд░ рдЕрдХ्рд╕ेрд▓्рд╕ рдХे рдШूрдордиे рд╕े рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╣ैं। рдИंрдзрди рд╕े рдЙрдд्рдкाрджिрдд рдКрд╖्рдоीрдп рдКрд░्рдЬा рдХा рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рддिрд╢рдд рд╡ाрд╣рди рдКрд░्рдЬा рдоें рдмрджрд▓ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдпрджि рдорд░ीрди рдЗंрдЬрдиों рдФрд░ рд╡ाрд╣рдиों рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдиिрд░्рдоिрдд рдЙрдЪ्рдЪ-рджाрдм рд╡ाрд▓ी рднाрдк рдЕрдерд╡ा рдЧैрд╕ рд╡ाрд▓े рдЗंрдЬрдиों рдХे рдбाрдпрдирдоो рдХो рд╡िрдж्рдпुрдд рд╕े рдЪрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдпंрдд्рд░ों рд╕े рдк्рд░рддिрд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЬाрдпे। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рдИंрдзрди рд╕े рдКрд░्рдЬा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдоें рдХрдо рд╕े рдХрдо 50 рд╕े 100 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд▓ाрдн рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे। рдпрд╣ рд╕рдордЭ рдкाрдиा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ै рдХि рдЗрддрдиे рд╕ाрдзाрд░рдг рдФрд░ рд╕рдкाрдЯ рд╡िрдЪाрд░ рдЗंрдЬीрдиिрдпрд░्рд╕ рдХा рдз्рдпाрди рдХ्рдпों рдирд╣ीं рдЦींрдЪ рдкा рд░рд╣ा рд╣ै।

рдкрд╣рд▓ी рдиреЫрд░ рдоें, рдпрд╣ рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдХिрд╕ी рдЗंрдЬрди рд╕े рд╡िрдж्рдпुрдд рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиा рдФрд░ рдлिрд░ рдЙрд╕рд╕े рдЙрдд्рдкрди्рди рд╡िрдж्рдпुрдд-рдзाрд░ा рдХो рдЕрди्рдп рдкрд╣िрдпे рдХो рдЪрд▓ाрдиे рдоें рдХिрд╕ी рдЗंрдЬрди рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдпाँрдд्рд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░рдиा, рдмрд╣ुрдд рдХрдаिрди рдФрд░ рдХрджाрдкि реЪैрд░-реЫрд░ूрд░ी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рд▓рдЧ рд╕рдХрддी рд╣ै। рд▓ेрдХिрди рдРрд╕ा рдирд╣ीं рд╣ै; рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкिрд░ीрдд рд╡िрдж्рдпुрдд рдХे рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХे рдХрдИ рдЕрди्рдп рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд▓ाрдн рд╣ोंрдЧे। рдпрд╣ рд╕рдордп рдХा рд╕рд╡ाрд▓ рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рд╡िрдЪाрд░ рдХो рд░ेрд▓рд╡े рдФрд░ рд╕ाрдоुрдж्рд░िрдХ рдкрд░िрд╡рд╣рди рдоें рднी рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ोрдиे рдоें рдХिрддрдиा рд╕рдордп рд▓рдЧ рдкाрддा рд╣ै, рдпрдж्рдпрдкि рджूрд╕рд░े рдк्рд░рдпोрдЧ рдХि рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпाँ рдХुрдЫ рдЖрд╕ाрди рдирд╣ीं рд╣ैं। рд░ेрд▓ рдФрд░ рд╕реЬрдХ рд╡ाрд╣рди рдмрдиाрдиे рд╡ाрд▓ी рдХрдо्рдкрдиिрдпाँ рд╕ाрдзाрд░рдг рд╡ाрд╖्рдк рдЗंрдЬрди рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░рдХे рдХैрд╕े рдЕрдкрдиा рдмрдЪाрдпे рд╣ुрдпे рд╣ैं рдпрд╣ рдоेрд░े рд▓िрдпे рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рд╣ै। рд╡िрдж्рдпुрдд рдКрд░्рдЬा рдЙрдд्рдкрди्рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдЗंрдЬрди рдФрд░ рдЙрд╕ рд╡िрдж्рдпुрдд рд╕े рдЗрд▓ैрдХ्рдЯ्рд░िрдХ рдоोрдЯрд░्рд╕ рдЪрд▓ाрдХрд░ рд░ेрд▓рдЧाреЬिрдпों рдХो рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рддेреЫ рдЧрддि рд╕ाрде рдФрд░ рдХрдо рдЦрд░्рдЪे рдоें рдЪрд▓ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। реЮ्рд░ाँрд╕ рдоें рдпрд╣ рд╢्рд░ी рд╣ेрд▓рдоेрди рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдХрд░ рдЪुрдХे рд╣ैं, рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЙрдирдХी рдорд╢ीрдирд░ी рд╕рдмрд╕े рдЙрдХृрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рд╣ै рдкрд░рди्рддु рдЬो рднी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╣ाрд╕िрд▓ рдХिрдпा рд╣ै рд╡рд╣ рд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдпрдиीрдп рдФрд░ рд╣ौрд╕рд▓ा рдмреЭाрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै। рдоैंрдиे рдЧрдгрдиा рдХी рд╣ै рдХि рдХрдИ рдХाрд░рдгों рд╕े реЫрд░ूрд░ी рдХुрдЫ рдЦाрд╕ рд╕ुрдзाрд░ों рдХे рдмाрдж  рд╕ाрдоुрдж्рд░िрдХ рд╡ाрд╣рдиों рдХी рдЧрддि рднी рдмреЭाрдИ рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै рдФрд░ рдЙрдирдХा рдкрд░िрдЪाрд▓рди рдЦрд░्рдЪ рдХрдо рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдРрд╕ा рдмрд╣ुрдд рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рдордп рдоें рддेрд▓ (рдбीрдЬрд▓/рдкेрдЯ्рд░ोрд▓) рдИंрдзрди рдХे рд░ूрдк рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा рдФрд░ рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдк्рд░рд╢ंрд╕рдиीрдп реЭंрдЧ рд╕े рдк्рд░рдЪाрд▓рди рдХा рдПрдХ рдирдпा рддрд░ीрдХा рдмрдиाрдпेрдЧा। рд╡िрдж्рдпुрдд рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрдо्рдкрдиिрдпाँ рдЬрдирд░ेрдЯрд░्рд╕ рдФрд░ рдоोрдЯрд░्рд╕ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ्рддाрдУं рдХी рдкूрд░्рддि рдХрд░рдиे рдоें рд╢ाрдпрдж рд╣ी рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ोंрдЧी।

рдпाрддाрдпाрдд рдпा рдоोрдЯрд░-рд╡ाрд╣рди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╢ाрдпрдж рд╣ी рдЗрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдХोрдИ рдХाрдо рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдФрд░ рдРрд╕ा рдЕрдм рднी рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдЕрдм рднी рдЗрд╕ рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХे рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧ рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЕрд╕ीрдо рд╕ंрднाрд╡рдиाрдпें рд╣ैं। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдпрд╣ рдк्рд░рд╢्рди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै рдХि рдЗрд╕ (рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХो) рдХिрди рддрд░рд╣ рдХी рдоोрдЯрд░्рд╕ рдоें рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬाрдпे- рджिрд╖्рдЯ рдзाрд░ा (DC) рдЕрдерд╡ा рдоेрд░ी рдк्рд░ेрд░рдг рдзाрд░ा рд╕े рдмрдиी рдоोрдЯрд░्рд╕ рдоें। рдк्рд░ेрд░рдг рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рдХुрдЫ рдоाрдорд▓ों рдоें рдХाреЮी рдмेрд╣рддрд░ рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдХрдо्рдпूрдЯрд░ (рдПрдХ рддрд░рд╣ рдХा рдпंрдд्рд░) рдФрд░ рдм्рд░рд╢ рдЗрдд्рдпाрджि рдоोрдЯрд░рд╡ाрд╣рди рдоें рд▓рдЧाрдиा рдЖрдкрдд्рддिрдЬрдирдХ рд╣ै। рдпрд╣ рджेрдЦрддे рд╣ुрдпे рдоैं рдк्рд░ेрд░рдг рдзाрд░ा рдЖрдзाрд░िрдд рдоोрдЯрд░ рдХो рд╡ाрд╣рдиों рдоें рд▓рдЧाрдиे рдХी рд╡рдХाрд▓рдд рдХрд░рддा рд╣ूँ рдЬो рдХि рд╢ाрдпрдж рд╣ी рдХрднी рдЦрд░ाрдм рд╣ो। рдЗрд╕рдХी рд╢рд░्рддें рдмрд╣рддрд░ीрди рд╣ै, рд╡िрдж्рдпुрдд рдзाрд░ा рдХी рдЖрд╡ृрдд्рддि рдХाреЮी рдХрдо рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдпे рдФрд░ рддीрди рд╕े реЫ्рдпाрджा реЮेреЫ рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпे рдЬाрдиे рдЪाрд╣िрдпे। рдЗрдирдХा рдХ्рд░िрдпाрди्рд╡рдпрди рдеोреЬा рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╣ोрдЧा, рд▓ेрдХिрди рдЬैрд╕े рд╣ी рдПрдХ рдмाрд░ рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рдХे рддрд╣рдд рдПрдХ рдоोрдЯрд░ рд╡ाрд╣рди рддैрдпाрд░ рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा, рдЗрд╕рдХे рд╡िрднिрди्рди рд▓ाрднों рдХी рд▓ोрдЧ рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рдХрд░ेंрдЧे।    

рднрд╡рджीрдп
рдиिрдХोрд▓ा рдЯेрд╕рд▓ा 

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।