рдкрд░्рдпрдЯрди рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрднрд░рддा рднाрд░рдд

-рдзрд░्рдоेрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░ рдд्рд░िрдкाрдаी

рдкрд░्рдпрдЯрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╢ोрдзрд░рдд। рд╕рд╣ाрдпрдХ рдк्рд░рдмंрдзрдХ, рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдиेрд╣рд░ू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп। рд╡िрднिрди्рди рдкрдд्рд░ рдкрдд्рд░िрдХाрдУं рдоें рдЖрд▓ेрдЦ рдПрд╡ं рдЕрди्рдп рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рд╕ाрдоाрдЧ्рд░ी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд।
рдкрддा: рдЧोрдорддी рдЧेрд╕्рдЯ рд╣ाрдЙрд╕, рддाрдирд╕ेрди рдоाрд░्рдЧ, рдоंрдбी рд╣ाрдЙрд╕, рдирдИ рджिрд▓्рд▓ी-110001
рдЪрд▓рднाрд╖: +91 991 063 1043; рдИрдоेрд▓: dktripathi@mail.jnu.ac.in

‘рдЕрддुрд▓्рдп рднाрд░рдд’ рд╡ाрдХ्рдпांрд╢ рд╕े рд╣рдоाрд░े рдорди рдоें рднाрд░рддीрдп рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдЕрдиेрдХ рдЪिрдд्рд░ рдЙрднрд░рдиे рд▓рдЧрддे рд╣ै рдЬिрдирдоें рдкूрд░्рд╡ рдХे рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕्рдерд▓ों рд╕े рдкрд╢्рдЪिрдо рдоें рдлैрд▓ा рд╡िрд╢ाрд▓ рдорд░ुрд╕्рдерд▓ рдФрд░ рдЙрдд्рддрд░ рдХे рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рд╡ाрджिрдпों рд╕े рджрдХ्рд╖िрдг рдХे рдорд╕ाрд▓ेрджाрд░ рдФрд░ рдЪрдЯрдкрдЯे рд╡्рдпंрдЬрди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рднी рдпрд╣ाँ рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд╕рдордЭрдиे рдХो рд╣ै рдЬैрд╕े рдпрд╣ाँ рдХि рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдЬो рд╡िрд╡िрдзрддा рдоें рдПрдХрддा рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै। “ рдПрдХ рдРрд╕ी рдЬрдЧрд╣ рдЬिрд╕े рд▓ोрдЧ рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ै рдФрд░ рдПрдХ рдмाрд░ рдЗрд╕рдХे рджрд░्рд╢рди рдХрд░ рд▓ेрдиे рдХे рдмाрдж  рднрд▓े рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕рдХी рдХेрд╡рд▓ рдЭрд▓рдХ рд╣ी рджेрдЦी рд╣ो, рджुрдиिрдпा рдХी  рддрдоाрдо рдЫрд╡िрдпों рдХो рдЗрд╕ рдПрдХ рдЭрд▓рдХ рдкрд░ рди्рдпोрдЫाрд╡рд░ рдХрд░рдиे рдХो рддैрдпाрд░ рд╣ै “ рдРрд╕ा рдоाрд░्рдХ рдЯ्рд╡ेрди рдХा рдХрд╣рдиा рдеा рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдпрд╣ рднाрд░рдд рдХे рдмाрд░े рдоें рдХрд╣ा рдеा। рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рдкрд░्рдпрдЯрдХ рднाрд░рдд рдЖрдХрд░ рдпрд╣ाँ рдХि рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХो рдЬाрдирдиे рдХी рдЙрдд्рд╕ुрдХрддा рд░рдЦрддे рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ाँ рд╡िрднिрди्рди рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЕрдиुрднрд╡ рдЙрди्рд╣ें рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЬोрдХि рдпрд╣ाँ рдХे рдЬрд▓рд╡ाрдпु, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдХрд▓ा, рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдФрд░ рдЦाрдирдкाрди рд╕ंрдмंрдзी рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।
рд╕рд░рдХाрд░ рдиिрд░ंрддрд░ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдирдИ рдирдИ рдпोрдЬрдиाрдпें рдмрдиा рд░рд╣ी рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рд▓ाрдн рдмीрддे рджрд╢рдХों рдоें рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ा рд╣ै। рд╕рд░рдХाрд░ рдХी  рд╡िрджेрд╢ी рдиीрддिрдпाँ рднी рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдмреЭाрд╡ा рджेрдиे рдоें рдХाрд░рдЧрд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ो рд░рд╣ी рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рдкрд░्рдпрдЯрди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे рд╕рд░рдХाрд░ рдХी  рдорджрдж рд╕े рд╡ीрдЬा рдЖрди рдЕрд░ाрдЗрд╡рд▓  ( рд╡िрджेрд╢िрдпों рдХो рд╕्рд╡рджेрд╢ рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рд╡ीрдЬा рджेрдиा ) рдФрд░ рдИ-рдкрд░्рдпрдЯрдХ рд╡ीреЫा рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдХी рд╣ै рдЗрд╕рд╕े рд╡िрджेрд╢िрдпों рдХो рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рд▓िрдП рдЖрдиे рдоें рд╕ुрд╡िрдзा рдоिрд▓ेрдЧी। рджेрд╢ рдоें рдмреЭ рд░рд╣े рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЬो рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдЗрдЬाрдлा рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ा рд╣ै рд╡рд╣ рдИ-рдкрд░्рдпрдЯрдХ рд╡ीрдЬा рдкрд░ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХे рдХाрд░рдг рд╕े рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ुрдЖ рд╣ै। рдИ-рдкрд░्рдпрдЯрдХ рд╡ीрдЬा рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдпрджि 15 рджेрд╢ों рдХी рд╕ूрдЪी рджेрдЦें рддो рдм्рд░िрдЯेрди рд╕े рдЗрд╕ рд╡рд░्рд╖ 12.1, рдЕрдоेрд░िрдХा 10.2, рдЪीрди 6.3, рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा 5.5, рдЬрд░्рдордиी 4.9, рдл्рд░ांрд╕ 4.3, рд╕्рдкेрди 3.9, рдЗрд╕рд░ाрдЗрд▓  3.2, рдХोрд░िрдпा рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп 3.2, рдУрдоाрди 3.2, рдХрдиाрдбा 3.1, рд╕िंрдЧाрдкुрд░ 2.6, рд╕ंрдпुрдХ рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд 2.2, рдорд▓ेрд╢िрдпा 2.1 рдФрд░ рдЗрдЯрд▓ी 4.9 рдк्рд░рддिрд╢рдд рд▓ोрдЧ рднाрд░рдд рдХो рджेрдЦрдиे рд╡ рд╕рдордЭрдиे рднाрд░рдд рдЖрдпे।

рднाрд░рддीрдп рдкрд░्рдпрдЯрди рдоें рдпुрд╡ाрдУ рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдиे рдЕрдкрдиी рдЬрдЧрд╣ рдмрдиा рд▓ी рд╣ै рдЬिрд╕рдоें рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдЦेрд▓ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдЗрд╕ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдмрдвाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рдоंрдд्рд░ी рдиे рдЗрд╕рдХे рджिрд╢ाрдиिрд░्рджेрд╢ рд▓ाрдЧू рдХिрдпे। рдЗрд╕рд╕े рди рд╕िрд░्рдл рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХे рдпुрд╡ा рдмрд▓्рдХि рджूрд╕рд░े рджेрд╢ рд╕े рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдпुрд╡ा рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рднी рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рджेрдЦрдиे рдФрд░ рдЦेрд▓рдиे рдХो рдоिрд▓ेрдЧा। рдкрд░्рдпрдЯрди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиे рдПрдбрд╡ेंрдЪрд░ рдЯूрд░ рдСрдкрд░ेрдЯрд░ рдПрд╕ोрд╕िрдПрд╢рди рдСреЮ рдЗंрдбिрдпा (рдПрдЯीрдУрдЖрдИрдП) рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдоें рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рд▓िрдП рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдФрд░ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдоाрдирджंрдбो рдкрд░ рджिрд╢ाрдиिрд░्рджेрд╢ рддैрдпाрд░ рдХिрдпे рд╣ै। рдЗрди рджिрд╢ाрдиिрд░्рджेрд╢ो рдоें рднूрдоि рд╡ाрдпु рдФрд░ рдЬрд▓ рдЖрдзाрд░िрдд рд╕ाрд╣рд╕िрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпाँ рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै।

рдЕрдЧрд░ рд╣рдо рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕े рдлाрдпрджे рдХी рдмाрдд рдХрд░े рддो рдЗрд╕рд╕े рд╣рдоाрд░ा рдордиोрд░ंрдЬрди рд╣ोрддा рд╣ै рдирдпी рдирдпी рдЬрдЧрд╣ों рдХे рдн्рд░рдордг рд╕े рдЬ्рдЮाрди рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЖрдиंрдж рдХी рднी рдЕрдиुрднूрддि рд╣ोрддी рд╣ै рдФрд░ рд╣рдоें рдпрд╣ рднी рдЬाрдирдиे рдХो рдоिрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕ рдзрд░рддी рдкрд░ рдХिрддрдиी рд╡िрд▓рдХ्рд╖рдг рдЙрдкрд╣ाрд░ рд╣ैं। рджूрд╕рд░ी рдмाрдд рдХрд░े рддो рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рдмреЭрдиे рд╕े рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдоें рдмреЭोрдд्рддрд░ी рд╣ुрдИ рд╣ै рд╕्рдеाрдиीрдп рд▓ोрдЧों рдХो рдЧाрдЗрдб рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрдо рдХрд░рдиे рдХे рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рд░рд╣े рд╣ै рдФрд░ рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХे рд▓िрдП рдХैрдо्рдкिंрдЧ рд╕्рдерд▓ों рдХा рд╕ंрдЪाрд▓рди рдХрд░рдиे рдоें рднी рд╕्рдеाрдиीрдп рд▓ोрдЧों рдХो рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП рд╣ै। рдкрд░्рдпрдЯрди рдЧрд░ीрдмी рджूрд░ рдХрд░рдиे, рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдкैрджा рдХрд░рдиे рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕рджрднाрд╡ рдмреЭाрдиे рдХा рд╕ाрдзрди рд╣ै। рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕ेрд╡ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдПрдХ рдЙрднрд░рддा рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╣ै рдЬिрд╕рдоे рд╣рдоें рдЕрдкाрд░ рд╕ंрднाрд╡рдиाрдПँ рд╣ै। рдЕрдХेрд▓ाрдкрди рд╡ рдоाрдирд╕िрдХ рддрдиाрд╡ рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рд▓ोрдЧ рдШрд░ рд╕े рджूрд░ рджूрд╕рд░ी рдЬрдЧрд╣ рд╕рдордп рдмिрддाрдиे рдЬाрддे рд╣ै рдЪूँрдХि рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдоें рдПрдХрд▓ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХा рдЪрд▓рди рдмреЭा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рд▓ोрдЧ рдЕрдкрдиे рдХाрдо рд╕े  рд╕рдордп рдиिрдХाрд▓ рдХे рдХुрдЫ рдЕрд▓рдЧ рд╕ोрдЪрдиा рдФрд░ рджेрдЦрдиा рдЪाрд╣рддे рд╣ैं।

рднाрд░рдд рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрджेрд╢ी рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рджिрди рдк्рд░рддिрджिрди рд╡ृрдж्рдзि рд╣ी рднाрд░рддीрдп рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХो рдЖрдЧे рдмрдвाрдиे рдХा рдПрдХ рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рдЖреЫाрджी рдХे рдмाрдж рдХुрдЫ рд╡рд░्рд╖ो рддрдХ рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдкрд░ рдЬ्рдпाрджा рдз्рдпाрди рдирд╣ीं рджिрдпा рдЧрдпा рд▓ेрдХिрди рд╡िрдЧрдд рдХुрдЫ рд╡рд░्рд╖ो рдХे рдмाрдж 1966 рдИрд╕्рд╡ी рдоें рднाрд░рддीрдп рдкрд░्рдпрдЯрди рд╡िрдХाрд╕ рдиिрдЧрдо (рдЖрдИрдЯीрдбीрд╕ी) рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдЧрдпा рдЬोрдХि рдЖрдЬ рдХे рджिрди рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдмрдвाрд╡ा рджेрдиे рдоें рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╕ंрд╕्рдеा рд╕ाрдмिрдд рд╣ुрдИ рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдХी  рд╕ंрд╕्рдеा рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рднी рдмрдирдиी рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЪुрдХी рд╣ै।

рдкрд░्рдпрдЯрди рдЖрдХреЬों рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдЬूрди 2016 рд╕े рдЬूрди 2017 рддрдХ рднाрд░рдд рдЖрдпे рд╡िрджेрд╢ी рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा 6.25 рд▓ाрдЦ рдкрд╣ुँрдЪ рдЪुрдХी рдеी рдЬрдмрдХि рдЬूрди 2016 рддрдХ рдпрд╣ 5 рд▓ाрдЦ рдеी। рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЕрдЧрд░ рдРрд╕ी рд╣ी рдмреЭोрдд्рддрд░ी рд░рд╣ी рддो рд╣рдо 2025 рддрдХ 25 рд▓ाрдЦ рдХा рдЖрдХреЬा рдкाрд░ рдХрд░ рдЬाрдпेंрдЧे।

рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдоेрдбिрдХрд▓ рдкрд░्рдпрдЯрди рдФрд░ рдзाрд░्рдоिрдХ рдкрд░्рдпрдЯрди рдиे рдЕрдкрдиी рдЕрдЪ्рдЫी рдЬрдЧрд╣ рдмрдиाрдпीं рд╣ै। рдЬрд╣ाँ рдпूрд░ोрдк рдФрд░ рдордз्рдпрдкूрд░्рд╡ рд╕े рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдоेрдбिрдХрд▓ рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдмреЭोрдд्рддрд░ी рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ी рд╣ै рд╡рд╣ी рднाрд░рддीрдп рддीрд░्рде рд╕्рдерд▓ों рдоें рднी рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рд╡ृрдж्рдзि рд╣ुрдИ  рд╣ै। ‘рд╕्рд╡рджेрд╢ рджрд░्рд╢рди’ рдиाрдордХ рдпोрдЬрдиा рдиे рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрди्рджрд░ рдиिрд╣िрдд рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ рдпोрдЬрдиा рд╕े рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рдЕрдд्рдпंрдд рд▓ाрдн рднी рд╣ुрдЖ рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рдкрд░्рдпрдЯрди рд╡िрднाрдЧ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдФрд░ рдЗрд╕े рдмреЭाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрд░्рдпрдЯрди рдоंрдд्рд░ाрд▓рдп рдиोрдбрд▓ рдПрдЬेंрд╕ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдпрд░рдд рд╣ै।

рдЕрдЧрд░ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рд╕्рдоाрд░рдХ рдХी рдмाрдд рдХрд░े рддो рднाрд░рдд рдХे рдк्рд░ाрдЪीрдирдХाрд▓ рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдХी рдзрд░ोрд╣рд░ рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХो рджेрдЦрдиे рдкे рдордЬрдмूрд░ рдХрд░рддी рд╣ै рдФрд░ рдпрджि рдк्рд░рдХृрддि рдкрд░्рдпрдЯрди рдоें рдЭांрдХे рддो рдЗрд╕ рджेрд╢ рдоें рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡िрд╡िрдзрддा рд╣ै рдЬोрдХि рдкрд░्рдпрдЯрди рдХी рдХिрд╕्рдоों рдоें рдк्рд░рддिрдлрд▓िрдд рд╣ै। рднाрд░рдд рдоें рд╡рди्рдпрдЬीрд╡, рдкрд╣ाреЬी рд╕ैрд░рдЧाрд╣, рд╕рдоुрдж्рд░рддрдЯ, рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдЖрдЧे рд▓े рдЬाрдиे рдоें рдпोрдЧрджाрди рджे рд░рд╣े рд╣ै। рднाрд░рдд рдХे рдкрд░्рдпрдЯрди рдоें рд╕्рд╡ाрд╕्рдердкрдж рдкрд░्рдпрдЯрди рдоुрд╣ैрдпा рдХрд░ाрдиे рдХी рджृрд╖्рдЯि рд╕े рднाрд░рдд рдХा рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдкाँрдЪрд╡ाँ рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХे рд▓िрдП рднाрд░рддीрдп рдмाреЫाрд░ рд╡िрд╡िрдзрддा рд╕े рднрд░ा рд╣ुрдЖ рд╕्рдеाрди рд╣ै। рдЖрдЬ рдХे рдирдП рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕्рдерд▓ों рдкрд░ рд╕ुрд╡िрдзाрдУं рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдХрд░ рдкрд░्рдпрдЯрди рдХो рдмрдвाрд╡ा рдоिрд▓ा рд╣ै।

рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЖрд░्рдеिрдХ рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдмрдирдиे рдХी рджिрд╢ा рдоें рднाрд░рдд рдХा рдкрд░्рдпрдЯрди рдЙрдж्рдпोрдЧ рдЕрдд्рдпंрдд рдХाрд░рдЧрд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ो рд░рд╣ा  рд╣ै рдФрд░ рдРрд╕ी рдЙрдо्рдоीрдж рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै рдХि рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡рд░्рд╖ो рдоें рдпрд╣ाँ рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╡िрджेрд╢ी рдкрд░्рдпрдЯрдХों рдХी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдмреЭोрдд्рддрд░ी рд╣ी рдЗрд╕ рджेрд╢ рдХो  рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि рдмрдиाрдиे рдоें рдорджрджрдЧाрд░ рд╕ाрдмिрдд рд╣ोрдЧी। рдкрд░्рдпрдЯрди рд╕े рд╣рдоाрд░ा рдордиोрд░ंрдЬрди рддो рд╣ोрддा рд╣ी рд╣ै, рд╕ाрде рд╣ी рд╕ाрде рдЕрдиेрдХ рдирдИ-рдирдИ рдЬाрдирдХाрд░िрдпाँ рдоिрд▓рддी рд╣ै рдФрд░ рд╣рдоाрд░े рдЬ्рдЮाрди рдоें рднी рд╡ृрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै। рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдо рд╕рднी рдХो рдкрд░्рдпрдЯрди рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдпे।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।