рд╕ंрдХрд▓्рдк рдФрд░ рд╕ाрд╣рд╕ рдХी рдк्рд░рддिрдоूрд░्рддि

рд╢рд╢ि рдкाрдзा

- рд╢рд╢ि рдкाрдзा

рд╕рд░्рджी рдХा рд╣рд▓्рдХा рд╕ा рдЖрднाрд╕ рджिрд▓ा рд░рд╣ी рдеी рд╡ो рд╕ुрдмрд╣। рд╣рдо рдХुрдЫ рд╕рдк्рддाрд╣ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдЫोрдЯे рдмेрдЯे рдЖрджिрдд्рдп рдХे рдкाрд╕ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд╢िंрдЧрдЯрди рдбी рд╕ी рдЖрдП рд╣ुрдП рдеे। рдЗрддрдиे рд╡рд░्рд╖ рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рд░рд╣рдиे рдХे рдмाрдж рднी рдоेрд░ा рдмेрдЯा рдмिрд▓рдХुрд▓ рдирд╣ीं рдмрджрд▓ा рдеा। рд░ाрдд рджेрд░ рддрдХ рдЬाрдЧрдиा; рдШंрдЯों рдКँрдЪी рдЖрд╡ाреЫ рдоें рд╕ंрдЧीрдд рд╕ुрдирдиा, рд╕ुрдмрд╣ рдХрдИ рдмाрд░ рдЕрд▓ाрд░्рдо рдХो рдмंрдж рдХрд░рдХे рд░рдЬाрдИ рдоें рдоुँрд╣ рдЫिрдкाрдиा рдФрд░ рдСрдлिрд╕ рдЬाрдиे рдХी рдЬрд▓्рджी рдоें рд╕ुрдмрд╣ рдХे рдиाрд╢्рддे рдХे рд▓िрдП рдиा-рдиुрдХрд░ рдХрд░рдиा।

рдоैंрдиे рдЙрд╕ рджिрди рдЙрд╕рдХे рдЙрдардиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдЙрд╕рдХा рдк्рд░िрдп рдиाрд╢्рддा “рдлौрдЬी рдСрдорд▓ेрдЯ” рдмрдиाрдпा рдеा। рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╡ैрд╕े рд╣ी рдЬैрд╕े рд╕рднी рдлौрдЬी рдШрд░ों рдоें рд╣рд░ рд╕ुрдмрд╣ рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рдмрдирддा рд╣ै। рдмрд╣ुрдд рд╕ाрд░ा рдк्рдпाрдЬ, рдЯрдоाрдЯрд░, рд╣рд░ी рдоिрд░्рдЪी рдХे рд╕ाрде рдмрдиा рд╣ुрдЖ рдСрдорд▓ेрдЯ рдФрд░ рд╕ाрде рдоें “рдоैрдЧी” рдХी рдЯрдоाрдЯो рдХैрдЪрдк। рдоुрдЭे рд╕рджैрд╡ рдПрдХ рдмाрдд рдХी рд╣ैрд░ाрдиी рд░рд╣рддी рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░े рдмрдЪ्рдЪे рдЪाрд╣े рд╕ाрдд рд╕рдорди्рджрд░ рдкाрд░ рдирдП рджेрд╢, рдирдП рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рд░рд╣рдиे рдЖ рдЧрдП рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдлौрдЬी рд░рд╣рди–рд╕рд╣рди рдФрд░ рдлौрдЬी рдЦाрди-рдкाрди рднी рд╡ो рдорди рдХी рдХिрд╕ी рдЧрдард░ी рдоें рдмाँрдз рдХрд░ рд▓े рдЖрдП рд╣ैं।  рдоैंрдиे рдпрд╣ाँ рдЖрдХрд░ рджेрдЦा, рдХुрдЫ рднी рддो рдирд╣ीं рдмрджрд▓ा। рдШрд░ рдХे рдЕрди्рджрд░ рд╣рдо рдФрд░ рд╣рдоाрд░ा рднाрд░рддीрдп рдлौрдЬी рдорди, рдЪाрд╣े рдмाрд╣рд░ рдХा рджेрд╢ рдЕрдоेрд░िрдХा рд╣ी рдХ्рдпों рди рд╣ो !

 (рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓, рд╕ेрдиा рдоेрдбрд▓)
рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рд╡िрджेрд╢ рдоें рд░рд╣рдиा рдПрдХाрдХीрдкрди рдХी рдкीреЬा рд╕े рд╕рдордЭौрддा рдХрд░рдиा рдеा। рдоेрд░े рдкрддि 39 рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рдХрд░्рддрд╡्рдп рдиिрднाрдиे рдХे рдмाрдж рдЕрдм рд╕ेрд╡ा рдиिрд╡ृрдд्рдд рд╣ो рдЧрдП рдеे।  рд╕ेрд╡ाрдиिрд╡ृрдд्рддि рдХे рджो рдорд╣ीрди рдХे рдмाрдж рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдЪ्рдЪों рдХे рдкाрд╕ рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖрдиे рдХा рдиिрд░्рдгрдп рд▓े рд▓िрдпा рдеा। рд╣рд░ рджो рд╡рд░्рд╖ों рдХे рдмाрдж рдЬрдЧрд╣ рдмрджрд▓рдиा, рд╢рд╣рд░ рдмрджрд▓рдиा рддो рд╣рдо рд╕ैрдиिрдХ рдкрдд्рдиिрдпों рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рдЕрднिрди्рди рдЕंрдЧ рдеा, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рдмाрд░ рдХा рдмрджрд▓ाрд╡ рдмिрд▓рдХुрд▓ рднिрди्рди рдеा। рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдкीрдЫे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХा рд╡ो рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рднाрдЧ рдЫोреЬ рдЖрдпे рдеे рдЬिрд╕े рд╕ंрдЬोрдиे рдоें рдкрд░िрд╢्рд░рдо, рдЖрд╕्рдеा рдФрд░ рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХे рд╕ाрде- рд╕ाрде рдЧौрд░рд╡ рдХी рднाрд╡рдиा рднी рдеी। рдЦैрд░, рдЕрдм рдпрд╣ीँ рд╣рдоाрд░ा рдШрд░ рдеा।

рдЙрд╕ рджिрди рд╕ुрдмрд╣ рдХे рдиाрд╢्рддे рдХे рдмाрдж рдоेрд░े рдкрддि рдФрд░ рдоैं рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рд▓ैрдкрдЯॉрдк рд▓ेрдХрд░ рдмैрда рдЧрдП рдеे। рд╕ाрде рдеी, рдмреЬे рд╕े рдордЧ рдоें рдЧрд░्рдо-рдЧрд░्рдо рд╣рдоाрд░ी рдЬрдо्рдоू  рд╕्рдкैрд╢рд▓ ‘рджेрд╕ी рдЪाрдп’। рдлौрдЬी рдЬीрд╡рди рдХा рдЖрд░ाрдо рдФрд░ рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ рдмрд╕ рд╕्рдоृрддिрдпों рдоें рд╣ी рдХрд╣ीं рд░рд╣ рдЧрдпा рдеा। рдирдИ рдЯैрдХ्рдиोрд▓ोрдЬी рдиे ‘рдЗंрдбिрдпрди рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕’ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЗ-рдкेрдкрд░ рд╣рдоें рдердоा рджिрдпा рдеा। рдЕंрддрд░्рдЬाрд▓ рд╣ी рд╣рдоाрд░ा рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдоें рд╣ो рд░рд╣ी рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рд╕े рдЬुреЬрдиे рдХा рдПрдХ рдоाрдд्рд░ рдоाрдз्рдпрдо рдеा। рдоेрд░े рдкрддि ‘рднाрд░рдд рд░рдХ्рд╖рдХ’ рдбॉрдЯ рдХॉрдо рдкрд░ рдЬाрдХрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдХे рд╡िрднिрди्рди рдЕрднिрдпाрдиों рдХी рдЬाрдирдХाрд░ी рд▓ेрддे рд░рд╣рддे рдеे। рд╣рдо рджोрдиों рдк्рд░рддिрджिрди рдЗрди्рдЯрд░рдиेрдЯ рдкрд░ рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рд╕рдоाрдЪाрд░ рдкрдд्рд░ рдкреЭ рд▓ेрддे рдеे।

рдЙрд╕ рджिрди рднी рдоैं ‘рдЗंрдбिрдпрди рдПрдХ्рд╕рдк्рд░ेрд╕’ рдЦोрд▓ рдХрд░ рдмैрдаी рдеी। рд░ोреЫ рдХी рддрд░рд╣ рд╡рд╣ी рд╕рдоाрдЪाрд░। рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдерд▓-рдкुрдерд▓, рдШोрдЯाрд▓े, рднाрд░рдд-рдкाрдХ рд╕ीрдоा рдкрд░ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдоुрдарднेреЬ рдЖрджि-рдЖрджि। рдЗ-рдкेрдкрд░ рдХे рдХिрд╕ी рдПрдХ рдЫोрдЯे рд╕े рдХॉрд▓рдо рдоें рдПрдХ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдеा। рдХрд╢्рдоीрд░ рдХे рдХुрдкрд╡ाреЬा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдШुрд╕рдкैрдаिрдпों рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдИ рдоुрдарднेреЬ рдоें рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдХा рдПрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдФрд░ рджो рдЬрд╡ाрди рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЧрдП।

рдРрд╕े рджुрдЦрдж рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХिрддрдиी рдмाрд░ рд╕ुрдиे рдФрд░ рдкреЭे рдеे। рдХिрддрдиी рдмाрд░ рд╢рд╣ीрджों рдХे рдкрд░िрд╡ाрд░ों рдХो рд╕ूрдЪिрдд рдХрд░рдиे рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рднी рдиिрднाрдИ рдеी। рдХिрди्рддु рд╣рд░ рдмाрд░ рд╡рд╣ी рдкीреЬा, рд╡рд╣ी рдЖрд╢ंрдХा рдоुрдЭे рдЕрди्рджрд░ рд╕े рднेрдж рджेрддी рд╣ै। рдоेрд░े рдЕрдкрдиे рджो рдмेрдЯे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдХे рд▓ाрдЦों рд╕ैрдиिрдХ рднी рддो рдоेрд░े рдмेрдЯों рдЬैрд╕े рд╣ी рд╣ैं। рдЬिрди्рд╣ें рдоैं рдЬाрдирддी рд╣ूँ рд╡े рднी рдФрд░ рдЬिрди्рд╣ें рдоैं рдирд╣ीं рдЬाрдирддी,рд╡ो рднी। рдкрддा рдирд╣ीं рдЖрдЬ рдХिрд╕рдХा рдиाрдо рдкрдвूँрдЧी। рдеोреЬा рд░ुрдХ рдХрд░ рдоैंрдиे рдоुрдарднेреЬ рдХे рдЙрд╕ рд╕рдоाрдЪाрд░ рдХो рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рдкреЭрдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा। рдкреЭрддे-рдкреЭрддे рдЬो рдиाрдо рдЖрдпा рдЙрд╕े рджेрдЦрддे рд╣ी рдХ्рд╖рдг рднрд░ рдХे рд▓िрдП рд╣ृрджрдп рдЧрддि рдЬैрд╕े рд░ुрдХ рдЧрдИ। рдЖँрдЦें рддो рд▓ैрдкрдЯॉрдк рдХे рд╕्рдХ्рд░ीрди рдкрд░ рд▓िрдЦे рдиाрдо рдкрд░ рдеीं рдкрд░ рдж्рд░рд╡िрдд рдорди рдЬीрд╡рди рдХे рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ рдкीрдЫे рдоुреЬ рдЧрдпा।

рд╡рд░्рд╖ 1989 рдХी рдРрд╕ी рд╣ी рд╕рд░्рдж рд╕ुрдмрд╣ рдеी। рдоैं рдЬрдо्рдоू рдЫाрд╡рдиी рдоें рдЕрдкрдиे рджोрдиों рдмेрдЯों рдХे рд╕ाрде рд░рд╣рддी рдеी। рдоेрд░े рдкрддि рд╕ीрдоा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдкोрд╕्рдЯेрдб рдеे, рдЬрд╣ाँ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХो рд╕ाрде рд░рд╣рдиे рдХी рдЕрдиुрдорддि рдирд╣ीं рдеी। рд╕ुрдмрд╣–рд╕ुрдмрд╣ рдХे рдХाрдо рдХाрдЬ рдиे рдоुрдЭे рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рдЦा рдеा рдХि рдХॉрд▓рдмेрд▓ рдмрдЬी। рдоैं рджрд░рд╡ाреЫा рдЦोрд▓рдиे рдЧрдИ।

“рдЧुрдб рдоॉрд░्рдиिंрдЧ рдЖंрдЯी, рдоेрд░ा рдиाрдо рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рд╣ै, ‘рдЖрджि’ рд╣ै рдХ्рдпा?” рд╡рд╣ рдоेрд░े рдЫोрдЯे рдмेрдЯे рдЖрджिрдд्рдп рдХे рдмाрд░े рдоें рдкूрдЫ рд░рд╣ा рдеा। рдоैंрдиे рдЙрд╕े рдЕрди्рджрд░ рдЖрдиे рдХो рдХрд╣ा। рдмрдЪ्рдЪे рдиाрд╢्рддा рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рд╡рд╣ी рдлौрдЬी рдСрдорд▓ेрдЯ рдФрд░ рдХोрд▓्рдб рдХॉреЮी। рдоैंрдиे рд╡िрд╡ेрдХ рдХो рднी рдиाрд╢्рддा рдХрд░рдиे рдХो рдХрд╣ा। рд╡рд╣ рднी рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд╕ाрде рдмैрда рдЧрдпा। рдкूрд░े рд╕рдордп рддрдХ рд╡िрд╡ेрдХ рдеोреЬा рд╕рдХुрдЪाрдпा, рд╢рд░рдоाрдпा рд╕ा рдмैрдаा рд░рд╣ा। рдКँрдЪे-рд▓рдо्рдмे рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдХी рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдФрд░ рдЖрдХрд░्рд╖рдг рдеा, рдЙрд╕рдХे рдЪेрд╣рд░े рдХी рдПрдХ рдХाрди рд╕े рджूрд╕рд░े рдХाрди рдХो рдЫूрддी рд╣ुрдИ рдоुрд╕्рдХрд░ाрд╣рдЯ, рдЬो рдЕрднी-рдЕрднी рдЖрдИ рдоूँрдЫो рдоें рдЫिрдкी рд╣ुрдИ рдеी।

рдиाрд╢्рддे рдХे рдмाрдж рдоेрд░ा рдЕрдкрдиा рдмेрдЯा ‘рд╡िрд╡ेрдХ’ рдЕрдкрдиे рд╕्рдХूрдЯрд░ рдкрд░ рдФрд░ рдЫोрдЯा рдмेрдЯा рдЖрджिрдд्рдп рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рдХे рд╕ाрде рдЙрд╕рдХे рдирдпे–рдирдпे рдоोрдЯрд░рд╕ाрдЗрдХрд▓ рдкрд░ рд╕рд╡ाрд░ рд╣ो рдХрд░ рдХॉрд▓ेрдЬ рдЪрд▓े рдЧрдП।

рд╕рдордп рдмीрддрддा рдЧрдпा। рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рднी рдоेрд░े рдмेрдЯे рдЬैрд╕ा рд╣ो рдЧрдпा। рдЖрджिрдд्рдп рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдПрдХ рдЬैрд╕े рд╢ौрдХ рдеे। рд▓ाрдЙрдб рдо्рдпूреЫिрдХ, рдоोрдЯрд░рд╕ाрдЗрдХрд▓ рдкрд░ рд╕ैрд░ рд╕рдкाрдЯा, рдоूрд╡ीрдЬ, рд╕्рдкोрд░्рдЯ्рд╕ рдФрд░ рдШंрдЯों рджेрд░ рд░ाрдд рддрдХ рдмाрд╣рд░ рдЦреЬे рд╣ो рдХрд░ рдмाрддें рдХрд░рдиा। рджोрдиों рдХे рд╣ी рдЖрджрд░्рд╢ рдЙрдирдХे рд╕ैрдиिрдХ рдкिрддा рдеे। рдмрд╣ुрдд рдмाрд░ рджोрдиों рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдкिрддा рдХी ‘рдХॉрдо्рдмेрдЯ рдб्рд░ेрд╕’ рдФрд░ рдмреЬे-рдмреЬे ‘рдбी рдПрдо рдПрд╕’ рдЬूрддे рдкрд╣рди рдХрд░ рдШूрдорддे рдеे। рдЖрджिрдд्рдп рдХрднी-рдХрднी рдЕрдкрдиे рдкाрдкा рдХी ‘рдкैрд░ा рдХрдоाрдг्рдбो’ рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рд╡рд░्рджी ‘рдХाрд▓ी рдбांрдЧрд░ी’ рдкрд╣рди рдХрд░ рдШूрдорддा рдеा। рд╡िрд╡ेрдХ рддो рддрднी рд╕े рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдоें рднрд░्рддी рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा। рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рд╕े рдоैं рдХрднी рдоिрд▓ी рдирд╣ीं рдеी рдХिрди्рддु рдЖрджिрдд्рдп рд╕े рд╕ुрдиा рдеा рдХि рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдХрд░्рдирд▓ рдк्рд░ीрддрдо рдмंрдбрд░ाрд▓ рдЕрдкрдиी рд╢ौрд░्рдп рдФрд░ рд╡ीрд░рддा рдХे рд▓िрдП рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рд╣ो рдЪुрдХे рдеे।

рдоैं рдоाँ рдеी, рдЬрд▓्рджी рд╣ी рдкрд╣рдЪाрди рдЧрдИ рдХि рджोрдиों рдХो рд╣ी рд╕ेрдиा рдоें рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдкाрдиे рдХी рдк्рд░рдмрд▓ рдЗрдЪ्рдЫा рдеी। рдХुрдЫ рд╣ी рджिрдиों рдмाрдж рдЖрджिрдд्рдп рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рдиे рд╕ाрде–рд╕ाрде рд╕ेрдиा рдк्рд░рд╡िрд╖्рдЯि рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХी। рдХाрд▓ाрди्рддрд░ рдоें рд╡िрд╡ेрдХ рд╕ेрдиा рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХी рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдХे рд▓िрдП рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдФрд░ ‘рдЖрджि’ рдкреЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдоेрд░िрдХा рдЖ рдЧрдпा।

рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рдоें рдирдП рд╢рд╣рд░, рдирдП рдкрд░िрд╡ेрд╢ рдоें рд░рд╣рдиे рдХा рд╕्рд╡рднाрд╡ рд╕ा рдмрди рдЬाрддा рд╣ै। рдоेрд░े рдкрддि рднी рдЬрдо्рдоू рд╕े рдкрдаाрдирдХोрдЯ рдЫाрд╡рдиी рдоें рд╕्рдеाрдиांрддрд░िрдд рд╣ो рдХрд░ рдЖ рдЧрдП। рдлिрд░ рд╕े рдирдИ рдЬिрдо्рдоेрджाрд░िрдпाँ, рдирдпी рдЪुрдиौрддिрдпाँ, рдирдП рдоिрдд्рд░ рдФрд░ рдирдпा рдШрд░। рдХुрдЫ рд╕рдордп рд▓рдЧा, рдХिрди्рддु рдлिрд░ рд╡ो рд╕рдм рдЕрдирдЬाрдиा рднी рдЕрдкрдиा рд╣ो рдЧрдпा।

рджिрд╕рдо्рдмрд░ рдХी рдПрдХ рд╕ुрдмрд╣ рд╣рдоाрд░े рд╕рд╣ाрдпрдХ рдиे рд╣рдоें рд╕ूрдЪिрдд рдХिрдпा рдХि рдХोрдИ рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рд╕ाрд╣рдм рдоिрд▓рдиे рдЖрдП рд╣ैं। рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХो рдз्рдпाрди рдоें рд░рдЦрддे рд╣ुрдП рдк्рд░рдд्рдпेрдХ рдЖрдЧрди्рддुрдХ рдХो рдЕрди्рджрд░ рдЖрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╕ुрд░рдХ्рд╖ा рдХрд░्рдоिрдпों рдХे рдк्рд░рд╢्рдиों рдХी рд░ेрдЦा рдХो рдкाрд░ рдХрд░рдиा рдкреЬрддा рдеा। рдиिрдпрдо рдеा, рдЙрд╕े рд╣рдо рднी рдирд╣ीं рддोреЬ рд╕рдХрддे рдеे।

рдоैंрдиे рд╕рд╣ाрдпрдХ рднैрдпा рд╕े рдкूрдЫा, ”рдХौрди рд╕ाрд╣рдм рд╣ैं?” рдФрд░ рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдХрд╣ рджिрдпा, “рдЙрди्рд╣ें рдЕрди्рджрд░ рдмिрдаाрдУ, рдоैं рдЕрднी рдЖрддी рд╣ूँ।”
рд╕ोрдЪा рдЬो рдШрд░ рдХे рдЕрди्рджрд░ рдЖ рдЧрдП рд╣ै, рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рдкрд░िрдЪिрдд рд╣ी рд╣ोंрдЧे।

рдЬैрд╕े рд╣ी рдоैं рдб्рд░ाрдЗंрдЧ рд░ूрдо рдоें рдЧрдИ, рдкूрд░ी рд╕ैрдиिрдХ рд╡рд░्рджी рдоें рд╕рдЬे ‘рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓’ рдХो рджेрдЦ рдХрд░ рд╣ैрд░ाрди рд╣ो рдЧрдИ। рдЙрд╕рдиे рдкूрд░े рдлौрдЬी рдвंрдЧ рд╕े рдоुрдЭे рд╕ैрд▓्рдпूрдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा, “рдЧुрдб рдоॉрд░्рдиिंрдЧ рдЖंрдЯी।”

рдЖंрдЯी рдХрд╣рддे рд╣ी рд╡ो рдеोреЬा рдЭिрдЭрдХ рдЧрдпा। рдлिрд░ рд╕े рдХрд╣ा,”рдоॉрд░्рдиिंрдЧ рдоैрдо।”

рд╡िрд╡ेрдХ рдиिрд░्рдгрдп рдирд╣ीं рдХрд░ рдкा рд░рд╣ा рдеा рдХि рдоुрдЭे рдХैрд╕े рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░े। рдЙрд╕рдХी рдЭिрдЭрдХ рджेрдЦ рдоुрдЭे рд╣ँрд╕ी рдЖрдИ рдФрд░ рдоैंрдиे рдк्рдпाрд░ рд╕े рдЙрд╕े рдЧрд▓े рд▓рдЧाрддे рд╣ुрдП рдмрдзाрдИ рджी। рд╡िрд╡ेрдХ рдЫрд╣ рдлुрдЯ рд╕े рдеोреЬा рд▓ंрдмा рд▓рдЧ рд░рд╣ा рдеा। рдоैंрдиे рдЙрд╕े рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕ैрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХी рд╡рд░्рджी рдоें рджेрдЦा рдеा। рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкूрд░्рдгрддा рдХी рдЖрднा рдЭрд▓рдХ рд░рд╣ी рдеी। рдХुрдЫ рдирд╣ीं рдмрджрд▓ा рдеा। рдЕрднी рднी рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ी рд╢рд░्рдоीрд▓ी рд╕ी рдоुрд╕्рдХाрди। рдЗрд╕ рдмाрд░ рдХुрдЫ рдФрд░ рдШрдиी рд╣ुрдИ рдоूँрдЫें рднी рдЙрд╕े рдЫुрдкा рдирд╣ीं рд╕рдХीं,
“рдоैрдо,‘рдЖрджि’ рдХрдм рдЖ рд░рд╣ा рд╣ै?” рд╡ो рдЖрджिрдд्рдп рд╕े рдоिрд▓рдиे рдХो рдмрд╣ुрдд рдЙрдд्рд╕ुрдХ рдЬाрди рдкреЬрддा рдеा।

рдЖрджिрдд्рдп рдЬрд▓्рджी рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рд╣ै, рдпрд╣ рд╕ुрди рдХрд░ рд╡рд╣ рдмрд╣ुрдд рдЦुрд╢ рд╣ो рдЧрдпा। рдЙрд╕рдиे рдоुрдЭे рдмрддाрдпा рдХि рдЙрд╕े рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдХी рд░ेрдЬिрдоेंрдЯ ‘рдорд░ाрдаा рд▓ाрдЗрдЯ рдЗрди्рдлेंрдЯ्рд░ी” рдоें рдХрдоीрд╢рди рдоिрд▓ी рд╣ै рдФрд░ рдЖрдЬ рдХрд▓ рд╡ो рдЕрдкрдиे рдоाрддा рдкिрддा рдХे рдкाрд╕ рдЫुрдЯ्рдЯी рдЖрдпा рд╣ै।
“рдмेрдЯे! рддो рддुрдо्рд╣ाрд░े рдоाрддा–рдкिрддा рдпрд╣ाँ рдкрд░ рд╣ैं рдФрд░ рд╣рдоें рдкрддा рд╣ी рдирд╣ीं।” рдоैंрдиे рдк्рд░рд╢्рди рд╕ूрдЪрдХ рджृрд╖्рдЯि рд╕े рдЙрд╕рдХी рдФрд░ рджेрдЦा।
рдЙрд╕рдХे рдкिрддा рдХрд░्рдирд▓ рдк्рд░ीрддрдо рдмंрдбрд░ाрд▓ рднी рдкрдаाрдирдХोрдЯ рдоें рдкोрд╕्рдЯेрдб рдеे। рдЬрдо्рдоू рдоें рд╣рдоाрд░े рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХрднी рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкाрдП рдеे। рдоैंрдиे рдЙрд╕े рдЖрджिрдд्рдп рдХा рдкрддा рдФрд░ рдлोрди рдиंрдмрд░ рджिрдпा рдФрд░ рдЕрдЧрд▓े рджिрди рд╣ी рдЙрд╕рдХे рдоाрддा–рдкिрддा рдХो рдЕрдкрдиे рдШрд░ рдЖрдиे рдХा рдиिрдоंрдд्рд░рдг рднिрдЬрд╡ा рджिрдпा।

рдЕрдм рд╣рдо рджोрдиों рдкрд░िрд╡ाрд░ рдШрдиिрд╖्рда рдоिрдд्рд░ рд╣ो рдЧрдП। рд╣рдоाрд░े рд▓िрдП рдЙрдирдХा рдШрд░ рднी рдЕрдкрдиा рдШрд░ рд╣ो рдЧрдпा, рдЬрд╣ाँ рд╣рдо рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдФрдкрдЪाрд░िрдХрддा рд╕े рдЖ–рдЬा рд╕рдХрддे рдеे। рдЗрд╕ी рдмीрдЪ рдЖрджिрдд्рдп рдХे рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рджोрдиों рдоिрдд्рд░ рд╡рд╣ी рдкुрд░ाрдиी рдорд╕्рддी рдХрд░рддे рд░рд╣े। рд╡िрд╡ेрдХ рдХी рдоोрдЯрд░рд╕ाрдЗрдХрд▓ рдФрд░ рд▓рдо्рдмी-рд▓рдо्рдмी рд╕ैрд░। рдЖрджिрдд्рдп рд╣рдоाрд░े рд╕ाрде рдХрдо, рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рд╕ाрде рдЕрдзिрдХ рд░рд╣рддा рдеा। рдЙрд╕ рдЙрдо्рд░ рдоें рд╢ाрдпрдж рдпрд╣ी рдаीрдХ рд▓рдЧрддा рд╣ोрдЧा। рдкрддा рд╣ी рдирд╣ीं рдЪрд▓ा рдФрд░ рджोрдиों рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдЫुрдЯ्рдЯी рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдИ। рдЖрджिрдд्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдЕрдкрдиी рдкрд▓рдЯрди рдоें рд╡ाрдкिрд╕।

рд▓рдЧрднрдЧ рджो рд╡рд░्рд╖ рдХे рдмाрдж рдкुрди: рд╣рдо рдлिрд░ рдпाрдпाрд╡рд░ी рдЬीрд╡рди рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓ рдкреЬे। рдкрдаाрдирдХोрдЯ рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╢िрдорд▓ा рдФрд░ рдлिрд░ рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдоें рдмрд╕े рдЫोрдЯे рд╕े рд╢рд╣рд░ рдиाрд╣рди рдоें рдЖ рдЧрдП। рдиाрд╣рди рдоें рдЙрди рджिрдиों рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдХी ‘рд╕्рдкेрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕’ рдХा рд╣ैрдб рдХ्рд╡ाрдЯрд░ рдеा। рдЗрд╕ рд╣ेрдб рдХ्рд╡ाрдЯрд░ рдоें, рдЗрд╕ рд╡िрд╢ेрд╖ рд╕ैрди्рдп рджрд▓ рдХा рд╕рджрд╕्рдп рдмрдирдиे рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рд╕ेрдиा рдЕрдзिрдХाрд░िрдпों рдФрд░ рдЕрди्рдп рд░ैंрдХ рдХे рд╕ैрдиिрдХों рдХा рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдЪрдпрди рд╣ोрддा рд╣ै। рд╕рдм рд╕े рдкрд╣рд▓े рддो рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдоें рднрд░्рддी рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП ‘рд╡ॉрд▓ंрдЯिрдпрд░’ рд╣ोрдиा рдкреЬрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдЕрдд्рдпंрдд рдХрдаिрди рдЪрдпрди рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг (probation) рд▓ेрдиा рдкреЬрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдк्рд░ोрдмेрд╢рди рдоें рддीрди рдорд╣ीрдиे рддрдХ рд╕ैрдиिрдХ рдХी рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдХ्рд╖рдорддा рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдордиोрдмрд▓, рдзैрд░्рдп, рдиेрддृрдд्рд╡ рдЖрджि рдХрдИ рд╕ैрди्рдп рдЧुрдгों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рд╕рдлрд▓ рд╣ोрдиा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд╣ै। (рд╕ंрдХ्рд╖ेрдк рдоें рдоैं рдЕрдкрдиे рдкाрдардХों рдХो рдпрд╣ рдмрддाрдиा рдЪाрд╣ूँрдЧी рдХि рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рд╕ेрдиा рдоें рдХाрд░्рдпрд░рдд рдЕрдзिрдХाрд░ी рдпा рдЬрд╡ाрди рднी рдкुрди: рдХрдаोрд░ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХे рдмाрдж рд╣ी рдЗрд╕ рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдХे рд╕рджрд╕्рдп рдмрди рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдпрд╣ рдЪрдпрди рдЗрддрдиा рдХрдаिрди рд╣ोрддा рд╣ै рдХि рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рдЖрдпे рд╣ुрдП рдЖрд╡ेрджрдХों рдоें рд╕े рд▓рдЧрднрдЧ 15% рд╕े 20%  рд╣ी рд╕्рд╡ीрдХृрдд рд╣ोрддे рд╣ैं рдФрд░ рд╢ेрд╖ рд╕рднी рдЕрдкрдиी-рдЕрдкрдиी рдкрд▓рдЯрди рдоें рд╡ाрдкिрд╕ рд▓ौрдЯ рдЬाрддे рд╣ैं)

рд╡рд░्рд╖ 1996 рдоें рдоेрд░े рдкрддि рдЗрд╕ рд╣ेрдб рдХ्рд╡ाрдЯрд░ рдХे рдХрдоाрди рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ुрдП। рдХोрд░्рд╕ рд╢ुрд░ू рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ा рдеा। рдЙрд╕ рдХोрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡ेрджрди рдкрдд्рд░ों рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдоेрд░े рдкрддि рдиे рдПрдХ рдЬाрдиा-рдкрд╣рдЪाрдиा рдиाрдо рдкреЭा ‘рдХैрдк्рдЯрди рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓। рд╣рдо рджोрдиों рдХो рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдк्рд░рд╕рди्рдирддा рд╣ुрдИ рдХि рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдоें рдПрдХ рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдпрдиिрд╖्рда, рдкрд░िрд╢्рд░рдоी рдПрд╡ं рд╢ूрд░рд╡ीрд░ рдпोрдж्рдзा рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ोрдЧा।

рдХुрдЫ рджिрдиों рдмाрдж рдХोрд░्рд╕ рдЖрд░рдо्рдн рд╣ो рдЧрдпा। рдиिрдпрдо рдРрд╕े рдеे рдХि рдиा рддो рд╡िрд╡ेрдХ рд╣рдорд╕े реЫ्рдпाрджा рдоिрд▓рдЬुрд▓  рд╕рдХрддा рдеा рдФрд░ рдиा рд╣рдо рдЙрд╕рд╕े рдХोрдИ рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХрд░ рд╕рдХрддे рдеे।  рд╡рд╣ рдПрдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖ाрд░्рдеी рдеा рдФрд░ рдЕрдкрдиे рдз्рдпेрдп рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдЬी рдЬाрди рд╕े рдкрд░िрд╢्рд░рдо рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдоैंрдиे рдЙрд╕े рдЫाрд╡рдиी рдоें рдХрднी-рдХрднी рджेрдЦा рдЕрд╡рд╢्рдп рдеा। рд╡рд╣ рд╕рджैрд╡ рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдоें рд╡्рдпрд╕्рдд рд░рд╣рддा рдеा।
рддीрди рдорд╣ीрдиे рдмीрдд рдЧрдП рдФрд░ рдЙрд╕ рдХोрд░्рд╕ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдоें рд╡िрд╡ेрдХ рд╕рдлрд▓ рд╣ो рдЧрдпा। рдЕрдм рд╡рд╣ рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рдЪिрд╣्рди ‘рдоैрд░ूрди рдмैрд░ी’ рдФрд░ ‘рдмрд▓िрджाрди’ рд▓рдЧाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ी рдеा। рдЙрд╕ рд╢ाрдо ‘рдСрдлिрд╕рд░्рд╕ рдоेрд╕’ рдоें рдПрдХ рдкाрд░्рдЯी рдХा рдЖрдпोрдЬрди рд╣ुрдЖ। рд╡рд╣ाँ рд╡िрд╡ेрдХ рдоुрдЭे рдоिрд▓ा рдеा।

рддрдкाрдХ рд╕े рд╕ैрд▓्рдпूрдЯ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा, “рдЧुрдб рдЗрд╡рдиिंрдЧ рдоैрдо”।

рдоैं рдЙрд╕рдХी рд╕ैрд▓्рдпूрдЯ рдХे рдлौрдЬी рдЕंрджाреЫ рдоें рдЫिрдкी рдЙрд╕рдХी рд╢рд░्рдоीрд▓ी рдоुрд╕्рдХрд░ाрд╣рдЯ рдХो рднाँрдк рдХрд░ рдоुрд╕्рдХुрд░ा рдЙрдаी рдеी। рдЙрд╕े рд╡рд╣ाँ рджेрдЦ рдХрд░ рдоुрдЭे рд▓рдЧा рдЬैрд╕े рдоेрд░ा рдмेрдЯा рдЖрджिрдд्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рд╕े рд▓ौрдЯ рдЖрдпा рд╣ै। рдФрдкрдЪाрд░िрдХрддा рдХा рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдеा рдХिрди्рддु рдоुрдЭे рд╡िрд╡ेрдХ рдХो рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдХी рд╕्рдкेрд╢рд▓ рд▓ाрд▓ рдЯोрдкी рдФрд░ рдЫाрддी рдкрд░ рд╕рдЬे рд╣ुрдП ‘рдмрд▓िрджाрди’ рдЪिрд╣्рди рджेрдЦ рдХрд░ рдЕрдкाрд░ рдЧрд░्рд╡ рд╣ुрдЖ।

рдХрдИ рд░िрд╢्рддों рдХी рдбोрд░ рдРрд╕े рдзाрдЧों рд╕े рдмंрдзी рд╣ोрддी рд╣ै рдХि рдЙрд╕рдХी рдХреЬिрдпाँ рдХрд╣ीं рдиा рдХрд╣ीं рдлिрд░ рд╕े рдЬुреЬ рдЬाрддी рд╣ैं। рдпाрдпाрд╡рд░ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдиिрдпрддि рд╣рдоें рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рд╕े рдХрд╣ीं рди рдХрд╣ीं рдЕрд╡рд╢्рдп рдоिрд▓ा рджेрддी рдеी।  рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдХे рдмाрдж рд╡िрд╡ेрдХ рдХी рдиिрдпुрдХ्рддि рднी 21 рдкैрд░ा рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдоें рд╣ुрдИ। рднाрдЧ्рдпрд╡рд╢ рд╡ो рдкрд▓рдЯрди рднी рдЙрди рджिрдиों рдиाрд╣рди рдЫाрд╡рдиी рдоें рд╣ी рд╕्рдеिрдд рдеी। рд╡िрд╡ेрдХ рд╕्рд╡рдпं рддो рд╡िрд╢ेрд╖ рдХрдоांрдбो рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рдоें рдЕрдзिрдХрддрд░ рд╡्рдпрд╕्рдд рд╣ी рд░рд╣рддा рдеा рдХिрди्рддु рдЙрд╕рдХी рдпुрд╡ा рдкрдд्рдиी рд╢ाрд▓ू рд╕े рд╣рдоाрд░ा рдоिрд▓рдиा рдЬुрд▓рдиा рд░рд╣рддा рдеा।

рд╢ाрд▓ू рдПрдХ рдоेрдзाрд╡ी рд▓реЬрдХी рдеी। рд╣рдоाрд░ी рдоाрд╕िрдХ ‘рд▓ेрдбीреЫ рдоीрдЯ’ рдХी рд╣рд░ рдоीрдЯिंрдЧ рдоें рд╡рд╣ рд╕рдХ्рд░िрдп рднाрдЧ рд▓ेрддी рдеी। рдирдИ рдирд╡ेрд▓ी рджुрд▓्рд╣рди рдеी। рд╣рд░ рдоीрдЯिंрдЧ рдоें рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рд╕ाреЬी рдкрд╣рди, рдоंрдЧрд▓ рд╕ूрдд्рд░ рдФрд░ рдоांрдЧ рдоें рд╕िрди्рджूрд░ рднрд░ рдХрд░ рдЬрдм рд╡ो  рдЖрддी рддो рд╣рд░ рдХोрдИ рдЙрд╕े рдиिрд╣ाрд░рддा рд░рд╣ рдЬाрддा рдеा। рд╢ाрд▓ू рдмреЬी рд╣ँрд╕рдоुрдЦ рдеी। рдоुрдЭे рдпाрдж рд╣ै рдХрднी-рдХрднी рд╢ाрд▓ू рдЕрдкрдиे рдордзुрд░ рд╕्рд╡рд░ рдоें рдбोрдЧрд░ी рдЧीрдд рд╕ुрдиा рдХрд░ рд╕рдм рдХो рдоोрд╣ рд▓ेрддी рдеी। рдЙрд╕ рд╕ैрдиिрдХ рдЫाрд╡рдиी рдоें рд╣рдоाрд░ा рд╡िрд╡ेрдХ рдФрд░ рд╢ाрд▓ू рд╕े рдмрд╕ рдЙрддрдиा рд╣ी рдоिрд▓рдиा рдЬुрд▓рдиा рд╣ोрддा рдеा рдЬिрддрдиा рдмाрдХी рдкрд░िрд╡ाрд░ों рд╕े। рд╣ाँ, рдЙрд╕рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдПрдХ рдмाрд░ рдЬрдм рдиाрд╣рди рдЖрдпे рддो рд╣рдо рдЙрдирд╕े рдоिрд▓े рдФрд░ рд╣рдоें рдЙрдирд╕े рдоिрд▓ рдХрд░ рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧा।

рд╡рд░्рд╖ 1998 рдоें рд╣рдоाрд░ा рдлिрд░ рд╕े рд╕्рдеाрдиाрди्рддрд░рдг рд╣ो рдЧрдпा। рд╡िрд╡ेрдХ рдЙрди рджिрдиों рд╢ाрдпрдж рдХिрд╕ी рдХोрд░्рд╕ рдХे рд▓िрдпे рдЧрдпा рд╣ुрдЖ рдеा। рд╡िрджाрдИ рд╕рдоाрд░ोрд╣ рдоें рд╣рдо рдЙрд╕рд╕े рдоिрд▓ рдирд╣ीं рд╕рдХे।

рдЪाрд░ рд╡рд░्рд╖ рдмीрдд рдЧрдП। рдоेрд░े рдкрддि рд╕ेрдиा рд╕े рд╕ेрд╡ा рдиिрд╡ृрдд्рдд рд╣ो рдЧрдП рдФрд░ рд╣рдо рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рдЕрдкрдиे рдмेрдЯों рдХे рдкाрд╕ рдЖ рдЧрдП। рджेрд╢ рд╕े рджूрд░ी рддो рд╣рдо рдХो рдЙрджाрд╕ рдХрд░рддी рд╣ी рдеी, рдЙрд╕рд╕े реЫ्рдпाрджा рдорд▓ाрд▓ рд╣рдоें рд╕ैрдиिрдХ рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рд╕े рдкूрд░्рдгрддрдпा рдЕрд▓рдЧ рд╣ो рдЬाрдиे рдХा рдеा।  рдорди рдмाрд░-рдмाрд░ рд╡рд╣ीं рд▓ौрдЯ рдЬाрддा рдеा।

рдФрд░ рдЖрдЬ рд▓ैрдкрдЯॉрдк рдЦोрд▓рддे рд╣ी рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдИ рдоुрдарднेреЬ рдоें рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдП рд╕ैрдиिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХा рдиाрдо рдкреЭा ‘рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓’। рд╕рдордп рдЬैрд╕े рдердо рд╕ा рдЧрдпा। рдЖँрдЦें рдмाрд░–рдмाрд░ рдЗрд╕ рдиाрдо рдХो рдЬैрд╕े рдЭुрдард▓ाрдиा рдЪाрд╣рддी рдеीं। рдХिрди्рддु рд╕рдд्рдп рддो рд╕ाрдордиे рдеा। рд╣рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдХрд╖्рдЯ рд╣ो рд░рд╣ा рдеा рдХि рд╣рдо рдЗрд╕ рджाрд░ुрдг рджुःрдЦ рдХे рд╕рдордп рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рд╕ाрде рдирд╣ीं рдеे। рд╣рдо рдЕрдкрдиा рджुःрдЦ рднी рдХिрд╕рд╕े рдмाँрдЯрддे। рдЗрддрдиे рдмреЬे рджेрд╢ рдоें рднी рдЙрд╕ рд╕ुрдмрд╣ рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдмрд╣ुрдд рдЕрдХेрд▓ा, рдЕрд╕рд╣ाрдп рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ рд░рд╣े рдеे। рджेрд░ рддрдХ рд╣рдордиे рдк्рд░рднु рд╕े рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдкрдд्рдиी рдХे рдорди рдХी рд╢ाрди्рддि рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрд░्рдердиा рдХी। рдмрд╣ुрдд рджेрд░ рдХे рдмाрдж рдЕрдкрдиी рднाрд╡рдиाрдУं рдХो рд╕ंрдпрдд рдХрд░рдХे рд╣рдо рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдмрд▓िрджाрди рдХा рд╡िрд╡рд░рдг рдкреЭ рдкाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕ाрд╣рд╕ рдЬुрдЯा рд╕рдХे।

рдХрд╢्рдоीрд░ рдШाрдЯी рдХे рдХुрдкрд╡ाреЬा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЙрди рджिрдиों рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдиे рдЖрддंрдХ рдХा рдЬाрд▓ рдмिрдЫा рд░рдЦा рдеा। рд╡िрд╡ेрдХ рдХी рдкрд▓рдЯрди ‘21 рдкैрд░ा рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕’ рднी рд╡рд╣ीं рддैрдиाрдд рдеी। 29 рдЕрдЧрд╕्рдд рдХे рджिрди рд╡िрд╡ेрдХ рдЕрдкрдиी рд╕ैрди्рдп рдЯुрдХреЬी рдХे рд╕ाрде рдХुрдкрд╡ाреЬा рдХे рдЬंрдЧрд▓ों рдоें рджрд╣рд╢рдд рдордЪाрддे рд╢рдд्рд░ु рдХे рдаिрдХाрдиों рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдЬा рд░рд╣ा рдеा рддो рдЙрдирдХी рдЯुрдХреЬी рдкрд░ рдЫिрдкे рд╣ुрдП рдЖрддंрдХिрдпों рдиे рдЧोрд▓े рдмрд░рд╕ाрдиे рд╢ुрд░ू рдХрд░ рджिрдП। рдЗрд╕ рдЧोрд▓ा рдмाрд░ी рдоें рд╡िрд╡ेрдХ рдХी рдЯुрдХреЬी рдХा рдПрдХ рд╕рджрд╕्рдп рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рдШाрдпрд▓ рд╣ो рдЧрдпा। рдШाрдпрд▓ рд╕ाрдеी рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрд╕े рдЕрдкрдиे рдХैрдо्рдк рддрдХ рд▓ाрдиा рд╕ैрдиिрдХ рдзрд░्рдо рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕंрдЧ рд╣ै। рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рд╕्рд╡рдпं рдЙрд╕ рдШाрдпрд▓ рд╕ाрдеी рдХो рдЕрдкрдиे рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╕्рдеाрди рддрдХ рд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╢рдд्рд░ु рдХे рдЫिрдкे рд╣ुрдП рд╕्рдеाрди рдХी рдУрд░ рдЖрдЧे рдмреЭे। рдХिрд╕ी рдЖрддंрдХрд╡ाрджी рдиे рдЙрди्рд╣ें рджेрдЦ рд▓िрдпा рдФрд░ рдЙрди рдкрд░ рдЕंрдзाрдзुंрдз рдЧोрд▓ाрдмाрд░ी рд╕े рдк्рд░рд╣ाрд░ рдХिрдпा। рд╕ाрд╣рд╕ी рдФрд░ рдХрд░्рддрд╡्рдпрдиिрд╖्рда рд╡िрд╡ेрдХ рдиे рдЗрд╕ рдЧोрд▓ा рдмाрд░ी рдХी рдЪिंрддा рдирд╣ीं рдХी। рд╡ो рдЕрдкрдиे рд╕ाрдеी рдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд╕्рдеाрди рддрдХ рд▓ाрдиे рдоें рд╕рдлрд▓ рддो рд╣ो рдЧрдП рдХिрди्рддु рд╕्рд╡рдпं рдЙрд╕ рдЧोрд▓ा рдмाрд░ी рдХी рдЪрдкेрдЯ рдоें рдЖ рдЧрдП। рдЧрдо्рднीрд░ рд░ूрдк рд╕े рдШाрдпрд▓ рд╣ोрддे рд╣ुрдП рднी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЙрд╕ рдШुрд╕рдкैрдаिрдпे рдХी рдмрди्рджूрдХ рдХो рдЙрд╕рд╕े рдЫीрди рд▓िрдпा рдФрд░ рдЙрд╕ рд╣рдорд▓ाрд╡рд░ рдкрд░ рд╣рдорд▓ा рдХрд░рдХे рдЙрд╕े рд╡рд╣ीं рдкрд░ рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░ рджिрдпा। рдЫाрддी рдкрд░ рдЧोрд▓ी рд▓рдЧрдиे рд╕े рд░рдХ्рддрд╕्рд░ाрд╡ рдЗрддрдиा рд╣ुрдЖ рдеा рдХि рдХुрдЫ рд╣ी рдХ्рд╖рдгों рдоें рдпрд╣ рдорд╣ाрди рдпोрдж्рдзा рдпुрдж्рдзрд╕्рдерд▓ рдкрд░ рд╣ी рд╡ीрд░рдЧрддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ो рдЧрдП।

 рдХрд░्рдирд▓ рдк्рд░ीрддрдо рдмрди्рдж्рд░ाрд▓ рдПрд╡ं рд╢्рд░ीрдорддी рд░ाрдЬ рдмрди्рдж्рд░ाрд▓ рдХे рд╕ाрде рд▓ेрдЦिрдХा - рдмрд╣ुрдд рд╣ी рднाрд╡ुрдХ рдкрд▓
рдЙрд╕ рднрдпाрдирдХ рд░ाрдд рдоें рднाрд░рдд рдоाँ рдиे рдПрдХ рдФрд░ рд╢ूрд░рд╡ीрд░ рдХो рд╕рджा рдХे рд▓िрдП рдЦो рджिрдпा। рд╡िрд╡ेрдХ рдиे рдПрдХ рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХ рдХे рдЪрд░рдо рдХрд░्рддрд╡्рдп рдХो рдЕंрдд рддрдХ рдиिрднाрдпा। рдиिрд╖्рдаा, рд╢ूрд░рд╡ीрд░рддा рдФрд░ рд╕ंрдХрд▓्рдк рднी рдЙрд╕ рд░ाрдд рдЙрд╕ рдпोрдж्рдзा рдХे рдЖрдЧे рдирддрдорд╕्рддрдХ рдеे।  рдЙрдирдХे рдЗрд╕ рдЕрдк्рд░рддिрдо рд╢ौрд░्рдп рдФрд░ рдмрд▓िрджाрди рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рдХे рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдиे рдЙрди्рд╣ें ‘рд╕ेрдиा рдоैрдбрд▓’ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा।
рд╣рдо рдкूрд░ा рджिрди рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕ोрдЪрддे рд░рд╣े। рдмेрдЯे рдЖрджिрдд्рдп рдХो рдЬрдм рдпрд╣ рд╕ूрдЪрдиा рджी рддो рд╡ो рдмрд╣ुрдд рджुрдЦी рд╣ुрдЖ। рдмाрд░–рдмाрд░ рдпрд╣ी рдХрд╣рддा рдХि рдХाрд╢ рд╡ो рднी рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдоें рднрд░्рддी рд╣ोрддा। рджोрдиों рдоिрдд्рд░ рдПрдХ рд╕ाрде рд╣ोрддे рддो рд╢ाрдпрдж рд╡ो рдЙрд╕े рдмрдЪा рд╕рдХрддा рдпा рдХрднी рди рдХрднी рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рд╕े рдмрджрд▓ा рд▓ेрддा। рд▓ेрдХिрди рд╣ोрдиी рддो рд╕рдм рдХुрдЫ рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рддрдп рдХрд░рдХे рдмैрдаी рд╣ोрддी рд╣ै।
рдЖрджिрдд्рдп рдЙрди рджिрдиों рд╡ाрд╢िंрдЧрдЯрди рдбी рд╕ी рдоें ‘рдорд░ीрди рдХोрд░’ рдХी рдоैрд░ाрдерди рдоें рднाрдЧ рд▓ेрдиे рдХी рддैрдпाрд░ी рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдоैрд░ाрдерди рдХे рджिрди рдЙрд╕рдиे рдЬो рдЯीрд╢рд░्рдЯ рдкрд╣рдиी рд╣ुрдИ рдеी рдЙрд╕ рдкрд░ рд▓िрдЦा рд╣ुрдЖ рдеा ‘рдоेрд░े рдмрд╣ाрджुрд░ рдоिрдд्рд░ рд╢рд╣ीрдж рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд’। рдоैрд░ाрдерди рдХी рд╕рдоाрдк्рддि рдХे рдмाрдж рдЙрд╕े рдЬो рдоैрдбрд▓ рдоिрд▓ा рдЙрд╕े рднी рдЙрд╕рдиे рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рд░ूрдк рдоें рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा। рдЙрд╕ рджिрди рдоेрд░े рдорди рдоें рд╡िрдЪाрд░ рдЖрдпा рд╣рд░ рдХोрдИ рдЕрдкрдиे рджुःрдЦ рдХो рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдвंрдЧ рд╕े рдЭेрд▓рддा рд╣ै, рдФрд░ рдоेрд░े рдмेрдЯे рдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдХी рдкрд╣рд▓ी рджौреЬ рдХो рдЕрдкрдиे рд╢ूрд░рд╡ीрд░ рдоिрдд्рд░ рдХो рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░рдХे рдЕрдкрдиी рдХृрддрдЬ्рдЮрддा рдк्рд░рдХрдЯ рдХी рдеी। рдЙрд╕рдХे рдЗрд╕ рд╕рдорд░्рдкрдг рдоें рд╣рдоाрд░े рднी рд╢्рд░рдж्рдзा рд╕ुрдорди рдеे।

рдХुрдЫ рджिрдиों рдХे рдмाрдж рд╣рдордиे рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдоाрддा рдкिрддा рдХे рд╕ाрде рдлोрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╕рдо्рдкрд░्рдХ рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рдоाँ рд░ाрдЬ рддो рд╡िрд╣्рд╡рд▓рддा рд╡рд╢ рдмाрдд рдХрд░рдиे рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рдеीं рдХिрди्рддु рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХрд░्рдирд▓ рдмंрдбрд░ाрд▓ рд╕े рдмाрдд рд╣ो рд╕рдХी।

рдлोрди рдкрд░ рдмाрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдоैंрдиे рд╡िрд╡ेрдХ рдХे рдкिрддा рд╕े рдХрд╣ा, “рд╡िрд╡ेрдХ рддो рдкрд╣рд▓े рд╕े рд╣ी рд╕ेрдиा рдоें рдЕрдзिрдХाрд░ी рдеा। рдЕрдЧрд░ рд╡ो рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдоें рднрд░्рддी рдирд╣ीं рд╣ोрддा рддो рд╢ाрдпрдж рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХुрдЫ рдФрд░ рд╣ोрддी”।

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмреЬे рд╕ंрдпрдд рд╕्рд╡рд░ рдоें рдоुрдЭрд╕े рдХрд╣ा, “рдоैрдо, рдпрд╣ рд╣ोрдиा рд╣ी рдеा। рд╡िрд╡ेрдХ рдиे рдЬрдм рд╕े рдЬрдирд░рд▓ рдкाрдзा (рдоेрд░े рдкрддि) рдХो рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕ рдХी рд╡рд░्рджी рдоें рджेрдЦा рдеा, рддрдм рд╕े рд╣ी рдЙрд╕рдиे рдЗрд╕ реЮोрд░्рд╕ рдоें рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ोрдиे рдХा рд╕ंрдХрд▓्рдк рд▓े рд▓िрдпा  рдеा। рдоुрдЭे рдЧрд░्рд╡ рд╣ै рдХि рд╡ो рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рд▓िрдП рд╣ुрдП рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХो рдкूрд░ा рдХрд░ рд╕рдХा।”

рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрддाрдпा рдХि рд╡िрд╡ेрдХ рдкрд╣рд▓े рднी рджो рд╡рд░्рд╖ рддрдХ рдЕрдкрдиी рдкрд▓рдЯрди рдХे рд╕ाрде рдХрд╢्рдоीрд░ рдШाрдЯी рдоें рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдХे рд╕ाрде рдпुрдж्рдзрд░рдд рд░рд╣ा рдеा। рдЗрд╕ рдмाрд░ рддो рд╡ो рд╕ेрдиा рдХे рдЯ्рд░ेрдиिंрдЧ рд╕ेंрдЯрд░ ‘рдорд╣ू’ (рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢) рдоें рдкोрд╕्рдЯेрдб рдеा। рдЙрд╕рдХी рдкрд▓рдЯрди ‘21 рд╕्рдкैрд╢рд▓ рдлोрд░्рд╕ेрд╕’ рдЙрди рджिрдиों рдкुрди: рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рдШुрд╕े рдЖрддंрдХрд╡ाрджिрдпों рдХे рдаिрдХाрдиों рдХो рдирд╖्рдЯ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рддैрдиाрдд рдеी। рд╡िрд╡ेрдХ рдмाрд░-рдмाрд░ рдЕрдкрдиे рд╡рд░िрд╖्рда рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕े рдпрд╣ рдЕрдиुрд░ोрдз рдХрд░рддा рдеा рдХि рдЙрд╕े рдЕрдкрдиी рдкрд▓рдЯрди рдоें рднेрдЬ рджिрдпा рдЬाрдП। рдЕрднिрдпाрди рдХी рдЗрд╕ рдШреЬी рдоें рд╡ो рдЕрдкрдиे рд╕ैрдиिрдХ рд╕ाрдеिрдпों рд╕े рджूрд░ рдирд╣ीं рд░рд╣рдиा рдЪाрд╣рддा рдеा। рдЖрдЦिрд░ рдЙрд╕рдХे рдЖрдЧ्рд░рд╣ рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рдеा рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдЕрдкрдиे рд╕ंрдХрд▓्рдк рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдпुрдж्рдзрднूрдоि рдХрд╢्рдоीрд░ рдШाрдЯी рдХे рдХुрдкрд╡ाреЬा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЪрд▓ा рдЧрдпा рдеा।

рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХрд░्рдирд▓ рдмंрдбрд░ाрд▓ рдиे рдмреЬे рдЧрд░्рд╡ рд╕े рдХрд╣ा рдеा, “рдЙрд╕рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рдпрд╣ी рдЪрд░рдо рд▓рдХ्рд╖्рдп рдеा। рдЙрд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं рд░ोрдХ рд╕рдХрддा рдеा, рдиिрдпрддि рднी рдирд╣ीं।”

рдоेрдЬрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдмंрдбрд░ाрд▓ рддो рдоेрд░े рдмेрдЯे рдХे рд╕рдоाрди рдеा। рдЙрд╕рдХे рдЗрд╕ рдорд╣ा рдмрд▓िрджाрди рдХे рдЖрдЧे рддो рд╣рдо рдирддрдорд╕्рддрдХ рд╣ैं рд╣ी, рдХिрди्рддु рдЖрдЬ рдЗрд╕ рдЖрд▓ेрдЦ рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдоैं рд╕ैрдХреЬों рд╡ीрд░ों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзाрд╕ुрдорди рдЕрд░्рдкिрдд рдХрд░рддी рд╣ूँ рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рд╕े рд▓ेрдХрд░ рдЕрдм рддрдХ рднाрд░рдд рдоाँ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рджेрд╢ рдХी рдЕрдЦंрдбрддा рдХो рдмрдиाрдпे рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХी рдЖрд╣ुрддि рджी рд╣ै। рдЕрджрдо्рдп рд╕ाрд╣рд╕ рдФрд░ рд╢ौрд░्рдп рдХी рдк्рд░рддिрдоूрд░्рддि рдЙрди рд╢ूрд░ рд╡ीрд░ों рдХो рд╢рдд рд╢рдд рдк्рд░рдгाрдо।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।