![]() |
рдбॉ. рдзрдиंрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рдоिрд╢्рд░ |
- рдзрдиंрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рдоिрд╢्рд░
рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡िрднाрдЧ, рд╕ंрддाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╕िрджो-рдХाрди्рд╣ु рдоुрд░्рдоू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рджुрдордХा-814101 (рдЭाрд░рдЦрдг्рдб) рдЪрд▓рднाрд╖: +91 993 965 8233“рд╡ाрдЧрд░्рдеाрд╡िрд╡ рд╕рдо्рдкृрдХ्рддौ рд╡ाрдЧрд░्рде рдк्рд░рддिрдкрдд्рддрдпे।
рдЬрдЧрддः рдкिрддрд░ौ рд╡рди्рджे рдкाрд░्рд╡рддी-рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░ौ॥”
рдорд╣ाрдХрд╡ि рдХाрд▓िрджाрд╕ рдХृрдд рдпрд╣ рд╢्рд▓ोрдХ рди рдХेрд╡рд▓ рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдоाрддा-рдкिрддा рд╢िрд╡-рдкाрд░्рд╡рддी рд╡िрд╖рдпрдХ рдоंрдЧрд▓ाрдЪрд░рдг рд╣ै рдЕрдкिрддु рд╢рдм्рдж рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдЕрд░्рде рдХे рдоाрд╣ाрдд्рдо्рдп рдХो рднी рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рдмिрдиा рдЕрд░्рде рдХे рд╢рдм्рдж рдХा рдХोрдИ рдЕрд╕्рддिрдд्рдд्рд╡ рдирд╣ीं рдФрд░ рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рдЙрдирдХी рдХрд▓्рдкрдиा рднी рдмेрдХाрд░ рд╣ै। рд╢рдм्рдж рдЕрдкрдиे рдЕрд░्рде рдХो рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдЖрдЬ-рдХрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЕрдзिрдХांрд╢ рднाрд╖ाрдУं рдоें рдРрд╕े рд╢рдм्рджों рдХा рдк्рд░рдЪрд▓рди рд╣ोрдиे рд▓рдЧा рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиे рдЕрд░्рде рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рдоें рдЕрд╕рдорд░्рде рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╡िрд╕ंрдЧрддि рдХे рдХाрд░рдг рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рдк्рд░рдоाрдж рд╣ोрдиे рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдк्рд░рдмрд▓ рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै।
рднाрд╖ा рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рд╕ृрд╖्рдЯि рдХा рд╢ाрд╢्рд╡рдд рдиिрдпрдо рд╣ै। рд╕ाрд░ा рд╕ंрд╕ाрд░ рдХ्рд╖рдг-рдХ्рд╖рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддिрдд рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै рдЕрддрдПрд╡ рднाрд╖ा рдХे рд╡िрднिрди्рди рд░ूрдкों рдоें рдмрджрд▓ाрд╡ рд▓ाреЫрдоी рд╣ै। рдпрд╣ рд╡िрдХाрд░ рдпा рдмрджрд▓ाрд╡ рдз्рд╡рдиि, рд░ूрдк, рдЕрд░्рде рдЖрджि рд╕рдорд╕्рдд рдЕंрдЧों рдоें рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЙрдЪ्рдЪाрд░рдг рд╕ौंрджрд░्рдп рдпा рдк्рд░рдпрдд्рди рд▓ाрдШрд╡ рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рдоुрдЦ рдХाрд░рдг рд╣ै। рдк्рд░рдпрдд्рди рд▓ाрдШрд╡ рдХे рдХрдИ рд╕्рддрд░ рдЗрд╕ рдХाрд░्рдп рдоें рд╕ाрдзрдХ рд╣ोрддे рд╣ैं। рдпрдеा - рдЖрдЧрдо, рд▓ोрдк, рд╡िрдХाрд░, рд╡िрдкрд░्рдпрдп, рд╕рдоीрдХрд░рдг, рд╡िрд╖рдоीрдХрд░рдг, рд╕्рд╡рд░рднрдХ्рддि, рд╕рдоाрдХ्рд╖рд░-рд▓ोрдк, рдорд╣ाрдк्рд░ाрдгीрдХрд░рдг, рдЕрд▓्рдкрдк्рд░ाрдгीрдХрд░рдг, рдШोрд╖ीрдХрд░рдг, рдЕрдШोрд╖ीрдХрд░рдг, рдЕрдиुрдиाрд╕िрдХीрдХрд░рдг рдЖрджि। рд╕ाрде рд╣ी рдмрд▓, рднाрд╡ाрддिрд░ेрдХ рдФрд░ рдЕрдкूрд░्рдг рдЕрдиुрдХрд░рдг рднी рд╢рдм्рдж рдХी рдз्рд╡рдиिрдпों рдХो рдмрджрд▓ рдбाрд▓рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ рд╕्рдеिрддि рдоें рдк्рд░ाрдЪीрди рдоूрд▓ рд╢рдм्рджों рдХे рд╕рдд्рдпाрд╕рдд्рдп рдХा рдк्рд░рд╢्рди рдЙрда рдЦреЬा рд╣ोрддा рд╣ै рдФрд░ рд╕्рдеिрддि рддрдм рдХिंрдХрд░्рддрд╡्рдпрд╡िрдоूреЭрддा рдХी рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рд╣рдоाрд░ी рд╢ंрдХा рдХा рд╕рдоाрдзाрди рд╣рдоाрд░े рдЖрд░्рд╖ рдЧ्рд░рди्рде рд╣ी рдХрд░рддे рд╣ैं।
рдРрд╕ी рд╣ी рд╕्рдеिрддि рдЖрдЬрдХрд▓ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдп рдоें рдХрдеिрдд рд╕ाрдоाрджि рдХे рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдоें рднी рд╣ो рдЧрдпी рд╣ै। рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдПрд╡ं рдк्рд░рд╢ाрд╕рдиिрдХ рдЪрд░्рдЪा рдХे рдХ्рд░рдо рдоें рдЗрди рдЙрдкाрдпों рдХा рдиाрдо рд▓िрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдХोрдИ рдХрд╣рддे рд╣ैं - рд╕ाрдо, рджाрди, рджрдг्рдб, рднेрдж рддो рдЕрдиाрдпाрд╕ рд╣ी рджूрд╕рд░ा рдХрд╣ рдЙрдарддा рд╣ै рди рди, рд╕ाрдо-рджाрдо-рджрдг्рдб-рднेрдж। рджोрдиों рдЕрдкрдиे-рдЕрдкрдиे рдордд рдкрд░ рдЕрдбिрдЧ рджीрдЦрддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рдЗрд╕ рдЪрд░्рдЪा рдХा рдЖрдирди्рдж рд▓ेрддे рд╣ैं। рдЕрдкрдиा рддрд░्рдХ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп-рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЗрд╕ рд╕्рд╡рд╕्рде рдЪрд░्рдЪा рдХा рд╣ोрдиा рд╣рдоें рднी рдЧ्рд░рди्рде-рдЙрджрдзि рдоें рдбुрдмрдХी рд▓рдЧाрдиे рдХा рдоौрдХा рджेрддा рд╣ै।
рдЖрдЗрдП рд╣рдо рдЪрд▓ें рдЕрдкрдиे рдоूрд▓ рдХी рдУрд░ рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рд╢ुрдж्рдз рднाрд░рддीрдп рдЙрдкाрдп рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд╕ाрд░्рд╡рдХाрд▓िрдХ рдФрд░ рд╕ाрд░्рд╡рджेрд╢िрдХ рдорд╣ाрдХрд╡ि, рднрдХ्рддрд╢िрд░ोрдордгि рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕ рдЕрдкрдиे ‘рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕’ рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдоें рдмाрд▓िрдкुрдд्рд░ рдЕंрдЧрдж рдХे рдоुрдЦ рд╕े рдХрд╣рддे рд╣ैं - рд╕ाрдо рджाрди рдЕрд░ू рджंрдб рдмिрднेрджा। рдиृрдк рдЙрд░ рдмрд╕рд╣िं рдиाрде рдХрд╣ рдмेрджा॥ рдЕрд░्рдеाрдд् рд╣े рдиाрде! рд╕ाрдо, рджाрди, рджрдг्рдб рдФрд░ рднेрдж рд░ाрдЬा рдХे рд╣ृрджрдп рдоें рдиिрд╡ाрд╕ рдХрд░рддे рд╣ैं, рдРрд╕ा рд╡िрдж्рд╡ाрди рдХрд╣рддे рд╣ैं।
рдиीрддिрд╢ाрд╕्рдд्рд░ों рдоें рд╢рдд्рд░ु рдХो рд╡рд╢ рдоें рдХрд░рдиे рдХे рдЪाрд░ рдЙрдкाрдп рдХрд╣े рд╣ैं- рд╕ाрдо, рджाрди, рднेрдж рдФрд░ рджрдг्рдб। рд╕ाрдо рдк्рд░рдердо рдЙрдкाрдп рд╣ै рдФрд░ рджрдг्рдб рдЪрддुрд░्рде рдПрд╡ं рдЕрди्рддिрдо рдЙрдкाрдп। рдЙрдд्рддрдо рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╢рдд्рд░ु рдХे рд╕ाрде рд╕ाрдо рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдордз्рдпрдо рдХे рд╕ाрде рджाрди рдХा, рдЕрдзрдо рдХे рд╕ाрде рднेрдж рдХा рдФрд░ рдЕрдзрдоाрдзрдо рдХे рд╕ाрде рджрдг्рдб рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдмाрдд рдХो рдорд╣ाрдХрд╡ि рдоाрдШ (650рдИ0) рдиे рдЕрдкрдиे рд╢िрд╢ुрдкाрд▓рд╡рдзрдо् рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп рдоें рдХрд╣ा- “рдЪрддुрд░्рдеोрдкाрдпрд╕ाрдз्рдпे рддु рд░िрдкौ рд╕ाрди्рдд्рд╡рдордкрдХ्рд░िрдпा।” (2/54) рдЕрд░्рдеाрдд् - рдЪौрдеे рдЙрдкाрдп (рджрдг्рдб) рд╕े рд╡рд╢ рдоें рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╢рдд्рд░ु рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рд╕ाрдо (рд╢ाрди्рддि) рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЕрдкрдХाрд░ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ोрддा рд╣ै।
рдпрдж्рдпрдкि рд░ाрдЬрдиीрддि рдХे рдПрдХ рд╕े рдПрдХ рдЕрдкूрд░्рд╡ рдЧ्рд░рди्рде рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдоें рдкाрдпे рдЬाрддे рд╣ैं рддрдеाрдкि рдкрдг्рдбिрдд рд╡िрд╖्рдгुрд╢рд░्рдоा рд░рдЪिрдд рдкंрдЪрддрди्рдд्рд░ рдкрд░рдо рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕ рдЧ्рд░рди्рде рдоें рдиीрддिрдХрдеा рдЙрдд्рддрдо рдк्рд░рдгाрд▓ी рд╕े рд▓िрдЦी рдЧрдпी рд╣े рдЬिрд╕рд╕े рдкреЭрдиे рдоें рд░ूрдЪि рдФрд░ рд╕рдордЭрдиे рдоें рд╕ुрдЧрдорддा рд╣ोрддी рд╣ै। рдпрд╣ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХा рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕рдоाрджрд░рдгीрдп рдЧ्рд░рди्рде рд╣ै। рд╕рдорд╕्рдд рд╕ंрд╕ाрд░ рдоें рдЗрд╕рдХी рдорд╣рддी рдк्рд░рд╕िрдж्рдзि рд╣ै। рд╡िрд╢्рд╡ рдХी рдЕрдиेрдХ рднाрд╖ाрдУं рдоें рдЗрд╕рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। рдЕрд░рдмी, рдлाрд░рд╕ी, рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, рд╣िрди्рджी рдЖрджि рднाрд╖ाрдУं рдоें рдЗрд╕рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ै। рдиाрд░ाрдпрдг рдкрдг्рдбिрдд рдиे рдкंрдЪрддрди्рдд्рд░ рддрдеा рдЕрди्рдп рдиीрддि рдЧ्рд░рди्рдеों рд╕े рд╣िрддोрдкрджेрд╢ рдиाрдордХ рдПрдХ рдирд╡ीрди рдЧ्рд░рди्рде рд╕ंрдЧृрд╣ीрдд рдХрд░рдХे рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЬो рдкंрдЪрддрди्рдд्рд░ рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕рд░рд▓ рдФрд░ рд╕ुрдЧрдо рд╣ै। рд╡िрдж्рд╡ाрдиों рдиे рд╣िрддोрдкрджेрд╢ рдХो рдпрдеा рдиाрдо рддрдеा рдЧुрдгाः рдХрд╣ рдХрд░ рднाрд░рддрд╡рд░्рд╖ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡िрднाрдЧ рдоें рдк्рд░рдЪाрд░िрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд╣िрддोрдкрджेрд╢ рдоें рднी рдк्рд░рд╕ंрдЧाрдиुрд╕ाрд░ рд╕ाрдоाрджि рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХी рдЧрдпी рд╣ै। рд╣िрддोрдкрджेрд╢ рдХे рддृрддीрдп рднाрдЧ ‘рд╡िрдЧ्рд░рд╣’ рдоें рдХрд╣ा рдЧрдпा рд╣ै, “рд╕ाрдо्рдиा рджाрдиेрди рднेрджेрди рд╕рдорд╕्рддैрд░рдерд╡ा рдкृрдердХ्। рд╕ाрдзिрддुं рдк्рд░рдпрддेрддाрд░ीрди्рди рдпुрдж्рдзेрди рдХрджाрдЪрди॥”(3/40) рдЕрд░्рдеाрдд् рдк्рд░рдердорддः рдоीрдаे рд╡рдЪрди рд╕े, рдзрди рджेрдХрд░ рдФрд░ рддोреЬ-рдлोреЬ рдХрд░рдХे рдЗрди рддीрдиों рд╕े рдПрдХ рд╕ाрде рдЕрдерд╡ा рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХो рд╡рд╢ рдоें рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдпрдд्рди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे рдкрд░ рдпुрдж्рдз рд╕े рд╢рдд्рд░ु рдХो рдХрднी рднी рд╡рд╢ рдоें рдХрд░рдиे рдХा рдпрдд्рди рдирд╣ीं рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рддाрдд्рдкрд░्рдп рд╣ै рдХि рдордиुрд╖्рдп рдХो рдкрд╣рд▓े рд╕ाрдо, рджाрди рдФрд░ рднेрдж рдиाрдордХ рдЙрдкाрдп рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे। рджрдг्рдб рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕рджैрд╡ рдЕрди्рддिрдо рд░ूрдк рд╕े рд╕рдорд╕्рдд рд╡िрдХрд▓्рдк рдХे рдмрди्рдж рд╣ो рдЬाрдиे рдкрд░ рд╣ी рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП।
рдЖрджिрдХाрд╡्рдп рд░ाрдоाрдпрдг рдоें рдЖрджिрдХрд╡ि рдорд╣рд░्рд╖ि рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдиे рднी рдЗрди рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдпों рдХी рддрд░рдл рд╕ंрдХेрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣ा -
рдд्рд░ीрдиुрдкाрдпाрдирддिрдХ्рд░рдо्рдп рдЪрддुрд░्рде рдЗрд╣ рджृрд╢्рдпрддे। (5/41/2)
рди рд╕ाрдо рд░рдХ्рд╖рд╕्рд╕ु рдЧुрдгाрдп рдХрд▓्рдкрддे, рди рджाрдирдорд░्рдеोрдкрдЪिрддेрд╖ु рдпुрдЬ्рдпрддे,
рди рднेрджрд╕ाрдз्рдпा рдмрд▓рджрд░्рдкिрддा рдЬрдиाः рдкрд░ाрдХ्рд░рдорд╕्рдд्рд╡ेрд╖ рдордоेрд╣ рд░ोрдЪрддे॥ (5/41/3)
рдордиुрд╕्рдоृрддि рдоें рдЖрдЪाрд░्рдп рдордиु рдЗрди рдЙрдкाрдпों рдХो рдЙрдж्рдШाрдЯिрдд рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं -
рд╕ाрдорджीрдиाрдоुрдкाрдпाрдиां рдЪрддुрд░्рдгाрдордкि рдкрдг्рдбिрддः।
рд╕ाрдорджрдг्рдбौ рдк्рд░рд╢ंрд╕рди्рддि рдиिрдд्рдпं рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ाрднिрд╡ृрдж्рдзрдпे॥ (7/109)
рд╕ाрдо्рдиा рджाрдиेрди рднेрджेрди рд╕рдорд╕्рддैрд░рдерд╡ा рдкृрдердХ्।
рд╡िрдЬेрддुं рдк्рд░рдпрддेрддाрд░ीрди्рди рдпुрдж्рдзेрди рдХрджाрдЪрди॥ (7/188)
рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдк्рд░рдгेрддा рдЖрдЪाрд░्рдп рдХौрдЯिрд▓्рдп (рд╡िрд╖्рдгुрдЧुрдк्рдд, рдЪाрдгрдХ्рдп) рдиे рдЕрдкрдиे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХे рдирд╡рдо рдЕрдзिрдХрд░рдг рдоें рдЗрд╕े рдЕрдд्рдпрди्рдд рд╕ूрдХ्рд╖्рдорддा рд╕े рдк्рд░рддिрдкाрджिрдд рдХिрдпा рд╣ै। рд╡े рдХрд╣рддे рд╣ैं -
“рд╢рдд्рд░ोः рд╢ंрдХिрддाрдоाрдд्рдпेрд╖ु рд╕ाрди्рдд्рд╡ं рдк्рд░рдпुрдХ्рддं рд╢ेрд╖ рдк्рд░рдпोрдЧं рдиिрд╡рд░्рддрдпрддि।
рджूрд╖्рдпाрдоाрдд्рдпेрд╖ु рджाрдирдо्। рд╕ंрдШाрддेрд╖ु рднेрджः। рд╢рдХ्рддिрдордд्рд╕ु рджрдг्рдб рдЗрддि।”
рдЕрд░्рдеाрдд् рдЕрдкрдиे рдЬिрди рдЕрдоाрдд्рдпों рдкрд░ рд╢рдд्рд░ु рд╕ंрджेрд╣ рдХрд░рддा рд╣ै рдЙрди рд╕рднी рдЙрдкाрдпों рдХा рдиिрд╡ाрд░рдг рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рд╢рдд्рд░ु рдХे рджूрд╖्рдп рдЕрдоाрдд्рдпों рдоें рднेрдж рдФрд░ рд╢рдХ्рддिрдоाрди рдЕрдоाрдд्рдпों рдоें рджрдг्рдб рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рд╢ेрд╖ рд╕рднी рдЙрдкाрдпों рдХो рдиिрд╡ृрдд рдХрд░ рджेрддा рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдп рдХौрдЯिрд▓्рдп рдЖрдЧे рдХрд╣рддे рд╣ैं -
“рддाрд╕ां рд╕िрдж्рдзिः рдкुрдд्рд░рдн्рд░ाрддृрдмрди्рдзुрд╖ु рд╕ाрдорджाрдиाрдн्рдпां рд╕िрдж्рдзिрд░рдиुрд░ूрдкा, рдкौрд░рдЬाрдирдкрджрджрдг्рдбрдоुрдЦ्рдпेрд╖ु рджाрдирднेрджाрдн्рдпां, рд╕ाрдорди्рддाрдЯрд╡िрдХेрд╖ु рднेрджрджрдг्рдбाрдн्рдпाрдо्।”
рдЕрд░्рдеाрдд् рдкुрдд्рд░, рднाрдИ рдФрд░ рдмрди्рдзु-рдмांрдзрд╡ों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рд╕ाрдо рддрдеा рджाрди рдХे рдЕрдиुрд░ूрдк рдк्рд░рддीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рд╣ीं рдЙрдЪिрдд рд╕рдордЭा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдиाрдЧрд░िрдХों, рдЬрдирдкрджрд╡ाрд╕िрдпों, рд╕ैрдиिрдХों рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡्рдпрдХ्рддिрдпों рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рджाрди рддрдеा рднेрдж рдЙрдкाрдпों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиा рд╣ी рдЙрдЪिрдд рд╣ै। рд╕ाрдорди्рдд рдФрд░ рдЖрдЯрд╡िрдХों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рднेрдж рдФрд░ рджрдг्рдб рдХे рдЙрдкाрдпों рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЙрдЪिрдд рд╣ै।
“рдПрд╖ाрд╜рдиुрд▓ोрдоो рд╡िрдкрд░्рдпрдпे рдк्рд░рддिрд▓ोрдоा। рдоिрдд्рд░ाрдоिрдд्рд░ेрд╖ु рд╡्рдпाрдоिрд╢्рд░ा рд╕िрдж्рдзिः। рдкрд░рд╕्рдкрд░рд╕ाрдзрдХा рд╣्рдпुрдкाрдпाः।”
рдЖрдЪाрд░्рдп рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि рдЗрд╕ рд░ीрддि рд╕े рдХिрдпा рдЧрдпा рдк्рд░рддीрдХाрд░ ‘рдЕрдиुрд▓ोрдо’ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рдк्рд░рддिрд▓ोрдо рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдоिрдд्рд░ рдФрд░ рд╢рдд्рд░ुрдУं рдХे рд╡िрд╖рдп рдоें рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдиुрд╕ाрд░ рд╡्рдпाрдоिрд╢्рд░ (рдоिрд▓े-рдЬुрд▓े) рдЕрдкाрдпों рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рддीрдХाрд░ рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП рдХ्рдпोंрдХि рд╕рднी рдЙрдкाрдп рдкрд░рд╕्рдкрд░ рдПрдХ рджूрд╕рд░े рдХे рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╣ी рд╣ोрддे рд╣ैं।
“рддेрд╖ाрдоेрдХрдпोрдЧाрд╢्рдЪрдд्рд╡ाрд░рд╕्рдд्рд░िрдпोрдЧाрд╢्рдЪ, рдж्рд╡िрдпोрдЧाः рд╖рдЯ्, рдПрдХрд╢्рдЪрддुрд░्рдпोрдЧ рдЗрддि рдкрдЮ्рдЪрджрд╢ोрдкाрдпाः। рддाрд╡рди्рддः рдк्рд░рддिрд▓ोрдоाः।”
рд╕ाрдоाрджि рдЪाрд░ों рдЙрдкाрдпों рдХो рдЕрд▓рдЧ-рдЕрд▓рдЧ, рджो-рджो, рддीрди-рддीрди рдпा рдЪाрд░-рдЪाрд░ рдПрдХ рд╕ाрде рдоिрд▓ाрдХрд░ рдкрди्рдж्рд░рд╣ рддрд░рд╣ рд╕े рдк्рд░рдпोрдЧ рдоें рд▓ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЬैрд╕े - рд╕ाрдо, рджाрди, рднेрдж, рджрдг्рдб, рд╕ाрдорджाрди, рд╕ाрдорднेрдж, рд╕ाрдорджрдг्рдб, рджाрдирднेрдж, рджाрдирджрдг्рдб, рднेрджрджрдг्рдб, рд╕ाрдорджाрдирднेрдж, рд╕ाрдорджाрдирджрдг्рдб, рд╕ाрдорднेрджрджрдг्рдб, рджाрдирднेрджрджрдг्рдб, рд╕ाрдорджाрдирднेрджрджрдг्рдб। рдкрди्рдж्рд░рд╣ рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рддिрд▓ोрдо рдЙрдкाрдп рднी рд╣ोрддे рд╣ैं - рджрдг्рдб, рднेрдж, рджाрди, рд╕ाрдо, рджрдг्рдбрднेрдж, рджрдг्рдбрджाрди, рджрдг्рдбрд╕ाрдо, рднेрджрджाрди, рднेрджрд╕ाрдо, рджाрдирд╕ाрдо, рджрдг्рдбрднेрджрджाрди, рджрдг्рдбрднेрджрд╕ाрдо, рднेрджрджाрдирд╕ाрдо, рджрдг्рдбрджाрдирд╕ाрдо, рджрдг्рдбрднेрджрджाрдирд╕ाрдо। рдЙрдХ्рдд рдЙрдкाрдпों рдоें рд╕े рдПрдХ рд╣ी рдЙрдкाрдп рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЬो рдХाрд░्рдпрд╕िрдж्рдзि рд╣ोрддी рд╣ै рдЙрд╕े рдПрдХрд╕िрдж्рдзिः рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рджो рдЙрдкाрдпों рд╕े рд╣ुрдИ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдж्рд╡िрд╕िрдж्рдзिः, рддीрди рдЙрдкाрдпों рд╕े рд╣ुрдИ рд╕िрдж्рдзि рдд्рд░िрд╕िрдж्рдзिः рдФрд░ рдЪाрд░ рдЙрдкाрдпों рд╕े рд╣ुрдИ рд╕िрдж्рдзि рдХो рдЪрддुःрд╕िрдж्рдзिः рдХрд╣рддे рд╣ैं। рдЗрди рд╕िрдж्рдзिрдпों рдХे рдк्рд░рддीрдХाрд░рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдиेрдХ рд▓ाрднों рдоें рд╕े рдзрд░्рдо, рдХाрдо рдФрд░ рдЕрд░्рде рдХा рд╕ाрдзрдХ рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЕрд░्рде-рд▓ाрдн рд╣ी рд╕рд░्рд╡рд╢्рд░ेрд╖्рда рд╣ोрддा рд╣ै, рдЙрд╕ी рдХो рд╕рд░्рд╡ाрд░्рдерд╕िрдж्рдзिः рдХे рдиाрдо рд╕े рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै। рдЖрдЪाрд░्рдп рдХे рд╢рдм्рджों рдоें “рдзрд░्рдордоूрд▓рдд्рд╡ाрдд्рдХाрдордлрд▓рдд्рд╡ाрдЪ्рдЪाрд░्рдерд╕्рдп рдзрд░्рдоाрд░्рдердХाрдоाрдиुрдмрди्рдзा рдпाрд╜рд░्рдерд╕्рдпрд╕िрдж्рдзिः рд╕ा рд╕рд░्рд╡ाрд░्рдерд╕िрдж्рдзिः।”
рдЗрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдкंрдЪрддрди्рдд्рд░, рдЕрдорд░ूрдХрд╢рддрдХ, рдорд╣ाрднाрд░рдд рдЖрджि рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рднी рдк्рд░рд╕ंрдЧाрдиुрд╕ाрд░ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдпों рдХी рдЪрд░्рдЪा рдХे рдк्рд░рд╕ंрдЧ рдоें рд╕ाрдо, рджाрди, рднेрдж рдФрд░ рджрдг्рдб рдХा рдЙрд▓्рд▓ेрдЦ рдоिрд▓рддा рд╣ै। рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЯीрдХाрдХाрд░ рдЖрдЪाрд░्рдп рдорд▓्рд▓िрдиाрде рднी рджाрдирдо् рдХो рд╣ी рдж्рд╡िрддीрдп рдЙрдкाрдп рдоाрдирддे рд╣ैं। рд╕ंрд╕्рдХृрдд рднाрд╖ा рдХे рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рддो рджाрдирдо् рд╣ी рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ोрддा рд╣ै।
рдЕрдорд░ рдХोрд╢ рдПрд╡ं рд╕ंрд╕्рдХृрдд-рд╣िрди्рджी рд╢рдм्рдж рдХोрд╢ рдоें рднी рдж्рд╡िрддीрдп рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдп рдХे рд░ूрдк рдоें рджाрдирдо् рд╣ी рдоिрд▓рддा рд╣ै। рдк्рд░рд╢्рди рдЙрдарддा рд╣ै рдХि рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ рджाрди рдХे рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рджाрдо рдХ्рдпों рдХрд╣рддे рд╣ैं? рдЗрд╕ рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рд╕े рдкूрд░्рд╡ рдЪाрд░ों рд╢рдм्рджों рдХे рдЕрд░्рде рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиा рдЙрдЪिрдд рд╣ोрдЧा। рдк्рд░ाрдЪीрди рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдЪाрд░ों рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдп рдХा рдЕрд░्рде рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै -
1. рд╕ाрдорди् = рд╢ाрди्рддि рдХे рдЙрдкाрдп, рд╕рдордЭौрддा-рд╡ाрд░्рддा, рд╕ुрд▓рд╣ рдХрд░рдиा, рдЦुрд╢ рдХрд░рдиा, рд╢ाрди्рдд рдХрд░рдиा। (рд╕ो + рдордиिрди्)
2. рджाрдирдо् = рд╕рдорд░्рдкрдг, рд░िрд╢्рд╡рдд, рдШूрд╕, рдкुрд░рд╕्рдХाрд░, рдЙрдкрд╣ाрд░, рдЙрджाрд░рддा। (рджा + рд▓्рдпुрдЯ्)
3. рднेрджः = рдлूрдЯ рдбाрд▓рдиा।
4. рджрдг्рдбः = рд╕рдЬा рджेрдиा।
рдЗрдирдХे рдЕрддिрд░िрдХ्рдд рддीрди рдФрд░ рдЙрдкाрдп рд╣ैं рдЬो рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рдиिрдХृрд╖्рдЯ рдЙрдкाрдп рдХрд╣े рдЧрдпे рд╣ैं -
1. рдоाрдпा =рдзोрдЦा।
2. рдЙрдкेрдХ्рд╖ा = рдЕрд╡рд╣ेрд▓рдиा, рджाँрд╡-рдкेंрдЪ।
3. рдЗрди्рдж्рд░рдЬाрд▓ = рдЬाрджू-рдЯोрдиा рдХрд░рдиा।
рджाрди рдХे рдЬрдЧрд╣ рдкрд░ рджाрдо рдХा рдк्рд░рдпोрдЧ рдЖाрдзुрдиिрдХ рдк्рд░рд╡ृрддि рд╣ै। рддुрд▓рд╕ी рдХी рдЪौрдкाрдИ рдоें “рд╕ाрдо рджाрди рдЕрд░ू рджрдг्рдб рдмिрднेрджा” рдХा рднाрд╖ाрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдХाрд░рдгों рд╕े рдХुрдЫ рд▓ोрдЧ “рд╕ाрдо рджाрдо рдЕрд░ू рджрдг्рдб рд╡िрднेрджा” рдк्рд░рдпोрдЧ рдХрд░рдиे рд▓рдЧे। рдоूрд▓ рдЧ्рд░рди्рде рдХो рди рджेрдЦрдиे рдХी рдЖрджрдд рдиे рдЗрд╕े рдмрд▓ рджिрдпा। рджाрди рдХा рдЕрд░्рде рд╕ंрдХोрдЪ рд╣ो рдЧрдпा। рд╣िрди्рджी рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╡िрджेрд╢рдЬ рд╢рдм्рдж рджाрдо рдЕрд░्рдеाрдд् рдоूрд▓्рдп рдпा рдХीрдордд рдЕрд░्рде рд╕े рднाрд╡ рд╕ाрдо्рдп рдХे рдХाрд░рдг рд╣िрди्рджी рдХे рдЖрдзुрдиिрдХ рд╢рдм्рджрдХोрд╖ рдоें рднी рдпрд╣ рд╢рдм्рдж рдЖ рдЧрдпा рд╣ै। рдЖрдзुрдиिрдХ рдЖрд▓ोрдЪрдХों, рд▓ेрдЦрдХों рдПрд╡ं рдЗрддिрд╣ाрд╕рдХाрд░ों рдиे рднी рднूрд▓рд╡рд╢ рджाрдо рдк्рд░рдпोрдЧ рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा।
рдХрд╣ीं-рдХрд╣ीं рдк्рд░рднाрд╡рд╢ाрд▓ी рдПрд╡ं рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рд╡ाрдХ्рдпों рдоें рдкाрдаाрди्рддрд░ рднी рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рдкाрдаाрди्рддрд░ рдЪेрд╖्рдЯिрдд рдпा рдЕрдЪेрд╖्рдЯिрдд рд╣ुрдЖ рдХрд░рддी рд╣ै। рдХрднी-рдХрднी рдкाрдг्рдбुрд▓िрдкिрдпों рдХे рдЧрд▓рдд рдкреЭрдиे рд╕े, рдк्рд░рддिрд▓िрдкिрдХрд░рдг рдпा рдЕрдиुрд▓िрдкि рд╕े рднी рдкाрдаाрди्рддрд░ рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं। рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡ाрдХ्рдпों, рдЧ्рд░рди्рдеों рдоें рдкाрдаाрди्рддрд░ рджेрдЦे рдЧрдП рд╣ैं। рджाрдирдо् рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рджाрдо рд╣ो рдЬाрдиे рдХा рдпрд╣ рднी рдПрдХ рдХाрд░рдг рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।
рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖рддः рдХрд╣ा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдЬрдм рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЙрдкाрдп рдХी рдмाрдд рд╣ो рддो рд╕ाрдо, рджाрди, рднेрдж рдФрд░ рджрдг्рдб рд╣ी рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕ी рдХ्рд░рдо рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рд╣ै। рджाрди рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рджाрдо рдк्рд░рдпोрдЧ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рдЕрд╡рд╣ेрд▓рдиा рдпा рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХी рдЕрд▓्рдкрдЬ्рдЮрддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдХे рдоूрд▓ рдЧ्рд░рди्рде рд░рдд्рдиों рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдРрд╕े рд╡िрд╖рдпों рдоें рд╣рдоाрд░ा рдкाрдеेрдп рд╣ै।
рдЗрддि рд╢ुрднрдо्॥
рд╕рд╣ाрдпрдХ рдЧ्рд░рди्рде
1. рд░рдШुрд╡ंрд╢рдо् - рдХाрд▓िрджाрд╕рдХृрдд
2. рд░ाрдордЪрд░िрддрдоाрдирд╕ - рдЧोрд╕्рд╡ाрдоी рддुрд▓рд╕ीрджाрд╕рдХृрдд
3. рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ - рдЖрдЪाрд░्рдпрдХौрдЯिрд▓्рдпрдХृрдд
4. рд╢िрд╢ुрдкाрд▓рд╡рдзрдо् - рдХрд╡िрдоाрдШ
5. рддुрд▓рдиाрдд्рдордХ рднाрд╖ाрд╢ाрд╕्рдд्рд░ - рдбॉ рдоंрдЧрд▓рджेрд╡ рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी
6. рдХाрд╡्рдпाрджрд░्рд╢ - рдЖрдЪाрд░्рдп рджрдг्рдбी
7. .рдиिрд░ूрдХ्рдд - рдорд╣рд░्рд╖ि рдпाрд╕्рдХ
8. рдкाрдгिрдиीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा - рдЖрдЪाрд░्рдп рдкाрдгिрдиि
9. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдбॉ рдХрд░्рдг рд╕िंрд╣
10. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХी рднूрдоिрдХा - рдЖрдЪाрд░्рдп рджेрд╡ेрди्рдж्рд░рдиाрде рд╢рд░्рдоा
11. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдбॉ рднोрд▓ा рдиाрде рддिрд╡ाрд░ी
12. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдХोрд╢ - рдбॉ рднोрд▓ा рдиाрде рддिрд╡ाрд░ी
13. .рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдЖрдЪाрд░्рдп рдХिрд╢ोрд░ीрджाрд╕ рд╡ाрдЬрдкेрдпी
14. рдоुрдЧ्рдзрдмोрдз рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдбॉ рд░ाрдоेрд╢्рд╡рд░ рджрдпाрд▓ु
15. рд╕ाрдоाрди्рдп рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдбॉ рдмाрдмू рд░ाрдо рд╕рдХ्рд╕ेрдиा
16. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди - рдбॉ рд╢्рдпाрдо рд╕ुрди्рджрд░ рджाрд╕
17. рднाрд╖ा рд╡िрдЬ्рдЮाрди: рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдФрд░ рдк्рд░рдпोрдЧ - рдбॉ рдЕрдо्рдмा рдк्рд░рд╕ाрдж рд╕ुрдорди
18. рд╡ाрдХ्рдпрдкрджीрдп - рднрд░्рддृрд╣рд░ि
19. рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрд╢ाрд╕्рдд्рд░ीрдп рдЪिрди्рддрди - рдбॉ рдкुрд╖्рдкेрди्рдж्рд░ рдХुрдоाрд░
20. рднाрд╖ा рд╕рди्рджрд░्рдн рдФрд░ рд╕ाрд╣िрдд्рдп - рд░ाрдзा рдХृрд╖्рдг рд╕рд╣ाрдп
21. рднाрд╖ा-рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдПрд╡ं рднाрд╖ा-рд╢ाрд╕्рдд्рд░ - рдбॉ рдХрдкिрд▓рджेрд╡ рдж्рд╡िрд╡ेрджी
22. рдорд╣ाрднाрд░рдд - рд╡्рдпाрд╕рдХृрдд
23. рд╢िрд╢ुрдкाрд▓рд╡рдзрдо् рдЯीрдХा - рдорд▓्рд▓िрдиाрде рдХृрдд।
24. рдордиुрд╕्рдоृрддि - рдорд╣рд░्рд╖ि рдордиु
25. рдкंрдЪрддрди्рдд्рд░ - рдЖрдЪाрд░्рдп рд╡िрд╖्рдгुрд╢рд░्рдоा
26. рдЕрдорд░ूрдХрд╢рддрдХ - рдХрд╡ि рдЕрдорд░ूрдХ
27. рдЕрдорд░рдХोрд╢ - рдЕрдорд░ рд╕िेрд╣
28. рд╕ंрд╕्рдХृрдд-рд╣िрди्рджी рд╢рдм्рджрдХोрд╢ - рд╡ाрдорди рд╢िрд╡рд░ाрдо рдЖрдк्рдЯे
29. рдоेрдЧा рд╣िрди्рджी рд╢рдм्рджрдХोрд╖ - рдЖрдмिрдж рд░िрдЬрд╡ी
30. рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдСрдл рдХौрдЯिрд▓्рдпा рдПрдг्рдб рдж рдЪाрдгрдХ्рдп рд╕ूрдд्рд░ - рд╕рдо्рдкाрджрдХ рд╡ाрдЪрд╕्рдкрддि рдЧैрд░ोрд▓ा
31. рдХौрдЯिрд▓ीрдп рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ - рд╕рдо्рдкाрджрдХ рдорд╣ाрдорд╣ोрдкाрдз्рдпाрдп рдЧрдгрдкрддि рд╢ाрд╕्рдд्рд░ी।
32. рд░ाрдоाрдпрдг - рд╢्рд░ीрдордж्рд╡ाрд▓्рдоीрдХि рдХृрдд।
33. рд╣िрддोрдкрджेрд╢ - рдиाрд░ाрдпрдг рдкрдг्рдбिрдд рд╕ंрдЧृрд╣ीрдд।
Beautiful display of knowledge.
ReplyDeleteрдЖрднाрд░
ReplyDeleteрд╕ुрди्рджрд░ рдк्рд░рд╕्рддुрддि
ReplyDeleteNice sir
ReplyDeleteThank you
ReplyDelete