рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдШोрд╖рдгा рдкрдд्рд░ рд╣ै рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди

рдбॉ. рдХрди्рд╣ैрдпा рдд्рд░िрдкाрдаी

- рдХрди्рд╣ैрдпा рдд्рд░िрдкाрдаी

рдкीрдаाрдЪाрд░्рдп, рдбॉ. рдЖрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдкीрда (рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░ рд╡ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдоूрд▓्рдп) 
рдкंрдЬाрдм рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рднрдЯिंрдбा
рдЪрд▓рднाрд╖: (+91) 8989154081, (+91) 9818759757
рдИрдоेрд▓: hindswaraj2009@gmail.com & kanhaiya.tripathi@cup.edu.in
рд▓ेрдЦрдХ рднाрд░рдд рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рдХे рдорд╣ाрдорд╣िрдо рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдЬी рдХे рд╡िрд╢ेрд╖ рдХाрд░्рдп рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рдиिрднा рдЪुрдХे рд╣ैं рдПрд╡ं рд╕ेрддु рд╕ंрдкाрджрди рдоंрдбрд▓ рдХे рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рд╕рджрд╕्рдп рд╣ैं। рдЖрдк рдЕрд╣िंрд╕ा рдЖрдпोрдЧ рдХे рд╕рдорд░्рдердХ рдПрд╡ं рдЕрд╣िंрд╕рдХ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдкैрд░ोрдХाрд░ рднी рд╣ैं।


рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдирд╡ंрдмрд░ 1949 рдоें рдЕрдкрдиे рдЕрднिрднाрд╖рдг рдоें рдХрд╣ा рдеा рдХि рдПрдХ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдЪाрд╣े рдЬिрддрдиा рдмुрд░ा рд╣ो, рд╡рд╣ рдЕрдЪ्рдЫा рд╕ाрдмिрдд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै, рдпрджि рдЙрд╕рдХा рдкाрд▓рди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рд▓ोрдЧ рдЕрдЪ्рдЫे рд╣ों। рдпрд╣ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдд्рд░ी рд╕рднा рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕рди्рджेрд╢ рдеा। рдпрд╣ рдЙрди рджिрдиों рдХी рдмाрдд рд╣ै рдЬрдм рднाрд░рдд рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рд▓िрдП рдкूрд░ी рдХрд╕рд░рдд рдХрд░рдХे рднाрд░рдд рдХрдм, рдХैрд╕े рдХिрд╕ рджिрд╢ा рдоें рдХिрд╕ рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЖрдЧे рдмреЭेрдЧा, рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд░ूрдкрд░ेрдЦा рддрдп рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдЖрдЬ рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рднाрд░рдд рдХे рдмाрд░े рдоें рдПрдХ рдордд рд╣ोрдХрд░ рдХрд╣рддी рд╣ै рдХि рднाрд░рдд рдПрдХ рдордЬрдмूрдд рд╡ рджुрдиिрдпा рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬे рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХो рдЬीрдиे рд╡ाрд▓ा рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рджेрд╢ рд╣ै। рд╣рдо рд╕рдм рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рджेрд╢ рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХो рдЬीрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиा рдПрдХ рд╕ुрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рд╕ंрд╡िрдзाрди рдмрдиाрддे рд╣ैं рдЬिрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡े рд╕рдмрдХे рд╣िрдд, рдк्рд░рддिрд╖्рдаा, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा, рдмंрдзुрддा рдФрд░ рдиिрдпрдо-рдХाрдиूрди рдХो рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░рддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рднी рдЙрд╕ी рдЕрдиुрд░ूрдк рд╕ृрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЕंрдЧीрдХृрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рд╕рдЪ्рдЪे рдоाрдпрдиे рдоें рдЗрд╕े рд╣рдо рдПрдХ рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдШोрд╖рдгा рдкрдд्рд░ рдХрд╣ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдоें рдиिрд╖्рдаा, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдФрд░ рдЬीрд╡рди рдЬीрдиे рдХी рдк्рд░рдд्рдпाрд╢ा рд╣ै, рд╕рд╣рдпोрдЧ-рд╕рдо्рдпрдХ рдЬीрд╡рди рд╕ूрдд्рд░ рдФрд░ рд╕рдорди्рд╡рдп рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рдЬीрд╡рди-рдоूрд▓्рдпों рдХो рдмрдЪाрдП рд░рдЦрдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ै। рдЗрд╕рдоें рд╡рд╣ рддाрдХрдд рд╣ै рдЬो рдЖрдо рдиाрдЧрд░िрдХ рдХो рднी рдЕрдкрдиे рдЧрд░िрдоाрдордп рдЬीрд╡рди рдХी рдЧाрд░ंрдЯी рджेрддा рд╣ै।

рд╡ैрд╕े рднाрд░рдд рд╡िрд╡िрдзрддा рд╕े рднрд░ा рд╣ुрдЖ рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдкूрд░ी рдкृрде्рд╡ी рдЖрдЬ рд╕ाрдХ्рд╖ी рд╣ै рдХि рдпрд╣ рджेрд╢ 28 рд░ाрдЬ्рдпों рдФрд░ 8 рдХेंрдж्рд░ рд╢ाрд╕िрдд рд░ाрдЬों рд╡ाрд▓ा рдПрдХ рд╕ंрдк्рд░рднु, рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी, рдкंрдердиिрд░рдкेрдХ्рд╖, рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рд╕ंрдШ рд╣ै। рдпрд╣ рджेрд╢ рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдХाрдиूрди, рд╕ंрд╡िрдзाрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ाрд╕िрдд рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╕ंрд╕рджीрдп рд╢ाрд╕рди рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХी рд╕ंрдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рд╕ंрд╕рдж рдХे рджोрдиों рд╕рджрдиों рд╕े рдХाрд░्рдпрдХाрд░िрдгी рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдХा рдЪрдпрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╡рд╣ рдЬрдирддा рдХे рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдпों рдХे рдк्рд░рддि рд╕ाрдоूрд╣िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ рд╣ोрддी рд╣ैं। рд╕рдмрд╕े рдЕрд╣рдо् рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕ंрдШीрдп рд╣ै рдкрд░ рдЗрд╕рдХी рдк्рд░рдХृрддि рдоें рдПрдХाрдд्рдордХрддा рд╣ै।

рдЗрд╕рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рдпрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдПрдХाрдд्рдордХ рд╡िрд╢ेрд╖рддाрдУं рд╡ाрд▓ा рд╕ंрдШीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╣ै। рд╣рдоाрд░ी рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдЕंрддрд░्рдЧрдд рд░ाрдЬ्рдп рдХे рддीрди рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЕंрдЧ рд╣ैं-рд╡िрдзाрдпिрдХा, рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рдФрд░ рди्рдпाрдпрдкाрд▓िрдХा। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдЙрдирдХी рд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдкрд░िрднाрд╖िрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдЙрдирдХे рдХाрд░्рдпрдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХा рдкрд░िрд╕ीрдорди рдХрд░рддा рд╣ै। рдЬрд╡ाрдмрджेрд╣ी рд╕ीрдоांрдХिрдд рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд░ाрдЬ्рдп рдХे рддीрдиों рдЕंрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рд╡िрднाрдЬрди рдХी рд╕ंрдХрд▓्рдкрдиा рдХी рд╣ै рдпे рд╕рднी рдЕрдкрдиी рд╕ीрдоाрдУं рдХे рднीрддрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं। рдЗрдирдХे рдмीрдЪ рд╕ौрд╣ाрд░्рджрдкूрд░्рдг рд╕ंрдмंрдз рдХी рд╕ंрдХрд▓्рдкрдиा рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рдФрд░ рд╡िрдзाрдпिрдХा рдХे рдмीрдЪ рдЕрдд्рдпंрдд рдШрдиिрд╖्рда рд╕ंрдмंрдз рд╣ैं рдЬो рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдХाрдордХाрдЬ рдоें рдЕрднिрди्рди рд╕рд╣рднाрдЧी рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рддी рд╣ै। рд╡рд╣ीं, рди्рдпाрдпрдкाрд▓िрдХा рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рдк्рд░ाрдзिрдХрд░рдг рд╣ै рдЬिрд╕े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдж्рд╡ाрд░ा рдХाрд░्рдпрдкाрд▓िрдХा рдХे рдЖрджेрд╢ों рддрдеा рд╡िрдзрдпिрдХा рдж्рд╡ाрд░ा рдмрдиाрдП рдЧрдП рдХाрдиूрдиों рдХी рд╡ैрдзрддा рддрдеा рд╕ंрд╡ैрдзрдиिрдХрддा рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░ рдХрд░рдиे рдХी рд╢рдХ्рддि рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рд▓рдЪीрд▓ा рдФрд░ рдЕंрд╢рддः рдХрдаोрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдмाрд░े рдоें рд╣ी рдпрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрддा рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕рдорддाрд╡ाрджी рд╕рдоाрдЬ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╕ाрдоाрдЬिрдХ-рдЖрд░्рдеिрдХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рднाрд░рдд рдоें рд╣ुрдП рд╣ैं। рдЗрд╕рдХा рд╕ूрдд्рд░рдкाрдд рд╣ुрдЖ рддो рдпрд╣ рдХрд╣ा рдЧрдпा рдХि рдЕрдм рдм्рд░िрдЯेрди рдХी рд╕ंрд╕рдж рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдкूрд░्рдг рдк्рд░рднुрдд्рд╡ рд╕рдо्рдкрди्рди рдиिрдХाрдп рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рд╡िрдзाрди рд╕рднा рддрдеा рдХाрдЙंрд╕िрд▓ рдСреЮ рд╕्рдЯेрдЯ्рд╕ рдХा 14 рдЕрдЧрд╕्рдд 1947 рд╕े рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рд╕рдоाрдк्рдд рд╣ो рдЬाрдПрдЧा। рдЬрдм 14-15 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1947 рдХी рдордз्рдп рд░ाрдд्рд░ि рдХो рдЖрдЬाрджी рдоिрд▓ी рддो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХो рдкूрд░्рдг рд╢рдХ्рддि рдоिрд▓ рдЧрдИ рдФрд░ рдЗрд╕рдиे рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХी рд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा। рдЬी, рдЙрд╕ी рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рджो рд╢्рд░ेрд╖्рда рдХाрд░्рдп рдЬिрд╕рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдг рддрдеा рд╡िрдзि рдиिрд░्рдоाрдг рдХो рд╕्рдкрд╖्рдЯ рддौрд░ рдкрд░ рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рд╕े рдЕрд▓рдЧ рдХिрдпा рдЧрдпा। 17 рдирд╡рдо्рдмрд░ 1947 рд╕े рдЕрдкрдиा рдЖрдХाрд░ рдкाрдпी рдпрд╣ рдШрдЯрдиा рддो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдХे рд░ूрдк рдоें рдбॉ. рд░ाрдЬेрди्рдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рддрдеा рдк्рд░ाрд░ूрдк рд╕рдоिрддि рдХे рд╕рднाрдкрддि рдХे рд░ूрдк рдоें рдбॉ. рдмी. рдЖрд░. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдоिрд▓े। 2 рд╡рд░्рд╖, 11 рдоाрд╣ рддрдеा 17 рджिрди рддрдХ рдЪрд▓े 11 рд╕рдд्рд░ों рдоें рд╕ंрд╕рдж рднрд╡рди рдХे рдХेрди्рдж्рд░ीрдп рдХрдХ्рд╖ рдоें рдЧрд╣рди рд╡िрдЪाрд░-рд╡िрдорд░्рд╢ рд╣ुрдП рдФрд░ рдЙрднрд░рддे рднाрд░рдд рдХे рд▓िрдП рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдПрдХ рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдкांрдбुрд▓िрдкि рддैрдпाрд░ рд╣ुрдИ। 26 рдирд╡рдо्рдмрд░ 1949 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХो рдЕंрдЧीрдХाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рддрдеा 24 рдЬрдирд╡рд░ी 1950 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рд╕рджрд╕्рдпों рдиे рдЗрд╕ рдкрд░ рдЕрдкрдиे рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХिрдП। 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1950 рдХो рд▓ाрдЧू рд╣ुрдП рдЗрд╕ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें 395 рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдФрд░ 8 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдпाँ рд╢ाрдоिрд▓ рдХिрдП рдЧрдП рдФрд░ рдЗрд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рд╕рдоृрдж्рдз рд╡ рд╡ृрд╣рдд् рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╣ोрдиे рдХा рдЧौрд░рд╡ рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдЖ।

рд╣рдо рд╕рднी рдЬाрдирддे рд╣ैं рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू рд╣ोрдиे рдХे рдаीрдХ рдкрд╣рд▓े рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा, рднाрд░рдд рдХी рдЕрд╕्рдеाрдпी рд╕ंрд╕рдж рдмрди рдЧрдИ рдеी рддрдеा рдЗрд╕ी рд░ूрдк рдоें рдЗрд╕рдиे рд╡рдпрд╕्рдХ рдорддाрдзिрдХाрд░ рдХे рдЖрдзाрд░ рдкрд░ 1952 рдоें рд╣ुрдП рдкрд╣рд▓े рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ рддрдХ рдХाрдо рдХिрдпा। рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рд╕े рд╣ी, рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╡िрд╣िрдд-рд╡िрдиिрдпрдоिрдд рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЖрджрд░्рд╢ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдХे рд▓िрдП рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдЖрдЬ рднी рдЙрдд्рдХृрд╖्рдЯ рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдпों рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрдиों рдоें рд╕े рдПрдХ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХों, рдпрд╣ाँ рдХी рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╡ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдзрд░ोрд╣рд░ों рд╡ рд╕ाрдорд░िрдХ рдорд╣рдд्рд╡ рдХी рдЪीрдЬों рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдХ рдмрдиा рд╣ुрдЖ рд╣ै। рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЦूрдмрд╕ूрд░рддी рд╣ै рдХी рд╡рд╣ рди्рдпाрдп, рдмंрдзुрддा рдФрд░ рдкंрдердиिрд░рдкेрдХ्рд╖рддा рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै, рдЬो рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд╣िрддों рд╡ рд╕рдо्рдоाрди рдХे рд▓िрдП рд╣ै। рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдиे 299 рд╕рджрд╕्рдпों рд╡ाрд▓ी рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें 1946 рд╕े 1949 рдХे рдмीрдЪ рдХे рдЙрдерд▓-рдкुрдерд▓ рд╡ рдЭंрдЭाрд╡ाрддों рд╕े рднрд░े рддीрди рд╕ाрд▓ों рдоें рдХाрдо рдХिрдпा рдеा। рд╕ौрддिрдХ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдмीрдмीрд╕ी рд░िрдкोрд░्рдЯ ‘рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╡े рдмाрддें рдЬो рдЕрдирд╕ुрдиी рд╕ी рд╣ैं’ рдкреЭें рддो рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рдЬूрди, 1953 рдоें рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдмीрдмीрд╕ी рдХो рджिрдП рдПрдХ рдмेрд╣рдж рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХ рдЗंрдЯрд░рд╡्рдпू рдоें рдпे рдмाрддें рдмрдб़ी рд╕ाрдл़рдЧोрдИ рд╕े рдХрд╣ी рдеी- (рд╕рд╡ाрд▓ рдеा- рднाрд░рдд рдХी рдЪुрдиौрддी: рдХ्рдпा рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рдк्рд░рдпोрдЧ рдХाрдордпाрдм рд░рд╣ेрдЧा?) ‘рдпрд╣ां (рднाрд░рдд рдоें) рдЬрдирддंрдд्рд░ рдХाрдордпाрдм рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддा рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ां рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा, рд╕ंрд╕рджीрдп рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХे рдк्рд░ाрд░ूрдк рд╕े рдоेрд▓ рдирд╣ीं рдЦाрддी।’ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдпрд╣ рдмाрддें рдмрд╣ुрдд рдоाрдоूрд▓ी рд▓рдЧें рд▓ेрдХिрди рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдХा рднी рдХोрдИ рдЖंрдХрд▓рди рд╣ोрдЧा, рдпрд╣ рдмाрдд рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиी рдкреЬेрдЧी। рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢ рдХे рдмाрдж рдЕрдм рддрдХ рдХे рднाрд░рддीрдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХा рдЕрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░ें рддो рднाрд░рдд рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे 75 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╡рд░्рд╖ рд╣ो рдЪुрдХे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдЕрдоृрддрдХाрд▓ рд╕े рдЖрдЧे рдмреЭ рдЪुрдХा рд╣ै рдФрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें 100 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ंрд╢ोрдзрдиों рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕рд╣ी рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдХрддांрдд्рд░िрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд▓िрдП рдоिрд╕ाрд▓ рдмрдиी рд╣ुрдИ рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдпрд╣ рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╡рд╣ рддाрдХрдд рддो рд╣ै, рдЬिрд╕рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЖрдЬ рднाрд░рддीрдп рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХी рдкूрд░े рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рд╣ै।

26 рдирд╡ंрдмрд░, 2019 рдХो рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд░ाрдордиाрде рдХोрд╡िंрдж рдиे рдХрд╣ा рдеा- 25 рдирд╡ंрдмрд░, 1949 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें рдЕрдкрдиा рдЕंрддिрдо рднाрд╖рдг рджेрддे рд╣ुрдП рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдХрд╣ा рдеा рдХि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рд╕рдлрд▓рддा рднाрд░рдд рдХी рдЬрдирддा рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓ों рдХे рдЖрдЪрд░рдг рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░ेрдЧी। рднрдп, рдк्рд░рд▓ोрднрди, рд░ाрдЧ-рдж्рд╡ेрд╖, рдкрдХ्рд╖рдкाрдд рдФрд░ рднेрджрднाрд╡ рд╕े рдоुрдХ्рдд рд░рд╣рдХрд░ рд╢ुрдж्рдз рдЕрди्рддःрдХрд░рдг рдХे рд╕ाрде рдХाрд░्рдп рдХрд░рдиे рдХी рднाрд╡рдиा рдХो рд╣рдоाрд░े рдорд╣ाрди рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрддाрдУं рдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдкूрд░ी рдиिрд╖्рдаा рд╡ рдИрдоाрдирджाрд░ी рд╕े рдЕрдкрдиाрдпा рдеा। рдЙрдирдоें рдпрд╣ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдЬрд░ूрд░ рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा рдХि рдЙрдирдХी рднाрд╡ी рдкीреЭिрдпां, рдЕрд░्рдеाрдд рд╣рдо рд╕рднी рджेрд╢рд╡ाрд╕ी рднी, рдЙрди्рд╣ीं рдХी рддрд░рд╣, рдЗрди рдЬीрд╡рди-рдоूрд▓्рдпों рдХो, рдЙрддрдиी рд╣ी рд╕рд╣рдЬрддा рдФрд░ рдиिрд╖्рдаा рд╕े рдЕрдкрдиाрдПंрдЧे। рдЖрдЬ рдЗрд╕ рдкрд░ рд╣рдо рд╕рдмрдХो рдоिрд▓рдХрд░ рдЖрдд्рдо-рдЪिंрддрди рдХрд░рдиे рдХी рдЬрд░ूрд░рдд рд╣ै। рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें рдЗрд╕рдХी рддाрдХрдд рд╡्рдпрд╖्рдЯि рдоें рджेрдЦрддे рдеे рдЬो рдЖрдЬ рднी рджेрдЦा рдЬाрдП рддो рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЖрдд्рдоा рдХो рд╕рдордЭрддे рд╣ैं। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрд╣ा рдеा- рдЧ्рд░ाрдо рд╕рдоाрдЬों рдиे рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рдпрд╣ी рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдпी рд╣ै। рдпрд╣ рдоाрдирддे рд╣ुрдП рд╣рдо рдЙрди рдкрд░ рдХिрддрдиा рдЧрд░्рд╡ рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं? рд╡े рд╕рдм рд╕ंрдХрдЯों рдоें рднी рдмрдЪे рд░рд╣े, рдпрд╣ рдПрдХ рддрде्рдп рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рдиा рдоाрдд्рд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдирд╣ीं рд╣ै। рд╕рд╡ाрд▓ рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдХिрд╕ рдЬрдоीрди рдкрд░ рд╡े рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣े рд╣ैं। рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी, рдПрдХ рдиिрдЪрд▓े рдФрд░ рд╕्рд╡ाрд░्рдеी рд╕्рддрд░ рдкрд░। рдоैं рдпрд╣ рдоाрдирддा рд╣ूँ рдХि рдпे рдЧ्рд░ाрдо рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рднाрд░рдд рдХे рдЕрд╡рд╢ेрд╖ рд░рд╣े рд╣ैं। рдЗрд╕рд▓िрдП рдоुрдЭे рддाрдЬ्рдЬुрдм рд╣ै рдХि рдЬो рд▓ोрдЧ рдк्рд░ांрддीрдпрддा рдФрд░ рд╕ाрдо्рдк्рд░рджाрдпिрдХрддा рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХрд░рддे рд╣ैं, рд╡рд╣ी рдЧाँрд╡ों рдХे рдХрдЯ्рдЯрд░ рд╕рдорд░्рдердХ рдмрди рд░рд╣े рд╣ैं। рдЧांрд╡ рдХ्рдпा рд╣ै? рдЧाँрд╡ рд╕्рдеाрдиीрдпрддा рдХी рдХोрд░ी рдЕрдЬ्рдЮाрдирддा, рд╕ंрдХीрд░्рдгрддा рдФрд░ рд╕ाрдо्рдк्рд░рджाрдпिрдХрддा рдХा рдмрд╕ेрд░ा рдоाрдд्рд░ рд╣ै। рдоुрдЭे рдЦुрд╢ी рд╣ै, рдк्рд░ाрд░ुрдк рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдЧांрд╡ рдХो рдирд╣ीं рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा рд╣ै рддрдеा рд╡्рдпрд╖्рдЯि рдХो рдЕрдкрдиी рдЗрдХाрдИ рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै।’ рднाрд░рдд рдХे рдмौрдж्рдзिрдХों рдиे рд╡्рдпрд╖्рдЯि рдХो рдЕрдкрдиी рд╕ंрд╡ैрдзाрдиिрдХ рдЕрднीрд╖्рдЯ рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдЬिрд╕рд╕े рдпрд╣ рдкрддा рдЪрд▓рддा рд╣ै рдХि рд╣рдорд░ी рдПрдХाрдд्рдордХрддा рдоें рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд░ुрдЪि рд╣ै।

рдпрд╣ рд╕ंрдХрд▓्рдк рднाрд░рдд рдХी рд╕рдорд╖्рдЯिрдЧрдд рд╕ोрдЪ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧों рдХे рдЙрди्рдирдпрди рд╡ рд╕рдмрдХे рдЬुреЬाрд╡ рдХा рдк्рд░рддीрдХ рд╣ै। рдпрд╣ рдЙрд╕ी рджेрд╢ рдоें рдк्рд░рддीрдХाрдд्рдордХ рдФрд░ рдЕрдиुрдк्рд░рдпोрдЧाрдд्рдордХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХा рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬो рдк्рд░ेрдо, рдХрд░ुрдгा рдФрд░ рдоैрдд्рд░ी рд╕े рдЬुреЬрддे рд╣ोंрдЧे। рдЬो рднाрд░рддीрдп рдЕрд╣िंрд╕рдХ рд╡ैрдЪाрд░िрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै।

рднाрд░рддीрдп рд╕ाрдоाрдЬिрдХी, рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдоूрд▓्рдп, рд╕ाрдорд░िрдХ рд╡िрд░ाрд╕рдд рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдпोрди्рдоुрдЦी рд╕рдорд╕्рдд рдЖрдзाрд░ рдЗрд╕ी рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдЖрд▓ोрдХ рдоें рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рд╣ोंрдЧे рдФрд░ рд╕ंрд╡рд░्рдзिрдд рд╣ोंрдЧे। рдЗрд╕рдоें рдоाрдирд╡ рдХे рд╕рдорд╕्рдд рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХो рд╕рдХ्рд╖рдо рддрд░ीрдХे рд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХी рдХ्рд╖рдорддा рд╣ै। рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди рди्рдпाрдп рдХी рдХुंрдЬी рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЖрд▓ोрдХ рдоें рдХोрдИ рднी рдЬीрд╡рди рдЕрдкрдиे рдЖрдкрдХो рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рд╕рдмрд╕े рдЕрд╣рдо् рдмाрдд рдпрд╣ рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╕ंрдЪाрд▓िрдд рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рд╕рдиाрддрди рдоूрд▓्рдпों рд╕े рд╕рдиी-рдЧुрдеी рд╣ै рддो рдЗрд╕рд▓िрдП рднी рдпрд╣ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрдХ рд▓ंрдмी рд╡िрд░ाрд╕рдд рдХो рдЬीрдиे рд╡ाрд▓े рдорд╣ाрди рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рд╡िрдиिрд░्рдоिрдд рд╣ै рдЬो рдпрд╣ рдЖрд╢्рд╡ाрд╕рди рджेрддा рд╣ै рдХी рдЙрд╕рдХे рдЕрддीрдд рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рддाрджाрдд्рдо्рдп рд╣ोрдЧा। рд╡рд░्рддрдоाрди рд╕рд╣ेрдЬрдиे рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╢рд░्рдд рднी рд╣ै рдЗрд╕ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдЗрд╕рд▓िрдП рдЗрд╕े рдПрдХ рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдШोрд╖рдгा рдкрдд्рд░ рд╣ी рд╣рдо рд╕рдордЭें рдХ्рдпोंрдХि рдЕрд╣िंрд╕ा рдХी рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рд╢рд░्рдд рд╕рдд्рдп рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ै। рдпрд╣ рд╕рдд्рдп рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рдХी рдЙрдкрд╕्рдеिрддि рд╕рдорд░рд╕ рд╕рдоाрдЬ рдХा рднीрд╖्рдЯ рднी рдоाрдиा рдЧрдпा рд╣ै рдЗрд╕рд▓िрдП рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдк्рд░ाрд░ूрдк рд╕рдоिрддि рдХे рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдпрд╣ рдХрд╣рддे рдеे рдХि рд╣рдо рд╕рдорд░рд╕ рд╕рдоाрдЬ рдХे рд╣िрдоाрдпрддी рд╣ैं।

рдпрджि рднाрд░рддीрдп рд╕рдд्рдп рдФрд░ рдк्рд░ेрдо рдХे рдЕрдиुрд╖्рдаाрди рд╕े рдЕрдиुрдк्рд░ाрдгिрдд рд╣ों рддो рдпрд╣ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдПрдХ рдЕрд╣िंрд╕рдХ рд╕рдоाрдЬ рдХो рдиिрд░ंрддрд░ рдЧрддिрд╢ीрд▓ рд░рдЦрдиे рдоें рд╕рдХ्рд╖рдо рд╣ै। рдЖрдЬ рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдоें рдпрд╣ рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди-рдоूрд▓्рдпों рдоें рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рдоूрд▓рднूрдд рдиिрд░ंрддрд░ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░ें рдЬिрд╕рд╕े рд╣рдорд╕े рдХिрд╕ी рдХा рдЕрддिрдХ्рд░рдордг рд╣ो рд╣ी рдирд╣ीं। рдЗрд╕ рд╕ुрдзाрд░ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рд╣рдо рд▓ाрд▓рдЪ рдХे рд╡рд╢ीрднूрдд рди рд╣ों рдФрд░ рджूрд╕рд░ों рдХे рд╣рдХ рдХो рди рдЫीрдиें। рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рд╣рдо рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЧрд░िрдоा рдХि рд╕рдордЭें рдФрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдоूрд▓ рдЖрдд्рдоा рдХो рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХी рдЖрдд्рдоा рдХी рдЖрд╡ाреЫ рдмрдиाрдПँ।

рдЖрдЬ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдкрд░ рд╕ोрдЪрдиे рдФрд░ рд╕рдордЭрдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рд╣ै। рдмрджрд▓ाрд╡ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдЬрд╣ाँ рд╣ै, рд╡рд╣ां рдмрджрд▓ाрд╡ рд╣ोрдиा рд╣ी рдЪाрд╣िрдП। рднाрд░рдд рдоें рдбॉ. рдЖंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдоा рдХी рд╕ुрдирдХрд░ рдХुрдЫ рдФрд░ рднी рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдЬोреЬрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рд╕рдордп рдоें рд╣ी рдЬो рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡ाреЫ рдмुрд▓ंрдж рдХी рдЙрд╕рдХा рдЕрдкрдиा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣ै рдФрд░ рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдЧрд╡ाрд╣ рд╣ै рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдоंрдд्рд░ीрдоंрдбрд▓ рд╕े рдХ्рдпों рдд्рдпाрдЧ-рдкрдд्рд░ рджिрдпा। рдЖрдЬ рд╕рдордп рдпрджि рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рдоांрдЧ рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ो рдХि рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд╡िрдХाрд╕ рд╡ рд╕ौрд╣ाрд░्рдж рдХी рдХ्рд░ांрддि рдФрд░ рд╢ांрддि рджोрдиों рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै рддो рдЙрд╕े рдХрд░рдиा рдаीрдХ рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдПрдХ рдмाрд░ рдкुрдирд░्рд▓ेрдЦрди рднी рдпрджि рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рд▓рдЧे, рдЙрд╕े рднी рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдП। рднाрд░рдд рдоें рдзाрд░ा 370 рдХे рд▓िрдП рдЬिрддрдиे рднी рд╡िрд╡ाрдж рд╣ुрдП рдЙрдирд╕े рд╣рдоें рд╕ीрдЦрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै। рдпрджि 370 рд╕े рднाрд░рддीрдп рдЕрд╕्рдоिрддा рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╣ो рдпा рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдЙрд╕рдХी рд╕рдоृрдж्рдзि рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рд╣ोрддी рд╣ै, рддो рдиिःрд╕ंрджेрд╣ рдЙрд╕े рднाрд░рддीрдп рд░ूрдк рдоें рд▓ाрдиा рд╣ी рджेрд╢ рдХे рдиाрдЧрд░िрдХों рдХा рдзрд░्рдо рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдХे рдк्рд░рдзाрди рдоंрдд्рд░ी рдФрд░ рдЧृрд╣ рдоंрдд्рд░ी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдП рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рдиिрд░्рдгрдп рдиिःрд╕ंрджेрд╣ рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдпोрдЧ्рдп рд╣ैं।

рдЖрдЬ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпां рдЬो рднी рджेрд╢ рдоें рд╣ैं рдЙрд╕рдоें рд╣рдоें рдЙрди рд╕рдорд╕्рдпाрдУं, рдЬрдЯिрд▓рддाрдУं рдХो рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рд╡े рдХ्рдпा рд╣ैं рдФрд░ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рдЙрд╕рдХे рд╢рдорди рдХे рд▓िрдП рдХ्рдпा рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдХрджрдо рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं। рдЕंрддрддः рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рднाрд░рдд рдХी рдЕрд╕्рдоिрддा, рдЙрд╕рдХा рдФрдж्рджрдд्рдд рд╕्рд╡рд░ूрдк рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдЕрдкрдиी рдЧрд░िрдоा рдоें рдиिрд╣िрдд рд╣ै рдФрд░ рдпрд╣ рдЧрд░िрдоा рднाрд░рддीрдп рдиाрдЧрд░िрдХों рдХी рдЧрд░िрдоा рд╕े рднिрди्рди рдирд╣ीं рд╣ै। рднाрд░рдд рдХो рдпрджि рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдЕрд╣िंрд╕рдХ рд╕्рд╡рд░ूрдк рд╕рдмрдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиा рд╣ै рддो рд╡े рдмрджрд▓ाрд╡ рд╣ोंрдЧे рдЬो рдЖрдЬ рдЕрдкेрдХ्рд╖िрдд рд╣ैं рддрднी рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди рдЕрд╣िंрд╕рдХ рд╕рдн्рдпрддा рдХा рдоूрд▓ рджрд╕्рддाрд╡ेреЫ рдмрди рд╕рдХेрдЧा। рд╣рдоाрд░े рднाрд░рдд рдХा рдЕрд╣िंрд╕рдХ рдШोрд╖рдгा рдкрдд्рд░ рдмрди рд╕рдХेрдЧा। рдЕрдм рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдФрд░ рджुрдиिрдпा рдХे рдмрд╣ुрдд рд╕े рджेрд╢ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХी рдЙрд╕ рдоूрд▓ рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдкрд░ рднी рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рд╣ैं рдЬिрд╕рдоें рдк्рд░рднु рд░ाрдо рдХा рдЪिрдд्рд░ рд╕ंрдпोрдЬिрдд рд╣ै। рдЙрд╕ рдмाрдд рдкрд░ рднी рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рд▓рдЧे рд╣ैं рдХि рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдкрдХिрд╕्рддाрди рдмрдирдиे рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрд╕्рддिрдд्рд╡ рдоें рдЖрдпा рдеा рдФрд░ рд╡рд╣ां рдХрдИ рдмाрд░ рдоिрд▓िрдЯ्рд░ी рд╢ाрд╕рди рд╕े рд╕рдоाрдЬ рдФрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдХुрдЪрд▓े рдЧрдП рдЬрдмрдХि рднाрд░рдд рд╕्рд╡рд╕्рде рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░्рдп рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै рдФрд░ рд╕рдн्рдпрддा рдХे рдЗрд╕ рдкреЬाрд╡ рдкрд░ рдПрдХ рдордЬрдмूрдд рд▓ोрдХрддंрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдкा рд░рд╣ा рд╣ै। 26 рдирд╡ंрдмрд░, 2019 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рджिрд╡рд╕ рдкрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рд░ाрдордиाрде рдХोрд╡िंрдж рдиे рдЕрдкрдиे рдЕрднिрднाрд╖рдг рдоें рдХрд╣ा рдеा-рд╣рдо рднाрд░рддрд╡ाрд╕िрдпों рдоें, рд╕рднी рд╕्рд░ोрддों рд╕े рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдЪ्рдЫे рд╡िрдЪाрд░ों рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рдХрд░рдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЕрдкрдиी рднाрд░рддीрдпрддा рдХो рдмрдиाрдП рд░рдЦрдиे рдХी рдкрд░ंрдкрд░ा рд░рд╣ी рд╣ै। рд╣рдоाрд░ी рдпрд╣ी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддा, рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рднी рдЭрд▓рдХрддी рд╣ै। рд╣рдордиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рдХрдИ рд╕ंрд╡िрдзाрдиों рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз, рдЙрдд्рддрдо рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеाрдУं рдХो рдЕрдкрдиाрдпा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी, рд╣рдЬाрд░ों рд╡рд░्рд╖ों рд╕े рдЪрд▓े рдЖ рд░рд╣े рд╣рдоाрд░े рдЬीрд╡рди рдоूрд▓्рдпों рдФрд░ рд╕्рд╡рддрди्рдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдХे рдЖрджрд░्рд╢ों рдиे рднी рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдкрд░ рдЕрдкрдиी рдЫाрдк рдЫोреЬी рд╣ै। рд╣рдоाрд░ा рд╕ंрд╡िрдзाрди, рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП, рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧों рдж्рд╡ाрд░ा рдиिрд░्рдоिрдд рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧों рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╣ै। рдпрд╣ рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рджрд╕्рддाрд╡ेреЫ рд╣ै рдЬिрд╕рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╕ूрдд्рд░, рднाрд░рдд рдХी рдк्рд░ाрдЪीрди рд╕рднाрдУं рд╡ рд╕рдоिрддिрдпों, рд▓िрдЪ्рдЫрд╡ि рддрдеा рдЕрди्рдп рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдпों рдФрд░ рдмौрдж्рдз рд╕ंрдШों рдХी рд▓ोрдХрддाрди्рдд्рд░िрдХ рдк्рд░рдгाрд▓िрдпों рдоें рднी рдкाрдП рдЬाрддे рд╣ैं। рд╕ंрд╡िрдзाрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╣рдоाрд░े рд╕рдо्рдоुрдЦ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд▓рдХ्рд╖्рдп рдФрд░ рдЖрджрд░्рд╢ рд╣ै- рд╕рднी рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рди्рдпाрдп рддрдеा рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдФрд░ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдоाрдирддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ाрдиा рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рд╕рдоाрд╡ेрд╢ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХा рдЖрджрд░्рд╢ рднी рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд▓िрдП рд╕рдоुрдЪिрдд рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рднी।

рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХा рдЧрдарди 6 рджिрд╕ंрдмрд░, 1946 рдХो рдХिрдпा рдЧрдпा, 11 рджिрд╕ंрдмрд░, 1946 рдХो рдбॉ. рд░ाрдЬेंрдж्рд░ рдк्рд░рд╕ाрдж рдХो рдЕрдз्‍рдпрдХ्рд╖ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХिрдпा рдЧрдпा, 13 рджिрд╕ंрдмрд░, 1946 рдХो 'рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдк्рд░рд╕्‍рддाрд╡' рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдФрд░ рдЕрдиुрдоोрджिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЗрд╕ рдХ्рд░рдо рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдз्рд╡рдЬ рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा 22 рдЬुрд▓ाрдИ, 1947 рдХो, рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╕ुрдмрд╣ 15 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1947 рдмрдиी। рдорд╕ौрджा рд╕рдоिрддि 29 рдЕрдЧрд╕्рдд, 1947 рдХो рдмрдиी, рднाрд░рдд рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рдкाрд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдФрд░ рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा 26 рдирд╡ंрдмрд░, 1949 рдХो, 24 рдЬрдирд╡рд░ी, 1950 рдХो рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХी рдЕंрддिрдо рдмैрдардХ рд╣ुрдИ рдФрд░ 26 рдЬрдирд╡рд░ी, 1950 рдХो рдЬрдм рд╕ंрд╡िрдзाрди рд▓ाрдЧू рд╣ुрдЖ рддो рджेрд╢ рдоें рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдоें рдк्рд░ाрд╡рдзाрди рдХिрдП рдЧрдП рдХाрдиूрди рд╕े рджेрд╢ рдЖрдЧे рдмреЭा। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдкрд╣рд▓ा рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡, рднाрд░рдд рдоें рдЖрдо рдЪुрдиाрд╡ 25 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1951 рд╕े рд▓ेрдХрд░ 21 рдлрд░рд╡рд░ी 1952 рддрдХ рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдП। рдпрд╣ рдорддाрдзिрдХाрд░ рдХा рдкрд╣рд▓ा рдк्рд░рдпोрдЧ рдеा рдЬिрд╕ рдкрд░ рд╣рд░ рднाрд░рддीрдп рдХे рднीрддрд░ рдЧрд░्рд╡ рдХी рдЕрдиुрднूрддिрдпाँ рдеीं। рдпे рдЕрдЧрд╕्рдд 1947 рдоें рджेрд╢ рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рдмाрдж рд▓ोрдХрд╕рднा рдХे рдкрд╣рд▓े рдЪुрдиाрд╡ рдеे рдЬिрд╕рдоें рднाрд░рддीрдпрдЬрди рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓े рд░рд╣े рдеे рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХे рддрд╣рдд рдХрд░ाрдП рдЧрдП рдеे рдЬिрд╕े 26 рдирд╡ंрдмрд░ 1949 рдХो рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा। рдЗрд╕ рдХ्рд░ोрдиोрд▓ॉрдЬी рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕े рднी рд╕рдордЭрдиे рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै рдХि рдпрд╣ рддिрдеिрдпाँ рдЬिрддрдиा рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░рд╣ी рд╣ैं, рдЙрд╕рд╕े рдХрд╣ीं рдЬ्рдпाрджा рджेрд╢ рдХे рд▓ोрдЧों рдХा рдмрд▓िрджाрди рдФрд░ рдЗрд╕ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рд▓рдЧे рд╢्рд░рдо рднी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдоें рдпрд╣ рдПрдХ рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдШрдЯрдиा рдирд╣ीं рд╣ै рдмрд▓्рдХि рднाрд░рдд рдХे рд▓ोрдЧ рдЬिрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рд╕ाрде рдЬीрд╡рди рдЬीрддे рд╣ैं рдЙрд╕ рднाрд╡рдиाрдУं рдХी рдпрд╣ рдЕрдж्рднुрдд рдЧाрдеा рд╣ै।

рдиिःрд╕ंрджेрд╣ рднाрд░рддीрдпрдЬрди рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╡िрдзाрди рдкрд░ рдЧрд░्рд╡ рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рдЗрд╕ рдмाрдд рдХी рднी рд╣ै рдХि рд╣рдо рдЕрдкрдиे рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд╕ाрде рдЗрд╕ рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рд╕ौंрджрд░्рдп рдХो рдХैрд╕े рдХाрдпрдо рд░рдЦें рдФрд░ рдХैрд╕े рд╣рдоाрд░ा рдЖрдиे рд╡ाрд▓ा рдХрд▓ рд╕рдмрдХी рдЧрд░िрдоा рдХा рд░рдХ्рд╖рдХ рдмрдиे।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।