'เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค' เคฎें เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เค•ा เคšเคฐिเคค्เคฐ เคšिเคค्เคฐเคฃ

เคจाเฅ›िเคฏा เคชเคฐเคตीเคจ

เคจाเฅ›िเคฏा เคชเคฐเคตीเคจ

เคถोเคงाเคฐ्เคฅी, เคนिंเคฆी เคตिเคญाเค—, เค…เคฒीเค—เคข़ เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคตिเคถ्เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค…เคฒीเค—เคข़-202002


เคนिเคจ्เคฆी เค•เคฅा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เค•ा เคตिเคถेเคท เคธ्เคฅाเคจ เคนै। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เค•ौเคถเคฒ เคธे เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคเค• เคฌเฅœे เคชाเค เค• เคตเคฐ्เค— เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•ा เคธाเคฎाเคœिเค• เคšिंเคคเคจ เคœिเคคเคจा เคช्เคฐเค–เคฐ เคนै, เค‰เคคเคจा เคนी เค‰เคจเค•ा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคญी เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคนै। เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เค•ी เคธเคฎเคธ्เคค เคฐเคšเคจाเค“ं เคฎें เค‰เคจเค•ी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐเคšเคจाเคถीเคฒเคคा เคคเคฅा เคช्เคฐเค–เคฐ เคธाเคฎाเคœिเค• เคšिंเคคเคจ เค•े เคฆเคฐ्เคถเคจ เคนोเคคे เคนैं। เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•เคนाเคจी เคฒेเค–เคจ เคธे เค…เคชเคจी เคธाเคนिเคค्เคฏिเค• เคฏाเคค्เคฐा เค†เคฐंเคญ เค•ी। เค‰เคจเค•ी เคชเคนเคฒी เค•เคนाเคจी ‘เคธिเค•्เค•ा เคฌเคฆเคฒ เค—เคฏा เคนै’ เค…เคœ्เคžेเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เคช्เคฐเคคीเค•’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เคœुเคฒाเคˆ, 1948 เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจเค•ा เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน ‘เคฌाเคฆเคฒों เค•े เค˜ेเคฐे เคฎें’ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค†। เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธिเค•ा เค•ो เคธ्เคชเคฐ्เคถ เค•เคฐเคคी เค‰เคจเค•ी เคฒंเคฌी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें ‘เคกाเคฐ เคธे เคฌिเค›ुเคก़ी’, ‘เคฎिเคค्เคฐो เคฎเคฐเคœाเคจी’, ‘เค เคฒเคก़เค•ी’, ‘เคฏाเคฐों เค•े เคฏाเคฐ’, ‘เคคिเคจ เคชเคนाเคก़’ เค†เคฆि เค•ाเคซी เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนुเคˆं। เคธเคจ् 1958 เคˆเฅฆ เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค 'เคกाเคฐ เคธे เคฌिเค›ुเฅœी’ เค•े เค•เคฒेเคตเคฐ เค•ो เคฆेเค–เค•เคฐ เค…เคฒाเคšเค•ों เคฎें เคฏे เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‰เค ा เค•ि เค‡เคธे เค•เคนाเคจी เค•เคนा เคœाเค เคฏा เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ। เคตเคธ्เคคुเคคः เค—ोเคชाเคฒ เคฐाเคฏ เคจे เค‡เคธे เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธिเค•ा เค•ी เคธंเคœ्เคžा เคฆी เคนै। ‘เคธूเคฐเคœเคฎुเค–ी เค…ंเคงेเคฐे เค•े' (1972), 'เคœ़िเคจ्เคฆเค—ीเคจाเคฎा' (1979), 'เคฆिเคฒो-เคฆाเคจिเคถ' (1993), 'เคธเคฎเคฏ เคธเคฐเค—เคฎ' (2000), เค—ुเคœเคฐाเคค เคชाเค•िเคธ्เคคाเคจ เคธे เค—ुเคœเคฐाเคค เคนिंเคฆुเคธ्เคคाเคจ (2017) เค†เคฆि เค‡เคจเค•े เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เคนैं। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा ‘เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค’ (เคšाเคฐ เคญाเค—ों เคฎें), ‘เคธोเคฌเคคी เคเค• เคธोเคนเคฌเคค’, ‘เคถเคฌ्เคฆों เค•े เค†เคฒोเค• เคฎें’, ‘เคธोเคฌเคคी เคตैเคฆ เคธंเคตाเคฆ’, ‘เคฎुเค•्เคคिเคฌोเคง: เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคธเคนी เค•ी เคคเคฒाเคถ เคฎें’ (2017), ‘เคฒेเค–เค• เค•ा เคœเคจเคคंเคค्เคฐ’ (2018), เคฎाเคฐ्เคซ़เคค เคฆिเคฒ्เคฒी (2018) เค†เคฆि เคฐเคšเคจाเคँ เคตिเคšाเคฐ-เคธंเคตाเคฆ-เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค•ी เคถ्เคฐेเคฃी เคฎें เค†เคคी เคนैं। เคฏाเคค्เคฐा-เค†เค–्เคฏाเคจ เคฒेเค–เคจ เคฎें ‘เคฌुเคฆ्เคง เค•ा เค•เคฎंเคกเคฒ: เคฒเคฆ्เคฆाเค–़’ เค‡เคจเค•ा เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคฏाเคค्เคฐा เคตृเคค्เคคांเคค เคนै।

เคธोเคฌเคคी เคจे เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ो เคฎिเคค्เคฐो, เคถाเคนเคจी เค”เคฐ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคœैเคธे เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคชाเคค्เคฐ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเค เคนैं। เค…เคชเคจे เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐों เค•े เคธाเคฅ เคช्เคฐเคค्เคฏเค•्เคท เคเคตं เคชเคฐोเค•्เคท เคธंเคฌंเคงों เค•ो เคต्เคฏाเค–्เคฏाเคฏिเคค เคเคตं เคตिเคถ्เคฒेเคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค‰เคจ्เคนोंเคจे 'เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค' เคœैเคธी เค•ाเคฒเคœเคฏी เค•ृเคคि เค•ी เคฐเคšเคจा เค•ी। เค‡เคธ เคฐเคšเคจा เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เค‰เคจ्เคนोเคจे เค…เคชเคจे เคธे เคœुเคก़े เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เคเคตं เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐों เค•े เคธाเคฅ เคตाเคฆ-เคตिเคตाเคฆ, เคธंเคตाเคฆ เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคตैเคšाเคฐिเค• เคšिंเคคเคจ เค•ो เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เคนै।

 เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เคจे 'เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค' เค•ी เคฐเคšเคจा เคšाเคฐ เค–ंเคกों เคฎें เค•ी เคนै। เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเค— เคธเคจ् 1977 เคˆเฅฆ เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค†। เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคญाเค— เค•ा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคธเคจ् 1999 เคˆเฅฆ, เคคृเคคीเคฏ เคญाเค— เคธเคจ् 2012 เคˆเฅฆ เค”เคฐ เคšเคคुเคฐ्เคฅ เคญाเค— เค•ा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคธเคจ् 2019 เคˆเฅฆ เคฎें เคนुเค†। เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เคจे เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ 'เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค' เค•ो เคถเคฌ्เคฆ เคšिเคค्เคฐों เค•े เค•ोเคฒाเคœ़ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนเคฎाเคฐे เคธเคฎ्เคฎुเค– เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคœो เค‡เคจเค•े เคตिเคธ्เคคृเคค เคœीเคตเคจ เคซเคฒเค• เค•ो เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคถिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคถเคฌ्เคฆों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคเค• เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เคธाเคซ เค”เคฐ เคœीเคตंเคค เคšिเคค्เคฐ เค‰เคญเคฐเคคे เคนैं เคคเคฅा เคชाเค เค• เค•े เคธाเคฎเคจे เคชूเคฐा เคชเคฐिเคฆृเคถ्เคฏ เคœीเคตंเคค เคนो เค‰เค เคคा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคฒेเค–เค•, เคชเคค्เคฐเค•ाเคฐ, เคชเคฐिเคšिเคค, เคŸैเค•्เคธी เคšाเคฒเค• เค”เคฐ เคจाเคจเคฌाเคˆ เคœैเคธे เคธाเคงाเคฐเคฃ เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคญी เคนैं। เค‡เคธเคฎें เคนเคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคจाเคฏเค• เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคฏเคนी เคต्เคฏเค•्เคคि เคนैं เคœिเคจเคธे 'เคนเคถเคฎเคค' เคฎिเคฒเคคे เคนैं เคคเคฅा เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคธे เค…เคฒเค— เคนोเคคे เคนुเค เคญी เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคœुเคก़े เคนुเค เคนैं। เคนเคถเคฎเคค เคตिเคญिเคจ्เคจ เค˜เคŸเคจाเค“ं เค”เคฐ เคต्เคฏเค•्เคคिเคฏों เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•े เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ी เค–ोเคœ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค…เคชเคจे เคคเค เคธ्เคฅ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เค”เคฐ เคตाเคฐ्เคคाเคฒाเคช เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคต्เคฏเค•्เคคि เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคธंเคฌंเคงो เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตเคน เค…เคชเคจे เคตैเคšाเคฐिเค• เคšिंเคคเคจ เคธे เคธाเคฎाเคœिเค• เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ी เคชेเคšीเคฆเค—िเคฏों เค•ो เคธुเคฒเคाเคคे เคนैं। เค…ंเคค เคฎें เคนเคถเคฎเคค เค•े เคฐूเคช เคฎें เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เค–ुเคฆ เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคी เคนैं।

เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी
 เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เคจे 'เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค' เคช्เคฐเคฅเคฎ เคญाเค— เคฎें เคธाเคงाเคฐเคฃ เคชाเคค्เคฐ เค–ाเคจเคฆाเคจी เคจाเคจเคฌाเคˆ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ा เคธृเคœเคจ เค•เคฐ เค‰เคจเค•े เคธ्เคตเคญाเคต เค”เคฐ เคฐूเคšिเคฏों เค•ा เคถเคฌ्เคฆเคšिเคค्เคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เค…เคชเคจे เคฎเคธीเคนाเคˆ เคคเคฐीเค•े เคฎें เคฐोเคŸी เคชเค•ाเคจे เค•ी เค•เคฒा เค•ो เคชैเคคृเค• เค•ुเคถเคฒเคคा เคฌเคคाเคคे เคนैं। เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เค•เคฐเค•े เคธीเค–เคจे เค•े เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ो เคฎाเคจ्เคฏเคคा เคฆेเคคे เคนैं। เคเค• เคฆिเคจ เคฒेเค–िเค•ा เคœाเคฎा เคฎเคธ्เคœिเคฆ เค•े เคฎเคŸिเคฏाเคฎเคนเคฒ เค•े เค—เคข़ैเคฏा เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เค•ी เคคเคฐเคซ เคธे เค—ुเคœ़เคฐ เคฐเคนीं เคฅीं เคคो เค…ंเคงेเคฐी เคต เคฎाเคฎूเคฒी-เคธी เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เค†เคŸे เค•ा เคขेเคฐ เคธเคจเคคे เคนुเค เคฆेเค–เค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค•ुเค› เคœाเคจเคจे เค•ा เคฎเคจ เคนुเค†। เคชूเค›เคคाเค› เค•เคฐเคจे เคชเคฐ เคชเคคा เคšเคฒा เค•ि เคฏเคน เคฆुเค•ाเคจ เค–ाเคจเคฆाเคจी เคจाเคจเคฌाเคˆ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เค•ी เคนै เคœो เค›เคช्เคชเคจ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฐोเคŸिเคฏाँ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนैं। เคฒेเค–िเค•ा เค‰เคจเค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เค•ो เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•เคฐเคคी เคนैं เค•ि “เคนเคฎเคจे เคœो เค…ंเคฆเคฐ เคांเค•ा เคคो เคชाเคฏा, เคฎिเคฏाँ เคšाเคฐเคชाเคˆ เคชเคฐ เคฌैเค े เคฌीเคก़ी เค•ा เคฎเคœा เคฒे เคฐเคนे เคนैं। เคฎौเคธเคฎों เค•ी เคฎाเคฐ เคธे เคชเค•ा เคšेเคนเคฐा, เค†ँเค–ों เคฎें เค•ाเค‡เคฏाँ เคญोเคฒाเคชเคจ เค”เคฐ เคชेเคถाเคจी เคชเคฐ เคฎंเคœे เคนुเค เค•ाเคฐीเค—เคฐ เค•े เคคेเคตเคฐ। เคนเคฎें เค—ाเคนเค• เคธเคฎเค เคฎिเคฏाँ เคจे เคจเคœ़เคฐ เค‰เค ाเคˆ- 'เคซเคฐเคฎाเค‡เค।' เคिเคเค• เคธे เค•เคนा- ‘เค†เคชเคธे เค•ुเค› เคธเคตाเคฒ เคชूเค›เคจे เคฅे… เค†เคชเค•ो เคตเค•्เคค เคนो เคคो… 'เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคจे เคชंเคšเคนเคœ़ाเคฐी เค…ंเคฆाเคœ़ เคธे เคธिเคฐ เคนिเคฒाเคฏा- 'เคจिเค•ाเคฒ เคฒेंเค—े เคตเค•्เคค เคฅोเคก़ा, เคชเคฐ เคฏเคน เคคो เค•เคนिเค, เค†เคชเค•ो เคชूเค›เคจा เค•्เคฏा เคนै?'”1 เคฒेเค–िเค•ा เค•े เคช्เคฐเคถ्เคจ เคชूเค›เคจे เคชเคฐ เคตเคน เค‰เคจเค•ो เคชเคค्เคฐเค•ाเคฐ เคธเคฎเคเคคे เคนैं เค”เคฐ เค…เค–़เคฌाเคฐ เคฌเคจाเคจे เคตाเคฒों เค”เคฐ เคชเคข़เคจे เคตाเคฒों เคฆोเคจों เค•ो เคนी เคจिเค เคฒ्เคฒा เคธเคฎเคเคคे เคนैं। เค…เค–เคฌाเคฐ เคฌเคจाเคจे เคตाเคฒों เค”เคฐ เค›ाเคชเคจे เคตाเคฒों เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคจเค•ा เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคธเคนी เคจเคนीं เคนैं เคตเคน เค…เค–เคฌाเคฐों เค•ी เค–ोเคœी เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคชเคฐ เคต्เคฏंเค—्เคฏाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เคฎें เคช्เคฐเคนाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं - “เคซिเคฐ เค˜ूเคฐเค•เคฐ เคฆेเค–ा เค”เคฐ เคœोเคก़ा- ' เคฎिเคฏां, เค•เคนीं เค†เค–เคฌाเคฐเคจเคตीเคธ เคคो เคจเคนीं เคนो? เคฏเคน เคคो เค–ोเคœिเคฏों เค•ी เค–ुเคฐाเคซ़ाเคค เคนै। เคนเคฎ เคคो เค…เค–เคฌाเคฐ เคฌเคจाเคจेเคตाเคฒे เค”เคฐ เคชเคข़เคจेเคตाเคฒे เคฆोเคจों เค•ो เคนी เคจिเค เคฒ्เคฒा เคธเคฎเคเคคे เคนैं।”2 เคฒेเค–िเค•ा เค‰เคจเคธे เคซिเคฐ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนैं। เค…เคฌเค•ी เคฌाเคฐ เคตเคน เค‰เคจเค•े เค•เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคฐोเคŸी เคชเค•ाเคจे เค•े เคนुเคจเคฐ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฒेเคจा เคšाเคนเคคी เคนै เคฒेเค–िเค•ा เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนै- “เคชूเค›เคจा เคฏเคน เคฅा เค•ि เค•िเคธ्เคฎ-เค•िเคธ्เคฎ เค•ी เคฐोเคŸी เคชเค•ाเคจे เค•ा เค‡เคฒ्เคฎ เค†เคชเคจे เค•เคนाँ เคธे เคนाเคธिเคฒ เค•िเคฏा?”3 เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคฌेเคชเคฐเคตाเคนी เคธे เค‰เคค्เคคเคฐ เคฆेเคคे เคนुเค เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เคฏเคน เค‰เคจเค•ा เค–ाเคจเคฆाเคจी เคชेเคถा เคนै- “เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคจे เค†ँเค–ों เค•े เค•ंเคšे เคนเคฎ เคชเคฐ เคซेเคฐ เคฆिเค। เคซिเคฐ เคคเคฐेเคฐเค•เคฐ เคฌोเคฒे- 'เค•्เคฏा เคฎเคคเคฒเคฌ ?’ เคชूเค›िเค เคธाเคนเคฌ- เคจाเคจเคฌाเคˆ เค‡เคฒ्เคฎ เคฒेเคจे เค•เคนीं เค”เคฐ เคœाเคเค—ा ? เค•्เคฏा เคจเค—ीเคจाเคธाเคœ़ เค•े เคชाเคธ ? เคฏा เคฐเคซ़ूเค—เคฐ, เคฐंเค—เคฐेเคœ़ เคฏा เค–ाเคจเคฆाเคจी เคชेเคถा เค เคนเคฐा। เคนाँ, เค‡เคฒ्เคฎ เค•ी เคฌाเคค เคชूเค›िเค เคคो เคœो เค•ुเค› เคญी เคธीเค–ा, เค…เคชเคจे เคตाเคฒिเคฆ เค‰เคธ्เคคाเคฆ เคธे เคนी। เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เค•ी เคนเคฎ เค˜เคฐ เคธे เคจ เคจिเค•เคฒे เค•ि เค•ोเคˆ เคชेเคถा เค…เค–्เคคिเคฏाเคฐ เค•เคฐेंเค—े। เคœो เคฌाเคช-เคฆाเคฆा เค•ा เคนुเคจเคฐ เคฅा เคตเคนी เค‰เคจเคธे เคชाเคฏा เค”เคฐ เคตाเคฒिเคฆ เคฎเคฐเคนूเคฎ เค•े เค‰เค  เคœाเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค† เคฌैเค े เค‰เคจ्เคนीं เค•े เค ीเคฏे เคชเคฐ!”4

 เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เค…เคชเคจे เคฎเคธीเคนाเคˆ เค…ंเคฆाเคœ เคธे เคฐोเคŸी เคชเค•ाเคจे เค•ी เค•เคฒा เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค•ो เค—เคฐ्เคต เคธे เคฌเคคाเคคे เคนैं। เคตเคน เคเคธे เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्เคต เค•เคฐเคคे เคนैं เคœो เค…เคชเคจे เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค•ो เคŠंเคšा เคฆเคฐ्เคœा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคญเคŸ्เค ी เค•ी เค“เคฐ เค‡เคถाเคฐा เค•เคฐเค•े เคฒेเค–िเค•ा เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนैं- เค†เคชเค•ो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค‡เคธ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค•े เค•ुเค› เค•ाเคฏเคฆे-เค•ाเคจूเคจ เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•ुเค› เคธीเค– เคฆी เคนोเค—ी เคตเคน เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เคชเคนเคฒे เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคธเคฐเคฒ เคถเคฌ्เคฆ เคชเคข़ाเคคा เคนै เคซिเคฐ เคตเคน เค•เค िเคจ เคถเคฌ्เคฆों เค•ो เคชเคข़ाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌเคš्เคšा เคธเคฐเคฒ เคธे เค•เค िเคจ เค•ी เค”เคฐ เคฌเคข़เคคा เคนै। “เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เคธाเคนिเคฌ เคจे เคœเคฒ्เคฆी-เคœเคฒ्เคฆी เคฆो-เคคीเคจ เค•เคถ เค–ींเคšे, เคซिเคฐ เค—เคฒा เคธाเคซ़ เค•िเคฏा เค”เคฐ เคฌเคก़े เค…ंเคฆाเคœ़ เคธे เคฌोเคฒे- เค…เค—เคฐ เค†เคชเค•ो เค•ुเค› เค•เคนเคฒเคตाเคจा เคนी เคนै เคคो เคฌเคคाเค เคฆिเค เคฆेเคคे เคนैं। เค†เคช เคœाเคจो เคœเคฌ เคฌเคš्เคšा เค‰เคธ्เคคाเคฆ เค•े เคฏเคนाँ เคชเคข़เคจे เคฌैเค เคคा เคนै เคคो เค‰เคธ्เคคाเคฆ เค•เคนเคคा เคนै-

เค•เคน, ‘เค…เคฒिเคซ़'
เคฌเคš्เคšा เค•เคนเคคा เคนै, 'เค…เคฒिเคซ़’
เค•เคน, ‘เคฌे’
เคฌเคš्เคšा เค•เคนเคคा เคนै, ‘เคฌे’
เค•เคน, 'เคœीเคฎ’
เคฌเคš्เคšा เค•เคนเคคा เคนै, ‘เคœीเคฎ’

 เค‡เคธ เคฌीเคš เค‰เคธ्เคคाเคฆ เคœ़ोเคฐ เค•ा เคเค• เคนाเคฅ เคธिเคฐ เคชเคฐ เคงเคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคถाเค—िเคฐ्เคฆ เคšुเคชเคšाเคช เคชเคฐเคตाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै! เคธเคฎเคे เคธाเคนिเคฌ, เคเค• เคคो เคชเคข़ाเคˆ เคเคธी เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐी…। เคฌाเคค เคฌीเคš เคฎें เค›ोเคก़ เคธाเคฎเคจे เคธे เค—ुเคœ़เคฐเคคे เคฎीเคฐ เคธाเคนिเคฌ เค•ो เค†เคตाเคœ เคฆे เคกाเคฒी- 'เค•เคนो เคญाเคˆ เคฎीเคฐ เคธाเคนिเคฌ! เคธुเคฌเคน เคจा เค†เคจा เคนुเค†, เคชเคฐ เค•्เคฏों?”5

 เคฒेเค–िเค•ा เคฆूเคธเคฐी เคชเคข़ाเคˆ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคชूเค›เคจे เค•े เคฒिเค เคซिเคฐ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนै - “เค‡เคธ เคฌाเคฐ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เคจे เคฏूं เคธिเคฐ เคนिเคฒाเคฏा เค•ि เคธुเค•เคฐाเคค เคนो- ‘เคนाँ, เคเค• เคฆूเคธเคฐी เคชเคข़ाเคˆ เคญी เคนोเคคी เคนै। เคธुเคจिเค, เค…เค—เคฐ เคฌเคš्เคšे เค•ो เคญेเคœा เคฎเคฆเคฐเคธे เคคो เคฌเคš्เคšा-

เคจ เค•เคš्เคšी เคฎें เคฌैเค ा,
เคจ เคฌैเค ा เคตเคน เคชเค•्เค•ी เคฎें
เคจ เคฆूเคธเคฐी เคฎें-
เค”เคฐ เคœा เคฌैเค ा เคคीเคธเคฐी เคฎें- เคนเคฎ เคฏเคน เคชूเค›ेंเค—े เค•ि เค‰เคจ เคคीเคจ เคœเคฎाเคคों เค•े เค•्เคฏा เคนुเค† ? เค•्เคฏा เคนुเค† เค‰เคจ เคคीเคจ เค•िเคฒाเคธों เค•ा?”6
 เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคฒेเค–िเค•ा เค•ो เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคธเคฌ เคฎेเคนเคจเคค เคธे เคธीเค–ा เคนै เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌเคš्เคšा เคธीเค–เคคा เคนै। เคเค• เค•िเคคाเคฌों เคฎे เคชเคข़เค•เคฐ เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคฐूเคช เคธे। เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เคจे เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคฐूเคช เคธे เคธीเค–ा เคนै เคœैเคธे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคชเคนเคฒे เคญเคŸ्เค ी เคฌเคจाเคจा เคธीเค–ा เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคญเคŸ्เค ी เค•ो เค†ँเคš เคฆेเคจा-

“เคนเคฎ เคฌเคฐ्เคคเคจ เคงोเคจा เคจा เคธीเค–เคคे
 เคนเคฎ เคญเคŸ्เค ी เคฌเคจाเคจा เคจ เคธीเค–เคคे
เคญเคŸ्เค ी เค•ो เค†ंเคš เคฆेเคจा เคจा เคธीเค–เคคे
เคคो เค•्เคฏा เคนเคฎ เคธीเคงे-เคธाเคงे เคจाเคจเคฌाเคˆ เค•ा เคนुเคจเคฐ เคธीเค– เคœाเคคे!

 เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐुเคฆ्เคฆीเคจ เคนเคฎाเคฐी เค“เคฐ เค•ुเค› เคเคธे เคฆेเค–ा เค•िเค เค•ि เค‰เคจ्เคนें เคนเคฎเคธे เคœเคตाเคฌ เคชाเคจा เคนो। เคซिเคฐ เคฌเคก़े เคฎंเคœे เค…ंเคฆाเคœ़ เคฎें เค•เคนा - 'เค•เคนเคจे เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคธाเคนिเคฌ เคฏเคน เค•ि เคคाเคฒीเคฎ เค•ी เคคाเคฒीเคฎ เคญी เคฌเคก़ी เคšीเคœ़ เคนोเคคी เคนै।”7 เค–ाเคจเคฆाเคจ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคชूเค›เคจे เคชเคฐ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เค—เคฐ्เคต เคธे เคซूเคฒ เค‰เค เคคे เคนैं เค”เคฐ เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि - “เคนเคฎाเคฐे เคฌुเคœुเคฐ्เค—ों เคธे เคฌाเคฆเคถाเคน เคธเคฒाเคฎเคค เคจे เคฏूं เค•เคนा- เคฎिเคฏाँ เคจाเคจเคฌाเคˆ, เค•ोเคˆ เคจเคˆ เคšीเคœ़ เค–िเคฒा เคธเค•เคคे เคนो?' 
เคนुเค•्เคฎ เค•ीเคœिเค, เคœเคนाँเคชเคจाเคน!'
เคฌाเคฆเคถाเคน เคธเคฒाเคฎเคค เคจे เคซ़เคฐเคฎाเคฏा - เค•ोเคˆ เคเคธी เคšीเคœ़ เคฌเคจाเค“ เคœो เคจ เค†เค— เคธे เคชเค•े, เคจ เคชाเคจी เคธे เคฌเคจे।'

'เค•्เคฏा เค‰เคจเคธे เคฌเคจी เคเคธी เคšीเคœ़!’

'เค•्เคฏों เคจ เคฌเคจเคคी เคธाเคนिเคฌ! เคฌเคจी เค”เคฐ เคฌाเคฆเคถाเคน เคธเคฒाเคฎเคค เคจे เค–ूเคฌ เค–ाเคˆ เค”เคฐ เค–ूเคฌ เคธเคฐाเคนी।”8 เคตเคน เค…เคชเคจे เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค•ी เคช्เคฐเคถंเคธा เค•เคฐเคคे เคนुเค เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เค–ाเคจเคฆाเคจी เคจाเคจเคฌाเคˆ เค•ुเคं เคฎें เคญी เคฐोเคŸी เคชเค•ा เคธเค•เคคा เคนै เคœเคฌ เคฒेเค–िเค•ा เค‡เคธ เค•เคนाเคตเคค เค•ी เคธเคš्เคšाเคˆ เคชเคฐ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนैं เคคो เคตเคน เคญเคก़เค• เคœाเคคे เคนैं। เคฒेเค–िเค•ा เคฏเคน เคœाเคจเคจा เคšाเคนเคคी เคฅीं เค•ि เค‰เคจเค•े เคฌुเคœुเคฐ्เค— เค•िเคธ เคฌाเคฆเคถाเคน เค•े เคฏเคนाँ เคฐोเคŸी เคชเค•ाเคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคे เคฅे เค‡เคธ เคชเคฐ เคฎिเคฏाँ เคจเคธीเคฐूเคฆ्เคฆीเคจ เค–ीเค เค‰เค เคคे เคนैं- “เคฎिเคฏाँ เคจे เค–ीเคœเค•เคฐ เค•เคนा- เคซिเคฐ เค…เคฒเคŸ-เคชเคฒเคŸ เค•े เคตเคนी เคฌाเคค। เคฒिเค– เคฒीเคœिเค เคฌเคธ เคฏเคนी เคจाเคฎ- เค†เคชเค•ो เค•ौเคจ เคฌाเคฆเคถाเคน เค•े เคจाเคฎ เคšिเคŸ्เค ी-เคฐुเค•्เค•ा เคญेเคœเคจा เคนै เค•ि เคกाเค•เค–ाเคจेเคตाเคฒों เค•े เคฒिเค เคธเคนी เคจाเคฎ เคชเคคा เคœ़เคฐूเคฐी เคนै।”9

 เค…ंเคค เคฎे เคฒेเค–िเค•ा เคฏเคน เคช्เคฐเคถ्เคจ เค•เคฐเคคी เคนै เค•ि เคญเคŸ्เค ी เคชเคฐ เคœ्เคฏाเคฆा เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฐोเคŸिเคฏाँ เคฌเคจเคคी เคนैं เคฎिเคฏाँ เคฒेเค–िเค•ा เคธे เค›ुเคŸเค•ाเคฐा เคชाเคจे เค•े เคฒिเค เคฌोเคฒे-
“เคฌाเค•เคฐเค–ाเคจी-เคถीเคฐเคฎाเคฒ-เคคाเคซ़เคคाเคจ-เคฌेเคธเคจी-เคฐूเคฎाเคฒी-เค—ाเคต-เคฆीเคฆा-เค—ाเคœ़ेเคฌाเคจ-เคคुเคจเค•ी।”
เคซिเคฐ เคคेเคตเคฐ เคšเคข़ा เคนเคฎें เค˜ूเคฐเค•เคฐ เค•เคนा-  “เคคुเคจเค•ी เคชाเคชเคก़ เคธे เคœ़्เคฏाเคฆा เคฎเคนीเคจ เคนोเคคी เคนै, เคฎเคนीเคจ। เคนाँ। เค•िเคธी เคฆिเคจ เค–िเคฒाเคंเค—े, เค†เคชเค•ो।”

เคเค•ाเคเค• เคฎिเคฏाँ เค•ी เค†ँเค–ों เค•े เค†เค—े เค•ुเค› เค•ौंเคง เค—เคฏा। เคเค• เคฒंเคฌी เคธांเคธ เคญเคฐी เค”เคฐ เค•िเคธी เค—ुเคฎเคถुเคฆा เคฏाเคฆ เค•ो เคคाเคœा เค•เคฐเคจे เค•ो เค•เคนा- 'เค‰เคคเคฐ เค—เค เคตे เคœเคฎाเคจे। เค”เคฐ เค—เค เคตे เค•เคฆ्เคฐเคฆाเคจ เคœो เคชเค•ाเคจे-เค–ाเคจे เค•ी เค•เคฆ्เคฐ เค•เคฐเคจा เคœाเคจเคคे เคฅे! เคฎिเคฏाँ เค…เคฌ เค•्เคฏा เคฐเค–ा เคนै… เคจिเค•ाเคฒी เคคंเคฆूเคฐ เคธे- เคจिเค—เคฒी เค”เคฐ เคนเคœเคฎ!”10

 เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคนเคฎ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि ‘เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค’ เค•े เคถเคฌ्เคฆ เคšिเคค्เคฐों เคฎें เคชเคฐिเคตेเคถ เคšिเคค्เคฐเคฃ เค”เคฐ เคญाเคทा เค•ी เคธृเคœเคจाเคค्เคฎเค• เคถเค•्เคคि เคฆोเคจों เค•ा เค…เคฆ्เคญुเคค เคธเคฎเคจ्เคตเคฏ เคฆिเค–ाเคˆ เคชเคข़เคคा เคนै। เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เค•े เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค•ा เค•เคฒाเคชเค•्เคท เคญी เคญाเคตเคชเค•्เคท เค•ी เคญांเคคि เคฎเคœ़เคฌूเคค เคนै। เค‡เคธเคฎें เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅเคตाเคฆी เค”เคฐ เคช्เคฐเคตाเคนเคฎเคฏी เคถैเคฒी เคฆेเค–เคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคी เคนै। เค•ृเคท्เคฃा เคœी เคจे เค‰เคฐ्เคฆू, เคชंเคœाเคฌी, เคธंเคธ्เค•ृเคค เค”เคฐ เคฎुเคนाเคตเคฐेเคฆाเคฐ เคญाเคทा เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เค•ो เคจเคˆ เคคाเคœ़เค—ी เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•ी เคนै เคคเคฅा เคชเคฐिเคตेเคถ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคต्เคฏंเค—्เคฏाเคค्เคฎเค• เค”เคฐ เคตिเคตเคฐเคฃाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธเค•ी เคœीเคตเคจ्เคค เคญाเคทा เคธเคฐ्เคตाเคงिเค• เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคชเค•्เคท เคนै। เคตเคธ्เคคुเคคः เคธोเคฌเคคी เค•ा เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เค•ौเคถเคฒ เค‰เคจเค•े เคชाเคค्เคฐों เคฎें เคŠเคฐ्เคœा เคคเคฅा เคœीเคตंเคคเคคा เค•ा เคธंเคšाเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै।

 เค…เคคः เคนเคฎ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि เค•เคฅ्เคฏ, เคšเคฐिเคค्เคฐ-เคšिเคค्เคฐเคฃ, เค˜เคŸเคจाเค•्เคฐเคฎ, เคชเคฐिเคตेเคถ เค•ी เคฆृเคท्เคŸि ‘เคนเคฎ เคนเคถเคฎเคค’ เคตिเคถिเคท्เคŸ เค‰เคฒ्เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै। เคจिःเคธंเคฆेเคน เคนिเคจ्เคฆी เค•เคฅा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เค•ृเคท्เคฃा เคธोเคฌเคคी เค•ा เคตिเคถिเคท्เคŸ เคธ्เคฅाเคจ เคนै।

เคธเคจ्เคฆเคฐ्เคญ เคธूเคšी
1- เค†เคฐोเคน, เคญाเค—-1 เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคถैเค•्เคทिเค• เค…เคจुเคธंเคงाเคจ เคชเคฐिเคทเคฆ, (2006) เคถ्เคฐी เค…เคฐเคตिเคจ्เคฆ เคฎाเคฐ्เค—, เคจเคˆ เคฆिเคฒ्เคฒी, (110016), เคชुเคจเคฐ्เคฎुเคฆ्เคฐเคฃ- เค…เค•्เคคूเคฌเคฐ 2019, เคชृเคท्เค  22
2- เคตเคนी, เคชृเคท्เค  -23
3- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 23 
4- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 24
5- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 24
6- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 25
7- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 25
8- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 26 
9- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 27
10- เคตเคนी, เคชृเคท्เค - 28

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।