เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा: เคฌเคš्เคšों เค•ो เคช्เคฏाเคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฆोเคธ्เคค เค…เคง्เคฏाเคชเค•

เคกॉ. เคธुเคจीเคคा

เคธुเคจीเคคा

545, เคธेเค•्เคŸเคฐ-29, เคซเคฐीเคฆाเคฌाเคฆ (เคนเคฐिเคฏाเคฃा), เคชिเคจ-121008
เคšเคฒเคญाเคท: 09910862380

เคฌाเคฒ เคถिเค•्เคทा เคฎें เคเค• เคจเคฏा เคธ्เคตเคช्เคจ เคฆेเค–เคจे เคตाเคฒे เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคฌเคก़े เค…เคจोเค–े เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคนैं। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคชเคนเคฒेเคชเคนเคฒ เคฏเคน เค†เคตाเคœ เคฌुเคฒंเคฆ เค•ी เค•ि เคฌเคš्เคšों เค•ो เคชเคข़ाเคจा เคนै เคคो เค†เคชเค•े เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคฎाँ เค•ी เคคเคฐเคน เคฎเคฎเคคा เค”เคฐ เคฆुเคฒाเคฐ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคฌเคš्เคšों เค•ो เคชเคข़ाเคคे เคธเคฎเคฏ เคกाँเคŸ-เคกเคชเคŸ เค”เคฐ เคกंเคกे เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เคฌเคฐ्เคฌเคฐเคคा เคนै। เคฌเคš्เคšों เค•े เคฒिเค เค…เคชเคจा เคชूเคฐा เคœीเคตเคจ เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เค•เคฐเคคे เคตाเคฒे เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคจे เคเคธी เค…เคจोเค–ी เคถिเค•्เคทा เค•ा เคธ्เคตเคช्เคจ เคนी เคจเคนीं เคฆेเค–ा, เค‰เคธे เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคฎें เคญी เคขाเคฒा। เค—ुเคœเคฐाเคค เคฎे เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคถिเค•्เคทा เค•ी เคเคธी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถाเคฒा เคถुเคฐू เค•ी, เคœिเคธเค•ी เค—ूँเคœ เคธाเคฐे เคฆेเคถ เคจे เคธुเคจी।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคš्เคšे เค•ी เคถिเค•्เคทा เค”เคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคคे เคฅे। เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคœोเคฐ เคฆेเค•เคฐ เค•เคนा เค•ि เคฌเคš्เคšों เค•ो เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคธुเคจाเค•เคฐ เค†เคช เคœो เคช्เคฐเคญाเคต เคชैเคฆा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคตเคน เค•िเคธी เค”เคฐ เคคเคฐเคน เคธे เคธंเคญเคต เคนी เคจเคนीं เคนै। เคฌเคš्เคšों เค•ो เคกंเคกे เค•े เคกเคฐ เคธे เค…เคจเคถाเคธिเคค เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा, เค”เคฐ เคจ เคกाँเคŸ-เคกเคชเคŸเค•เคฐ เค‰เคจ्เคนें เคชเคข़ाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคชเคฐ เคนाँ, เค…เค—เคฐ เค†เคช เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคœเคฐिเค เคฌเคš्เคšों เคฎें เคธंเคธ्เค•ाเคฐ เคกाเคฒेंเค—े เค”เคฐ เค‰เคจ्เคนें เค…เคš्เค›ी เคšीเคœें เคธเคฎเคाเคँเค—े, เคคो เคจ เคธिเคฐ्เคซ เค‰เคจเค•ा เคธाเคฐा เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคฌเคฆเคฒ เคœाเคเค—ा, เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคจเค•ी เคชเคข़ाเคˆ-เคฒिเค–ाเคˆ เคฎें เค‡เคคเคจी เคฐुเคšि เคชैเคฆा เคนो เคœाเคเค—ी เค•ि เค‰เคจ्เคนें เค•เคญी เคชเคข़เคจे เค•े เคฒिเค เค•เคนเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐ เคนी เคจ เคชเคก़ेเค—ी।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा
 (15 เคจเคตเคฎ्เคฌเคฐ 1885 – 23 เคœूเคจ 1939)
เคชเคฐ เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคฌเคš्เคšों เค•े เคฌเคนुเคค เค…เคš्เค›े เคฒेเค–เค• เคญी เคฅे, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคเค• เคธे เคเค• เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं। เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌเคก़ी เคจाเคŸเค•ीเคฏเคคा เค”เคฐ เคฐเคธ เคนै, เคœिเคจ्เคนें เคธुเคจเคคे เคนुเค เคฌเคš्เคšे เค•िเคธी เคœाเคฆू เค•ी เคกोเคฐ เคธे เคฌँเคงे เคธाเคฅ เคฌเคนเคคे เคนैं। เคชเคฐ เค—िเคœुเคญाเคˆ เค‡เคธเคธे เคญी เค…เคงिเค• เค†เคฆเคฐ्เคถ เคฌाเคฒ เค•्เคทिเค•्เคทा เค•ा เคธ्เคตเคช्เคจ เคฆेเค–เคจे เคตाเคฒे เคเคธे เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคธ्เคตเคช्เคจเคฆเคฐ्เคถी เคฅे, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคฆेเคถ เคฎें เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เคœเคฐिเค เคถिเค•्เคทा เคฆेเคจे เค•ा เคฎเคนाเคฎंเคค्เคฐ เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•ो เคฆिเคฏा। เคตे เคเคธे เคฎเคฎเคคाเคฒु เคถिเค•्เคทाเคถाเคธ्เคค्เคฐी เคฅे, เคœिเคจเค•ी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏเคคा เคจे เคนเคฐ เค•िเคธी เค•ो เค…เคšเคฐเคœ เคฎें เคกाเคฒ เคฆिเคฏा। เคนเคœाเคฐों เคฌเคš्เคšे เค‰เคจเค•े เคฎुเคฐीเคฆ เคฅे, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคธे เคœीเคตเคจ เค•े เค…เคจเคฎोเคฒ เคชाเค  เคชเคข़े। เค‡เคธเคฒिเค เค†เคœ เคญी เค‰เคจ्เคนें เคฒोเค— ‘เคฌเคš्เคšों เค•ी เคฎूँเค›ों เคตाเคฒी เคฎाँ’ เค•เคนเค•เคฐ เคช्เคฏाเคฐ เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ เคธे เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคจे เคธिเคฐ्เคซ เคฌाเคฒเคถिเค•्เคทा เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เคนी เคจเคนीं เค•िเค, เคฌเคฒ्เค•ि เค…เคชเคจे เคช्เคฐเคฏोเค—ों เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคเค• เคธुंเคฆเคฐ เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคชुเคธ्เคคเค• เคฒिเค–ी, เคœिเคธे เค†เคœ เคญी เคฌเคก़े-เคฌเคก़े เคถिเค•्เคทाเคถाเคธ्เคค्เคฐी ‘เคฌाเคฒ เคถिเค•्เคทा เค•ी เค—ीเคคा’ เค•เคนเค•เคฐ เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค—ुเคœเคฐाเคค เค•े เค‡เคธ เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคถिเค•्เคทाเคถाเคธ्เคค्เคฐी เค•ी เคฏเคน เคชुเคธ्เคคเค• เคธเคจ् 1932 เคฎें เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคฅी เค”เคฐ เคคเคญी เคธे เค…เคชเคจे เคจเคเคชเคจ เค”เคฐ เคถिเค•्เคทा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคชเคจे เค•्เคฐांเคคिเค•ाเคฐी เคตिเคšाเคฐों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‡เคธเคจे เคธเคญी เค•ा เคง्เคฏाเคจ เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•िเคฏा। เคฎเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฆेเคถ เค•े เค—ांเคงीเคตाเคฆी เคตिเคฆ्เคตाเคจ เค•ाเคถीเคจाเคฅ เคค्เคฐिเคตेเคฆी เคจे เคฌเคก़े เคงैเคฐ्เคฏ เคธे เค‡เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เค•ा เค—ुเคœเคฐाเคคी เคธे เคนिंเคฆी เคฎें เคเคธा เค…เคจुเคตाเคฆ เค•िเคฏा, เคœो เคฎूเคฒ เคœैเคธा เคนी เค†เคธ्เคตाเคฆ เคฆेเคคा เคนै। เคฏเคน เคชुเคธ्เคคเค• เคธเคฎเคฏ เคฌीเคคเคจे เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค‡เคคเคจी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนुเคˆ เค•ि เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคชुเคธ्เคคเค• เคจ्เคฏाเคธ เคจे 1991 เคฎें เค‡เคธเค•ा เคชเคนเคฒा เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเคฏा। เคคเคฌ เคธे เคธเคจ् 2011 เคคเค• เค‡เคธเค•े เค…เค ाเคฐเคน เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคนो เคšुเค•े เคนैं।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ी เคฏเคน เคชुเคธ्เคคเค• เคเคธे เคธเคญी เคถिเค•्เคทाเค•เคฐ्เคฎिเคฏों เค•े เคฒिเค เคœो เคฌเคš्เคšों เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เคจเคฏा เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เค‰เคจ्เคนें เคฌเคธ्เคคे เค•े เคฌोเค เคธे, เคœ्เคžाเคจ เค•े เค…เคคिเคฐेเค• เคธे เคฎुเค•्เคคि เคฆिเคฒाเคจे เค•ी เคฌेเคšैเคจी เคฎเคนเคธूเคธ เค•เคฐเคคे เคนैं, เคเค• เคฆिเค—्เคฆเคฐ्เคถเค• เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนै। เค—िเคœुเคญाเคˆ เค…เคš्เค›ी เคคเคฐเคน เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคธเคš्เคšा เคœ्เคžाเคจ เคตเคน เคนै, เคœिเคธे เคฌเคš्เคšे เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคนृเคฆเคฏंเค—เคฎ เค•เคฐ เคฒेเคคे เคนैं। เคœเคฌเคฐเคฆเคธ्เคคी เค ूँเคธा เค—เคฏा เคœ्เคžाเคจ เคคो เคŠเคฌ เค”เคฐ เค…เคชเคš เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคฌเคš्เคšों เค•े เค•ोเคฎเคฒ เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคชเคฐ เคฆुเคท्เคช्เคฐเคญाเคต เคกाเคฒเคคा เคนै।

เค‡เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เค•ो เคชเคข़เคจे เค•े เคฌाเคฆ เคถिเค•्เคทा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคจเค เคขंเค— เคธे เคธोเคšเคจे-เคตिเคšाเคฐเคจे เคตाเคฒे เคธเคญी เคฒोเค—ों เค•ो เคเค• เคนाเคฐ्เคฆिเค• เค–ुเคถी เค”เคฐ เคธंเคคोเคท เคคो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนोเคคा เคนी เคนै เค•ि เคนाँ, เคเค• เคเคธा เคญी เคฐाเคธ्เคคा เคนो เคธเค•เคคा เคนै, เคœो เคฎाเคธूเคฎ เคฌเคš्เคšों เค•ी เคฎाเคธूเคฎिเคฏเคค เคฌเคšाเค เคฐเค– เคธเค•े, เค‰เคจเค•ी เคนเคฐ เคชเคฒ เค•ी เคœिเคœ्เคžाเคธु เคตृเคค्เคคि เค•ो เคธंเคคुเคท्เคŸ เค•เคฐ เคธเค•े เค”เคฐ เคฌเค—ैเคฐ เค‰เคจ เคชเคฐ เค•्เคฐोเคงिเคค เคนुเค, เคฏा เคฌเค—ैเคฐ เค•िเคธी เคถाเคฐीเคฐिเค• เคฆंเคก เค•े, เค‰เคจเค•ी เค…เคคि เคธเค•्เคฐिเคฏเคคा เค•ो เคธเคนी เคฆिเคถा เคฎें เคฎोเคก़ เคธเค•े।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เค•ा เคฎाเคจเคจा เคฅा เค•ि เคถिเค•्เคทा เคคो เค†เคจंเคฆ เค•ी เคตเคธ्เคคु เคนै। เค‰เคธเค•ा เคญเคฒा เคถाเคฐीเคฐिเค• เคฆंเคก เคธे เค•्เคฏा เคตाเคธ्เคคा? เคชเคฐ เคฆुเคฐ्เคญाเค—्เคฏ เคธे เคถिเค•्เคทा เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคฌเคš्เคšों เค•ो เคถाเคฐीเคฐिเค• เคฆंเคก เคฆेเคจे เค•ा เคคเคฐीเค•ा เค•เคฎोเคฌेเคถ เค†เคœ เคญी เคšเคฒ เคฐเคนा เคนै, เคœो เคจ เคธिเคฐ्เคซ เคฌเคš्เคšों เค•ो เค•ुंเค िเคค เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เค‰เคจเคฎें เคฌเคฆเคฒे เค•ी เคญाเคตเคจा เค”เคฐ เคฎाเคฐเคชीเคŸ เค•ी เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคญी เคชैเคฆा เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै। เคฌเคก़े-เคฌเคก़े เคจाเคฎी เคธ्เค•ूเคฒों เค•ी เคฎเคนँเค—ी เคถिเค•्เคทा เค”เคฐ เคชเคข़ाเคˆ เค•े เคคाเคฎเคाเคฎ เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ, เคฏเคน เคธเคนी เคถिเค•्เคทा เค•ा เค…เคญाเคต เคนी เคนै, เคœो เคฌเคš्เคšों เคฎें เค•्เคฐोเคง เค”เคฐ เค…เคธुเคฐเค•्เคทा เค•ी เคญाเคตเคจा เคชैเคฆा เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै। เคช्เคฏाเคฐ เค”เคฐ เค•ोเคฎเคฒเคคा เคธे เคชเคข़ाเคจे เค•ी เคฌเคœाเคฏ, เคเค• เค…เคจुเคšिเคค เคช्เคฐเคคिเคธ्เคชเคฐ्เคงा เคชैเคฆा เค•เคฐเค•े, เคนเคฎ เค‰เคจ्เคนें เคเค• เคคเคฐเคน เค•ी เคนिंเคธा เคนी เคธिเค–ा เคฐเคนे เคนैं। เคเคธी เคชเคข़ाเคˆ เคธे เคตे เคฒเค—ाเคคाเคฐ เค‰เคฆ्เคงเคค เคฌเคจ เคฐเคนे เคนैं, เคคाเค•ि เคตे เค…เคชเคจे เค…เคชเคฎाเคจ เค•ा เคคुเคฐंเคค เคฌเคฆเคฒा เคฒे เคธเค•ें।

เค…เค—เคฐ เคฌเคš्เคšों เค•ो เคธเคนी เคถिเค•्เคทा เคฎिเคฒे, เค•ोเคˆ เคช्เคฏाเคฐ เคธे เค‰เคจ्เคนें เคชเคข़ाเคจे เคตाเคฒा เคนो, เคคो เคเคธी เคฌुเคฐाเค‡เคฏाँ เคชเคจเคช เคนी เคจเคนीं เคธเค•เคคीं।
‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคœैเคธा เค•ि เคจाเคฎ เคธे เคนी เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนै, เคถिเค•्เคทा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคเค• เคฎเคฎเคคाเคฒु เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ा เคธเคชเคจा เคนी เคนै। เคฌเคนुเคค เคช्เคฏाเคฐा, เคฌเคนुเคค เค†เคน्เคฒाเคฆเค•ाเคฐी เคธเคชเคจा, เคœिเคธเค•ी เคนเคฎ เคธเคฌ เค•ाเคฎเคจा เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เค•ाเคถ, เคเคธा เคนो เคชाเคคा! เค—िเคœुเคญाเคˆ เคจे เค‡เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคฌเคš्เคšों เค•े เคธाเคฅ เค–ेเคฒเคคे เคนुเค, เค•เคนाเคจी เคธुเคจाเคคे เคนुเค, เคฎिเคŸ्เคŸी เค•े เค–िเคฒौเคจे เคฌเคจाเคคे เคนुเค เคเค• เคเคธे เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เคนै เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•े เคเคธे เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เค‰เคธเคฎें เคเคธे เคชिเคฐोเคฏा เคนै เค•ि เคตเคน เค•ोเคฐा เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ เคจ เคนोเค•เคฐ, เคนเคฎाเคฐी เค•ाเคฎเคจाเคชूเคฐ्เคคि เค•ा เคธाเค•ाเคฐ เคฐूเคช เคฒे เคฒेเคคी เคนै।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ी ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคฌเคนुเคค เคนी เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เคชुเคธ्เคคเค• เคนै। เคเค• เคธाँเคธ เคฎें เคชเคข़ เคœाเคจे เคตाเคฒी। เคฌเคฐเคธों เคธे เคฏเคน เค˜เคฐ เคฎें เคฅी, เคชเคฐ เคชเคนเคฒे เค•เคญी เคชเคข़เคจे เค•ी เคซुเคฐเคธเคค เคนी เคจ เคฎिเคฒी। เคถाเคฏเคฆ เค‡เคธเคฒिเค เคญी, เค•ि เคฏเคน เค›ोเคŸी เคธी เคชुเคธ्เคคเค• เคฌเคก़े-เคฌเคก़े เคชोเคฅों เคฎें เคฆเคฌी เคนुเคˆ เคฅी। เคคो เคจเคœเคฐเค…ंเคฆाเคœ เคนोเคคी เคฐเคนी। เค…เคญी เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เคชเคนเคฒे เคนी เค…เคชเคจे เคชเคข़เคจे เค•े เคต्เคฏเคธเคจ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ोเคˆ เคจเคˆ เคชुเคธ्เคคเค• เคฆेเค– เคฐเคนी เคฅी เค•ि เคจเคˆ-เคชुเคฐाเคจी เค•िเคคाเคฌों เค”เคฐ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เค•े เคฌीเคš เคฆเคฌी เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เค•ी ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคฆिเค–ाเคˆ เคชเคก़ी। เคจाเคฎ เคคो เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ा เคฌเคนुเคค เคฌाเคฐ เคธुเคจा เคนै, เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เคจाเคฎ เค†เคคे เคนी เคฎเคจ เคฎें เคฌเคš्เคšों เค•े เคฎाเคฎा เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ी เคช्เคฏाเคฐी เคธी เคคเคธเคตीเคฐ เค–िंเคš เค†เคคी เคนै, เคœो เคฌเคš्เคšों เค•ो เคฎเคœेเคฆाเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคธुเคจाเคฏा เค•เคฐเคคे เคนैं। เคชเคฐ ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़ी เคคो เคฎเคจ เคฎें เคจเค เคตिเคšाเคฐ เค”เคฐ เคšिंเคคเคจ เค•ी เค–िเคก़เค•िเคฏाँ เคนी เค–ुเคฒเคคी เคšเคฒी เค—เคˆं। เคฒเค—ा, เคฌाเคฒ เคถिเค•्เคทा เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคคाเคœा เคตिเคšाเคฐों เค•े เค‡เคธ เคोंเค•े เคจे เคฎुเคे เคญीเคคเคฐ-เคฌाเคนเคฐ เคธे เคฌเคฆเคฒ เคฆिเคฏा เคนै।

เคเค• เค›ोเคŸी เคธी เคชुเคธ्เคคเค• เคญी เค•्เคฏा เคœाเคฆू เค•เคฐ เคธเค•เคคी เคนै, เค‡เคธे เคœाเคจเคจा เคนो, เคคो เคฎैं เค•เคนूँเค—ी, เค•ि เคซुเคฐ्เคธเคค เคฎिเคฒे เคคो เค†เคช เคญी เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เค•ी เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคชเคข़ें। เคฌाเคฒ เคถिเค•्เคทा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคเคธी เคฐोเคšเค• เคชुเคธ्เคคเค• เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•ोเคˆ เค”เคฐ เคนो। 
*

เคšเคฒिเค, เค…เคฌ เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคœी เค•े ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เค”เคฐ เค‡เคธ เคชुเคธ्เคคเค• เค•े เคœाเคฆुเคˆ เคช्เคฐเคญाเคต เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคœाเค।
เค…เคธเคฒ เคฎें, ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เค•เคนाเคจी เคนै เคเค• เคเคธे เคช्เคฐเคฏोเค—เคถीเคฒ เคถिเค•्เคทเค• เค•ी, เคœो เคเค• เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เคชाเค เคถाเคฒा เคฎें เคšौเคฅी เค•เค•्เคทा เคฎें เคชเคข़ाเคจे เค†เคคा เคนै। เคชเคนเคฒे เคนी เคฆिเคจ เคฎें เค‰เคธเค•े เคฎเคจ เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•ी เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคถैเคฒी เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค‰เคฆाเคธीเคจเคคा เคนै। เคตเคน เค•ुเค› เคจเคฏा เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนै। เค‰เคธे เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคชเคธंเคฆ เคจเคนीं เค•ि เคชเคนเคฒे เคฆिเคจ เคธे เคนी เค•เค•्เคทा เคฎें เค˜ुเคธे, เคนाเคœिเคฐी เคฒी เค”เคฐ เคซिเคฐ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เค•ा เคชเคนเคฒा เคชाเค  เคถुเคฐू। เค‰เคธเค•ी เคงाเคฐเคฃा เคนै เค•ि เคชเคนเคฒे เคฌเคš्เคšों เคธे เค…เคš्เค›े เคธे เคชเคฐเคšเคจा เคšाเคนिเค, เค…เคชเคฐिเคšเคฏ เค•ी เคฆीเคตाเคฐ เคŸूเคŸเคจी เคšाเคนिเค। เคชเคข़ाเคจा-เคฒिเค–ाเคจा เคคो เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคนी เคนो เคธเค•เคคा เคนै।

เค–ैเคฐ, เคชเคนเคฒे เคฆिเคจ เค‡เคธ เคจเค เคช्เคฐเคฏोเค—เคตाเคฆी เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค เคถांเคคिเคชाเค  เคธे เคนोเคคी เคนै। เค…เคฌ เคšौเคฅी เค•เค•्เคทा เค•े เคฌเคš्เคšे เคชเคนเคฒे เคฆिเคจ เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ी เค•เค•्เคทा เคฎें เคšुเคช เค•्เคฏों เคฌैเค เคจे เคฒเค—े? เคŠเคชเคฐ เคธे เคเคธे เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคธे, เคœिเคธเคฎें เคœเคฐा เคญी เคฐौเคฌ เคจเคนीं เคนै। เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคธเคšเคฎुเคš เคฌเคก़ी เคฎुเคธीเคฌเคค เคนो เค—เคˆ। เค—िเคœुเคญाเคˆ เคจे เค‡เคธ เคฆृเคถ्เคฏ เค•ा เคฌเคนुเคค เคนी เคธुंเคฆเคฐ เคšिเคค्เคฐ เค–ींเคšा เคนै—

“เคฒเคก़เค•ों เคฎें เคธे เค•ोเคˆ เคŠँ-เคŠँ เค•เคฐเคจे เคฒเค—ा, เค•ोเคˆ เคนाเคŠ-เคนाเคŠ เค•เคฐเคจे เคฒเค—ा เคคो เค•ोเคˆ เคงเคฎाเคงเคฎ เคชैเคฐ เคชเคŸเค•เคจे เคฒเค—ा। เค‡เคคเคจे เคฎें เคเค• เคจे เคคाเคฒी เคฌเคœाเคˆ เค”เคฐ เคธเคฌ เคคाเคฒी เคฌเคœाเคจे เคฒเค—े। เคซिเคฐ เค•ोเคˆ เคนँเคธा เค”เคฐ เคนँเคธी เค‰เคก़เคจे เคฒเค—ी। เคฎैं เค–िเคธिเคฏा เค—เคฏा।”

เคชเคนเคฒे เคฆिเคจ เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ा เคฏเคน เคช्เคฐเคฏोเค— เคคो เคธเคซเคฒ เคจเคนीं เคนुเค†। เคชเคฐ เค…เค—เคฒे เคฆिเคจ เค•เค•्เคทा เคฎें เคœाเคจे เคชเคฐ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคจे เค•เคนा, “เค•เคนाเคจी เคธुเคจोเค—े?” เค”เคฐ เคฏเคน เคธुเคจเคคे เคนी เคธเคฌ เคฌเคš्เคšे เค–ुเคถ เคนो เค—เค, เค‰เคธเค•े เค†เคธเคชाเคธ เค˜ेเคฐा เคฌเคจाเค•เคฐ เคฌैเค  เค—เค। เคฅोเคก़ी เคนी เคฆेเคฐ เคฎें เคเค•เคฆเคฎ เคชूเคฐी เค•เค•्เคทा เคเค•ाเค—्เคฐเคšिเคค्เคค เคนोเค•เคฐ เค•เคนाเคจी เคธुเคจ เคฐเคนी เคฅी। เค•เคนाเคจी เคญी เคฐाเคœा-เคฐाเคจी, เค‰เคจเค•े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค”เคฐ เคฐाเคœเค•ुเคฎाเคฐों เค•े เคตिเคšिเคค्เคฐ เค•ाเคฐเคจाเคฎों เค•ी। เคฏाเคจी เค‡เคคเคจी เคฒंเคฌी เค•ि เคœिเคธเค•ा เค•ोเคˆ เค“เคฐ-เค›ोเคฐ เคจเคนीं। เคชเคฐ เคฌเคš्เคšे เคนैं เค•ि เคเค•เคŸเค• เคธुเคจ เคฐเคนे เคนैं, เคจ เคญूเค– เคจ เคช्เคฏाเคธ, เคจ เค›ुเคŸ्เคŸी เค•ा เคนोเคถ। เค›ुเคŸ्เคŸी เค•ी เค˜ंเคŸी เคฌเคœเคจे เคชเคฐ เคญी เคธเคฌเค•ा เคเค• เคนी เค†เค—्เคฐเคน, “เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคœी, เค•เคนाเคจी เคชूเคฐी เค•ीเคœिเค เคจ!” เค•िเคธी เคฌเคš्เคšे เค•ा เค˜เคฐ เคœाเคจे เค•ा เคฎเคจ เคนी เคจ เคนो।

เคตाเคน, เค•เคฎाเคฒ เคนै เคญाเคˆ, เคฎเคจ เค•เคฐเคคा เคนै, เคเคธा เคธ्เค•ूเคฒ เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคนเคฎें เคญी เคฎिเคฒा เคนोเคคा เคคो เค•िเคคเคจे เคฎเคœे เค†เคคे। เคฎेเคฐी เคฌเคนुเคค เคธी เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เคธเคนेเคฒिเคฏाँ เคธ्เค•ूเคฒ เค•ी เคฎाเคฐ เค•े เคกเคฐ เคธे เคธ्เค•ूเคฒ เค•ा เคฎुँเคน เคนी เคจเคนीं เคฆेเค– เคชाเคˆं। เคตे เค…เค—เคฐ เคเคธा เคธ्เค•ूเคฒ, เคเคธे เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคชाเคคीं เคคो เค†เคœ เค•्เคฏा เคตे เค…เคจเคชเคข़ เคนोเคคीं?

เค—िเคœुเคญाเคˆ เคธ्เคตเคฏं เคญी เคฌเคš्เคšों เคชเคฐ เค•เคนाเคจी เค•े เคœाเคฆुเคˆ เค…เคธเคฐ เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคฌเคก़े เคธुंเคฆเคฐ เคขंเค— เคธे เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตे เค•เคนเคคे เคนैं, “เคชเคนเคฒे เคฆिเคจ เคœो เคฎेเคฐी เคธुเคจเคคे เคคเค• เคจเคนीं เคฅे เค”เคฐ เคœो เคนा-เคนा, เคนी-เคนी เค•เคฐเค•े เคฎेเคฐी เค–िเคฒ्เคฒी เค‰เคก़ा เคฐเคนे เคฅे, เคตे เคนी เคœเคฌ เคธे เค•เคนाเคจी เคธुเคจเคจे เค•ो เคฎिเคฒी เคนै, เคคเคฌ เคธे เคถांเคค เคฌเคจ เค—เค เคนैं। เคฎेเคฐी เค“เคฐ เคช्เคฐेเคฎ เคธे เคฆेเค–เคคे เคนैं। เคฎेเคฐा เค•เคนा เคธुเคจเคคे เคนैं। เคฎैं เคœैเคธा เค•เคนเคคा เคนूँ, เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌैเค เคคे เคนैं। ‘เคšुเคช เคฐเคนो, เค—เคก़เคฌเคก़ เคฎเคค เค•เคฐो’ เคคो เคฎुเคे เค•เคญी เค•เคนเคจा เคนी เคจเคนीं เคชเคก़เคคा เค”เคฐ เค•เค•्เคทा เคฎें เคธे เคจिเค•ाเคฒเคจे เคชเคฐ เคญी เคจเคนीं เคจिเค•เคฒเคคे।”

เคฏों เค—िเคœुเคญाเคˆ เค…เคชเคจे เค…เคจोเค–े เคช्เคฐเคฏोเค—เคถीเคฒ เคฎाเคธ्เคŸเคฐ เค•े เคœเคฐिเค เค•เคนाเคจी เค•े เคธूเคค्เคฐ เคธे เค…เคชเคจे เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅिเคฏों เคธे เคเค• เค…เคŸूเคŸ เคฌंเคงเคจ เคฎें เคฌँเคง เคœाเคคे เคนैं। เค•เคนाเคจी เคฆ्เคตाเคฐा เคนी เคซिเคฐ เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เคฌाเคคें เคนोเคคी เคนैं, เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคฌाเคคें เคนोเคคी เคนैं, เคฏाเคจी เค•เคนाเคจी, เค•เคตिเคคा, เคจाเคŸเค•, เคเค•ांเค•ी เค•ी। เคชเคฐ เคต्เคฏाเค•เคฐเคฃ...? เคตเคน เคฌเคš्เคšों เค•ो เค•ैเคธे เคชเคข़ाเคฏा เคœाเค? เคฌเคนुเคค เคธे เคฌเคš्เคšों เค•ो เคคो เคตเคน เคนौเค† เคนी เคฒเค—เคคा เคนै। 
เคชเคฐ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค”เคฐ เคฌเคš्เคšों เค•ा เคฏเคน เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคธंเคตाเคฆ เคฌเคจा, เคคो เคซिเคฐ เคธीเคงे-เคธीเคงे เคต्เคฏाเค•เคฐเคฃ เคธिเค–ाเคจे เค•ी เคเค• เคฌเคนुเคค เคนी เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคชเคฆ्เคงเคคि เคญी เคจिเค•เคฒ เค†เคคी เคนै। เค”เคฐ เคธเคตाเคฒ-เคœเคตाเคฌ เคญी เคฌเคก़े เคฎเคœेเคฆाเคฐ। เคญเคˆ, เคธिंเคน เค•ी เคธ्เคค्เคฐी เค•ौเคจ เคนुเคˆ? เคธिंเคนเคจी। เคซिเคฐ เคเคธे เคนी เคฌเค•เคฐा, เคฌเค•เคฐी เค†เคฆि เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคธाเคฎเคจे เค† เคœाเคคे เคนैं। เคฌเคš्เคšों เคธे เคนी เคธाเคฐा เค•ुเค› เคจिเค•เคฒเคตाเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคต्เคฏाเค•เคฐเคฃ เคญी เค‡เคคเคจे เค†เคจंเคฆเคฆाเคฏเค• เคขंเค— เคธे เคชเคข़ाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै, เคฏเคน เค—िเคœुเคญाเคˆ เคธे เคธीเค–ा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เคธ्เค•ूเคฒ เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคธिเคฐ्เคซ เคชाเค ्เคฏเคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़ा เคฆेเคจा เคนी เคจเคนीं เคนै। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคถिเค•्เคทा เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคฌเคš्เคšों เค•े เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคตिเค•ाเคธ เคชเคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจा เคนै। เค‰เคจเค•ी เคถाเคฐीเคฐिเค• เคธเคซाเคˆ, เคจाเค–ूเคจ, เคฌाเคฒ, เค•เคชเคก़े, เคฎुँเคน-เคนाเคฅ เคธเคฌ เคธाเคซ-เคธुเคฅเคฐे เคฐเค–เคจा। เคธिเคฐ्เคซ เค…เคชเคจी เคนी เคธเคซाเคˆ เคจเคนीं, เคฌเคฒ्เค•ि เคชूเคฐे เคธ्เค•ूเคฒ เค•ी เคญी เคธเคซाเคˆ เค•ी เค“เคฐ เคง्เคฏाเคจ เคฆेเคจा เค†เคฆि เคญी เคถिเค•्เคทा เค•ा เคนी เคเค• เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค…ंเค— เคนै।

เคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़เคคे เคนुเค เคฌเคฐाเคฌเคฐ เค–เคฏाเคฒ เค† เคฐเคนा เคฅा เค•ि เค†เคœ เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•ैเคธी เคนो เค—เคˆ เคนै? เคฏเคน เคธिเคฐ्เคซ เคชाเค ्เคฏ เคชुเคธ्เคคเค•ों เค•ी เคฐเคŸाเคˆ เคคเค• เคธीเคฎिเคค เคนो เค—เคˆ เคนै। เคจ เคธिเคฐ्เคซ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคเคธा เค•เคฐเคคे เคนैं, เคฌเคฒ्เค•ि เค…เคญिเคญाเคตเค• เคญी เค‡เคธी เคฌाเคค เค•ा เคจिเคฐंเคคเคฐ เคฆเคฌाเคต เคฌเคจाเคคे เคนैं, เคœिเคธเคธे เคฌเคš्เคšों เค•ा เคเค•ांเค—ी เคตिเค•ाเคธ เคนोเคคा เคนै। เค‡เคฎ्เคคिเคนाเคจ เคฎें เคœ्เคฏाเคฆा เคจंเคฌเคฐ เคนाเคธिเคฒ เค•เคฐเคจे เค•े เคชीเค›े เคœो เค–ींเคšเคคाเคจ เคšเคฒเคคी เคนै, เค‰เคธเค•ा เคญी เค—िเคœुเคญाเคˆ เคตिเคฐोเคง เค•เคฐเคคे เคนैं। เคนाँ, เคฌเคš्เคšों เคธे เคœो เค—เคฒเคคिเคฏाँ เคนोเคคी เคนैं, เค‰เคจเค•े เคธुเคงाเคฐ เค•ी เค“เคฐ เค‰เคจเค•ा เคชूเคฐा เคง्เคฏाเคจ เคฐเคนเคคा เคนै।

เคถिเค•्เคทा เคฎें เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค•े เค•ुเค› เค”เคฐ เคฆिเคฒเคšเคธ्เคช เคคเคฐीเค•े เคญी เคนैं। เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เค•े เคฒिเค, เคฌเคš्เคšों เคฎें เค•เคฒा เค•े เคชเคคि เคฐुเคšि เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐเคจा, เคšिเคค्เคฐ เคฌเคจाเคจा, เคฒोเค•เค—ीเคค เคธिเค–ाเคจा, เคธुเคจเคจा, เคฌเคš्เคšों เค•ो เคนी เคชाเคค्เคฐ เคฌเคจाเค•เคฐ เค•เคนाเคจी เค•ा เคจाเคŸ्เคฏ เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เค•เคฐเคตाเคจा, เคตเค—ैเคฐเคน-เคตเค—ैเคฐเคน।

เค‡เคธ เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•े เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค•े เคฆौเคฐाเคจ เคฆूเคธเคฐे เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•ी เค•्เคฏा เคช्เคฐเคคिเค•्เคฐिเคฏा เคนोเคคी เคนै, เค‡เคธเค•ा เคญी เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคข़िเคฏा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เค…เคธเคฒ เคฎें เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ी เคช्เคฐเคฏोเค—เคถीเคฒเคคा เคธे เคธเคฌเคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคฆूเคธเคฐे เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•ो เคนी เคนै। เค•ैเคธे เคฆूเคธเคฐे เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค‡เคธ เคจเค เคช्เคฐเคฏोเค—เคถीเคฒ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคธे เคˆเคฐ्เคท्เคฏा เค•เคฐเคคे เคนैं, เค•्เคฏा-เค•्เคฏा เค•เคŸूเค•्เคคिเคฏाँ เค‰เคธเค•े เค–िเคฒाเคซ เคนเคตा เคฎें เคคैเคฐเคคी เคนैं, เค‡เคธเค•ा เคฌเคก़ा เคนी เคœीเคตंเคค เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคถिเค•्เคทเค• เค…เค•เคธเคฐ เคฏเคน เค•เคนเค•เคฐ เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•ा เคฎเคœाเค• เค‰เคก़ाเคคे เคฅे—

“เคฏे เคฎเคนाเคถเคฏ เคคो เคฐोเคœ เคเค• เคจเคฏा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฏे เคนเคฎें เค…เคชเคจे เค›ाเคค्เคฐों เค•ो เคธुเค– เคธे เคชเคข़ाเคจे เคญी เคฆेंเค—े เคฏा เคจเคนीं? เค‡เคจ्เคนें เคชเคฐเคตाเคน เคนी เค•्เคฏा เคนै? เคฏे เค‡เคธ เคช्เคฐเคฏोเค— เคฎें เคธเคซเคฒ เคนो เค—เค เคคो เคธाเคนเคฌ, เคนเคฎเคธे เคญी เค•เคนेंเค—े เค•ि เคฒो, เค•เคฐो เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค”เคฐ เค‰เคธ เคคเคฐเคน, เค”เคฐ เคฏเคฆि เคธเคซเคฒ เคจ เคนुเค เคคो เค…เคชเคจा เคฌोเคฐिเคฏा-เคฌिเคธ्เคคเคฐ เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒ เคฆेंเค—े।”

เคฒेเค•िเคจ เคชเคฐीเค•्เคทा เคชเคฐिเคฃाเคฎ เค†เคฏा, เคคो เคธเคฌ เค•ुเค› เค‰เคฒเคŸ เค—เคฏा। เคกाเคฏเคฐेเค•्เคŸเคฐ เคธाเคนเคฌ เคจเค เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•े เคช्เคฐเคฏोเค—ों เคธे เคฌเคนुเคค เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนुเค। เค‰เคจเค•ी เคญเคฐเคชूเคฐ เคธเคฐाเคนเคจा เค•เคฐเคคे เคนुเค เคตे เค•เคนเคคे เคนैं—

“...เคฏे เคธเคœ्เคœเคจ เคเค• เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคšौเคฅी เค•เค•्เคทा เคฎें เคถिเค•्เคทा เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจे เคนेเคคु เคฎेเคฐे เคชाเคธ เค†เค เคฅे। เคฎैंเคจे เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค‡เคจ्เคนें เคเค• เคชเคข़ा-เคฒिเค–ा เคฎूเคฐ्เค– เคนी เคธเคฎเคा เคฅा। เคฎैंเคจे เคฏเคน เคธोเคšเค•เคฐ เค‡เคจ्เคนें เค…เคจुเคฎเคคि เคฆी เคฅी เค•ि เค‡เคจเค•े เคœैเคธे เคฌเคนुเคคेเคฐे เคชเคก़े เคนैं เคœो เค•เคธौเคŸी เคชเคฐ เค•เคธे เคœाเคจे เคชเคฐ เคญाเค— เค–เคก़े เคนोเคคे เคนैं। เคฎुเคे เค•เคนเคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคฎैं เค‡เคจเคฎें เคตिเคถ्เคตाเคธ เคจเคนीं เค•เคฐเคคा เคฅा। เคฒेเค•िเคจ เค…เคฌ เคฎैं เคธเคนเคฐ्เคท เคธ्เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคคा เคนूँ เค•ि เค‡เคจเค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคฌเคนुเคค เคธเคซเคฒ เคนुเค เคนैं। เคฎेเคฐे เคตिเคšाเคฐों เคฎें เคญी เค‡เคจ्เคนोंเคจे เคญाเคฐी เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै เค”เคฐ เค†เคœ เค…เคชเคจे เค…ंเคคःเค•เคฐเคฃ เคฎें เคฎुเคे เคฏเคน เคง्เคตเคจि เคธुเคจाเคˆ เคชเคก़ เคฐเคนी เคนै เค•ि เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เคชाเค เคถाเคฒा เค•े เค‡เคธ เคชुเคฐाเคจे เคขเคฐ्เคฐे เค•ा เค…เคฌ เคถीเค˜ เคนी เค…ंเคค เคนोเค—ा। เคนเคฎाเคฐे เคœैเคธे เคถिเค•्เคทเค•ों เค”เคฐ เค…เคงिเค•ाเคฐिเคฏों เค•ो เค…เคฌ เคฐाเคœी-เค–ुเคถी เคฐुเค–เคธเคค เคฒेเค•เคฐ เคจเคˆ เคชीเคข़ी เค•े เคถिเค•्เคทाเคถाเคธ्เคค्เคฐिเคฏों เค”เคฐ เค•เคฒ्เคชเคจाเคถीเคฒ เคตिเคšाเคฐเค•ों เค•ो เค…เคชเคจा เคธ्เคฅाเคจ เคธौंเคช เคฆेเคจा เคšाเคนिเค।”
*

เค•ुเคฒ เคฎिเคฒाเค•เคฐ ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคฌเคš्เคšों เค•ी เคถिเค•्เคทा เคธे เคœुเคก़े เคนเคฐ เคต्เคฏเค•्เคคि เค•े เคฒिเค เคเค• เค…เคค्เคฏंเคค เคชเค เคจीเคฏ เคชुเคธ्เคคเค• เคนै। เค†ँเค–ें เค–ोเคฒ เคฆेเคจे เคตाเคฒी। เคฎैंเคจे เคคो เค‡เคธे เคเค• เคนी เคฌैเค เค• เคฎें เคชเคข़ा เคนै เค”เคฐ เคธुเคฌเคน เคถुเคฐू เค•เคฐเคจे เค•े เคฌाเคฆ, เคถाเคฎ เคคเค• เค–เคค्เคฎ เค•เคฐเค•े เคนी เค›ोเคก़ा। เค‡เคธे เคชเคข़เคจे เค•े เคฌाเคฆ เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคเค• เค…เคฒเค— เคคเคฐเคน เค•ा เค†เคน्เคฒाเคฆ, เคเค• เค…เคจोเค–ी เค–ुเคถी เค•ी เคฒเคนเคฐ เคคैเคฐเคคी เคฐเคนी। เคฏเคน เคเค• เคฌเคข़िเคฏा เคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़ เคฒेเคจे เค•ी เค—เคนเคฐी เคคृเคช्เคคि เคนी เคคो เคฅी।

เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เคฌเคฐเคธों เคชเคนเคฒे เคธ्เคตเคฏं เคนเคฎ เคฒोเค—ों เคจे เคเค• เคธाเคฒ เคคเค• เคถ्เคฐเคฎिเค• เคฌเคธ्เคคी เคฎें ‘เคชเคนเคฒा เค•เคฆเคฎ’ เคจाเคฎ เคธे เคธ्เค•ूเคฒ เคšเคฒाเคฏा เคฅा, เค‰เคธเค•ी เคฏाเคฆ เคซिเคฐ เคธे เคคाเคœा เคนो เค—เคˆ। เคฌเคš्เคšों เค•ो เค•เคนाเคจिเคฏाँ-เค•เคตिเคคाเคँ เคธुเคจाเคคे เคนुเค, เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคชเคข़ाเคˆ-เคฒिเค–ाเคˆ เค•ा เค†เคจंเคฆ เค•्เคฏा เคนोเคคा เคนै, เคฏเคน เคนเคฎ เคฒोเค—ों เคจे เค–ुเคฆ เคฎเคนเคธूเคธ เค•िเคฏा เคฅा।

เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ी ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़เคคे เคนुเค, เค‰เคธ เคธ्เค•ूเคฒ เค•े เคธเคญी เคฌเคš्เคšों เค•े เคšेเคนเคฐे เค†ँเค–ों เค•े เค†เค—े เคฌเคฐเคฌเคธ เคคैเคฐเคจे เคฒเค—े। เคตे เคुเค—्เค—ी-เคोंเคชเคก़ी เค•े เคฌเคš्เคšे เคฅे, เคชเคฐ เค‡เคคเคจे เค…เคš्เค›े เค”เคฐ เคช्เคฐเคคिเคญाเคตाเคจ เค•ि เคนเคฎ เคฒोเค— เคฆंเค— เคฅे। เค‰เคจ्เคนें เคฐंเค— เค”เคฐ เคก्เคฐाเค‡ंเค— เคฌुเค•्เคธ เคฆी เค—เคˆं, เคคो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคเคธे เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เคฎเคจเคฎोเคนเค• เคšिเคค्เคฐ เคฌเคจाเค เค•ि เคฆेเค–เค•เคฐ เคนเคฎ เค…เคšเคฐเคœ เคฎें เคฅे। เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ी เค‰เคก़ाเคจ เค‰เคจเคฎें เค•เคฎ เคจ เคฅी। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค‰เคจ्เคนें เค˜เคฐ เค”เคฐ เค†เคธเคชाเคธ เค•े เคชเคฐिเคตेเคถ เคชเคฐ เค•ुเค› เคฒिเค–เคจे เค•े เคฒिเค เค•เคนा เค—เคฏा, เคคो เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคฌเคก़े เค…เคฒเค— เคขंเค— เคธे เค…เคจुเคญเคต เคฒिเค–े। เค›ोเคŸी-เค›ोเคŸी เคฌाเคคें, เคฒेเค•िเคจ เคฎเคฐ्เคฎ เค•ो เค›ू เคฒेเคจे เคตाเคฒी। เค‡เคธเคฒिเค เค•ि เค‰เคจ्เคนोंเคจे เค•िเคคाเคฌों เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เคœीเคตเคจ เค•े เค–ुเคฒे เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เคฎें เคถिเค•्เคทा เคนाเคธिเคฒ เค•ी เคฅी। เค—เคฐीเคฌी เคจे เค‰เคจ्เคนें เคช्เคฏाเคฐ เค”เคฐ เคนเคฎเคฆเคฐ्เคฆी เค•ी เคธीเค– เคฆी เคฅी। เค‰เคจเคฎें เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคœाเคจเคจे เค•ी เค‡เคš्เค›ा เคฅी, เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจी เคฌाเคค เค•เคนเคจे เค•ी เคญी।

เคฏे เคเคธे เคฌเคš्เคšे เคฅे เคœो เคธ्เค•ूเคฒों เคฎें เค…เคง्เคฏाเคชเค•ों เค•े เค•เค ोเคฐ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคธे เคกเคฐเค•เคฐ เคญाเค— เค–เคก़े เคนुเค เคฅे। เคชเคฐ เคนเคฎाเคฐे เค–ुเคฒे เคธ्เค•ूเคฒ เคฎें เคคो เคตे เคฌเคก़ा เคฐเคธ เคฒेเคคे เคฅे เค”เคฐ เคฌเคก़े เค‰เคค्เคธाเคน เคธे เค†เคฏा เค•เคฐเคคे เคฅे। เค•เคชเคก़े เคฌเคนुเคค เคธाเคงाเคฐเคฃ, เคฎैเคฒे เคญी, เคชเคฐ เค‰เคจเค•े เคฆिเคฒ เคฌเคก़े เค‰เคœเคฒे เคฅे เค”เคฐ เค†ँเค–ों เคฎें เคšเคฎเค• เคฅी। เคฏเคน เคฎैंเคจे เคฎเคนเคธूเคธ เค•िเคฏा, เคฎเคจुเคœी เคจे เคญी। เค‰เคจ्เคนें เคเค• เคชुเคฐเคธ्เค•ाเคฐ เคฎिเคฒा, เคœिเคธเค•ी เคฐाเคถि เคตे เคฒेเคจा เคจเคนीं เคšाเคนเคคे เคฅे, เค”เคฐ เค‰เคธी เคธे เคฏเคน เคธ्เค•ूเคฒ เคšเคฒा। เคนเคฎाเคฐे เคœीเคตเคจ เค•ा เคฏเคน เคฏाเคฆเค—ाเคฐ เค…เคจुเคญเคต เคฅा, เคœिเคธे ‘เคฆिเคตाเคธ्เคตเคช्เคจ’ เคชเคข़เค•เคฐ เคฎैंเคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคฌเคก़ी เคถिเคฆ्เคฆเคค เคธे เคฏाเคฆ เค•िเคฏा।

เค”เคฐ เคญी เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคนै, เคœो เคฏाเคฆ เค† เคฐเคนा เคนै। เค…เคธเคฒ เคฎें เคถिเค•्เคทเค•, เคฌाเคฒเค• เค”เคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค‡เคจ เคคीเคจों เค•ी เคค्เคฐिเคตेเคฃी เคฌเคนुเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै। เคฌเคš्เคšे เค•ो เค…เคš्เค›ी เคถिเค•्เคทा เคฆेเคจे เค•ा เคฐाเคธ्เคคा เคนी เคฏเคน เคนै เค•ि เค‰เคธे เค…เคš्เค›ा เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคข़เคจे เค•ो เคฆिเคฏा เคœाเค, เคฏा เค…เคš्เค›ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคธुเคจाเคˆ เคœाเคँ। เคคเคฌ เคถिเค•्เคทा เคญाเคฐ เคจเคนीं เคฌเคจเคคी, เคเค• เคฐुเคšिเค•เคฐ เค–ेเคฒ เคนो เคœाเคคी เคนै। เคฌเคš्เคšा เคนเคฐ เค˜เคก़ी เค‰เคธเคธे เคธीเค–เคคा เคนै, เคนเคฐ เคฌाเคค เคธे เคธीเค–เคคा เคนै। เค‡เคธเคธे เคจ เคธिเคฐ्เคซ เคฌाเคฒเค• เค•ा เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคตिเค•ाเคธ เคนोเคคा เคนै, เคฌเคฒ्เค•ि เคธเคฎाเคœ เคฎें เคเค• เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคฌเคฆเคฒाเคต เคจเคœเคฐ เค†เคคा เคนै।

เคฏเคน เค•िเคคเคจे เค†เคจंเคฆ เค•ी เคฌाเคค เคนै เค•ि เค—िเคœुเคญाเคˆ เคฌเคงेเค•ा เคจे เคฌเคฐเคธों เคชเคนเคฒे เคฏเคน เคธ्เคตเคช्เคจ เคฆेเค–ा เคฅा เค”เคฐ เค‡เคธเค•ा เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคฆिเคจोंเคฆिเคจ เคฌเคข़เคคा เคœाเคคा เคนै। เคฌเคนुเคค เคฆिเคจों เคฌाเคฆ เคฎैंเคจे เค•ोเคˆ เคเคธी เคชुเคธ्เคคเค• เคชเคข़ी, เคœिเคธเคจे เคฎुเคे เคฌเคนुเคค เค—เคนเคฐी เคคृเคช्เคคि เคฆी เค”เคฐ เคฎเคจ เคฎें เคจเค เคตिเคšाเคฐों เค•ी เค–िเคก़เค•िเคฏाँ เค–ुเคฒเคจे เคฒเค—ीं। เคฒเค—ा, เคถिเค•्เคทा เคฌเคš्เคšे เค•े เคต्เคฏเค•्เคคिเคค्เคต เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคเค• เค…เคš्เค›े เคธเคฎाเคœ เค•ी เคญी เค†เคงाเคฐเคถिเคฒा เคนै। เคชเคฐ เคตเคน เคถिเค•्เคทा เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคขंเค— เคธे เค•्เคฏों เคจเคนीं เคฆी เคœा เคธเค•เคคी? เคถिเค•्เคทा เค•े เคญाเคฐी เคคाเคฎเคाเคฎ เค•ी เคฌเคœाเคฏ, เคธीเคงे-เคธाเคฆे เค”เคฐ เคธเคฐเคธ เคขंเค— เคธे เคชเคข़ाเคˆ เค•्เคฏों เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी?

เค—िเคœुเคญाเคˆ เค•ा เคฒिเค–ा เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคนै, เคœिเคจเคฎें เค‰เคจเค•ी เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เค—ुเคฒเคฆเคธ्เคคा เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนै, เคชเคฐ เค…เค—เคฐ เค†เคชเคจे เคตเคน เคธเคฌ เคจเคนीं เคชเคข़ा, เคคो เคฏเคน เคเค• เคนी เคชुเคธ्เคคเค• เคนी เค‰เคจ्เคนें เค…เคจंเคค เค•ाเคฒ เคคเค• เค†เคชเค•े เคฆिเคฒ เคฎें เคฌเคธाเค เคฐเค–ेเค—ी।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।