เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคा เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ: เคชुเคธ्เคคเค เคธเคฎीเค्เคทा: เคฆेเคตी เคจाเคเคฐाเคจी
เคช्เคฐเคเคฐ เคเคชเคจ्เคฏाเคธ-เคธเคฎ्เคฐाเค เคถ्เคฐी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคจे เคुเคฆ เคญी เคเคนा เคนै, “เคต्เคฏเค्เคคि เคी เคฌुเคฆ्เคงि เคเคฐ เคเคธเคी เคญाเคตเคจाเคं เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคจेเคตाเคฒी เคฐเคเคจा เคो เคนी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคนเคคे เคนैं” เคตे เคเคे เคเคนเคคे เคนैं ‘เคिเคธ เคฐเคเคจा เคฎें เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคเคฆ्เคाเคเคจ เคนो, เคिเคธเคी เคญाเคทा เคช्เคฐौเฅ เคเคตं เคชเคฐिเคฎाเคฐ्เคिเคค เคเคตं เคธुंเคฆเคฐ เคนो, เคिเคธ เคฎें เคฆिเคฒ เคเคฐ เคฆिเคฎाเฅ เคชเคฐ เค
เคธเคฐ เคกाเคฒเคจे เคा เคुเคฃ เคนो, เคिเคธ เคฎें เคीเคตเคจ เคी เคธเค्เคाเคเคฏाँ เคต्เคฏเค्เคค เคी เคเค เคนों เคตเคนी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคนै।”
เคฆेเคตी เคจाเคเคฐाเคจी |
เคोเค เคญी เคฐเคเคจाเคाเคฐ เคธเคฎเคฏ เคเคฐ เคธเคฎाเค เคธे เคจिเคฐเคชेเค्เคท เคนोเคเคฐ เคฒेเคเคจ เคो เค
ंเคाเคฎ เคคเคฒเค เคชเคนुँเคा เคนी เคจเคนीं เคธเคเคคा। เคाเคฒ เคเคฐ เคชเคฐिเคตेเคถ เคा เคธूเค्เคท्เคฎ เคชाเคฐเคी เคนी เคीเคตंเคค เคฐเคเคจाเคं เคो เคเคจ्เคฎ เคฆे เคธเคเคคा เคนै, เค्เคฏोंเคि เคฐเคเคจा เคा เคเคจ्เคฎ เคถूเคจ्เคฏ เคธे เคจเคนीं เคนुเค เคเคฐเคคा, เค
เคชिเคคु เคธृเคเคจ เคे เคเคฐ्เคญ เคธे เคธृเคท्เคा เคा เคตैเคฏเค्เคคिเค เคเคตं เคธाเคฎाเคिเค เคชเคฐिเคตेเคถ เคธे เคนुเค เคเคฐเคคा เคนै। เคเคฌ เคตैเคฏเค्เคคिเค เคตेเคฆเคจाเคँ เคฒेเคเคจी เคो เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคฌเคจाเคเคฐ เคธเคฎूเคे เคตเคฐ्เค เคी เคตेเคฆเคจाเคँ เคฌเคจ เคाเคคी เคนैं เคคो เคฎเคนाเคจ เคฐเคเคจा เคा เคเคจ्เคฎ เคนोเคคा เคนै। เคเคฐ เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เค
เคญिเคต्เคฏเค्เคคि เคी เคต्เคฏाเคชเคเคคा เคฐเคเคจा เคी เค्เคฏाเคคि เคा เคธเคฌเคฌ เคฌเคจเคเคฐ เคเคธे เคाเคฒเคเคฏी เคฌเคจा เคฆेเคคी เคนै।
เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा |
เคกॉ॰ เคฌाเคฒ เคृเคท्เคฃ เคชांเคกेเคฏ เคी เคा เคธिเคฆ्เคงांเคค : “เคฒेเคเค เคा เคต्เคฏเค्เคคिเคเคค เคीเคตเคจ เคเคธเคी เคตिเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคृเคฏा เคे เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคा เคนेเคคु เคนोเคคा เคนै, เค्เคฏोंเคि เคฒेเคเค เคा เคต्เคฏเค्เคคिเคค्เคต เคนी เคตिเคाเคฐों เคा เคเคฆเคญाเคตเค เคนोเคคा เคนै। เคเคธเคฒिเค เคต्เคฏเค्เคคिเคค्เคต เคे เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคธे เคนी เคตिเคाเคฐों เคा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนोเคคा เคนै।” เคตैเคธे เคญी เคिเคธी เคฒेเคเค เคो เคाเคจเคจा-เคชเคนเคाเคจा เค
เคคि เคเค िเคจ เคนोเคคा เคนै। เคซिเคฐ เคญी เคชเค เคจीเคฏเคคा เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคเคจเคी เคนเคธ्เคคाเค्เคทเคฐ เคฐเคเคจाเคं เคธे เคตाเฅिเฅ เคนोเคเคฐ เคฏเคนी เคाเคจा เคाเคคा เคนै เคि เคฐเคเคจाเคเคฐ เค
เคชเคจी เคฐเคเคจा เคธे เคฆूเคฐ เคจเคนीं। เคเคจเคी เคฐเคเคจाเคค्เคฎเค เคฆुเคจिเคฏा เคเคจเคे เคตिเคाเคฐों เคा เคชเคฐिเคाเคฏเค เคฌเคจเคคी เคนै, เคฏा เคฏूं เคเคนें เคตिเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคृเคฏा เคा เคช्เคฐเคคिเคซเคฒเคจ เคนी เคฐเคเคจा เคนै। เคฐเคเคจा เคนी เคตिเคाเคฐों เคी เคธंเคตाเคนिเคा เคนोเคคी เคนै, เคฒेเคिเคจ เคฒेเคเค เค
เคชเคจी เคตिเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเค्เคฐिเคฏा เคนी เคฐเคเคจा เคฎें เคขाเคฒเคคा เคนै, เคเคธเคฒिเค เคฐเคเคจा เคตिเคाเคฐाเคญिเคต्เคฏเค्เคคि เคा เคธाเคงเคจ เคนै।
เคฏเคนी เคธाเคงเคจ เคธाเคงเคจा เคी เคนเคฆ เคธे เคธเคฐเคนเคฆों เคो เคिเคธ เคคเคฐเคน เคू เคชเคคा เคนै, เคฏเคน เคคเคฌ เคाเคจा เคเคฌ เคถ्เคฐी เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคी เคा เคถोเคง-เค्เคฐंเคฅ เคจुเคฎां เคธंเค्เคฐเคน ‘เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคा เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ’ เคนाเคฅ เคฎें เคเคฏा เคเคฐ เคฎेเคฐी เคชเค เคจीเคฏเคคा เคฎुเคे เคเคธ เคช्เคฐेเคฎเคฎเคฏ เคृเคคि เคฎें เคुเค เคฏूं เคงँเคธเคจे เคชเคฐ เคฎเคเคฌूเคฐ เคเคฐเคคी เคฐเคนी เคि เคฎैं เค
เคชเคจे เคुเค เคตिเคाเคฐ เค
เคญिเคต्เคฏเค्เคค เคเคฐเคจे เคธे เคฌाเฅ เคจ เค เคธเคी।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เค
เคง्เคฏेเคคा-เคกॉ॰ เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคे เคฐเคเคฏिเคค 757 เคชเคจ्เคจों เคตाเคฒे เคเคธ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคो เคชเฅเคคे เคนुเค เคเค เคฌाเคค เคจिเคถ्เคिเคค เคฐूเคช เคธे เคธाเคฎเคจे เคเค เคि เคเคจเคी เคฐเคเคจाเคค्เคฎเค เคถिเคฐाเคं เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคुเค เคฏूं เคฐเค เคฌเคธ เคเค เคนैं เคि เคเคจ्เคนोंเคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคीเคตเคจ, เคชเคฐिเคตेเคถ, เคต เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฎें เคงँเคธเคเคฐ เคिเคธ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคธृเคเคจ เคिเคฏा เคนै, เคตเคนी เคเคจเคे เคฐเคเคจเคงเคฐ्เคฎिเคคा เคी เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเคเคคा เคนै เคो เคเคจ्เคนें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธ्เคाเคฒเคฐ เคเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคตिเคถेเคทเค्เค เคे เคจाเคฎ เคธे เคเค เค
เคฒเค เคชเคนเคाเคจ เคธे เค
เคฒंเคृเคค เคเคฐเคจे เคธे เคจเคนीं เคूเคी। เคฏเคน เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เคเค เค
เคจूเค े เคขंเค เคा เคช्เคฐเคฏाเคธ เคนै เคเคฐ เคญเคตिเคท्เคฏ เคฎें เคฎीเคฒ เคा เคชเคค्เคฅเคฐ เคฎाเคจा เคाเคเคा। เคฏเคนी เคจเคนीं เคเคธเคธे เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคชाเคเคฐ เคुเค เคเคฐ เค
เคจ्เคตेเคทเคฃเคเคฐ्เคคा เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคाเคฐ्เคฏ เคถुเคฐू เคเคฐेंเคे, เคเคฐ เคนिเคจ्เคฆी เคฎें เค
เคจ्เคฏ เคฏเคถเคธ्เคตी เคเคตि-เคฒेเคเคों เคे เคตिเคถ्เคตเคोเคถ เคे เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ –เคाเคฐ्เคฏ เคธे เคธंเคฒเค्เคจ เคนोंเคे।
เคเคธ เค्เคฐंเคฅ เคे เค
เคจ्เคค เคฎें เคชเคฐिเคถिเคท्เค -เค เคे เค
ंเคคเคฐ्เคเคค เคฒिเคी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी 26 เคชुเคธ्เคคเคों เคी, เค
เคจ्เคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏเคाเคฐों เคชเคฐ 17 เคชुเคธ्เคคเคें, เคนिเคจ्เคฆी เคे เคช्เคฐเคตाเคธी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคฐ 6 เคธंเค्เคฐเคนों เคी เคธूเคी เคฆเคฐ्เค เคนै। เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคเคค เคฎें เคเคจ เคृเคคिเคฏों เคी เคธंเคชเคจ्เคจเคคा เคเคจเคी เค
เค्เคทเคฏ เคीเคฐ्เคคि เคी เคเคงाเคฐ เคถिเคฒा เคนै เคเคฐ เคฐเคนेเคी।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคे เคเคธ เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ เคो เคเค เค
เคง्เคฏाเคฏों เคฎें เคตिเคญाเคिเคค เคिเคฏा เคเคฏा เคนै।
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคเค- เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ : เคเคนाเคจीเคाเคฐ เคा เคเคคिเคนाเคธ, เคเคนाเคจी เคी เคธ्เคฅिเคคि, เคเคนाเคจिเคฏों เคी เคธंเค्เคฏा เคเคฐ เคนिเคจ्เคฆी-เคเคฐ्เคฆू-เคเคนाเคจी เคธंเค्เคฐเคน
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคฆो- เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เคธूเคी
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคคीเคจ- เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคเคนाเคจी เคฆเคฐ्เคถเคจ
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคाเคฐ- เคช्เคฐเคฅเคฎ เคฆเคถเค (1908-1910)
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคชाँเค- เคฆ्เคตिเคคीเคฏ เคฆเคถเค (1911-1920)
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคः – เคคृเคคीเคฏ เคฆเคถเค (1921- 1930)
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคธाเคค- เคเคคुเคฐ्เคฅ เคฆเคถเค (1931-1936)
เค
เคง्เคฏाเคฏ: เคเค –เคเคชเคธंเคนाเคฐ
เคฌाเคตเคूเคฆ เคเคธเคे เคชเคฐिเคถिเคท्เค เค, เค, เค, เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจी เคธौเคค’ เคी เคฎूเคฒ เคชाเคฃ्เคกुเคฒिเคชि, เคुเค เคเคนाเคจिเคฏों เคी เค
ंเค्เคฐेเฅी เคฐूเคชเคฐेเคाเคँ, เคต เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคी เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคชुเคธ्เคคเคों เคी เคธूเคी เคถाเคฎिเคฒ เคนै।
เคเคธी เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคถ्เคฐी เคญाเคฐเคुเคธ เคเคฐिเคงिเคฏเคธ เคा เคเคฅเคจ เคนै “เคฎเคจुเคท्เคฏ เคा เคीเคตเคจ เคเคธเคी เคตैเคाเคฐिเคเคคा เคเคฐ เคฎाเคจเคธिเคเคคा เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เคเคฐเคคा เคนै”। เคธเค เคนी เคนै, เคเคฌ เคिเคธी เคฐเคเคจाเคाเคฐ เคी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฐुเคि เคिเคธी เคเค เคाเคธ เคตिเคงा เคฎें เคนो เคเคฐ เคตเคน เคเคธเคे เคฒिเคฏे เคुเคธ्เคคเคू เคฌเคจ เคाเคฏे เคคो เคตเคนाँ เคฒेเคเคจ เคเคฒा เคธाเคงเคจा เคธ्เคตเคฐूเคช เคธी เคนो เคाเคคी เคนै. เคเคธी เคนी เคธ्เคฅिเคคी เคฎें เค
เคเคฐ เคฒเค्เคท्เคฏ เคญी เคเคเคฒเคต्เคฏ เคी เคคเคฐเคน เคจिเคถाเคจा เคธाเคงे เคนुเค เคนृเคฆเคฏ เคฌुเคฆ्เคงि-เคाเค เคชเคฐ เคเคธा เคนुเค เคนो เคคो เคฏเฅीเคจเคจ เค
เคจुเคญूเคคिเคฏों เคे เคตिเคธ्เคซोเค เคो เคตाเคฃी เคฎिเคฒ เคाเคคी เคนै।เคเคธी เคชเคฐिเคญाเคทा เคฎें เคเค เคเคฐ เคเฅी เคกॉ॰ เคถ्เคฏाเคฎ เคธिंเคน ‘เคถเคถि’ เคी เคจे เคเคจเคी เค
เคชเคจी เคृเคคि ‘เคธाเคเคฐเคฎाเคฅा’ เคฎें เคोเฅเคคे เคนुเค เคฒिเคा เคนैं, “เคो เคธाเคนिเคค्เคฏ เคฆेเคถ-เคธเคฎाเค เคคเคฅा เคธเคฎूเคी เคฎाเคจเคตเคคा เคो เคुเค เคจเคนीं เคฆेเคคा, เคเคธเคा เคธृเคเคจ เคเคฐเคे เคाเคเฅ เคाเคฒे-เคชीเคฒे เคเคฐเคจे เคा เคोเค เค
เคฐ्เคฅ เคจเคนीं।” เค
เคฌ เคฏเคน เคเคฃिเคค เคोเฅเคจा เคि เคोเคฏเคจเคा เคी เคจे เค
เคชเคจी เคธृเคเคจाเคค्เคฎเค เคธंเคธाเคฐ เคฎें เคिเคคเคจा เคिเคธเคชเคฐ เคฒिเคा, เคिเคคเคจा เคเคจเคชเคฐ เคฒिเคा เคเคฏा เคนै เคเคนเคจा เคฌเคนुเคค เคเค िเคจ เคนै।
เคเคธी เคนी เคाเคฒเคเคฏी เคृเคคिเคฏों เคे เคธृเคเคจเคนाเคฐ เคे เคฐूเคช เคฎें เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคी เคो เคाเคจเคจा, เคชเคนเคाเคจเคจा เคฐेเคค เคे เคเคฃों เคฎें เคธे เคเค เคธुเค เคो เคคเคฒाเคถเคจा เคนै। เคเคจเคे เคीเคตเคจ เคธे เคชाเค เค เคे เคฐूเคช เคฎें เคฎैं เคฌเคนुเคค เฅ्เคฏाเคฆा เคชเคฐिเคिเคค เคจเคนीं, เคซिเคฐ เคญी เค
เคจुเคฎाเคจ เคฒเคाเคฏा เคा เคธเคเคคा เคนै เคि เคोเค เคเคฒाเคाเคฐ เค
เคชเคจे เคเคฒाเคृเคคि เคธे เคฆूเคฐ เคจเคนीं เคนोเคคा. เคถाเคฏเคฆ เคเคธी เคเคตเค़ เคถเคฐเคค เคฌाเคฌू เคจे เคเคตि เคฐเคตिंเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคैเคोเคฐे เคธे เคเคนा เคฅा; “เค
เคชเคจी เคเคค्เคฎ เคเคฅा เคฒिเคเคเคฐ เคฎैं เคฒोเคों เคा เคฌोเค เคจเคนीं เคฌเฅाเคจा เคाเคนเคคा, เคो เคฎुเคे เคाเคจเคจा เคाเคนเคคा เคตเคน เคฎुเคे เคฎेเคฐी เคฐเคเคจाเคं เคฎें เคฆेเค เคธเคเคคा เคนै. เค्เคฏा เคฎैं เคตเคนां เคจเคนीं เคนूँ? เคो เคเคจเคे เคฒिเค เคเค เคชुเคธ्เคคเค เคเคฐ เคฌเฅाเคँ?”
เคชुเคธ्เคคเคें เคฏเฅीเคจเคจ เคธाเคฎाเคिเค เค्เคฐांเคคि เคा เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเค เคฆเคธ्เคคाเคตेเฅ เคนोเคคी เคนै। เคिเคคाเคฌें เคฌोเคฒเคคी เคนैं, เคฎเคจ เคฎें เคเค े เคธเคตाเคฒों เคा เคเคตाเคฌ เคฆेเคคी เคนै। เคถ्เคฐी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคाเคฒเคเคฏी เคृเคคिเคฏाँ เคเคฒा เคคเคฅा เคिंเคคเคจ เคी เคृเคคिเคฏाँ เคนैं เคो เคธเคฎเคฏ เคे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคे เคธाเคฎเคจे เคिเคी เคนुเค เคนैं। เคเคจเคी เคฐเคเคจाเคं เคฎें เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ เคฎเคจोเคृเคคि เคा เคช्เคฐเคคिเคฌिंเคฌ เคจिเคนिเคค เคนै। เคเคจเคे เคฎाเคจเคธ เคชเคเคฒ เคชเคฐ เคธंเคตेเคฆเคจाเคं, เคญाเคตเคจाเคं เคเคฐ เคตिเคाเคฐों เคे เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃिเคค, เค
เคชเคจे เคเคธ-เคชाเคธ เคी เคเคिเคค เคเคเคจाเคं เคो, เค्เคฐांเคคिเคฏों เคो, เคธंเคเคฐ्เคทों เคे เคชเคนाเฅों เคธे เคฐाเคธ्เคคा เคจिเคाเคฒเคจे เคी เค्เคทเคฎเคคा เคธे, เค
เคชเคจी เคृเคคिเคฏों เคो เคเคนाเคจी เคे เคिเคฐเคฆाเคฐों เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคเคจ เคे เคธाเคฎเคจे เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคिเคฏा เคนै।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคจे เคुเคฆ เคญी เคเคนा เคนै, “เคीเคตเคจ เคธे เคฌเฅी เคชुเคธ्เคคเค เคोเค เคจเคนीं, เคจ เคोเค เคตेเคฆ, เคจ เคोเค เคถाเคธ्เคค्เคฐ, เคจ เคोเค เคธाเคงू เคจ เคोเค เคธंเคค।” เคเคฐ เคเคธी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคीเคตเคจ เคी เคชुเคธ्เคคเค เคा เคนเคฐ เคชเคจ्เคจा เคชเคฒเคเคจे เคตाเคฒे เคเคฐ्เคฎ เคฏोเคी เคถ्เคฐी เคोเคฏเคจเคा เคी เคเคธ เคฐाเคน เคे เคชเคฅिเค เคฌเคจเคเคฐ เค
เคชเคจी เคถ्เคฐเคฎเคถीเคฒเคคा เคต เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคญाเคตเคจा เคธे ‘เคชเคนाเฅों เคธे เคฆूเคง เคा เคฆเคฐिเคฏा’ เคจिเคाเคฒ เคฒाเคจे เคी เคนเคฐ เคฎुเคฎเคिเคจ เคोเคถिเคถ เคฎें เคฏเคน เค
เคฅเค เคฏाเคค्เคฐा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคตिเคाเคฐों เคी เคเคธ เคฆृเฅเคคा เคเคฐ เคธ्เคฅिเคฐเคคा เคे เคाเคฐเคฃ เคเคจ्เคนोंเคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคเคธ เคाเคฒเคเคฏी เคाเคฐ्เคฏ เคे เคธंเคเคฒ्เคช เคฐूเคชी เคฎเคนाเคฏเค्เค เคฎें เค
เคชเคจा เคीเคตเคจ เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคिเคฏा เคนै।
เคเคธ เคฌเคฆเคฒเคคे เคฏुเค เคे เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคฆौเคฐ เคฎें เคเคจ्เคธाเคจी เฅिंเคฆเคी เคฎें เคเค เคนเคฐ เคจเค เคฌเคฆเคฒाเคต เคो เคฎเคนเคธूเคธ เคเคฐเคจा, เคเคจเคคा เคी เคธंเคตेเคฆเคจाเคं, เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคो เคเคตाเฅ เคฆेเคจा เคญी เคเค เคธाเคงเคจा เคนै, เคो เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคเคธ เฅिंเคฆเคी เคे เคจिเคธ्เคฌเคค เคเคฐ เคธเค्เคाเค เคो เคฌेเคชเคฐ्เคฆा เคเคฐे, เคฏเคนी เคเคจ्เคธाเคจिเคฏเคค เคชเคฐเคธ्เคคी เคा เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคนै। เคฎाเคฐ्เค्เคธเคตाเคฆी เคฆृเคท्เคि เคธे เคญी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคा เคชเคนเคฒा เคธिเคฆ्เคงांเคค เคฐเคเคจाเคाเคฐ, เคเคฒाเคाเคฐ เคा เค
เคชเคจे เคธाเคฎाเคिเค เคฆाเคฏिเคค्เคต เคे เคช्เคฐเคคि เคธเคेเคค เคนोเคจा เคนै।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธ्เคाเคฒเคฐ เคเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคตिเคถेเคทเค्เค เคถ्เคฐी เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคी เค
เคेเคฒे เคเค เคเคธे เคเคฒोเคเค เคเคฐ เคถोเคงเคเคฐ्เคฎी เคนैं เคो เคฆेเคถ-เคตिเคฆेเคถ เคฎें เคฐเคे เคा เคฐเคนे เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคो เคญी เคเคคเคจी เคंเคญीเคฐเคคा เคธे เคฒेเคคे เคนैं | เคเคช เคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคเคฐ เคช्เคฐเคตाเคธी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคฐ เค
เคชเคจा เคीเคตเคจ เคนोเคฎ เคเคฐ เคฆिเคฏा | เค
เคฎेเคฐिเคा เคी เคธाเคนिเคค्เคฏเคाเคฐा เคธुเคงा เคเคฎ เคขींเคเคฐा, เคो เค
เคชเคจी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคी เคฐเคเคจाเคค्เคฎเค เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคเค เคธंเคธ्เคฅाเคจों เคธे เคुเฅी เคฐเคนเคเคฐ เคนिเคจ्เคฆी เคญाเคทा เคे เคช्เคฐเคाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เคो เคจिเคฏเคฎिเคค เคฐूเคช เคธे เคเคे เคฌเฅा เคฐเคนी เคนैं, เคเค เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ เคฎंเค เคชเคฐ เคเคจเคธे เคฐूเคฌเคฐू เคนोเคคी เคนै เคो เคเคฅाเคฌिंเคฌ เคे 2011 เค
ंเค เคฎें เคช्เคฐเคाเคถिเคค เคนुเค। เคเคจเคी เคฌाเคคเคीเคค เคธाเคนिเคค्เคฏ เคช्เคฐेเคฎी เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคी เคो เค
เคชเคจे เคถोเคงाเคฐ्เคฅी เคीเคตเคจ เคी เคชเคเคกंเคกिเคฏों เคชเคฐ เคฒे เคเคคी เคนै, เคเคนाँ เคธुเคงा เคी เคी เคช्เคฐเคถ्เคจाเคตเคฒी เคเคจเคे เคฎเคจ เคी เคाเค ें เคोเคฒเคคीं เคाเคคी เคนैं। เคฏเคน เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ เคนเคฎें เคเคจเคे เคीเคตเคจ เคे เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคोเคฃों เคธे เคตाเฅिเฅ เคเคฐा เคชाเคจे เคฎें เคฌเคนुเคค เคธเคนी, เคธเคीเค เคต เคธเค्เคทเคฎ เคนै। เคธाเค्เคทाเคค्เคाเคฐ เคे เคुเค เค
ंเคถ เคเคจเคे เค
เคชเคจे เคीเคตเคจ เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคเคฐ เคเคธ เคฎाเคฐ्เค เคชเคฐ เคीเคตเคจ เคฏाเคค्เคฐा เคा เคเค เค
เคนเคฎ เคนिเคธ्เคธा เคนैं, เคो เคเคธ เคเคคिเคนाเคธिเค เคถोเคง เคाเคฐ्เคฏ เคी เคจींเคต เคชเคฐ เคिเคे เค
เคจेเค เคธเคตाเคฒों เคी เคชเคฐเคคों เคธे เคเคตाเคฌों เคฆ्เคตाเคฐा เคเคจเคे เคฌाเคฐे เคฎें เคเค เคฐोเคเค เคธเค्เคाเคเคฏाँ เคธाเคฎเคจे เคเคคी เคนैं।
เคธुเคงा เคी เคा เคเค เคธเคตाเคฒ : “เค
เคง्เคฏเคฏเคจ เคเคฐ เค
เคจुเคธंเคงाเคจ เคा เคตिเคทเคฏ ‘เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ’ เคो เค्เคฏों เคुเคจा?” เคे เคธंเคฌंเคง เคฎें เคเคตाเคฌ เคฆेเคคे เคนुเค เคोเคฏเคจเคा เคी เคเคธ เคธเคค्เคฏ เคो เคจเคाเคฐ เคจเคนीं เคชाเคฏे เคि เคจिเคฏเคคि เคจे เคนी เคเคจ्เคนें เคเคธ เคाเคฐ्เคฏ เคे เคฒिเค เคुเคจा। เคเคฎ เค เคे เคฌाเคฆ เคเคจ्เคนोเคจे เคชी เคเค เคกी เคे เคฒिเค เคถोเคง เคตिเคทเคฏ เคธ्เคตीเคाเคฐा เคคो เคตเคน เคฅा “เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคเคชเคจ्เคฏाเคธों เคा เคถिเคฒ्เคช เคตिเคงाเคจ”। เคคเคฆ เคเคชเคฐांเคค เคตे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคช्เคฐเคคि เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคนो เคเค, เคเคฐ เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคญाเคตเคจा เคฎें เคจिเคท्เค ा เคुเค เคฏूँ เคुเคฒ-เคฎिเคฒ เคเค เคि เคเคจเคी เคชเคนเคฒी เคชเคนเคाเคจ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ, เคฆूเคธเคฐी เคชเคนเคाเคจ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคเคฐ เคคीเคธเคฐी เคชเคนเคाเคจ เคญी เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคนै” เค
เคคः เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคी เคเค เคนो เคुเคे เคนैं। เคเคฎाเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เค
เคฐ्เคฅाเคค ... เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ!
เคเคจเคे เค
เคชเคจे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें “1981 เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ: เคตिเคถ्เคตเคोเคท (เคฆो เคंเคก-เคฒเคเคญเค เคเค เคนเฅाเคฐ เคชृเคท्เค ों เคी เคธाเคฎเค्เคฐी เคชाเค เคों-เคธเคฎीเค्เคทเคों เคे เคธाเคฎเคจे เคเคจ्เคนें เคเคिเคค เคिเค เคฌिเคจा เคจ เคฐเคน เคธเคी) เคเคชเคเคฐ เคเคฏा เคเคฐ เคिเคคเคจा เคต्เคฏाเคชเค เคเคธเคा เคธ्เคตाเคเคค เคนुเค, เคเคธเคจे เคคो เคฎुเคे เคนเคฎेเคถा เคे เคฒिเค เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคนी เคฌเคจा เคฆिเคฏा। เคฏเคน เคเค เคธाเคงเคจा–เคเคฐाเคงเคจा เคे เคช्เคฐเคคिเคซเคฒ เคे เคเคฒाเคตा เค्เคฏा เคนो เคธเคเคคा เคนै?
เคฒाเคฒी เคฎेเคฐे เคฒाเคฒ เคी เคिเคค เคฆेเคूँ เคเคค เคฒाเคฒ
เคฒाเคฒी เคฆेเคเคจ เคฎैं เคเคฒी เคฎैं เคญी เคนो เคเค เคฒाเคฒ!
เคเคธ เคธ्เคฅिเคคि เคा เคाเคฐเคฃ เคญी เคฏเคนी เคนोเคा, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคฐ เค
เคชเคจे เคीเคตเคจ เคी เคจ เคाเคจे เคिเคคเคจी เคเคคुเคँ, เคिเคคเคจे เคตเคธंเคค เคต्เคฏเคคीเคค เคเคฐ เคเค เคि เคตे เค
เคชเคจे เค
เคธ्เคคिเคค्เคต เคเคตं เคाเคฒ เคฌोเคง เคी เคेเคคเคจा เคी เคนเคฐ เคชเคฐिเคงी เคธे เคชเคฐे เคฐเคนे। เคฌเคธ เคाเคฎ เคธाเคงเคจा เคฌเคจ เคเคฏा, เคเคชाเคธเคจा เคฌเคจ เคเคฏा। เคฏเคนाँ เคฎेเคฐी เคฆुเคตिเคงा เคฏเคน เคนै เคि เคฎैं เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคฐ เคคเคต्เคตเคो เคฆूँ เคฏा เคोเคฏเคจเคा เคी เคी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคธाเคงเคจा เคชเคฐ, เคो เค
เคธाเคง्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคจเคชเคฐ เคिเคฏा เคนै เคเคธเคชเคฐ เคुเค เคฒिเคूँ। เคนเคฐ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคช्เคฐเคाเคถเคฎाเคจ เคฆोเคจों เคนी เคนुเค เคाเคคे เคนैं। เคเค เคे เคฌिเคจा เคฆूเคे เคे เคฌाเคฐे เคฎें เคुเค เคธोเค เคจเคนीं เคธเคเคคे, เคเค เคฆूเคธเคฐे เคे เคชूเคฐเค เคो เคธिเคฆ्เคง เคนुเค เคนैं।
เคถเคฐเคฆ เคเคจ्เคฆ्เคฐ เคชเคฐ เคถ्เคฐเคฎ เคเคฐ เคจिเคท्เค ा เคชूเคฐ्เคตเค เคाเคฐ्เคฏ เคเคฐเคจे เคตाเคฒे เคตिเคท्เคฃु เคช्เคฐเคญाเคเคฐ เคจे เคธ्เคตเคฏं เคเคนा: “เคกॉ॰ เคोเคฏเคจเคा เคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคชเคฐ เคिเคคเคจा เคाเคฐ्เคฏ เคिเคฏा เคนै, เคตैเคธा เคธंเคญเคตเคค: เคिเคธी เคถोเคงเคเคฐ्เคคा เคจे เคिเคธी เคฒेเคเค เคชเคฐ เคจเคนीं เคिเคฏा เคนोเคा।“ เคเคธी เคธिเคฒเคธिเคฒे เคฎें เคเฅी เคोเฅเคคे เคนुเค ‘เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคตिเคถ्เคตเคोเคถ’ เคชเคฐ เคฒिเคे เคนुเค เคเค เคฒेเค เคฎें เคถ्เคฐी เคธเคฐ्เคตेเคถเคตเคฐ เคฆเคฏाเคฒ เคธเค्เคธेเคจा เคे เคถเคฌ्เคฆों เคฎें เคเคจเคा เคเคฅเคจ: “เคोเคฏเคจเคा เคจे เคฌเฅी เคोเคเคฌीเคจ เคे เคธाเคฅ เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เคคเคฅ्เคฏ, เคฆเคธ्เคคाเคตेเฅ เคเคฆि เคเคเคค्เคฐिเคค เคिเค เคนैं เคเคฐ เคเคจ्เคนें เคคเคฐเคคीเคฌ เคธे เคฒเคा เคฆिเคฏा เคนै। เคเคธा เคाเคฎ เคिเคธी เคฒेเคเค เคชเคฐ เคชเคนเคฒी เคฌाเคฐ เคนुเค เคนै, เคเคธ เคคเคฐเคน เคฏเคน เคंเค, เคฐोเฅे เคนเคाเคเคฐ, เคธเฅ्เคค เคฎिเค्เคी เคो เคคोเฅเคเคฐ เคธเคฎเคคเคฒ เคญुเคฐเคญुเคฐी เคเคฐ เคเค เคेเคค เคฌเคจाเคจे เคे เคैเคธा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคाเคฎ เคिเคฏा เคนै, เคिเคธเคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคเค เคे เคเคฐ เคเคे เคเคจे เคตाเคฒे เค
เคง्เคฏेเคคा เค
เคชเคจी เค
เคชเคจी เคจเฅเคฐ เคे เคฌीเค เคกाเคฒเคเคฐ เค
เคชเคจी เคฎเคจ เคตांเคिเคค เฅเคธเคฒ เคเคा เคธเคเคคे เคนैं เคเคฐ เคซเคฒ-เคซूเคฒ เคฌाँเค เคธเคเคคे เคนैं। เคोเคฏเคจเคा เคจे เคช्เคฐเคฎเคंเคฆ เคैเคธे เคฆेเคนाเคคी เคฒेเคเค เคे เคฒिเค เค ेเค เคฆेเคนाเคคी เคाเคฎ เคिเคฏा เคนै। เคेเคค เคคैเคฏाเคฐ เคเคฐเคจे เคा เคเคฐ เคเคธเคे เคฒिเค เคो เคเฅी เคงूเคช เคธเคนी เคนै, เคฎेเคนเคจเคค เคी เคนै เคเคฐ เคชเคธीเคจा เคฌเคนाเคฏा เคนै, เคเคธเคा เคฎूเคฒ्เคฏ เคเคे เฅเคธเคฒ เคเคाเคจे เคตाเคฒे เฅ्เคฏाเคฆा เคเคธाเคจी เคธे เคชเคนเคाเคจ เคธเคेंเคे,” (เคฆिเคจเคฎाเคจ-เค
เคเคธ्เคค 1982)
เคเคธ เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคญाเคตเคจा เคฎें เคธिเคฐ्เฅ เคเคฐ เคธिเคฐ्เฅ เคเคเคฒเคต्เคฏ เคी เคฎाเคจिंเคฆ เคฒเค्เคท्เคฏ เคธाเคฎเคจे เคฐเคเคเคฐ เคिเคธ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคธाเคงเคจा เคฎें เคตे เคเคคเคจे เคฒीเคจ เคนुเค เคเคฐ เคเค เคญी เคนैं, เคเคธเคธे เคคो เฅाเคนिเคฐ เคนोเคคा เคนै, เคตे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคฎें เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคฐूเคช เคธे เคคเคจ्เคฎเคฏ เคนोเคเคฐ เคเคจเคธे เค
เคूเค เคฐूเคช เคฎें เคुเฅเคเคฐ เคเคจ्เคนीं เคी เคญांเคคि เคเคธ เค
เคฎเคฐ เคช्เคฐेเคฎ เคฎें เคुเคฆ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคฌเคจ เคเค เคนैं। เคกॉ॰ เคเคฎเคฒा เคฐเคค्เคจเคฎ เคी เคจे “เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคंเคा เคे เคญाเคीเคฐเคฅ: เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा’ เคจाเคฎเค เคฒेเค เคฎें เค
เคชเคจी เคญाเคตเคจाเคं เคो เค
เคญिเคต्เคฏเค्เคค เคเคฐเคคे เคนुเค เคฒिเคा เคนै- “เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा เคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ เคฎें เค
เคฆ्เคญुเคค เคเคฐ เคฎौเคฒिเค เคฎाเคจเคฆंเคฃ्เคก เคธ्เคฅाเคชिเคค เคिเค เคนैं। เคฎाเคค्เคฐ เคชंเคฆ्เคฐเคน เคธाเคฒों เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคเคจ्เคนोंเคจे เคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคธเคฎ्เคฌंเคง เคฎें เค
เคेเคฒे เคिเคคเคจी เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เคเคฐ เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเค เคाเคจเคाเคฐी เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคी เคนै, เคเคคเคจी เคฆเคธ เคต्เคฏเค्เคคि เคฎिเคฒเคเคฐ เคเคคเคจे เคธเคฎเคฏ เคฎें เคเคฐ เคชाเคคे, เคเคธเคฎें เคธंเคฆेเคน เคนै। เคเคธเคฒिเค เคोเคฏเคจเคा เคो เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ–เคंเคा เคा เคญाเคीเคฐเคฅ เคเคนा เคा เคธเคเคคा เคนै।“ เคฏे เค
เคฒंเคाเคฐ เคเคจเคे เคธंเคเคฒ्เคช- ‘เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคो เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคเคจเคे เคीเคตเคจ เคी เคตाเคिเคा’ เคे เคธเคช्เคคเคฐंเคी เคธुเคฎเคจ เคนै, เคो เคนเคฎेเคถा เคिเคฒเคคे เคฐเคนेंเคे, เคฎเคนเคเคคे เคฐเคนेंเคे।
เคนिเคจ्เคฆी-เคเคนाเคจी เคเคคिเคนाเคธ เคฎें เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคो เคตैเคธे เคญी เค
เคฎเคฐเคค्เคต เคช्เคฐाเคช्เคค เคนै, เคैเคธे เคตाเคฒ्เคฎीเคि, เคต्เคฏाเคธ, เคाเคฒीเคฆाเคธ, เคคुเคฒเคธीเคฆाเคธ เคเคฌीเคฐ เคो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนै। เคฏเคฆि เคญเคตिเคท्เคฏ เคฎें เคोเค เคฒेเคเค เคเคธ เค
เคฎเคฐเคค्เคต เคो เคธिเคฆ्เคง เคเคฐเคคा เคนै เคคो เคเคธे เคเคจ्เคนीं เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏเคाเคฐों เคे เคธाเคนिเคค्เคฏ-เคชाเค เคธे เคुเฅเคฐเคจा เคนोเคा।
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคे เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ: เคฎें 1908-1936, 29 เคตเคฐ्เคท เคे เค
เคชเคจे เคฐเคเคจाเคค्เคฎเค เคाเคฒ เคฎें 301 เคเคนाเคจिเคฏों เคी เคฐเคเคจा เคी। เคเคนाเคจिเคฏों เคा เค
เคง्เคฏเคฏเคจ, เคฌเคคाเคคा เคนै เคि เคเคจเคฎें เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค, เคธाเคฎाเคिเค, เคเคฐ्เคฅिเค, เคฐाเคท्เค्เคฐीเคฏ, เคธंเคธ्เคृเคคिเค, เคงाเคฐ्เคฎिเค เคเคฆि เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงों เคธे เคฌुเคจी เคนुเค เคเคนाเคจिเคฏों เคฎें เคเคนाँ เคฐिเคถ्เคคों เคे เคจिเคฌाเคน เคเคฐ เคจिเคฐ्เคตाเคน เคे เค
เคตिเคธ्เคฎเคฐเคฃीเคฏ เคช्เคฐเคธंเค เคฆเคฐ्เคถाเคฏे เคนैं เคตเคนीं เคฎเคจोเคตैเค्เคाเคจिเค เคขंเค เคธे เคฎเคจुเคท्เคฏเคคा เคे เค
เคจेเค เคेเคนเคฐों-เคฐूเคชों เคा เคिเคค्เคฐเคฃ เคเคฐाเคคे เคนुเค เคฎाเคจเคตเคคा เคी เคธ्เคฅाเคชเคจा เคเคฐाเคคी เคนुเค เคเคจเคी เคเคนाเคจिเคฏाँ เคญाเคฐเคคीเคฏเคคा เคी เค
เคจुเคญूเคคि เคเคฐाเคคी เคนैं, เคो เคชाเค เค เคो ‘เคंเคกिเคฏा’ เคी เคจเคนीं ‘เคญाเคฐเคค’ เคी เคฏाเคค्เคฐा เคเคฐाเคคी เคนैं।
เคเค เคจเคนीं, เค
เคจेเค เคเคธी เคฌाเคคें เคชाเค เค เคे เคฐूเคช เคฎें เคाเคจเคจा เคฎेเคฐे เคฒिเค เคเค เคเคถ्เคเคฐ्เคฏเคเคจเค เค
เคจुเคญूเคคि เคนै। เคเค-เคฆो เคตिเคถेเคท เคเคฒ्เคฒेเค เฅเคฐूเคฐ เคเคฐเคจा เคाเคนूंเคी। (เคธंเคฆเคฐ्เคญ: เคเคฒ्เคชाเคจ्เคค -2009, เคกॉ॰ เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा –เคนिเคจ्เคฆी เคเคฅाเคाเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เคฎเคฐ्เคฎเค्เค- เคฎें เคธे) เคกॉ॰ เคฐเคฎेเคถ เคुंเคคเคฒ เคฎेเค เค
เคชเคจे เคเค เคชเคค्เคฐ เคฎें เคฒिเคเคคे เคนै-เคธिเคฐ्เคซ เค
ंเคถ เคนै- “เคเคชเคจे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆाเคฏเคจ เคो เคต्เคฏाเคชเค เคเคคि เคฆी เคนै। เคฆृเคท्เคिเคोเคฃ เค
เคชเคจे-เค
เคชเคจे เคนैं। เคตे เคธुเคฐเค्เคทिเคค เคฐเคนेंเคे। เคฎैं เคเคชเคी เคฎेเคนเคจเคค, เคฒเคเคจ เคเคฐ เคถोเคง-เคธाเคงเคจा เคा เคธเคฆैเคต เคธे เฅเคฆ्เคฐเคฆाเคจ เคฐเคนा เคนूँ เคฌाเคตเคूเคฆ เคเคธเคे เคि เคนเคฎाเคฐी เคตिเคाเคฐเคงाเคฐाเคँ เคชเคฐเคธ्เคชเคฐ เคตिเคฐुเคฆ्เคง เคนैं।“ เคเคे เคตे เคฒिเคเคคे เคนैं- “เคญोเคชाเคฒ เคे เคญाเคฐเคค เคญเคตเคจ เคธे เคนเคें เคจเคนीं เคกเคें। เคिเฅเคिเคฏाँ เคाเคฐों เคฆिเคถाเคं เคฎें เคुเคฒเคตाเคँ। เคเคชเคจे เคो เคाเคฐ्เคฏ เคिเคฏा เคนै เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคชเคฐ, เคตเคน เคเค เคธंเคธ्เคฅा เคญी เคจเคนीं เคเคฐ เคธเคเคคी।”
เคฏเคนाँ เคोเคฏเคจเคा เคी เคे เคुเค เคตैเคाเคฐिเคเคคा เคธाเคฎเคจे เคเคคी เคนै। เคเคจ्เคนें เคเคฒ, เคूเค , เคเคฐ เคฆोเคนเคฐा เคต्เคฏเค्เคคिเคค्เคต เคเคคเค เคช्เคฐिเคฏ เคจเคนीं, เค
เคชเคจे เคตिเคाเคฐों เคी เคเคธ เคฆृเคงเคคा เคเคฐ เคธ्เคฅिเคฐเคคा เคे เคाเคฐเคฃ เคญी เคเคจเคे เคถเคค्เคฐु เคญी เคเคจเคी เคช्เคฐเคถंเคธा เคเคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคเคจเคी เคตिเคจเคฎ्เคฐเคคा เคा เคเค เคชเค्เคท เคเคฎเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคी เคे เคชเคค्เคฐ เคธे เคเคฆ्เคाเคिเคค เคนुเค เคนै। เคुเค เค
ंเคถ เคเคธी เฅเคค เคธे ... “เคเคชเคा 30. 03. 04, เคा เคชเคค्เคฐ เคธाเคฅ เคฎें ‘เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค
เคง्เคฏเคฏเคจ’ เคฏोเคเคจा เคी เคฐूเคชเคฐेเคा। เคฏเคน เคเคชเคी เคธเคฆाเคถเคฏเคคा เคนै เคि เคเคธ เคฏोเคเคจा เคชเคฐ เคเคชเคจे เคธเคฎ्เคฎเคคि เคฎांเคी เคนै। เคฎैं เคเคญाเคฐी เคนूँ। ... เคตैเคธे เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคा เคตिเคाเคฐ เคชเค्เคท เคนी เคเคธ เคถोเคง เคा เคจिเคเคท เคนोเคा। เคเคชเคे เคเคธ เคธाเคนिเคค्เคฏिเค เคฎเคนाเคฎंเคฅเคจ เคธे เคो เค
เคฎृเคคเคเคฒเคถ เคจिเคเคฒेเคा เคเคธे เคเคช เคฏเคฆि เคฆेเคต-เคฆाเคจเคตों เคी เคीเคจा-เคเคชเคी เคฎें เคเคฒเคเคจे เคจเคนीं เคฆेंเคे เคคो เคฌेเคนเคคเคฐ เคนोเคा। เคฏเคนी เคเคชเคी เคธाเคนिเคค्เคฏिเค เคเคฐ เคฌौเคฆ्เคงिเค เคถुเคिเคคा เคा เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคนोเคा।”
เคตिเคทเคฏ เคธाเคฎเค्เคฐी เคฌेเคชเคจाเคน เคนै, เคिเคคเคจा เคชเฅเคคी เคนूँ , เคชเฅเคเคฐ เคฏเคนी เค
เคนเคธाเคธ เคฌเคฐเฅเคฐाเคฐ เคฐเคนเคคा เคนै- “The more I read, the more I know about him, still I get the feel, as to how little I know. Definitely knowledge is vast!”
เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคे เคीเคตเคจ เคเคฐ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เคธंเคฌंเคง เคฎें เคเคคเคจी เคช्เคฐเคญूเคค เคธाเคฎเค्เคฐी เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคนै เคिเคธเคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเค เคเคฒोเคเคจाเคค्เคฎเค เคीเคตเคจी เคฒिเคी เคा เคธเคเคคी เคนै। เคกॉ॰ เคोเคฏเคจเคा เคจे เคเคธ เคธाเคฎเค्เคฐी เคी เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเคเคคा เคा เคชूเคฐा เคง्เคฏाเคจ เคฐเคा เคนै เคเคฐ เคธเคฐ्เคตเคฅा เคตैเค्เคाเคจिเค เคฐीเคคि เคธे เคเคธเคा เคธंเคเคฒเคจ, เคตเคฐ्เคीเคเคฐเคฃ, เคเคฆि เคिเคฏा เคนै। เคเคจเคे เคถोเคงเคाเคฐी เค
เคง्เคฏเคฏเคจ เคे เคाเคฐ्เคฏ เคे เคฒिเค เคฎाเคค्เคฐ เคฏเคนी เคเคนเคจा เคเค เคธเค เคนोเคा เคि เคฏเคน เค
เคจुเคธंเคงाเคจ เคाเคฐ्เคฏ เคญเคตिเคท्เคฏ เคे เคฒिเค เคช्เคฐเคाเคถ-เคธ्เคคंเคญ เคฏा เคฎाเคฐ्เคเคฆเคฐ्เคถเค เคे เคฐूเคช เคฎें เคฎाเคจ्เคฏ เคนोเคा। เคเคธ เคธंเคฆเคฐ्เคญ เค्เคฐंเคฅ เคฎें เคोเคฏเคจเคा เคी เคจे เค
เคชเคจी เคธृเคเคจ เคช्เคฐเค्เคฐिเคฏा เคธे เคเคคिเคนाเคธिเค เคชृเคท्เค เคญूเคฎि เคชเคฐ เคธुเคฒเคญ เคिเคฏा เคนै, เคตเคน เคจ เคेเคตเคฒ เคंเคญीเคฐ เคชाเค เคों เคे เคฒिเค, เคชเคฐ เคถोเคงाเคฐ्เคฅिเคฏों เคे เคฒिเค เคเคชเคฏोเคी เคช्เคฐเคฎाเคฃिเคค เคนुเค เคนै। เคจिเคถ्เคเคฏ เคนी เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคเคเคค, เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เค
เคง्เคฏेเคคा เคต เคญाเคตी เคชीเฅिเคฏों เคे เค
เคง्เคฏेเคคाเคं เคे เคฒिเค เคญी เคฏเคน เคเคคिเคนाเคธिเค เคฆेเคจ เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนी เคจเคนीं, เคธ्เคฅाเคฏी เคฐूเคช เคธे เคฎाเคฐ्เคเคฆเคฐ्เคถเคจ เคญी เคเคฐेเคी। เคกॉ॰ เคोเคฏเคจเคा เคे เคถ्เคฐเคฎเคธाเคง्เคฏ เคช्เคฐเคฏाเคธ เคธे เค
เค्เคाเคค เค
เคूเคคे เคชเคนเคฒुเคं เคो เคช्เคฐเคाเคถเคฎाเคจ เคเคฐเคे เคोเค-เคธंเคเคฐ्เคท เคे เคเคคिเคนाเคธ เคฎें เคเคธ เค
เคตिเคธ्เคฎเคฐเคฃीเคฏ เคฏोเคเคฆाเคจ เคे เคฒिเค เคธाเคนिเคค्เคฏ เคे เคธाเคงเค เคนเคฎेเคถा เคเคฃी เคต เคृเคคเค्เค เคฐเคนेंเคे। เคเคฏเคนिंเคฆ!
เคชुเคธ्เคคเค: เคช्เคฐेเคฎเคंเคฆ เคी เคเคนाเคจिเคฏों เคा เคाเคฒเค्เคฐเคฎाเคจुเคธाเคฐ เค เคง्เคฏเคฏเคจ
เคฒेเคเค: เคเคฎเคฒ เคिเคถोเคฐ เคोเคฏเคจเคा
เคช्เคฐเคाเคถเคจ: เคธเคจ् 2015
เคชृเคท्เค : 759, เคนाเคฐ्เคกเคฌाเคंเคก
ISBN 9383233079, 9789383233076
เคฎुเคฆ्เคฐिเคค เคฎूเคฒ्เคฏ: 1,100.00 เคฐुเคชเคฏे
เคช्เคฐเคाเคถเค: เคिเคคाเคฌเคเคฐ เคช्เคฐเคाเคถเคจ
24/4855, เค ंเคธाเคฐी เคฐोเคก, เคฆเคฐिเคฏाเคंเค
เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी-110002 (เคญाเคฐเคค)
เคธเคฎीเค्เคทเค: เคฆेเคตी เคจाเคเคฐाเคจी (เคจ्เคฏू เคเคฐ्เคธी, เคฏूเคเคธเค)
เคชเคคा: 9-เคกी เคॉเคฐ्เคจเคฐ เคต्เคฏू เคธोเคธाเคเคी, 15/33 เคฐोเคก, เคฌांเคฆ्เคฐा , เคฎुंเคฌเค 400050 เคซ़ोเคจ: +91 998 793 8358