![]() |
рдоेрд╣ेрд░ рд╡ाрди |
- рдоेрд╣ेрд░ рд╡ाрди
рдпрд╣ рдкрдд्рд░ाрдЪाрд░ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдФрд░ рдЕрдиिрд╢्рдЪिрдд्рддा рдХे рд╕िрдж्рдзाрди्рдд рдХे рдк्рд░рдгेрддा рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рд╡ाрд░्рдирд░ рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ рдФрд░ “рдм्рд░ाрдЗрдЯрд░ рджैрди рдеाрдЙреЫेंрдб рд╕рди्рд╕” рдХे рд▓ेрдЦрдХ рд░ॉрдмрд░्рдЯ рдЬрдЩ्рдХ рдХे рдмीрдЪ рд╣ुрдЖ рдеा। рдЗрди рдкрдд्рд░ों рдоें рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдФрд░ рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рдФрд░ рдЕрди्рдп рдШрдЯрдиाрдУं рд╕рд╣िрдд рддाрдд्рдХाрд▓िрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдУं рдХा реЫिрдХ्рд░ рд╣ै। рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдФрд░ рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ рдХी рдоुрд▓ाрдХाрдд рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХाреЮी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдФрд░ рд░рд╣рд╕्рдпрдордп рдоाрдиी рдЬाрддी рд░рд╣ी рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдиाрдЯрдХीрдп рд░ूрдк рд╕े рддрдоाрдо рдХрдпाрд╕ рд▓рдЧाрдпे рдЬाрддे рд░рд╣े рд╣ैं।
****************
17 рдирд╡ंрдмрд░, 1956
рдк्рд░िрдп рдбॉ. рдЬрдЩ्рдХ,
рдЕрдкрдиे рдк्рд░рдХाрд╢рдХ рдХे реЫрд░िрдпे рдкрд░рдоाрдгु рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓िрдЦी рдЧрдИ рдмेрд╣рддрд░ीрди рдФрд░ рд░ोрдЪрдХ рдХिрддाрдм рдоुрдЭे рднेрдЬрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЖрдкрдХो рдмрд╣ुрдд рдзрди्рдпрд╡ाрдж. рдЪूँрдХि рдоैं рдкिрдЫрд▓े рдХुрдЫ рджिрдиों рд╕े рдмीрдоाрд░ рдеा рдЗрд╕рд▓िрдпे рдоुрдЭे рдкूрд░ी рдХिрддाрдм рдкреЭрдиे рдХा рдоौрдХा рдоिрд▓ рдЧрдпा рдФрд░ рдоैंрдиे рдкाрдпा рдХि рдЖрдкрдиे рдкрд░рдоाрдгु рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХे рдЗрд░्рдж-рдЧिрд░्рдж рдХे рд╡ाрддाрд╡рд░рдг рдХी рдХाреЮी рдЕрдЪ्рдЫी рддрд░рд╣ рд╕े рдкреЬрддाрд▓ рдХी рд╣ै। рдПрдХ рддрде्рдп рдпрд╣ рднी рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдаाрдпे рдЧрдпे рдХुрдЫ рдиाреЫुрдХ рдоुрдж्рджों рдкрд░ рдХिрд╕ी рди рдХिрд╕ी рдХो рдХुрдЫ рд╕рдорд╕्рдпा рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдпрд╣ рдХोрдИ рдорд╣ाрди рдЦрддрд░ा рдирд╣ीं рд╣ैं। рдХिрддाрдм рдХे рдЕंрдд рдоें реЮ्рд░ेंрдХ рдХी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдФрд░ рдмोрд░ рдХा рд░ुрдЬрд╡ेрд▓्рдЯ рдХो рджिрдпा рдЧрдпा рдЬ्рдЮाрдкрди рдоेрд░ी рд╕рдордЭ рдоें рдЖрдкрдХी рдХिрддाрдм рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рд╣ै। рдкुрдирд░ाрд╡рд▓ोрдХрди рдоें рдЗрд╕ рдмाрдд рд╕े рд╢ाрдпрдж рд╣ी рдХोрдИ рдЗрдирдХाрд░ рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпाрдУं рдХो рд╕рдордЭрдиे рдФрд░ рдЙрдирдХा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рдХрд░рдиे рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рдк्рд░рдХृрддि рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮों рд╕े рдХрд╣ीं рдЕрдзिрдХ рдмेрд╣рддрд░ рдеे।
рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдЖрдкрдХी рдХिрддाрдм рдоें рджिрдпे рдЧрдпे рдХुрдЫ рдм्рдпौрд░ों рдХे рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдоुрдЭे рдХुрдЫ рдХрд╣рдиा рд╣ै рдпрд╣ рдХिрддाрдм рдХे рджूрд╕рд░े рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдоें рднूрд▓ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рдЖрдкрдХी рдХाреЮी рдорджрдж рдХрд░ेрдЧा (рдЬो рдХि рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд╡рдЪрди рдХे рд╕ाрде рдЕрдкрд░िрд╣ाрд░्рдп рд╣ै)।
рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо, рдкृрд╖्рда 52: рдпрд╣ рдмिрди्рджु рдоेрд░े рд▓िрдП рдХाреЮी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ै. рдЖрдкрдиे рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рдХे рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рджृрдв рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХे рдмाрд░े рдоें рд╡рд░्рдгрди (рдЬो рдХि рдоेрд░ी рд╕рдордЭ рдоें рдЯेрд▓рд░ рд╕े рдХी рдЧрдИ рдмाрддрдЪीрдд рд╕े рдиिрдХाрд▓ा рдЧрдпा рд╣ै) рдХिрдпा рд╣ै рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рдЕंрдд рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै “рдЙрд╕ (рдЯेрд▓рд░ Teller) рдХो рдРрд╕ा рдоाрдирдиा рдкреЬा рдеा рдХि рдЙрд╕рдХा рдпрд╣ рдкुрд░ाрдиा рджोрд╕्рдд рдФрд░ рд╕рд╣рдкाрдаी рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХा рд╡реЮाрджाрд░ рд░рд╣ेрдЧा”। рдпрдж्рдпрдкि рдЗрд╕рдХे рдаीрдХ рдмाрдж рд╡ाрд▓ा рд╡ाрдХ्рдп рдЗрд╕рдХा рдк्рд░рддिрдж्рд╡рди्рдж्рд╡ी рд╣ै, рдоेрд░ा рдоाрдирдиा рд╣ै рдХि рдЙрдкрд░ोрдХ्рдд рд╡ाрдХ्рдп рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рдХे рд░ाрдЬрдиिрддिрдХ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдЧрд▓рдд рдЪिрдд्рд░рдг рдХрд░рддा рд╣ै। рд╕рди 1931 рд╕े 1935 рдХे рдмीрдЪ рдоैंрдиे рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рдХो рд▓рдЧрднрдЧ рд░ोреЫ рджेрдЦा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╡िрдЪाрд░ों рдХो рд╢ाрдпрдж рдоैं рдХिрд╕ी рдФрд░ рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдХाреЮी рд▓рдо्рдмे рд╕рдордп рд╕े рдЬाрдирддा рд╣ूँ। рдкрд╣рд▓े рддो, рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рд╡्рдпрдХ्рддिрдд्рд╡ рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпे рдЧрдпे рдЕрдкрд░ाрдзों рд╕े рдЙрддрдиी рд╣ी рдШृрдгा рдХрд░рддा рд╣ै рдЬिрддрдиा рдХि рдХोрдИ рдЕрди्рдп рдЕрдЪ्рдЫा рдЗंрд╕ाрди рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै। рдпрд╣ рдШृрдгा рдмाрдж рдоें рднी рдХрднी рдХрдо рдирд╣ीं рд╣ुрдИ, рд╣ाрд▓ाँрдХि рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рд╕рдордп рдХे рд╕ाрде, рдбрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдХी рдЧрдИ рдк्рд░рд╢ंрд╕ा рд╣ो, рдЬрдм рдЙрд╕рдиे (рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХे реЫрд░िрдпे) рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рдиреЫрджीрдХी рд╕े рджेрдЦा рд╣ो рдХि рд╣िрдЯрд▓рд░ рдиे рдХिрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рд╕рдд्рддा рдХो рдЙрди рдЕрдд्рдпंрдд рд╕рдорд░्рде, рдкреЭे-рд▓िрдЦे рд▓ोрдЧों рд╕े рд╣рдеिрдпाрдиे рдоें рд╕реЮрд▓рддा рдкाрдИ рдЬिрдирдХे рдк्рд░рдпाрд╕ рдЬрд░्рдорди рд░ाрдЬрдиीрддि рдоें рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рджिрд╢ाрдУं рдХी рдУрд░ рдеे, рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЙрд╕े (рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХो) рдмिрдиा рдХिрд╕ी рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХे рдЬिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕ुрд╡िрдзाрдпें рдФрд░ рд░िрдпाрдпрддें рд╡िрджेрд╢ों рд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдИं, рдЙрдирдХे рд▓िрдпे рдм्рд░ूрдиिंрдЧ рдФрд░ рд╕्рдЯ्рд░ेрд╕ेрдоेрди рд╣рдоेрд╢ा рдкाрдиे рдХी рдмेрдХाрд░ рдХोрд╢िрд╢ें рдХрд░рддे рд░рд╣े। рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рдХी рдУрд░ рд╕े рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рд▓िрдпे рдХिрд╕ी рднी рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╡реЮाрджाрд░ी рдХी рднाрд╡рдиाрдУं рдХे рдмाрд░े рдоें рдмाрдд рдХрд░рдиा рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рджूрд░ рдХी рдХौреЬी рд╣ैं।
рдпुрдж्рдз рдХे рд╢ुрд░ु рд╣ोрддे рд╣ी, рд╣рд░ рдПрдХ рдЬрд░्рдорди рднौрддिрдХрд╡िрдж рдХे рдорди рдоें рдПрдХ рд╕рд╣рдЬ рдЕрд╕рдоंрдЬрд╕ рдеा рдХि рдЙрдирдХे рд╣рд░ рдПрдХ рдХाрдо-рдХाрдЬ рдХा рдорддрд▓рдм рдпा рддो рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХी рдЬीрдд рдеा рдпा рдлिрд░ рдЬрд░्рдордиी рдХी рд╣ाрд░, рдФрд░ рд╣рдоाрд░े рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдиिрд╕्рд╕ंрджेрд╣ рдЙрдирдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдк्рд░рд╕्рддुрдд рджोрдиों рд╡िрдХрд▓्рдк рднрдпंрдХрд░ рдеे। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рдоैं рдоाрдирддा рд╣ूँ рдХि рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рдЕрд╕рдоंрдЬрд╕ рдЕрди्рдп рдоिрдд्рд░-рджेрд╢ों рдХे рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рднी рд░рд╣ा рд╣ोрдЧा, рдЬैрд╕े рд╣ी рдЙрди्рд╣ें рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рдХिрд╕ी рдк्рд░ोрдЬेрдХ्рдЯ рдХे рд▓िрдпे рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░ рдХिрдпे рд╣ोंрдЧे, рдЙрд╕ी рд╕рдордп рд╡рд╣ рд╕्рддाрд▓िрди рдХी рдЬीрдд рдФрд░ рд░ुрд╕ рдХे рдпूрд░ोрдк рдкрд░ рд╕рд╢рдХ्рдд рдЖрдХ्рд░рдордг рдХे рд▓िрдпे рднी рдк्рд░рддिрдмрдж्рдз рд╣ो рдЧрдпे рд╣ोंрдЧे। рдХुрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░, рдЗрд╕ рдЕрд╕рдоंрдЬрд╕ рдоें рдЬрд░्рдорди рднौрддिрдХрд╡िрджों рдиे рдЙрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд░ूреЭिрд╡ाрджिрдпों рдХी рддрд░рд╣ рдХाрдо рдХिрдпा, рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рдХी рди рд╕िрд░्реЮ реЫрд░ुрд░рдд рдеी рдмрд▓्рдХि рдпрд╣ рдЙрдкрдпुрдХ्рдд рднी рдеा рдФрд░ рдЬो рднी рднाрдЧ्рдпрд╢ाрд▓ी рдеे рдФрд░ рдЗрд╕ рджौрд░ाрди рдмрдЪे рд░рд╣े рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рд▓рдп рдХे рдЕंрдд рдХा рдЗंрддреЫाрд░ рдХिрдпा।
рддрдд्рдкрд╢्рдЪाрдд рдкृрд╖्рда 91: рдоुрдЭे рдЧॉрдбрд╕्рдоिрде рдХे рдШрд░ рдкрд░ рд╣ुрдпी реЮрд░्рдоी рд╕े рдоुрд▓ाрдХाрдд рдпाрдж рд╣ै, рдкрд░ рдпрд╣ рдПрдХрджрдо рдпाрдж рдирд╣ीं рд╣ै рдХि реЮрд░्рдоी рдиे рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рд╕рдорд╕्рдпा рдХ рдХोрдИ реЫिрдХ्рд░ рдХिрдпा рдеा। рдЕрдЧрд▓े рдпुрдж्рдз рдоें рдкрд░рдоाрдгु рд╣рдеिрдпाрд░ рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпे рд╣ी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╣ैं, рд╕рдо्рдмрди्рдзी рд╕ंрднрд╡рдиाрдУं рдХो рдоैंрдиे рдиिрд╢्рдЪिрдд рддौрд░ рдкрд░ рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рдирд╣ीं рд▓िрдпा рдеा, рд╣ाрд▓ाँрдХि рдЙрд╕рдХो рдоैंрдиे рдЕंрджрд░ूрдиी рдбрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдЕрдкрдиे рдЕंрджрд░ рд╣ी рджрдмा рджिрдпा рдеा। рдХिрд╕ी рднी рдХीрдордд рдкрд░, рдоुрдЭे рдпрд╣ рдпाрдж рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рдХि рдЬैрд╕े рдХि рдоैंрдиे рдХрд╣ा рдХि рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рдХी рд╕рдорд╕्рдпा рдХा реЫिрдХ्рд░ рд╣ुрдЖ рд╣ो, рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдХि рдпाрдж्рджाрд╢्рдд рдХा рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХрдореЫोрд░ рд╣ोрдиा рдЦुрдж рд╣ी рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХे рджрдорди рдХे рд╕्рддрд░ рдХा рд╕ंрдХेрдд рд╣ो। рдкेрдЧ्рд░ाрдо рдХे рд╕ाрде рдмाрддрдЪीрдд рдеोреЬा рдмाрдж рдоें рд╣ुрдпी рдФрд░ рдоैंрдиे рдЙрд╕ рд╕рдордп рджृреЭ-рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╕े рдкेрдЧ्рд░ाрдо рдХो рдХрд╣ा рдХि рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдпुрдж्рдз рдоें рд╣िрдЯрд▓рд░ рд╣ाрд░ рдЬाрдпेрдЧा рд╣ाрд▓ाँрдХि рдоुрдЭे рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдЖ рдеा рдХि рдоुрдЭे рдЕрдзिрдХाрдзिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЬрд░्рдордиी рдоें рдоौрдЬूрдж рдЬिрддрдиा рднी рдХुрдЫ рдЕрдЪ्рдЫा рдеा рдЙрд╕े рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рдЬрд░्рдордиी рдоें рд░ुрдХрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдеा। рдЗрд╕ी рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХे рджौрд░ाрди рд╣ी, рдоैंрдиे рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рдпрд╣ рд╡िрдЪाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा рдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рд╕ाрде рдпुрдж्рдз рдХा рдПрдХ рдЕрд╣рдо рд╣िрд╕्рд╕ा рдмрди рдЬाрдпेрдЧा। рдПрдХ рддрд░реЮ рдоुрдЭे рдЖрд╢ा рдеी рдХि рдпुрдж्рдз рдЬрд▓्рджी рдЦрдд्рдо рд╣ो рдЬाрдпेрдЧा рдФрд░ рджूрд╕рд░ी рддрд░реЮ, рдоुрдЭे рдпрд╣ рдПрд╣рд╕ाрд╕ рдеा рдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдХोрдЯि рдХी рдХрдаिрдиाрдЗрдпाँ рдЖрдпेंрдЧीं (рдЬिрдирдХे рдмाрд░े рдоें рдоैंрдиे рдЙрд╕ рд╕рдордп рд╕ोрдЪा рдирд╣ीं рдеा)
рдкृрд╖्рда 100 рдХे рдмाрд░े рдоें: рдпрд╣ाँ рджूрд╕рд░े рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдХे рдЕंрдд рдоें рдЖрдк рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рдЦिрд▓ाреЮ рд╕рдХ्рд░िрдп рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХे рдмाрд░े рдоें рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं, рдФрд░ рдоैं рд╕ीрдзे-рд╕ीрдзे рдпрд╣ рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдпे рдоाреЮी рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ- рдоुрдЭे рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдпрд╣ рдЕрдиुрдЪ्рдЫेрдж рдЕрдзिрдиाрдпрдХрд╡ाрджी рддाрдиाрд╢ाрд╣ी рдХी рд╕рдордЧ्рд░ рдЧрд▓рддреЮрд╣рдоी рдХो рдмрдпाँ рдХрд░рддा рд╣ै। рддाрдиाрд╢ाрд╣ी рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХेрд╡рд▓ рд╡рд╣ी рд▓ोрдЧ рдХрд░ рдкाрддे рд╣ै рдЬिрди्рд╣ें рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд╕рд╣рднाрдЧिрдпों рдХी рддрд░рд╣ рджेрдЦा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрджि рдХोрдИ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд╡िрдкिрд░ीрдд рдмोрд▓рддा рд╣ै, рд╡рд╣ рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рд╕рдХ्рд░िрдп рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХी рдХिрд╕ी рднी рд╕рдо्рднाрд╡рдиा рд╕े рдЦुрдж рдХो рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдардЧ рд▓ेрддा рд╣ै। рдХ्рдпोंрдХि рдпा рддो рд╡рд╣ рд╡्рдпрд╡्рд╕्рдеा рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдХेрд╡рд▓ рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрд╡рд╕рд░ों рдкрд░ рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдХ्рд╖рддि-рд╢ूрди्рдп рддрд░ीрдХे рд╕े рдХрд░рддा рд╣ै, рддрдм рдЙрд╕рдХा рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдк्рд░рднाрд╡ рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдк्рд░рддिрдмाрдзिрдд рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै; рдЙрджाрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдХोрдИ рдиौрдЬрд╡ाрдиों рдХे реЫрд░िрдпे рдЕрдкрдиी рдмाрдд рдХрд╣ рд╕рдХрддा рд╣ै: рдЕрд░े рд╡ाрд╣! рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ ’рдЕ’ рдПрдХ рдмрд╣ुрдд рдЕрдЪ्рдЫे рд╡ृрдж्рдз рдЖрджрдоी рд╣ो рд╕рдХрддे рд╣ैं рд▓ेрдХिрди рдмेрд╢рдХ рд╡рд╣ рдиौрдЬрд╡ाрдиों рдХे рдЙрдд्рд╕ाрд╣ рдХो рд╕рдордЭрдиे рдоें рдЕрдХ्рд╖рдо рд╣ैं рдЕрдерд╡ा рдРрд╕ी рд╣ी рдХोрдИ рдмाрдд। рдЕрдерд╡ा, рд╡िрд░ोрдзी/ рдХ्рд░ाँрддिрдХाрд░ी рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЫाрдд्рд░ों рдХो рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рд╕рдХ्рд░िрдпрддा рдХे рд▓िрдпे рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддा рд╣ै, рдРрд╕े рдоें рд╡рд╣ рдХुрдЫ рд╣ी рджिрдиों рдоें рдХंрд╕рди्рдЯ्рд░ेрд╢рди рдХैंрдо्рдк्рд╕ рдоें рдХैрджी рд╣ोрдХрд░ рдкреЬा рдоिрд▓рддा рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЙрд╕рдХी рд╢рд╣ाрджрдд рд╡्рдпाрд╡рд╣ाрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдЕрдЬ्рдЮाрдд рд░рд╣ рдЬाрддी рд╣ै рдХ्рдпोंрдХि рдЙрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдмोрд▓рдиे рдХा рдоौрдХा рдирд╣ीं рджिрдпा рдЬाрддा। рдоैं рдирд╣ीं рдЪाрд╣рддा рдХि рдоेрд░ी рдЗрд╕ рдЯिрдк्рдкрдгी рдХे рдЬрд░िрдпे рдЗрд╕ рдмाрдд рдХा рдЧрд▓рдд рдЕрд░्рде рдиिрдХाрд▓ा рдЬाрдпे рдХि рдоैं рдЦुрдж рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХी рдЦिрд▓ाреЮрдд рдоें рд╕рдХ्рд░िрдп рд░рд╣ा рд╣ूँ। рдЗрд╕рдХे рд╡िрдкрд░ीрдд, рдоुрдЭे 20 рдЬुрд▓ाрдИ рдХे рдкрд╣рд▓े рд╣рдоेрд╢ा рд▓ोрдЧों (рдЬिрдирдоें рд╕े рдХुрдЫ рдоेрд░े рджोрд╕्рдд рд╣ैं) рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╢рд░्рдо рдХा рдПрд╣рд╕ाрд╕ рд╣ुрдЖ рд╣ै, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдПрдХ рд╕рдордп рдкрд░ рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдоें рдЕрдкрдиे рдЧंрднीрд░ рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХे рдХाрд░рдг рдЬाрдиें рднी рдЧंрд╡ाрдИं рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЙрдирдХे рдЙрджाрд╣рд░рдг рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं рдХि рд╕рдЪ्рдЪा рдк्рд░рддिрд░ोрдз рдХेрд╡рд▓ рдЙрди्рд╣ीं рд▓ोрдЧों рдХी рддрд░реЮ рд╕े рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै рдЬो рдХि рдПрдХ-рджूрд╕рд░े рдХे рд╕рд╣рдЧाрдоी рдк्рд░рддीрдд рд╣ोрддे рд╣ैं। рд╣рдоाрд░ा рд╕рдмрд╕े рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЙрджाрд╣рд░рдг “рдХेрдиाрд░िрд╕” рдеा рдЬिрд╕рдиे рдХि рд╣рдоाрд░े рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХे рд╕рдоूрд╣ рдХो рдЗрдХрдЯ्рдаा рдХрд░рдиे рдоें рднी рдПрдХ рд╕рдордп рдкрд░ рдорджрдж рдХी рдеी।
рдкृрд╖्рда рд╕ंрдЦ्рдпा 175: рдЙрд░्реЮेрд▓्рдб рдХी рд╕ाрдЗрдХिрд▓ рдпाрдд्рд░ा рдХे рджौрд░ाрди рдХी рдПрдХ рдЫोрдЯी рд╕ी рдШрдЯрдиा рдХा рдм्рдпौрд░ा рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╣ै। рдЪूँрдХि рд╕рднी рдкुрд░ुрд╖ рдиाрдЧрд░िрдХों рдХे “рдлोрдХ्рд╕्рдЯрд░्рдо” (рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдиाреЫी рд╕ेрдиा, рдЬो рдХि рдж्рд╡िрддीрдп рд╡िрд╢्рд╡ рдпुрдж्рдз рдХे рд╕рдордп рд╕ाрдзाрд░рдг рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рдоिрд▓ाрдХрд░ рдмрдиाрдИ рдЧрдИ рдеी) рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ोрдиे рдХा рдорд╕ौрджा рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा, рд╣ाрд▓ाँрдХि рдпрд╣ рдХोрдИ рд╕ाрдзाрд░рдг рдШрдЯрдиा рдирд╣ीं рдеी, рдХрдИ рдиाрдЧрд░िрдХ рджेрд╢ рдХे рдЖрдЧे рдФрд░ рдкीрдЫे рдХी рдУрд░ рд╕े рднाрдЧ рдЧрдпे рдеे। рдЗрд╕े рд░ोрдХрдиे рд╣ेрддु рд╕ेрдиा рдиे рдРрд╕े рднрдЧोреЬों рдХो рдкрдХреЬрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЕрдкрдиे рдкрд╣рд░ेрджाрд░ों рдХो рд╕реЬрдХ рдкрд░ рдЫोреЬ рджिрдпा рдеा рдЬрд╣ाँрдкрд░ рдЙрди्рд╣ें рдпрджा-рдХрджा рдмिрдиा рдХिрд╕ी рд╕ैрди्рдп рди्рдпाрдпिрдХ рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХे реЮाँрд╕ी рдкрд░ рдЪреЭा рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдоैंрдиे рдЗрд╕ рд╡िрдкрдд्рддि рд╕े реЩुрдж рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЕрдкрдиे рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╕े рдПрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдкрдд्рд░ рд▓िрдпा рдеा। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдПрдХ реЮौрдЬी рдиे рдкрд╣рдЪाрди рд▓िрдпा рдеा рдХि рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХा рджрд╕्рддाрд╡ेреЫ рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╕े рдмрд╣ुрдд рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдмрдирд╡ाрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдХрд╣ा рдеा рдХि рд╡рд╣ рдоुрдЭे рдЕрдкрдиे рдХрдоाँрдбिंрдЧ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдкेрд╢ рдХрд░ेрдЧा। рдЗрд╕ рдЦрддрд░рдиाрдХ рдоोреЬ рд╕े рдоैं рдЦुрдж рдХो рдкाрд▓-рдоाрд▓ рд╕िрдЧрд░ेрдЯ्рд╕ рдХे рдкैрдХेрдЬ рдХी рд░िрд╢्рд╡рдд рджेрдХрд░ рдмрдЪा рдкाрдпा рдеा। рд╡ैрд╕े, рдоेрд░ा рд╕ंрд╕्рдеाрди рд╕े рдЪрд▓ा рдЖрдиा рди рддो рдХрд░्рдирд▓ рдкाрд╢ рдХी реЮौрдЬ рд╕े рднाрдЧ рдЖрдиा рдеा рдФрд░ рди рд╣ी реЮोрдХ्рд╕्рдЯрд░्рдо рд╕े; рдпрд╣ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдоें рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдПрд╣рддिрдпाрдд рд╕े рд▓िрдпा рдЧрдпा рдиिрд░्рдгрдп рдеा рдЬो рдХि рдоेрд░े рдЙрд╕ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХा рдкрд░िрдгाрдо рдеा рдХि рдоुрдЭे рдЕंрддिрдо рдпुрдж्рдзों рдХे рдХ्рд╖рдгों рдоें рдЕрдкрдиे рдкрд░िрд╡ाрд░ рдХी рддрд░реЮ рд╣ोрдиा рд╣ै। рдЗрд╕ीрд▓िрдпे рдоैं рдЙрд╕ рдХ्рд╖рдг рддрдХ рд╣ेрдЪिंрдЬрди рдоें рдмрдиा рд░рд╣ा рдЬрдм рддрдХ “реЮोрдХ्рд╕рдЯрд░्рдо” рднंрдЧ рдХрд░ рджिрдпा рдЬा рдЪुрдХा рдеा рдФрд░ реЮाँрд╕ीрд╕ी рдЯैंрдХ्рд╕ рдЖ рд░рд╣े рдеे। рддрдм рдоैं рд░ाрдд рдХे 3 рдмрдЬे рдЕрдкрдиी рд╕ाрдИрдХिрд▓ рд╕े рдиिрдХрд▓ рдЖрдпा рдеा।
рдЕрдм рдХुрдЫ рдоाрдоूрд▓ी рдм्рдпौрд░े:
рдкृрд╖्рда 177 рдкрд░ рдЙрд░्рдмैрдЪ рдХे рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдЙрд░्реЮेрд▓्рдб рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдпे।
рдкृрд╖्рда 224: рдоैंрдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рдЯोрдмाрдЗрд╕ рд╕्рдоोрд▓ेрдЯ рдирд╣ीं, рдПрди्рдеोрдиी рдЯ्рд░ोрд▓ोрдк рдХी рд╕ाрд░ी рд░рдЪрдиाрдпें рдкреЭी рд╣ुрдИं рд╣ैं।
рдЕंрддрддः рдкृрд╖्рда 225: рдкрд╣рд▓ी рд░िрдкोрд░्рдЯ рдоें, рдоैंрдиे рд╕рдЪ рдоें рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдкрд░ рднрд░ोрд╕ा рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा, рдХ्рдпोंрдХि рдоैं рдЬाрдирддा рдеा рдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдоों рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЕрд╡िрд╢्рд╡рд╕्рдпрдиीрдп рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ्рддा рд╣ोрдЧी। рдХेрд╡рд▓ рджूрд╕рд░ी рд░ेрдбिрдпो рд░िрдкोрд░्рдЯ рдХे рдмाрдж рдЬрд╣ाँ рдпрд╣ рд╕ाреЮ рддौрд░ рдРрд╕े рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрдпा рдЧрдпा, рдЬिрдирдХे реЫрд░िрдпे рдоैं рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХे рд╕ाрде рд╕ाрдоंрдЬрд╕्рдп рдмрдиा рдкाрдпा рдХि рдЕрдоेрд░िрдХा рдиे рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдкрд░ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЕрд░рдмों рдЦрд░्рдЪ рдХिрдпे рд╣ैं рдФрд░ рдЗрд╕ рдХाрдо рдоें рд╕ैрдХреЬों рд╣рдЬाрд░ рд▓ोрдЧों рдиे рдЗрд╕рдкрд░ рдХाрдо рдХिрдпा рд╣ै। рд╕рдоाрдЪाрд░ों рдХे рджूрд╕рд░े рдк्рд░рд╕ाрд░рдг рдХे рдмाрдж рдоैंрдиे рдЗрд╕ рд╡िрдЪाрд░ рдХो рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЧंрднीрд░рддा рд╕े рдирд╣ीं рд▓िрдпा рдХि рдЕрдоेрд░िрдХिрдпों рдиे рднाрд░ी рдмрдо рдЧिрд░ाрдпा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдиे рд░ेрдбिрдпो-рдПрдХ्рдЯिрд╡ рдк्рд░рджूрд╖рдг рдХे реЫрд░िрдпे рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕ीрдоिрдд рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХिрдпा рд╣ोрдЧा। рдФрд░ рдХ्рдпोंрдХि рдпрд╣ рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдмрд╣ुрдд рдЖрд╕ाрди рдеा, рдЪूँрдХि рд╣рдордиे рдЗрд╕े рдмрд╣ुрдд рдЕрдЧंрднीрд░рддा рд╕े рд▓िрдпा рдХि рдЕрдоेрд░िрдХी рд▓ोрдЧों рдиे рдкाрдЗрд▓ (рдмाрд░ूрдж рдХे рдвेрд░) рдЗрддрдиी рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдмрдиा рд▓िрдпे рд╣ोंрдЧे рддो рдЗрд╕рдоें рдЙрди्рд╣ें рд░ुрдЪि рд╢ाрдпрдж рд╣ी рд╣ोрдиी рдЪाрд╣िрдпे। рд▓ेрдХिрди рд╣рдоाрд░े рд▓िрдпे рдкाрдЗрд▓ (рдмाрд░ूрдж рдХे рдвेрд░) рдФрд░ рдмрдо рдХे рдмीрдЪ рдХा рд╕ाреЮ рдЕрди्рддрд░ рдеा, рд╣рдордиे рд╕ेрдоिрдиाрд░ рдоें рдЕрдЧрд▓े рд╣ी рджिрди рдмрдо рдХे рдЖрдХाрд░ рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдХाрд░्рдпрдк्рд░рдгाрд▓ी рдХी рдЧрдгрдиा рдХрд░ рд▓ी рдеी। рд╣ाрд▓ाँрдХि рдоैं рдЗрд╕ рд╕рдо्рдмрди्рдз рдоें рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣ूँрдЧा рдХि рд╕рди 1944 рдоें рдЧोрдПрд░िंрдЧ рдЗрди्рд╕्рдЯीрдЪ्рдпूрдЯ рд╕े рдПрдХ рджूрдд рд╣рдоाрд░े рдпрд╣ाँ рдЖрдпा рдеा, рдЙрд╕рдиे рдпрд╣ рдЗंрдЧिрдд рдХिрдпा рдеा рдХि рдпрд╣ рдЦрдмрд░ рдЬाрд╕ूрд╕ों рдХे реЫрд░िрдпे рдЬрд░्рдордиी рддрдХ рдЖрдИ рд╣ै рдХि рдЕрдоेрд░िрдХी рдЬрд░्рдорди рд╕ीрдоा рдоें рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдЧिрд░ाрдиे рдХी рддैрдпाрд░ी рдоें рд╣ैं рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдоुрдЭрд╕े рдкूрдЫा рдеा рдХि рдХ्рдпा рдоेрд░े рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै? рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоेрд░ा рдЬрд╡ाрдм рдеा рдХि рдпрдж्рдпрдкि рдоेрд░े рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдЙрд╕ рд╕рдордп рддрдХ (1944 рдХी рдЧрд░्рдоी рддрдХ) рдЗрд╕рдХी рдмрд╣ुрдд рдХрдо рд╕ंрднाрд╡рдиा рд╣ै, рдХ्рдпोंрдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рддрдХрдиीрдХी рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ्рддा рд╣ै, рд╣ाрд▓ाँрдХि рдоैंрдиे рдЗрд╕рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рд╕े рдЗрди्рдХाрд░ рдирд╣ीं рдХिрдпा рдеा।
рдкृрд╖्рда 227: рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЕреЮрд╕рд░ рдХा рдЕंрддिрдо рд╡ाрдХ्рдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдСрдЯो рд╣ाрди рдХे рд▓िрдпे рдирд╣ीं рдеा: рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рд╣ाрди рдЙрд╕ рд╡ाрд░्рддрд▓ाрдк рдоें рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ी рдирд╣ीं рдеे рдФрд░ рдоुрдЭे рджृреЭ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдШोрд░ рд░рдгрдиीрддि рдХे рдХाрд░рдг рд╣ी рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЕреЮрд╕рд░ рдиे рд╕рд╡ाрд▓ рдХा рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╕े рдЬрд╡ाрдм рдирд╣ीं рджिрдпा рд╣ोрдЧा। рдпрджि рдоुрдЭे рдаीрдХ-рдаाрдХ рдпाрдж рд╣ै рддो рдпрд╣ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдСреЮिрд╕рд░, рд╡ाрдЗреЫрд╢ेрдХрд░ рдФрд░ рдоेрд░े рдмीрдЪ рдХा рд╣ै। рдЗрд╕ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдоें, рдЬो рдХि рдмрдо рдЧिрд░ाрдиे рдХे рдиैрддिрдХ рдЕрдзिрдХाрд░ों рдкрд░ рд╣ो рд░рд╣ा рдеा, рдЗрд╕ी рдмीрдЪ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдЕреЮрд╕рд░ рдХो рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдкрд░ाрдЬрдп рд╕ी рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдИ рдФрд░ рдЙрд╕рдиे рдпрд╣ рдмाрдд реЫोрд░ рджेрдХрд░ рдХрд╣ी рдХि рд╣рдоें рдЙрд╕рдХी рдмाрдд рд╕рдордЭрдиी рд╣ी рдкреЬेрдЧी: рдЙрд╕рдХे рд▓िрдпे рдПрдХ рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдпा рдЕрдоेрд░िрдХी реЮौрдЬी рдХा рдЬीрд╡рди 70 рд╣рдЬाрд░ рдЬाрдкाрдиी рдиाрдЧрд░िрдХों рд╕े рдЕрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдеा। рддрдм рд╣рдордоें рд╕े рдХिрд╕ी рдиे рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпा рдеा “рд▓ेрдХिрди рдпрд╣ाँ рдЖрдк рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рдиैрддिрдХ рд╕िрдж्рдзाрди्рддों рдХे рдмेрд╣рдж рдХрд░ीрдм рд╣ैं”। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдЕреЮрд╕рд░ рдЕрдкрдиे рдЪेрд╣рд░े рдкрд░ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╡्рдпрдеिрдд рднाрд╡ рд▓ेрдХрд░ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдЫोреЬ्рдХрд░ рдЪрд▓ा рдЧрдпा, рдЬिрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣рдоाрд░े рд╣рдоेрд╢ा рджोрд╕्рддाрдиा рд╕рдо्рдмрди्рдз рд╣ुрдЖ рдХрд░рддे рдеे। рд╕्рдкрд╖्рдЯрддः рдЕрдкрдиे рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдордд рд╕े рдЙрд╕ рдЕреЮрд╕рд░ рдХा рдорддрд▓рдм рд╣рдоें рдЖрд╣рдд рдХрд░рдиा рдирд╣ीं рдеा рдФрд░ рд╢ाрдпрдж рд╡рд╣ рдЦुрдж рдмाрдж рдоें рдЕрдкрдиे рдХрдерди рд╕े рджुрдЦी рдеा।
рдпрд╣ рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЕрдЪ्рдЫा рд╣ोрдЧा рдпрджि рдЖрдк рдЕрдкрдиी рдХिрддाрдм рдХी рджूрд╕рд░ी рдЫрдкाрдИ рдоें рдХुрдЫ рд╕ुрдзाрд░ рдХрд░ рд▓ें, рдФрд░ рдоेрд░ी рдпрд╣ рдзाрд░рдгा рд╣ै рдХि рдЖрдкрдХो рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд╕ुрдзाрд░ों рдХी рд╕рд▓ाрд╣ рдЕрди्рдп рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХी рдУрд░ рд╕े рднी рдоिрд▓ेрдЧी। рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рдЗрддрдиी рд░ोрдЪрдХ рдХिрддाрдм рдХे рд▓िрдпे рдмрд╣ुрдд рдмрд╣ुрдд рдзрди्рдпрд╡ाрдж।
рд╕ाрджрд░ рдЖрдкрдХा,
(рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░)
**********
рд▓ॉрд╕ рдПрди्рдЬेрд▓्рд╕
29 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1956
рдк्рд░िрдп рдФрд░ рдоाрдирдиीрдп рдк्рд░ोреЮेрд╕рд░ рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ,
рдЖрдкрдХो рдЗрддрдиे рджрдпाрд▓ु рдкрдд्рд░ рдХे рд▓िрдпे рд╕ुрдЭाрдпे рдЧрдпे рд╕ुрдзाрд░ों рдХे рд╕рд╣िрдд рдоेрд░ा рдзрди्рдпрд╡ाрдж। 15 рдЬрдирд╡рд░ी рдХो рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рдХिрддाрдм рдХे рдирдпे рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдоें рдЖрдкрдХे рд╕ुрдЭाрд╡ों рдХो рдоैंрдиे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рд╣ै।
рд╣ाрд▓ाँрдХि рдХुрдЫ рдХो рдоैं рд╕िрд░्реЮ реЮुрдЯ्рдиोрдЯ्рд╕ рдХी рддрд░рд╣ рд╣ी рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХрд░ рдкा рд░рд╣ा рд╣ूँ рддाрдХि рдХिрддाрдм рдХा рдЦाрдХा рдЕрд╡्рдпрд╡рд╕्рдеिрдд рди рд╣ो। рдЬрдирд╡рд░ी рдпा реЮрд░рд╡рд░ी рдоें, рдоैं рдХिрддाрдм рдХे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी рд╕ंрд╕्рдХрд░рдг рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ु рдХрд░рдиे рдЬा рд░рд╣ा рд╣ूँ рдЬो рдХि рдЧ्рд░ेрдЯ рдм्рд░िрдЯेрди рдоें рдПрдХ рд╕ाрде рджो рдк्рд░рдХाрд╢рдХों (Gollancz and Hart-Davis) рдХे рд╕ाрде рдФрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें Harcourt, Brace and Co. рдХे рд╕ाрде рдЖрдпेрдЧा। рдХिрддाрдм реЮ्рд░ाँрд╕ рдФрд░ рдкрд╢्рдЪिрдоी рдпूрд░ोрдкीрдп рджेрд╢ों рдоें рдЗрд╕ рдмрд╕рди्рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рд╣ै।
рдХ्рдпा рдЖрдк рдХी рдЗрдЪ्рдЫा рдпा рдЭुрдХाрд╡ рд╣ै рдХि рдЙрди рдмрд╣ुрдд рд╕े рдЕрдкूрд░्рдгрддрдУं рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХो рдкूрд░ा рдХिрдпा рдЬाрдпे рдУ рдХि рдХिрддाрдм рдоें рд╕्рдкрд╖्рдЯрддрдпा рдоौрдЬूрдж рд╣ैं, рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рдоैं рдЖрдкрдХा рдмेрд╣рдж рдЖрднाрд░ी рд░рд╣ूँрдЧा। рд╡िрд╢ेрд╖рддрдпा, рдФрд░ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рд░ूрдк рд╕े рдоेрд░ी рд░ुрдЪि рдЖрдкрдХे рдФрд░ рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдХे рдж्рд╡िрддीрдп рд╡िрд╢्рд╡рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рд╣ुрдпे рдХोрдкेрдирд╣ेрдЧрди рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХो рдмेрд╣рддрд░ी рд╕े рд╕рдордЭрдиे рдоें рд╣ै। рдоुрдЭे рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрдж рдХी рдЭूрдаी рдЪेрддाрд╡рдиी рдХे рдмाрд░े рдоें рдФрд░ рднी рдЬाрдирдиा рдЕрдЪ्рдЫा рд▓рдЧेрдЧा, рдЬрдм рджो рддрдеाрдХрдеिрдд рдЬाрд╕ूрд╕ рдЧोрдЯिंрдЬрди рд╕े рдЖрдкрдХे рдЕрдкрд╣рд░рдг рдХे рд▓िрдпे рдзрдордХिрдпाँ рджे рд░рд╣े рдеे (рдмाрдж рдоें рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рд╡рд╣ рдзोрдЦेрдмाрдЬ рдеे)।
рдЖрдкрдХे рдкрдд्рд░ рдХा рд╕िрд░्реЮ рдПрдХ рдмिрди्рджु рдоैं рд╢ाрдоिрд▓ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдпा। рд╡ॉрди рд╡ाрдЗрдЬрд╢ेрдХрд░ рдиे рдХुрдЫ рд╕рдордп рдкрд╣рд▓े рдЧोрдЯिंрдЬрди рдоें рдЦुрдж рдоुрдЭрд╕े рдХрд╣ा рдеा рдХि рдпрдж्рдпрдкि рд╡рд╣ рдЗрд╕ рдЖрди्рджोрд▓рди (рдЬो рдХि рдаीрдХ 1939 рдХे рдмाрдж рдирд╣ीं) рдХे рд▓िрдпे рд░ाрдЬрдиेрддाрдУं рд╕े рдШृрдгा рдХрд░рддे рдеे, рдЗрд╕рдХी рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоें рдЙрдирдХे рдорди рдоें рдПрдХ рд╕рд╣ाрдиुрднूрддि рдеी рдЕрдерд╡ा рдЗрд╕े рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХे рд▓िрдпे рд╕рдордЭрджाрд░ी рдХрд╣ рд▓ें, рдХ्рдпोंрдХि рдЙрди्рд╣ें рдРрд╕ा рд▓рдЧा рдеा рдХि рд╡рд╣ाँ рдЧрдо्рднीрд░ рд╕рдШрди рдмрд▓ों рдХा рдПрдХ реЫोрд░ рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдЗрд╕ рдордиोрднाрд╡ рдХे рд▓िрдпे рдоेрд░ी рд╕рдордЭрджाрд░ी рдеी рдФрд░ рдЕрдм рднी рд╣ै, рдЪूँрдХि рдоैं рдЬрд░्рдорди рдпुрд╡ा рдЖрди्рджोрд▓рди рдоें рдЖрди्рддрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдФрд░ рдмाрд╣्рдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЙрд╕рдХे рд╕ाрде рд░рд╣ा рд╣ूँ, рдЬिрд╕рдХे рдмौрдж्рдзिрдХрддाрд╡ाрдж рдХी рдЖрд▓ोрдЪрдиा рдкрд░ рдиाрдЬिрдпों рдиे рдЕрдкрдиा рдХрдм्реЫा рдЬрдоा рд▓िрдпा рдеा рдФрд░ рдХुрдЯिрд▓рддा рд╕े рдЙрд╕рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдПрдХ рднोंрдбे рджिрдоाрдЧ-рд░рд╣िрдд рд╣рдеिрдпाрд░ рдХी рддрд░рд╣ рдХिрдпा рдеा।
рд╡ैрд╕े, рдоुрдЭे рдЖрд╢ा рд╣ै рдХि рдоेрд░ी рдХिрддाрдм рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рднी “рдиाреЫी” рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ рдХे рдоिрдердХ рдХो рддोреЬेрдЧी, рдЬिрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдиोрд░्рдмрд░्рдЯ рд╡ाрдЗрдирд░ рдоें рдХुрдЫ рд╣ी рдорд╣ीрдиे рдкрд╣рд▓े рдЕрдкрдиी рдЖрдд्рдордХрдеा рдХे рджूрд╕рд░े рднाрдЧ рдоें рдПрдХ рдмрд╣рд╕ рдЧрд░рдоा рджी рд╣ै।
рдЖрдЧे рдЖрдиे рд╡ाрд▓े рд╕ाрд▓ рдХे рд▓िрдпे рд╢ुрднрдХाрдордиाрдпें, рд╕ाрджрд░
рдЖрдкрдХा,
(рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░) рд░ॉрдмрд░्рдЯ рдЬрдЩ्рдХ
***********
18 рдЬрдирд╡рд░ी, 1957
рдк्рд░िрдп рдбॉ рдЬрдЩ्рдХ,
рдкрдд्рд░ рдХे рд▓िрдпे рдФрд░ рдоुрдЭрд╕े рдж्рд╡िрддीрдп рд╡िрд╢्рд╡рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдХे рд╕ाрде рд╣ुрдпे рдХोрдкेрдирд╣ेрдЧрди рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХे рдмाрд░ें рдеोреЬा рдФрд░ рд╡िрд╕्рддाрд░ рд╕े рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХрд╣рдиे рд╣ेрддु рдЖрдкрдХो рдЕрдиेрдХाрдиेрдХ рдзрди्рдпрд╡ाрдж। рдоेрд░ी рдпाрдж рдоें, рдЬो рдХि рд▓рдо्рдмा рдЕрд░рд╕ा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдоुрдЭे рдмेрд╢реШ рдзोрдЦा рджे рд╕рдХрддी рд╣ै, рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХुрдЫ рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╣ुрдЖ рдеा। рдоैрдиें рдХोрдкेрдирд╣ेрдЧрди рдХी рдпाрдд्рд░ा 1941 рдХे рдкрддрдЭреЬ рд╡ाрд▓े рдоौрд╕рдо рдоें рдХी рдеी; рдоुрдЭे рдРрд╕ा рдпाрдж рдЖрддा рд╣ै рдХि рд╡рд╣ рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ рдХे рдЕрди्рддिрдо рджिрди рдеे। рдЙрд╕ рд╕рдордп, рдпुрд░ेрдиिрдпрдо рдФрд░ рднाрд░ी рдЬрд▓ рд╕рдо्рдмрди्рдзी рдк्рд░рдпोрдЧों рдХे рдкрд░िрдгाрдорддः рд╣рдо рдЕрдкрдиे “рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рдХ्рд▓рдм” рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ों рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪे рдеे: рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рдФрд░ рднाрд░ी рдЬрд▓ рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдиाрднिрдХीрдп рд░िрдпрдХ्рдЯрд░ рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдЬो рдХि рдКрд░्рдЬा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░े। рдЗрд╕ рд░िрдпрдХ्рдЯрд░ рдоें (рд╡ॉрди рд╡ीрдЬрд╕ेрдХрд░ рдХे рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рдХाрд░्рдп рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд) рдпूрд░ेрдиिрдпрдо-239 рдХे рдХ्рд╖рдп рд╕े рдПрдХ рдЙрдд्рдкाрдж рдмрдиेрдЧा рдЬो рдпूрд░ेрдиिрдпрдо-235 рдЬैрд╕ा рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХ рд╣ोрдЧा рдФрд░ рдкрд░рдоाрдгु рдмрдоों рдоें рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХेрдЧा। рд╣рдо рдпुрдж्рдз-рдХाрд▓ीрди рдЬрд░्рдордиी рдоें рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рд╕े рдпूрд░ेрдиिрдпрдо-235 рдХे рдкрд░्рдпाрдк्рдд рдоाрдд्рд░ा рдоें рдЙрдд्рдкाрджрди рдХी рд╡िрдзि рдирд╣ीं рдЬाрдирддे рдеे। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЗрди рд░िрдпрдХ्рдЯрд░ों рд╕े рдиाрднिрдХीрдп рд╡िрд╕्рдлोрдЯрдХों рдХा рдЙрдк्рддाрджрди рдХेрд╡рд▓ рдЙрд╕ рджрд╢ा рдоें рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдЬрдм рдЗрди рд░िрдпрдХ्рдЯрд░ों рдХो рдХрдИ рд╡рд░्рд╖ों рддрдХ рд▓рдЧाрддाрд░ рдЪाрд▓ू рд░рдЦा рдЬाрдпे। рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рд╣рдо рдЗрд╕ рддрде्рдп рдХे рд╕ंрдмंрдз рдоें рдХाреЮी рд╣рдж рддрдХ рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдеे рдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдк्рд░рдЪुрд░ рддрдХрдиीрдХी рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдХे рд╕ाрде рд╣ी рд╕ंрднрд╡ рд╣ै। рдЕрддः рд╣рдо рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рд░ुрдк рд╕े рдЬाрдирддे рдеे рдХि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдмрдиाрдиा рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рдпрдж्рдпрдкि рд╣рдордиे рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рддрдХрдиीрдХी рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЧрдгрдиाрдпें рдХी рдеी рдЬो рдХि рддрдд्рдХाрд▓ीрди рдпोрдЬрдиाрдмрдж्рдз рдк्рд░рдпाрд╕ों рд╕े рдХाреЮी рдЕрдзिрдХ рдеीं। рдпрд╣ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рд╣рдоें рдЙрд╕ рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдкрдХ्рд╖рдзрд░ рд╢рд░्рдд рдХी рддрд░рд╣ рдорд╣рд╕ूрд╕ рд╣ुрдИ рдХ्рдпोंрдХि рдЗрд╕рдиे рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХो рдЖрдЧाрдоी рдкрд░рдоाрдг्рд╡िрдХ рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд╕рдХ्рд╖рдо рдмрдиाрдпा рдеा। рдпрджि рдкрд░рдоाрдгु рдмрдоों рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдЕрд╕ंрднрд╡ рд╣ोрддा рддो рдпрд╣ рд╕рдорд╕्рдпा рд╣ी рдЙрдд्рдкрди्рди рдирд╣ीं рд╣ुрдпी рд╣ोрддी, рд▓ेрдХिрди рдпрджि рдпрд╣ рдЖрд╕ाрди рд╣ोрддा рддो рднौрддिрдХрд╡िрдж рдиिрд╢्рдЪिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЗрд╕рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рдХो рдирд╣ीं рд░ोрдХ рдкाрддे। рдЗрд╕ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХा рд╡ाрд╕्рддрд╡िрдХ рдкрд░िрдгाрдо рдпрд╣ рдеा рдХि рдЗрд╕рдиे рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХो рдзोрдЦेрдмाреЫी рд╕े рдЙрд╕ рд╕рдордп рдоें рдЖрдЧाрдоी рдШрдЯрдиाрдУं рдХे рдКрдкрд░ рдиिрд░्рдгрдпाрдд्рдордХ рд░ूрдк рд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдк्рд░рднाрд╡ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा, рдЪूँрдХि рдЙрдирдХे рдкाрд╕ рдЕрдкрдиे рдк्рд░рд╢ाрд╕рдХों рдХो рдмрддाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЕрдЪ्рдЫे рддрд░्рдХ рдеे- рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдпुрдж्рдз рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣िрд╕्рд╕ा рдирд╣ीं рдиिрднा рдкाрддे, рдЕрдерд╡ा рдмोрдзрдЧрдо्рдп рддрд░ीрдХे рдХे рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХो рдЕрдкрдиाрддे рд╣ुрдпे рдпрд╣ рднी рд╕ंрднрд╡ рдеा рдХि рдЗрди्рд╣ें (рдмрдоों рдХो) рдпुрдж्рдз рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣िрд╕्рд╕ा рдиिрднाрдиे рдХे рд▓ाрдпрдХ рдмрдиा рджिрдпा рдЬाрддा। рдЖрдЧाрдоी рдШрдЯрдиाрдУं рдиे рджोрдиों рддрд░рд╣ рдХे рддрд░्рдХों рдХो рддрде्рдпाрдд्рдордХ рд░ूрдк рд╕े рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рди्рдпाрдпрд╕ंрдЧрдд рдард╣рд░ाрдпा; рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें рдЬिрдирдХे рдХाрд░рдг рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдЕрдоेрд░िрдХी рдЬрд░्рдордиी рдкрд░ рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдХा рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдпा।
рдЗрд╕ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдоें рд╣рдоें рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдеा рдХि рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдХे рд╕ाрде рдПрдХ рдоुрд▓ाрдХाрдд рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╣ोрдЧी। рдпрд╣ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рд╢ाрдо рдХे рд╡рдХ्рдд рдиाрдп-рдХाрд░्рд▓्рд╕рдмрд░्рдЧ рдХे рдкाрд╕ рд╢рд╣рд░ी рдЬिрд▓े рдоें рдкैрджрд▓ рдЪрд▓рддे рд╣ुрдпे рд╕рдо्рдкрди्рди рд╣ुрдИ рдеी। рдХ्рдпोंрдХि рдоैं рдЬाрдирддा рдеा рдХि рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдХो рдЬрд░्рдорди рд░ाрдЬрдиैрддिрдХ рдЬाрд╕ूрд╕ рдЕрдкрдиी рдиिрдЧрд░ाрдиी рдоें рд░рдЦे рд╣ुрдпे рд╣ैं, рдФрд░ рдоेрд░े рдмाрд░े рдЬो рд╡िрд╡рд░рдг рдмोрд░ рджेंрдЧे рд╡рд╣ рд╡ाрдкрд╕ рдЬрд░्рдордиी рддрдХ рдкрд╣ुँрдЪेрдЧें, рдоैंрдиे рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХो рд╕ंрдХेрддों рдХे рдЙрдЪ्рдЪ рд╕्рддрд░ рддрдХ рд░рдЦрдиे рдХी рдХोрд╢िрд╢ рдХी рддाрдХि рдЗрд╕рд╕े рддाрдд्рдХाрд▓िрдХ рд░ूрдк рд╕े рдоेрд░ी рдЬाрди рдХो рдЦрддрд░ा рдиा рд╣ो। рдпрд╣ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рд╢ाрдпрдж рд╕ाрдоाрди्рдп рд░ूрдк рд╕े рдоेрд░े рдпрд╣ рдкूрдЫрдиे рдХे рд╕ाрде рд╢ुрд░ु рд╣ुрдЖ рдХि рдХ्рдпा рдпрд╣ рди्рдпाрдп рд╕ंрдЧрдд рд╣ै рдХि рднौрддिрдХрд╡िрдж рдЗрд╕ рд╕рдордп рдЦुрдж рдХो рдпुрдж्рдз рдХे рд╕рдордп рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рд╕рдорд╕्рдпा рдХो рд╕ुрд▓рдЭाрдиे рдХे рд▓िрдпे рд╕ौंрдк рд░рд╣े рд╣ैं, рдЬрдмрдХि рд▓ोрдЧों рдХो рдХрдо рд╕े рдХрдо рдЗрд╕ рд╕ंрднाрд╡рдиा рдХी рдУрд░ рдз्рдпाрди рджेрдиा рдЪाрд╣िрдпे рдХि рдЗрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХोрдИ рднी рдк्рд░рдЧрддि рдпुрдж्рдз рддрдХрдиीрдХ рдХे рд▓िрдпे рдЧрд╣рд░े рдкрд░िрдгाрдо рдЫोреЬेрдЧी। рдмोрд░ рдиे рдЗрд╕ рдк्рд░рд╢्рди рдХी рдЧंрднीрд░рддा рдХो рддुрд░ंрдд рд╕рдордЭ рд▓िрдпा рдеा рдЬो рдХि рдоैं рдЙрдирдХे рднाрд╡ों рд╕े рд╕рдордЭ рдкाрдпा рдеा। рдЬрд╣ाँ рддрдХ рдоुрдЭे рдпाрдж рд╣ै, рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрд╕рдХा рдЙрдд्рддрд░, рдоुрдЭрд╕े рдПрдХ рдФрд░ рдк्рд░рд╢्рди рдкूрдЫрдХрд░ рджिрдпा рдеा, “рдХ्рдпा рддुрдо्рд╣ें рд╕рдЪрдоुрдЪ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै рдХि рдпूрд░ेрдиिрдпрдо рд╡िрдЦंрдбрди рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдХो рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै?” рд╢ाрдпрдж рдоैंрдиे рдЙрдд्рддрд░ рджिрдпा рдеा, “рдоैं рдЬाрдирддा рд╣ूँ рдХि рдпрд╣ рд╕ैрдж्рдзाрди्рддिрдХ рд░ूрдк рд╕े рд╕ंрднрд╡ рд╣ै, рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рднрдпाрдирдХ рд░ूрдк рд╕े рддрдХрдиीрдХी рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ोрдЧी, рдЬो рдХि рд╣рдо рдЖрд╢ा рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं рдХि рдпрд╣ рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдХे рджौрд░ाрди рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХेрдЧा।“ рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рдмोрд░ рдЗрд╕ рдЙрдд्рддрд░ рд╕े рдЗрддрдиा рд╣ैрд░ाрди рд╣ो рдЧрдпे рдеे рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдпाрд╕ рд▓рдЧाрдпा рдеा рдХि рдоैं рдЙрди्рд╣ें рдпрд╣ рдХрд╣рдиा рдЪाрд╣рддा рд╣ूँ рдХि рдЬрд░्рдордиी рдиे рдкрд░рдоाрдгрд╡िрдХ рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рдк्рд░рдХ्рд░िрдпा рдоें рдмेрд╣рддрд░ीрди рдк्рд░рдЧрддि рдХрд░ рд▓ी рд╣ै। рдЗрд╕ рдЧрд▓рдд рдзाрд░рдгा рдХो рдаीрдХ рдХрд░рдиे рдХे рдЖрдЧाрдоी рдк्рд░рдпाрд╕ рдоें, рдоैं рдЙрд╕рдХे рдмाрдж рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдмोрд░ рдХा рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдирд╣ीं рдЬीрдд рдкाрдпा, рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ुрдк рд╕े рдХ्рдпोंрдХि рдоैं рдЕрдкрдиे рдбрд░ рдХे рдХाрд░рдг рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕ाрд╡рдзाрдиी рд╕े рд╕ांрдХेрддिрдХ рднाрд╖ा рдоें рдмाрдд рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा (рдЬो рдХि рдоेрд░ी рд╣ी рдЧрд▓рддी рдеी) рдмाрдж рдоें рд╢рдм्рджों рдХे рдЦाрд╕ рддौрд░ рдкрд░ рдЪрдпрди рдиे рдоेрд░ी рдЦिрд▓ाреЮрдд рдХрд░ рджी। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдоैंрдиे рдПрдХ рдмाрд░ рдФрд░ рдмोрд░ рд╕े рдкूрдЫा рдХि рдЗрди рд╕्рдкрд╖्рдЯ рдиैрддिрдХ рдЪिंрддाрдУं рдХो рдордж्рджेрдиреЫрд░ рд░рдЦрддे рд╣ुрдпे, рдХ्рдпा рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рд╣ै рдХि рд╕рднी рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХो рдЗрд╕ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╢ोрдз рди рдХрд░рдиे рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдпे рд░ाрдЬी рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे, рдЪूँрдХि рд╡े рд╣ी рд╣ैं рдЬो рдХि рдХिрд╕ी рднी рддрд░рд╣ рд╕े рднाрд░ी рддрдХрдиीрдХी рдорджрдж рд╕े рдЗрд╕рдХा рдиिрд░्рдоाрдг рдХрд░ рд╕рдХрддे рд╣ैं। рд▓ेрдХिрди рдмोрд░ рдРрд╕ा рд╕ोрдЪрддे рдеे рдХि рд╣рд░ рдПрдХ рджेрд╢ рдХे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХे рдХ्рд░िрдпा-рдХрд▓ाрдкों рдХो рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░рдиा рдиिрд░ाрд╢ाрдЬрдирдХ рд╣ोрдЧा, рдФрд░ рдпрд╣ рдХि, рд╡ैрд╕े рддो рджुрдиिрдпाँ рдХी рд╡рд░्рддрдоाрди рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддिрдпों рдоें рднौрддिрдХрд╡िрдж рдЕрдкрдиे рдЕрдкрдиे рджेрд╢ों рдХे рд▓िрдпे рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рдЙрдд्рдкाрджрди рд╣ेрддु рдХाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं।
рдЗрд╕ рдЙрдд्рддрд░ рдХो рд╕рдордЭाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдХिрд╕ी рдХो рднी рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдЬрдЯिрд▓рддा рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рддे рд╣ुрдпे рдпрд╣ рд╕рдордЭрдиा рд╣ोрдЧा рдХि рдпрдж्рдпрдкि рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрд╣ुрдд рдмाрддрдЪीрдд рдирд╣ीं рд╣ुрдпी рд▓ेрдХिрди рдЬिрддрдиा рднी рдоुрдЭे рдпाрдж рд╣ै рдФрд░ рдЬिрддрдиे рдХे рд▓िрдпे рдоुрдЭे рд╕ंрдЬ्рдЮाрди рд╣ै, рдФрд░ рдпрд╣ рд╕ंрдЬ्рдЮाрдиाрдд्рдордХ рдФрд░ рдЧैрд░-рд╕ंрдЬ्рдЮाрдиाрдд्рдордХ рд░ूрдк рд╕े рдмोрд░ рдХे рджिрдоाрдЧ рдоें рднी рд╣ोрдЧा। рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рдХाрд░рдгों рд╕े рдкрд░рдоाрдгрд╡िрдХ рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХी рд╕ंрднाрд╡рдиा рдЬрд░्рдордиी рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдЕрдоेрд░िрдХी рдУрд░ рд╕े рдЕрдк्рд░рддिрдо рд░ुрдк рд╕े рдЕрдзिрдХ рдеी। рд╕рди 1933 рд╕े, рдЬрд░्рдордиी рдиे рддрдоाрдо рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рдЙрдд्рдк्рд░рд╡ाрд╕рди рдХे рдХाрд░рдг рдЦो рджिрдпा рдеा, рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдХी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ाрдпें рд╕рд░рдХाрд░ों рдХी рдЙрдкेрдХ्рд╖ाрдУं рдХे рдХाрд░рдг рдЧрд░ीрдм рдФрд░ рдкुрд░ाрдиी рдкреЬ рдЧреЯी рдеीं, рдк्рд░рддिрднाрд╢ाрд▓ी рдпुрд╡ा рдЕрдХ्рд╕рд░ рджूрд╕рд░े рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ों рдХी рдУрд░ рдЬाрдиे рдХो рдмाрдз्рдп рдХрд░ рджिрдпे рдеे। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рд╕рди 1932 рд╕े рдХрдИ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдФрд░ (рддрдХрдиीрдХी) рд╕ंрд╕्рдеाрдиों рдХो рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдирдпे рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХ рдЙрдкрдХрд░рдг рджिрдпे рдЬा рд░рд╣े рдеे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рдиाрднिрдХीрдп рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рджिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा। рдмреЬे рдФрд░ рдЫोрдЯे рд╕ाрдЗрдХ्рд▓ोрдЯ्рд░ोрди (рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рддрдХрдиीрдХी рдк्рд░рдпोрдЧрд╢ाрд▓ा) рдХो рд╢ुрд░ु рдХिрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा, рддрдоाрдо рд╕рдХ्рд╖рдо рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХो рдЕрди्рдп рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рд╕े рдпрд╣ाँ рд▓ाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рдеा рдФрд░ рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдиाрднिрдХीрдп рднौрддिрдХी рдоें рдЬрдирддा рдХी рд░ुрдЪि рдХाреЮी рдЕрдзिрдХ рдеी। рдЕрдЧрд░ рдХोрдИ рдЕрддिрд╢िрдпोрдХ्рддिрдкूрд░्рд╡рдХ рд╕ोрдЪे рддो рд╣рдоाрд░ा рдпрд╣ рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рдХि рджोрдиों рддрд░реЮ рдХे рднौрддिрдХрд╡िрджों рдХो рдкрд░рдоाрдгु рдмрдоों рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдХी рджिрд╢ा рдоें рдЖрдЧे рдирд╣ीं рдмреЭрдиा рдЪाрд╣िрдпे, рдкрд░ोрдХ्рд╖ рд░ूрдк рд╕े рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХे рдкрдХ्рд╖ рдоें рдеा। рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ुрдк рд╕े рдоाрдирд╡ीрдп рд╕्рдеिрддि “рдПрдХ рдмेрд╣рддрд░ीрди рдЗंрд╕ाрди рд╣ोрддे рд╣ुрдпे рдХोрдИ рдкрд░рдоाрдгु рдмрдо рдирд╣ीं рдмрдиा рд╕рдХрддा” рдЕрдм рдЬрд░्рдордиी рдХे рд╣िрдд рдФрд░ рд▓ाрдн рд╕े рдПрдХ-рд░ुрдк рд╣ो рдЧрдИ рдеी। рдпрд╣ рдиीрд▓्рд╕ рдмोрд░ рдХो рдХिрд╕ рд╣рдж рддрдХ рдк्рд░рднाрд╡िрдд рдХрд░ рд░рд╣ी рдеी рдпрд╣ рд╕्рдкрд╖्рдЯрддрдЭ рдоैं рдирд╣ीं рд╕рдордЭ рд╕рдХрддा। рдоैं рдпрд╣ाँ рдЬो рднी рд▓िрдЦ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рд╡рд╣ рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рд╕े рдЬрдЯिрд▓ рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдкрд░िрд╕्рдеिрддि рдХे рдмाрдж рдХिрдпा рдЧрдпा рд╡िрд╢्рд▓ेрд╖рдг рд╣ै, рдЬрд╣ाँ рдпрд╣ рд╕ंрднрд╡ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╣рд░ рдмिрди्рджु рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рдЯीрдХ рд╣ो- рдоैं рд╕्рд╡рдпं рдЗрд╕ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рд╕े рдмрд╣ुрдд рдиाрдЦुрд╢ рдеा। рдЕрддः рдпрд╣ рдмाрддрдЪीрдд рдХुрдЫ рд╕рдк्рддाрд╣ों рдпा рдорд╣ीрдиें рдмाрдж рджोрдмाрд░ा рдЬेрди्рд╕рди рдж्рд╡ाрд░ा рд╢ुрд░ु рдХी рд╣ुрдпी, рд▓ेрдХिрди рдЙрддрдиी рд╣ी рдЕрд╕реЮрд▓ рд░рд╣ी। рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЕрдм рднी рдЬрдм рдоैं рдЙрд╕ рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓िрдЦ рд░рд╣ा рд╣ूँ, рдоुрдЭे рдЕрдЪ्рдЫा рдорд╣рд╕ूрд╕ рдирд╣ीं рд╣ो рд░рд╣ा рд╣ै, рдЪूँрдХि рдХрдИ рдХрдердиों рдХे рд╢рдм्рдж рдЕрдм рдмрд╣ुрдд рд╕рдЯीрдХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे, рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рд▓िрдпे рд╕рднी рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХे рд╕рдЯीрдХ рдмिрди्рджुрдУं рдХी рдмाрд░ीрдХिрдпों рдХा рдЙрдирдХी рдордиोрд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЫाрдпा рдоें рджोрдмाрд░ा рд╕े рдм्рдпौрд░ा рджेрдиा рд╣ोрдЧा।
рдЖрдкрдХे рдкрдд्рд░ рдоें рджूрд╕рд░ा рдк्рд░рд╢्рди рд╕рди 1947 рдоें рдоेрд░े рдЧोрдЯिंрдЧрди рд╕े рддрдеाрдХрдеिрдд рд░ूрдк рд╕े рдЕрдкрд╣рд░рдг рдЬाрдиे рдХी рдпोрдЬрдиा рдХो рд▓ेрдХрд░ рд╣ै। рд╕्рдкрд╖्рдЯрддः рдЗрд╕ рдШрдЯрдиा рдХा рдкुрдирд░ाрд╡рд▓ोрдХрди рдХрд░рддे рд╣ुрдпे, рдЗрд╕े рдХेрд╡рд▓ рдореЫाрдХिрдпा рд▓рд╣рдЬे рдоें рд╣ी рджेрдЦा рдЬा рд╕рдХрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рдШрдЯрдиा рдиे рдЙрди рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬो (рдм्рд░िрдЯोрди्рд╕: рдк्рд░ाрдЪीрди рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдирд╕्рд▓) рдХो рдХाреЮी рдкрд░ेрд╢ाрди рдХिрдпा рдеा, рдЬिрди्рд╣ें рд╣рдоाрд░ी рджेрдЦрднाрд▓ рдФрд░ рд░рдЦрд╡ाрд▓ी рдХрд░рдиी рдкреЬ рд░рд╣ी рдеी, рдпрд╣ाँ рддрдХ рдХि рдЙрди्рд╣ें рд╣рдоें (рдпाрдиि рдХि рдСрдЯो рд╣ाрди рдФрд░ рдоुрдЭे) рдХुрдЫ рд╕рдордп рдХे рд▓िрдпे рдЧोрдЯिंрдЧрди рд╕े рдХिрд╕ी рдФрд░ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рднेрдЬрдиा рдкреЬा рдеा। рдоेрд░े рдЧोрдЯिंрдЧрди рд╡ाрд▓े рдШрд░ рдХे рдмाрд╣рд░ рдЖрдзी рд░ाрдд рдХो рджो рдирдХाрдмрдкोрд╢ рджेрдЦे рдЧрдпे рдеे рдЬिрди्рд╣ें рдоुрдЭे рдПрдХ рдЬाрд╕ूрд╕ рдХो рд╕ोंрдкрдиे рдХे рдмрджрд▓े рднाрд░ी рдЗрдиाрдо рджिрдпे рдЬाрдпे рдХा рд╡ाрджा рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдмाрдж рдоें рдЬрдм рдЙрди्рд╣ें рдкрдХреЬा рдЧрдпा рддो рдкрддा рдЪрд▓ा рдХि рд╡рд╣ рджो рд╣ैрдордмрд░्рдЧ рдмрди्рджрд░рдЧाрд╣ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рдордЬрджूрд░ рдеे рдЬो рд╕рд╕्рддे рдоें рдмреЬी рд░рдХрдо рдкाрдиा рдЪाрд╣рддे рдеे। рд╡ाрд╕्рддрд╡ рдоें, рдЬिрд╕ рдЖрджрдоी рдиे рдЗрди рджो рдордЬрджूрд░ों рдХो рд╕ुрдкाрд░ी рджी рдеी рдЙрд╕ी рдиे рдм्рд░िрдЯिрд╢ рдПрдЬेंрд╕ी рдХो рдЗрд╕ рд╢рд░ाрд░рдд рдХे рдмाрд░े рдоें рд╕ूрдЪрдиा рднी рджी рдеी, рд╡рд╣ рдПрдХ рдЬाрд▓рд╕ाрдЬ рдеा рдЬो рдХि рд╕ीрдХ्рд░ेрдЯ рд╕рд░्рд╡िрд╕ (рдЬाрд╕ूрд╕ी рд╕ेрд╡ा) рдоें рдКँрдЪी рдХुрд░्рд╕ी рдкाрдиे рдХे рд▓िрдпे рдЦुрдж рдХो рддैрдпाрд░ рдХрд░ рд░рд╣ा рдеा। рдХेрд╡рд▓ рдПрдХ рд╕ाрд▓ рдХे рдмाрдж рд╣ी рдЗрд╕ рдЭूрда рдХा рдкрд░्рджाреЮाрд╢ рд╣ो рдкाрдпा рдЬिрд╕рдиे рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд░ुрдк рд╕े рд╣рдоें рдмрд╣ुрдд рд╣ँрд╕ाрдпा рдеा।
рдЖрдкрдиे рдЬो рд╡ाрдЗреЫрд╕ेрдХрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓िрдЦा рд╣ै, рдЙрд╕рд╕े рдоैं рд╕рд╣рдордд рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ूँ। рдХेрд╡рд▓ “рдЕрдкрдиे рд╢ुрд░ुрдЖрддी рдХ्рд╖рдгों рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХी рд╕рдордЭ” рдФрд░ “рд╣िрдЯрд▓рд░ рдХी рд╡реЮाрджाрд░ी” рдоें реЫрдоीрди рдЖрд╕рдоाрди рдХा рдЕрди्рддрд░ рд╣ै рдЬिрд╕े рдЖрдкрдиे рдЕрдкрдиी рдкुрд╕्рддрдХ рдоें рдЗрд╕्рддेрдоाрд▓ рдХिрдпा рд╣ै। рдХोрдИ рднी рдЕрдкрдиी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХी рд╕рдордЭ рдХो рдЕрдкрдиे рдиेрддा рд╕े рдХी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдШृрдгा рдХे рд╕ाрде рдЦुрдж рдХो рд╕рдмрд╕े рдЕрд▓рдЧ-рдерд▓рдЧ рдХрд░рдХे рдпрд╣ рдХрд╣рддे рдЗрддрдиे рд╕ाреЮ рддौрд░ рдкрд░ рдХ्рдпों рдоिрд╢्рд░िрдд рдХрд░ेрдЧा, “рдЬрд░्рдордиी рдХे рд▓ोрдЧों рдХी рдПрдХ рд╕рдЪ्рдЪी, рдЖрджрд░्рд╢рд╡ाрджी рдЗрдЪ्рдЫा рдХो рдПрдХ рд╣िрдЯрд▓рд░ рдЬैрд╕े рдиीрд░рд╕ рдЖрджрдоी рдиे рдЧाрд▓ी рджी рд╣ै”। рд╢ुрд░ुрдЖрддी рджिрдиों рдоें рддрдоाрдо рдЬрд░्рдорди рд▓ोрдЧ “рд╣िрдЯрд▓рд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж рдХे рдмрд░ाрдмрд░ी рдХрд░рддे рд╣ैं” рдХा рдорддрд▓рдм рд╕рдордЭ рдирд╣ी рдкाрдпे, рдЬोрдХि рдмाрдж рдХे рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╕िрдж्рдз рд╣ुрдЖ।
рдХ्рдпा рдЖрдкрдХो рдмोрд░ рдХे рд╕ाрде рдоेрд░े рд╡ाрд░्рддाрд▓ाрдк рдХो рдЕрдкрдиी рдХिрддाрдм рдоें рд╕ंрд╢ोрдзिрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे, рдоैं рдЖрдкрдХा рдмрд╣ुрдд рдЖрднाрд░ी рд░рд╣ूँрдЧा рдпрджि реЫрд░ूрд░рдд рдкреЬрдиे рдкрд░ рдХिрдпे рдЧрдпे рд╕ंрд╢ोрдзрдиों рдХो рдХिрддाрдм рдХे рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╕े рдкूрд░्рд╡ рд╕्рд╡рдпं рджेрдЦ рд╕рдХूँрдЧा।
рдЧрд░्рдордЬोрд╢ी рдкूрд░्рдг рдЕрднिрд╡ाрджрди рдХे рд╕ाрде
рдЖрдкрдХा,
(рд╣рд╕्рддाрдХ्рд╖рд░)
рд╡ाрд░्рдирд░ рд╣ाрдЗрдЬेрдирдмрд░्рдЧ
рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕ंрд╡ाрдж । рдпुрд╡ा рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рдЗрди рдкрдд्рд░ों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди рдХрд░рдиा рдЪाрд╣िрдпे । рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рд╡िрд╡ेрдХ рдоें рд╕ंрддुрд▓рди рд╣ी рд╡िрд╢्рд╡ рдХो рдкрд░рдоाрдгु рдпुрдж्рдз рд╕े рдмрдЪा рд╕рдХрддा рд╣ै । рдХिрдо-рдЬोंрдЧ-рдЙрд▓ рдЬैрд╕े рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрдордиे рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХों рдХो рд╡िрд╡ेрдХрдкूрд░्рдг рдиिрд░्рдгрдп рд▓ेрдиे рд╣ी рд╣ोंрдЧे рдЬिрд╕рдоें рд╣рд░ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рд╕рдЬा рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░рдиे рдХा рд╕ाрд╣рд╕ рднी рд╣ो рдЕрди्рдпрдеा рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдоाрдд्рд░ рдПрдХ рд╡िрд╕्рдлोрдЯ рдмрди рдХрд░ рд░рд╣ рдЬाрдпेрдЧा । рдХрджाрдЪिрдд рдЗрди्рд╣ीं рд╕рдо्рднाрд╡рдиाрдУं рдХे рдкूрд░्рд╡ाрдиुрдоाрди рдХे рдХाрд░рдг рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╡ैрдЬ्рдЮाрдиिрдХ рдЖрд╡िрд╖्рдХाрд░ों рдХे рдмाрдж рднी рднाрд░рддीрдп рдЛрд╖िрдпों рдХा рдЪिंрддрди рднौрддिрдХ рджिрд╢ा рдХो рдЫोреЬрдХрд░ рддाрдд्рд╡िрдХ рджिрд╢ा рдоें рдЖрдЧे рдмреЭрддा рд░рд╣ा ।
ReplyDeleteрд╡ैрд╕े рддो рд╕ेрддू рдкрдд्рд░िрдХा рдХे рд╕рднी рд▓ेрдЦ рдЬोрд░рджाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं рдкрд░ рдоैं рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рдоेрд╣ेрд░ рд╡ाрди рднैрдпा рдХे рд╕рднी рд▓ेрдЦ рдкрдв़рддा рд╣ूँ।
ReplyDeleteрдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдХा рдкृрд╖्рдЯ 100 рдХा рд╡िрд╖рдп рд╡िрдЪाрд░рдгीрдп рд╣ै।