рдРрддिрд╣ाрд╕िрдХ рддрде्рдпों рдХो рдк्рд░рдоाрдгिрдХ рд░ूрдк рд╕े рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рддी рдФрд░ рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा рдХी рдзрд░ोрд╣рд░: рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा

рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ: рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’

28, рд╕ाрд░ंрдЧ рд╡िрд╣ाрд░, рдордеुрд░ा-6; рдЪрд▓рднाрд╖: +91 987 063 1805; рдИрдоेрд▓: drdinesh57@gmail.com


рдкुрд╕्рддрдХ: рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा (рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣)
рд▓ेрдЦिрдХा: рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे
рдкृрд╖्рда: 80
рдоूрд▓्рдп: ₹ 100.00 рд░ुрдкрдпे
рдк्рд░рдХाрд╢рди рд╡рд░्рд╖: 2022
рдк्рд░рдХाрд╢рдХ: рдирдорди рдк्рд░рдХाрд╢рди, рд▓рдЦрдирдК


 рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рд╡िрд╡िрдз рд╡िрдзाрдУं, рд╕рдоाрд▓ोрдЪрдиा, рдХрд╣ाрдиी, рдЙрдкрди्рдпाрд╕, рдХाрд╡्рдп рдФрд░ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рдмाрд▓ рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЖрджि рдоें рд╕ाрдзिрдХाрд░ рд▓ेрдЦрдиी рдЪрд▓ाрдиे рд╡ाрд▓ी, рд╡िрджुрд╖ी, рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдХा рд╕рдж्рдпः рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ 'рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा' рдоुрдЭे рдкреЭрдиे рдХा рд╕ुрдЕрд╡рд╕рд░ рдоिрд▓ा। рд╕рдо्рднрд╡рддрдпा рдпрд╣ рдЙрдирдХी рдЕреЭрддीрд╕рд╡ीं рдХृрддि рд╣ै।

 рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╣िрди्рджी рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХी рдкрдд्рд░िрдХा 'рд╕ाрд╣िрдд्рдп рднाрд░рддी' рдПрд╡ं 'рдмाрд▓ рд╡ाрдгी' рдХी рд╕рдо्рдкाрджрдХ, рд╡िрджुрд╖ी рдбॉ.рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдХा рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣- 'рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा' рдПрдХ рдРрд╕ी рдХृрддि рд╣ै рдЬो рдЕрдкрдиे рдзрд░्рдордЧ्рд░рди्рдеों рдХे рдЧрд╣рди рдкрдарди-рдкाрдарди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдФрд░ рдоाँ рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХी рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдиुрдХрдо्рдоा рд╣ोрдиे рдкрд░ рд╣ी рдХिрд╕ी рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ рдХी рд▓ेрдЦрдиी рд╕े рд╕ृрдЬिрдд рд╣ो рд╕рдХрддी рд╣ै।

рдбॉ.рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдиे рд╕्рд╡рдпं рд╣ी рдЗрд╕ рдмाрдд рдХो рд╕्рд╡ीрдХाрд░рддे рд╣ुрдП рд▓िрдЦा рд╣ै рдХि -

'рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा' рдХी рдХрд╡िрддाрдПँ рдХुрдЫ рдк्рд░рдердХ рднाрд╡рднूрдоि рдХी рдХрд╡िрддाрдПँ рд╣ैं, рдЗрдирдоें рдиिрдЬी рдЕрдиुрднूрддि рдХे рд╕ाрде рдХुрдЫ рдк्рд░рд╢्рди рднी рд╣ैं рдЬिрдирдХे рдЙрдд्рддрд░ рд╣рдоें рдиिрд░рди्рддрд░ рдвूंреЭрддे рд░рд╣рдиे рд╣ोंрдЧे рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдоें рдкूрд░्рдг рдиिрд╖्рдаा рдХे рд╕ाрде।

рдЙрдирдХा рдХрд╣рдиा рд╣ै рдХि рдоाँ рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ рдЖрд╡рд╢्рдпрдХ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рд╕рди्рддाрди рдХो рдЬрди्рдо рд╣ी рджिрдпा рдЬाрдп। рдордордд्рд╡ рдХा рднाрд╡ рдоाँ рд╣ोрдиे рдХी рдЕрдиुрднूрддि рдХрд░ाрддा рд╣ै। 

 рдЕрд╕्рд╕ी рдкृрд╖्рдаीрдп рдЗрд╕ рдХрд╡िрддा рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдХрд╡िрддाрдУं рдХो рд╡िрджुрд╖ी рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рд╕ाрдд рд╢ीрд░्рд╖рдХों рдоें рд╡िрднрдХ्рдд рдХिрдпा рд╣ै।

рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ ‘рд╢рд╢ि’
рдкाँрдЪ рд╕्рдд्рд░िрдпाँ рд╡िрд╡ाрд╣िрдд рд╣ोрдиे рдкрд░ рднी рдХрди्рдпाрдУं рдХे рд╕рдоाрди рдкрд╡िрдд्рд░ рдоाрдиी рдЧрдИ рд╣ैं। рдм्рд░рд╣्рдо рдкुрд░ाрдг рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рд╡े рдкाँрдЪ рдХрди्рдпाрдпें рд╣ैं- рдЕрд╣рд▓्рдпा, рдж्рд░ोрдкрджी, рддाрд░ा, рдХुंрддी рддрдеा рдоंрджोрджрд░ी। рд╕рд░्рд╡ рд╡िрджिрдд рд╣ै рдХि рдЕрд╣рд▓्рдпा рдЛрд╖ि рдЧौрддрдо рдХी рдкрдд्рдиी рдеीं рддो рдж्рд░ोрдкрджी рдкाрдг्рдбрд╡ों рдХी, рддाрд░ा рдмाрд▓ी рдХी рдкрдд्рдиी рдеी рддो рдХुंрддी рдкांрдбु рдХी рдФрд░ рдоंрджोрджрд░ी рд░ाрд╡рдг рдХी рдкрдд्рдиी рдеी।

рдм्рд░рд╣्рдордкुрд░ाрдг рдоें рдЙрд▓्рд▓рдЦिрдд рдЗрди рдкाँрдЪों рдЪрд░िрдд्рд░ों рдиे рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдХे рдЕрддि рд╕ंрд╡ेрджрди рд╢ीрд▓ рд╣ृрджрдп рдХो рдЗрддрдиा рдЖрди्рджोрд▓िрдд рдХिрдпा рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЗрди рдкाँрдЪों рдХे рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдЬाрдирдиे рдХे рд▓िрдП рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдЧрд╣рдирддा рд╕े рдХिрддрдиे рд╣ी рдкुрд░ाрдг рдФрд░ рдзрд░्рдордЧ्рд░рди्рдеों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди, рдЪिंрддрди рдФрд░ рдордирди рдХिрдпा рдФрд░ рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖ рд░ूрдк рдоें рдЬो рдирд╡рдиीрдд рдиिрдХрд▓ा рдЙрд╕े рдиाрдо рджिрдпा-''рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा'' 

рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдкрд╣рд▓ी рд░рдЪрдиा рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣ै-рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा।

 рдкрдж्рдпрдХрдеा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХी рдЙрдд्рдкрдд्рддि, рдм्рд░рд╣्рдоा рдЬी рдХी рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХे рд╡िрд╡ाрд╣ рдХी рд╢рд░्рдд, рдЧौрддрдо рдЛрд╖ि рдж्рд╡ाрд░ा рдд्рд░ैрд▓ोрдХ्рдп рдХी рд╕рд░्рд╡рдк्рд░рдердо рдкрд░िрдХ्рд░рдоा, рдЗрди्рдж्рд░ рдХी рдХुрдЪेрд╖्рдЯा, рдХाрдорд╡рд╢ рдЗрди्рдж्рд░ рдХा рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХे рдкाрд╕ рдЖрдиा, рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдЧौрддрдо рдЛрд╖ि рдХा рдЖрд╢्рд░рдо рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢, рдЗрди्рдж्рд░ рдХो рдкрд╣рдЪाрдирдХрд░ рдЧौрддрдо рдЛрд╖ि рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрди्рдж्рд░ рдХो рд╢्рд░ाрдк рдХा рджेрдиा рдФрд░ рдлिрд░ рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХी рдХोрдИ рднी рдмाрдд рд╕ुрдиे рдмिрдиा рд╣ी рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХो рднी рд╢्рд░ाрдк рджेрдиा рдЬिрд╕े рд╕ुрди рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХा рдЪेрддрдиा рд╢ूрди्рдп, рдкाрд╖ाрдгрд╡рдд् рд╣ो рдЬाрдиा рдлिрд░ рд╢िрд▓ाрд╡рдд् рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХो рдд्рд░ेрддाрдпुрдЧ рдоें рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдХी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा। рдЧुрд░ु рд╡िрд╢्рд╡ाрдоिрдд्рд░ рдХे рдЖрджेрд╢ рдкрд░ рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдФрд░ рдкुрдХाрд░рдиा- рдоाँ рдУ рдоाँ। 

рдЗрддрдиे рддрде्рдпों рдХो рдЬुрдЯाрдиे рдоें рдХिрдпे рдЧрдпे рд▓ेрдЦिрдХा рдХे рд╢्рд░рдо рдХा рдЕрдиुрдоाрди рд╡рд╣ी рд▓рдЧा рдкाрдпेрдЧा рдЬो рдХрднी рдЗрд╕ рддрд░рд╣ рдХे рд╢ोрдзрдХाрд░्рдп рдХे рд╕рдоुрдж्рд░ рдХी рдЧрд╣рд░ाрдИ рдоें рдЙрддрд░ा рд╣ो।

рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдж्рд╡ाрд░ा рд╕्рдкрд░्рд╢ рдФрд░ рдХрд╣े рдЧрдпे рдоाँ рд╢рдм्рдж рдХे рд╢्рд░рд╡рдгрд░рди्рдз्рд░ों рдоें рдк्рд░рд╡ेрд╢ рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХी рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдХा рдкुрдиः рдЬाрдЧ्рд░рдд рд╣ोрдиा। рд╡िрд╢्рд╡ाрдоिрдд्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдкुрдд्рд░ рд╢рддाрдирди्рдж рдХा рд░ाрдЬा рдЬрдирдХ рдХे рдпрд╣ाँ рдХुрд▓рдЧुрд░ु рдХे рд░ूрдк рдоें рд╣ोрдиे рддрдеा рдЧौрддрдо рдЛрд╖ि рдХी рддрдкрд╕्рдпा рдкूрд░्рдг рд╣ोрдиे рдкрд░ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрдиे рдХा рд╕рдоाрдЪाрд░। рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдХрдеा рдкрдж्рдп рд░ूрдк рдоें рдкूрд░े рддाрд░рддрдо्рдп рдХे рд╕ाрде рдЪрд▓рдЪिрдд्рд░ рдХी рднाँрддि рдкाрдардХ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рд╕ाрдХाрд░ рд╣ो рдЙрдарддी рд╣ै рдЬिрд╕े рд╡िрджुрд╖ी рд▓ेрдЦिрдХा рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдиे рдкुрд╕्рддрдХ рдХे 13 рдкृрд╖्рдаों рдоें рдЙрдХेрд░ा рд╣ै।

рдЬрдм рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдиे рдоुрдЭे рдкुрдХाрд░ा

рдоाँ рдУ рдоाँ.... рдоाँ।

рдоुрдЭे рдЕрдм рдирд╣ीं рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдЕрдкрдиे рдкрддि рдХी

рдирд╣ीं рдХाрдордиा рдХिрд╕ी рд╕ुрдЦ рдХी

рдоुрдЭрдоें рдордорддा рд╣िрд▓ोрд░ें рд▓े рд░рд╣ी рд╣ै

рдоैं рдЕрд╣рд▓्рдпा рд╕े

рдоाँ рдЬो рдмрди рдЧрдпी рд╣ूँ

рд╕рджैрд╡ рдЖрджрд░рдгीрдпा рдоाँ। (рдкृрд╖्рда - 21)

рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХे рдмрд╣ाрдиे рдбॉ.рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдиे рдиाрд░ी рдХी рдиिрдпрддि рдФрд░ рдЙрд╕рдХी рдорд░्рдоाрди्рддрдХ рдкीреЬा рдХो рднी рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдоाрд░्рдоिрдХ рд╢рдм्рджों рдоें рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рджी рд╣ै--

рдоुрдЭे рдиिрд░्рджोрд╖ рдоाрдирдиे рдкрд░ рднी

рдЙрди्рд╣ें рдЕрдкрдиे рджрдг्рдб рдХा рдоाрди рддो рд░рдЦрдиा рд╣ी рдеा

рдЕрд╣рд▓्рдпा рдХो рд╢िрд▓ाрд╡рдд् рд╣ी рд╣ो рдЬाрдиा рдеा

рдЬिрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рдЖрди्рддрд░िрдХ рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдХो

рдЙрд╕рдХा рдЕрдкрдиा рдХोрдИ рдмрд╣ुрдд рдЕрдкрдиा

рдЕрдиुрднрд╡ рд╣ी рди рдХрд░े

рддो рдЙрд╕ рд╕्рдд्рд░ी рдХा

рд╢िрд▓ाрд╡рдд् рд╣ो рдЬाрдиा рдЙрдЪिрдд рд╣ै।

...........................

рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рдХी рдпрд╣ी рдиिрдпрддि рд╣ै

рд╡рд╣ рдпा рддो рднोрдЧी рдЬाрдПрдЧी

рдпा рдд्рдпाрдЧी рдЬाрдпेрдЧी। (рдкृрд╖्рда - 16)

рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рджूрд╕рд░ी рд░рдЪрдиा рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣ै-рддाрд░ा рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा। 

рдЕрдиिंрдж्рдп рд╕ुрди्рджрд░ी рдЕрдк्рд╕рд░ा рдоाँ рдХी рдкुрдд्рд░ी рддाрд░ा рдЬो рд╢िрд╡рдЬी рдХे рд╢ाрдкрд╡рд╢ рдХрдЫुрдИ рдмрдиी рдФрд░ рдЖрд╢ीрд░्рд╡ाрдж рд╕े рдмाрд▓ी рдХी рдкрдд्рдиी। рдмाрд▓ी рдФрд░ рд╕ुрдЧ्рд░ीрд╡ рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдмाрд▓ी рдХी рд╡ीрд░рдЧрддि рдХे рдмाрдж рдЕंрдЧрдж рдХी рдоाँ рдФрд░ рд░ाрдЬрдоाрддा рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ुрдИ। рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдиे рддाрд░ा рдХो рднी рдоाँ рдХा рд╕рдо्рдмोрдзрди рджिрдпा рддो рд╡рд╣ рдзрди्рдп рд╣ो рдЧрдИ। рдпрд╣ी рдкूрд░ी рдХрдеा рдкрдж्рдпрдХрдеा рдХे рд░ूрдк рдоें ''рддाрд░ा рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा'' рд░рдЪрдиा рдоें рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдиे рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХी рд╣ै-

рд╕ौрди्рджрд░्рдп рдХी рдк्рд░рддिрдоूрд░्рддि

рдЕрдк्рд╕рд░ा рдкुрдд्рд░ी рддाрд░ा рдХो

рдкुрдд्рд░ рдЕंрдЧрдж рдХी рдоाँ рдмрдирдХрд░ рдЪрд░्рдЪिрдд рд╣ोрдиा рдеा।

рдоैं рдзрди्рдп рд╣ो рдЧрдИ

рдЬрдм рдк्рд░рднु рд╢्рд░ीрд░ाрдо рдиे рдоुрдЭे

рдоाрддा рдХрд╣рдХрд░ рд╕рдо्рдмोрдзिрдд рдХिрдпा

рдоाँ рд╣ोрдХрд░ рдзрди्рдп рд╣ोрдиा

рд╣рд░ рд╕्рдд्рд░ी рдХे рднाрдЧ्рдп рдоें рдХрд╣ाँ рд╣ोрддा рд╣ै। (рдкृрд╖्рда - 33)

рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рддीрд╕рд░ी рд░рдЪрдиा рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣ै-рдоंрджोрджрд░ी рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा।

рдЕрд╕ुрд░рд░ाрдЬ рдордпाрд╕ुрд░ рдФрд░ рдЕрдк्рд╕рд░ा рд╣ेрдоा рдХी рдкुрдд्рд░ी рддрдеा рд░ाрд╡рдг рдХी рдкрдд्рдиी рдЬिрд╕рдиे рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рджेрдЦा, рд╕рд╣ा, рднोрдЧा рдФрд░ рдЕрди्рдд рдоें рдЕрдкрдиे рдкрддि рд░ाрд╡рдг рдХो рд╕рдж्рдоाрд░्рдЧ рдкрд░ рдЪрд▓рдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдордЭाрдиे рдоें рдЕрд╕рдлрд▓ рд░рд╣рдиे рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдкुрдд्рд░ों рдХो рдЦोрдиे рдХे рдмाрдж рдоाрдирд╡рддा рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХी рд╕ाрд░्рдердХ рдХреЬी рдмрдирдиे рдХी рдХाрдордиा рдХрд░рддी рд╣ुрдИ рдПрдХ рдоाँ рдмрдирдХрд░ рдЕрдкрдиा рд╕ौрднाрдЧ्рдп рд╕рдордЭрддी рдоंрджोрджрд░ी।

рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдзाрди рд╕рдоाрдЬ рдоें рдиाрд░ी рдХो рдХрдорддрд░ рд╕рдордЭрдиे рдХी рднूрд▓ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдХो рдоंрджोрджрд░ी рдХी рдкीреЬा рдХे рдоाрдз्рдпрдо рд╕े рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдХैрд╕ी рд╕рд╣рдЬрддा рд╕े рдЪेрддाрд╡рдиी рднी рджे рджी рд╣ै- 

рд╕्рдд्рд░ी рддो рдкुрд░ुрд╖ рдХे рджрд░्рдк

рдРрд╖рдгा, рд▓ोрд▓ुрдкрддा рдХे рд▓िрдП

рд╕рджैрд╡ рд╕े рдЫрд▓ी рдЬाрддी рд╣ै

рд╡िрдЬिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ै

рд╕्рдд्рд░ी рдХो рд╕ुрдЦ рд╕ाрдзрди рдХी

рд╡рд╕्рддु рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓े рдоेрд░े рдкрддि

рдпрд╣ рд╡िрд╕्рдоृрдд рдХрд░ рдЧрдпे

рдПрдХ рд╕्рдд्рд░ी рд╣ी рд╕рдоाрдЬ рдХो

рдХрд░рддी рд╣ै рдЕрдиुрд╢ाрд╖िрдд

рдЙрд╕े рдк्рд░рддिрд╢ोрдз рдХी рд╡рд╕्рддु

рдоाрдирдиे рд╡ाрд▓ों рдХा рдЕрди्рдд

рд╕рджैрд╡ рд╣ोрддा рд╣ै рджुःрдЦрджाрдпी। (рдкृрд╖्рда - 39)

 

рдЪौрдеी рд░рдЪрдиा рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣ै-рдХुंрддी рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा। рдЗрд╕ рд░рдЪрдиा рдоें рдиाрд░ी рдХी рд╡िрд╡рд╢рддा рдХो рд╢рдм्рдж рджिрдП рд╣ैं рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░-

рдоाрддृрдд्рд╡ рдХा рднाрд░

рдзрд░рддी рд╡рд╣рди рдХрд░рддी рд╣ै

рд╕्рдд्рд░ी рднी рдХрд░рддी рд╣ै

рд▓ेрдХिрди рдзрд░рддी рдХे рд▓िрдП

рдЕрдиिрд╡ाрд░्рдп рдирд╣ीं рд╣ै

рдпрд╣ рдмрддाрдиा рдХि рдЙрд╕рдХी рдХोрдЦ рдоें

 рдХिрд╕рдиे рдмीрдЬ рд╡рдкрди рдХिрдпा рд╣ै।

рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдирд╣ीं рд╣ै рдпрд╣ рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा

рдмिрдиा рдпрд╣ рдмрддाрдпे рдХि

рдЙрд╕рдХी рд╕ंрддाрди рдХा рдкिрддा рдХौрди рд╣ै।

рд╕्рдд्рд░ी рдХो рдмрд╣ुрдд рдХुрдЫ рдЫुрдкाрдиा рд╣ोрддा рд╣ै। (рдкृрд╖्рда - 44)

рдПрдХ рдиाрд░ी рд╣ी рджूрд╕рд░ी рдиाрд░ी рдХी рдкीреЬा рдХो рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░ рд╕рдХрддी рд╣ै। рдХुрди्рддी рдХी рдорд░्рдоांрддрдХ рдкीреЬा рдХी рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि рдХुंрддी рдХे рд╣ी рд╢рдм्рджों рдоें рдХрд░ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै рдЗрди рдкрдХ्рддिрдпों рдоें-

рдоैं рд░ाрдЬрдоाрддा рдмрди рд╕ंрддुрд╖्рдЯ рдирд╣ीं рдеी 

рдоुрдЭे рддो рдмрдирдиा рдеा

 рд╕ूрд░्рдп рдкुрдд्рд░ рдХрд░्рдг рдХी рдоाँ

 рд╕ूрдд рдкुрдд्рд░ рд░ाрдзेрдп рдХी рдоाँ

рдоेрд░ा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा

 рддрдм рд╣ी рд╕ाрд░्рдердХ рд╣ोрддा

 рдХाрд╢ рдРрд╕ा рд╣ो рдкाрддा। (рдкृрд╖्рда - 52)

рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рдкांрдЪрд╡ी рд░рдЪрдиा рдХा рд╢ीрд░्рд╖рдХ рд╣ै-рдж्рд░ोрдкрджी рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा।

рдкांрдЪ рдкाрдг्рдбрд╡ों рдХी рдкрдд्рдиी рдФрд░ рдХृрд╖्рдгा, рдж्рд░ुрдкрджрд╕ुрддा, рдкांрдЪाрд▓ी рддрдеा рдпрдЬ्рдЮрд╕ेрдиी рдиाрдоों рд╕े рдЬाрдиी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдкांрдЪрд╡ीं рдоाँ рдХा рдиाрдо рд╣ै рдж्рд░ोрдкрджी। рдж्рд░ोрдкрджी рдиे рдЕрдкрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдоाрди, рдЕрдкрдоाрди, рд╡िрдЫोрд╣ рдЖрджि рдмрд╣ुрдд рд╕े рдХрд╖्рдЯ рд╕рд╣े рд▓ेрдХिрди рдлिрд░ рднी рдзैрд░्рдп рдирд╣ीं рдЦोрдпा। рд╡рд╣ рдХрд╣рддी рд╣ै-

рдЬीрд╡рди рдХрднी рдирд╣ीं рдорд░рддा

рдорд░рддी рд╣ैं рдХेрд╡рд▓ рдЖрд╕्рдеाрдПं

рдорд░рддे рд╣ैं рд╕рдо्рдмрди्рдз

рдкрд░рди्рддु рдЬीрд╡рди рдлिрд░ рдЪрд▓рддा рд╣ै

рдирдИ рдЖрд╢ाрдУं рдХे рд╕ाрде

рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा рд╕рд╣рдЬ рдирд╣ीं рд╣ोрддा

рдкрд░рди्рддु рд╕्рдд्рд░ी рдХा рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиे рдоें рд╣ी

рдЧौрд░рд╡ рд╣ै, рд╡ैрднрд╡ рд╣ै। (рдкृрд╖्рда - 63)

рдм्рд░рд╣्рдордкुрд░ाрдг рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рдЗрди рдкांрдЪ рдХрди्рдпाрдУं рдХे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡рд░्рдгрди рдХे рдмाрдж рдЫрдаी рд░рдЪрдиा-'' рдмреЬे рд╣ो рдЬाрдиा'' рдоें рд╡िрдж्рд╡ाрди рд▓ेрдЦिрдХा рдбॉ рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдиे рд╕ांрд╕ाрд░िрдХрддा рдоें рд▓िрдк्рдд рдк्рд░ाрдгिрдпों рдХो рдпрд╣ рдЕрдиुрднрд╡ рдХрд░ाрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рд╣ै рдХि рдоाँ рдХे рдЬीрд╡िрдд рд░рд╣рддे, рдЙрдирдХी рдЫрдд्рд░рдЫाрдпा рдоें рд╣рдо рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рдмрдЪ्рдЪा рд╣ी рд╕рдордЭрддे рд╣ै। рдХिрди्рддु рдЬрдм рдоाँ рдмрд╣्рдорд▓ोрдХ рдХो рдкрджाрд░्рдкрдг рдХрд░ рдЬाрддी рд╣ैं рддрдм рдЕрдиाрдпाрд╕ рд╣ी рд╣рдоाрд░े рдХंрдзों рдкрд░ рдмреЬे рд╣ोрдиे рдХा рджाрдпिрдд्рд╡ рдЖ рдЬाрддा рд╣ै-

рд╣рдо рддрдм рдмреЬे рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं

 рдЬрдм рдоाँ рдм्рд░рд╣рдорд▓ीрди рд╣ो рдЬाрддी рд╣ै

 рдЙрд╕рдХा рдордорддाрдордпी рдЖंрдЪрд▓ рдЙреЬ рдЬाрддा рд╣ै

рд░рд╣ рдЬाрддी рд╣ै рд╕ंрд╕ाрд░ рдХी рдоाрдпा

рдЙрд╕ рджिрди рд╣рдо

рд╣ाँ рдЙрд╕ рдПрдХ рджिрди рд╕े рд╣рдо

рд╕рджा рдХे рд▓िрдП рдмреЬे рд╣ो рдЬाрддे рд╣ैं

рдЪाрд╣े рд╣рдо рдХिрддрдиे рд╣ी рдЫोрдЯे рд╣ों

рдпा рд╣рдо рдХिрддрдиे рд╣ी рдмреЬे рд╣ों। (рдкृрд╖्рда - 67)

рдФрд░ рдЕрди्рдд рдоें рд╡рд╣ рдХрд╡िрддा рдЬिрд╕рдиे рд╡िрджुрд╖ी рд▓ेрдЦिрдХा рдХो рдмाрдз्рдп рдХिрдпा рдЗрд╕ рдкुрд╕्рддрдХ рдХो рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП। рдЕрдкрдиी рд╕्рд╡рдпं рдХी рдоाँ рд╢्рд░ीрдорддी рдкुрд╖्рдкрд▓рддा рдХी рд╕्рдоृрддिрдпों рдХो рд╕рд╣ेрдЬрдиे рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕рдЪ्рдЪी рд╢्рд░рдж्рдзाрди्рдЬрд▓ि рджेрдиे рдХा рдПрдХ рдкрд╡िрдд्рд░ рдЙрдкाрдп। рдЕрдкрдиी рдоाँ рдХी рдЕंрддिрдо рд╡िрджाрдИ рдХी рд╕्рдоृрддिрдпों рдХो рд╕ंрдЬोрддे рд╣ुрдП рд▓ेрдЦिрдХा рдиे рдЙрди рдоाँ рдХा рднी рд╕्рдорд░рдг рдХिрдпा рд╣ै рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиे рджेрд╢ рдХी рд░рдХ्рд╖ाрд░्рде рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХी рдЖрд╣ुрддि рджी рдЪाрд╣े рд╡рд╣ рд░ाрдиी рд▓рдХ्рд╖्рдоीрдмाрдИ рд╣ो рдпा рдХोрдИ рдФрд░, рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЬीрд╡рди рдХे рд╣рд░ рдоोрд░्рдЪे рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдЖрдк рдХो рд╕िрдж्рдз рдХिрдпा рд╣ै।

рдоेрд░ी рдоाँ рдХा рдЬीрд╡рди

рдЙрди рдЙрддाрд░-рдЪреЭाрд╡ рдХी рдЧाрдеा рд╣ै

рдЬो рд╢ाрдпрдж рд╕рдмрдХे рдЬीрд╡рди рдоें рдЖрддे рд╣ैं

рдХрднी рд╣рдо рдЯूрдЯрддे рдмिрдЦрд░рддे рд╣ैं

рдХрднी рдЧिрд░рддे рд╕рдо्рднрд▓рддे рд╣ैं

рдХрднी рд╕рдм рдХुрдЫ рднूрд▓рдХрд░ рдЖрдЧे рдмреЭрдиे рдХो

рд╡िрд╡рд╢ рднी рд╣ोрддे рд╣ैं

рдирдпी рдоंрдЬिрд▓ рд╣рдоाрд░ी рдк्рд░рддीрдХ्рд╖ा рдоें рд╣ोрддी рд╣ै। (рдкृрд╖्рда - 75)

рдоाँ рдХे рдЕंрддिрдо рдХ्рд╖рдгों рдХी рд╕्рдоृрддिрдпों рдХो рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╕рд╣ेрдЬ рдХрд░ рд░рдЦा рд╣ै рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдиे рдЬो рдЙрдирдХे рдЕрддि рд╕ंрд╡ेрджрдирд╢ीрд▓рддा рдХा рдк्рд░рдоाрдг рд╣ै। рдкрд▓-рдкрд▓ рдХा рд╕рд╣рдЬ рд░ूрдк् рд╕े рд╡рд░्рдгрди рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдмाрд░ीрдХी рдХे рд╕ाрде рдХिрдпा рд╣ै рдЙрди्рд╣ोंрдиे। рдоाँ рдХे рдЪрд▓े рдЬाрдиे рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХी рд╕ीрдЦ, рдЙрдирдХी рдЬिрдЬीрд╡िрд╖ा рдФрд░ рдзैрд░्рдп рд╡ рд╕рдорд░्рдкрдг рдХो рдЬीрддे рд╣ुрдП рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдЕрди्рджрд░ рднी рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा рдорд╣рд╕ूрд╕ рдХрд░рддी рд╣ैं- 

рдИрд╢्рд╡рд░ рдкрд░ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рдХी рдбोрд░ 

рдоाँ рдиे рдоुрдЭे рдердоाрдИ рд╣ै

рдпрд╣ рдбोрд░ рдмрд╣ुрдд рдордЬрдмूрддी рд╕े

рдкрдХреЬे рд░рд╣ рд╕рдХूँ рдмрд╕ рдпрд╣ी рдХाрдордиा рд╣ै

рдоाँ рдХрд╣ीं рдирд╣ीं рдЧрдИ рд╣ै

рд╡рд╣ рдоेрд░े рдЕрди्рджрд░ рд╕рдоा рдЧрдИ рд╣ै

рджो рдмрдЪ्рдЪों рдХी рдоाँ рдмрдирдХрд░ рднी

рд▓рдЧрддा рд╣ै рдЬैрд╕े рдЖрдЬ рдоाँ рдмрдиी рд╣ूँ

рдоाँ рдХे рд╕्рдкрд░्рд╢ рдХो рдЕрдкрдиे рдЕрди्рджрд░

рд╕рдоाрддे рджेрдЦрдиे рдХी рд╕ुрдЦрдж рдЕрдиुрднूрддि рдХे рд╕ाрде। (рдкृрд╖्рда - 79-80)

рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕рдорд╕्рдд рд░рдЪрдиाрдУं рдХो рдкреЭрддे рд╣ुрдП рдиिрд░рди्рддрд░ рдкрдж्рдп рдХрдеा рдХे рд▓ेрдЦрдХ рд░ाрдордзाрд░ी рд╕िंрд╣ рджिрдирдХрд░ рдЬी рдХा рд╕्рдорд░рдг рд╣ोрддे рд░рд╣рдиा рд╕्рд╡ाрднाрд╡िрдХ рд╣ै। рджिрдирдХрд░ рдЬी рдХी рдкрдж्рдпрдХрдеाрдУं- рдЪाँрдж рдХा рдХुрд░рддा, рдоिрд░्рдЪ рдХा рдордЬा рдФрд░ рд╕ूрд░рдЬ рдХा рд╡्рдпाрд╣ рдХो рдкреЭрддे рд╣ुрдП рдПрдХ рдЪрд▓рдЪिрдд्рд░ рдкाрдардХ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ोрддा рд╣ै рдЙрд╕ी рдк्рд░рдХाрд░ рдбॉ. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдХे рдЗрд╕ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рд╕ाрддों рд░рдЪрдиाрдУं рдХे рджृрд╢्рдп рд╕ाрдХ्рд╖ाрдд рдкाрдардХ рдХे рд╕рдордХ्рд╖ рдЪрд▓рдЪिрдд्рд░рд╡рдд् рдЙрдкрд╕्рдеिрдд рд╣ो рдЙрдарддे рд╣ैं। рдХुрд▓ рдоिрд▓ाрдХрд░ рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХी рднाрд╖ा-рд╢ैрд▓ीрд╕рд╣рдЬ-рд╕рд░рд▓ рдФрд░ рдЖрдХрд░्рд╖рдХ рд╣ै। рдкूрд░े рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╣рдордпрддा рд╣ै। рдоुрдж्рд░рдг рд╕ाрдл-рд╕ुрдерд░ा рд╣ै। рд╣िрди्рджी рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдЬрдЧрдд рдоें рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣-''рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा'' рдПрдХ рдХीрд░्рддिрдоाрди рд╕्рдеाрдкिрдд рдХрд░ेрдЧा, рдРрд╕ा рдоेрд░ा рджृреЭ рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕ рд╣ै।

4 comments :

  1. рд╡ाрд╣! рд╡िрджुрд╖ी рд▓ेрдЦिрдХा рдЖрджрд░рдгीрдпा рдбॉ рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рддрдеा рд╡िрдж्рд╡ाрди рд╕рдоीрдХ्рд╖рдХ рдбॉ рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ'рд╢рд╢ि'рдЬी рдХो рдЗрд╕ рдЙрдд्рддрдо рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рд╣ेрддु рдЕрдиंрдд рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдИрдпां рдПрд╡ं рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПं।

    ReplyDelete
  2. рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдПрд╡ं рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ рд╢рд╢ि рдЬी рдЖрдк рджोрдиों рдХो рдмрдзाрдИ

    ReplyDelete
  3. рдкौрд░ाрдгिрдХ рдЪрд░िрдд्рд░ों рдХो рдирд╡ीрди рдоूрд▓्рдпों рд╕े рднाрд╡рдиाрдд्рдордХ рд░िрд╢्рддों рдХो рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХрд░рдиे рдХा рдиिрд╢्рдЪрдп рд╣ी рдЕрднिрдирд╡ рдк्рд░рдпोрдЧ рд╣ै рдоां рд╣ो рдЬाрдиा।рдЕрдоिрддा рдЬी рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдИ

    ReplyDelete
  4. рдбॉ рдЕрдоिрддा рджुрдмे рдЬी рдХो рдЙрдирдХे рдХाрд╡्рдп рд╕ंрдЧ्рд░рд╣' рдоाँ рд╣ो рдЬाрдиा' рдХे рд▓िрдП рддрдеा рд╕ाрд░्рдердХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рджिрдиेрд╢ рдкाрдардХ рдЬी рдХो рд╣ाрд░्рджिрдХ рдмрдзाрдИ рдПрд╡ं рд╢ुрднрдХाрдордиाрдПं।

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।