เคœीเคตเคจ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ो เคฌाเคฐीเค•ी เคธे เค‰เคฆ्เค˜ाเคŸिเคค เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เคธंเค—्เคฐเคน- ‘เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง’


เคธเคฎीเค•्เคทเค•: เคฆिเคจेเคถ เคชाเค เค• ‘เคถเคถि’

28, เคธाเคฐंเค— เคตिเคนाเคฐ, เคฎเคฅुเคฐा-6; เคšเคฒเคญाเคท: +91 987 063 1805; เคˆเคฎेเคฒ: drdinesh57@gmail.com

เคธเคฎीเค•्เคท्เคฏ เคชुเคธ्เคคเค•: เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง (เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน) 
เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ: เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा ‘เค…เค•्เคทเคœा’ 
ISBN- 978.81.93028.54.9 
เคชृเคท्เค -118 เคฎूเคฒ्เคฏ: ₹ 300 เคฐुเคชเคฏे, เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตเคฐ्เคท-2022 
เคช्เคฐเค•ाเคถเค•- เค‡เคฃ्เคกिเคฏा เคจेเคŸเคฌुเค•्เคธ เคช्เคฐाเค‡เคตेเคŸ เคฒिเคฎिเคŸेเคก, เคจोเคเคกा-201301   

เคธเคฐ्เคตเคคोเคฎुเค–ी เคช्เคฐเคคिเคญा เค•ी เคงเคจी เคตिเคฆुเคทी เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा ‘เค…เค•्เคทเคœा’ เคจे เคนिเคจ्เคฆी, เคฐाเคœเคจीเคคिเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค”เคฐ เค‡เคคिเคนाเคธ เคฎें เคธ्เคจाเคคเค•, เค•ी เค‰เคชाเคงि เคช्เคฐाเคช्เคค เค•ी เคนै। เค†เคชเคจे เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคตिเคตिเคง เคตिเคงाเค“ं เคฏเคฅा-เค•เคนाเคจी, เคต्เคฏंเค—्เคฏ, เค•เคตिเคคा, เค†เคฒेเค– เค”เคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค†เคฆि เคฎें เค…เคชเคจी เคฒेเค–เคจी เคšเคฒाเคˆ เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เค†เคช เคฏूเคŸ्เคฏूเคฌ เคชเคฐ เคญी เคธเค•्เคฐिเคฏ เคฐूเคช เคธे เคœुเฅœเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคต เค…เคจ्เคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐों เค•ी เคšुเคจिเคจ्เคฆा เคฐเคšเคจाเค“ं เค•ा เคตाเคšเคจ เค”เคฐ เคช्เคฐเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคธाเคฐ เค•เคฐ เคฐเคนी เคนैं।

เค‰เคจเค•ा เคธเคฆ्เคฏः เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน-‘เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง’ เคชเฅเคจे เค•ा เคธुเค…เคตเคธเคฐ เคช्เคฐाเคช्เคค เคนुเค†। เคœिเคธ เคฎें เค‰เคจเค•ी 14 เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคธเคฎाเคนिเคค เค•ी เค—เคˆ เคนैं। เคตिเคถेเคท เคฌाเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เค‡เคจ 14 เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌเคนुเคค เคธी เคเคธी เคนैं เคœो เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคจे เค…เคชเคจी เค•ुเค› เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค“ं เค•ो เคตिเคธ्เคคृเคค เคซเคฒเค• เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเค•े เคคैเคฏाเคฐ เค•ी เคนैं।

เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคชเคนเคฒी เค•เคนाเคจी เค•ा เคถीเคฐ्เคทเค•-‘เค‰เคธเค•े เคœाเคจे เค•ा เคฆुःเค–’ เคนै। เคœो เคฐिเคถ्เคคों เค•ी เคฆเคฐเค•เคจ เค”เคฐ เคฐूเฅिเค—เคค เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐाเค“ं เคคเคฅा เคขเค•ोเคธเคฒों เค•ा เคชुเคฐเคœोเคฐ เคตिเคฐोเคง เคฆเคฐ्เคœ เค•เคฐเคคी เค•เคนाเคจी เคนै। เค…เคชเคจे เคญเคคीเคœे เค•े เคจिเคงเคจ เคชเคฐ เคœेเค -เคœिเค ाเคจी เคจे เคฆेเคตเคฐाเคจी เค•ो ‘เค˜เคฐ เคฎें เคšूเคฒ्เคนा เคจเคนीं เคœเคฒाเคคे’ เค•ा เค‰เคชเคฆेเคถ เคฆेเค•เคฐ เค›ोเคŸे เคฌเคš्เคšे เค•े เคฒिเค เคฎैเค—ी เคคเค• เคจเคนी เคฌเคจाเคจे เคฆी เคชเคฐ เคธ्เคตเคฏं เคฆुःเค– เคญुเคฒाเคจे เค•े เคฒिเค เคœเคฎुเคจा เค•िเคจाเคฐे เคœाเคจे เค•ी เค•เคนเค•เคฐ เคšांเคŸ-เคชเค•ोเฅœी เค–ाเค•เคฐ เคฒौเคŸे เคœिเคธเค•ी เคšुเค—เคฒी เค‰เคจเค•ी เคธाเฅœी เคชเคฐ เคฒเค—ी เคธเคฎोเคธे เค•ी เคšเคŸเคจी เค•เคฐ เคฐเคนी เคฅी।


เค‡เคธ เคชเคฐ เคตिเคฆ्เคฐोเคนी เคฌเคจी เคฆेเคตเคฐाเคจी เคจे เคšूเคฒ्เคนे เคชเคฐ เคฎैเค—ी เคšเฅा เคฆी เคœिเคธे เคฆेเค– เคฆेเคตเคฐ เคจे เค•्เคฐोเคง เค•िเคฏा, “ เคธुเคจा เคจเคนीं เค•्เคฏा, เคญाเคญी เคจे เค•्เคฏा เค•เคนा?”

เค‡เคธ เคชเคฐ เคฆेเคตเคฐाเคจी เคจे เคตिเคฐोเคง เคช्เคฐเค•เคŸ เค•िเคฏा, ”เคธुเคจा, เคฎเค—เคฐ เค…เคชเคจे เคฌेเคŸे เค”เคฐ เคชเคคि เค•ो เคญूเค– เคธे เคต्เคฏाเค•ुเคฒ เคนोเคคे เคจเคนीं เคฆेเค– เคธเค•เคคी เคนूँ। เคคुเคฎ्เคนें เคฌเคš्เคšे เค•ा เคฐोเคจा เคญเคฒे เคนी เคจ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆे เคชเคฐ เคฎेเคฐा เคธीเคจा เค›เคฒเคจी เคนुเค† เคœा เคฐเคนा เคนै। ...เคฏเคน เค•ैเคธी เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคนै เคœो เคธिเคฐ्เคซ เค˜เคฐ เค•े เคญाเคตुเค• เคฒोเค— เคนी เคจिเคญाเคँ? เคšाเคฒाเค• เคฒोเค— เคšाเคŸ-เคชเค•ोเฅœा เค–ाเค•เคฐ เคญी เคฆुःเค–ी เคนोเคจे เค•ी เคฆुंเคฆुเคญी เคฌเคœाเคฏें।” (เคชृเคท्เค -6)

เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคฆूเคธเคฐी เค•เคนाเคจी ‘เค•ुंเคนाเคธा เค›ँเคŸ เค—เคฏा’ เคนै । เคฎเคจुเคท्เคฏ เค•ा เคธ्เคตเคญाเคต เคนै เค•ि เคฌिเคจा เคชूเคฐी เคœाเคจเค•ाเคฐी เค•े เคนी เคฆूเคธเคฐों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคจुเคฎाเคจ เคฒเค—ाเคจे เคฒเค—เคคा เคนै। เคชाเคฐ्เค• เคฎें เค…เคชเคจे 3 เคตเคฐ्เคท เค•े เคชुเคค्เคฐ เค•े เคธाเคฅ เค—เคฐ्เคญเคตเคคी เคฏुเคตเคคी เค•ो เค…เค•ेเคฒे เค˜ूเคฎเคคे เคฆेเค–เค•เคฐ เคธंเค—ीเคคा เคจे เคญी เค…เคจुเคฎाเคจ เคฒเค—ाเคฏा เค•ि เคฏเคน เคœเคฐूเคฐ เค…เคคि เค†เคงुเคจिเค• เคฏुเคตเคคी เคนै เคคเคญी เคคो เค‡เคธ เคนाเคฒाเคค เคฎें เคญी เค‡เคธเค•े เคชเคคि เคจे เค‡เคธเค•ो เค…เค•ेเคฒे เคฏเคนाँ เค†เคจे เคฆिเคฏा। เค”เคฐ เคซिเคฐ เคธंเค—ीเคคा เค•े เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เคจे เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค…เคคि เค†เคงुเคจिเค• เคธोเคš เค•े เคฆुเคท्เคชเคฐिเคฃाเคฎों เค•ी เคตिเคตेเคšเคจा เคช्เคฐाเคฐเคฎ्เคญ เค•เคฐ เคฆी-
“เค†เคœเค•เคฒ เคคो เคฌเคนुเคँ เคธเคธुเคฐाเคฒ เค†เคคे เคนी เค…เคฒเค— เค˜เคฐौंเคฆा เคฌเคธा เคฒेเคคी เคนैं। เคธเคธुเคฐाเคฒ เคฎें เคชเคคि เค•ा เคชเคฐिเคตाเคฐ เค‡เคจ्เคนें เคซूเคŸी เค†ँเค– เคจเคนीं เคธुเคนाเคคा। เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคฒเฅœ เคฌैเค ी เคนो เค…เคชเคจी เคธाเคธ เคธे। เค†เคœ เค•ी เคฒเฅœเค•िเคฏाँ เคธเคนเคจा-เคธुเคจเคจा เค•เคนाँ เคธीเค–ी เคนैं।” (เคชृเคท्เค -10)

เค•िเคจ्เคคु เคœเคฌ เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ा เคชเคคा เคšเคฒा เคคो เค•ुँเคนाเคธा เค›ँเคŸ เค—เคฏा।”

เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคคीเคธเคฐी เค•เคนाเคจी ‘เคฐेเคค เค•ा เคฎเคนเคฒ’ เคนै। เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคจे เค•เคนाเคจी เค•ो เคซ्เคฒैเคถเคฌैเค• เคฎें เคฌुเคจा เคนै। เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค— เคฎें เค…เคงिเค•ांเคถ เคชเคฐिเคตाเคฐों เคฎें เคฎाเคคा-เคชिเคคा เค•े เคธเคชเคจों เค•े เคธंเคธाเคฐ เค•ो เค‰เคœाเฅœเค•เคฐ เคชुเคค्เคฐ เคตเคงुเคँ, เค‰เคจเค•े เคชुเคค्เคฐ เค•ो เคตिเคตเคถ เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนैं เค‰เคจเคธे เคฆूเคฐ เคœाเคจे เคชเคฐ। เค•เคนाเคจी เคฐेเคค เค•ा เคฎเคนเคฒ เค‡เคธी เคญाเคตเคญूเคฎि เคชเคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เค•เคนाเคจी เคนै เคœिเคธเคฎें เคชเคค्เคจी เคจिเคถा เค•े เค…เคคि เค†เค—्เคฐเคน เคชเคฐ เคตिเคตेเค• เค•ो เคญी เคตिเคตाเคน เค•े เค•ुเค› เคฎाเคน เคฌाเคฆ เคนी เค…เคชเคจे เคฎाเคคा-เคชिเคคा เคธे เคฆूเคฐ, เคตिเคฆेเคถ เคœाเคจा เคชเฅœा เคฅा เค•िเคจ्เคคु เค…เคชเคจी เคชुเคค्เคฐी เคถुเคญी เค•े เคธाเคฅ, เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เค•े เค•िเคจाเคฐे เคฐेเคค เค•ा เคฎเคนเคฒ เคฌเคจाเคจे เคชเคฐ เคตिเคตेเค• เค…เคคीเคค เคฎें เค–ो เคœाเคคा เคนै। เคจिเคถा เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจी เคญूเคฒ เคธ्เคตीเค•ाเคฐเคคे เคนुเค เคตाเคชเคธ เคญाเคฐเคค เค†เคจे เค•ी เค•เคนเคฒเคตाเค•เคฐ เคฒेเค–िเค•ा เคจे เค…เคชเคจे เคฌुเคฆ्เคงिเค•ौเคถเคฒ เคธे เค•เคนाเคจी เค•ो เคธुเค–ाเคจ्เคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै-
“เคฎाเคจเคคी เคนूँ, เค—เคฒเคคी เคนुเคˆ เคนै เคฎुเคเคธे, เคฌเคนुเคค เคฌเฅœी เค—เคฒเคคी เคนुเคˆ เคนै। เคธเคฌเคธे เคนोเคคी เคนै, เคฎुเคเคธे เคญी เคญเคฐเคฎเคตเคถ เคนो เค—เคˆ। เค•िเคจ्เคคु เคธเคฎเคฏ เคฐเคนเคคे เคฎैं เค…เคชเคจी เค—เคฒเคคिเคฏों เค•ो เคธुเคงाเคฐเคจा เคšाเคน เคฐเคนी เคนूँ เคจ। เคฎैं เค…เคชเคจे เค‰เคธ เค˜เคฐ เค•ो เค…เคฌ เค‡เคธ เคฐेเคค เค•े เค˜เคฐ เค•ी เคคเคฐเคน เคขเคนเคจे เคจเคนीं เคฆूंเค—ी। (เคชृเคท्เค -18)

‘เคฎเคจ เค•ा เคกเคฐ’ เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เค…เค—เคฒी เค•เคนाเคจी เคนै। เค†เคฆिเค•ाเคฒ เคธे เคนी เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เคฐूเคช เคฎें เคจाเคฐी เคนी เคจाเคฐी เค•ी เคถोเคทเค• เคฐเคนी เคนै, เคเคธा เคฎेเคฐा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•िเคจ्เคคु เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคจे เค…เคชเคจी เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เคฎें เค‡เคธ เคฎिเคฅเค• เค•ो เคคोเฅœा เคนै। เคฎเคจुเคท्เคฏ เคธे เคญूเคฒเคตเคถ เค…เค—เคฐ เค•ोเคˆ เค—เคฒเคคी เคนो เคœाเคฏ เคคो เคเค• เค…เคจเคœाเคจा เคญเคฏ เค‰เคธे เคนเคฐ เคธเคฎเคฏ เคญเคฏเคญीเคค เค•เคฐเคคा เคฐเคนเคคा เคนै। เค‰เคฎेเคถ เคจे เคฎाँ เค•ी เค†เคœ्เคžा เคชाเคฒเคจ เค•े เค†เค—े เคช्เคฐिเคฏा เคธे เคตिเคตाเคน เค•เคฐ เคคो เคฒिเคฏा เค•िเคจ्เคคु เค…เคชเคจी เคช्เคฐेเคฎिเค•ा เคจिเคงि เคœिเคธเค•े เคธाเคฅ เค‰เคธเคจे เคฎंเคฆिเคฐ เคฎें เคตिเคตाเคน เคญी เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคฅा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคชोเคฒ เค–ुเคฒ เคœाเคจे เค•ा เคญเคฏ เค‰เคธे เคฌेเคšैเคจ เค•เคฐเคคा เคฐเคนเคคा เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคคเคฌ เคœเคฌ เคจिเคงि เค‰เคธเค•े เคชเฅœोเคธ เคฎें เค•िเคฐाเคฏेเคฆाเคฐ เคฌเคจเค•เคฐ เคฐเคนเคจे เคฒเค—ी เค”เคฐ เคช्เคฐिเคฏा เค•ी เคธเคนेเคฒी เคฌเคจ เค—เคˆ เค•िเคจ्เคคु เคเค• เคฆिเคจ เค…เคšाเคจเค• เคนी เคจिเคงि , เค‰เคฎेเคถ เค•ो เค…เค•ेเคฒे เคฎें เคฎिเคฒी เคคो เค‰เคธเคจे เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•िเคฏा เค•ि เคตเคน เค‰เคฎेเคถ เค•े เคนँเคธเคคे-เค–ेเคฒเคคे เค˜เคฐ เค•ो เคฌเคฐ्เคฌाเคฆ เคจเคนीं เค•เคฐेเค—ी เคคो เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เคธ्เคค्เคฐी เคœाเคคि เค•े เคช्เคฐเคคि เค‰เคฎेเคถ เค•े เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคธเคฎ्เคฎाเคจ เคญเคฐ เค—เคฏा-
“เค‰เคฎेเคถ เค•ा เคฎเคจ เค—्เคฒाเคจि เคธे เคญเคฐ เค—เคฏा। เค…เคชเคจी เคนैंเค•ी เคจिเคงि เค•ी เค“เคฐ เคฌเฅाเค•เคฐ เคตเคน เคฎเคฐिเคฏเคฒ เคธी เค†เคตाเคœ เคฎें เคฌोเคฒा, เค•िเคคเคจा เค—เคฒเคค เคฅा เคฎैं เค”เคฐเคคों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें। เคธเคš เคนै, เค”เคฐเคคों เค•ो เคธเคฎเค เคชाเคจा, เคฎเคฐ्เคฆों เค•े เคตเคถ เค•ी เคฌाเคค เคจเคนीं। เคธเคฎुเคฆ्เคฐ เคธे เคœ्เคฏाเคฆा เค—เคนเคฐी เคนोเคคी เคนो เคคुเคฎ เค”เคฐเคคें।” (เคชृเคท्เค -25)

เคชเคฌเคœी เคœैเคธे เค…เคจेเค• เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค—ेเคฎ्เคธ เคฎें เคซंเคธเค•เคฐ เคฆिเค—्เคญ्เคฐเคฎिเคค เคนोเคคी เคฏुเคตा เคชीเฅी เคฆ्เคตाเคฐा เค†เคค्เคฎเคนเคค्เคฏा เคคเค• เค•เคฐ เคฒेเคจे เค•े เค•เคฅाเคจเค• เคชเคฐ เคฌुเคจी เค—เคˆ เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เค•เคนाเคจी-‘ เคตเคน เคฒौเคŸ เค†เคฏा’ เคญी เคธुเค–ाเคจ्เคค เค•เคนाเคจी เคนै เคœिเคธเคฎें เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค—ेเคฎ्เคธ เค•े เค†เคฆी เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏ เค•े เคเค• เคธเคนเคชाเค ी เค•ी เคฎृเคค्เคฏु เคธे เคธเคฌเค• เคฒेเค•เคฐ เคฆूเคธเคฐे เคธाเคฅी เคจे เคธ्เคตเคฏं เคคो เค—ेเคฎ्เคธ เค›ोเฅœे เคนी, เคฆूเคธเคฐे เคธाเคฅिเคฏों เคธे เคญी เค›ुเฅœเคตाเคจे เค•ा เคจेเค• เค•ाเคฎ เค•िเคฏा।

เคฌाเคฒเคฎเคจ เค…เคคि เคญोเคฒा เค”เคฐ เคœिเคœ्เคžाเคธु เคนोเคคा เคนै, เค‡เคธी เคฌाเคฒเคฎเคจोเคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ा เคธเคนाเคฐा เคฒेเค•เคฐ เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐ เค…เค•्เคทเคœा เคจे เค•เคนाเคจी-‘เคช्เคฐเคถ्เคจ เค‰เค เคคे เคฐเคนे’ เค•ा เคคाเคจा-เคฌाเคจा เคฌुเคจा เคนै। เค…เคชเคจी เคชुเคค्เคฐी เค•ो เคฐाเคตเคฃ-เคฎेเคฒा เคฆिเค–ाเคจे เค—เคฏे เคจाเคฏเค• เค•े เคฌเคนाเคจे เคฒेเค–िเค•ा เคจे เคธเคฎाเคœ เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เค•ुเคฐीเคคिเคฏों, เค•ुเคธंเคธ्เค•ाเคฐों เค”เคฐ เค‡ंเคธाเคจों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคธเคฎाเคœ เคฎें เคต्เคฏाเคช्เคค เคฐाเค•्เคทเคธों เค•ी เค“เคฐ เค‰ंเค—เคฒी เค‰เค ाเคคे เคนुเค เค‡เคจเค•ा เคกเคŸเค•เคฐ เคธाเคฎเคจा เค•เคฐเคจे เค•ी เคธเคฒाเคน เคฆी เคนै-
“เคฎैं เค†เคœ เคญी เคนूँ เค”เคฐ เค•เคฒ เคญी เคฐเคนूँเค—ा। เคฎैं เคถाเคถ्เคตเคค เคนूँ। เคฎेเคฐा เคตเคง! เคนा!เคนा! เคฎेเคฐा เคตเคง! เค•เคญी เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เคฐाเคฎ। เคœिเคคเคจी เคฌाเคฐ เคฎเคฐूँเค—ा เค‰เคคเคจी เคฌाเคฐ, เค‰เคธเค•े เคฆเคธ เค—ुเคจा เค…เคงिเค• เคฐूเคชों เคฎें เคฎैं เคœเคจ्เคฎ เคฒूँเค—ा।” (เคชृเคท्เค -37)

เคˆเคถ्เคตเคฐ เคจे เคจाเคฐी เคนृเคฆเคฏ เค•ो เค…เคคि เค•ोเคฎเคฒ เคฌเคจाเคฏा เคนै। เค•िเคจ्เคนीं เคตिเคทเคฎ เค•ाเคฐเคฃों เคธे เคฏเคฆि เคจाเคฐी เค•เค ोเคฐเคคा เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐเคคी เคญी เคนै เคคो เคญी เค‰เคธเค•े เคนृเคฆเคฏ เคฎें เค•ोเคฎเคฒ เคญाเคต เคฎเคฐเคคे เคจเคนीं। เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เค•เคนाเคจी- ‘เคธ्เคค्เคฐीเคค्เคต เคฎเคฐเคคा เค•เคฌ เคนै’  เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ी เคชुเคท्เคŸि เค•เคฐเคคी เคช्เคฐเคคीเคค เคนोเคคी เคนै। เคจเค•्เคธเคฒी เคฌเคจी เค•เคนाเคจी เค•ी เคจाเคฏिเค•ा เค•े เคจाเคฐी เคฎเคจ เคฎें เค‰เค เคคे เคตिเคšाเคฐ เค‰เคธे เค†เคค्เคฎ เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•เคฐเคจे เค•ो เคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं เค”เคฐ เค…ंเคคเคคः เคตเคน เค†เคค्เคฎ เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนै।

เคซเคฐ्เคธ्เคŸ เค‡ंเคช्เคฐेเคถเคจ เค•เคนाเคจी เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคฒेเค–िเค•ा เคจे เคชुเคฐाเคจे เคœเคฎाเคจे เค•ो เคœिเคธเคฎें เคชोเคธ्เคŸเค•ाเคฐ्เคก, เค…เคจ्เคคเคฐ्เคฆेเคถीเคฏ เค”เคฐ เคฒिเคซाเคซे เคนी เคฎเคจ เค•े เคญाเคตों เค”เคฐ เคธเคญी เคธเคฎाเคšाเคฐों เค•ो เคเค• เคฆूเคธเคฐे เคคเค• เคธंเคช्เคฐेเคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคงเคจ เคนुเค† เค•เคฐเคคे เคฅे, เค•ा เคฐेเค–ाเคšिเคค्เคฐ เค–ींเคšเคคे เคนुเค เคชुเคฐाเคจी เคชीเฅी เค•ो เคตिเค—เคค เค•ी เคธ्เคฎृเคคिเคฏों เคฎें เคกूเคฌ เคœाเคจे เคชเคฐ เคตिเคตเคถ เค•िเคฏा เคนै เคคो เคตเคนीं เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค—ीเคจ เคธाเคงเคจों เค•ा เคญी เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคชुเคค्เคฐी เค•े เคŸ्เคฏूเคถเคจ เค•े เคฌเคนाเคจे เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅी เค”เคฐ เคถिเค•्เคทเค• เค•े เคšเคฐिเคค्เคฐเคตाเคจ, เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคฎेเคนเคจเคคी เคนोเคจे เค•े เคฒเค•्เคทเคฃ เค•ो เคญी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคคเคค्เคต เคฌเคคเคฒा เคฆिเคฏा เคนै।

‘เคœिंเคฆเค—ी เค•े เคฐंเค—’ เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคฌเคนुเคค เคญाเคตเคช्เคฐเคตเคฃ เค•เคนाเคจी เคนै เคœिเคธे เคซเคฒैเคถเคฌैเค• เคฎें เคฐเคšा เค—เคฏा เคนै। เค•เคนाเคจी เคฎें เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฏुเค—ीเคจ เคตिเคธंเค—เคคिเคฏों เค”เคฐ เคตृเคฆ्เคงเคœเคจों เค•ी เค…เคตเคนेเคฒเคจा เค•ो เคšिเคค्เคฐिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค…เคชเคจी เคธंเคคाเคจ เค•े เคฒाเคฒเคจ-เคชाเคฒเคจ เคฎें เคœिเคจ เคฎाเคคा เคชिเคคा เคจे เคฆिเคจ-เคฐाเคค เคเค• เค•िเค, เคฌเคš्เคšों เค•ी เค›ोเคŸी-เค›ोเคŸी เคชเคฐेเคถाเคจिเคฏों เคธे เคญी เคฌเคšाเคจे เค•े เคฒिเค เค–ुเคฆ เค•ो เคธंเค•เคŸों เคฎें เคกाเคฒा เคตे เคนी เคฌเคš्เคšे เคœเคฌ เคฌเฅœे เคนोเค•เคฐ เคตृเคฆ्เคง เคฎाเคคा-เคชिเคคा เค•ी เค…เคตเคนेเคฒเคจा เค•เคฐเคจे เคฒเค—เคคे เคนैं เคคो เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคเค• เคŸीเคธ เคธी เค‰เค เคคी เคนै। เคตृเคฆ्เคง เคตीเคฃा เคชเคคि เค•े เคฆेเคนाเคจ्เคค เค•े เคฌाเคฆ เคเค•ाเค•ीเคชเคจ เคฎเคนเคธूเคธ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค…เคชเคจे เคชเคคि เค•े เคธाเคฅ เคฌिเคคाเคฏे เคเค•-เคเค• เคชเคฒ, เคเค•-เคเค• เค˜เคŸเคจा เค•ो เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคी เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคถเคฐीเคฐ เคฒเค•เคตाเค—्เคฐเคธ्เคค เคนो เคœाเคจे เค•े เคฆเคธ เคฆिเคจ เคฌाเคฆ เคนी เคชुเคค्เคฐ,เคชुเคค्เคฐ-เคตเคงु เค”เคฐ เคชुเคค्เคฐी เค†เคฆि เคจे เคตीเคฃा เค•ी เค†เคตाเคœ เค•ो เค…เคจเคธुเคจा เค•เคฐเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคคो เคชเคคि เค•े เคธाเคฅ เค—ुเคœाเคฐा เคธเคฎเคฏ เค”เคฐ เคญी เคคीเคต्เคฐเคคा เคธे เคฏाเคฆ เค†เคจे เคฒเค—ा-
‘เค‰เคธे เคซिเคฐ เคธे เคฌाเคฅเคฐूเคฎ เคœाเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคคेเคœी เคธे เคฎเคนเคธूเคธ เคนुเคˆ। เคฌोเคिเคฒ, เคฆुःเค–ी เคฎเคจ เคฒिเค เคตเคน เคซिเคฐ เคธे เคฌेเคŸी-เคฌเคนू เค•ो เคชुเค•ाเคฐเคจे เคฒเค—ी। เค†เคตाเคœ เค‰เคธเค•े เค•เคฎเคฐे เคธे เคคो เคœा เคฐเคนी เคฅी เคชเคฐเคจ्เคคु เค‰เคจ เคฆोเคจों เค•े เคธ्เคตเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคตाเคชเคธ เคจเคนीं เคนो เคฐเคนी เคฅी। เค‰เคธเค•ी เคจिเค—ाเคนें เคซिเคฐ เคคเคธ्เคตीเคฐ เคชเคฐ เคŸिเค• เค—เคˆ। ... (เคชृเคท्เค -60)  

เค…เค•्เคธเคฐ เคฏौเคตเคจ เค•े เคจเคถे เคฎें เคฎाเคคा-เคชिเคคा เค•ी เคธीเค– เคฆเค•िเคฏाเคจूเคธी เคตिเคšाเคฐ เคจเคœเคฐ เค†เคคी เคนै เคฏुเคตा เคชीเฅी เค•ो เคฒेเค•िเคจ เคœเคฌ เค…เคชเคจी เคญूเคฒ เค•ा เค…เคนเคธाเคธ เคนोเคคा เคนै เคคो เคธเคฎเคฏ เคฌเคนुเคค เคฌीเคค เคšुเค•ा เคนोเคคा เคนै। เคเคธे เคฎें เค•ुเค› เค•ा เคœीเคตเคจ เคฌเคฐ्เคฌाเคฆ เคนो เคœाเคคा เคนै เคคो เค•ुเค› เค•ो เคธंเคฏोเค—เคตเคถ เค•ैเคฆ เคธे เคฎुเค•्เคคि เคญी เคฎिเคฒ เคœाเคคी เคนै, เค‡เคธी เคฌाเคค เค•ो เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคฐเคคी เคนुเคˆ เค•เคนाเคจी เคนै-‘เคชिंเคœเคฐे เค•ी เคšिเฅœिเคฏा’। เคชเคนเคฒे เค•े เคธเคฎเคฏ เค•ी เคชเฅाเคˆ เค”เคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคชเฅाเคˆ เค•े เคฎूเคฒเคญूเคค เค…เคจ्เคคเคฐ เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคคी เคนुเคˆ, เคฎเคจोเคฐंเคœเค• เคฐूเคช เคธे เคฌुเคจी เค—เคˆ เค•เคนाเคจी เคนै-‘เค—्เคฐेเคธ เคฎाเคฐ्เค•्เคธ’ เคคो ‘เค†เคค्เคฎเคถเค•्เคคि’ เคเค• เคฆिเคถा เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी, เคเค• เคธเคฎเคเคฆाเคฐ เค”เคฐ เค†เคค्เคฎเคฌเคฒ เค•ी เคงเคจी เคฎाँ เค•ा เคธाเคฅ เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ी เค†เคค्เคฎเคถเค•्เคคि เค•ी เค•เคนाเคจी เคนै। เค…เค•्เคธเคฐ เคนी เคถเคนเคฐों เค”เคฐ เค•เคธ्เคฌों เค•े เคšौเคฐाเคนों เคฏा เค•เคจ्เคฏा เคตिเคฆ्เคฏाเคฒเคฏों เค•े เค†เคธเคชाเคธ เคถोเคนเคฆों เค•ी เคญीเฅœ เคœเคฎा เคนोเค•เคฐ เคฏुเคตเคคिเคฏों เค•े เคŠเคชเคฐ เค›ींเคŸाเค•เคถी เค•เคฐเคคी เคนुเคˆ เคฆेเค–ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै। เคธाเคฎाเคœिเค• เคฌเคฆเคจाเคฎी เค•ा เคญเคฏ เคฏुเคตเคคिเคฏों เค•ो เค‰เคจเค•ी เคถिเค•ाเคฏเคค เค•เคฐเคจे เคธे เคฐोเค•เคคा เคนै เคซเคฒเคคः เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เคญी เค‰เคจเค•ी เค•ोเคˆ เคธเคนाเคฏเคคा เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคคा।

เคฒेเค–िเค•ा เคจे เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคเค• เคเคธी เคฎाँ เค•ा เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा เคนै เคœो เคเคธे เคถोเคนเคฆों เคธे เค…เคชเคจी เคชुเคค्เคฐी เค•ो เคคो เคฎुเค•्เคค เค•เคฐเคคी เคนी เคนै เคธाเคฅ เคนी เค˜เคฐ-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค”เคฐ เค…เคจ्เคฏ เคฒोเค—ों เค•ी เคธोเคš เคฎें เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒाเค•เคฐ เคฏुเคตเคคिเคฏों เคฎें เคญी เค†เคค्เคฎเคฌเคฒ เคœाเค—्เคฐเคค เค•เคฐ เคฆेเคคी เคนै-
‘เคฌเคนเคจ เคœी, เค†เค‡เคจ्เคฆा เคธे เคฎेเคฐा เคฌेเคŸा เคจिเคนाเคฒ เค†เคชเค•ी เคฌेเคŸी เคนी เคจเคนीं, เคฌเคฒ्เค•ि เค•िเคธी เคญी เคฒเฅœเค•ी เค•ो เค•เคญी เคจเคนीं เค›ेเฅœेเค—ा, เค‡เคธเค•ी เค—ाเคฐเคฃ्เคŸी เคฎैं เคฒेเคคी เคนूँ เคฏเคฆि เคเคธा เคนुเค† เคคो เคฎैं เค–ुเคฆ เคนी เค‡เคธे เคชुเคฒिเคธ เค•े เคนเคตाเคฒे เค•เคฐ เคฆूंเค—ी।’ (เคชृเคท्เค  -87)

‘เคชीเฅिเคฏों เค•ा เค…เคจ्เคคเคฐ’ เคฏाเคจी เคœेเคจेเคฐेเคถเคจ เค—ैเคช เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคเคธी เค•เคนाเคจी เคนै เคœो เคฌเคนुเคค เคนी เคฌाเคฐीเค•ी เคธे เคธเคฎเคฏ เค•े เคฌเคฆเคฒाเคต เค•ो เคšिเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै। เคธเคฎเคฏ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒ เคนै เค”เคฐ เคธเคฎเคฏ เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เคฌเคฆเคฒ เคœाเคคा เคนै। เคฌเคš्เคšों เค•े เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ, เคช्เคฐเค•ृเคคि เคธे เคœुเฅœाเคต, เค–ेเคฒ-เค•ूเคฆ, เคธเคฌ เค•ुเค›।

เคญเคคीเคœी เค•ी เคถाเคฆी เคฎें เคตिเคญा เค…เคชเคจे เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคœเคจ्เคฎे, เคชเคฒे-เคฌเฅे เคชुเคค्เคฐ เค…เคฐ्เคชเคฃ เค•ो เค…เคชเคจा เค—ाँเคต เคฆिเค–ाเคจे เค•े เคฒिเค เคธाเคฅ เคฒे เคœाเคคी เคนै। เคฐाเคธ्เคคे เคฎें เคฌाเค—-เคฌเค—ीเคšा เค†เคฆि เคฆेเค–เค•เคฐ เคตिเคญा เค•ो เค…เคชเคจे เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เคเค•-เคเค• เคฌाเคค เคฏाเคฆ เค†เคจे เคฒเค—เคคी เคนै เค”เคฐ เคตเคน เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ी เค—ोเคฆ เคฎें เคฒेเคŸเคจे เค•ो เคฎเคšเคฒ เค‰เค เคคी เคนै। เค…เคชเคจी เคฎाँ เค•ी เคฌเคšเคชเคจ เค•ी เคฌाเคคें เคธुเคจ-เคธुเคจ เค•เคฐ เค…เคฐ्เคชเคฃ เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏเคšเค•िเคค เคนो เค‰เค เคคा เคนै। เคตเคน เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เค…เคชเคจे เค—ाँเคต เค•े เคคाเคฒाเคฌ เคฎें เคจเคนाเคจे เค•ी เคฌाเคค เค…เคฐ्เคชเคฃ เค•ो เคฌเคคाเคคे เคนुเค เค•เคนเคคी เคนै-
“เคฎเคฎ्เคฎी เค•िเคคเคจा เคฎเคจा เค•เคฐเคคी เคฅी เคชเคฐ เค•ूเคฆ เคœाเคคी เคฅी เคชाเคจी เคฎें। เคœाเคจเคคा เคนै เคเค•-เคฆो เคฌाเคฐ เคคो เคญैंเคธ เคชเคฐ เคฌैเค เค•เคฐ เคฎैंเคจे เคคाเคฒाเคฌ เค•ो เคชाเคฐ เค•िเคฏा। เค…เคนा! เค•िเคคเคจा เคฎเคœा เค†เคคा เคฅा।” (เคชृเคท्เค -94)

เค—ाँเคต เคชเคนुँเคšเค•เคฐ เคœเคฌ เคตिเคญा เค•ो เค–ेเคฒ เค•े เคฎैเคฆाเคจ เคฎें เคฌเคš्เคšे เค–ेเคฒเคคे เคนुเค เคจเคนीं เคฎिเคฒे เคคो เคธเคฎเคฏ เค•े เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจเคถीเคฒเคคा เคชเคฐ เคตिเคญा เค•ो เค†เคถ्เคšเคฐ्เคฏ เคนुเค†-
“เคฏे เค†เคœเค•เคฒ เค•े เคฌเคš्เคšे เคคเคฐเค•्เค•ी เคชเคธंเคฆ เคนो เค—เคฏे เคนैं। เคถเคนเคฐ เคคो เคถเคนเคฐ, เคฒเค—เคคा เคนै เค…เคฌ เค—ाँเคต เค•े เคฌเคš्เคšे เคญी เคœเคฎीเคจी เคธ्เคคเคฐ เค•ा เค–ेเคฒ เค–ेเคฒเคจा เคญूเคฒ เคšुเค•े เคนैं। เคฌเคธ เคชเฅเคจा-เคฒिเค–เคจा เค”เคฐ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคฎें เค–ोเค เคฐเคนเคจा।” (เคชृเคท्เค -96)

‘เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง’ เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เค†เค–िเคฐी เค”เคฐ เคถीเคฐ्เคทเค• เค•เคนाเคจी เคนै เคœो เคช्เคฐเคค्เคฏेเค• เค‰เคธ เค˜เคฐ เค•ी เค•เคนाเคจी เคนै เคœिเคธเคฎें เคฌुเคœुเคฐ्เค—ों เค•ी เคธेเคตा-เคธुเคถ्เคฐूเคทा เค•ेเคตเคฒ เค‰เคจเค•े เคชाเคธ เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคงเคจ-เคธเคฎ्เคชเคค्เคคि เค•ो เคนเฅœเคชเคจे เคคเค• เคนी เค•ी เคœाเคคी เคนै เค”เคฐ เคฏเคฆि เคฌुเคœुเคฐ्เค— เคชเคคि เคฏा เคชเคค्เคจी เคฎें เคธे เค•ोเคˆ เคเค• เคชเคนเคฒे เคฎृเคค्เคฏु เค•ो เคช्เคฐाเคช्เคค เคนो เคœाเคฏे เคคो เคฆूเคธเคฐा เค‰เคธเค•े เคธंเค—-เคธाเคฅ เคฌिเคคाเคฏे เคชเคฒों เค•ी เคฏाเคฆ เค•เคฐ-เค•เคฐเค•े เคเค•ाเค•ी เคœीเคตเคจ เคต्เคฏเคคीเคค เค•เคฐเคจे เค•ो เค…เคญिเคถเคช्เคค เคนोเคคा เคนै। เคชूเคฐ्เคฃ เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคฏเคน เค•เคนाเคจी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•े เค–ुเคฐเคฆเคฐे เคงเคฐाเคคเคฒ เค•ा เคธเคนเคœ เคนी เค†เคญाเคธ เค•เคฐा เคฆेเคคी เคนै।

เค•ुเคฒ เคฎिเคฒाเค•เคฐ เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน-เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง’ เค•े เคธृเคœเคจ เคฎें เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा เคœी เคจे เคชूเคฐ्เคฃ เคฎเคจोเคฏोเค— เคธे เคœीเคตเคจ เค•े เคตिเคญिเคจ्เคจ เค•ोเคจों เค•ो เคांเค•ा เคนै  เคคเคญी เคคो เคตเคน เคฌाเคฐीเค• เคธे เคฌाเคฐीเค• เคฌाเคค เค•ा เคญी เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคซเคฒ เคฐเคนी เคนैं।

เคธंเค—्เคฐเคน เค•ा เคฎुเคฆ्เคฐเคฃ เคธाเคซ-เคธुเคฅเคฐा เคนै เค•िเคจ्เคคु ‘เค†เคฎुเค–’ เค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เคชृเคท्เค  เคชเคฐ เคนी ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा’ เคถเคฌ्เคฆ เค•ा เค›เคน เคธ्เคฅाเคจों เคชเคฐ ‘เคฒเคงुเค•เคฅा’ เคฒिเค–ा เคนोเคจा เคฒेเค–िเค•ा เคเคตं เคช्เคฐเค•ाเคถเค• เค•ी เคช्เคฐूเคซเคฐीเคกिंเค— เคฎें เคถिเคฅिเคฒเคคा เค•ो เคนी เคฆเคฐ्เคถा เคฐเคนा เคนै। เค†เคตเคฐเคฃ เคถीเคฐ्เคทเค• เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เค”เคฐ เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคนै। ‘เคธुเคงिเคฏों เค•े เค…เคจुเคฌเคจ्เคง’ เค•ा เคนिเคจ्เคฆी เคธाเคนिเคค्เคฏ เคœเค—เคค เคฎें เคญเคฐเคชूเคฐ เคธ्เคตाเค—เคค เคนोเค—ा, เคเคธा เคตिเคถ्เคตाเคธ เคนै।

7 comments :

  1. เคฌเคนुเคค เคฌเคนुเคค เค†เคญाเคฐ เคญैเคฏा। เคจเคตเคตเคฐ्เคท เค•ा เคจाเคฏाเคฌ เคคोเคนเคซा เคฆिเคฏा เค†เคชเคจे। เค†เคชเค•ो เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคชเคธเคจ्เคฆ เค†เคˆं เคฏे เค–ुเคถी เค•ी เคฌाเคค เคนै เคฎेเคฐे เคฒिเคฏे। เคฒेเค–เค• เค•ो เค”เคฐ เคšเคนिเค เคญी เค•्เคฏा๐Ÿ˜Š๐Ÿ™๐Ÿผ

    ReplyDelete
  2. เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–िเคค เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เคชुเคธ्เคคเค• "เคธुเคงिเคฏों เค•ा เค…เคจुเคฌंเคงเคจ"เค•ी เคธเคฎीเค•्เคทा เคฎเคนाเคจ เคšिंเคคเค• เค†เคฆเคฐเคฃीเคฏ เคกॉ, เคฆिเคจेเคถ เคชाเค เค• เคถเคถि เคœी เคฆ्เคตाเคฐा เค•ी เค—เคˆ เคฌเคนुเคค เคนी เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เคเคตं เคธเคŸीเค• เคšिเคค्เคฐเคฃ เคนเคฐ เค•เคนाเคจी เค•ा เค•िเคฏा เคนै เคคเคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคธเคญी เคฌाเคฐीเค•िเคฏों เคธे เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฐूเคช เคธे เคฐूเคฌเคฐू เค•เคฐाเคฏा เคนै เคธเคฎ्เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•ी เคธเคฎीเค•्เคทा เคจिเคท्เคชเค•्เคท เคเคตं เคจिเคฐ्เคฒेเคช เคคौเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•ी เคนै เคธाเคฆเคฐ เค…เคญिเคตाเคฆเคจ เคจเคฎเคจ् เคเคตं เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เค†เคฆเคฐเคฃीเคฏा เคถ्เคฐीเคฎเคคी เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा เคœी เค•ो เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•े เคฒिเค เค…เคญिเคจเคจ्เคฆเคจ เคธाเคงुเคตाเคฆ।

    ReplyDelete
    Replies
    1. เค†เคญाเคฐ เค†เคชเค•ा๐Ÿ™

      Delete
  3. เคตिเคฆुเคทी เคฒेเค–िเค•ा เคธเคตिเคคा เคฎिเคถ्เคฐा เคœी เค•े เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เคธुเคงिเคฏो เค•े เค…เคจुเคฌंเคง " เค•ी เคธเคฎीเค•्เคทा เคฎूเคฐ्เคงเคจ्เคฏ เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคกॉ.เคฆिเคจेเคถ เคชाเค เค• " เคถเคถि " เคœी เคจे เค•ी เคนै । เคชाเค เค• เคœी เคธเคฎीเค•्เคทा เค—ुเคฐु เคนै।เค‰เคจเค•ी เค•ी เค—เคˆ เคธเคฎीเค•्เคทा เคธเคŸीเค• เคต เคคเคฅ्เคฏ เคชเคฐเค• เคนोเคคी เคนै เคตเคน เค—ाเค—เคฐ เคฎे เคธाเค—เคฐ เคญเคฐ เคฆेเคคे เคนै।เค•ुเค› เคฒाเค‡เคจों เคฎे เคชूเคฐी เค•เคนाเคจी เคธเคฎेเคŸ เคฒेเคคे เคนै।เคเคธा เคนी เค‡เคธ เคธเคฎीเค•्เคทा เคฎे เคนै । เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนोเค—ा

    ReplyDelete
    Replies
    1. เค†เคญाเคฐ ๐Ÿ™๐Ÿผ๐Ÿ˜Š - เค…เค•्เคทเคœा

      Delete
  4. เค…เคคि เคธुเคจ्เคฆเคฐ เคธเคฎीเค•्เคทा। เค†เคฆเคฐเคฃीเคฏ เคธเคฎीเค•्เคทเค• เคเคตं เคšिंเคคเคจเคถीเคฒ เคฒेเค–िเค•ा เค•ो เคนाเคฐ्เคฆिเค• เคฌเคงाเคˆ।
    เคฐाเคฎ เคธिंเคน'เคธाเคฆ' เคฎเคฅुเคฐा

    ReplyDelete
    Replies
    1. เค†เคญाเคฐ เค†เคชเค•ा๐Ÿ™๐Ÿผ- เค…เค•्เคทเคœा

      Delete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।