เคฒเค˜ुเค•เคฅा: เคฒเค˜ुเคคा เคฎें เคช्เคฐเคญुเคคा


เคฒเค˜ुเค•เคฅा, เค•เคฅा-เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคธเคฌเคธे เค›ोเคŸी เค‡เค•ाเคˆ เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค•เคนाเคจी เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค›ोเคŸा เคนोเคคा เคนै, เคเคธे เคนी เคœैเคธे เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เค•เคนाเคจी เค›ोเคŸी เคนोเคคी เคนै। เคเค• เค•เคนाเคจी เคธाเคฎाเคจ्เคฏเคคः เคคीเคจ-เคšाเคฐ เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฌीเคธ-เคคीเคธ เคชृเคท्เค ों เคคเค• เคœाเคคी เคนै। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค†เคฎเคคौเคฐ เคธे เคชाँเคš-เค›เคน เคชंเค•्เคคिเคฏों เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฆो-เคขाเคˆ เคชृเคท्เค ों เคคเค• เคฏा เคชเคšाเคธ-เคธाเค  เคถเคฌ्เคฆों เคธे เคฒेเค•เคฐ เคคीเคจ-เคšाเคฐ เคธौ เคถเคฌ्เคฆों เคคเค• เค•ी เคนोเคคी เคนै। เคตैเคธे เค†เค•ाเคฐ เคฌाเคนเคฐी เคšीเคœ เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค‰เคธเค•े เคตिเคทเคฏ เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เค•े เคนिเคธाเคฌ เคธे เคคเคฏ เคนोเคคा เคนै।

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•े เค•िเคธी เคเค• เคชเคฒ, เคเค• เคธ्เคฅिเคคि, เคเค• เคธूเค•्เคท्เคฎ เคชเคนเคฒू เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฐเคšเคจा เคฎें เคขाเคฒा เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคธเค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช, เคธंเคฐเคšเคจा เคญी เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจเคคी เคนै। เค˜เคŸเคจाเค“ं, เคธ्เคฅिเคคिเคฏों, เคชाเคค्เคฐों เค•ी เคธंเค–्เคฏा เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เค…เคงिเค• เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी।

เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เค…เคจ्เคฏ เคตिเคงाเค“ं เค•ी เคคเคฐเคน เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคญी เคฎเคจुเคท्เคฏ เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ी เคฌेเคนเคคเคฐी เค•े เคฒिเค เคนोเคคी เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคชเคถु-เคชเค•्เคทी, เคธूเคฐเคœ-เคšांเคฆ เคญी เคชाเคค्เคฐ เคนो เคธเค•เคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฎเค•เคธเคฆ เคฎाเคจเคต เคœीเคตเคจ เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เค•ा เคนी เค•ोเคˆ เคชเคนเคฒू เคธाเคฎเคจे เคฒाเคจे เค•ा เคนोเคคा เคนै। เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคฒाเคฒเคšी เค•ुเคค्เคคा, เคช्เคฏाเคธा เค•ौเค† เคœैเคธी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฌोเคง-เค•เคฅाเคँ เคนเคฎें เค•ोเคˆ เคถिเค•्เคทा เคฆेเคจे เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคนी เคชเคข़ाเคˆ เคธुเคจाเคˆ เค—เคˆ เคฅीं। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค‡เคคिเคนाเคธ เค•े เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคต เคชाเคค्เคฐों เค•ो เคญी เค†เคœ เคธे เคœोเคก़ เค•เคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคฐเคšเคจा เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै।

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค•ोเคˆ เค•เคฅा, เค•เคนाเคจी เคฏा เค•िเคธ्เคธा เคนोเคจा เคšाเคนिเค, เคคเคญी เคตเคน เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•เคนी เคœाเคเค—ी। เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคตिเคšाเคฐ เคคเคค्เคต เคฏा เค•เคตिเคคा เค•ा เคคเคค्เคต เค†เคฆि เคนाเคตी เคนो เคœाเคคे เคนैं, เคคเคฌ เคญी เค•เคฅा เค•ा เคคเคค्เคต เค‰เคธเคฎें เคฐเคนเคจा เคšाเคนिเค। เค‡เคจ เคšाเคฐ เคฌाเคคों เค•ो เคฎिเคฒाเค•เคฐ เคนเคฎ เค•เคน เคธเค•เคคे เคนै เค•ि-

“เคฒเค˜ुเค•เคฅा, เคฎाเคจเคต-เคœीเคตเคจ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•े เค•िเคธी เคชเค•्เคท เค•ी, เค›ोเคŸे เค†เค•ाเคฐ เคฎें เค•เคนी เค—เคˆ เค•เคฅा-เคฐเคšเคจा เคนै।”

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค›ोเคŸा เคนोเคจे เค•ा เคฏเคน เค…เคฐ्เคฅ เคจเคนीं เค•ि เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค•िเคธी เค•เคนाเคจी เค•ा เคธाเคฐ เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเค। เคคเคฌ เคตเคน เคจ เค•เคนाเคจी เคนोเค—ी, เคจ เคนी เคฒเค˜ुเค•เคฅा। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคจ เคธाเคฐ เคนै, เคจ เคธंเค•्เคทेเคช เคนै, เคจ เคญूเคฎिเค•ा เคนै, เคจ เค…เค–เคฌाเคฐ เค•ी เค•เคŸिंเค— เคฏा เคฐिเคชोเคฐ्เคŸिंเค— เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒเค˜ु เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ-เคฌोเคง เค•ी เคฐเคšเคจा เคญी เคจเคนीं เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธ्เคตเคฏं เคฎें เคชूเคฐ्เคฃ เคธाเคนिเคค्เคฏिเค• เคฐเคšเคจा เคนै, เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•เคนाเคจी เคฏा เค”เคฐ เค•ोเคˆ เคญी เคตिเคงा। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฐเคฎेเคถ เคฌเคคเคฐा เคจे เค ीเค• เคนी เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เค‡เคธเคฎें เคถเคฌ्เคฆ เคธीเคฎिเคค เคนोเคคे เคนैं, เคšिंเคคเคจ เคจเคนीं।


เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคฒोเค•เค•เคฅा, เคฌोเคงเค•เคฅा, เคจीเคคिเค•เคฅा เค†เคฆि เคธे เค…เคจ्เคคเคฐ

เคฒोเค•เค•เคฅाเคँ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฒोเค•-เคœीเคตเคจ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนोเคคी เคนैं। เคฏे เคฒเคฎ्เคฌे เคธเคฎเคฏ เคฎें, เค•เคˆ เคชीเคข़िเคฏों เคธे เค—ुเคœ़เคฐเคคे เคนुเค เคฒोเค• เค•े เค…เคจुเคญเคตों, เคธंเคตेเคฆเคจाเค“ं เค”เคฐ เคญाเคต-เคธाเคฐเคฃिเคฏों เคธे เค—ुเคœ़เคฐเค•เคฐ เค…เคชเคจे เคธเคฐ्เคตเคธ्เคตीเค•ृเคค เคฐूเคช เคฎें เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฎเคจे เค†เคคी เคนैं। เคฒोเค•เค•เคฅाเคँ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคธुเคจी-เคธुเคจाเคˆ เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคฏाเคจी เคฎौเค–िเค• เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เคนोเคคी เคนैं। เค…เคจेเค• เคชीเคข़िเคฏों เค•े เคนाเคฅों เคธँเคตเคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฒोเค•เค•เคฅाเค“ं เค•ा เค•ोเคˆ เคเค• เคฒेเค–เค• เคจเคนीं เคนोเคคा। เคนเคฐिเคฏाเคฃा เคฎें ‘เคฆो เคฌเคŸेเคŠ’, ‘เค–ींเคš’ ‘เคฎेเคฒ เคฌाเคœा’ เค†เคฆि เคฒोเค•เค•เคฅाเคँ เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคนैं। เคฒोเค•เค•เคฅाเค“ं เคธे เคนเคฎाเคฐे เคฒोเค•-เคตिเคถ्เคตाเคธों เค”เคฐ เคฒोเค•-เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•ा เคชเคคा-เคšเคฒเคคा เคนै। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฆเคจ्เคคเค•เคฅाเคँ เคญी เคœเคจเคถ्เคฐुเคคि เค•े เคฐूเคช เคฎें เคชीเคข़ी-เคฆเคฐ-เคชीเคข़ी เคšเคฒเคคी เคœाเคคी เคนैं। เคฏे เค•เคฒ्เคชเคจा เคธे เคฌเคจाเคˆ เค—เคˆ เค•เคฅाเคँ เคนैं, เคœो เคฌाเคฆ เคฎें เค•िंเคตเคฆंเคคिเคฏों เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เคนो เคœाเคคी เคนैं। เคฒोเค•เค•เคฅाเค“ं เค”เคฐ เคฆंเคคเค•เคฅाเค“ं เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เค•เคˆ เคชीเคข़िเคฏों เคคเค• เคธंเคถोเคงเคจ เคนोเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เคธเคฎเคฏ เค•े เคœเคฒ เคฎें เคชเคค्เคฅเคฐों เค•ी เคคเคฐเคน เคฐเค—เคก़ เค–ाเคคी-เค–ाเคคी เคฒोเค•เค•เคฅाเคँ เค”เคฐ เคฆंเคคเค•เคฅाเคँ เคธเคฐ्เคตเคช्เคฐिเคฏ เคฐूเคช เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐ เคธ्เคฅिเคฐ เคนो เคœाเคคी เคนैं।

เคญाเคฐเคค เคฎें เคชौเคฐाเคฃिเค• เคช्เคฐเคธंเค—ों, เคฎिเคฅเค•ों, เคชเคถु-เคชเค•्เคทिเคฏों เคต เคชेเคก़-เคชौเคงों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฒเคฎ्เคฌे เคธเคฎเคฏ เคธे เคจीเคคिเค•เคฅाเคँ เค”เคฐ เคฌोเคงเค•เคฅाเคँ เคฒिเค–ी เคฒिเค–ी เคœाเคคी เคฐเคนी เคนैं। เค‡เคจเค•ा เคธ्เคตเคฐूเคช เค‰เคชเคฆेเคถाเคค्เคฎเค• เคนोเคคा เคฅा เค”เคฐ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคฅा เคจैเคคिเค• เคถिเค•्เคทा เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจा। เคธुเคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคถ्เคฐेเคท्เค  เคชुเคธ्เคคเค• ‘เคชंเคšเคคंเคค्เคฐ’ เค•ी เคฐเคšเคจा เคเค• เคฐाเคœा เค•े เคคीเคจ เคฎूเคฐ्เค– เคชुเคค्เคฐों เค•ो เคธเคฎเคเคฆाเคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ी เค—เคˆ เคฅी। เคธंเคธ्เค•ृเคค เคฎें ‘เคนिเคคोเคชเคฆेเคถ’ เค”เคฐ ‘เค•เคฅाเคธเคฐिเคค्เคธाเค—เคฐ’ เคญी เคเคธे เคนी เค—्เคฐंเคฅ เคนैं। เค‡เคจ เคธเคฌเคฎें เคถिเค•्เคทाเคช्เคฐเคฆ เค•เคฅाเคँ เคฎिเคฒเคคी เคนैं। เค†เคงुเคจिเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค‡เคจ เคธเคฌเคธे เคญिเคจ्เคจ เคงเคฐाเคคเคฒ เคชเคฐ เคธ्เคฅिเคค เคนै। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค…เคชเคจे เคธเคฎเคฏ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคคी เคนै। เค‡เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคตिเคท्เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เค•ा เค•เคฅเคจ เคนै -

“เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค‡เคธ เคฏाเคค्เคฐा เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคจे เคฆृเคท्เคŸांเคค, เคฐूเคชเค•, เคฒोเค•เค•เคฅा, เคฌोเคงเค•เคฅा, เคจीเคคिเค•เคฅा, เคต्เคฏंเค—्เคฏ, เคšुเคŸเค•ुเคฒे, เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เคเคธी เค…เคจेเค• เคฎंเคœिเคฒें เคชाเคฐ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฐूเคช เคชाเคฏा เคนै เค”เคฐ เค…เคชเคจी เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เค•ो เค—เคนเคฐे เค…ंเค•िเคค เค•िเคฏा เคนै। เคตเคน เค…เคฌ เค•िเคธी เค—เคนเคจ เคคเคค्เคต เค•ो เคธเคฎเคเคจे, เค‰เคชเคฆेเคถ เคฆेเคจे, เคธ्เคคเคฌ्เคง เค•เคฐเคจे, เค—ुเคฆเค—ुเคฆाเคจे เค”เคฐ เคšौंเค•ाเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เคจเคนीं เค•เคฐเคคी, เคฌเคฒ्เค•ि เค†เคœ เค•े เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคธे เคœुเคก़เค•เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคšिंเคคเคจ เค•ो เคงाเคฐ เคฆेเคคी เคนै।”


เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—

เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคฌेเคนเคคเคฐ เค”เคฐ เคธुंเคฆเคฐ เคฌเคจाเคคा เคนै। เคฏเคน เค•เคฒ्เคชเคจा เคญी เคฎाเคจเคต-เคœीเคตเคจ เค•ी เคตाเคธ्เคคเคตिเค•เคคा เคชเคฐ เคŸिเค•ी เคนोเคคी เคนै। เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคญी เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เค•เคนाเคจी ‘เค•เคซ़เคจ’ เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ा เคธुंเคฆเคฐ เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคนै। เคฌเคนू เค•े เค•เคซ़เคจ เค•े เคฒिเค เคฌाเคช-เคฌेเคŸे เคฆ्เคตाเคฐा เค‡เค•เคŸ्เค े เค•िเค เค—เค เคฐूเคชเคฏों เคธे เคถเคฐाเคฌ เคชी เคœाเคจा - เคฏเคน เค•เคนीं เค˜เคŸिเคค เคนुเค† เคจเคนीं เคฒเค—เคคा, เคซिเคฐ เคญी เค•เคนाเคจी เคธเคš เคฒเค—เคคी เคนै। เค•เคฒ्เคชเคจा เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคนोเคจी เคšाเคนिเค, เคฐเคšเคจा เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‰เคธे เค—เคคि เคฆेเคจे, เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी, เค•เคก़िเคฏां เคœोเคก़เคจे เคตाเคฒी เคนोเคจी เคšाเคนिเค। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•เคฒ्เคชเคจा เคฐเคšเคจा เค•ा เคนी เค…ंเค— เคนोเคคी เคนै। เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•े เคชुเคจเคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคฒिเค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคœเคฏเคถंเค•เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค“ं เคฎें เค•เคฒ्เคชเคจा เค•ा เค•ाเคซी เคช्เคฐเคฏोเค— เคฎिเคฒเคคा เคนै। เค‰เคธी เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคตे เคœीเคตเคจ-เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ी เคธ्เคฅाเคชเคจा เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคจเค•ी ‘เคชเคค्เคฅเคฐ เค•ी เคชुเค•ाเคฐ’ เคเคธी เคนी เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคนै।

เคซैंเคŸेเคธी เคญी เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เคนै, เคœो เคตिเคถेเคท เค…เคฐ्เคฅ (เคช्เคฐเคคीเค•) เค•ो เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคคी เคนै। เค‡เคธเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคšเคจा เคฎें เคเคธी เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•ो เค˜เคŸिเคค เคนोเคคे เคฆिเค–ाเคฏा เคœाเคคा เคนैं, เคœो เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เค˜เคŸเคคी เคจเคนीं, เค•िเคจ्เคคु เคฐเคšเคจा เค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เค•े เคธाเคฅ เค‰เคจเค•ा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคธเคฎ्เคฌंเคง เคนोเคคा เคนै। เค•เคตिเคคा เคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค•เคตि เคฎुเค•्เคคिเคฌोเคง เค•ी เค•เคตिเคคा ‘เค…ंเคงेเคฐे เคฎें’ เคซैंเคŸेเคธी เค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฐเคšเคจा เคนै। เคนिเคจ्เคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค…เคธเค—เคฐ เคตเคœ़ाเคนเคค เค”เคฐ เคตिเคท्เคฃु เคจाเค—เคฐ เคจे เคซैंเคŸेเคธी เค•ा เค…เคš्เค›ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै। เคธुเค•ेเคถ เคธाเคนเคจी เค•ी ‘เค—ोเคถ्เคค เค•ी เค—ंเคง’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคซैंเคŸेเคธी เค•े เคœ़เคฐिเค เคธเคฎाเคœ เค•े เคฌिเค—เคก़ैเคฒ, เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคฆाเคฎाเคฆों เค•ी เคธोเคˆ เคšेเคคเคจा เค•ो เคเค•เคोเคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนै। เค…เคค्เคฏเคจ्เคค เคจिเคฐ्เคงเคจ เคธเคธुเคฐाเคฒ เคฎें เคฆाเคฎाเคฆ เคฆाเคตเคค เค‰เคก़ा เคฐเคนा เคนै। เค‰เคธเค•ी เคฌเคฆเคฒเคคी เคธोเคš เคธे เคœुเคก़ी เคเค• เคชंเค•्เคคि เคฆेเค–ें - “เค–ूเคจ เค•े เคฌीเคš เค†เคฆเคฎी เค•े เค—ोเคถ्เคค เค•े เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เคคाเคœा เคŸुเค•เคก़े เคคैเคฐ เคฐเคนे เคฅे।”


เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค–เคจे เคธे เคชเคนเคฒे
เคฒिเค–เคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคฒेเค–เค• เค•ो เค…เคชเคจे เคตिเคทเคฏ เคฎें เค…เคตเคถ्เคฏ เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค। เคตिเค–्เคฏाเคค เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคฒिเคฏो เคŸॉเคฒเคธ्เคŸॉเคฏ เค•ा เค•เคฅเคจ เคนै - “เคฒेเค–เค• เค•ो เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจा เคธे เค•เคนीं เค…เคงिเค• เคฌเคก़ा เคนोเคจा เคšाเคนिเค।” เคฏाเคจी เคœिเคธ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी, เค†เคฆเคฐ्เคถ เคธ्เคฅिเคคि, เคจैเคคिเค•เคคा, เคชเคฐोเคชเค•ाเคฐ, เคธเคฎ्เคตेเคฆเคจเคถीเคฒเคคा เค†เคฆि เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เคเค• เคฒेเค–เค• เค•ी เคฐเคšเคจाเค“ं เคฎें เค†เคคा เคนै, เคตे เคธเคฌ เค—ुเคฃ เคฒेเค–เค• เค•े เค…เคจ्เคคเคฐเคคเคฎ เคธे เคจिเค•เคฒे เคนोเคจे เคšाเคนिเค, เคคเคญी เคตเคน เคฐเคšเคจा เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคฌเคจ เคธเค•ेเค—ी। เคฏเคฆि เคตे เค—ुเคฃ เค‰เคธเค•े เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคฎें เคจเคนीं, เคคो เค‰เคธे เคฒेเค–เค• เคฌเคจเคจे เค•ा เคตिเคšाเคฐ เคค्เคฏाเค— เคฆेเคจा เคšाเคนिเค।

เคฒिเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฎाเคœ เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคจा เคœเคฐूเคฐी เคนै। เคœैเคธे, เค†เคชเคฎें เคตเคฐ्เค— เคšेเคคเคจा เค•ी เคธเคฎเค เคนोเคจी เคšाเคนिเค। เคจिเคฎ्เคจ, เคฎเคง्เคฏ เค”เคฐ เค‰เคš्เคšเคตเคฐ्เค— เค•ी เคธोเคš, เคฎाเคจเคธिเค•เคคा เค”เคฐ เคช्เคฐเคตृเคค्เคคिเคฏों เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคจा เคฒिเค–เคจे เคฎें เคฌเคก़ी เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै। เคนเคฐ เคงเคฐ्เคฎ เค”เคฐ เคœाเคคि เคฎें เค•िเคธी เคเค• เคตเคฐ्เค— เค•े เคฒोเค—ों เค•ी เคธोเคš, เคธंเคตेเคฆเคจा เค”เคฐ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เค•เคฎोเคฌेเคถ เคเค•-เคธा เคนोเค—ा।

เคธเคฎाเคœ เค•े เคฌाเคฐे เค†เคชเค•ा เค…เคจुเคญเคต เคนी เคฒिเค–เคจे เค•ी เคšाเคฌी เคนै। เค‡เคธ เค…เคจुเคญเคต เค•े เค•เคˆ เคธ्เคฐोเคค เคนैं। เคเค• เคคो เคธเคฎाเคœ เคธे เค†เคชเค•ा เคธเค•्เคฐिเคฏ เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค• เคฐเคนे, เคคाเค•ि เคฐाเคœเคจीเคคि, เคช्เคฐเคถाเคธเคจ, เคธเคฎाเคœ เค”เคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐों เคฎें เคธเคฎเคฏ เค•े เคธाเคฅ เคนो เคฐเคนे เคฌเคฆเคฒाเคตों เคธे เค†เคช เคชเคฐिเคšिเคค เคฐเคนें। เคฆेเคถ เค”เคฐ เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคนाเคฒाเคค เคชเคฐ เคจเคœเคฐ เคฐเค–ें เค”เคฐ เค…เคชเคจा เคธ्เคชเคท्เคŸ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคฌเคจाเคं। เค…เคชเคจी เคคเคฐ्เค• เคถเค•्เคคि เค”เคฐ เคตिเคตेเค•เคถीเคฒเคคा เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค•เคฐें। เคตिเคถ्เคต เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคšिंเคคเค•ों เค•े เคธिเคฆ्เคงांเคคों เคธे เค†เคชเค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เคฐเคนे, เคœिเคจเคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคšिเคจ्เคคเค•ों เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคกाเคฐ्เคตिเคจ, เคฎाเคฐ्เค•्เคธ, เคธाเคฐ्เคค्เคฐ เคญी เคถाเคฎिเคฒ เคนो। เค‡เคธी เค•เคก़ी เคฎें เค†เคชเค•ो เค…เคชเคจे เคฒेเค–เคจ เค•्เคทेเคค्เคฐ เค”เคฐ เคตिเคทเคฏ เคธे เคœुเคก़े เค‡เคคिเคนाเคธ, เคญूเค—ोเคฒ, เคฎเคจोเคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคต्เคฏाเคตเคนाเคฐिเค• เคœाเคจเค•ाเคฐी เคนोเคจी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै। เคธเค•्เคฐिเคฏ เคธเคฎ्เคชเคฐ्เค•ों, เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏों เค”เคฐ เคœ्เคžाเคจ เค•े เคจ เคนोเคจे เคชเคฐ เค†เคชเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคธเคก़เค•, เคŸी.เคตी., เค•िเคคाเคฌ เคฏा เคฎिเคค्เคฐ เคธंเคฌंเคงी เค•े เคฏเคนां เคฆेเค–ी-เคธुเคจी เคฌाเคคों เคคเค• เคธिเคฎเคŸ เคœाเคंเค—ी। เค†เคช เคช्เคฐเคคिเคฆिเคจ เค•े เค…เคจुเคญเคต เคเค• เคจोเคŸเคฌुเค• เคชเคฐ เคฒिเค– เคธเค•เคคे เคนैं।

เคฒिเค–เคจे เคฎें เคเคนเคธाเคธ เค”เคฐ เคธंเคตेเคฆเคจा เคฌเคก़ी เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคŠเคชเคฐ เคนเคฎเคจे เค…เคจुเคญเคต (เคœ्เคžाเคจ) เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคฅी। เคœ्เคžाเคจ เค•ा เคธीเคฎेंเคŸ เคธंเคตेเคฆเคจा เค•े เคœเคฒ เคธे เคฎिเคฒเค•เคฐ เคนी เคฒเค— เคธเค•เคคा เคนै। เค…เคจुเคญเคต เค•ा เคเคนเคธाเคธ เคฎें เคฌเคฆเคฒเคจा เคนी เคธंเคตेเคฆเคจा เคฏा เค…เคจुเคญूเคคि เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เค†เคœ เคธเคฎाเคœ เคฎें เคธंเคตेเคฆเคจा เค•เคฎเคคเคฐ เคนोเคคी เคœा เคฐเคนी เคนै। เค†เคช เคญी เค‡เคธเคธे เค…เค›ूเคคे เคจเคนीं เคนोंเค—े, เค‡เคธเคฒिเค เค†เคชเค•ो เค…เคชเคจी เคธंเคตेเคฆเคจ เคถเค•्เคคि เค•ो เคฌเคจाเค-เคฌเคšाเค เคฐเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคญी เคœเคฆ्เคฆोเคœเคนเคฆ เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी, เคคเคญी เค†เคชเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค“ं เคฎें เคฏเคน เค—ुเคฃ เค† เคธเค•ेเค—ा।

เค…เคš्เค›ा เคธाเคนिเคค्เคฏ เคชเคข़เคจा เคฒिเค–เคจे เค•ी เคคैเคฏाเคฐी เคฎें เคฌเคก़ा เคธเคนाเคฏเค• เคนोเคคा เคนै। เค†เคช เคตिเคญिเคจ्เคจ เคญाเคทाเค“ं เค•ी เคฌेเคนเคคเคฐीเคจ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคชเคข़ เคœाเคँ। เค…เคš्เค›ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคฒिเค–เคจी เคนैं เคคो เคนिंเคฆी เคนी เค•्เคฏों, เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เคตिเคถ्เคต เค•ी เคฌेเคนเคคเคฐीเคจ เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค†เคฆि เคชเคข़เคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐें। เคถ्เคฐेเคท्เค  เค•เคตिเคฏों เค•ी เค•เคตिเคคाเคँ เคญी เคชเคข़ें। เคชเคข़เคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคจเค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐें। เคชเคข़เคจे เค”เคฐ เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคซเคฐ्เค• เคนै। เค•िเคธी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคฒेเค–เค• เคจे เค•ैเคธे เคฒिเค–ा? เค•्เคฏा เค•เคนा เค”เคฐ เค•्เคฏा เค›ोเคก़ เคฆिเคฏा? เคœो เค•เคนा, เคตเคนी เค•्เคฏों เค•เคนा? เคœो เค›ोเคก़ा, เคตเคน เค•्เคฏों เค›ोเคก़ เคฆिเคฏा। เค‡เคจ เคธเคฌเค•ा เค‰เคธ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชเคฐ เค•्เคฏा เค…เคธเคฐ เคชเคก़ा? เค‰เคธ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคญाเคทा, เคถिเคฒ्เคช เค†เคฆि เค•ैเคธे เคฌเคจ เคชเคก़े เคนैं? เค‡เคจ เคธเคฌ เคชเค•्เคทों เคชเคฐ เคธोเคšเคจा เคนी เค‰เคธ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เคซिเคฐ เค…เคฌ เค…เคตเคธเคฐ เคฎिเคฒे, เคคो เค•िเคธी เค…เคจुเคญเคตी เคฒेเค–เค•, เค†เคฒोเคšเค• เคฏा เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคธे เค‰เคธ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐเคจे, เคธंเคตाเคฆ เค”เคฐ เคตिเคฎเคฐ्เคถ เค•เคฐเคจे เคธे เคšीเคœें เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนोเคคी เคนैं, เคธเคฎเค เคฌเคข़เคคी เคนै। เคœो เคฒेเค–เค• เคเคธा เค•เคฐเคจे เคธे เคกเคฐเคคे เคนैं เค‰เคจเค•ा เคตिเค•ाเคธ เคธीเคฎिเคค เคนोเคจे เคฒเค—เคคा เคนै। 


เคฐूเคช เคฌเคจाเคฎ เคตเคธ्เคคु
เคฎोเคŸे เคคौเคฐ เคชเคฐ เค•เคนें, เคคो เคตिเคทเคฏ เค”เคฐ เค•เคฒा เคฆोเคจों เค•ा เคธुเคฎेเคฒ เคนी เค…เคš्เค›ी เคฐเคšเคจा เค•ो เคฌเคจाเคคा เคนै। เคฆोเคจों เค•ी เค…เคชเคจी เค‰เคชเคฏोเค—िเคคा เคนै। เค•เคฒाเคถिเคฒ्เคช (เคฐूเคช) เค•ा เค•ाเคฎ เค•्เคฏा เคนै? เคตिเคทเคฏ เคฏा เคตเคธ्เคคु เค•ो เคชाเค เค• เคคเค• เคชเคนुँเคšाเคจा। เคœเคฐूเคฐเคค เคชเคก़เคจे เคชเคฐ เค•เคฒा เคธे เค•ुเค› เคธเคฎเคौเคคा เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เคคाเค•ि เค†เคชเค•ी เคฌाเคค เคชाเค เค• เคคเค• เคชเคนुँเคš เคธเค•े, เคชเคฐ เคตिเคทเคฏ เคธे เคธเคฎเคौเคคा เคจเคนीं เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค।

เคฏเคนाँ เคตिเคถ्เคต-เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคฌเคฐ्เคคोเคฒ्เคค เคฌ्เคฐेเค–्เคค เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เคฐूเคช เค”เคฐ เคตเคธ्เคคु’ เค•ा เค‰เคฒ्เคฒेเค– เค•เคฐเคจा เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนै। เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เคจे เค…เคชเคจे เคฎाเคฒी เค•ो เคœเคฏเคชเคค्เคฐ เค•ी เคฌเคข़ी เคนुเคˆ เคाเคก़ी เค•ो เค•ाเคŸเค•เคฐ เค ीเค• เค•เคฐ เคฆेเคจे เค•ो เค•เคนा। เคฎाเคฒी เค‰เคธे เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคคเคฐเคซ เคธे เค•ाเคŸเคคा เค—เคฏा, เค…เคจ्เคค เคฎें เคฎाเคฒिเค• เค•ो เค•เคนा เค•ि เค‰เคธเคจे เค‰เคธे เคธुंเคฆเคฐ เคฌเคจा เคฆिเคฏा เคนै। เคฎाเคฒिเค• เคจे เค•เคนा,-“เค ीเค• เคนै, เคฎเค—เคฐ เคตเคน เคœเคฏเคชเคค्เคฐ เค•ी เคाเคก़ी เค•เคนाँ เคนै?” เคฆเคฐเค…เคธเคฒ เคाเคก़ी เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เคธिเคฐ्เคซ เคŸเคนเคจिเคฏाँ เคฐเคน เค—เคฏी เคฅीं। เคฏाเคจी เค•เคฅा (เคตเคธ्เคคु) เค•ा เคฐเคšเคจा เคฎें เคธंเคคुเคฒिเคค เคฐूเคช เคฎें เคนोเคจा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै। เคฐूเคช เคคเคญी เคนै, เคœเคฌ เคตเคธ्เคคु เคนै।


เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคถीเคฐ्เคทเค•
เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค›ोเคŸा เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‡เคธเค•ा เคถीเคฐ्เคทเค• เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เคต เค•เคนाเคจी เค•े เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เคญी เค…เคงिเค• เคฎเคนเคค्เคต เคฐเค–เคคा เคนै। เคชाเค เค• เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคจाเคฎ เคชเคข़เคคा เคนै, เค…เคคः เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคถीเคฐ्เคทเค• เคเคธा เคนो, เคœो เคชाเค เค• เค•ो เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคช्เคฐเคตेเคถ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคนเคฏोเค—ी เคนो। เคธाเคฅ เคนी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชเคข़เคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคธเคนी เคฆिเคถा เคฎें เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคนाเคฏเค• เคนो। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคถीเคฐ्เคทเค• เค•เคˆ เคฌाเคฐ เค…เคฐ्เคฅ เค•ा เคตिเคธ्เคคाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เค•เคฐเคคा เคนै, เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคตเคน เคฐเคšเคจा เค•ा เคนिเคธ्เคธा เคนी เคฌเคจ เคœाเคคा เคนै। เค–्เคฏाเคค เคต्เคฏंเค—्เคฏเค•ाเคฐ เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค“ं เค•े เคถीเคฐ्เคทเค• เคญी เคต्เคฏंเค—्เคฏ เค•ा เคชुเคŸ् เคฒिเค เคนोเคคे เคนैं, เคœैเคธे - ‘เค‘เคซ्เคŸเคฐ เค‘เคฒ เค†เคฆเคฎी।’ ‘เคฆिเคฒ्เคฒी เคฎें เคฒंเค—ोเคŸ’ (เคฐเคตीเคจ्เคฆ्เคฐ เคตเคฐ्เคฎा) เคญी เคเคธा เคนी เคถीเคฐ्เคทเค• เคนै। ‘เคฌिเคจ เคถीเคถों เค•ा เคšเคถ्เคฎा’ (เคฐाเคฎเค•ुเคฎाเคฐ เค†เคค्เคฐेเคฏ) เคช्เคฐเคคीเค•ाเคค्เคฎเค• เคถीเคฐ्เคทเค• เคนै, ‘เค…เคจเคจ्เคค เคฎें เค…เคฎ्เคฎा เคนँเคธเคคी เคนै’ (เคฎुเค•ेเคถ เคตเคฐ्เคฎा) เค•ाเคต्เคฏाเคค्เคฎเค• เคถीเคฐ्เคทเค• เคนै। ‘เคฆเคฏा’ (เคชृเคฅ्เคตीเคฐाเคœ เค…เคฐोเคก़ा) เค”เคฐ ‘เคŠँเคšाเคˆ’ (เคฐाเคฎेเคถ्เคตเคฐ เค•ाเคฎ्เคฌोเคœ ‘เคนिเคฎांเคถु’) เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคฐเคšเคจा เค•ी เคฎूเคฒ เคธंเคตेเคฆเคจा เค•ो เค‰เคญाเคฐเคจे เคตाเคฒे เคธเคŸीเค• เคถीเคฐ्เคทเค• เคนैं। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคจाเคฎ เคฐเคšเคจा เค•ी เคฎुเค–्เคฏ เค˜เคŸเคจा, เคธ्เคฅाเคจ เคฏा เคชाเคค्เคฐ เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคญी เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เคฌเคฒเคฐाเคฎ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ เค•ी ‘เค—ोเคญाเคœเคจ เค•เคฅा’ เค•ा เคถीเคฐ्เคทเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เค•ेंเคฆ्เคฐीเคฏ เค˜เคŸเคจा เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै। เค…เคคः เค•िเคธी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคถ्เคฐेเคท्เค เคคा เคฎें เค‰เคธเค•े เคจाเคฎ (เคถीเคฐ्เคทเค•) เค•ी เคญी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคญूเคฎिเค•ा เคฐเคนเคคी เคนै।


เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคฐเคšเคจा-เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा
เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฏा เค•ोเคˆ เคญी เคฐเคšเคจा เค•ैเคธे เคฒिเค–ी เคœाเคคी เคนै?-เค‡เคธเค•ा เค•ोเคˆ เคเค•, เคธीเคงा เคœเคตाเคฌ เคจเคนीं เคฆिเคฏा เคœा เคธเค•เคคा। เคฏเคน เคนเคฐ เคฒेเค–เค• เค•ा เคจिเคœी เคฎเคธเคฒा เคนै। เคฒिเค–เคจे เค•ी เค•ाเคˆ เคจिเคฏเคฎाเคตเคฒी เคจเคนीं เคฌเคจ เคธเค•เคคी। เค•เคตि เคฐाเคœेเคถ เคœोเคถी เค•ा เค•เคฅเคจ เคนै - “เคฐเคšเคจा-เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ो เคœाเคจा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा। เคฎेเคฐी เค•्เคฏा เค•िเคธी เค•ी เคญी। เค‡เคธเคธे เคคो เคฐเคšเคจे เค•ा เคฐเคนเคธ्เคฏ เคนी เค–เคค्เคฎ เคนो เคœाเคเค—ा।” เคซिเคฐ เคญी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคชเคฐ เคฎोเคŸे เคคौเคฐ เคชเคฐ เคตिเคšाเคฐเคถ्เคตिเคฎเคฐ्เคถ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคฏเคน เคฒेเค–เค• เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคตเคน เค•िเคธ เค˜เคŸเคจा เคฏा เคธ्เคฅिเคคि เคฏा เคชाเคค्เคฐ เคฏा เคตिเคšाเคฐ เคธे เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคนोเคคा เคนै เคฏा เคจเคนीं เคนोเคคा। เค‰เคธเค•े เค•िเคธ เคชเค•्เคท เคธे เคฐเคšเคจा เค•ा เคฌीเคœ เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै, เค‰เคธे เคฐเคšเคจा เคฎें เค•ैเคธे เคฐूเคชांเคคเคฐिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เค•िเคธी เคเค• เค˜เคŸเคจा เค•ो เค˜เคŸเคคे เคฆेเค–เค•เคฐ เคเค• เคฒेเค–เค• เค‰เคธเคธे เคœुเคก़ เคธเค•เคคा เคนै, เคฆूเคธเคฐे เค•ो เคถाเคฏเคฆ เคตเคน เค˜เคŸเคจा เค›ू เคญी เคจ เคธเค•े। เค•ोเคˆ เคฒेเค–เค• เคเค• เคธ्เคฅिเคคि เคชเคฐ เคคुเคฐंเคค เคฒिเค– เคธเค•เคคा เคนै, เคฆूเคธเคฐा เคถाเคฏเคฆ เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคฌाเคฆ เค‰เคธ เคชเคฐ เคฒिเค–े เคฏा เคจ เคนी เคฒिเค–े। เค•เคˆ เคฌाเคฐ เค•ोเคˆ เค–เคฌเคฐ เคชเคข़เค•เคฐ เคฏा เคฆेเค–เค•เคฐ เคญी  เคฒेเค–เค• เค•े เคฎเคจ เคฎें เคฐเคšเคจा เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคšเคฒ เคจिเค•เคฒเคคी เคนै। เค†เคชเค•े เคฎเคจ เคฎें เค•ुเค› เค‰เคฎเคก़-เค˜ुเคฎเคก़ เคฐเคนा เคนै, เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคฌाเคนเคฐ เค•ी เค•ोเคˆ เค˜เคŸเคจा, เคธ्เคฅिเคคि เคฏा เค•ोเคˆ เคชाเคค्เคฐ เคœुเคก़เค•เคฐ เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคขเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคฐเคšเคจा เค•ी เค•ोเคˆ เคคเคฏเคถुเคฆा เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคจเคนीं เคนोเคคी। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคฒिเค เคคो เค•ोเคˆ เค›ोเคŸी เคธी เคฌाเคค, เค•ोเคˆ เค‰เคชेเค•्เคทिเคค เคฐเคน เค—เคˆ เคธ्เคฅिเคคि เคญी เคฐเคšเคจा-เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค•ा เค†เคงाเคฐ เคฌเคจ เคœाเคคी เคนै। เคตเคน เคฌाเคค เคฏा เคธ्เคฅिเคคि เค•ाเคฒ्เคชเคจिเค• เคญी เคนो เคธเค•เคคी เคนै। เค†เคช เคตिเคฆ्เคฏाเคฐ्เคฅी เคนैं เคคो เคธ्เค•ूเคฒ เคฏा เค•ाเคฒेเคœ เค•े เค•िเคธी เคช्เคฐเคธंเค— เคธे, เคฌเคธ เคฏा เคฐेเคฒ เคฏा เคธเคก़เค• เคชเคฐ เคœाเคคे เคนुเค, เคฆुเค•ाเคจ เคฏा เคฆเคซ्เคคเคฐ เคฎें เค•िเคธी เคชเคก़ोเคธी เคฏा เคฆोเคธ्เคค เคฏा เคฆुเคถ्เคฎเคจ เค•ी เค•िเคธी เคฌाเคค เคฏा เค˜เคŸเคจा เคธे เคฏा เค…เค–เคฌाเคฐ เคฏा เคฐेเคกिเคฏो เคฏा เคŸी.เคตी. เคชเคฐ เค†เคˆ เค•िเคธी เค–เคฌเคฐ เคธे, เค•िเคธी เคฆुเคฐ्เค˜เคŸเคจा เค•े เคชเคนเคฒू เคธे, เคธांเคช्เคฐเคฆाเคฏिเค• เคนिंเคธा เคธे, เคถाเคธเคจ-เคช्เคฐเคถाเคธเคจ เค•े เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏाเคฏ เคธे, เค•ोเคˆ เค‡เคคिเคนाเคธ เคฏा เค•เคตिเคคा-เค•เคนाเคจी เค•ी เค•िเคคाเคฌ เคฏा เคธूเค•्เคคि เคชเคข़เคคे เคนुเค เค•िเคธी เคธे เคญी, เคฏเคนां เคคเค• เค•ि เค…เคชเคจे เค•िเคธी เคธเคชเคจे, เค•िเคธी เค•เคฒ्เคชเคจा เคธे เคญी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค–เคจे เค•ा เค†เคงाเคฐ เคฎिเคฒ เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคธे เคชूเคฐ्เคฃเคคा, เคธंเคคुเคฒเคจ เค”เคฐ เคธเคฎृเคฆ्เคงि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เค†เคชเค•ा เค…เคจुเคญเคต เค”เคฐ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธोเคš เค…เคตเคถ्เคฏ เคนी เค•ाเคฎ เค†เคเค—ी। เคนाँ, เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เค•ोเคˆ เค˜เคŸเคจा, เคธ्เคฅिเคคि, เคญाเคต, เคตिเคšाเคฐ เคฏा เค•ोเคˆ เคช्เคฐเคถ्เคจ เค…เคตเคถ्เคฏ เคนोเคคा เคนै, เคœो เคฐเคšเคจा เค•ा เคฐूเคช เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐเคคा เคนै। เคธूเคฐ्เคฏเค•ाเคจ्เคค เคจाเค—เคฐ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ - “เค•เคˆ เคฌाเคฐ เค•िเคธी เคธे เคธुเคจा เค›ोเคŸा-เคธा เคธंเคตाเคฆ เค…เคฅเคตा เค‰เคธเค•ी เคฎुเค–เคฎुเคฆ्เคฐा เคฏा เคฌाเคคเคšीเคค เค•े เคฆौเคฐाเคจ เค‰เคธเค•े เคšेเคนเคฐे เค•ा เคฌเคฆเคฒเคคा เคฐंเค— เคนी เค•เคฅा-เคฌीเคœ เคฌเคจ เคœाเคคा เคนै।”

เค•ुเค› เคฒेเค–เค• เคฒिเค–เคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค…เคชเคจी เคชूเคฐी เคฐเคšเคจा เค•ो เคฎเคจ เคฎें เค˜เคŸिเคค เคนोเคคे เคนुเค เคฆेเค– เคฒेเคคे เคนैं, เค‰เคธเค•ा เคเค•-เคเค• เคตाเค•्เคฏ เคคเค• เคฌเคจा เคฒेเคคे เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เค•ुเค› เคฒेเค–เค• เคธिเคฐ्เคซ เคเค• เคธ्เคฅिเคคि เค•ो เคฎเคจ เคฎें เคธ्เคชเคท्เคŸ เค•เคฐเค•े เคฒिเค–เคจा เคถुเคฐू เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตे เคญाเคทा เคฎें เค†เคจे เคตाเคฒी เคฆिเค•्เค•เคคों เคธे เคฌाเคฆ เคฎें เคœूเคเคคे เคนै। เคฆोเคจों เคฎें เคธे เค†เคช เค•िเคธी เคญी เคธ्เคฅिเคคि เค•ा เคšुเคจाเคต เค•เคฐ เคฒें, เคชเคฐ เคฒिเค–เคคे เคธเคฎเคฏ เคญी เคฐเคšเคจा เคฎें เคตเคนी เคŠเคฐ्เคœा เคฐเคนเคจी เคšाเคนिเค, เคœो เค‰เคธे เคฎเคจ เคฎें เค—ुเคจเคคे เคธเคฎเคฏ เค†เคช เคฎें เคฎौเคœूเคฆ เคฅी।

เคเค• เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฒेเค•เคฐ เค‡เคธ เคชเคฐ เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฎाเคจ เคฒीเคœिเค, เค†เคชเคจे เคเค• เค—เคฐीเคฌ เคฌเคš्เคšे เค•ो เคฎिเคŸ्เคŸी เคฎें เค–ेเคฒเคคे เคฆेเค–ा เคนै। เค‰เคธเค•े เคฌिเค–เคฐे เคฌाเคฒ, เค‰เคธเค•ी เคธเคนเคœเคคा เค”เคฐ เค‰เคฎंเค— เค†เคชเค•े เคฎเคจ เคฎें เคฌैเค  เค—เคˆ เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคคो เค†เคฎ เคฌाเคค เคนै। เค‡เคธे เค•เคฅा เคฎें เคขाเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคชเค•ो เค•िเคธी เค˜เคŸเคจा เคฏा เคธ्เคฅिเคคि เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी। เคธंเคญเคต เคนै เค•ि เค†เคชเค•ो เค•ोเคˆ เคเคธी เค˜เคŸเคจा เคฏा เคช्เคฐเคธंเค— เคฏाเคฆ เคนो, เคœिเคธเคธे เคฏเคน เคฌเคš्เคšा เคœूเคเคคा เคนो เค”เคฐ เค†เคชเค•े เคฎเคจ เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคเค• เค†เคงाเคฐ เคฌเคจ เคœाเค। เคฏเคน เคญी เคธंเคญเคต เคนै เค•ि เค†เคช เคเค• เค–ाเคธ เคฆृเคท्เคŸिเค•ोเคฃ เคธे เค‰เคธ เคฌเคš्เคšे เค•ो เคฆेเค–ें। เคœैเคธे, เคตเคน เคฌเคš्เคšा เคจिเคฐ्เคงเคจ เคตเคฐ्เค— เค•ा เคนै। เค†เคช เคฎเคง्เคฏ เค”เคฐ เค‰เคš्เคš เคตเคฐ्เค— เค•े เคฌเคš्เคšे เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค•เคฐ เคฆोเคจों-เคคीเคจों เคฌเคš्เคšों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค•ोเคˆ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เค†เคงाเคฐ เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนो। เคธंเคญเคต เคนै เค•ि เค†เคชเคธे เค•ोเคˆ เคญी เคฐเคšเคจा เคจ เคฌเคจ เคชाเค। เคฏเคฆि เค†เคช เคฎें เคธंเคตेเคฆเคจा เคนै เคคो เค‰เคธ เคฌเคš्เคšे เค•ी เค›เคตि เค†เคชเค•े เค…เคฐ्เคงเคšेเคคเคจ เคฎเคจ เคฎें เคชเคก़ी เคฐเคนेเค—ी। เคฌाเคฆ เคฎें เคตเคน เค•िเคธी เคฐเคšเคจा เค•ा เคฐूเคช เคฒे เคธเค•เคคी เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฒिเค–เคจे เคฎें เค•เคญी เคœเคฒ्เคฆเคฌाเคœी เคจเคนीं เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค, เคตเคฐเคจा เคตเคน เคตिเคทเคฏ เคตเคธ्เคคु-เคฆोเคจों เคงเคฐाเคคเคฒो เคชเคฐ เค•เคฎเคœ़ोเคฐ เคฐเคน เคœाเคเค—ी। 

เค†เคช เคœो เคญी เคฒिเค–ें, เค‰เคธเค•ा เคช्เคฐเคฎुเค– เคชाเคค्เคฐ เคฏเคฆि เค•िเคธी เคตเคฐ्เค— เค•ा เคนो เคคो เค†เคชเค•ी เคฐเคšเคจा เค•ा เคตเคœ़เคจ เคฌเคข़ เคœाเคเค—ा। เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค•เคนाเคจी ‘เคชूเคธ เค•ी เคฐाเคค’ เค•ा เคจाเคฏเค• เคนเคฒ्เค•ू เคเค• เค—เคฐीเคฌ เค•िเคธाเคจ เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคธเค•ी เค•เคฅा เคธाเคฐे เค—เคฐीเคฌ เค•िเคธाเคจों เค•ी เคต्เคฏเคฅा-เค•เคฅा เคนै। เคฏाเคจी เคฒिเค–เคคे เคธเคฎเคฏ เคฐเคšเคจा เค•ो เค•िเคธी เคตเคฐ्เค— เค•ी เคฐเคšเคจा เคฌเคจा เคธเค•ें เคคो เค‰เคธเค•ी เคคाเค•เคค เค”เคฐ เค…เคธเคฐ เคฌเคนुเคค เคฌเคข़ เคœाเคंเค—े। เค•िเคจ्เคคु เคฏเคน เคธเคฌ เค…เคญ्เคฏाเคธ เคธे เคนी เค†เคคा เคนै।

เคฏเคฆि เค†เคชเคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค– เคฒी เคคो เคฏเคน เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคชเคนเคฒा เคก्เคฐाเคซ़्เคŸ เคนै। เค‡เคธे เค†เคช เคเค• เคคเคฐเคซ เคฐเค– เคฆें। เค•ुเค› เคฆिเคจ เคฏा เคฎเคนीเคจे เคฆो เคฎเคนीเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‡เคธे เคฆेเค–ेंเค—े เคคो เคฐเคšเคจा เค•े เคช्เคฐเคคि เค†เคชเค•ो เคฎोเคน เค•เคฎ เคนो เคšुเค•ा เคนोเค—ा, เค†เคช เค‰เคธे เคคเคŸเคธ्เคฅ เคญाเคต เคธे เคฆेเค–-เคชเคฐเค– เคธเค•ेंเค—े। เคฏเคฆि เค‡เคธเคฎें เค•เคฎी เคฏा เคฆोเคท เคนैं เคคो เคตे เค†เคชเค•ो เค•เคฎोเคฌेเคถ เคจเคœเคฐ เค†เคจे เคฒเค—ेंเค—े। เคคเคฌ เค†เคช เค‰เคธเคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เค•เคฐเคจा เคšाเคนेंเค—े। เค•ोเคˆ เคญी เคฐเคšเคจा เคฒिเค–เคจा เคเค• เค•เคฒा เคนै เคคो เค‰เคธเคฎें เค•ाเคŸ-เค›ांเคŸ เค•เคฐเคจा เคญी เค‰เคคเคจी เคนी เคฌเคก़ी เค•เคฒा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌिเคจा เคฐเคšเคจा เคฌेเคนเคคเคฐ เคจเคนीं เคฌเคจ เคธเค•เคคी। เค‡เคธเคฒिเค เคฒिเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคฌเคก़ा เคงैเคฐ्เคฏ เคšाเคนिเค।

เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค•เคตि เคฐเค˜ुเคตीเคฐ เคธเคนाเคฏ เค•ी เคเค• เคชुเคธ्เคคเค• เคนै - ‘เคธीเคข़िเคฏों เคชเคฐ เคงूเคช เคฎें’। เค‡เคธเคฎे เคฒेเค–เค• เคจे ‘เค•เคนाเคจी เค•ी เค•เคนाเคจी’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เคเค• เคธ्เคฅिเคคि เคฏा เค˜เคŸเคจा เค•ो เคฐเคšเคจा เคฎें เค•ैเคธे เคฌเคฆเคฒा เคœाเคคा เคนै-เค‡เคธเค•े เคฒिเค เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เค•ी เคคเคฎाเคฎ เคธंเคญाเคตเคจाเค“ं เค•ी เคคเคฒाเคถ เค•ी เคนै। เคฏเคน เคคเคฒाเคถ เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคฐเคšเคจा-เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคญी เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคी เคนै เค“เคฐ เคจเค เคฒेเค–เค•ों เค•े เคฒिเค เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคฆिเคถा-เคจिเคฐ्เคฆेเคถ เคญी เคฆेเคคी เคนै। เค‡เคธเค•े เค•ुเค› เค…ंเคถ เค†เคชเค•े เคฒिเค เค‰เคฆ्เคงृเคค เคนैं। เคฒेเค–เค• เคจे เค‡เคธ เคฐเคšเคจा เค•े เคธाเคค เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฌเคจाเค। เค†เค‡เค, เค‡เคจเค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•िเคฏा เคœाเค।


เคชเคนเคฒा เคช्เคฐाเคฐूเคช
“เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เคจे เคคीเคธเคฐे เคฆเคฐ्เคœे เค•े เคเค• เคกिเคฌ्เคฌे เคฎें เค˜ुเคธเค•เคฐ เคฆेเค–ा, เค•ोเคˆ เคฒेเคŸा เคนै, เค•ोเคˆ เค…เคงเคฒेเคŸा เคชเคก़ा เคนै, เค•िเคธी เคจे เคฌेंเคš เคชเคฐ เคธाเคฎाเคจ เคซैเคฒा เคฐเค–ा เคนै। เค•เคนीं เคญी เคฌैเค เคจे เค•ी เคœเค—เคน เคจเคนीं...”

เคฒेเค–เค• เค•ो เคฒเค—ा เค•ि เคฏเคน เคช्เคฐाเคฐूเคช เค ीเค• เคจเคนीं, เคตเคน เคธोเคšเคคा เคนै - “เค‰เคธ เค†เคฆเคฎी เค•े เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคต्เคฏเคตเคนाเคฐ เคฎें เค†เคชเค•ो เค•ोเคˆ เคฎเคนเคค्เคคा เคจ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆे, เคคो เค‰เคธเค•ो เคฅोเคก़ा เค…เคธाเคงाเคฐเคฃ เคฏा เคนीเคจ เคฏा เค‰เคค्เค•ृเคท्เคŸ เคฆिเค–เคฒा เคธเค•เคคा เคนूँ, เคœैเคธे เคธुเคจिเค -”


เคฆूเคธเคฐा เคช्เคฐाเคฐूเคช
“ เค•िเคธी เคถเคนเคฐ เคฎें เคเค• เคธीเคงा-เคธाเคฆा เค—เคฐीเคฌ เค†เคฆเคฎी เคฐเคนเคคा เคฅा। เค‰เคธเค•े เคเค• เคฒเคก़เค•ा เค”เคฐ เคธाเคค เคฒเคก़เค•िเคฏाँ เคฅीं เค”เคฐ เคฒเคก़เค•ा เคจाเคฒाเคฏเค• เคฅा। เคฒเคก़เค•िเคฏाँ เคธाเคคों เคฌिเคจ เคฌ्เคฏाเคนी เคฌैเค ी เคฅीं। เคเค• เคฆिเคจ เค…เคšाเคจเค• เค‰เคธे เคคाเคฐ เคฎिเคฒा เค•ि เคคुเคฎ्เคนाเคฐी เคฎाँ เคฌเคนुเคค เคฌीเคฎाเคฐ เคนै เค”เคฐ เคฎเคฐ เคฐเคนी เคนै। เคตเคน เคฌเคฆเคตเคนाเคธ เคฆौเคก़ा-เคฆौเคก़ा เคธ्เคŸेเคถเคจ เค—เคฏा เค”เคฐ เคœเคฒ्เคฆी-เคœเคฒ्เคฆी เคŸिเค•เคŸ เค–เคฐीเคฆ เค•เคฐ เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เค•ी เคคเคฐเคซ เคญाเค—ा। เคฐाเคธ्เคคे เคฎें เค‰เคธเค•ी เคœेเคฌ เค•เคŸ เค—เคˆ, เคฆो เค†เคฆเคฎिเคฏों เคธे เคŸเค•เคฐाเคฏा, เคšाเคฐ เคธे เค—ाเคฒिเคฏाँ เค–ाเคฏी เค”เคฐ เค—เคฒเคค เคช्เคฒेเคŸเคซॉเคฐ्เคฎ เคชเคฐ เคœा เคชเคนुँเคšा। เคตเคนाँ เคชเคนुँเคšเค•เคฐ เคธเคฌ เคกिเคฌ्เคฌे เคฆेเค– เคกाเคฒे เคฎเค—เคฐ เค•เคนीं เคคिเคฒ เคฐเค–เคจे เค•ी เคญी เคœเค—เคน เคจ เคฅी।....
เคซिเคฐ เคฒेเค–เค• เค•ो เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคœिเคธ เคฌाเคค เค•ो เคตเคน เค•เคนเคจा เคšाเคนเคคा เคนै, เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคฏे เคตเคฐ्เคฃเคจ เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคนैं। เค…เคคः เคตเคน เคธोเคšเคคा เคนै- “เคฎैं เค‡เคธ เค•เคนाเคจी เค•ो เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•्เคฏों เค•เคนूँ?..... เค•เคนाเคจी เคคो เคฌเคนुเคค เคธाเคฆी เคนै เค”เคฐ เค›ोเคŸी เคญी, เคฏाเคจी เคฏเคนी เค•ि- 


เคคीเคธเคฐा เคช्เคฐाเคฐूเคช
เคคीเคธเคฐे เคฆเคฐ्เคœे เค•े เค•िเคธी เคกिเคฌ्เคฌे เคฎें เคœเค—เคน เคจ เคฅी। เคเค• เคฏाเคค्เคฐी เคจे เคเค• เคฌेंเคš เคชเคฐ เคฆो เค†เคฆเคฎिเคฏों-เคญเคฐ เค•ी เคœเค—เคน เคชเคฐ เค…เคชเคจा เคฌिเคธ्เคคเคฐ-เคฌंเคฆ เคฌँเคงा-เคฌँเคงाเคฏा เคฐเค– เค›ोเคก़ा เคฅा เค”เคฐ เค‰เคธ เคชเคฐ เคœเคฎเค•เคฐ เคฌैเค ा เคนुเค† เคฅा। เค†เค—เคจ्เคคुเค• เคจे เค‰เคธเคธे เคชूเค›ा - “เคญाเคˆ, เค‡เคธเคฎें เค†เคช เคฆो เค†เคฆเคฎिเคฏों เค•ी เคœเค—เคน เคจเคนीं เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•เคคे เค•्เคฏा?”...
เคฒेเค–เค• เคฏเคนाँ เคธे เคธोเคšเคคा เคนै เค•ि เคชाเค เค• เค•ो เคคो เคฏเคน เค—ाเคก़ी เค•े เคคीเคธเคฐे เคฆเคฐ्เคœे เคฎें เค˜เคŸเคจे เคตाเคฒी เคฆैเคจिเค• เค˜เคŸเคจा เคฒเค—ेเค—ी। เคฏเคน เค•ोเคˆ เค•เคนाเคจी เคจเคนीं เคนै। เค…เคคः เคฒेเค–เค• เคšौเคฅा เคก्เคฐाเคซ्เคŸ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เคธोเคšเคคा เคนै - “เค‡เคธे เคเคธे เคฐเค•्เค–ूँ เค•ि เคœเค—เคน เค˜ेเคฐเค•เคฐ เคฌैเค เคจे เคตाเคฒे เคฏाเคค्เคฐी เคธे เค†เคช เคธเคฌ เคธुเคจเคจे เคตाเคฒे เคกเคฐ เคœाเคं เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐा เคจिเคฐीเคน เค†เค—เคจ्เคคुเค• เคคो เค‰เคธเคธे เคเค•ाเคเค• เคœเค—เคน เคฎांเค—เคจे เค•ी เคนिเคฎ्เคฎเคค เคญी เคจ เค•เคฐें.......


เคšौเคฅा เคช्เคฐाเคฐूเคช
“เคนाँ, เคคो เคเค• เคกिเคฌ्เคฌे เคฎें เคเค• เคฌเคนुเคค เคญเคฏाเคจเค• เค†เคฆเคฎी เคกเคŸा เคนुเค† เคฅा, เคœो เคธเคค्เคฐเคน เค–ूเคจ เค•เคฐ เคšुเค•ा เคฅा เค”เคฐ เคœिเคธเค•ी เคฆाเคข़ी เคฌเคข़ी เคนुเคˆ เคฅी, เคจ เค‡เคคเคจी เค•เคฎ เค•ि เค‰เคธเคฎें เค•ोเคˆ เคธेเค•्เคธ เค…เคชीเคฒ เคนो, เคจ เค‡เคคเคจी เคœ़्เคฏाเคฆा เค•ि เคฆेเค–เค•เคฐ เคถ्เคฐเคฆ्เคงा เคนो....... (เค†เค—े เคฒेเค–เค• เค‰เคธเค•ी เคฎूंเค›ों, เคฌเคจ्เคฆूเค•, เคฌूเคŸों เค†เคฆि เค•ा เคเคธे เคนी เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•เคฐเคคा เคนै)। เค†เค—เคจ्เคคुเค• เคจे เคšाเคฐों เค“เคฐ เคฆेเค–ा, เคธเคญी เค‰เคธ เคœเคตाเคจ เค•े เค†เคคंเค• เคธे เคšुเคช เคฌैเค े เคฅे। เค‰เคธเคจे เคฎाเคฅे เคธे เคชเคธीเคจा เคชोंเค›ा, เคธांเคธ เคฐोเค• เคฒी เค”เคฐ เคฒเคก़เค–เคก़ाเคคे เคชैเคฐों เค•ो เคธเคฎ्เคนाเคฒा เคคเคฅा เค‰เคธเค•ी เคฒाเคฒ เคจृเคถंเคธ เค†ँเค–ों เคธे เค†ँเค–ें เคฌเคšाเค•เคฐ เคฏเคน เค•เคนเคจे เค•ी เคนिเคฎ्เคฎเคค เค•ी, “เค—เคฐीเคฌ เคชเคฐเคตเคฐ เคœ़เคฐा-เคธी เคœเค—เคน, เคฌเคธ เคŸिเค•เคจे-เคญเคฐ เค•ी, เค‡เคจाเคฏเคค เคซเคฐเคฎाเค‡เคฏेเค—ा.......”

เค‡เคจ เคšाเคฐों เคช्เคฐाเคฐूเคชों เคชเคฐ เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐें। เคฆूเคธเคฐे เค”เคฐ เคšौเคฅे เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคฐเคšเคจा เค•िเคธी เคเค• เคคเคฐเคซ เคซैเคฒ เคฐเคนी เคนै। เคฒेเค–เค• เค•ो เคเคนเคธाเคธ เคนोเคคा เคนै, เคคो เค‰เคธ เคซैเคฒाเคต เค•ो เค›ोเคก़ เคฆेเคคा เคนै। เคฆूเคธเคฐे เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เค†เค—ंเคคुเค• เค•े เค˜เคฐ เค•ी เคธ्เคฅिเคคि เค•ा เคฌ्เคฏौเคฐा เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคนै, เคคो เคšौเคฅे เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคกिเคฌ्เคฌे เคฎें เคฒेเคŸे เค†เคฆเคฎी เค•ी เคญเคฏाเคตเคนเคคा เค•ा เคฌ्เคฏौเคฐा เคญी เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคนै। เคฒेเค–เค• เคชเคนเคฒे เค”เคฐ เคคीเคธเคฐे เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เค‰เคฒ्เคฒिเค–िเคค เคคीเคธเคฐे เคฆเคฐ्เคœे เค•े เคกเคฌ्เคฌे เคตाเคฒी เคฌाเคค เคญी เคต्เคฏเคฐ्เคฅ เคœाเคจเค•เคฐ เค›ोเคก़ เคฆेเคคा เคนै।  เค…เคคः เคฒेเค–เค• เคชाँเคšเคตें เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคซिเคฐ เค…เคชเคจे เคฎूเคฒ เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคชเคฐ เค•ेंเคฆ्เคฐिเคค เคนोเคคा เคนै।


เคชाँเคšเคตाँ เคช्เคฐाเคฐूเคช
“เคญाเคˆ, เค‡เคธเคฎें เค†เคช เคฆो เค†เคฆเคฎिเคฏों เค•ी เคœเค—เคน เคจเคนीं เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•เคคे เค•्เคฏा?”
“เคจเคนीं เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•เคคा। เคฎैं เค†เคฐाเคฎ เค•เคฐूँเค—ा।”
เคœเคฌ เคœเคตाเคฌ เค†เคฏा เคจเคนीं, เคฎैं เคœเค—เคน เคจเคนीं เคจिเค•ाเคฒ เคธเค•เคคा, เคฎैं เค†เคฐाเคฎ เค•เคฐूँเค—ा, เคคो เค†เค—เคจ्เคคुเค• เคจे เค•เคนा-‘เค…เคš्เค›ा’ เค”เคฐ เค…เคชเคจे เคนाเคฅ เค•े เคฅैเคฒे เค•ो เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฐเค–เค•เคฐ เคตเคนीं เค–เคก़ा เคนो เค—เคฏा। เค…เค—เคฐ เค‰เคธเค•े เคŸเค–เคจे เคฎें เคเค• เคจाเคธूเคฐ เคนोเคคा เคคो เค‰เคธเค•े เค–เคกे़ เคฐเคนเคจे เคธे เคถाเคฏเคฆ เค†เคชเค•ो เค†เคธाเคจी เคธे เคฆเคฐ्เคฆ เคนोเคคा, เคฎเค—เคฐ เคจเคนीं เคฅा, เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เคเคธे เคนी เค–เคก़ा เคฐเคนा। เค—ाเคก़ी เคšเคฒเคจे เคฎें เคฆो เค˜ंเคŸे เค•ी เคฆेเคฐ เคฅी। เค‰เคธเคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคšाเคฐों เค“เคฐ เคฆेเค–ा, เค•ोเคˆ เค‰เคธเค•े เค…เคชเคฎाเคจ เคชเคฐ เคนँเคธ เคคो เคจเคนीं เคฐเคนा เคนै। เคจเคนीं, เค•ोเคˆ เคจเคนीं เคนँเคธ เคฐเคนा เคฅा, เค•्เคฏोंเค•ि เค•ोเคˆ เค•िเคธी เคคीเคธเคฐी เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि เคฎें เคจเคนीं เคฅा। เค‰เคธเคจे เคเค• เคฌाเคฐ เคซिเคฐ เคšाเคฐों เค“เคฐ เคฆेเค–ा เค•ि เค•ोเคˆ เค•เคนीं เคœเค—เคน เคฆे เคฆे, เคชเคฐ เคธเคญी เคฏा เคคो เคธिเค•ुเคก़เค•เคฐ เคฌैเค े เคฅे เคฏा เคฒेเคŸเค•เคฐ, เคœเค—เคน เค•เคนाँ เคธे เคนोเคคी। เคซिเคฐ เค‰เคธเคจे เคเค• เคฒเคฎ्เคฌी เคธांเคธ เคฒी เค”เคฐ เคธोเคšा เค•ि เค–เคก़ा เคฐเคนूँเค—ा เคคो เค•्เคฏा, เค—ाเคก़ी เคคो เคšเคฒเคคी เคฐเคนेเค—ी....... เค…เคชเคจी เคฎाँ เค•े เค…เคจ्เคค เคธเคฎเคฏ เค‰เคธเค•े เคชाเคธ เคชเคนुँเคš เคคो เคœाเคŠँเค—ा।”

เค‡เคธ เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคฒेเค–เค• เคจे เค†เค—เคจ्เคคुเค• เค•े เคฆुःเค– เค”เคฐ เคœเคฐूเคฐเคค เคธे เคชाเค เค•ों เค•ो เคœोเคก़เคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคนै, เคœो เคชเคนเคฒे เคšाเคฐ เคช्เคฐाเคฐूเคชों เคฎें เค—ाเคฏเคฌ เคฅा। เคฒेเค•िเคจ เคฒेเค–เค• เค…เคญी เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจा เคธे เคธंเคคुเคท्เคŸ เคจเคนीं เคนै। เคตเคน เค”เคฐ เคšिเคจ्เคคเคจ เค•เคฐเคคा เคนै। เคตเคน เคธोเคšเคคा เคนै - “เคจिเคถ्เคšเคฏ เคนी เคฆूเคธเคฐा เคฏाเคค्เคฐी เคฆो เค†เคฆเคฎिเคฏों เค•ी เคœเค—เคน เค˜ेเคฐเค•เคฐ เคฌैเค ा เคนुเค† เคฅा। เคเค• เคคो เคฏเคน เค…เคจ्เคฏाเคฏ เคฅा, เค‰เคธเคธे เคญी เคชเคนเคฒे เค…เคธเคญ्เคฏเคคा เคฅी।”
“เค•เคนाเคจी-เค•เคฒा เค•े เคจिเคฏเคฎ เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เคฏเคนाँ เคชเคฐ เคฎुเคे เคธเคคाเค เคนुเค เคฎुเคธाเคซिเคฐ เค•ो เคฎเคนाเคจ เคธाเคฌिเคค เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค, เค‰เคธเค•ी เคธเคนिเคท्เคฃुเคคा, เคจिःเคธ्เคตाเคฐ्เคฅเคคा เคฏा เค•्เคทเคฎा เค•ी เคช्เคฐเคถंเคธा เค•เคฐเคจी เคšाเคนिเค, เคชเคฐ เค•्เคฏों เค•เคฐूँ? เค•เคนाเคจी เคคो เคฌเคนुเคค เคธीเคงी-เคธी เคนै เค”เคฐ เค›ोเคŸी เคญी เค”เคฐ เคฌเคธ เค‡เคคเคจी-เคธी เคนै।”
เคฒेเค–เค• เค›เค े เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคธเคคाเค เคนुเค เคฎुเคธाเคซिเคฐ เค•ी เคช्เคฐเคถंเคธा เคจเคนीं เค•เคฐเคคा, เคฒेเค•िเคจ เคฌैเค े เคนुเค เคฎुเคธाเคซिเคฐ เค•े เคนाเคต-เคญाเคต เคชเคฐ เค…เคงिเค• เค•เคฒเคฎ เคšเคฒाเค•เคฐ เคเค• เคจเคฏा เค…เคธंเคคुเคฒเคจ เคฌเคจा เคฆेเคคा เคนै, เคฆेเค–िเค -


เค›เค ा เคช्เคฐाเคฐूเคช
“เค–เคก़े-เค–เคก़े เค‰เคธे เคชाँเคš เคฎिเคจเคŸ เคฌीเคค เค—เค, เคฆเคธ, เคชเคจ्เคฆ्เคฐเคน, เคฌीเคธ เคฎिเคจเคŸ เคฌीเคค เค—เค। เค†เคงे เค˜ंเคŸे เคฌाเคฆ เคฌैเค े เคนुเค เค†เคฆเคฎी เคฎें เคœ़เคฐा เคธी เคนเคฐเค•เคค เคนुเคˆ, เค‰เคธเคจे เค†เคธเคจ เคฌเคฆเคฒा, เคฐाเคฒ เค˜ूंเคŸी। เคœ़เคฐा เคฆेเคฐ เคฌाเคฆ เค‰เคธเคจे เค–เคก़े เคนुเค เค†เคฆเคฎी เค•े เคฎुँเคน เค•ी เค“เคฐ เคฆेเค–ा, เคชเคฐ เคตเคน เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคฆेเค– เคฐเคนा เคฅा। เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เค“ंเค  เค•ाเคŸเคจे เคฒเค—ा। เคซिเคฐ เค‰เคธเคจे เค†เคธเคจ เคฌเคฆเคฒा เค”เคฐ เค‡เคธ เคฌाเคฐ เคœो เค‰เคธเค•ी เค†ँเค–ें เค†เค—ंเคคुเค• เคธे เคฆो-เคšाเคฐ เคนुเคˆं เคคो เคตเคน เคกिเคฌ्เคฌे เค•े เคฌाเคนเคฐ เคाँเค•เคจे เคฒเค—ा। เค–เคก़ा เคนुเค† เค†เคฆเคฎी เค–เคก़ा เคฐเคนा। เค—เคฐเคฎी เคฌเคข़ เคฐเคนी เคฅी। เคตเคน เคชเคธीเคจे เคธे เคจเคนाเคคा เค—เคฏा। เคชाँเคš เคฎिเคจเคŸ เค”เคฐ เคฌीเคค เค—เค। เค…เคšाเคจเค• เคฌैเค े เคนुเค เค†เคฆเคฎी เคจे เคชाँเคต เคธเคฎेเคŸ เคฒिเค เค”เคฐ เค—เคฒा เคธाเคซ เค•เคฐเค•े เค•เคนा, “เค…เคฌ เคฎुเคเคธे เคฌเคฐ्เคฆाเคถ्เคค เคจเคนीं เคนोเคคा, เค†เคช เคฏเคนाँ เคฌैเค  เคœाเค‡เค।”

เค‡เคธ เค›เค े เคช्เคฐाเคฐूเคช เคฎें เคฒेเค–เค• เคนเคฎ เคธเคฌเค•ो เคฐเคšเคจा เค•ी เคฎूเคฒ เคธंเคตेเคฆเคจा เคคเค• เคฒे เค†เคฏा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เค…เคญी เคญी เค•ाเคŸ-เค›ाँเคŸ เค•ी เคœ़เคฐूเคฐเคค เคนै। เคธाเคคเคตें เคต เค…ंเคคिเคฎ เคช्เคฐाเคฐूเคช เคธे เคชเคนเคฒे เคฒेเค–เค• เค•ी เคฏเคน เคŸिเคช्เคชเคฃी เคฎเคจเคจ เค•เคฐเคจे เคฏोเค—्เคฏ เคนै -

“เค˜เคŸเคจा เคฎें เคฆो เคต्เคฏเค•्เคคि เคนैं। เคฆोเคจों เคฎें เคเค• เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคฌंเคง เคนै เคฏाเคจी เคเค• เคธंเคฌंเคง เคนै เคœिเคธเค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฆोเคจों เคตเคนाँ เคเค•เคค्เคฐ เคนोเคคे เคนैं। เคซिเคฐ เค‰เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เคเค• เคฌाเคงा เค†เคคी เคนै, เคตเคน เคตिเค•เคฒ เคนोเคคा เคนै, เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै, เค…เคšाเคจเค• เคฆूเคธเคฐा เคนो เคœाเคคा เคนै। เคฏเคน เคธंเคฌंเคง เค•ा เคฌเคจเคจा เคนी เค˜เคŸเคจा เคนै, เคฏเคน เค˜เคŸเคจा เค•เคนाเคจी เคนै।”

“เค•्เคฏों เคนเคฎ เคฌिเคจा เค•िเคธी เค…เคคिเคฐंเคœिเคค เคฆृเคท्เคŸि เค•े เคตเคน เค˜เคŸเคจा เคชเคนเคšाเคจ เคนी เคจเคนीं เคชाเคคे เค”เคฐ เค‰เคธे เคชเคนเคšाเคจเค•เคฐ เคšौंเค•เคคे เค•्เคฏों เคนैं? เคตเคน เคคो เคฎाเคจเคตीเคฏ เคนै, เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเคฎें เค•ौเคคूเคนเคฒ เค•्เคฏों เคชाเคคे เคนैं, เค†เคจเคจ्เคฆ เค•्เคฏों เคจเคนीं?”

“เค•เคฒा เคฏเคน เคจเคนीं เคนै เค•ि เค•िเคธी เค—ुเคฃ เค•ो เคช्เคฐเคฆเคฐ्เคทिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฆुเคฐ्เค—ुเคฃों เค•ो เค…เคคिเคฐंเคœिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเค, เคจ เค•เคฒा เคฏเคนी เคนै เค•ि เคœเคฌ เค•ोเคˆ เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เค˜เคŸเคจा เค˜เคŸे เคคो เค‰เคธเค•ा เคเคธे เคตเคฐ्เคฃเคจ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคœाเค เค•ि เคนเคฎ เคšौंเค• เค‰เค ें। เค•เคฒा เคคो เคฏเคน เคนै เค•ि เคนเคฎ เค‰เคธเคฎें เคธे เคฎाเคจเคตों เค•े เคชाเคฐเคธ्เคชเคฐिเค• เคธंเคฌंเคง เค•ो เคคुเคฐเคจ्เคค เคฆेเค– เคธเค•ें। เคœเคนाँ เค•ोเคˆ เคเคธा เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคคा, เคตเคนाँ เค‰เคธे เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•े เคช्เคฐเคฏोเค—ों เค•ा เค†เคถ्เคฐเคฏ เคฒेเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เคœเคนाँ เค•ोเคˆ เคเคธा เค•เคฐ เคชाเคคा เคนै, เค…เคฐ्เคฅाเคค เคœीเคตเคจ เค•ी เคธเคนเคœ เคฎाเคจเคตीเคฏเคคा เค•ो เคฆेเค– เคชाเคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเคธे เค•ौเคคूเคนเคฒ เคจเคนीं, เค†เคจเคจ्เคฆ เค—्เคฐเคนเคฃ เค•เคฐ เคชाเคคा เคนै เคตเคนाँ เคธเคš्เคšी เค•เคฒा เค•ा เคœเคจ्เคฎ เคนोเคคा เคนै। เคตเคนाँ เค…เคจुเคญเคต เค•े เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคนी เคช्เคฐเคฏोเค— เค•ा เค†เคฐเคฎ्เคญ เคนो เคœाเคคा เคนै।”


เคธाเคคเคตाँ เคต เค…ंเคคिเคฎ เคช्เคฐाเคฐूเคช
เคเค• เคฏाเคค्เคฐी เคจे เคฆूเคธเคฐे เคธे เค•เคนा, “เคญाเคˆ เคœ़เคฐा เคนเคฎเค•ो เคญी เคฌैเค เคจे เคฆो।” เคฆूเคธเคฐे เคจे เค•เคนा, ‘เคจเคนी’, เคฎैं เค†เคฐाเคฎ เค•เคฐूँเค—ा।’ เคชเคนเคฒा เค†เคฆเคฎी เค–เคก़ा เคฐเคนा। เค‰เคธे เคœเค—เคน เคจเคนीं เคฎिเคฒी เคชเคฐ เคตเคน เคšुเคชเคšाเคช เคฐเคนा।

เคฆूเคธเคฐा เค†เคฆเคฎी เคฌैเค ा เคฐเคนा เค”เคฐ เคฆेเค–เคคा เคฐเคนा। เคฌเคก़ी เคฆेเคฐ เคคเค• เคตเคน เค‰เคธे เค–เคก़े เคนुเค เคฆेเค–เคคा เคฐเคนा। เค…เคšाเคจเค• เค‰เคธเคจे เค‰เค เค•เคฐ เคœเค—เคน เค•เคฐ เคฆी เค”เคฐ เค•เคนा, “เคญाเคˆ, เค…เคฌ เคฎुเคเคธे เคฌเคฐ्เคฆाเคถ्เคค เคจเคนीं เคนोเคคा। เค†เคช เคฏเคนाँ เคฌैเค  เคœाเค‡เค।”

เคฎाเคค्เคฐ เค›เคน เคชंเค•्เคคिเคฏों เค•ी เค‡เคธ เคชเคฐिเคชเค•्เคต เคฐเคšเคจा เคคเค• เคชเคนुँเคšเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เค•े เคธोเคชाเคจों เคฎें เคฒेเค–เค• เค•े เคคเคฐ्เค•ों เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคจा เคœ़เคฐूเคฐी เคนै। เคฒेเค–เค• เค•्เคฏा เค”เคฐ เค•्เคฏों เค›ोเคก़เคคा เค—เคฏा เค”เคฐ เค•्เคฏा เค”เคฐ เค•्เคฏों เคœोเคก़เคคा เค—เคฏा - เค‡เคธे เคจเค เคฒेเค–เค•ों เค•ो เคซिเคฐ เคธे เคฆेเค–เคจा เคšाเคนिเค। เคชเคนเคฒे เค›เคน เคช्เคฐाเคฐूเคชों เคฎें เคฒेเค–เค• เคœो เค•ुเค› เค›ोเคก़เคคा เค—เคฏा, เคตเคน เคธเคฌ เคธเคš เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคฐเคšเคจा เค•ी เคฎांเค— เคจเคนीं เคฅी। เค‰เคจ เคช्เคฐाเคฐूเคชों เคฎें เคฐเคšเคจा เค…เคชเคจे เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคธे เคญเคŸเค• เคฐเคนी เคฅी। 

เคฒिเค– เคšुเค•เคจे เค•े เคฌाเคฆ เค†เคช เค…เคชเคจी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เค†เคช เคชाเค เค• เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฒेเค–เค•ों-เคธเคฎीเค•्เคทเค•ों เคคเค• เค•ो เคธुเคจाเคं। เค—ोเคท्เค िเคฏों เคฎें เคธुเคจाเคं เค”เคฐ เคธเคฌเค•े เคตिเคšाเคฐ เคœाเคจें। เคซिเคฐ เค…เคชเคจी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชเคฐ เคฆोเคฌाเคฐा, เค—ंเคญीเคฐเคคा เคธे เคธोเคšें เค”เคฐ เคœเคฐूเคฐी เคฒเค—เคจे เคชเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคธंเค•ोเคš เคจ เค•เคฐें। เค‡เคธ เคธเคฌเคธे เค†เคชเค•ी เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคธเคฎเค เคฌเคขे़เค—ी। เคชเคฐिเคชเค•्เคตเคคा เค†เคเค—ी। เค•िเคธी เค•े เคฎเคค เคธे เคธเคนเคฎเคค เคจ เคนोเคจे เคชเคฐ เคญी เค‰เคจเค•े เคฎเคค เค•ा เคธเคฎ्เคฎाเคจ เค•เคฐें।

เคธ्เคŸीเคฐिเคฏोเคŸाเค‡เคช เคฒेเค–เคจ เคธे เคฌเคšें। เค‡เคธเค•ा เค…เคฐ्เคฅ เคนै-เคœो เค˜เคŸिเคค เคนुเค†, เค‰เคธเค•ा เคนू-เคฌ-เคนू, เค…เคชเคฐिเคท्เค•ृเคค, เค•ृเคค्เคฐिเคฎ เค”เคฐ เคธंเคตेเคฆเคจเคนीเคจ เคตเคฐ्เคฃเคจ। เคเคธा เคฒेเค–เคจ เคœिเคคเคจा เค†เคธाเคจ เคนोเคคा เคนै, เค‰เคคเคจा เคนी เคŠเคฌ เคธे เคญเคฐा เคญी เคนोเคคा เคนै। เคตाเคธ्เคคเคต เคฎें เคฐเคšเคจा เคฎें เค•ुเค› เค…เคจเค•เคนा เคญी เคนोเคคा เคนै। เคฐเคšเคจा เคคเคญी เคฐเคšเคจा เคนै, เคœเคฌ เค‰เคธเค•ी เค•ोเคˆ เคธंเคฐเคšเคจा เคนोเค—ी। เค‡เคธเคฒिเค เคฐเคšเคจा เคนू-เคฌ-เคนू เคตเคฐ्เคฃเคจ เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคी। เค†เคช เคฐเคฎेเคถ เคฌเคคเคฐा เค•ी เคเค• เคตाเค•्เคฏ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เค•เคนूं เค•เคนाเคจी’ เคฆेเค–ें-
-เค เคฐเคซीเค• เคญाเคˆ। เคธुเคจो...... เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค•े เคธुเค– เคธे เคญเคฐเคชूเคฐ เคฅเค•ाเคจ เค•ी เค–ुเคฎाเคฐी เคฒिเค, เคฐाเคค เคฎैं เค˜เคฐ เคชเคนुँเคšा เคคो เคฎेเคฐी เคฌेเคŸी เคจे เคเค• เค•เคนाเคจी เค•เคนी, ‘เคเค• เคฒाเคœा เคนै, เคตो เคฌोเคค เค—เคฒीเคฌ เคนै।’

เค‡เคธเคฎें เคฌेเคŸी เค•े เคเค• เคธंเคตाเคฆ เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เคธंเคฆेเคถ เค›िเคชा เคนैं। เค•เคฅाเคจाเคฏเค• เคฎें เค‰เคค्เคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เคชूंเคœी เค•ा เคจเคถा เค”เคฐ เค–ुเคฎाเคฐी เคคो เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคि เคฒเค—ाเคต เค”เคฐ เคœिเคฎ्เคฎेเคตाเคฐी เคจเคนीं। เค‡เคธเคฒिเค เคฌेเคŸी เค•े เค›ोเคŸे-เคธे เคธंเคตाเคฆ เคจे เคชूंเคœीเคชเคคि เคชिเคคा เค•ी เคœीเคตเคจ-เคถैเคฒी เค•ी เคตिเคกเคฎ्เคฌเคจा (เค†เคฏเคฐเคจी) เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนैं। เค‡เคธเคฎें เค•เคฅा เคนै, เค‡เคธเค•ी เคเค• เคธंเคฐเคšเคจा เคนै, เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เคจिเคฐ्เคตाเคน เคนै, เคธंเคตेเคฆเคจा เคคो เคนै เคนी। เค‡เคจ เค•ाเคฐเคฃों เคธे 31 เคถเคฌ्เคฆों เค•ी เคฏเคน เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชाเค เค• เคชเคฐ เคฌเคก़ा เค…เคธเคฐ เค›ोเคก़เคคी เคนै। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคชूเคฐी เคคैเคฏाเคฐी เค”เคฐ เคฎेเคนเคจเคค เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเคคी เคนै।

เคฏเคฆि เค†เคช เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค–เคจे เคฌैเค े เคนैं เค”เคฐ เคตเคน เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฌเคข़เคคी เคนी เคœा เคฐเคนी เคนै, เคคो เค‰เคธे เค…เคชเคจी เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคฏाเคค्เคฐा เค•เคฐเคจे เคฆें। เค…ंเคค เคชเคฐ เคชเคนुँเคšเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‰เคธเค•ी เคตिเคงा เคคเคฏ เคนो เคœाเคเค—ी। เคฒेเค•िเคจ เค‰เคธे เคœเคฌเคฐเคฆเคธ्เคคी เค•ाเคŸ-เคชीเคŸเค•เคฐ, เคชाเคค्เคฐों เค•ी เค•्เคฐिเคฏाเค“ं เค”เคฐ เคธंเคตाเคฆों เค•ो เค•เคฎ เค•เคฐเค•े เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคธांเคšे เคฎें เคซिเคŸ เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคธเคซเคฒ เคช्เคฐเคฏाเคธ เคจ เค•เคฐें। เคตเคฐเคจा เค‰เคธ เคฐเคšเคจा เค•ी เคนเคค्เคฏा เคนो เคœाเคเค—ी เค”เคฐ เคตเคน เค•เคนीं เค•ी เคจเคนीं เคฐเคนेเค—ी।
เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคญाเคทा เค”เคฐ เคถिเคฒ्เคช

เคเค• เคฐเคšเคจा เค•ा เคœो เคฐूเคช เคฒेเค–เค• เคจे เค…เคชเคจे เคฎเคจ เคฎें เคฌเคจाเคฏा เคนै, เคตเคน เคญी เคญाเคทा เค•े เคธเคนाเคฐे เคนी เคฌเคจเคคा เคนै। เค‰เคธे เค•ाเค—เคœ़ เคชเคฐ เค‰เคคाเคฐเคคे เคธเคฎเคฏ เคฐเคšเคจा เค•ा เค ीเค• เคตैเคธा เคนी เคช्เคฐเคญाเคต เคฐเคนे, เคœैเคธा เค•ि เคฒेเค–เค• เคšाเคนเคคा เคนै। เคฏเคน เค•ाเคฐ्เคฏ เคธเคฐเคฒ เคจเคนीं। เค•ाเคต्เคฏเคถाเคธ्เคค्เคฐी เค•्เคฐोเคšे เคคो เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เคœो เคฐเคšเคจा เคฎเคจ เคฎें เคฌเคจ เค—เคˆ, เคฌाเคนเคฐ เค‰เคธे เคตैเคธा เคนी เคต्เคฏเค•्เคค เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा।’ เคฒेเค–เค• เค•ी เคญाเคทा เคฎें เค‡เคคเคจी เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคนोเคจी เคšाเคนिเค เค•ि เคตเคน เค‡เคธ เคฒเค•्เคท्เคฏ เค•ो เคชा เคธเค•े। เคฌेเคนเคคเคฐ เคญाเคทा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฌเคก़े เค…เคญ्เคฏाเคธ เค”เคฐ เค•ौเคถเคฒ เคธे เค†เคคा เคนै। เค•िเคธी เคญी เคฌเคก़े เคฒेเค–เค• เค•ी เค†เคฐंเคญिเค• เค”เคฐ เคชเคฐเคตเคฐ्เคคी เคฐเคšเคจाเค“ं เค•ी เคญाเคทा เค•ा เค…เคง्เคฏเคฏเคจ เค•เคฐเคจे เคธे เคฏเคน เคธ्เคชเคท्เคŸ เคนो เคœाเคคा เคนै।

เคญाเคทा เคฒेเค–เค• เค•े เค…เคญिเคช्เคฐाเคฏ เค•ो เคฐเคšเคจा เค•े เคฎाเคง्เคฏเคฎ เคธे เคชाเค เค• เคคเค• เคชเคนुँเคšाเคคी เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคญाเคทा เค•ा เคชเคนเคฒा เค—ुเคฃ เคนै - เคฐเคšเคจा เค•ी เคœ़เคฐूเคฐเคค เค•े เคฎुเคคाเคฌिเค• เคธเคŸीเค• เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा। เคญाเคทा เคเคธी เคนोเคจी เคšाเคนिเค เค•ि เคชाเค เค• เค•ो เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชเคข़เคจे เค•े เคฒिเค เคชाเคธ เคฎें เคถเคฌ्เคฆเค•ोเคท เคจ เคฐเค–เคจा เคชเคก़े। เคญाเคทा เค•ा เคฆूเคธเคฐा เค—ुเคฃ เคนै - เคชाเคค्เคฐों เค•े เคธंเคตाเคฆों เคฎें เค‰เคจ्เคนीं เค•े เค…เคจुเค•ूเคฒ เคถเคฌ्เคฆ-เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा। เคเค• เคกॉเค•्เคŸเคฐ, เค‡ंเคœीเคจिเคฏเคฐ, เค—ृเคนिเคฃी, เค•िเคธाเคจ, เคฎเคœเคฆूเคฐ, เค†เคฆिเคตाเคธी, เคฌैंเค• เค…เคงिเค•ाเคฐी, เคฆूเค•ाเคจเคฆाเคฐ, เคตเค•ीเคฒ, เคœเคœ, เคธिเคชाเคนी, เค…เคจเคชเคข़ เคต्เคฏเค•्เคคि, เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค• เค…เคงिเค•ाเคฐी เค†เคฆि เค•ी เคญाเคทा เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคนोเค—ी। เคฒेเค–เค• เค•े เคชाเคธ เค‡เคธเคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เค…เคจुเคญเคต เคœिเคคเคจा เคธเคฎृเคฆ्เคง เคนोเค—ा, เค‰เคคเคจी เคนी เค‰เคธเค•ी เคญाเคทा เคฎें เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค†เคเค—ी, เคœिเคธเคธे เคฐเคšเคจा เค•ी เคตिเคถ्เคตเคธเคจीเคฏเคคा เคฌเคข़ेเค—ी।

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคญाเคทा เค•ा เคคीเคธเคฐा เค—ुเคฃ เคนै เค•เคฎ เคธे เค•เคฎเคคเคฐ เคถเคฌ्เคฆों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—। เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•िเคธी เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ा เคฎौเคจ เคญी เคฌोเคฒเคคा เคนै เค”เคฐ เค…เคฐ्เคฅเคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคคा เคนै, เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค•ुเค› เค…เคจเค•เคนा เคญी เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคคा เคนै। เค•เคฎ เคถเคฌ्เคฆ เค–เคฐ्เคš เค•เคฐเคจे เค•ी เค•เคฒा เคญी เค…เคญ्เคฏाเคธ เคธे เค†เคคी เคนै। เคตिเค–्เคฏाเคค เค•เคฅाเค•ाเคฐ เค•ाเคซ़्เค•ा เค•ा เค•เคฅเคจ เคนै - ‘เคถोเคฐ เคฐเคšเคจा เค•ी เคช्เคฐเคญाเคตोเคค्เคชाเคฆเค•เคคा เคฎें เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เคฌाเคงा เคนै।’ เคถोเคฐ เคฏाเคจी เค•เคฎ เคฌाเคค เค•े เคฒिเค เคœ्เคฏाเคฆा เคถเคฌ्เคฆों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคคो เคตैเคธे เคญी เคฎें เคตिเคธ्เคคृเคค เคฌ्เคฏौเคฐे เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เค•ोเคˆ เคธ्เคฅाเคจ เคจเคนीं เคนै। เคจाเค—ेเคจ्เคฆ्เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เคธिंเคน เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ- “เค•िเคธी เค…เคคिเคฐंเคœเคจा, เคตिเคตเคฐเคฃाเคค्เคฎเค• เคตिเคธ्เคคाเคฐ, เคฆोเคนเคฐाเคต เคฏा เคฆुเคตिเคงा เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคถเคฌ्เคฆ-เคธเคฎूเคน เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคธे เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค•ाเคฐ เคชเคฐเคนेเคœ़ เค•เคฐเคคा เคนै।”

เค…เคฌ เคฌाเคค เค†เคคी เคนै เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคถเคฌ्เคฆ-เคธเคฎूเคนों เค”เคฐ เคตाเค•्เคฏों เค•े เคช्เคฐเคฏोเค— เคชเคฐ। เคฏเคนाँ เคฒेเค–เค• เค•ो เคเค• เคฆ्เคตเคจ्เคฆ्เคต เคธे เค—ुเคœเคฐเคจा เคนोเคคा เคนै। เคธाเคงाเคฐเคฃ เคญाเคทा เค•े เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคเคธी เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคญाเคทा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค—, เคœो เคฐเคšเคจा เค•ो เค‰เคธเค•े เค‰เคฆ्เคฆेเคถ्เคฏ เคคเค• เคฒे เคœाเค, เคชเคฐ เค‰เคธเค•ी เคธ्เคตाเคญाเคตिเค•เคคा เคญी เคฌเคจी เคฐเคนे। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค†เคฎ เคชाเค เค•ों เค•ी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคตिเคงा เคนै। เค…เคคः เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค›ोเคŸे เค†เค•ाเคฐ เค•े เคตाเค•्เคฏों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฐเคšเคจा เค•े เคช्เคฐเคคि เคชाเค เค• เค•े เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เค•ो เคฌเคข़ाเคเค—ा। เคตाเค•्เคฏों เค•ा เค—เค เคจ เคต्เคฏाเค•เคฐเคฃ เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคนोเคจा เคœเคฐूเคฐी เคนै। เคชाเคค्เคฐों เค•े เคธंเคตाเคฆों เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคขंเค— เคญी เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคธंเคตाเคฆों เคฎें เคตाเค•्เคฏों เค•ा เค†เค•ाเคฐ เค”เคฐ เคถเคฌ्เคฆ-เคช्เคฐเคฏोเค— เคชाเคค्เคฐ เค•े เคตเคฐ्เค—, เค‰เคธเค•े เคต्เคฏเคตเคธाเคฏ เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เคฎเคจเคธ्เคฅिเคคि เคชเคฐ เคจिเคฐ्เคญเคฐ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฐเคšเคจा เคฎें เค…เคจเค•เคนा เคญी เคฌเคก़ा เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนोเคคा เคนै। เคญाเคทा เค•ो เค‰เคธ เคฌाเคฐे เคญी เคธाเคตเคงाเคจी เคฐเค–เคจी เคนोเคคी เคนै।

เคญाเคทा เคฎें เคธूเค•्เคท्เคฎเคคा เคญी เค…เคญ्เคฏाเคธ เคธे เค†เคคी เคนै। เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ เคจे ‘เคฌाเคค’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคเค• เคต्เคฏเค•्เคคि เค•ो เคชांเคš เคฒोเค—ों เคธे เคเค• เคนी เคฌाเคค เค•เคนเคฒเคตाเคจे เคฎें เคญिเคจ्เคจ เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคนै। เคตเคฐ्เคฎा เคœी เคฒंเคฌी เค›ुเคŸ्เคŸी เคชเคฐ เค—เค เคนैं, เค‡เคธเคฒिเค เคตเคน เค‰เคจเค•ी เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เค…เคฐ्เคœी เคฆे เคฆें - เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคชांเคš เคต्เคฏเค•्เคคि เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं-
เคคुเคฎ เค‰เคจเค•ी เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เคฆเคฐเค–ाเคธ्เคค เคฆे เคฆो।
เคคुเคฎ เค‰เคธ เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เคซौเคฐเคจ เค…เคฐ्เคœी เคฆे เคฆो।
เคคुเคฎ เคซौเคฐเคจ เค‰เคธ เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐो।
เคตเคฐ्เคฎा เคตाเคฒी เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เค•ोเคถिเคถ เค•्เคฏों เคจเคนीं เค•เคฐเคคे?
เคตเคฐ्เคฎा เคตाเคฒी เคœเค—เคน เค•े เคฒिเค เคฆเคฐเค–ाเคธ्เคค เคฆी เค•ि เคจเคนीं?
เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคฒेเค–เค• เคธाเคงाเคฐเคฃ-เคธी เคฌाเคค เค•ो เคญी เค…เคชเคจे เคญाเคทा-เค•ौเคถเคฒ เคธे เคฐोเคšเค•, เคช्เคฐเคญाเคตเคถाเคฒी เค”เคฐ เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคฌเคจा เคฆेเคคा เคนै।
เค…เคฎเคฐ เค—ोเคธ्เคตाเคฎी เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เคนाเคฏ เคฎाเคฒिเค•’ เค•ी เค•ुเค› เคชंเค•्เคคिเคฏाँ เคฆेเค–िเค-
“เค‰เคธเคจे เคฆूเคธเคฐों เค•ी เคฐाเคน เคฎें เค•ांเคŸे เคฌोเค เค”เคฐ เค–ुเคฆ เค†เค—े เคฌเคข़ा। เค‰เคธเคจे เคฆूเคธเคฐों เค•ी เค—เคฐ्เคฆเคจ เค•ाเคŸเค•เคฐ เค…เคชเคจी เค—เคฐ्เคฆเคจ เคŠँเคšी เค•ी। เค‰เคธเคจे เคธเคซेเคฆเคชोเคถों เค•े เคธाเคฅ เค•ाเคฒाเคฌाเคœाเคฐी เค•ी เค”เคฐ เค•ाเคฒे เคงเคจ เคธे เค•ाเคฒे เคฌाเคฆเคฒों เค•ो เค›ूเคจे เคตाเคฒे เคญเคตเคจ เคฌเคจाเค। เคนเคฐ เคฆेเคถ เค•ी เค•เคฐेंเคธी เค‰เคจเคธे เค…เค เค–ेเคฒिเคฏाँ เค•เคฐเคคी เคฅी।”

เคญाเคทा เค•े เค…เคจेเค• เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เค†เคฏाเคฎ เคนोเคคे เคนैं। เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค…ंเคšเคฒ เคชเคฐ เคฒिเค–ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค†ंเคšเคฒिเค•/เคธ्เคฅाเคจीเคฏ เคถเคฌ्เคฆाเคตเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฐเคšเคจा เค•ो เคตिเคถ्เคตเคธเคจीเคฏ เคฌเคจाเคคा เคนै। เคญเค—ीเคฐเคฅ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เคซूเคฒी’ เคฎें เคซूเคฒी เค•े เคธंเคตाเคฆ เคฐाเคœเคธ्เคฅाเคจी เคชुเคŸ् เคฒिเค เคนुเค เคนैं-
“เคนें เคตीเคฐเคœी ! เคฎैं เคฅाเคฐा เคนाเคฅ เคœोเคกूँ, เค•्เคฏों เคฎ्เคนाเคฐे เคชीเค›े เคฒाเค—ों เคนो।” เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคœ़เคฐूเคฐเคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฌเคฎ्เคฌเค‡เคฏा, เคญोเคœเคชुเคฐी, เคนเคฐिเคฏाเคฃเคตी เค†เคฆि เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคญाเคทा เคฎें เค•เคตिเคคा เค•े เคคเคค्เคตों เค•ा เคฏเคฅाเคตเคถ्เคฏเค• เคช्เคฐเคฏोเค— เคฐเคšเคจा เค•ी เค…เคฐ्เคฅเคตเคค्เคคा เค•ो เคฌเคข़ाเคคा เคนै। เค‰เคชเคฎाเค“ं, เคฆृเคท्เคŸांเคคों เค”เคฐ เคช्เคฐเคคीเค•ों เค•ा เค‰เคšिเคค เคช्เคฐเคฏोเค— เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคฒเค˜ु เค†เค•ाเคฐ เค•ो เค…เคงिเค• เค…เคฐ्เคฅเค—เคฐ्เคญी เคฌเคจाเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฆो เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเค–िเค-
เคตเคน (เคธ्เคค्เคฐी) เคœैเคธे เค–เคœाเคจे เคธे เคฒเคฆा เคเค• เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคœเคนाเคœ เคฅी, เคœिเคธเค•ी เคšाเคนเคค เคฎें เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคกाเค•ू เคชाเค—เคฒ เคนो เคœाเคคे เคฅे। 
(เคธुเคถांเคค เคธुเคช्เคฐिเคฏ, เคธเคฌเค•े เคฒिเค)
เค‰เคœ्เคœ्เคตเคฒ เคฌंเคกเคฒ-เคธे เคชเคธเคฐเคคे เคนเคตा เคฎें เคกॉเคฒเคฐों เค•े เคธเคซे़เคฆ เคฌंเคกเคฒ।     (เคœเคธเคฌीเคฐ เคšाเคตเคฒा, เค… เคนเคฎाเคฎ เคฆ เคนเคฎाเคฎ)

เคช्เคฐเคคीเค• เคฐเคšเคจा เคฎें เคธूเค•्เคท्เคฎ เค…เคฐ्เคฅ เค•ो เคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค•เคˆ เคฌाเคฐ เคœเคนाँ เค…เคจेเค• เคถเคฌ्เคฆ เค”เคฐ เคตाเค•्เคฏ เคญी เคเค• เค…เคฐ्เคฅ เค•ो เคจเคนीं เค•เคน เคชाเคคे, เคตเคนां เคเค• เคช्เคฐเคคीเค• เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคญाเคทा เค•ो เคšाเคฐ เคšांเคฆ เคฒเค—ा เคฆेเคคा เคนै। เค…เคฐเคฌी เค•े เคฎเคนाเคจ เค•เคฅाเค•ाเคฐ-เคฆाเคฐ्เคถเคจिเค• เค–เคฒीเคฒ เคœिเคฌ्เคฐाเคจ เค•ी เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคช्เคฐเคคीเค•ाเคค्เคฎเค• เคนैं। เคฐเคฎेเคถ เคฌเคคเคฐा เค•ी ‘เคธूเค…เคฐ’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें ‘เคธूเค…เคฐ’ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคธंเค•ीเคฐ्เคฃเคคा, เค˜ृเคฃा เค”เคฐ เคธ्เคตाเคฐ्เคฅ เค•ा เคช्เคฐเคคीเค• เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคฐเคšเคจा เค•ा เค…ंเคคिเคฎ เคตाเค•्เคฏ -’เคคो เคœाเค•เคฐ เคธूเค…เคฐ เค•ो เคฎाเคฐो เคจ।’ เค‡เคจ เคฎाเคจเคต-เคตिเคฐोเคงी เคตृเคค्เคคिเคฏों เค•ो เคฎाเคฐเคจे เค•ा เคนी เคช्เคฐเคคीเค• เคนै। เคถिเคตเคจाเคฐाเคฏเคฃ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เคœ़เคนเคฐ เค•े เค–िเคฒाเคซ’ เคฎें ‘เคœ़เคนเคฐ’ เคฆเคฐเค…เคธเคฒ เคœीเคตเคจ-เคตिเคฐोเคงी เคจเค•ाเคฐाเคค्เคฎเค• เค”เคฐ เคจिเคฐाเคถाเคœเคจเค• เคธोเคš เค•ा เคช्เคฐเคคीเค• เคนै। 

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒिเค–เคจे เคฎें เค•เคˆ เคคเคฐीเค•ों เค•ा เค‡เคธ्เคคेเคฎाเคฒ เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคจ्เคนें เคถैเคฒिเคฏां เค•เคนा เคœाเคคा เคนै। เค†เคช เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคฌुเคจाเคตเคŸ เคฎें เคต्เคฏंเค—्เคฏ เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐेंเค—े, เคคो เคตเคน เคต्เคฏंเค—्เคฏाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคนोเค—ी। เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ, เคตिเคท्เคฃु เคจाเค—เคฐ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค‡เคธी เคถैเคฒी เค•ी เคนैं। เคฏเคฆि เค†เคช เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคฒเคฏ เค•े เคธाเคฅ เคฒिเค–เคคे เคนैं เคฏा เค‰เคธเคฎें เคเค• เคฏा เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคคीเค•ों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนैं เคคो เคตเคน เค•ाเคต्เคฏाเคค्เคฎเค• เคถैเคฒी เคนोเค—ी। เคช्เคฐเคคीเค• เคฏाเคจी เคธंเค•ेเคค। เคเค• เคช्เคฐเคคीเค• เคชूเคฐी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคจเคฏा เค…เคฐ्เคฅ, เคจเคฏी เคŠँเคšाเคˆ เคฆे เคธเค•เคคा เคนै। เคฌเคธ, เค‰เคธเค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค•เคฐเคจा เค†เคจा เคšाเคนिเค। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคจाเคŸเค•ीเคฏเคคा เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคธ्เคตाเคญाเคตिเค•เคคा เค”เคฐ เคฐोเคšเค•เคคा เคฒाเคคा เคนै। เคจाเคŸเค•ीเคฏเคคा เคฆเคฐเค…เคธเคฒ เค˜เคŸเคจाเค“ं เคฎें เคจเคฏे เคฎोเคก़ เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เค•เคฐเคคी เคนै เค”เคฐ เคชाเค เค• เค•ी เคธोเคš เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคญी เคฒाเคคी เคนै। เค‡เคจเค•े เค…เคฒाเคตा เคญी เค•เคˆ เคถैเคฒिเคฏों เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เค†เคช เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เค•เคฅा เคฎें เคฌीเคคे เคธเคฎเคฏ เค•ी เค˜เคŸเคจा เคฒे เค†เคจा ‘เคซ्เคฒैเคถ เคฌैเค•’ (เคชूเคฐ्เคต เคฆीเคช्เคคि) เค•เคนเคฒाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคชเคฆ्เคงเคคि เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคคीเคค เค”เคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค•ी เคฏा เคธंเคญाเคตिเคค เคญเคตिเคท्เคฏ เค”เคฐ เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค•ी เคฆो เคธ्เคฅिเคคिเคฏों เค•ा เค†เคชเคธ เคฎें เคคाเคฐเคคเคฎ्เคฏ เคฌिเค ाเคจे เค•े เคฒिเค เคนोเคคा เคนै। เคกाเคฏเคฐी เค•े เค…ंเคถों เค•े เคœเคฐिเค เค•เคฅा เค•เคนเคจा เคกाเคฏเคฐी เคถैเคฒी เค•เคนी เคœाเคเค—ी। เค‡เคจเคฎें เคธे เคเค• เคธे เค…เคงिเค• เคถैเคฒिเคฏों เค•ा เคญी เคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें, เคœเคฐूเคฐเคค เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ, เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। 

เค†เค‡เค, เคนिंเคฆी เค•ी เค•ुเค› เคฒเค˜ुเค•เคฅाเค“ं เค•ी เคถैเคฒी เคชเคฐ เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐें। เคตिเคท्เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เค•ी เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคฒเค˜ुเค•เคฅा ‘เคชाเคจी เค•ी เคœाเคคि’ เคเค• เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคนै। เค•िเคจ्เคคु เคธंเคธ्เคฎเคฐเคฃ เคฎें เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคนोเค•เคฐ เคตเคน เค•เคฌ เคœीเคตเคจ-เคฎूเคฒ्เคฏों เค•ी เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคœाเคคी เคนै, เคชाเค เค• เค•ो เคชเคคा เคญी เคจเคนीं เคšเคฒเคคा।

เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ เค•ी ‘เค…เคจुเคถाเคธเคจ’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฆो เคญिเคจ्เคจ เคธ्เคฅिเคคिเคฏों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคธเคนเคฏोเค— เค•ा เคธเคจ्เคฆेเคถ เคฆे เคœाเคคी เคนै। เคเค• เค…เคง्เคฏाเคชเค• เค•िเคธी เคฎुเคธीเคฌเคค เคฎें เคชเคก़เคจे เคชเคฐ เคฌเคก़े เค…เคซเคธเคฐ เคธे เคฎिเคฒเคคा เคนै। เคตे เคจाเคฐाเคœ़ เคนोเค•เคฐ เค•เคนเคคे เคนैं - ‘เคคुเคฎ्เคนें เค†เคตेเคฆเคจ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค ‘เคฅ्เคฐू เคช्เคฐॉเคชเคฐ เคšैเคจเคฒ।’ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคฒौเคŸ เค†เคคा เคนै।

เค•ुเค› เคฆिเคจों เคฎें เค‰เคจ เคธाเคนเคฌ เค•े เค˜เคฐ เค†เค— เคฒเค— เคœाเคคी เคนै। เค…เค—เคฒे เคฆिเคจ เคธाเคนเคฌ เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคธे เคถिเค•เคตा เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เคตे เค–เคก़े เคฆेเค–เคคे เคฐเคนे, เค†เค— เคฌुเคाเคจे เคจเคนीं เค†เค। เค…เคง्เคฏाเคชเค• เคจे เคจเคฎ्เคฐเคคा เคธे เค•เคนा - ‘เคธเคฐ, เคฎैं เคฎเคœเคฌूเคฐ เคฅा। เคนैเคกเคฎाเคธ्เคŸเคฐ เคธाเคนเคฌ เคฌाเคนเคฐ เค—เค เคนैं। เค‰เคจเค•ी เคฒिเค–िเคค เค…เคจुเคฎเคคि เค•े เคฌिเคจा เค•ैเคธे เค†เคคा? เค†เคชเค•ी เค†เค— เคฌुเคाเคจे เค•े เคฒिเค ‘เคฅ्เคฐू เคช्เคฐॉเคชเคฐ เคšैเคจเคฒ’ เค†เคจा เคšाเคนिเค เคจ!”
เค‡เคธ เคฐเคšเคจा เค•ी เคฌुเคจाเคตเคŸ เคฎें เคต्เคฏंเค—्เคฏ เคถैเคฒी เค•ा เคช्เคฐเคฏोเค— เค‡เคธे เคจเคˆ เคถเค•्เคคि เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคคा เคนै।

เคฐเคฎेเคถ เคฌเคคเคฐा เค•ी ‘เคฌीเคš เคฌाเคœाเคฐ’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคฎोเคนเคฒ्เคฒे เค•ी เคธ्เคค्เคฐिเคฏों เค•ी เคธोเคš เค•ा เค•เคฅाเคค्เคฎเค• เคฐूเคชांเคคเคฐเคฃ เคฎเคจोเคตिเคถ्เคฒेเคทเคฃ เค•ी เคชเคฆ्เคงเคคि เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคคा เคนै। เคตिเคฆ्เคฏा เค•ी เคฌेเคŸी เคฒเค•्เคท्เคฎी เค•ैเคฌเคฐे เคกांเคธเคฐ เคนो เค—เคˆ เคนै। เค”เคฐเคคें เค†เคชเคธ เคฎें เคฎां-เคฌेเคŸी เคชเคฐ เคคीเค–ी เคŸिเคช्เคชเคฃिเคฏाँ เค•เคฐ เคฐเคนी เคนैं। เคตिเคฆ्เคฏा เค•े เคธाเคฎเคจे เค†เคจे เคชเคฐ เคชเคนเคฒे เคตे เคคीเค–ी เคนोเคคी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคซिเคฐ เคตिเคฆ्เคฏा เค•े เคฌเคฆเคฒ เค—เค เคธुเค–ी เคœीเคตเคจ เค•े เคช्เคฐเคคि เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เคนोเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคธोเคš เคฌเคฆเคฒเคจे เคฒเค—เคคी เคนैं। เคฒเค•्เคท्เคฎी เค”เคฐ เค•ैเคฌเคฐे เค•े เคฌाเคฐे เคชूเค›เคคे-เคชूเค›เคคे เค‰เคจเค•े เคคเคฐ्เค• เค‰เคฒเคŸ เคœाเคคे เคนैं। เค…เคฌ เค‰เคจเค•ी เคธोเคš เคฆेเค–िเค-

“เค–ुเคฆ เค…เคš्เค›े เคคो เคญเค—เคตाเคจ เคญी เค…เคš्เค›ा .......เคคेเคฐे เคคो เค ाเค  เคนो เคฐเคนे เคนोंเค—े เค†เคœเค•เคฒ। เคœ़เคฐा เคนเคฎें เคญी เคคो เคฌเคคा เคจ?..... เค”เคฐ เคนाँ, เคคेเคฐी เคฒाเคกเคฒी เคธเคฐोเคœ เค•เคน เคฐเคนी เคฅी, เคฎौเคธी เคธे เค•เคนो เคจ, เคฎुเคे เคญी เคธिเค–เคตा เคฆे เคจ เค•ैเคฌเคฐे......।”

เคชृเคฅ्เคตीเคฐाเคœ เค…เคฐोเคก़ा เค•ी เคตिเค•ाเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธंเคธ्เค•ृเคคि  เคฎें เค‰เคฒ्เคฒिเค–िเคค เค•ाเคฎ, เค•्เคฐोเคง, เคฒोเคญ, เคฎोเคน เค”เคฐ เค…เคนंเค•ाเคฐ เคจाเคฎเค• เคตिเค•ाเคฐों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฌुเคจी เค—เคˆ เคนै। เคชाँเคš เคฆोเคธ्เคค เคฎिเคฒเค•เคฐ เค˜เคฐ เคธे เค•ुเค› เค•เคฐ เค—ुเคœ़เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคจिเค•เคฒเคคे เคนैं เค”เคฐ เคเค•-เคเค• เคตिเค•ाเคฐ เคฎें เคชเคก़เค•เคฐ เคฒเค•्เคท्เคฏ เคธे เคญเคŸเค•เคคे เคœाเคคे เคนैं। เคชाँเคšเคตाँ เคธाเคฅी เค…เค•ेเคฒा เคฐเคน เค—เคฏा, เคคो เคฌोเคฒा-“เคธเคฌ เคญाเค— เค—เค เคธाเคฒे। เคฎंเคœिเคฒ เคคเค• เคชเคนुँเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคนिเคฎ्เคฎเคค เคšाเคนिเค। เคนुँเคน।” เคตเคน เค—เคฐ्เคฆเคจ เค…เค•เคก़ाเค•เคฐ เคšเคฒเคจे เคฒเค—เคคा เคนै, เคคเคญी เค‰เคธे เคธाँเคช เคกँเคธ เคฒेเคคा เคนै। เคตเคน เคญเคฏ เค”เคฐ เค†เคคंเค• เคธे เคตเคนीं เคขेเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ ‘เคตिเค•ाเคฐ’ เคเค• เคธिเคฆ्เคงांเคค เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค•เคฒ्เคชเคจा เค•े เคธเคนाเคฐे เคเค• เคถ्เคฐेเคท्เค  เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคชเคฐिเคฃเคค เคนोเคคी เคนै। เค‡เคธे เคนी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เค•ा เคชुเคจเคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคนเคคे เคนैं।

เคตिเคท्เคฃु เคจाเค—เคฐ เค•ी ‘เคूเค ी เค”เคฐเคค’ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฐोเคšเค• เคถैเคฒी เคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธ्เคค्เคฐी เค•े เคค्เคฏाเค— เค•ी เคฎाเคจो เคฎเคนाเค—ाเคฅा เคฒिเค– เคฆेเคคी เคนै। เค‡เคธ เคฐเคšเคจा เคฎें เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคธเคฎเคฏ เค•े เคคीเคจ เคฆृเคถ्เคฏ เคนैं। เค†เคช เคเค• เคฆृเคถ्เคฏ เคฆेเค–िเค-

“เคคुเคฎเคจे เคฆเคธ เค•ी เคซिเคœूเคฒเค–เคฐ्เคšी เค•ी, เคฎैं เคฌीเคธ เค•ी เค•เคฐूँเค—ी। เคฎैं เค…เคฌ เคšौเคฆเคน เคฐूเคชเค เค•ी เคธाเคก़ी เคšเคช्เคชเคฒें เคจเคนीं เคฒाเคจे เคตाเคฒी। เคšाเคฒीเคธ-เคชเคšाเคธ เค•ी เคฒाเคŠँเค—ी।”

เคฏเคนी เค”เคฐเคค เคธुเคฌเคน-เคธुเคฌเคน เค•เคน เคฐเคนी เคฅी, “เคฎुเคเคธे เคจเคนीं เคนोเคคी เคคुเคฎ्เคนाเคฐे เคœैเคธे เคซिเคœूเคฒเค–เคฐ्เคšी। เคฎैं เคจเคˆ เคšเคช्เคชเคฒ เค•เคคเคˆ เคจเคนीं เคฒाเคจे เคตाเคฒी। เคฆो เค•ीเคฒें เคฒเค—เคตा เคฒूँเค—ी เคคो เคฏเคน เคšเคช्เคชเคฒ เคฎเคนीเคจे-เคฆो เคฎเคนीเคจे เคคो เค”เคฐ เคšเคฒ เคœाเคเค—ी।”

เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฐเคšเคจा เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा, เคฒेเค–เค• เค•ी เค•เคฒ्เคชเคจा เค”เคฐ เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เคฎिเคฒเค•เคฐ เค‰เคธ เคฐเคšเคจा เค•ी เคธंเคฐเคšเคจा เค”เคฐ เค•เคฒा-เคธौเคจ्เคฆเคฐ्เคฏ เค•ा เคจिเคฐ्เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐ เคฆेเคคे เคนै। เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคถैเคฒीเค—เคค เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคงिเค• เคจเคนीं เคนुเค, เคœเคฌเค•ि เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ เค”เคฐ เค•ाเคต्เคฏ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคฌเคนुเคค เคนुเค เคนैं। เค†เค•ाเคฐ เค›ोเคŸा เคนोเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคช्เคฐเคฏोเค— เค…เคงिเค• เค•िเค เคœाเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค‰เคคเคจी เคนी เคธाเคตเคงाเคจी เคญी เค…เคชेเค•्เคทिเคค เคนै।


เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เคเคฒเค•
เคญाเคฐเคค เค”เคฐ เคตिเคถ्เคต เค•ी เคธเคญी เคช्เคฐเคฎुเค– เคญाเคทाเค“ं เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคฒिเค–ी เคœाเคคी เคฐเคนी เคนैं, เค†เคœ เคญी เคฒिเค–ी เคœा เคฐเคนी เคนैं। เค…เคฐเคฌी เคญाเคทा เคฎें เค–เคฒीเคฒ เคœिเคฌ्เคฐाเคจ เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคตिเคถ्เคต เคญเคฐ เคฎें เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนैं। เคšीเคจी เคฎें เคฒू เคถूเคจ, เค‰เคฐ्เคฆू เคฎें เคฎंเคŸो, เคฐूเคธी เคฎें เค‡เคตाเคจ เคคुเคฐ्เค—เคจेเคต เค”เคฐ เคœเคฐ्เคฎเคจ เคฎें เคฌเคฐ्เคคोเคฒ्เคค เคฌ्เคฐेเค–्เคค เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคนैं। เคญाเคฐเคคीเคฏ เคญाเคทाเค“ं เคฎें เคนिंเคฆी เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคซैเคฒाเคต เคฒिเค เคนैं।

เคนिंเคฆी เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคถुเคฐुเค†เคค 1901 เคˆ. เคฎें เคฎाเคงเคตเคฐाเคต เคธเคช्เคฐे เค•ी เคฐเคšเคจा ‘เคเค• เคŸोเค•เคฐी เคญเคฐ เคฎिเคŸ्เคŸी’ เคธे เคฎाเคจी เคœाเคคी เคนै। เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคฌเคก़े-เคฌเคกे़ เคฒेเค–เค•ों เค•ा เคธाเคฅ เคฎिเคฒा। เคธเคจ 1930 เคคเค• เคฎाเค–เคจเคฒाเคฒ เคšเคคुเคฐ्เคตेเคฆी, เคถिเคตเคชूเคœเคจ เคธเคนाเคฏ, เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ, เคœเคฏเคถंเค•เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เค†เคฆि เค•ी เค•ुเค› เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค† เคšुเค•ी เคฅीं। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจ्เคนें ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा’ เคจाเคฎ เค…เคญी เคจเคนीं เคฎिเคฒा เคฅा।

เคธเคจ 1948 เคธे 1962 เคคเค• เค•เคˆ เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒेเค–เค•ों เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคชुเคธ्เคคเค•ें เคญी เคช्เคฐเค•ाเคทिเคค เคนुเคˆ, เคœिเคจเคฎें เคธुเคฆเคฐ्เคถเคจ, เค†เคจंเคฆ เคฎोเคนเคจ เค…เคตเคธ्เคฅी, เคตिเคท्เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ, เค…เคฏोเคง्เคฏाเคช्เคฐเคธाเคฆ เค—ोเคฏเคฒीเคฏ, เค•เคจ्เคนैเคฏाเคฒाเคฒ เคฎिเคถ्เคฐ เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ, เคฐाเคตी, เคถ्เคฏाเคฎเคจंเคฆเคจ เคถाเคธ्เคค्เคฐी, เคœเค—เคฆीเคถ เคšंเคฆ्เคฐ เคฎिเคถ्เคฐ เค†เคฆि เค†เคคे เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคฌोเคงเค•เคฅा, เคจीเคคिเค•เคฅा เค”เคฐ เค‰เคชเคฆेเคถ เค•े เคคเคค्เคตों เคธे เคฌเคจी เคฅीं। 

เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ा เคœो เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฐूเคช เคนै, เคตเคน 1970 เค•े เคฌाเคฆ เคนी เค‰เคญเคฐเค•เคฐ เค†เคฏा। เค‡เคธ เคธเคฎเคฏ เคฏुเคตा เคตเคฐ्เค— เคฎें เคฌेเคšैเคจी เค”เคฐ เค•ुเค› เคธीเคฎा เคคเค• เคตिเคฆ्เคฐोเคน เค•ी เคธुเค—เคฌुเค—ाเคนเคŸ เคฅी। เคคเคฌ เค‰เคธे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคฐूเคช เคฎें เค…เคชเคจी เคฌाเคค เค•เคนเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฎिเคฒ เค—เคฏा। เคธเคจ 1972 เคฎें เคชंเคœाเคฌ, เคนเคฐिเคฏाเคฃा, เค‰เคค्เคคเคฐ เคช्เคฐเคฆेเคท, เคฎเคง्เคฏเคช्เคฐเคฆेเคถ เค”เคฐ เคฐाเคœเคธ्เคฅाเคจ เคธे เค•ुเค› เคธเคฎाเคšाเคฐ เคชเคค्เคฐों เค”เคฐ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค›ाเคชเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคฅा। เคฒेเค•िเคจ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ा เคฎंเคš เคคเคฌ เค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เค•เคนाเคจी-เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคธाเคฐिเค•ा’ เคจे เค…เค•्เคคूเคฌเคฐ 1973 เคฎें เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคตिเคถेเคทांเค• เคจिเค•ाเคฒ เค•เคฐ เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•िเคฏा। เค‡เคธเค•े เคธเคฎ्เคชाเคฆเค• เค•เคฎเคฒेเคถ्เคตเคฐ เคฅे। เคœुเคฒाเคˆ 1975 เคฎें ‘เคธाเคฐिเค•ा’ เคจे เคซिเคฐ ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฌเคนुเคฒ เค…ंเค•’ เคจिเค•ाเคฒा। เค‡เคจ เคตिเคถेเคทांเค•ों เคฎें เคต्เคฏंเค—्เคฏ เค•ा เคธ्เคตเคฐ เคฅा เค”เคฐ เค‡เคจเค•े เคฎुเค–्เคฏ เคตिเคทเคฏ เคฅे -เคญूเค–, เค—เคฐीเคฌी, เคธ्เคตाเคฐ्เคฅी เคจेเคคा, เคชुเคฒिเคธ เค”เคฐ เค•เคฎเคฐเคคोเคก़ เคฎเคนंเค—ाเคˆ। เค‡เคจ เคตिเคถेเคทांเค•ों เคธे เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคฒेเค–เคจ เคฎें เค†ंเคงी-เคธी เค† เค—เคˆ।

เคธเคจ 1973 เคธे เค†เคœ เคคเค• เคธैเค•เคก़ों เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคตिเคถेเคทांเค• เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเค เคนैं। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ 1974 เคฎें เคญเค—ीเคฐเคฅ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เค—ुเคซाเค“ं เคธे เคฎैเคฆाเคจ เค•ी เค“เคฐ’ เคธे เคฒेเค•เคฐ เค†เคœ เคคเค• เคธैเค•เคก़ों เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค•เคฒเคจ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคšुเค•े เคนैं। เคธเคจ् 1978 เคฎें ‘เคธเคฎเค—्เคฐ’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•े เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคตिเคถेเคทांเค• เคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เค—ंเคญीเคฐ เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค• เคงाเคฐा เค•ो เค–ाเคธเคคौเคฐ เคธे เคฎเคœเคฌूเคค เค•िเคฏा।

เคธเคจ् 1981 เคฎें เคตिเค•्เคฐเคฎ เคธोเคจी เคจे เคฒเค—เคญเค— เคฆเคธ เคตเคฐ्เคท เคคเค• เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เค•ेंเคฆ्เคฐीเคฏ เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เค†เค˜ाเคค’ (เคฌाเคฆ เคฎें ‘เคฒเค˜ु เค†เค˜ाเคค’) เคธंเคชाเคฆिเคค เค•เคฐ เค‡เคธे เค”เคฐ เคฎเคœเคฌूเคคी เคฆेเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•िเคฏा। 

เค…เคฌ เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค‡เคฒैเค•्เคŸ्เคฐोเคจिเค• เคฎीเคกिเคฏा เคชเคฐ เคญी เคฎौเคœूเคฆ เคนै। เคตो เคšाเคนे เคนिंเคฆी เค•ी เคชเคนเคฒी เค”เคฐ เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคตेเคฌ เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคกॉเคŸ เค•ॉเคฎ’ (เคฎाเคธिเค•) เคนो เคฏा ‘เคœเคจเค—ाเคฅा’, ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคตाเคฐ्เคคा,’ ‘เคฎेเคนเคฎाเคจ เคฎिเคจ्เคจी เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เค†เคฆि เคฌ्เคฒॉเค— เคนों เคฏा เค•ि เคซेเคธเคฌुเค• เคชเคฐ เคนिंเคฆी เคฎें ‘เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธाเคนिเคค्เคฏ’ เคนो।


เคนिंเคฆी เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฒेเค–เค• 

เคตिเคท्เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ: เคธुเคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคนैं। เค‡เคจเค•े เคคीเคจ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं, เคœिเคจ्เคนें เคฎिเคฒाเค•เคฐ เค‡เคจเค•ी ‘เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ’ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคตिเคท्เคฃु เคœी เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคฎाเคจเคตीเคฏ เคชเค•्เคท เค•ो เค‰เคญाเคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคी เคนैं। ‘เคซเคฐ्เค•’, ‘เคˆเคถ्เคตเคฐ เค•ा เคšेเคนเคฐा’, ‘เคฆोเคธ्เคคी’, ‘เคชाเคจी เค•ी เคœाเคคि’, ‘เค•्เคทเคฎा’, ‘เคคเคฐ्เค• เค•ा เคฌोเค’, ‘เคธเคนाเคจुเคญूเคคि’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ: เคถीเคฐ्เคทเคธ्เคฅ เคต्เคฏंเค—्เคฏเค•ाเคฐ เคนैं। เค‡เคจเค•ी เคฒเค—เคญเค— เค…เคธ्เคธी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ ‘เคชเคฐเคธाเคˆ เคฐเคšเคจाเคตเคฒी: เคญाเค— 2‘ เคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนैं। เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เค…เคชเคจी เคต्เคฏंเค—्เคฏ เค•ी เคถเค•्เคคि เคฆ्เคตाเคฐा เคนเคฎें เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธเคฎाเคœ เคฎें เค•्เคฐांเคคिเค•ाเคฐी เคฌเคฆเคฒाเคต เค•े เคฒिเค เคธंเคธ्เค•ाเคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนैं। ‘เคธंเคธ्เค•ृเคคि’, ‘เคœाเคคि’, ‘เค–ेเคคी’, ‘เคธूเค…เคฐ’, ‘เคฏเคธ เคธเคฐ’, ‘เคฌाเคช เคฌเคฆเคฒ’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคธเคคीเคถ เคฆुเคฌे: เคตเคฐिเคท्เค  เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค…เคฌ เคคเค• เค‡เคจเค•े เคจौ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคšुเค•े เคนैं। เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ी เคธเคฎीเค•्เคทा เคชเคฐ เคญी เคกा. เคฆुเคฌे เคจे เคจिเคฐंเคคเคฐ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा เคนै। ‘เคญीเคก़ เคฎें เค–ोเคฏा เค†เคฆเคฎी’, ‘เคšौเค–เคŸ’, ‘เคฆेเคถ เค•ा เคฎเคนเคค्เคต’, ‘เคฌเคฐ्เคฅ เคกे เค—िเคซ्เคŸ’, ‘เคธंเคธ्เค•ाเคฐ’, ‘เคชाเคธा’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคญเค—ीเคฐเคฅ: เคถ्เคฐเคฎ เคถเค•्เคคिเคฏों เค•े เคธुเค–-เคฆुเค– เค”เคฐ เคธंเค˜เคฐ्เคท เค•ो เคตाเคฃी เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคญเค—ीเคฐเคฅ เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เคฒेเค–เค• เคนैं। ‘เคชेเคŸ เคธเคฌเค•े เคนैं (1996)’ เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชुเคธ्เคคเค• เคนै เค”เคฐ ‘เค†เค—’, ‘เคฏुเคฆ्เคง’, ‘เคฆोเคœเค–’, ‘เคฆुเคชเคนเคฐिเคฏा’, ‘เคฌैเคธाเค–िเคฏों เค•े เคชैเคฐ’, ‘เคถंเคนเคถाเคน เค”เคฐ เคšिเคก़िเคฏां’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคฐเคฎेเคถ เคฌเคคเคฐा: เคช्เคฐเคฎुเค– เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค‡เคจ्เคนोंเคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เคฐเคšเคจा, เคธंเคชाเคฆเคจ เค”เคฐ เค†เคฒोเคšเคจा เคนเคฐ เคคเคฐเคน เคธे เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคธंเคตेเคฆเคจा, เคฎाเคจเคตीเคฏเคคा เค”เคฐ เค•เคฒाเคค्เคฎเค• เคธौंเคฆเคฐ्เคฏ เค•ी เคค्เคฐिเคตेเคฃी เคนैं। ‘เคธूเค…เคฐ’, ‘เคฌीเคš เคฌाเคœाเคฐ’, ‘เคจाเค—เคฐिเค•’, ‘เคจौเค•เคฐी’, เค‡เคจเค•ी เคšเคฐ्เคšिเคค เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं। 

เคชृเคฅ्เคตीเคฐाเคœ เค…เคฐोเคก़ा: เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคฎें เคจौเค•เคฐीเคชेเคถा เคฒोเค—ों เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เคชเคฐ เค•เคฒเคฎ เคšเคฒाเคจे เคตाเคฒे เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒेเค–เค• เคนैं। ‘เคคीเคจ เคจ เคคेเคฐเคน’ (1997) เค”เคฐ เค†เค“ เค‡ंเคธाเคจ เคฌเคจाเคं’ (2007) เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคชुเคธ्เคคเค•ें เคนैं। ‘เคฆเคฏा’, ‘เคฆुःเค–’, ‘เค•ीเคฒ’, ‘เคชเคฒ’, ‘เคตिเค•ाเคฐ’, ‘เค•เคฅा เคจเคนीं’ เค‡เคจเค•ी เคšเคฐ्เคšिเคค เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคฌเคฒเคฐाเคฎ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ: เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคธเคฎाเคœ เค•े เคšिเคคेเคฐे เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค‡เคจ्เคนोंเคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ो เค•เคˆ เคคเคฐเคน เคธे เคธंเคตाเคฐा เคนै। ‘เคธเคฐเคธों เค•े เคซूเคฒ (1994)’ เค”เคฐ เคœुเคฌेเคฆा (2004) เค‡เคจเค•े เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं। ‘เค—ोเคญोเคœเคจ เค•เคฅा’, ‘เค—เคฐीเคฌ เค•ा เค—ाเคฒ’, ‘เคช्เคฐเคคिเคชเค•्เคท’, ‘เคœुเคฌेเคฆा’, ‘เคฎเคจ เค…เคจंเคค เคฎें’, ‘เค“เคธ’, เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคœเค—เคฆीเคถ เค•เคถ्เคฏเคช: เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคชเคฐ เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เค•ोเคนเคฐे เคธे เค—ुเคœเคฐเคคे เคนुเค’ เค”เคฐ ‘เค•เคฆเคฎ-เค•เคฆเคฎ เคชเคฐ เคนाเคฆเคธे’ เค‡เคจเค•े เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं। ‘เคฌ्เคฒैเค• เคนॉเคฐ्เคธ’, ‘เคธเคฐเคธ्เคตเคคी เคชुเคค्เคฐ’, ‘เคฆूเคธเคฐा เคธुเคฆाเคฎा’, ‘เคšाเคฆเคฐ’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं। 

เค•เคฎเคฒ เคšोเคชเคก़ा: เคฎเคง्เคฏเคตเคฐ्เค—ीเคฏ เคธोเคš เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคฒिเค–เคจे เคตाเคฒे เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค‡เคจเค•े เค…เคฌ เคคเค• ‘เค…เคจ्เคฏเคฅा’ (2001), ‘เค…เคจเคฐ्เคฅ’ (2016) เค†เคฆि เคšाเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เค›เคช เคšुเค•े เคนैं। เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ ‘เค›ोเคจू’, ‘เค–ेเคฒเคจे เค•े เคฆिเคจ’, ‘เคฎเคฒเคฌे เค•े เคŠเคชเคฐ’, ‘เคนै เค•ोเคˆ’, ‘เค•ैเคฆ เคฌा เคฎเคถเค•्เค•เคค’ เค†เคฆि เคนैं।

เค…เคธเค—़เคฐ เคตเคœ़ाเคนเคค: เคนिเคจ्เคฆी เค•े เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคธाเคนिเคค्เคฏเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เค•ाเคฎ’ เค‡เคจเค•ा เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เคนै। ‘เคšाเคฐ เคนाเคฅ’, ‘เคตीเคฐเคคा’, ‘เคถाเคน เค†เคฒเคฎ เค•ैเคฎ्เคช เค•ी เคฐूเคนें’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคตिเค•्เคฐเคฎ เคธोเคจी: เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เคฎें เคซैเคฒे เค…เคจ्เคฏाเคฏ เค”เคฐ เคคंเค—เคฆिเคฒी เคชเคฐ เคšोเคŸ เค•เคฐเคคी เคนैं। เค‡เคจเค•ी เคšुเคจिंเคฆा เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ ‘เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ’ (1989) เคชुเคธ्เคคเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนैं। ‘เคœूเคคे เค•ी เคœाเคค’, ‘เคฎुเค†เคตเคœा’, ‘เคฌเคจैเคฒे เคธूเค…เคฐ’, ‘เคฒाเคตा’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं। 

เคธुเค•ेเคถ เคธाเคนเคจी: เคฎाเคจเคตीเคฏ เคธंเคตेเคฆเคจा เค•े เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เคกเคฐे เคนुเค เคฒोเค—’ (1991), เค”เคฐ ‘เค ंเคกी เคฐเคœाเคˆ’ (1998) เค‡เคจเค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคชुเคธ्เคคเค•ें เคนैं। ‘เค—ोเคถ्เคค เค•ी เค—ंเคง’, ‘เค†เค‡เคธเคฌเคฐ्เค—’, ‘เค ंเคกी เคฐเคœाเคˆ’, ‘เคฎाเคธ्เคŸเคฐ’, ‘เค•เคธौเคŸी’, ‘เค•เคธ्เคคूเคฐी เคฎृเค—’ เค†เคฆि เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคฎाเคงเคต เคจाเค—เคฆा: เคธเคนเคœ-เคธเคœเค— เคถिเคฒ्เคช เค•े เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เค†เค—’ เค”เคฐ ‘เค…เคชเคจा-เค…เคชเคจा เค†เค•ाเคถ’ เค‡เคจเค•े เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं। ‘เค…เคชเคจा-เค…เคชเคจा เค†เค•ाเคถ’, ‘เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคฒाเคกเคฒी’, ‘เคฎेเคฐी เคฌाเคฐी’, ‘เคœเคฒी เคนुเคˆ เคฐเคธ्เคธी’ เค”เคฐ ‘เค•ौเคจ-เคธी เคœाเคค เคฌเคคाเคŠँ’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคฐाเคฎเค•ुเคฎाเคฐ เค†เคค्เคฐेเคฏ: เคธเคนเคœ เคฒेเค–เคจ เค•े เคงเคจी, เค•เคตि-เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค…เคฌ เคคเค• เค‡เคจเค•े ‘เค›ोเคŸी เคธी เคฌाเคค’, ‘เคฌिเคจ เคถीเคทों เค•ा เคšเคถ्เคฎा’ (2012) เค†เคฆि เคšाเคฐ เคฒเค˜ुเค•เคฅा เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคšुเค•े เคนैं। ‘เค†ंเค–ों เคตाเคฒे เค…ंเคงे’, ‘เคฌिเคจ เคถीเคทों เค•ा เคšเคถ्เคฎा’, ‘เคฏเค•्เคท เคช्เคฐเคถ्เคจ’, ‘เค•ाเคจूเคจी เค…เคชเคฐाเคง’, ‘เคŸूเคŸी เคšूเคก़िเคฏाँ’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคšैเคคเคจ्เคฏ เคค्เคฐिเคตेเคฆी: เค•เคตि-เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เค‰เคฒ्เคฒाเคธ’ เค‡เคจเค•ा เคฒเค˜ुเค•เคฅा-เคธंเค—्เคฐเคน เคนै เค”เคฐ ‘เค–ुเคฒเคคा เคฌंเคฆ เค˜เคฐ’, ‘เคœूเคคे เค”เคฐ เค•ाเคฒीเคจ’, ‘เคงเคฐ्เคฎ-เคชुเคธ्เคคเค•’, ‘เคœंเค—เคฒ เค”เคฐ เคœंเค—เคฒ’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं।

เคฆीเคชเค• เคฎเคถाเคฒ: เค•เคตि เค”เคฐ เคธंเคญाเคตเคจाเคถीเคฒ เค—ंเคญीเคฐ เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เคธाँเคšा’, ‘เค–เคฌเคฐ’, ‘เคจिเคฎंเคค्เคฐเคฃ’, ‘เคธोเคจे เค•ी เคจเคธेเคจी’, ‘เคฆूเคง’, ‘เคชाเคจी’ เค‡เคจเค•ी เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคนैं। 

เค‡เคจเค•े เค…เคคिเคฐिเค•्เคค เค†เคชเค•ो เคšिเคค्เคฐा เคฎुเคฆ्เค—เคฒ, เคฏुเค—เคฒ, เคธिเคฎเคฐ, เคตिเคท्เคฃु เคจाเค—เคฐ, เคฐเคตीเคจ्เคฆ्เคฐ เคตเคฐ्เคฎा, เคฎुเค•ेเคถ เคตเคฐ्เคฎा, เคฎเคงुเคฆीเคช, เคœเคธเคฌीเคฐ เคšाเคตเคฒा, เคธुเคญाเคท เคจीเคฐเคต, เคธूเคฐ्เคฏเค•ांเคค เคจाเค—เคฐ, เคฎोเคนเคจ เคฐाเคœेเคถ, เคธเคคीเคถเคฐाเคœ เคชुเคท्เค•เคฐเคฃा, เคฐाเคฎेเคถ्เคตเคฐ เค•ाเคฎ्เคฌोเคœ ‘เคนिเคฎांเคถु’, เคœ्เคžाเคจเคฆेเคต เคฎु्เค•ेเคถ เค†เคฆि เค•ी เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคญी เคชเคข़เคจी เคšाเคนिเค। 

เค†เคช เคšुเคจी เคนुเคˆ เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ เคชเคข़เคจे เค•े เคฒिเค เคจिเคฎ्เคจเคฒिเค–िเคค เคชुเคธ्เคคเค•ें เคฆेเค– เคธเค•เคคे เคนैं-
เคนिंเคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•ोเคท (เคธंเคชाเคฆเค•: เคฌเคฒเคฐाเคฎ)
เคฌीเคธเคตीं เคธเคฆी เค•ी เคšเคฐ्เคšिเคค เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ (เคธंเคชाเคฆเค•: เคœเค—เคฆीเคถ เค•เคถ्เคฏเคช)
เคจिเคฐ्เคตाเคšिเคค เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ (เคธंเคชाเคฆเค•: เค…เคถोเค• เคญाเคŸिเคฏा)
เคฌीเคธเคตीं เคธเคฆी: เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฒเค˜ुเค•เคฅाเคँ (เคธंเคชाเคฆเค•: เคธुเค•ेเคถ เคธाเคนเคจी)
เคชเคก़ाเคต เค”เคฐ เคชเคก़เคคाเคฒ (25 เค–ंเคก, เคธंเคชाเคฆเค•: เคฎเคงुเคฆीเคช เคต เค…เคจ्เคฏ)
เคถोเคง-เค—्เคฐเคจ्เคฅ: เคนिเคจ्เคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा (เคถเค•ुเคจ्เคคเคฒा เค•िเคฐเคฃ)
เค†เคฒोเคšเคจा เคชुเคธ्เคคเค•: เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคนिเคจ्เคฆी เคฒเค˜ुเค•เคฅा (เค…เคถोเค• เคญाเคŸिเคฏा)

เคฎिเคค्เคฐो! เคŠเคชเคฐ เคนเคฎเคจे เคฒเค˜ुเค•เคฅा เค•े เคฐเคšเคจा-เคตिเคงाเคจ เคธे เคœुเคก़े เค•ुเค› เคœเคฐूเคฐी เคชเค•्เคทों เค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। เคฐเคšเคจा-เคตिเคงाเคจ เคฐเคšเคจा เค•े เค…เคจुเคถाเคธเคจ เค•े เคฒिเค เคฌเคจाเค เคœाเคคे เคนैं เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเค“ं เคฎें เคธे เคนी เค‰เคจเค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เค•े เคฎुเคคाเคฌिเค• เคชैเคฆा เคนोเคคे เคนैं। เคฏเคน เคธเคฎเคฏ เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคฌเคฆเคฒเคคे เคญी เคฐเคนเคคे เคนैं। เคฐเคšเคจाเคถाเคธ्เคค्เคฐ เคฐเคšเคจा เค•े เคฒिเค เคถाเคธ्เคค्เคฐ เคฏाเคจी เคตिเคงाเคจ (เคจिเคฏเคฎ) เคฌเคจाเคคा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐ เคœเคฐूเคฐเคค เคชเคก़เคจे เคชเคฐ เค‰เคจ्เคนें เคคोเคก़เค•เคฐ เคจเคฏा เคถाเคธ्เคค्เคฐ เค—เคข़เคคे เคนैं। เคตिเคถ्เคต เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธ ‘เคตाเคฐ เคเคฃ्เคก เคชीเคธ’ เคฎें เคฒिเคฏो เคคोเคฒเคธ्เคคोเคฏ เคจे, เค…เคชเคจे เคจाเคŸเค•ों เคฎें เคถेเค•्เคธเคชिเคฏเคฐ เคจे เค”เคฐ ‘เคฐाเคฎเคšเคฐिเคคเคฎाเคจเคธ’ เคฎें เคคुเคฒเคธीเคฆाเคธ เคจे เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคฐเคšเคจเคถाเคธ्เคค्เคฐ เค•ो เคคोเคก़ा। เคฏเคน เคตिเคทเคฏ เคตเคธ्เคคु เค•े เคฆเคฌाเคต เค”เคฐ เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•िเคฏा เค—เคฏा। เคฐเคšเคจाเคถीเคฒเคคा เค…เคชเคจी เคฐाเคนें เค–ुเคฆ เคนी เคคเคฒाเคถ เคฒेเคคी เคนै। 
เคธ्เคฅाเคˆ เคชเคคाः เคฌเคธेเคฐा, 1882, เคธैเค•्เคŸเคฐ-13, เค…เคฐเคฌเคจ เค‡เคธ्เคŸेเคŸ, เค•เคฐเคจाเคฒ-132001
เคˆเคฎेเคฒः ashokbhatiahes@gmail.com
เคฆूเคฐเคญाเคทः 0184-2201202  เคšเคฒเคญाเคทः 94161-52100