เคฒोเค•เค—ीเคค, เคฒोเค•ोเค•्เคคि, เคฎिเคฅเค• เค”เคฐ เค•เคŸु เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ: เคเค• เค…เคจुเคญเคต

เคšंเคฆ्เคฐ เคฎोเคนเคจ เคญเคฃ्เคกाเคฐी
เค˜ुเค˜ूเคคी เคฌाเคธूเคคी 
เค•े เค–ाเคฒे, เคฆूเคง-เคญाเคคी?

เค‰เคค्เคคเคฐाเค–ंเคก เค•े เคธเคญी เค…ंเคšเคฒों, เค–ाเคธเค•เคฐ เค•ुเคฎाเคŠँ เค…ंเคšเคฒ เคฎें เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•ोเคˆ เคนोเค—ा เคœो เค‡เคจ เคชंเค•्เคคिเคฏों เค•ा เคธ्เคตाเคฆ เคจ เคฒे เคšुเค•ा เคนो, เค•เคญी เคถिเคถु เค•े เคฐूเคช เคฎें เค”เคฐ เค•เคญी เคฎाเคคा, เคชिเคคा เคฏा เค•िเคธी เคธเคฏाเคจे เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœो เคฌเคš्เคšे เค•ो เค˜ुเคŸเคจों เค•ा เคुเคฒเคจा เคुเคฒाเคคे เคนुเค เค‰เคธे เคธुเคฒाเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคा เคนै เค—ीเคค เค•ी เค‡เคธ เคชंเค•्เคคि เค•ो เคฆोเคนเคฐाเคคे เคนुเค। เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒोเคฐी เค•ी เคคเคฐเคน เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เค‡เคธ เคฒोเค•ोเค•्เคคि เคฏा เคฒोเค•เค—ीเคค เค•े เค•เคˆ เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคนैं; เค•िเคธी เค…เคจ्เคฏ เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคฎें เคเค• เคจเคต-เคตिเคตाเคนिเคคा เคฆूเคฐ เคธเคธुเคฐाเคฒ เคฎें เคฐเคนเคคे เคฎाเคฏเค•े เค•ी เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคी เคนै: เค˜ूเคฐ เค˜ुเค˜ूเคคी เค˜ूเคฐ เค˜ूเคฐ, เคฎैเคค เคฎेเคฐो เคฆूเคฐ। เคชเคฐ เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคšเคฒिเคค เคธंเคธ्เค•เคฐเคฃ เคตเคนी เคนै เคฒोเคฐी เค•े เคฐूเคช เคฎें เคชैเคฐों เค•ा เคुเคฒเคจा เคुเคฒाเคคे เคฌเคš्เคšे เค•ो เคธुเคฒाเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ। เค‡เคธ เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เค•ुเค› เค…เคš्เค›े เคฌ्เคฒाเค— [1] เคญी เคฆेเค–เคจे เค•ो เคฎिเคฒเคคे เคนैं। เคœเคฌ เคซिเคฒ्เคฎों เคฎे เคญी เคฒोเคฐी เค•ा เคช्เคฐเคšเคฒเคจ เคนुเค† เคคเคฌ เคตเคน เคช्เคฏाเคฐा เคธा เค—ीเคค เคธुเคจเคจे เค•ो เคฎिเคฒा: เคšंเคฆเคจ เค•ा เคชเคฒเคจा, เคฐेเคถเคฎ เค•ी เคกोเคฐी, เคुเคฒเคจा เคुเคฒाเคŠँ เคฎैं เคจिเคฆिเคฏा เค•ो เคคेเคฐी। เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคตเคนी เคนै เค…เคจुเคญूเคคि เคญी เคตเคนी, เค•्เคฏा เคซเคฐ्เค• เคชเฅœเคคा เคนै เคชเคฒเคจा เค˜ुเคŸเคจों เค•ा เคนो เคฏा เคšंเคฆเคจ เค•ा। เคตैเคธे เค—ौเคฐ เค•เคฐें เคคो เคซเคฐ्เค• เคนै เคญी, เคœो เค…เคจूเคญूเคคि  เคชเคนเคฒे  เคธे เคฎिเคฒ เคธเค•เคคी เคนै  เคตเคน เคฆूเคธเคฐा เคฆे เคนी เคจเคนीं เคธเค•เคคा। เคชเคนเคฒे เคœเคฌ เคœीเคตเคจ เคธเคฐเคฒ เคฅा เค”เคฐ เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ा เคช्เคฐเคตेเคถ เคธीเคฎिเคค เคฅा เคฒोเค•เค—ीเคค เค”เคฐ เคฒोเค• เค•เคฅाเคँ เคœीเคตเคจ เคธे เค…ंเคคเคฐंเค— เคฐूเคช เคฎें เคœुเฅœी เคฅीं เค”เคฐ เคœीเคตเคจ เค•ी เค—เคนเคจ เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•ो เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคค เค•เคฐเคจे เคฎें เคจ เค•ेเคตเคฒ เคธเค•्เคทเคฎ เคฅीं เค…เคชिเคคु เคญเคตिเคท्เคฏ เค•े เค•เค िเคจ เคฆौเคฐों เคฎें เคเค• เคฎเคฐเคนเคฎ เค•ी เคคเคฐเคน เคญी เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคीं เคฅीं। เคฎुเคे เคฒเค—เคคा เคนै เคฎเคฐเคนเคฎ เค•े เค…เคฒाเคตा เค‡เคจ เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคญाเคต เค•ी เคคुเคฒเคจा เคเค• เคนिเคฎเคจเคฆ เคฏाเคจि เค—्เคฒेเคถिเคฏเคฐ เคธे เค•ी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เคœो เค—เคฐ्เคฎी เคฌเฅเคจे เคชเคฐ เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เคชिเค˜เคฒเคคा เคนै เค”เคฐ เคœीเคตเคจเคฆाเคฏी เคคเคฐเคฒ เคคเคฌ เคนเคฎें เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เค•เคฐाเคคा เคนै เคœเคฌ เค‰เคธเค•ी เคฌเคนुเคค เคœ्เคฏाเคฆा เคœเคฐूเคฐเคค เคนो। เคธเคฌ เคฎिเคฒाเค•เคฐ เคฏเคน เค•เคนเคจा เคนोเค—ा เค•ि เค˜ुเค˜ूเคคी เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค•ूเคฐ्เคฎांเคšเคฒ เค•ी เคเค• เคšिเฅœिเคฏा เคนै, เคœो เคฒोเค•ोเค•्เคคि เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชिเค›เคฒे เคœเคจ्เคฎ เคฎें เคเค• เค•เคจ्เคฏा เคฅी เคœिเคธเค•े เคธाเคฅ เคเค• เค•เคฅा [1] เคœुเฅœी เคนै, เคœो เค•เคˆ เคฒोเคฐिเคฏों เคต เคฒोเค•ोเค•्เคคिเคฏों เค•ा เค†เคฐเคฎ्เคญ เคฌिंเคฆु เคนै। เคตเคน เค•िเคธी เค•े เคฒिเคฏे เคเค• เคธเค–ा เคนै เคฆु:เค–-เคธुเค– เคฌांเคŸเคจे เค•ो; เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคตเคน เคเค• เคฎिเคฅเค• เคœैเคธा เคนै เคœो เค‰เคธ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคฒोเค—ों เค•ो เค…เคšेเคคเคจ เค•ी เค—เคนเคฐाเค‡เคฏों เคคเค• เคธ्เคชเคฐ्เคถ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคฅा เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เค…เคจुเคญเคต เคนเคฐ เค…ंเคšเคฒ เค•े เคฒोเค—ों เค•े เคœीเคตเคจ เคธे เค…ंเคคเคฐंเค— เคฐूเคช เคฎें เคœुเฅœเคคे เค†เคฏे เคนैं। เค•เคˆ เค…ंเคšเคฒों เคฎें เค•ाเค—ा เคเคตं เคชเคชीเคนा เค—เคนเคจ เค…เคจुเคญुเคคिเคฏों เค•ी เค…เคญिเคต्เคฏเค•्เคคि เคธे เคœुเฅœเคคे เคฐเคนे เคนैं।  เค†เคœ เคฏเคน เคธเคฌ เคฌเคฆเคฒ เคฐเคนा เคนै เคœเคฌ เคนเคฐ เคคเคฐเคน เค•ी เคธुเคตिเคงा เคนै เคชเคฐ เคตเคน เค…ंเคคเคฐंเค— เคชเคฒ เคจเคนीं เคนैं เคœो เคธंเคญเคตเคค: เค†เคœ เค•ी เค…เคจेเค• เคตिเค•ृเคคिเคฏों, เคคเคจाเคตों เคเคตं เค‰เคฒเคเคจों เค•े เคฎूเคฒ เคฎें เคนैं।   

เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เค˜ुเค˜ूเคคी เค•ी เค†เคตाเคœ เคธुเคจी เคฅी เคตिเคถेเคทเค•เคฐ เคฌเคธंเคค เคเคตं เค—्เคฐीเคท्เคฎ เค‹เคคु เคฎें। เค‡เคธे เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค…ंเคšเคฒ เค•ी เค•ोเคฏเคฒ เค•เคนूँ เคคो เค…เคจ्เคฏोเค•्เคคि เคจ เคนोเค—ी। เคฆोเคจों เค•ी เค†เคตाเคœ เคเค• เคœैเคธी เคจเคนीं เคซिเคฐ เคญी เคฎिเค ाเคธ เคฆोเคจों เคฎें เคนै। เคถाเคฏเคฆ เค˜ुเค˜ूเคคी เค•ी เค†เคตाเคœ เคฎें เคเค• เคฆเคฐ्เคฆ เคญी เคนै। เคฎेเคฐा เค…เคจुเคฎाเคจ เคนै เค•ि เคฌाเคธूเคคी เคถเคฌ्เคฆ เคฌोเคฒเคจे เค•े เค…เคฐ्เคฅ เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคนुเค† เคนै เคตैเคธे เคนी เคœैเคธे เค•ोเคฏเคฒ เค•ी เค•ुเคนुเค•। เคœเคฌ เคเค• เคฒเคฎ्เคฌे เค…ंเคคเคฐाเคฒ เค•े เคฌाเคฆ เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค…ंเคšเคฒ เค•ा เคญ्เคฐเคฎเคฃ เค•िเคฏा เคคเคฌ เคจเคนीं เคธुเคจाเคˆ เคฆी เคตเคน เคฎเคงुเคฐ เค†เคตाเคœ। เค˜ुเค˜ूเคคी เคนी เค•्เคฏों เค…เคฌ เคคो เคตเคน เคœाเคจी-เคชเคนเคšाเคจी  เค—ौเคฐैเคฏा เคญी เค•เคฎ เคนी เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै। เคธเคฐ्เคตเคค्เคฐ เคตिเคฆ्เคฏเคฎाเคจ เค•ाเค—ा เคญी เค…เคฌ เค•เคฎ เคนी เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै। เคฏाเคฆ เค†เคคा เคนै เค•ाเคฒे เค•เคต्เคตा เคจाเคฎ เค•ा เคตเคน เคฌाเคฒ-เคค्เคฏोเคนाเคฐ เคœो เคฎเค•เคฐ-เคธंเค•्เคฐांเคคि เค•े เค ीเค• เค…เค—เคฒे เคฆिเคจ เคฎเคจाเคฏा เคœाเคคा เคฅा เคœเคฌ เคฌเคš्เคšे เค•ाเค—ा เค•ो เค†เคฎंเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคे เค—เคฒे เคฎें เคฎाเคฒा เคธे เคฒเคŸเค•ी เค–ाเคฆ्เคฏ เคธाเคฎเค—्เคฐी เค•ा เคช्เคฐเคฒोเคญเคจ เคฆेเคคे। เคฏเคน เคชเคฐเคฎ्เคชเคฐा เคœो เคธเคฆिเคฏों เคธे เคšเคฒी เค†เคฏी เคฅी เค…เคฌ เค‰เคธ เค…ंเคšเคฒ เคฎें เคญी เคตिเคฒुเคช्เคคเคช्เคฐाเคฏ เคนी เคนै।

เคตिเค•ाเคธ เค•े เคธाเคฅ เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เค–ोเคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं เคนเคฎ เค”เคฐ เคเค• เค…เคœीเคฌ เคŠเคนाเคชोเคน เคฎें เคนै เค‡ंเคธाเคจ เค•ि เค•ैเคธे เคตिเค•ाเคธ เค•े เคธाเคฅ เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค• เคœीเคตเคจ เค•ी เค…เคš्เค›ाเค‡เคฏों เค•ो เคญी เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒा เคœा เคธเค•े। เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เคคो เคนोเคจा เคนी เคนै เคชเคฐ เค‰เคธเค•ी เคฆเคถा เค”เคฐ เคฆिเคถा เคจिเคฐ्เคงाเคฐเคฃ เคฎें เคนเคฎाเคฐी เค•ोเคˆ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคญूเคฎिเค•ा เคนो เคธเค•เคคी เคนै เคฏเคน เคธเคตाเคฒ เคฎैं เค…เค•्เคธเคฐ เค–ुเคฆ เคธे เคชूเค›เคคा เคฐเคนเคคा เคนूँ। เคคเคฌ เคฎेเคฐे เคฎเคจ เค…เคญ्เคฏंเคคเคฐ เคฎें เคเค• เค˜ुเค˜ूเคคी เคฌोเคฒ เค‰เค เคคी เคนै เคงीเคฎी เค†เคตाเคœ เคฎें, เค”เคฐ เค•ुเค› เค•เคน เคœाเคคी เคนै,  เค•เคตि เคœเคฏเคถंเค•เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ [2] เค•ी เค‡เคจ เคชंเค•्เคคिเคฏों เค•ी เคคเคฐเคน เคœเคนाँ เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฆूเคธเคฐा เคนै।  เค•เคตिเคคा เคฎें เคฏเคนी เคตिเคถेเคทเคคा เคนोเคคी เคนै เค•ि เคถเคฌ्เคฆ เคฌเคนुเค…เคฐ्เคฅी เคนो เคธเค•เคคे เคนैं เค”เคฐ เค•िเคธी เคตिเคถेเคท เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เค•เคนी เค—เคˆ เคฌाเคค เค…เคจ्เคฏเคค्เคฐ เคญी เคธाเคฐ्เคฅเค• เคœाเคจ เคชเฅœเคคी เคนै।
เค‡เคคเคจा เคจ เคšเคฎเคค्เค•ृเคค เคนो เคฌाเคฒे*
เค…เคชเคจे เคฎเคจ เค•ा เค‰เคชเค•ाเคฐ เค•เคฐो
เคฎैं เคเค• เคชเค•เฅœ เคนूँ เคœो เค•เคนเคคी
เค เคนเคฐो เค•ुเค› เคธोเคš เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐो।
(เคฌाเคฒे เค•े เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคฎाเคจเคต)

เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เคนो เคฐเคนा เคนै เค–ूเคฌ เคนो เคฐเคนा เคนै เคฒेเค– เคฒिเค–े เคœाเคคे เคนैं เค—ोเคท्เค िเคฏाँ เค†เคฏोเคœिเคค เคนोเคคी เคนैं, เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เค”เคฐ เค…ंเคคเคฐ्เคฐाเคท्เคŸ्เคฐीเคฏ เคธเคฎ्เคฎेเคฒเคจों เค•ी เคญเคฐเคฎाเคฐ เคนै เคนเคฐ เคœเค—เคน, เคชเคฐ เคœเคฎीเคจी เคนเค•ीเค•เคค เคฎें เค•ोเคˆ เค–ाเคธ เคซเคฐ्เค• เคจเคนीं เคฆीเค– เคฐเคนा। เคฌाเคค เค†เค–िเคฐ เคนै เค•्เคฏा? เคฎैंเคจे เคซिเคฐ เค…ंเคฆเคฐ เค•ा เคฐुเค– เค•िเคฏा เค”เคฐ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เค•ि เค•ुเค› เค—เคนเคจ เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐ เคฌाเคค เค•ी เคคเคน เคคเค• เคชเคนुเคš เคธเค•ूं। เคฎुเคे เคฒเค—ा เคฎेเคฐी เคฌाเคคों เค•ा เค†ंเคถिเค• เค‰เคค्เคคเคฐ เคŠเคชเคฐ เค•เคนी เค—เคˆ เคฌाเคคों เคฎें เคนी เค›िเคชा เคนै เค–ोเคœเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เคคो เค•เคฐो। เคธोเคšा เค˜ुเค˜ूเคคी เคธे เคนी เคชूเค›ूँ, เคชเคฐ เคตเคน เคฌेเคšाเคฐी เค•्เคฏा เคฌเคคा เคชाเคฏेเค—ी เคœो เคธ्เคตเคฏं เค…เคชเคจे เค…เคธ्เคคिเคค्เคตเคœเคจिเคค เคธंเค•เคŸ เคธे เคœूเค เคฐเคนी เคนै। เคตเคนी เค•्เคฏा เค…เคจ्เคฏ เคชเค•्เคทी เคญी เคฌेเคนाเคฒ เคนैं เค”เคฆ्เคฏोเค—ीเค•เคฐเคฃ เคœเคจिเคค เคตिเค•ाเคธ เค•े เค‡เคธ เค•ाเคฒ เคฎें। เค‡เคจเคฎें เคšीเคฒ เค”เคฐ เค—िเคฆ्เคง เคœैเคธे เคธเคฌเคฒ เคชเค•्เคทी เคญी เคนैं เคœो เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เค•ी เคตเคœเคน เคธे เคตिเคฒुเคช्เคค เคนोเคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं।

เคฒोเคฐिเคฏों เค•ा เคœिเค•्เคฐ เคนुเค† เคฅा เคชเคนเคฒे เค•ी เคชंเค•्เคคिเคฏों เคฎें เคœिเคจเคฎें เคฆो เคชเคฒเคจों เค•ा เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เค—เคฏा- เคšंเคฆเคจ เค•ा เคชเคฒเคจा เค”เคฐ เค˜ुเคŸเคจों เค•ा। เคšंเคฆเคจ เค•ा เคชเคฒเคจा เคนเคฐ เคเค• เค•ो เคจเคธीเคฌ เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคा เคœเคฌเค•ि เคฆूเคธเคฐा เคนเคฐ เคเค• เค•ो เคจเคธीเคฌ เคนोเคคा เค†เคฏा เคนै เคธเคฆिเคฏों เคธे; เคฎुเคे เคฒเค—ा เค•ि เค˜ुเค˜ूเคคी เคตाเคฒी เคฒोเคฐी เค”เคฐ เค‰เคธเค•ा เค•्เคฐिเคฏाเคจ्เคตเคฏเคจ เค•िเคธी เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เค•ी เคฆเคฐเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคฐเค–เคคा, เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจเคคा เค•ी เคญी เคจเคนीं। เค•िเคธी เค•ो เค•เคนीं เคญी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคนै เคนोเคคा เคฐเคนा เคนै เค”เคฐ เค…เค—เคฐ เคšाเคนें เคคो เคญเคตिเคท्เคฏ เคฎें เคญी เคนो เคธเค•เคคा เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฎें เค†เคค्เคฎीเคฏ เค•ा เคœो เคธ्เคชเคฐ्เคถ เคธुเค– เคนै เคตเคน เคญी เคฌोเคจเคธ เค•ी เคคเคฐเคน เคฎिเคฒเคคा เคฐเคนเคคा เคนै। เค†เคงुเคจिเค•ीเค•เคฐเคฃ เค•े เคธाเคฅ เคนเคฎाเคฐी  เคธोเคš เคญी เคฌเคฆเคฒी เคนै เคœเคฌ เคนเคฎ เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เค‰เคชเคฏोเค—ी เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคฌाเคคों เค•ो เคชुเคฐाเคจा เค•เคนเค•เคฐ เค›ोเฅœ เคฆेเคคे เคนैं। เคธोเคšเคคा เคนूँ เค•्เคฏा เค‡เคธी เคธंเคฆเคฐ्เคญ เค•ो เคœीเคตเคจ เค•े เค…เคจ्เคฏ เคฎเคธเคฒों เคชเคฐ เคฒाเค—ू เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा? เค•्เคฏा เคตिเค•ाเคธ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•ेเคตเคฒ เคฎाเคจเคต เค•े เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เคนी เคฒिเคฏा เคœाเคจा เคšाเคนिเคฏे? เค•्เคฏा เคฎाเคค्เคฐ เคจเคฏा เคฏा เค†เคงुเคจिเค• เคนोเคจा เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคถเคฐ्เคค เคนै? เค•्เคฏा เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคธเคนी เค…เคฐ्เคฅ เคนเคฎ เคธเคฎเค เคฐเคนे เคนैं? เคธเคตाเคฒों เค•े เคนुเคœूเคฎ เคนैं เค”เคฐ เค‰เคค्เคคเคฐ เคจเคฆाเคฐเคฆ।

เคงเคฐเคคी เคชเคฐ เคœीเคตเคจ เค•ा เคตिเค•ाเคธ เคนुเค† เคœिเคธเคฎें เคตเคจเคธ्เคชเคคिเคฏाँ เค”เคฐ เค•เคฐोเฅœों เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคœीเคต เคตिเค•เคธिเคค เคนुเค। เคฏเคน เคœैเคตिเค•-เคตिเค•ाเคธ-เค•เคฅा เค•ा เคธाเคฐ เคนै। เค…เคฌ เคฌाเคค เค†เคคी เคนै เคฎाเคจเคต-เคœीเคต เค•े เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคตिเค•ाเคธ เค•ी। เคฎाเคจเคต เค•ी เคตिเค•ाเคธ-เค—ाเคฅा เค†เคœ เคœिเคธ เคฎोเฅœ เคชเคฐ เคนै เคตเคน เคงเคฐเคคी เคชเคฐ เคฎाเคจเคต เค•े เคเค•ाเคงिเค•ाเคฐ เค”เคฐ เค‰เคธเค•ी เค‰เคชเคญोเค—ी เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค—ाเคฅा เคฎाเคค्เคฐ เคฌเคจเคคी เคœा เคฐเคนी เคนै। เค•्เคฏा เคเคธा เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคा เค•ि เคงเคฐเคคी เคเคตं เค‰เคธเค•े เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•े เคธाเคฅ เคธंเคคुเคฒเคจ เคฌเคจाเคฏे เคฐเค–เคคे เคนुเค เค†เค—े เค•ी เคฏाเคค्เคฐा เคคเคฏ เค•ी เคœाเคฏ? เคธเคฌ เคนो เคธเค•เคคा เคนै เคชเคฐ เค•เคฐेเค—ा เค•ौเคจ? เคฌिเคฒ्เคฒी เค•े เค—เคฒे เคฎें เค˜ंเคŸी เคฌांเคงेเค—ा เค•ौเคจ?

เคฎेเคฐे เคฎเคจ เค•ी เค˜ुเค˜ूเคคी เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เคช्เคฐเคคीเค•ों เคฎें เค‡เคธी เค“เคฐ เค‡เคถाเคฐा เค•เคฐเคคी เคฐเคนी เคนै: เคช्เคฐौเคฆ्เคฏोเค—िเค•ी เคœเคฐूเคฐी เคนै เคœिเคคเคจी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนो, เคชเคฐ เค‡เคคเคจा เคจ เคšเคฎเคค्เค•ृเคค เคนोเคตें เค‰เคธเคธे เค•ि เคตเคน เคเค• เคจเคถा เคฌเคจเค•เคฐ เคฐเคน เคœाเคฏ। เคฎเคจ เค•ा เค‰เคชเค•ाเคฐ เคเคตं เค‰เคชเคšाเคฐ เคฆोเคจों เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เค…เคงिเค• เคนै เค•्เคฏोंเค•ि เคตเคนी เคธเคฎเคธ्เคฏा เค•े เคฎूเคฒ เคฎें เคนै। เคฎเคนाเคค्เคฎा เค—ांเคงी เค•ा เค•เคฅเคจ, เค•ि เคช्เคฐเค•ृเคคि เคฎें เคนเคฎाเคฐी เคœเคฐूเคฐเคค เค•े เคฒिเคฏे เคชเคฐ्เคฏाเคช्เคค เคนै เคชเคฐ เคนเคฎाเคฐी เคฒाเคฒเคธा เค•े เคฒिเคฏे เคจเคนीं, เคเค• เค‡เคถाเคฐा เคนै เคฆिเคจोंเคฆिเคจ เคฌเคข เคฐเคนी เค‰เคชเคญोเค•्เคคा-เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•ी เคคเคฐเคซ, เค”เคฐ เคœाเคจे-เค…เคจเคœाเคจे เคฌเฅเคคी เคœाเคคी เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃीเคฏ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ी। เคเคธा เคจเคนीं เค•ि เคนเคฎ เคฌेเค–เคฌเคฐ เคนैं เค‡เคจ เคธเคฌ เคฌाเคคों เคธे। เค‡เคจ เคฌाเคคों เคชเคฐ เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เคนोเคคा เคœाเคคा เคนै เค”เคฐ เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ा เคธंเคคुเคฒเคจ เคฌिเค—เฅœเคคा เคœाเคคा เคนै। เคตเคน เคชเคฐिเคตेเคถ, เคตเคน เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคœो เคฎेเคฐे เคฌाเคฒ्เคฏเค•ाเคฒ เคคเค• เคชเคฐ्เคตเคคीเคฏ เค…ंเคšเคฒ เคฎें เคฆीเค–เคคा เคฅा เค†เคœ เคตเคนाँ เคญी เค•्เคทเคคिเค—्เคฐเคธ्เคค เคฒเค—เคคा เคนै เค”เคฐ เคนो เคญी เค•्เคฏों เคจ; เคฌเฅเคคी เค†เคฌाเคฆी, เคฌเฅเคคी เคœเคฐूเคฐเคคें, เคฌเฅเคคी เคช्เคฐเคคिเคฏोเค—िเคคा, เคฌเฅเคคा เคคเคจाเคต เค”เคฐ เค‡เคจ เคธเคฌเคธे เค‰เคค्เคชเคจ्เคจ เคฎเคจोเคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฆเคฌाเคต। เค†เคœ เค•े เคตिเคถ्เคตเคต्เคฏाเคชी เคธंเค•्เคฐเคฎเคฃ เค•ो เคนी เคฒेเคฒें, เค•िเคคเคจा เค•ुเค› เคฌเคฆเคฒ เค—เคฏा เคนै เค•ुเค› เคนी เคฎเคนीเคจों เค•े เค…ंเคคเคฐाเคฒ เคฎें। เค‡เคธ เคธंเค•्เคฐเคฎเคฃ-เค•ाเคฒ เคฎें เคคो เคฐिเคถ्เคคे เคญी เคฌเคฆเคฒเคคे เคฆिเค–ाเคˆ เคฆिเคฏे। เคนเคฐ เค•ोเคˆ เคนเคฐ เค•िเคธी เค•े เคฒिเคฏे เค–เคคเคฐा เคนै เคœिเคธเคธे เคฌเคšเคคे เคฐเคนเคจा เคนै เคฌเคธ เคœिंเคฆा เคฐเคนเคจा เคœเคฐूเคฐी เคนै เค•िเคธी เคญी เค•ीเคฎเคค เคชเคฐ। เคถाเคฏเคฆ เคฏเคน เคญी เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค•-เคตिเค•ाเคธ-เคฏाเคค्เคฐा เค•ा เคเค• เคชเฅœाเคต เคนै।

เคฒेเค•िเคจ เคตเคน เคœो เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคนै เคธाเคฎเคจे เคฌिเคจเคธเคฐ เคฎें เค–เฅœा เคฎैं เคฆेเค– เคฐเคนा เคตैเคธा เคนी เคฆिเค–เคคा เคนै เคœैเคธा เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคฆिเค–ा เค•เคฐเคคा เคฅा। เค‡เคธ เคงเคฐा เค•े เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ी เคฐเค•्เคทा เคฎें เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै เค‡เคธเค•ी เคญूเคฎिเค•ा। เค‡เคธीเค•े เคนिเคฎเคจเคฆों เคธे เคธिंเคšिเคค เคฏे เคจเคฆिเคฏाँ เคนเคฎाเคฐे เคœीเคตเคจ เคเคตं เคธंเคธ्เค•ृเคคि เค•े เคฎूเคฒ เค•ो เคธिंเคšिเคค เค•เคฐเคคी เคฐเคนी เคนैं เคนเคœाเคฐों เคธाเคฒों เคธे। เค•เคตि เคช्เคฐเคธाเคฆ เค•े เคนी เคถเคฌ्เคฆों เคฎें:
เค…เคฎ्เคฌเคฐ-เคšुเคฎ्เคฌी เคนिเคฎ-เคถ्เคฐंเค—ों เคธे
เค•เคฒเคฐเคต-เค•ोเคฒाเคนเคฒ เคธाเคฅ เคฒिเคฏे
เคตिเคฆ्เคฏुเคค เค•ी เคช्เคฐाเคฃเคฎเคฏी เคงाเคฐा
เคฌเคนเคคी เคœिเคจเคฎें เค‰เคจ्เคฎाเคฆ เคฒिเคฏे।

เคตเคน เคช्เคฐाเคฃเคฎเคฏी เคงाเคฐा เค…เคฌ เค•्เคทीเคฃ เคนो เคšुเค•ी। เค†เคœ เค•ोเคธी เค•े เค•िเคจाเคฐे เค–เฅœा เคฆेเค– เคฐเคนा เคฅा เค•ि เค•िเคธ เคคเคฐเคน เค•्เคทीเคฃ เคนो เค—เคˆ เคนै। เคฏเคน เคจเคฆी เคคो เคตैเคธे เคญी เคนिเคฎเคจเคฆों เคธे เคธिंเคšिเคค เคจเคนीं เคชเคฐ เคœो เคนिเคฎเคจเคฆों เคธे เค…เคตเคคเคฐिเคค เคนैं เคตे เคญी เคฌेเคนाเคฒ เคนैं। เคนिเคฎเคฐेเค–ाเคँ เคธिเค•ुเฅœเคคी เคœाเคคी เคนैं เคตैเคถ्เคตिเค• เคคाเคชเคตृเคฆ्เคงि เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคœो เค‡ंเคธाเคจ เค•ी เค•เคฐเคคूเคคों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคซเคฒ เคนै। เคฌाเคค เคธिเคฐ्เคซ เค…เคจिเคฏंเคค्เคฐिเคค เคตिเค•ाเคธ เค•ी เคนी เคจเคนीं, เคฌाเคค เค‡เคธเค•े เค†เค—े เค•ी เคญी เคนै। เคฌाเคค เคฆเคฐเค…เคธเคฒ เคฎाเคจเคต เค•ी เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं, เค•ुंเค ाเค“ं, เคตिเค•ृเคคिเคฏों เค”เคฐ เคฒाเคฒเคธाเค“ं เค•ी เคนै เคœिเคธे เคนเคฎ เคฎเคนाเคญाเคฐเคค เค•े เคนเคฐ เคชाเคค्เคฐ เคฎें เคฆेเค–เคคे เค†เคฏे เคนैं เค”เคฐ เคœिเคธเค•े เค…ंเคถ เคนเคฎเคฎें เคธे เคนเคฐ เคเค• เคฎें เค‰เคชเคธ्เคฅिเคค เคนैं เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคฐूเคชों, เค…เคจुเคชाเคคों เคเคตं เคชเคฐिเคฎाเคฃों เคฎें।

เค†เคœ เคฌिเคจเคธเคฐ เคธे เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•เคฐเคคे เคธोเคš เคฐเคนा เคนूँ เค†เคœ เคญी เค‰เคคเคจा เคนी เคธुंเคฆเคฐ, เค†เค•เคฐ्เคทเค• เค”เคฐ เคญเคต्เคฏ เคฒเค—เคคा เคนै เคชเคฐ เคธुเคฒเค— เคฐเคนा เคนै เค…ंเคฆเคฐ เคนी เค…ंเคฆเคฐ। เคชเฅœोเคธी เคฆेเคถ เค•ी เคฌเฅเคคी เคฎเคนเคค्เคตाเค•ांเค•्เคทा เค”เคฐ เคตिเคธ्เคคाเคฐเคตाเคฆी เคจीเคคि เคจे เคคिเคฌ्เคฌเคค เคคเค• เค•ी เคตिเคœเคฏ เคธे เค‰เคธे เคธंเคคुเคท्เคŸ เคจเคนीं เค•िเคฏा เค…เคฌ เคตเคน เคธाเคฐे เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•ो เคฐเคฃเคญूเคฎि เคฎे เคคเคฌ्เคฆीเคฒ เค•เคฐเคจे เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธ เคฎें เคนै। เคฌाเคค เคธिเคฐ्เคซ เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค• เคฐเคฃเคญूเคฎि เค•ी เคนो เคคเคฌ เคญी เคตเคน เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเคฏे เคธ्เคตीเค•ाเคฐ्เคฏ เคฎाเคจी เคœा เคธเค•เคคी เคนै เคชเคฐ เคœो เค†เคœ เค‰เคธ เคฆेเคถ เค•ी เคจीเคคि เคนै เคตเคน เคฎाเค‰ंเคŸ เคเคตเคฐेเคธ्เคŸ เคคเค• เค…เคชเคจी เคฎाเค‡เค•्เคฐोเคตेเคต เคŸाเคตเคฐ เคฒเค—ा เคฐเคนा, เคธเคกเค•ें เคฌเคจा เคฐเคนा เคจเคฆिเคฏों เค•ा เคฐुเค– เคฎोเคกเคจे เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै। เคฏाเคจि เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคœैเคธी เคตिเคฐाเคŸ เค—िเคฐि-เคถ्เคฐंเค–เคฒा เค•ा เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค–เคคเคฐे เคฎें เคนै เค”เคฐ  เคœिเคธเค•ा เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เค…เคธเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคนी เคนोเคจा เคนै। เคšीเคจ เค•ी เคจीเคคिเค—เคค เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เคธे เคญी เคœ्เคฏाเคฆा เคนाเคจिเค•เคฐ เคนै เคฎाเคจเคต-เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคฏा เค‡ंเคธाเคจी เคซिเคคเคฐเคค, เคœो เค‡เคจ เคธเคฌเค•े เคฒिเคฏे เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคนै। เค†เคœ เคนเคฐ เคšीเคœ เค•े เคฌाเคœाเคฐीเค•เคฐเคฃ เค”เคฐ เคต्เคฏเคตเคธाเคฏीเค•เคฐเคฃ เค•ी เคช्เคฐเคตृเคค्เคคि เคธाเคซ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै। เคนเคฎเคฎें เคธे เคฌเคนुเคคों เคจे เค•ुเค› เคธเคฎเคฏ เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคตเคน เคซोเคŸो เคœเคฐूเคฐ เคฆेเค–ा เคนोเค—ा เคœिเคธเคฎें เคฎाเค‰ंเคŸ เคเคตเคฐेเคธ्เคŸ เคชเคฐ เคœाเคจे เคตाเคฒों เค•ी เคฒเคฎ्เคฌी เคฒाเค‡เคจ เคฒเค—ी เคฅी เค•्เคฏोंเค•ि เคถिเค–เคฐ เคชเคฐ เคเค• เคฌाเคฐ เคฎें เค•ुเค› เคฒोเค— เคนी เคœा เคธเค•เคคे เคฅे เค”เคฐ เคถिเค–เคฐ เคธे เค•ुเค› เคจीเคšे เคฆเคฐ्เคœเคจों เคฒोเค— เค…เคชเคจी เคฌाเคฐी เค•े เค‡ंเคคเคœाเคฐ เคฎें เค–เฅœे เคฅे। เคฏเคน เคญी เคเค• เคฌिเคœเคจेเคธ เคธा เคฌเคจ เค—เคฏा เคนै เคœिเคธเคฎें เค•ुเค› เคช्เคฐเคถिเค•्เคทिเคค เคชเคฐ्เคตเคคाเคฐोเคนी เค†เคฐ्เคฅिเค• เคฐूเคช เคธे เคธเคฎ्เคชเคจ्เคจ เค‰เคค्เคธाเคนी เคฏुเคตाเค“ं เค•ो เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคช्เคฐเคถिเค•्เคทเคฃ เค•े เคฌाเคฆ เคเคธे เค…เคญिเคฏाเคจों เคชเคฐ เคฒे เคœाเคคे เคนैं। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•े เค…เคญिเคฏाเคจ เค†เคจे เคตाเคฒे เคธเคฎเคฏ เคฎें เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•े เคฒिเคฏे เคนाเคจिเค•ाเคฐเค• เค—เคคिเคตिเคงिเคฏों เคฎें เค…เค—्เคฐเคฃी เคนो เคธเค•เคคे เคนैं।

เค˜ूเค˜ूเคคी เคซिเคฐ เคฌोเคฒ เค‰เค ी- เค เคนเคฐो, เค•ुเค› เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐो।

เคนเคฎें เคชเค—-เคชเค— เคชเคฐ เคธाเคฅ เคฆेเคคी เคนเคฎाเคฐे เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เค†เคตाเคœ เคนी เค˜ुเค˜ूเคคी เคนै เค•เคญी เคตเคน เคšिเฅœिเคฏा เคฐूเคช เคฎें เคธाเคฎเคจे เค†เคคी เคนै เค•เคญी เคเค• เคธเคนเคฏोเค—ी เค•े เคฐूเคช เคฎें เคœिเคธเคธे เคจเคต-เคตिเคตाเคนिเคคा เคฎाเคฏเค•े เค•ी เคฏाเคฆ เค•ा เคฆुเค– เคฌांเคŸ เคฆिเคฒ เคนเคฒเค•ा เค•เคฐ เคฒेเคคी เคนै เคฏा เคฌเคš्เคšे เค˜ुเคŸเคจों เค•ा เคूเคฒा เคूเคฒเคคे เคฆूเคง-เคญाเคคी เค•ा เคธ्เคตाเคฆ เคฒेเคคे เคนैं เคชเคฐ เคฎेเคฐे เคœैเคธे เคฌเคนुเคคों เค•े เคฒिเคฏे เคตो เค‡เคธเค•े เคญी เค†เค—े เคนै เคเค• เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เค†เคตाเคœ เคœिเคธเค•ी เค‰เฅœाเคจ เคนเคฎाเคฐे เคตिเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคตाเคน เค•े เคธाเคฅ เคšเคฒเคคी เคนै। เคตเคน เคตिเคšाเคฐ-เคช्เคฐเคตाเคน เค•ो เค—เคคि เคฆेเคคी เคนै เค”เคฐ เคฆिเคถा เคญी, เคœिเคธเคฎें เค†เคงुเคจिเค• เคเคตं เคชाเคฐเคฎ्เคชเคฐिเค• เค…เคจुเคญूเคคिเคฏों เค•ो เคเค• เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เคฌเฅ เคธเค•ें। ‘เค เคนเคฐो, เค•ुเค› เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เค•เคฐो’, เคตिเค•ाเคธ เคเคตं เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•े เคธंเคคुเคฒเคจ เค•ो เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคจे เค•ी เคฌाเคค เค•เคฐो। เคฏเคนी เคเค• เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคจे เค•ी เคฌाเคค เคตเคน เค•เคนเคคी เคนै।

เค—ौเคฐ เค•เคฐें เคคो เคฒเค—เคคा เคนै เคนเคฎाเคฐी เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค• เคตिเค•ाเคธ เค•เคฅा เค‡เคธी เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เค•ी เค•เคฅा เคนै เค‰เคธเค•ा เคนी เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท เคนै। เค”เคฐ เคตเคน เคœो เค‡เค•ाเคˆ เคนเคฎें เคธोเคš-เคตिเคšाเคฐ เคฎें เคธเคนाเคฏเคคा เค•เคฐเคคी เคนै เค‡ंเคธाเคจ เค•ा เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• – เคตเคน เค•ुเคฆเคฐเคค เค•ा เค•เคฎाเคฒ เคนै เคฏा เค‰เคธเค•ी เคญूเคฒ- เคฏเคน เคฎैं เค…เคญी เคคเค• เคคเคฏ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•ा। เคฒेเค•िเคจ เคœो เค”เคฐ เคœैเคธा เคญी เคนो เคตเคน เคฎूเคฒ เคฎें เคนै เคธाเคฐे เคธांเคธ्เค•ृเคคिเค•-เคตिเค•ाเคธ เค•े। เค‡เคธ เค‡เค•ाเคˆ เค•ी เคฌเคจाเคตเคŸ เคฒाเคœเคตाเคฌ เคนै เค”เคฐ เคฏเคนी เคตเคœเคน เคฐเคนी เคนै เค•ि เค‡ंเคธाเคจ เค•ुเคฆเคฐเคค เค•े เคฐเคนเคธ्เคฏों เค•ो เคธเคฎเคเคจे เคฎें เค‡เคธ เค•เคฆเคฐ เคธเคซเคฒ เคนो เคธเค•ा। เคฒेเค•िเคจ เคฏे เคชिเคŸाเคฐा เค‡ंเคธाเคจ เค•ो เค…เคชเคจी เคœเค•เฅœ เคฎें เคฒेเคจे เค•ी เค•्เคทเคฎเคคा เคฐเค–เคคा เคนै เค‰เคฒเคाเคฏे เคฐเค–เคคा เคนैं। เคคเคญी เคคो เคฎเคนाเคญाเคฐเคค เค•ा เคฏुเคฆ्เคง เคนुเคตा, เคตिเคถ्เคต-เคฏुเคฆ्เคง เค”เคฐ เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•ी เคฎाเคจเคต-เคจिเคฐ्เคฎिเคค เคค्เคฐाเคธเคฆिเคฏाँ। เคฎाเคจเคต เค•े เคฎเคธ्เคคिเคท्เค•  เค•ी เคฌौเคฆ्เคงिเค• เค•्เคทเคฎเคคा เคจिเคฐ्เคตिเคตाเคฆ เคนै เคชเคฐ เคฎเคจोเคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคตเคน เค…เคญी เค…เคถเค•्เคค เคเคตं เค…เคชเคฐिเคชเค•्เคต เคนै। 

เคนเคฎเคฎें เคธे เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒोเค— เคšाเคนเคคे เคนैं เค•ि เคšीเคœें เคฌเคฆเคฒें เค”เคฐ เคธเคนी เคฆिเคถा เคฎें เคฌเคฆเคฒें เคชเคฐ เคœเคฎीเคจी เคนเค•ीเค•เคค เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคจเคนीं เค†เคคा। เคนเคฎाเคฐी เคนाเคฒเคค เค‰เคธ เคจเคถेเฅœिเคฏे เค•ी เคคเคฐเคน เคนै เคœो เคจเคถे เค•ा เค‡เคธ เค•เคฆเคฐ เค†เคฆी เคนो เคšुเค•ा เคนै เค•ि เคšाเคนเคคे เคญी เค‰เคธे เค›ोเฅœ เคจเคนीं เคธเค•เคคा। เคนเคฎ เคญी เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เคเค• เค…เคธเคนเคœ, เคฆिเค–ाเคตे เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เคœीเคจे เค•े เค†เคฆी เคนोเคคे เคœा เคฐเคนे เคนैं เค”เคฐ เคฏเคน เคฒเค—เคญเค— เคญूเคฒ เคšुเค•े เคนैं เค•ि เคธ्เคตเคธ्เคฅ, เคธเคนเคœ เคต เคคเคจाเคตเคฐเคนिเคค เคชเคฐिเคตेเคถ เค•ैเคธा เคนोเคคा เคนै। เคฌाเคค เค•ेเคตเคฒ เคฌाเคนเคฐी เคญौเคคिเค• เคชเคฐिเคตेเคถ เค•ी เคนी เคจเคนीं เค…เคชिเคคु เคฎเคจ เค•े เคชเคฐिเคตेเคถ เค•ी เคญी เคนै เคนเคฎ เคจ เค•ेเคตเคฒ เคตाเคฏुเคฎंเคกเคฒ เคธे เค˜िเคฐे เคนैं เคนเคฎाเคฐे เคšाเคฐों เค“เคฐ เคเค• เคธूเคšเคจा-เคฎंเคกเคฒ เคญी เค˜ेเคฐे เคนै เค”เคฐ เคนเคฐ เคเค• เคฎเคจ เคฆूเคธเคฐे เคธैเค•เฅœों เคตैเคธे เคนी เคฎเคจों เค•े เคชเคฐिเคตेเคถ เคฎें เค†เคฌเคฆ्เคง เคนै। เคฏเคน เคฆूเคธเคฐा เคชเคฐिเคตेเคถ เคญी เคช्เคฐเคฆूเคทिเคค เคนोเคจे เค•े เค•เค—ाเคฐ เคชเคฐ เคนै। เค•ुเค› เคฒोเค—ों เค•ा เคฎाเคจเคจा เคนै เค•ि เคฏเคน เคฒเค—เคญเค— เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคช्เคฐเคฆूเคทिเคค เคนो เคšुเค•ा เคนै เคนเคฎ เคœिเคธ เคธूเคšเคจा-เคฎंเคกเคฒ เคฎे เคจिเคตाเคธ เค•เคฐเคคे เคนैं เคตเคน เคเค• เคญाเคจुเคฎเคคी เค•ा เคชिเคŸाเคฐा เคนै เคœो เค…ंเค—्เคฐेเคœी เคฎें เคช्เคฐเคฏुเค•्เคค เคชैंเคกोเคฐा เค•ा เคชिเคŸाเคฐा (Pandora’s Box) เค•ी เคนी เคคเคฐเคน เคธเคฎเคा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค—्เคฐीเค• เคชौเคฐाเคฃिเค• เค•เคฅा เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชैंเคกोเคฐा เค•ो เคเค• เคธंเคฆूเค• เค‰เคชเคนाเคฐ เคฎें เคฎिเคฒा, เคœिเคธเคฎें เคคाเคฒा เคฒเค—ा เคฅा เค”เคฐ เคเค• เคšाเคญी เคญी เคฅी। เคธाเคฅ เคนी เคฏเคน เคนिเคฆाเคฏเคค เคญी เค•ि เค‡เคธे เค–ोเคฒเคจा เคจเคนीं। เคเค• เคฌाเคฐ เคชैंเคกोเคฐा เค…เคชเคจी เค‰เคค्เคธुเค•เคคा เค•ो เคจ เคฐोเค• เคธเค•ी เค”เคฐ เค‰เคธเคจे เคšाเคญी เคฒเค—ा เค•เคฐ เคธंเคฆूเค• เค–ोเคฒ เคฆिเคฏा। เค‰เคธเค•ा เค–ुเคฒเคจा เคฅा เค•ि เคธเคฌ เคคเคฐเคน เค•ी เคฌु्เคฐी เค”เคฐ เค…เคตांเค›िเคค เคšीเคœें- เคฆ्เคตेเคท, เคจเคซเคฐเคค, เคฒाเคฒเคš, เค•्เคฐोเคง เค†เคฆि- เคธเคญी เคจिเค•เคฒ เคฌाเคนเคฐ เค† เค—เคฏे। เคชैंเคกोเคฐा เค•े เคชिเคŸाเคฐे เคœैเคธा เคนी เคนै เคนเคฎाเคฐा เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• [3, 4] เค”เคฐ เค‰เคธเค•ा เค•्เคฐिเคฏा-เค•เคฒाเคช เคฏाเคจि เคฎเคจ, เคฒेเค•िเคจ เคเค• เคซเคฐ्เค• เคœเคฐूเคฐ เคนै; เคฎเคธ्เคคिเคท्เค• เค•े เคชिเคŸाเคฐे เคธे เคธिเคฐ्เคซ เคฌुเคฐी เคšीเคœें เคนी เคฌाเคนเคฐ เคจเคนीं เค†เคคी เค•เคญी-เค•เคญाเคฐ เค…เคš्เค›ी เคšीเคœें เคญी เคจเคœเคฐ เค† เคœाเคคी เคนैं। เค‡เคธी เคชिเคŸाเคฐे เค•ा เค‰เคชเค•ाเคฐ เคต เค‰เคชเคšाเคฐ เคœเคฐूเคฐी เคนै เคคाเค•ि เคฌाเคนเคฐ เค†เคจे เคตाเคฒी เค…เคš्เค›ी เคฌाเคคों เค•ा เคช्เคฐเคคिเคถเคค เคฌเฅाเคฏा เคœा เคธเค•े।

เค˜ुเค˜ूเคคी เคซिเคฐ เค•ुเค› เค•เคน เคฐเคนी เคนै เคœเคฐा เคธुเคจूँ: 
เคธंเค•्เคฐเคฎเคฃ-เค•ाเคฒ เคฎें เคœो เคนो เคฐเคนा เคนै เคถाเคฏเคฆ เค‰เคธ เค“เคฐ เค‡เคถाเคฐा เคนै เค‡เคธ เคฌाเคฐ। เค‡เคคिเคนाเคธ เคฎें เคชเคนเคฒे เคญी เคฎเคนाเคฎाเคฐिเคฏों เคจे เคฆเคธ्เคคเค• เคฆी เค”เคฐ เคคเคฌाเคนी เคฎเคšाเคˆ เคชเคฐ เค‡เคธ เคฌाเคฐ เคฎाเคฎเคฒा เค•ुเค› เค‰เคฒเคा เคธा เคฒเค—เคคा เคนै เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคฆौเคฐ เคฎें เค•िเคธी เค…เคชเคจे เค•ा เคธ्เคชเคฐ्เคถ เคœो เคธเคนाเคฐा เคฆेเคคा เคนै เคตเคน เคฎเคจोเคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคธ्เคคเคฐ เคชเคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा-เค•เคตเคš เคนुเค† เค•เคฐเคคा เคนै। เค†เคœ เคตเคน เคตिเคฒुเคช्เคค เคธा เคนो เคšเคฒा เคนै เค–ाเคธเค•เคฐ เค‡เคธ เคธंเค•्เคฐเคฎเคฃ (5) เค•े เคฎाเคฎเคฒे เคฎें। เค•เคฒ เคœเคฌ เคนाเคฒाเคค เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคนो เคœाเคฏें เคคเคฌ เค•्เคฏा เคตैเคธा เคนी เคธुเคฐเค•्เคทा-เค•เคตเคš เคซिเคฐ เคนाเคธिเคฒ เคนो เคธเค•ेเค—ा เคฏा เคจเคนीं เค•ुเค› เค•เคนเคจा เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคนै।

เคนเคฎเคจे เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•े เคธुเคฒเค—เคจे เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃीเคฏ เคธंเคคुเคฒเคจ เค•ा เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เคฅा। เคชเคฐ เคตเคน เคถांเคคि เค•ा เค†เคญाเคธ เคฆेเคคा เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค–ुเคฆ เค•िเคคเคจा เค…เคถांเคค เค”เคฐ เค…เคงीเคฐ เคนै เค‡เคธ เค“เคฐ เค˜ुเค˜ूเคคी เคจे เค‡เคถाเคฐा เค•िเคฏा। เคฎुเคे เคฏाเคฆ เค† เค—เคฏा เคชूเคฐा เคตाเค•เคฏा เค•ि เค•ैเคธे เคงเคฐเคคी เค•ी เคŸैเค•्เคŸोเคจिเค• เคช्เคฒेเคŸों เคฎें เคนเคฒเคšเคฒ เคนोเคคी เคฐเคนเคคी เคนै เค”เคฐ เคตे เคธ्เคฅिเคฐ เคจ เคนोเค•เคฐ เค—เคคिเคถीเคฒ เคนैं। เคญाเคฐเคคीเคฏ เคญूเคญाเค— 50 เค•เคฐोเฅœ เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคเค• เค…เคฒเค— เคฎเคนाเคฆ्เคตीเคช เคฅा เค†เคœ เค•े เคเคถिเคฏा เคธे เค…เคฒเค—, เค”เคฐ เคถेเคท เคเคถिเคฏा เคเค• เค…เคฒเค— เคญूเค–ंเคก। เคชเคนเคฒा เคญूเค–ंเคก เค‰เคค्เคคเคฐ เค•ी เค“เคฐ เค—เคคिเคฎाเคจ เคฅा เค”เคฐ เคตเคน เคœा เคŸเค•เคฐाเคฏा เคคिเคฌ्เคฌเคค เค•े เคชाเคธ เคตाเคฒे เคนिเคธ्เคธे เคธे। เค‡เคธ เค…เคค्เคฏंเคค เคตिเคฐाเคŸ เคŸเค•्เค•เคฐ เค•ा เคธ्เคตाเคญाเคตिเค• เคจिเคท्เค•เคฐ्เคท เคฅा เคฎเคง्เคฏเคตเคฐ्เคคी เคญूเคญाเค— เค•ा เคŠเคชเคฐ เค‰เค เคจा เค”เคฐ เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค† เค—เคฏा เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เคฎें। เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•े เคŠँเคšे เคนिเคธ्เคธों เคฎें เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคœीเคตों เค•े เค…เคตเคถेเคท เค‡เคธเค•े เคช्เคฐเคฎाเคฃ เคนैं เค”เคฐ เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•े เคŠเคชเคฐ เค‰เค เคจे เค•ी เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เค†เคœ เคญी เคœाเคฐी เคนै। เคŸเค•्เค•เคฐ เคธे เคนोเคจे เคตाเคฒा เคตिเคง्เคตंเคธ เค”เคฐ เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคถ्เคฐंเค–เคฒा เค•ा เคœเคจ्เคฎ। เคฒเค—เคคा เคนै เคญเค—เคตाเคจ เคถिเคต เค•ा เคจเคŸเคฐाเคœ เคฐूเคช เคธृเคท्เคŸि เคเคตं เคตिเคจाเคถ เค•ी เคœिเคธ เคจिเคฐเคจ्เคคเคฐเคคा เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเคคा เคนै เคตเคน เคนเคฐ เค•เคนीं เคฆेเค–เคจे เค•ि เคฎिเคฒเคคा เคนै เคธाเคฎเคจे เค•े เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคฎें เคนो เคฏा เคนเคฎाเคฐे เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เคชเคฐเคคों เคฎें। 

เค†เคœ เคฒเค—เคคा เคนै เค˜ुเค˜ूเคคी เค•ी เค†เคตाเคœ เคฎें เคœो เคฎिเค ाเคธ เค”เคฐ เคฆเคฐ्เคฆ เคธाเคฅ เค›เคฒเค•เคคे เคนैं เคตे เค•เคนीं เคนिเคฎाเคฒเคฏ เค•ी เค‡เคธ เค—ाเคฅा เคธे เคœुเฅœ เคœाเคคे เคนैं। เคฆเคฐ्เคฆ เค‰เคธ เคŸเค•्เค•เคฐ เค•ा เคนै เคœो เคตिเคจाเคถ เค•ो เคšिเคค्เคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนै เค”เคฐ เคฎिเค ाเคธ  เค‰เคธ เคธृเคœเคจ เค•े เคฒिเคฏे เคœो เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคถ्เคฐंเค–เคฒा เค•े เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•े เคฒिเคฏे เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐ เคนै। เคฆोเคจों เค…ंเคคเคฐंเค— เคฐूเคช เคธे เคœुเฅœे เคนैं เคธृเคท्เคŸि-เคตिเคง्เคตंเคธ เค•ा เคฆ्เคตैเคค เคธเคฐ्เคตเคค्เคฐ เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคा เคนै। เคฎुเคे เคฏाเคฆ เค†เคคे เคนैं เคเคฒ्เคกो เคฒिเคฏोเคชोเคฒ्เคก [6] เค•े  เคถเคฌ्เคฆ:
Wilderness is the raw material out of which man has hammered for himself the artefact known as civilisation.

เคจिเคฐ्เคœเคจ เคตเคจ-เคช्เคฐांเคคเคฐ เคตเคน เค•เคš्เคšा เคฎाเคฒ เคนै เคœिเคธเคธे เค‡ंเคธाเคจ เคจे เค…เคชเคจे เคฒिเคฏे เค ोเค• เคชीเคŸ เค•เคฐ เคเค• เคถिเคฒ्เคช เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा เคœिเคธे เคธเคญ्เคฏเคคा เค•เคนा เคœाเคคा เคนै।

เค•ैเคธी เค…เคœीเคฌ เคฌाเคค เคนै เคฏเคน เคตเคจ-เคช्เคฐांเคคเคฐ เคนी เคœीเคตเคจ เค•ा เคฎूเคฒ เคนै เค“เคฐ เคฒिเคฏोเคชोเคฒ्เคก เค•ी เคฎाเคจें เคคो เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคญी; เคฒेเค•िเคจ เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคตिเค•ाเคธ เค‰เคธे เคนเคฐ เคชเคฒ เคฆूเคฐ เคฒिเคฏे เคœा เคฐเคนा เคนै เค‰เคธ เค‡เค•ाเคˆ เคธे เคœो เค‰เคธเค•े เคœเคจ्เคฎ เคเคตं เคตिเค•ाเคธ เค•ा เค•ाเคฐเคฃ เคฐเคนी। เค•ुเค› เคตैเคธी เคนी เคฌाเคค เคนเคฎ เคฆूเคธเคฐे เคฐूเคชों เคฎें เคญी เคฆेเค–เคคे เค† เคฐเคนे เคนैं। เค†เคœ เคตिเค•ाเคธ เค•े เคจाเคฎ เคชเคฐ เค‡ंเคธाเคจ เคœिเคธ เคคเคฐเคน เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ो เคจुเค•เคธाเคจ เคชเคนुँเคšा เคฐเคนा เคนै เคตเคน เคญी เค‡เคธी เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคธเคฎเคा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।

เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคซिเคฐ เคšเคฐ्เคšा เคฎें เคนै เคฎेเคฐे เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เคชเคฐเคคों เค•े เคฌीเคš เคŸเค•เคฐाเคนเคŸ เคธे เคœเคจ्เคฎे เคคเคจाเคต เค•े เคฐूเคช เคฎें เค”เคฐ เคธृเคœเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎें; เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคฎेเคฐे เคฎเคจ เคฎें เคนै เคนเคฐ เคเค• เคฎเคจ เคฎें เคนै เคตैเคธे เคนी เคœैเคธे เค˜ुเค˜ूเคคी เค•े เคฌोเคฒ เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•ी เค†เคตाเคœ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคนเคฐ เคฎเคจ เคฎें เคนैं। เคธृเคท्เคŸि-เคตिเคจाเคถ เค•ा เคฆ्เคตเคจ्เคฆ, เคตเคจ-เคช्เคฐांเคคเคฐ เค”เคฐ เคธเคญ्เคฏเคคा เค•ा เคฆ्เคตเคจ्เคฆ, เคฎाเคจเคต เคฎเคจ เค•ी เคตिเคง्เคตंเคธाเคค्เคฎเค•เคคा-เคฐเคšเคจाเคค्เคฎเค•เคคा เค•ा เคฆ्เคตเคจ्เคฆ। เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ा เคฆ्เคตैเคค เคนเคฎाเคฐे เค…เคธ्เคคिเคค्เคต เค•ी เคธเคš्เคšाเคˆ เคนै เคœिเคธे เคจเค•ाเคฐा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा เค”เคฐ เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเคญाเคตी เคต เค•ुเคถเคฒ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เค†เค—े เค•ी เคตिเค•ाเคธ-เคฏाเคค्เคฐा เค•ा เคจिเคฐ्เคงाเคฐเคฃ เค•เคฐेเค—ा।

เคธंเคฆเคฐ्เคญ:

[1] เค˜ुเค˜ूเคคी เคฌाเคธूเคคी เค•ा เคฌ्เคฒाเค—:  http://ghughutibasuti.blogspot.com/2007/02/blog-post_25.html
[2] เคœเคฏเคถंเค•เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ, เค•ाเคฎाเคฏเคจी, เคฒเคœ्เคœा เคธเคฐ्เค—, เค•เคตिเคคा เค•ोเคถ।
[3] เคตी. เคฐाเคฎเคšเคจ्เคฆ्เคฐเคจ, The Emerging Mind, Profile Books Ltd., 2003.
[4] เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคฎोเคนเคจ เคญंเคกाเคฐी, เค…ंเคง-เค—ुเคซाเค“ं เค•ा เค•ैเคฆी, เคธेเคคु เคชเคค्เคฐिเค•ा, เคธिเคคเคฎ्เคฌเคฐ 2019.
[5] เคšเคจ्เคฆ्เคฐเคฎोเคนเคจ เคญंเคกाเคฐी, เคฆेเค–ि เคฆिเคจเคจ เค•ो เคซेเคฐ, เคธेเคคु เคชเคค्เคฐिเค•ा, เคฎเคˆ 2020.
Aldo Leopold, Sand County Almanac, Oxford University Press, London, 1949

4 comments :

  1. Its very interesting to see our simple Ghuguti- Basuti taking us along an emotional yet introspective journey...our homeland, Himalayas, the geo-politics
    Deep and incisive

    ReplyDelete
  2. very interesting read.
    Reminded of my childhood.
    Also, liked the symbolic analogy with the present times..

    ReplyDelete

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।