เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ - เคเค• เคฐोเคšเค• เค”เคฐ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชुเคธ्‍เคคเค•

เคธोเคจा เคถเคฐ्เคฎा

เคธोเคจा เคถเคฐ्เคฎा

‘เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ’ เคเค• เค…เคค्‍เคฏंเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค”เคฐ เคชเค เคจीเคฏ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคนै। เค‡เคธเคฎें เค‡เคคเคจी เคถोเคงเคชเคฐเค• เคจเคˆ-เคจเคˆ เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏाँ เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนें เคœाเคจเค•เคฐ เคธुเค–เคฆ เค†เคถ्‍เคšเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒเค—เคญเค— เคฌीเคธ เคตเคฐ्เคท เคคเค• เค…เคฅเค• เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เค•เคฐเค•े เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•ो เคฌเคนुเคค เคฎเคจोเคฏोเค— เคธे เคคैเคฏाเคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธ เค‡เคคिเคนाเคธ-เค—्เคฐंเคฅ เคฎें เคธเคจ् 1900 เคธे เคฒेเค•เคฐ เค…เคฌ เคคเค•, เคฏाเคจी เคธौ เคตเคฐ्เคทों เคธे เค…เคงिเค• เคธเคฎเคฏ, เค•े เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ो เคคीเคจ เคนिเคธ्‍เคธों เคฎें เคฌाँเคŸा เค—เคฏा เคนै। เคชเคนเคฒा: เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฏुเค— (1901 เคธे 1947 เคคเค•), เคฆूเคธเคฐा: เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— (1947 เคธे 1980 เคคเค•) เค”เคฐ เคคीเคธเคฐा: เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— (1980 เคธे เค…เคฌ เคคเค•)। เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•ो เคชเคข़เคคे เคนुเค เคฎเคนเคธूเคธ เคนोเคคा เคนै, เคœैเคธे เคนเคฎ เคฐंเค—-เคฌिเคฐंเค—े เคธुเค—ंเคงिเคค เคซूเคฒों เคธे เคญเคฐे เคธुंเคฆเคฐ เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•ी เคธैเคฐ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนों। เคฎเคœ़े เค•ी เคฌाเคค เคฏเคน เค•ि เค‡เคธ เคตिเคถाเคฒ เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•ी เคธैเคฐ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคนเคฎ เคœ़เคฐा เคญी เคจเคนीं เคฅเค•เคคे। เคนเคฎेเคถा เคฒเค—เคคा เคฐเคนเคคा เคนै เค•ि เคšเคฒो, เคœ़เคฐा เค”เคฐ เค†เค—े เคฌเคข़เค•เคฐ เคฆेเค–ें, เค†เค—े เค”เคฐ เค•्‍เคฏा-เค•्‍เคฏा เคนै! เคเค• เค•ुเคถเคฒ เคฎाเคฒी เค•ी เคคเคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค˜ाเคธ-เค•ूเคก़ा เคนเคŸा เค•เคฐ เค…เคš्‍เค›े เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคฐเคšเคจाเค“ं เคธे เค‡เคธ เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•ो เคธเคœाเคฏा-เคธँเคตाเคฐा เคนै। เคคो เคšเคฒिเค, เคชเคนเคฒे เคšเคฒเคคे เคนैं เค‡เคธ เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•े เค‰เคธ เคนिเคธ्‍เคธे เคฎें, เคœเคนाँ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคซूเคฒ เค–िเคฒे เคนैं।

เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ (เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु)

เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เค—ुเคฒเคฆเคธ्‍เคคे เค•ी เค–ुเคถเคฌू 

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฒिเค–ा เคนै, “เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा เคฎें เคญाเคฐเคคीเคฏเคคा เค•ा เค—เคนเคฐा เคฐंเค— เคนै। เคฏเคนाँ เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค• เคฐिเคถ्‍เคคे เค”เคฐ เค•ोเคฎเคฒ เคญाเคตเคจाเคँ เคฌเคนुเคค เคธाเคฆเค—ी เค”เคฐ เคธเคนเคœเคคा เคธे เคฌाเคฒเคฎเคจ เค•ो เค›ूเคคी เคนैं। เค†เคœ़ाเคฆी เค•े เคชเคนเคฒे เค•े เคšเคฐเคฃ เคฎें เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคช्เคฐेเคฎ เค”เคฐ เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ी เคญाเคตเคจा เค•เคตिเคคाเค“ं เคฎें เค…เคงिเค• เคนै เคฒेเค•िเคจ เค…เคš्‍เค›ी เคฌाเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เค‡เคธเคฎें เคธเคนเคœเคคा เคนै, เค‰เคชเคฆेเคถाเคค्‍เคฎเค•เคคा เคจเคนीं เคนै।” เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•ी เคจींเคต เคฐเค–เคจे เคตाเคฒे เค•เคตिเคฏों เคฎें เค…เคฏोเคง्‍เคฏा เคธिंเคน เค‰เคชाเคง्‍เคฏाเคฏ ‘เคนเคฐिเค”เคง’ เค…เคค्เคฏंเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนैं। เค‰เคจเค•ी ‘เคเค• เคฌूँเคฆ’ เค•เคตिเคคा เค•ो เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธे เคเค• เคเคธी เคฏाเคฆเค—ाเคฐ เค•เคตिเคคा เคฎाเคจा เคนै, เคœिเคธเค•ी เคธंเคฐเคšเคจा ‘เค•्เคฐिเคธ्‍เคŸเคฒ เคธ्‍เคŸ्เคฐเค•्‍เคšเคฐ’ เคœैเคธी เคฒเค—เคคी เคนै, เคœिเคธเคฎें เคจ เคเค• เคถเคฌ्‍เคฆ เค†เคช เค•เคนीं เคœोเคก़ เคธเค•เคคे เคนैं, เคจ เค˜เคŸा เคธเค•เคคे เคนैं। ‘เคนเคฐिเค”เคง’ เคœी เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคธंเค•เคฒเคจ เคนै—’เคฌाเคฒ เคตिเคญเคต’, ‘เคฌाเคฒ เคตिเคฒाเคธ’, ‘เคšंเคฆ्เคฐ-เค–िเคฒौเคจा’, ‘เค–ेเคฒ-เคคเคฎाเคถा’ เค†เคฆि। เคถिเคถुเค—ीเคคों เคฎें เคฐाเคฎเคจเคฐेเคถ เคค्เคฐिเคชाเค ी เค•ी เคจเคŸเค–เคŸ เค•เคตिเคคा ‘เคจंเคฆू เค•ी เค›ींเค•’ เค•ो เคญुเคฒाเคฏा เคจเคนीं เคœा เคธเค•เคคा। เค›เคน เคชंเค•्‍เคคिเคฏों เค•ा ‘เคจंเคฆू เค•ी เค›ींเค•’ เคถिเคถुเค—ीเคค เค•ुเค› เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคนै, “เค†เคˆ เคเค• เค›ींเค• เคจंเคฆू เค•ो/เคเค• เคฐोเคœ़ เคตเคน เค‡เคคเคจा เค›ींเค•ा,/เค‡เคคเคจा เค›ींเค•ा.../เคธเคฌ เคชเคค्‍เคคे เค—िเคฐ เค—เค เคชेเคก़ เค•े/เคงोเค–ा เคนुเค† เค‰เคจ्‍เคนें เค†ँเคงी เค•ा।”

เค†เคœाเคฆी เคธे เคชเคนเคฒे เค•े เคœिเคจ เค•เคตिเคฏों เคจे เคฌเคนुเคค เค…เคš्‍เค›ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ เคฒिเค–ीं, เค‰เคจเคฎें เคตिเคฆ्เคฏाเคญूเคทเคฃ เคตिเคญु, ‘เคธ्‍เคตเคฐ्เคฃเคธเคนोเคฆเคฐ’, เค—िเคฐिเคœाเคฆเคค्‍เคค เคถुเค•्‍เคฒ ‘เค—िเคฐीเคถ’, เคฐเคฎाเคชเคคि เคถुเค•्‍เคฒ เค”เคฐ เคฐाเคฎेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคฆुเคฌे เค•े เคจाเคฎ เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนैं। เค‡เคจเคฎें เคฐเคฎाเคชเคคि เคถुเค•्‍เคฒ เคคो เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคธ्‍เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เค•े เค‡เคคเคจे เคชเค•्เคทเคงเคฐ เคฅे เค•ि เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคธोเคšा, เค•्‍เคฏों เคจ เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เค˜ूเคฐเคจे เคตाเคฒी เคจिเค—ाเคนों เค”เคฐ เคกाँเคŸ-เคซเคŸเค•ाเคฐ เค•ो เคเค• เคธंเคฆूเค• เคฎें เคฌंเคฆ เค•เคฐเค•े เคธเคฎंเคฆเคฐ เคฎें เคฌเคนा เคฆिเคฏा เคœाเค। เคฌेเคถเค•, เคœเคฌ เคฌเคš्‍เคšे เคธ्‍เคตเคคंเคค्เคฐ เคนोंเค—े เคคเคญी เคคो เค‰เคจเค•ा เคฌेเคนเคคเคฐ เคตिเค•ाเคธ เคนोเค—ा।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु
เคธुเคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เค•เคตเคฏिเคค्เคฐी เคธुเคญเคฆ्เคฐाเค•ुเคฎाเคฐ เคšौเคนाเคจ เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคช्เคฏाเคฐी เค•เคตिเคคाเคँ เคฒिเค–ी เคนैं, เคœैเคธे “เคฎैं เคฌเคšเคชเคจ เค•ो เคฌुเคฒा เคฐเคนी เคฅी, เคฌोเคฒ เค‰เค ी เคฌिเคŸिเคฏा เคฎेเคฐी, เคจंเคฆเคจ เคตเคจ เคธी เคซूเคฒ เค‰เค ी เคตเคน เค›ोเคŸी-เคธी เค•ुเคŸिเคฏा เคฎेเคฐी।” เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค‰เคจเค•ी ‘เคฏเคน เค•เคฆंเคฌ เค•ा เคชेเคก़’ เคญी เคฎाँ เค”เคฐ เคฌเคš्‍เคšे เค•े เคฎเคงुเคฐ เคธंเคฌंเคง เค•ी เคฎीเค ी เคฎเคนเค• เคฒिเค เคนुเค เคนै। เคธुเคญเคฆ्เคฐाเค•ुเคฎाเคฐी เคšौเคนाเคจ เค•ी ‘เคाँเคธी เค•ी เคฐाเคจी’ เค•เคตिเคคा เคฌเคš्‍เคšे เคนी เคจเคนीं, เคฌเคก़ों เคฎें เคญी เคฌเคนुเคค เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฐเคนी เคนै, “เคฌुंเคฆेเคฒे เคนเคฐเคตोเคฒों เค•े เคฎुँเคน เคนเคฎเคจे เคธुเคจी เค•เคนाเคจी เคฅी, เค–ूเคฌ เคฒเคก़ी เคฎเคฐ्เคฆाเคจी, เคตเคน เคคो เคाँเคธी เคตाเคฒी เคฐाเคจी เคฅी।” ‘เค•ोเคฏเคฒ’ เค”เคฐ ‘เคธเคญा เค•ा เค–ेเคฒ’ เคธुเคญเคฆ्เคฐा เคœी เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं।

เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคฎूเคฐ्เคงเคจ्‍เคฏ เค•เคตि เคฐाเคฎเคงाเคฐीเคธिंเคน ‘เคฆिเคจเค•เคฐ’ เค•ी เค•เคตिเคคा ‘เคšाँเคฆ เค•ा เค•ुเคฐเคคा’ เคญी เคฌเคนुเคค เค…เคš्‍เค›ी เค•เคตिเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै, “เคฆिเคจเค•เคฐ เคœी เค•ी เคฏเคน เค•เคตिเคคा เคชเคข़เค•เคฐ เคฒเค—เคคा เคนै เคฎाเคจों เคšाँเคฆ เค•े เค˜เคŸเคจे-เคฌเคข़เคจे เค•ो เคนी เคจเคนीं, เคธเคจ-เคธเคจ เคนเคตाเค“ं เค”เคฐ เค िเค ुเคฐเคคी เคธเคฐ्เคฆिเคฏों เคฎें เค‰เคธเค•े เคจिเคชเคŸ เคเค•ाเค•ी เคธเคซเคฐ เค•ो เคญी เคœैเคธे เค†ँเค–ों เค•े เค†เค—े เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนो।” ‘เคงूเคช-เค›ाँเคน’, ‘เคธूเคฐเคœ เค•ा เคฌ्‍เคฏाเคน’ ‘เคฎिเคฐ्เคš เค•ा เคฎเคœ़ा’ เคฆिเคจเค•เคฐ เคœी เค•ी เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคšเคฐ्เคšिเคค เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं। เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เค•เคตि เคฎाเค–เคจเคฒाเคฒ เคšเคคुเคฐ्เคตेเคฆी เค•ी เค•เคตिเคคा ‘เคเค• เคซूเคฒ เค•ी เคšाเคน’ เค•ो เค†เคœ เคญी เคชाเค ्เคฏ เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เคฎें เคธ्‍เคฅाเคจ เคช्เคฐाเคช्‍เคค เคนै। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคฐाเคœเคฐ्เคทि เคชुเคฐुเคทोเคค्‍เคคเคฎเคฆाเคธ เคŸंเคกเคจ เค•ी ‘เคฌंเคฆเคฐ เคธเคญा’ เคญी เคเค• เคฒंเคฌी เค•เคตिเคคा เคนै, เคœिเคธे เค‰เคธเค•े เค›ंเคฆ-เค•ौเคถเคฒ เค”เคฐ เคฐोเคšเค• เคตृเคค्เคคांเคค เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฏाเคฆ เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคนเคฎें เคฏเคน เคญी เคœ्เคžाเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคธ्‍เค•ूเคฒों เคฎें เคœिเคธ เคช्เคฐाเคฐ्เคฅเคจा เค•ो เค—ा-เค—ाเค•เคฐ เคนเคฎ เคฌเคก़े เคนुเค เคนैं, ‘เคตเคน เคถเค•्‍เคคि เคนเคฎें เคฆो เคฆเคฏाเคจिเคงे, เค•เคฐ्เคคเคต्‍เคฏ เคฎाเคฐ्เค— เคชเคฐ เคกเคŸ เคœाเคँ...’ เคตเคน เค‡เคธी เค•ाเคฒเค–ंเคก เค•े เคฏเคถเคธ्‍เคตी เค•เคตि เคฎुเคฐाเคฐीเคฒाเคฒ เคถเคฐ्เคฎा ‘เคฌाเคฒเคฌंเคงु’ เค•ी เคฒिเค–ी เคนुเคˆ เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं, เค†เคœ เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•िเคธी เค•ो เคฎाเคฒूเคฎ เคนोเค—ा เค•ि เคตीเคฐเคคा เค”เคฐ เคฆेเคถเคญเค•्‍เคคि เค•ा เคœोเคถ เคœเค—ाเคจे เคตाเคฒे เค…เคฎเคฐ เค—ीเคค, ‘เคตिเคœเคฏी เคตिเคถ्‍เคต เคคिเคฐंเค—ा เคช्‍เคฏाเคฐा, เคंเคกा เคŠँเคšा เคฐเคนे เคนเคฎाเคฐा’ เค•े เคฐเคšเคฏिเคคा เค•ौเคจ เคนैं। เค‡เคธเค•े เคฐเคšเคฏिเคคा เคนैं เคถ्‍เคฏाเคฎเคฒाเคฒ เคชाเคฐ्เคทเคฆ เคœी, เคœिเคจ्เคนोंเคจे เคชूเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคœाเค—ृเคคि เคฒाเคจे เคตाเคฒा เคฏเคน เคจिเคฐाเคฒा เค—ीเคค เคฒिเค–ा।

เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ (เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु)
เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा เค•े เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— (1947 เคธे 1980 เคคเค•) เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธाเคฎाเคœिเค•-เคธांเคธ्‍เค•ृเคคिเค• เคตिเค•ाเคธ เค•ी เค“เคฐ เคœ्‍เคฏाเคฆा เคง्‍เคฏाเคจ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคฏ เคฏुเค— เค•े เค…เคจेเค• เค•เคตिเคฏों เค•े เคธाเคฅ เคœिเคจ เคช्เคฐเคฎुเค– เค•เคตिเคฏों เค•ा เคตिเคถेเคท เคฐूเคช เคธे เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคตे เคนैं—เคฆाเคฎोเคฆเคฐ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ, เคธूเคฐ्เคฏเคญाเคจु เค—ुเคช्‍เคค, เคกॉ. เคถेเคฐเคœंเค— เค—เคฐ्เค—, เคกॉ. เคถ्เคฐीเคช्เคฐเคธाเคฆ, เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคธเค•्‍เคธेเคจा, เคฌाเคฒเคธ्‍เคตเคฐूเคช เคฐाเคนी, เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเค•ुเคฎाเคฐ เคฒเคฒ्‍เคฒा, เค•เคจ्‍เคนैเคฏाเคฒाเคฒ เคฎเคค्‍เคค, เคช्เคฐเคฏाเค— เคถुเค•्‍เคฒ เค†เคฆि। เค‡เคจเคฎें เคฆाเคฎोเคฆเคฐ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ เค…เคชเคจे เคธเคฎเคฏ เค•ी เคœ़เคฐूเคฐเคคों เค”เคฐ เคฎुเคถ्‍เค•िเคฒों เคธे เคœुเคก़ी เคนोเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจी เคญाเคทा เค”เคฐ เคฒเคฏ เคฎें เคญी เคฌेเคœोเคก़ เคนै। เคฆाเคฎोเคฆเคฐ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ เคœी เค•े เคธंเคšเคฏเคจ ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी 101 เค•เคตिเคคाเคँ’ (เคธंเคชाเคฆเค•: เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु) เคฎें เค‰เคจเค•ी เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เค‰เคค्‍เค•ृเคท्‍เคŸ เค•เคตिเคคाเคँ เคฎौเคœूเคฆ เคนैं।

เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा เค•े เคถीเคฐ्เคทเคธ्‍เคฅ เค•เคตि เคนैं เคกॉ. เคถेเคฐเคœंเค— เค—เคฐ्เค—। เคฎเคจु เคœी เค•े เคถเคฌ्‍เคฆों เคฎें, “เค‰เคจเค•े เคชाเคธ เคฌเคก़ी เคšुเคธ्‍เคค, เคฌเคก़ी เคนी เคธเคฎृเคฆ्เคง เคญाเคทा เคนै เค”เคฐ เคฌाเคค เค•เคนเคจे เค•ा เค…เคชเคจा เคขंเค— เค”เคฐ เคฎुเคนाเคตเคฐा เคนै।” เคกॉ. เคถेเคฐเคœंเค— เค—เคฐ्เค— เค•ी เคจเค เคธाเคฒ เคชเคฐ เคฒिเค–ी เค‡เคธ เค•เคตिเคคा เคฎें เค•िเคคเคจा เค‰เคฒ्‍เคฒाเคธ เค”เคฐ เคจเคฏाเคชเคจ เคนै। เคตे เคฒिเค–เคคे เคนैं, “เคจเค เคธाเคฒ เคฎें เคคाเคœे เคธुंเคฆเคฐ เคซूเคฒ เค–िเคฒेंเค—े/เคจเค เคธाเคฒ เคฎें เคจเค-เคชुเคฐाเคจे เคฎिเคค्เคฐ เคฎिเคฒेंเค—े।/เคจเค เคธाเคฒ เคฎें เคญैเคฏा-เคฆीเคฆी เค–ूเคฌ เคชเคข़ेंเค—े।” เค”เคฐ เคฏเคน เคญी เค•ि “เคธ्‍เคตเคธ्‍เคฅ เคฐเคนेंเค—ी เคช्‍เคฏाเคฐी เคฆाเคฆी เคจเค เคธाเคฒ เคฎें,/เค—ुเคก़िเคฏा เค•ी เคญी เคนोเค—ी เคถाเคฆी เคจเค เคธाเคฒ เคฎें।” เคกा. เคถेเคฐเคœंเค— เค—เคฐ्เค— เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เคฒเค—เคญเค— เคเค• เคฆเคฐ्เคœเคจ เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं। เค‡เคจเคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฒिเค–े เค—เค เคธुंเคฆเคฐ เค—ीเคคों เค”เคฐ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•ा เค–เคœाเคจा เคญเคฐा เคนै।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु
เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคญเคฒा เค•ौเคจ เคญुเคฒा เคธเค•เคคा เคนै เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคธเค•्‍เคธेเคจा เค•ी เค•เคตिเคคा ‘เคฌเคคूเคคा เค•ा เคœूเคคा’ เค•ो। เค‰เคจ्‍เคนें เค†เคฆเคฐ เคธे เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै, “เค‰เคจเค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा เค•ो เคฆूเคฐ เคธे เคญी เคฆेเค–เค•เคฐ เค†เคช เค•เคนेंเค—े, เคฏเคน เคธिเคฐ्เคซ เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐ เคนी เคฒिเค– เคธเค•เคคे เคนैं।” เค•เคตिเคคा เค•ी เคฌाเคจเค—ी เคฆेเค–िเค— 

เค‡เคฌ्‍เคจ เคฌเคคूเคคा เคชเคนเคจ เค•े เคœूเคคा เคจिเค•เคฒ เคชเคก़े เคคूเคซाเคจ เคฎें, 
เคฅोเคก़ी เคนเคตा เคจाเค• เคฎें เค˜ुเคธ เค—เคˆ, เค˜ुเคธ เค—เคˆ เคฅोเคก़ी เค•ाเคจ เคฎें। 
เค•เคญी เคจाเค• เค•ो, เค•เคญी เค•ाเคจ เค•ो เคฎเคฒเคคे เค‡เคฌ्‍เคจ เคฌเคคूเคคा
เค‡เคธी เคฌीเคš เคฎें เคจिเค•เคฒ เคชเคก़ा เค‰เคจเค•े เคชैเคฐों เค•ा เคœूเคคा। 
เค‰เคก़เคคे-เค‰เคก़เคคे เคœूเคคा เค‰เคจเค•ा เคœा เคชเคนुँเคšा เคœाเคชाเคจ เคฎें, 
เค‡เคฌ्‍เคจ เคฌเคคूเคคा เค–เคก़े เคฐเคน เค—เค เคฎोเคšी เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें।

เคเคธे เคนी เคฌाเคฒเคธ्‍เคตเคฐूเคช เคฐाเคนी เค•े เคตिเคทเคฏ เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เค‰เคจเค•ी เคญाเคทा เค‡เคคเคจी เคธเคœीเคต เคนै เค•ि เคตเคน เคฐเคšเคจा เค•े เคœเคฐिเค เคฎเคจ เคฎें เคเค• เคฎुเค•เคฎ्‍เคฎเคฒ เคšिเคค्เคฐ เคธा เคฌเคจा เคฆेเคคी เคนै। เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ी เคคเคธเคฆीเค• เค•เคฐเคคी เคนैं เค‰เคจเค•ी เค•เคตिเคคाเคँ ‘เคšंเคฆा เคฎाเคฎा’, ‘เคŠँเคŸ เคฌเคก़े เคคुเคฎ เคŠँเคŸเคชเคŸाँเค—’, ‘เคœเคฌ เคนเคฎ เคนोंเค—े เคฌเคก़े’ เค†เคฆि। เคชाเคฐंเคชเคฐिเค• เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคญाเคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคตिเคคाเคँ เคฒिเค–เคจे เคตाเคฒे เค•เคจ्‍เคนैเคฏाเคฒाเคฒ เคฎเคค्‍เคค เค•ी เค•เคฒเคฎ เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เค–ूเคฌ เค—ुเคฆเค—ुเคฆाเคคी เคนै। เค‰เคจเค•ी เค•เคตिเคคा ‘เคซूเคฒ-เคซाเคฒเค•เคฐ’ เค•ी เคฌाเคจเค—ी เคฆेเค–िเค, “เค†เคŸे-เคฌाเคŸे เคฆเคนी เคชเคŸाเค•े, เคธोเคฒเคน-เคธोเคฒเคน เคธเคฌเคจे เคกाเคŸे/เคกाเคŸ-เคกूเคŸเค•เคฐ เคšเคฒे เคฌाเคœ़ाเคฐ, เคชเคนुँเคšे เคธाเคค เคธเคฎंเคฆเคฐ เคชाเคฐ...!” เค”เคฐ เค†เค—े เค•्‍เคฏा เคนुเค†? เค†เคช เคชूเค›ेंเค—े, เคคो เคนोเคจा เค•्‍เคฏा เคฅा, เคฌเคธ เคนुเค† เคฏเคน เค•ि—“เคซूเคฒ เคซाเคฒเค•เคฐ เค—ाเค เค—ीเคค, เคฌंเคฆเคฐ เค†เค เคฒंเค•ा เคœीเคค/เคœीเคค-เคœाเคค เค•ी เคฎिเคฒी เคฌเคงाเคˆ, เคญเคฐ-เคญเคฐ เคชेเคŸ เคฎिเค ाเคˆ เค–ाเคˆ।”

เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฎเคจोเคฐंเคœเค• เค•เคตिเคคाเค“ं เคธे เค†เค—े เคฌเคข़เคคे เคนुเค เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— (1980 เคธे เค…เคฌ เคคเค•) เคฎें เคจเค เค”เคฐ เคœเคฐा เค—ंเคญीเคฐ เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เค•เคตिเคฏों เค•ी เคจเคœเคฐ เค—เคˆ, เคœैเคธे เคฌเคš्‍เคšे เค•ा เคญाเคฐी เคฌเคธ्‍เคคा, เคฎเคนँเค—ाเคˆ, เคญ्เคฐเคท्‍เคŸाเคšाเคฐ, เค…เคจाเคšाเคฐ, เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ, เคŠँเคš-เคจीเคš, เค—เคฐीเคฌी เค†เคฆि। เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฌाเคฒ เค•เคตि เคนैं—เคฐเคฎेเคถ เคคैเคฒंเค—, เคฆिเคตिเค• เคฐเคฎेเคถ, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु, เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเคฆเคค्‍เคค เคถเคฐ्เคฎा, เคถ्‍เคฏाเคฎ เคธुเคถीเคฒ เค†เคฆि। เคฐเคฎेเคถ เคคैเคฒंเค— เคœी เค•ी เค–ाเคธिเคฏเคค เคฏเคน เค•ि เคตे เคฒीเค• เคธे เคนเคŸเค•เคฐ, เคจเค เคถिเคฒ्‍เคช เค•ी เค•เคตिเคคाเคँ เคฒिเค–เคคे เคนैं, เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เค•ो เค›ूเคคी เคนैं। เค‰เคจเค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•े เค†เค  เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं। เคฆिเคตिเค• เคฐเคฎेเคถ เคœी เค•ी เค•เคตिเคคाเค“ं เคฎें เคธเคฎเค•ाเคฒीเคจ เคญाเคตเคฌोเคง เคนै। เค‰เคจเค•ी เค•เคตिเคคा ‘เค˜เคฐ’ เคฎें เคเค• เค“เคฐ เคœเคนाँ เคฎाँ เค•ी เค—ोเคฆ เคœैเคธे เคธुเค•ूเคจ เคธे เคญเคฐे เค˜เคฐ เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•ो เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคตเคนीं เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เค‰เคจ เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคชीเคก़ा เค•ा เคญी เคœिเค•्เคฐ เคนै, เคœिเคจเค•े เคชाเคธ เค˜เคฐ เคจเคนीं เคนै। เคฆिเคตिเค• เคฐเคฎेเคถ เคœी เค•े ‘เคเค• เคธौ เคเค• เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ’ เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เค‰เคจเค•ी เคธเคญी เคšुเคจिंเคฆा เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ เคนैं।

เคฒीเค• เคธे เคนเคŸเค•เคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เค•เคตिเคคाเคँ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ, เค‡เคš्‍เค›ा-เคธंเคธाเคฐ เค”เคฐ เคธเคชเคจों เคธे เคธीเคงे-เคธीเคงे เคœुเคก़เคคी เคนैं। เค•िเคคเคจी เคธเคนเคœเคคा เค”เคฐ เคธाเคฆเค—ी เคนै เค‡เคจ เคชंเค•्‍เคคिเคฏों เคฎें, “เคšिเคก़िเคฏा เคฐाเคจी เคถॉเคชिंเค— เค•เคฐเคจे เคœाเคจे เคฒเค—ी เคฌाเคœ़ाเคฐ,/เคฒिเคธ्‍เคŸ เคธँเคญाเคฒी, เคชเคฐ्เคธ เค‰เค ाเคฏा เคนोเค•เคฐ เค•े เคคैเคฏाเคฐ।/เค›ोเคŸे เคธे เค‰เคจเค•े เคฌเคŸुเค เคฎें เคชैंเคธे เคฅे เค•ुเคฒ เคคीเคจ,/เคšीเคจी, เคšाเคตเคฒ, เค˜ी เคฒाเคจा เคฅा เค”’ เคฎुเคจ्‍เคจे เค•ी เคฌीเคจ।” เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े ‘เค‡เค•्‍เคฏाเคตเคจ เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ’, ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी 101 เค•เคตिเคคाเคँ’, เค”เคฐ ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค…เคจोเค–ी เคนाเคธ्‍เคฏ เค•เคตिเคคाเคँ’ เคฌเคนुเคšเคฐ्เคšिเคค เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं। เคนाเคฒ เคนी เคฎें เค‰เคจเค•ी เคšुเคจिंเคฆा เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เค•ा เคธंเคšเคฏเคจ ‘เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเคँ’ เค›เคชा เคนै। เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค—ीเคค-เคชเคนेเคฒिเคฏाँ เคญी เคฒिเค–ी เคนैं, เคœो ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी 101 เค—ीเคค-เคชเคนेเคฒिเคฏाँ’ เคฎें เคธंเค—ृเคนीเคค เคนैं।

เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคถ्‍เคฏाเคฎ เคธुเคถीเคฒ, เคœเคนीเคฐ เค•ुเคฐैเคถी, เคฐाเคฎเคธेเคตเค• เคถเคฐ्เคฎा, เคญैเคฐूँเคฒाเคฒ เค—เคฐ्เค—, เคตिเคจोเคฆ เคญृंเค—, เคถंเคญुเคจाเคฅ เคคिเคตाเคฐी, เค‰เคทा เคฏाเคฆเคต, เคชเคฆ्เคฎा เคšौंเค—ांเคตเค•เคฐ, เคฐेเคจू เคšौเคนाเคจ เค†ाเคฆि เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคाเค“ं เคชเคฐ เคญी เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เคนै। เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคธ्‍เคฅाเคชिเคค เค”เคฐ เคšเคฐ्เคšिเคค เค•เคตिเคฏों เค•ी เคตिเคถेเคทเคคाเค“ं เค•े เคธाเคฅ เคนी เคฌिเคฒ्‍เค•ुเคฒ เคจเค เค•เคตिเคฏों เค•ी เค•เคฒเคฎ เค•ी เคธंเคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคญी เค–ोเคœ เคจिเค•ाเคฒा เคนै। 400 เคธे เค…เคงिเค• เคฌाเคฒ เค•เคตिเคฏों เค•ी เค•เคตिเคคाเค“ं เค•ी เคชเคก़เคคाเคฒ เค•เคฐ เคชाเคจा เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœैเคธे เคธिเคฆ्เคงเคนเคธ्‍เคค เค”เคฐ เคธเคฎเคฐ्เคชिเคค เคธाเคงเค• เค•े เคฌเคธ เค•ी เคฌाเคค เคนी เคนै।

เคฎเคจเคฎोเคนเค• เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เค‰เคชเคนाเคฐ

เค…เคฌ เคšเคฒเคคे เคนैं เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•े เคฆूเคธเคฐे เคนिเคธ्‍เคธे เคฎें, เคœเคนाँ เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคชुเคท्‍เคช เค–िเคฒे เคนैं। เคธुंเคฆเคฐ, เค†เค•เคฐ्เคทเค•, เคฎเคจोเคฐเคฎ เคญाँเคคि-เคญाँเคคि เค•े เคชुเคท्‍เคช। เคฏเคฆि เคนเคฎ เค•เคนें เค•ि เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคชเคข़ी-เคธुเคจी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคชเคŸเค•เคฅा เคชเคฐ เคนी เคœिंเคฆเค—ी เค•ी เคซिเคฒ्‍เคฎ เคคैเคฏाเคฐ เคนोเคคी เคนै, เคคो เคถाเคฏเคฆ เคฌเคนुเคค เค—เคฒเคค เคจเคนीं เคนोเค—ा। เค›เคค्เคฐเคชเคคि เคถिเคตाเคœी เค•ो เคฎเคนाเคจ เคตीเคฐ เคคेเคœเคธ्‍เคตी เค‰เคจ เคตीเคฐเคคाเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจिเคฏों เคจे เคนी เคฌเคจाเคฏा เคฅा, เคœो เคฎाँ เคœीเคœाเคฌाเคˆ เคธे เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคธुเคจी เคฅीं।

เค†เคœाเคฆी เคธे เคชเคนเคฒे เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค…เคงिเค•เคคเคฐ เคฒोเค• เค•เคฅाเค“ं เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคฅीं, เคœिเคจเคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคจीเคคि, เคถिเค•्เคทा เคต เคšเคฐिเคค्เคฐ เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•ा เคธ्‍เคตเคฐ เค…เคงिเค• เคฎुเค–เคฐ เคฅा। เคœเคฏเคถंเค•เคฐ เคช्เคฐเคธाเคฆ เค•ी ‘เคฌाเคฒเค• เคšंเคฆ्เคฐเค—ुเคช्‍เคค’ เคฎें เคšंเคฆ्เคฐเค—ुเคช्‍เคค เค•ी เคฌुเคฆ्เคงिเคฎเคค्‍เคคा เค”เคฐ เคตिเคฒเค•्เคทเคฃเคคा เค•ो เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคคो ‘เคจिเคฐाเคฒा’ เคœी เค•ी ‘เคธीเค– เคญเคฐी เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เคฎें เคˆเคธเคช เค•ी เคšเคฐ्เคšिเคค เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ो เคธเคนเคœ เคญाเคต เคถिเคฒ्‍เคช เค•े เคธाเคฅ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी ‘เคœंเค—เคฒ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เคฎें เคญी เค…เคค्เคฏंเคค เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคธंเค—ृเคนीเคค เคนैं। เค‡เคจเคฎें ‘เคถेเคฐ เค”เคฐ เคฒเคก़เค•ा’, ‘เค—ुเคฌ्‍เคฌाเคฐे เคชเคฐ เคšीเคคा’ เค†เคฆि เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฎुเคธीเคฌเคค เคฎें เคซँเคธे เคฌเคš्‍เคšे เค•ैเคธे เค…เคชเคจी เคธूเค-เคฌूเค เคธे เคฌเคšเคคे เคนैं, เค‡เคธเค•ा เคฐोเคšเค• เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค•เคˆ เคธंเค—्เคฐเคน เคธเคฎเคฏ-เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เค›เคชे เคนैं। เค‰เคจเค•ी ‘เคฆो เคฌैเคฒों เค•ी เคœोเคก़ी’, ‘เค—ुเคฒ्‍เคฒी-เคกंเคกा’, ‘เคฌเคก़े เคญाเคˆเคธाเคนเคฌ’, ‘เคˆเคฆเค—ाเคน’, ‘เคฌूเคข़ी เค•ाเค•ी’ เคœैเคธी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคญเคฒे เคนी เคฌเคก़ों เค•े เคฒिเค เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฌเคš्‍เคšे เค‰เคจ्‍เคนें เคฌเคนुเคค เคชเคธंเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं।

เคฐाเคฎเคจเคฐेเคถ เคค्เคฐिเคชाเค ी เค”เคฐ เคฐाเคฎเคตृเค•्เคท เคฌेเคจीเคชुเคฐी เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคธुंเคฆเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं। เคฐाเคฎเคจเคฐेเคถ เคค्เคฐिเคชाเค ी เค•ी ‘เคฌाเคฒ เค•เคฅा-เค•เคนाเคจी’ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฆเคธ เค–ंเคกों เคฎें เคนै, เคœो เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคเค• เคฎीเคฒ เค•ा เคชเคค्‍เคฅเคฐ เคนै। เคฐाเคฎเคตृเค•्เคท เคฌेเคจीเคชुเคฐी เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฌเคš्‍เคšों เค•ा เคญเคฐเคชूเคฐ เคฎเคจोเคฐंเคœเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เค‰เคจเคฎें เค•ुเค› เคจเคฏा เค•เคฐเคจे เค•ा เคœเคœ्‍़เคฌा เคญी เคœเค—ाเคคी เคนैं। ‘เคนीเคฐाเคฎเคจ เคคोเคคा’, ‘เคฒाเคฒ เคฌुเคเค•्‍เค•เคก़’, ‘เคฆिเคจों เค•ी เค•เคนाเคจी’ เค†เคฆि เค‰เคจเค•ी เคฌเคนुเคšเคฐ्เคšिเคค เค”เคฐ เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। เคฏเคน เคœाเคจเค•เคฐ เคธुเค–เคฆ เค†เคถ्‍เคšเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै เค•ि เคถ्เคฐीเคจाเคฅ เคธिंเคน เคจे ‘เคชเคฐीเคฆेเคถ’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เคœो เคธुंเคฆเคฐ เคชเคฐीเค•เคฅाเคँ เคฒिเค–ीं, เค‰เคจ्‍เคนें เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เค›ोเคŸे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฌीเคš เคฌैเค เค• เค‰เคจเค•ी เคฎเคฆเคฆ เคธे เคฒिเค–ा เคนै। เคนै เคจ เค•िเคคเคจा เคธुंเคฆเคฐ เค”เคฐ เค…เคจूเค ा เคช्เคฐเคฏोเค—! เคœเคนूเคฐเคฌเค–्เคถ เคญी เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เคฌเคก़े เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจी ‘เคชाเค—เคฒ เคนै’ เคฎें เคฌเคก़े เคช्เคฐเคญाเคตी เคคเคฐीเค•े เคธे เคฌเคคाเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคœเคจเคคा เค•ैเคธे เค…เคฏोเค—्‍เคฏ เค”เคฐ เคšाเคชเคฒूเคธी เคชเคธंเคฆ เคฐाเคœा เค•ो เคธเคฌเค• เคธिเค–ाเคคी เคนै।

เคฌाเคฒ เค•เคฅा เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฏुเค— เค•ा เคฎंเคฅเคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै “เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคเค• เค“เคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฐुเคšि เค”เคฐ เคฎเคจोเคฐंเคœเคจ เค•े เค…เคจुเค•ूเคฒ เคชเคฐीเค•เคฅाเคँ เค”เคฐ เคนाเคธ्‍เคฏ-เคตिเคจोเคฆ เคธे เคญเคฐी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เค—เคˆं เคคो เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคเคคिเคนाเคธिเค•, เคชौเคฐाเคฃिเค• เค”เคฐ เคฏเคฅाเคฐ्เคฅเคชเคฐเค• เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคญी เคฒिเค–ी เค—เคˆं, เคœो เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคธीเค– เคฆेเคคे เคนुเค เค‰เคจเค•े เคต्‍เคฏเค•्‍เคคिเคค्‍เคต เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคฎें เคธเคนाเคฏเค• เคฐเคนी เคนैं।”

เค‡เคธी เค•्เคฐเคฎ เคฎें เค‡เคธ เคตिเคงा เค•ा เคฆूเคธเคฐा เคฆौเคฐ เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคธเคฎृเคฆ्เคง เคฐเคนा। เคธเคนी เคฎें เคฏเคน เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจी-เคฏाเคค्เคฐा เค•ा เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เคนै। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธ เค•ाเคฒเค–ंเคก เค•े เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐों เค•ी เคฏाเคฆเค—ाเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เคตिเคตเคฐเคฃ เคชूเคฐे เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฏเคนाँ เคธเคญी เค•ा เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•เคฐเคจा เคคो เคธंเคญเคต เคจเคนीं เคนै, เคซिเคฐ เคญी เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ, เค•เคฎเคฒेเคถ्‍เคตเคฐ, เคถैเคฒेเคถ เคฎเคŸिเคฏाเคจी, เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เค†เคฆि เค•ी เค•ुเค› เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เคฎाเคค्เคฐ เคธे เคฏเคน เค…ंเคฆाเคœा़ เคฒเค—ाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै เค•ि เคฆिเค—्‍เค—เคœ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค•े เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค•ैเคธी เค…เคฆเคญुเคค เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं।

เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ เคœी เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค—เคœ़เคฌ เค•ा เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เค”เคฐ เค•िเคธ्‍เคธाเค—ोเคˆ เคนै। เค‡เคจเคฎें ‘เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เคธूเคŸ เคฎें เคฌंเคฆเคฐ’, ‘เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ เคฌैंเค• เคฒिเคฎिเคŸेเคก เคคเคฅा ‘เคฒिเคŸिเคฒ เคฐेเคก เค‡ंเคœिเคช्‍เคถिเคฏเคจ’ เคคो เค–ाเคธी เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เคนैं। ‘เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ เคฌैंเค• เคฒिเคฎिเคŸेเคก’ เคฎें เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฌเคš्‍เคšे เค…เคชเคจे เค†เคค्‍เคฎเคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•ो เคฌเคšाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ोเคˆ เคฌเคก़ा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•ा เคซैเคธเคฒा เคฒेเคคे เคนैं। เคฌเคก़ा เค•ाเคฎ เคตเคน เคฏเคน เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เคเค• เคฌैंเค• เค–ोเคฒ เคฒेเคคे เคนैं। เค…เคฌ เคเคธे เคธเคฎเคเคฆाเคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคฌाเคค-เคฌाเคค เคฎें เคกाँเคŸเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคŸीเคšเคฐ เค”เคฐ เคฌเคก़ों เค•ो เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคฆो เคฌाเคฐ เคธोเคšเคจा เคนी เคชเคก़ेเค—ा! เคฎเค—เคฐ เคซिเคฐ เคเค• เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เค† เค—เคˆ। เคฏे เค‰เคค्‍เคธाเคนी เคฌเคš्‍เคšे เคฌैंเค• เค–ोเคฒ เคคो เคฒेเคคे เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจเค•े เค†เคชเคธी เคเคฎेเคฒे เคเคธे เค‰เคฒเค เคœाเคคे เคนैं เค•ि เค†เค–िเคฐ เค‰เคจ्‍เคนें เคฌैंเค• เคฌंเคฆ เค•เคฐเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค•เคฎเคฒेเคถ्‍เคตเคฐ เคœी เค•ा ‘เคนोเคคाเคฎ เค•े เค•ाเคฐเคจाเคฎे’ เคฎें เคนोเคคाเคฎ เคนाเคคिเคฎเคคाเคˆ เค•ी เคคเคฐเคน เค•เคฐिเคถ्‍เคฎाเคˆ เคคो เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคฌेเคšाเคฐा เค‡เคคเคจा เคตिเคตเคถ เคนै เค•ि เคฐाเคœू เค•ा เคนोเคฎเคตเคฐ्เค• เคคเค• เคจเคนीं เค•เคฐเคตा เคชाเคคा। เค‰เคธे เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เค†เคœ เค•े เคœเคฎाเคจे เคฎें เคตเคน ‘เค…เคจเคซिเคŸ’ เคนै।

เคฐाเคœेंเคฆ्เคฐ เคฏाเคฆเคต, เคฎเคจ्‍เคจू เคญंเคกाเคฐी, เคฎोเคนเคจ เคฐाเค•ेเคถ, เคญीเคท्‍เคฎ เคธเคนाเคจी เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं। เคฐाเคœेंเคฆ्เคฐ เคฏाเคฆเคต เค•ी ‘เคชเคฐी เคจเคนीं เคฎเคฐเคคी’, ‘เค˜เคฐ เค•ी เคคเคฒाเคถ’, ‘เคœเคฏ เค—ंเค—े’, ‘เค•เคฒाเค•ाเคฐ’ เค†เคฆि เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เค•เคน เคœाเคคी เคนैं। เคฎोเคนเคจ เคฐाเค•ेเคถ เค•ी ‘เค—िเคฐเค—िเคŸ เค•ा เคธเคชเคจा’, ‘เคฌिเคจा เคนाเคก़-เคฎांเคธ เค•ा เค†เคฆเคฎी’ เค†เคฆि เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। เคฎเคจ्‍เคจू เคญंเคกाเคฐी เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคธंเค—्เคฐเคน ‘เค†ँเค–ों เคฆेเค–ा เคूเค ’ เคฎें เค†เค  เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। เคญीเคท्‍เคฎ เคธाเคนเคจी เค•ी ‘เค—ुเคฒेเคฒ เค•ा เค–ेเคฒ’, ‘เค…เคจोเค–ी เคนเคก्เคกी’ เค”เคฐ ‘เคตाเคชเคธी’ เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เค•ो เค›ूเคจे เคตाเคฒी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। เคถैเคฒेเคถ เคฎเคŸिเคฏाเคจी เค•े เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจी-เคธंเค—्เคฐเคน ‘เคฌिเคฒ्‍เคฒी เค•े เคฌเคš्‍เคšे’ เคคเคฅा ‘เค›ोเคŸी เคฎเค›เคฒी, เคฌเคก़ी เคฎเค›เคฒी’ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฎें เค‰เคจเค•ा เค…เคฒเค— เค…ंเคฆाเคœ़ เคจเคœ़เคฐ เค†เคคा เคนै। เค‰เคจเค•ी ‘เคงเคจुเคท-เคฏเคœ्เคž’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฐाเคฎเคฒीเคฒा เค•े เคฎैเคจेเคœเคฐ เค–्‍เคฏाเคฒीเคฐाเคฎ เค”เคฐ เคฌाँเค•ेเคฐाเคฎ เคธाเคนเคœी เค•े เค˜เคฐाเคจे เค•ी เคชुเคถ्‍เคคैเคจी เคฆुเคถ्‍เคฎเคจी เคฐाเคฎเคฒीเคฒा เคจाเคŸเค• เคฎें เคเค• เค”เคฐ เค…ंเคฆเคฐूเคจी เคจाเคŸเค• เค•ो เคœเคจ्‍เคฎ เคฆेเคคी เคนै। เค‡เคงเคฐ เคœเคจเคคा ‘เคธिเคฏाเคตเคฐ เคฐाเคฎเคšंเคฆ เค•ी เคœเคฏ’ เคฌोเคฒเคจे เค•ो เค‰เคคाเคตเคฒी เคนै เค”เคฐ เค‰เคงเคฐ เคถिเคตเคœी เค•ा เคงเคจुเคท เคŸूเคŸ เคนी เคจเคนीं เคฐเคนा เคนै। เคนै เคจ เคฌเคก़ा เคนाเคธ्เคฏเคช्เคฐเคฆ เคช्เคฐเคธंเค—!

เค‡เคธ्‍เคฎเคค เคšुเค—เคคाเคˆ เค•ी ‘เค•ाเคฎเคšोเคฐ’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฎเคนा เค†เคฒเคธी เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคœเคฌ เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เค•ाเคฎ เคฌाँเคŸ เคฆिเค เคœाเคคे เคนैं เคคो เค†เคชเคธी เคนोเคก़ เคฎें เคตे เคเคธी เคคूเคซाเคจी เคคेเคœी เค”เคฐ เคงเคฎाเคšौเค•เคก़ी เคฎเคšाเคคे เคนैं เค•ि เคคौเคฌा-เคคौเคฌा! เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคธाเคฐ्เคฅเค• เค”เคฐ เคฐोเคšเค• เค•เคนाเคจिเคฏों, เค‰เคจเค•े เค•เคฅा-เคถिเคฒ्เคช, เคญाเคทा-เคถैเคฒी เค”เคฐ เคฐเคšเคจा-เค•ौเคถเคฒ เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒเคคे เคนुเค เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคธเคญी เค•เคฅाเค•ाเคฐों เค•ी เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। เค‡เคจเคฎें เคช्เคฐเคฎुเค– เคนैं—เคถเค•ुंเคคเคฒा เคธिเคฐोเค िเคฏा, เคถीเคฒा เค—ुเคœเคฐाเคฒ, เค†เคฒเคฎเคถाเคน เค–ाเคจ, เคนเคฐिเคถंเค•เคฐ เคชเคฐเคธाเคˆ, เคฐเค˜ुเคฌीเคฐ เคธเคนाเคฏ, เคถเคถिเคช्เคฐเคญा เคถाเคธ्‍เคค्เคฐी, เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ, เคฎเคนीเคช เคธिंเคน, เคฆ्เคฐोเคฃเคตीเคฐ เค•ोเคนเคฒी, เคนिเคฎांเคถु เคœोเคถी เค†เคฆि।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเคคाเคฏा เคนै เค•ि เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เคœी เค•े ‘เค–ोเคฏा เคนुเค† เคฐเคคเคจ’ เค”เคฐ ‘เค˜เคฎंเคก เค•ा เคซเคฒ’ เคธंเค—्เคฐเคนों เคฎें เค•िเคถोเคฐों เค•े เคฒिเค เค‰เคชเคฏोเค—ी เค•ुเค› เคเคธी เคชौเคฐाเคฃिเค• เค”เคฐ เคเคคिเคนाเคธिเค• เค•เคฅाเคँ เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนें เคชเคข़เคคे เคนुเค “เคฌเคก़े เค•เคฅाเค•ाเคฐ เค•ी เค•เคฒเคฎ เค•े เคœाเคฆूเคˆ เคธ्‍เคชเคฐ्เคถ เค•ी เค…เคจुเคญूเคคि เคนोเคคी เคนै।” เคฎเคจ्เคฎเคฅเคจाเคฅ เค—ुเคช्‍เคค เคจे เคญी เคฒीเค• เคธे เคนเคŸเค•เคฐ เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं, เคœो เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เค•ोเคˆ เคฌเคก़ी เคฌाเคค เค•เคนเคคी เคนैं। ‘เคœ्เคžाเคจी เคšूเคนा’ เคธंเค—्เคฐเคน เคฎें เค‰เคจเค•ी เคฆเคธ เคšुเคจी เคนुเคˆ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เคฎเคธ्‍เคคเคฐाเคฎ เค•เคชूเคฐ เคญी เคเค• เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฌाเคฒ เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคนैं। ‘เคฌाเคฒ เค•เคฅा-เคจिเคงि’ เคฎें เค‰เคจเค•ी เคธैंเคคाเคฒीเคธ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं เคœो เคฎเคจु เคœी เค•े เคถเคฌ्‍เคฆों เคฎें ‘เคตिเคตिเคงเคคा เค”เคฐ เค‰เคชเคฒเคฌ्‍เคงिเคฏों เค•े เคฒिเคนाเคœ เคธे เคชूเคฐे เคฌाเคฒ เค•เคฅा-เคฒेเค–เคจ เค•ो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคคी เคนैं।’

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคœเคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เคญाเคฐเคคी, เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे, เคตिเคญा เคฆेเคตเคธเคฐे, เคฏाเคฆเคตेंเคฆ्เคฐ เคถเคฐ्เคฎा ‘เคšंเคฆ्เคฐ’, เค•เคจ्‍เคนैเคฏाเคฒाเคฒ เคจंเคฆเคจ, เค•े.เคชी.เคธเค•्‍เคธेเคจा เค†เคฆि เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคญी เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนैं। เค‡เคจเคฎें เคนाเคธ्‍เคฏ-เคตिเคจोเคฆ, เคธाเคนเคธिเค• เคฏाเคค्เคฐाเคँ, เคฒोเค• เค•เคฅाเคँ, เค†เคงुเคจिเค• เคธोเคš เคœैเคธे เคจ เคœाเคจे เค•िเคคเคจे เคฐंเค— เค”เคฐ เค›เคŸाเคँ เคฎौเคœूเคฆ เคนैं। เคธंเค•्เคทेเคช เคฎें เค•เคนें เคคो เค‡เคธ เคฏुเค— เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค”เคฐ เค‰เคธे เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เค–ोเคฒเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคคी เคจเคœ़เคฐ เค†เคคी เคนैं। เค‡เคจ เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌाเคฒ เคฎเคจोเคญाเคตों เค”เคฐ เค†เคค्‍เคฎीเคฏเคคा เค•ा เคฐंเค— เค•ाเคซी เค—ाเคข़ा เคนै।

เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจी เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— เคฎें เค•เคˆ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं। เค†เคค्‍เคฎाเคฐाเคฎ เคंเคก เคธंเคธ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค ‘เคฎेเคฐी เค‡เค•्‍เคฏाเคตเคจ เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เคธीเคฐीเคœ़ เคคเคฅा เค‡ंเคฆ्เคฐเคช्เคฐเคธ्‍เคฅ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค•ी ‘เคฎेเคฐी เคช्เคฐिเคฏ เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เคชुเคธ्‍เคคเค•-เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เคฌเคนुเคค เคšเคฐ्เคšिเคค เคฐเคนी เคนैं। เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เค–ाเคธिเคฏเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เค‡เคจเคฎें เคฌเคš्‍เคšे เค•े เคฎเคจोเคญाเคตों เคคเคฅा เคœिเคœ्เคžाเคธा, เค•्เคฐोเคง, เคธเคชเคจे, เคธंเค•เคฒ्‍เคช เค†เคฆि เค•ो เคธाเคซ-เคธाเคซ เคฆेเค–ा, เคœाเคจा เค”เคฐ เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ी เคฏเคฅाเคฐ्เคฅเคชเคฐเค•เคคा เค”เคฐ เคธाเคซเค—ोเคˆ เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•เคฐเคคी เคนै। เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐ เคนैं—เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ, เค…เคฎเคฐ เค—ोเคธ्‍เคตाเคฎी, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु, เค•्เคทเคฎा เคถเคฐ्เคฎा, เคถเค•ुंเคคเคฒा เค•ाเคฒเคฐा, เคกॉ เคธुเคจीเคคा, เคฐेเคจू เคšौเคนाเคจ, เคฎंเคœुเคฐाเคจी เคœैเคจ, เคฎो. เค…เคฐเคถเคฆ, เคตिเคจाเคฏเค• เค†เคฆि।

เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ เค•ी ‘เค•िเคคเคจी เค—เคนเคฐी เคจींเคต’, ‘เค•เคฌूเคคเคฐों เคตाเคฒी เคนเคตेเคฒी’, ‘เคฐिเค•्‍เคถा เคกॉเค•्‍เคŸเคฐ’ เค†เคฆि เคจเค เค…ंเคฆाเคœ़ เค•ी เคฏाเคฆเค—ाเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคตिเคจाเคฏเค• เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคช्เคฐเค•ृเคคि, เคตเคจ्‍เคฏ เคœीเคตों เค”เคฐ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคธे เคœुเคก़ी เคนैं। ‘เค›ोเคŸा เค—ांเคงी’ เคญी เค‰เคจเค•ी เคเค• เค…เคตिเคธ्‍เคฎเคฐเคฃीเคฏ เค•เคนाเคจी เคนै เคœिเคธเค•े เค…ंเคค เคฎें เคนेเคกเคฎाเคธ्‍เคŸเคฐ เคธाเคนเคฌ เคเค• เคธीเคงे-เคธाเคฆे เคฌเคš्‍เคšे เคฎें เค—ांเคงी เค•े เคšเคฐिเคค्เคฐ เค•ो เคชाเค•เคฐ เค•เคนเคคे เคนैं, “เค‡เคธ เคธ्‍เค•ूเคฒ เคฎें เคนเคฎเคจे เคนเคœाเคฐों เคธाเค•्เคทเคฐ เคชैเคฆा เค•िเค, เค†เคœ เคเค• เค‡เคจเคธाเคจ เคญी เคชैเคฆा เค•िเคฏा เคนै।” เค…เคฎเคฐ เค—ोเคธ्‍เคตाเคฎी เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคจाเคŸเค•ीเคฏเคคा เค”เคฐ เคจเคŸเค–เคŸเคชเคจ เคนै, เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•ेा เคธเคนเคœ เคนी เค†เค•เคฐ्เคทिเคค เค•เคฐเคคा เคนै। เค‰เคจเค•ी เคชเคถु-เคชเค•्เคทिเคฏों เคชเคฐ เคฒिเค–ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคชूเคฐी เคœीเคตंเคคเคคा เคนै। ‘เคŸुเคจ्‍เคจी เคฎเค›เคฒी’, ‘เคถेเคฐเคธिंเคน เค•ा เคšเคถ्‍เคฎा’, ‘เคญाเคฒू เค•ा เค˜เคฐ’, ‘เคœंเค—เคฒ เคฎें เค˜เคก़ी’ เคœैเคธी เค‰เคจเค•ी เคธเคญी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค•เคฅाเคจเค• เค”เคฐ เคญाเคทा เค•ी เคฆृเคท्‍เคŸि เคธे เคฌेเคœोเคก़ เคนैं। เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐीเคฏ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคจ्‍เคฏाเคธ เคจे ‘เค…เคฎเคฐ เค—ोเคธ्‍เคตाเคฎी เค•ी เคšुเคจिंเคฆा เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏाँ’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เค‰เคจเค•ी เคฆเคธ เคถ्เคฐेเคท्‍เค  เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเคฏा เคนै।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคธ्‍เคตเคฏं เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค‡เคคเคจा เคฒिเค–ा เคนै, เคœिเคธเค•ी เคฅाเคน เคชाเคจा เคฎुเคถ्‍เค•िเคฒ เคนै। เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคธाเคฆเค—ी, เคธเคนเคœเคคा, เคถเคฐाเคฐเคคें, เคฎเคจเคฎौเคœीเคชเคจ เค•े เคธाเคฅ เคนी เคœीเคตंเคคเคคा, เคธंเค˜เคฐ्เคท, เคธीเค–เคจे เค•ी เค‡เคš्‍เค›ा เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคธเคคเคฐंเค—ी เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคฌเคนुเค†เคฏाเคฎी เค›เคตिเคฏाँ เคฎौเคœूเคฆ เคนैं। เคฌเคš्เคšे เค‰เคจเค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคเค•-เคฆूเคธเคฐे เคธे เคฎाँเค—เค•เคฐ เคชूเคฐी เคคเคจ्‍เคฎเคฏเคคा เค•े เคธाเคฅ เคชเคข़เคคे เคนैं। เคฏे เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคนी เคจเคนीं, เคฌเคก़ों เค•ो เคญी เคฏे เค–ाเคธी เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เค•เคฐเคคी เคนैं। เค‰เคจเค•ी ‘เคจंเคฆू เค•ी เค›ींเค•’, ‘เคเคŸเคชเคŸ เคธिंเคน’, ‘เคฎिเค ाเคˆ เคฒाเคฒ’, ‘เคนोเคฒी เคนै เคญเคˆ เคนोเคฒी เคนै’ เคนाเคธ्‍เคฏ เค•े เคฐंเค— เคธे เคธเคฐाเคฌोเคฐ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं। ‘เคคुเคฎ เคญी เคชเคข़ोเค—े เคœเคธ्‍เคธू’, ‘เคฎाँ เค•ा เคช्‍เคฏाเคฐ’ เค”เคฐ ‘เคฐเคนเคฎाเคจ เคšाเคšा’ เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคคเคฐเคน-เคคเคฐเคน เค•ी เคชเคฐेเคถाเคจिเคฏों, เคคเค•เคฒीเคซों เค”เคฐ เค‰เคจเคธे เคœूเคเคจे เค•ी เคฌाเคค เค•เคนเคคी เคนैं। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा ‘เคคिเคคเคฒी เค•ा เค˜เคฐ’, ‘เคšींเคŸी เคšเคข़ी เคชเคนाเคก़ เคชเคฐ’, ‘เคšिเคก़िเคฏाเค˜เคฐ เคฎें เคšुเคจเคฎुเคจ’, ‘เคถेเคฐ เค—िเคฐा เคงเคก़ाเคฎ’ เค†เคฆि เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคชเคถु-เคชเค•्เคทिเคฏों เค•े เคธंเคธाเคฐ เคธे เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคœोเคก़เคคी เคนैं เค•ि เค‰เคธเค•ा เคฎเคจ เค‰เคฒ्‍เคฒाเคธ เคธे เคญเคฐ เค‰เค เคคा เคนै। ‘เคฒो เคšเคฒा เคชेเคก़ เค†เค•ाเคถ เคฎें’ เค”เคฐ ‘เคฎंเค—เคฒ เค—्เคฐเคน เค•ी เคฒाเคฒ เคšिเคก़िเคฏा’ เค‰เคจเค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคฐเคšिเคค เคฐोเคšเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ เคนैं। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคฎुเค– เคธंเค—्เคฐเคน เคนैं—’เค‡เค•्‍เคฏाเคตเคจ เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจिเคฏाँ’, ‘เคญुเคฒเค•्‍เค•เคก़ เคชाเคชा’, ‘เคšिเคจ-เคšिเคจ เคšूँ’, ‘เคฒो เคšเคฒा เคชेเคก़ เค†เค•ाเคถ เคฎें’, ‘เคจเคŸเค–เคŸ เคจंเคฆू เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ’, ‘เค…เคœเคฌ เค…เคจोเค–ी เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ’, เคฎेเคฒे เคฎें เค िเคจเค िเคจเคฒाเคฒ’, ‘เค•เคฐाเคฎाเคคीเคฒाเคฒ เค•ी เคคเคฒเคตाเคฐ’ เค†เคฆि। เค‡เคจ เคธंเค—्เคฐเคนों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคซंเคคाเคธी, เค•िเคธ्‍เคธाเค—ोเคˆ, เคนाเคธ्‍เคฏ-เคตिเคจोเคฆ, เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฒोเค• เค†เคฆि เค•े เคตिเคตिเคง เคฐंเค— เคฎौเคœूเคฆ เคนैं।

เค‡เคธ เคฏुเค— เค•ी เคฎเคนिเคฒा เคฌाเคฒ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค•ा เคญी เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคœिเค•्เคฐ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•ा เค—เคนเคจ เค…เคตเคฒोเค•เคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคฏเคน เคธ्‍เคชเคท्‍เคŸ เค•เคฐเคคे เคนैं เค•ि เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•्เคทเคฎा เคถเคฐ्เคฎा เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค‰เคจเค•े เคฌเคšเคชเคจ เค”เคฐ เคจिเคœเคคा เค•ी เคเคฒเค• เคฎिเคฒเคคी เคนै, เคคो เคกॉ เคถंเค•ुเคคเคฒा เค•ाเคฒเคฐा เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เคตिเคตिเคงเคคा เค”เคฐ เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคนै। เคฎंเคœुเคฐाเคจी เคœैเคจ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เคฎें เค•िเคธ्‍เคธाเค—ोเคˆ เค•ा เคฐเคธ เคนै, เคคो เคธเคฐोเคœเคจी เคช्เคฐीเคคเคฎ เคจे เคฒीเค• เคธे เคนเคŸเค•เคฐ เคนाเคธ्‍เคฏ-เคตिเคจोเคฆเคชूเคฐ्เคฃ เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เคนैं। เคกॉ. เคธुเคจीเคคा เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคšाเคนे เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคชเคฐिเคตेเคถ เคธे เคœुเคก़ी เคนों เคฏा เคถเคนเคฐी เคชृเคท्‍เค เคญूเคฎि เคตाเคฒी, เค‰เคจเคฎें เค—เคฐीเคฌ, เค…เคญाเคตเค—्เคฐเคธ्‍เคค เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค–ुเคฆ्เคฆाเคฐी เค”เคฐ เคฎेเคนเคจเคค เค•ो เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। ‘เคตเคน เคฎाเคธूเคฎ เคฌเคš्‍เคšा’, ‘เค—เคฐीเคฌ เค˜เคฐ เค•ी เคฐाเคจी’, ‘เค•िเคธ्‍เคธा เคเค• เคฎाเคธूเคฎ เคšोเคฐी เค•ा’ เค†เคฆि เคฎाเคจเคตीเคฏ เค•เคฐूเคฃा เคธे เค‰เคชเคœी เค‰เคจเค•ी เคเคธी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं เคœिเคจเค•ी เค…เคจुเค—ूँเคœ เคฆेเคฐ เคคเค• เคธुเคจाเคˆ เคฆेเคคी เคนै। เค‰เคจเค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เค›เคน เคธे เค…เคงिเค• เค•เคนाเคจी-เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं, เคœो เคฌเคนुเคšเคฐ्เคšिเคค เคฐเคนे เคนैं।

เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เคฎें เค…เคชเคจे เคธเคฎเคฏ เค”เคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เค›ोเคŸी-เคฌเคก़ी เคธเคฎเคธ्‍เคฏाเค“ं เค•े เคช्เคฐเคคि เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒเคคा เค…เคงिเค• เคนै। เคชंเค•เคœ เคšเคคुเคฐ्เคตेเคฆी เค•ी ‘เคฌेเคฒเค—ाเคฎ เค˜ोเคก़ा’ เคฎें เคตिเคทเคฏ เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅा เค•ा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคฌाเคค เค•เคนเคจे เค•ा เค…ंเคฆाเคœ़ เคชเคฐीเค•เคฅा เคœैเคธा เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เคนै। เคช्เคฐเคนเคฒाเคฆ เคถ्เคฐीเคฎाเคฒी เค•े ‘เค‡เคจเคธाเคจिเคฏเคค เค•ा เคซเคฒ เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคชेเคก़’ เคฎें เคฌाเคนเคฐ เคธे เค…เคงिเค• เคญीเคคเคฐ เค•े เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เค•ी เคšिंเคคा เค•ी เค—เคˆ เคนै, เค•्‍เคฏोंเค•ि “เคฏเคฆि เคฏเคน เคฌिเค—เคก़ा เคคो เค•ुเค› เคญी เคจเคนीं เคฌเคšेเค—ा।” เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคฎो. เค…เคฐเคถเคฆ เค•ी ‘เค•िเคฐाเค เค•ा เคฎเค•ाเคจ’ เค”เคฐ ‘เคชाเคจी-เคชाเคจी เคฐे’ เคฌिเคฒ्‍เค•ुเคฒ เค…เคฒเค— เคขंเค— เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคนैं, เคœो เค†เคœ เค•ी เคธเคฎเคธ्‍เคฏाเค“ं เค•ो เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคนैं। เคฎुเค•ेเคถ เคจौเคŸिเคฏाเคฒ เค•ी ‘เคฌเคนुเคค เค•เค िเคจ เคนै เคกเค—เคฐ’ เค•เคนाเคจी เคฎें เคฌเคš्‍เคšे เค•े เคธिเคฐ เคชเคฐ เคฒाเคฆ เคฆिเค เค—เค เคชเคข़ाเคˆ เค•े เคฌोเค เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคจीเคšे เคฆเคฌे เคฐเคนเคจे เค•ी เค‰เคธเค•ी เคชीเคก़ा เค•ी เคฎाเคฐ्เคฎिเค• เค…เคญिเคต्‍เคฏंเคœเคจा เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคตिเคท्‍เคฃुเคช्เคฐเคธाเคฆ เคšเคคुเคฐ्เคตेเคฆी, เคœाเค•िเคฐ เค…เคฒी ‘เคฐเคœเคจीเคถ’, เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे, เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เคฎेเคตाเคก़ी, เคฐเคฎाเคถंเค•เคฐ เค†เคฆि เคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคธुंเคฆเคฐ เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ เคฒिเค–ी เคนैं, เคœो เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฒोเค• เค•ी เคธैเคฐ เค•เคฐाเคคे เคนुเค เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธिเคฆ्เคงांเคคों เค•े เคชเคฐिเคšिเคค เค•เคฐाเคคी เคนैं।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคจเค-เคชुเคฐाเคจे เคฒเค—เคญเค— เคธเคญी เคธเคฎเคฐ्เคฅ เค•เคนाเคจीเค•ाเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏों เค•े เคธाเค—เคฐ เคฎें เคธे เคเคธे เคฎोเคคी เคšुเคจเค•เคฐ เคชाเค เค•ों เค•े เคธाเคฎเคจे เคฐเค–े เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนें เคœाเคจเคจे เคธे เคฌाเคฒ เค•เคฅा-เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•ा เค…ंเคฆाเคœ़ เคฒเค—ाเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคจเคฏा เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคฒिเค–เคจे เคตाเคฒा เค•ोเคˆ เคญी เคฒेเค–เค• เคฎเคจु เคœी เค•ी เคชाเคฐเค–ी เคจिเค—ाเคน เคธे เค›ूเคŸा เคจเคนीं เคนै। 

เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•ा เค…เคฆเคญुเคค เคธंเคธाเคฐ

เค†เคœा़เคฆी เคธे เคชเคนเคฒे เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคฒिเค–े เค—เค, เคฒेเค•िเคจ เคนिंเคฆी เคฎें เคฐूเคชांเคคเคฐिเคค ‘เคฐॉเคฌिเคจ्เคธเคจ เค•्เคฐूเคธो’, ‘เคธिंเคฆเคฌाเคฆ เคœเคนाเคœी’, ‘เค…เคฒीเคฌाเคฌा เคšाเคฒीเคธ เคšोเคฐ’ เคœैเคธी เค•ृเคคिเคฏाँ เคฌเคนुเคชเค िเคค เค”เคฐ เคฌเคนुเคšเคฐ्เคšिเคค เคฐเคนीं। เคนिंเคฆी เคฎें เคชเคนเคฒा เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ा ‘เค•ुเคค्‍เคคे เค•ी เค•เคนाเคจी’ เคนै। เค‡เคธ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฎें เคฌเคคाเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคธाเคฐे เคเคถो –เค†เคฐाเคฎ เค”เคฐ เคฎाเคจ-เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคฏเคฆि เค—เคฒे เคฎें เค—ुเคฒाเคฎी เค•ा เคชเคŸ्เคŸा เคฌँเคงा เคนो เคคो เค†เคฆเคฎी เคคो เคฆूเคฐ, เค•ुเคค्‍เคคा เคญी เค–ुเคถ เคจเคนीं เคฐเคน เคธเค•เคคा। เคฏเคน เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฌเคคाเคคा เคนै เค•ि เค…เคธเคฒी เคธुเค– เค†เคœा़เคฆी เคฎें เคนी เคนै, เค—ुเคฒाเคฎी เคคो เคจเคฐเค• เค•ा เคฆ्เคตाเคฐ เคนै। เคญूเคชเคจाเคฐाเคฏเคฃ เคฆीเค•्เคทिเคค เค•ा ‘เค–เคก़-เค–เคก़เคฆेเคต’ เคเค• เคฎเคจोเคฐंเคœเค• เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै, เคœिเคธเคฎें เคนोเคฒी เค•े เค…เคตเคธเคฐ เคชเคฐ เคถเคฐाเคฐเคคी เคฌเคš्‍เคšे เคเค• เค—เคงे เค•े เค—เคฒे เคฎें เคŸीเคจ เค•ा เค–ाเคฒी เค•เคจเคธ्‍เคŸเคฐ เคฌाँเคงเค•เคฐ เค‰เคธे เคœंเค—เคฒ เคฎें เค›ोเคก़ เคฆेเคคे เคนैं। เค•เคจเคธ्เคคเคฐ เค•ी เค†เคตाเคœ़ เคธे เคญเคฏเคญीเคค เค—เคงा เคฌเคฆเคนเคตाเคธ เคนोเค•เคฐ เคญाเค—เคคा เคซिเคฐเคคा เคนै। เคœंเค—เคฒ เค•े เคœाเคจเคตเคฐ เคต เคชเคถु-เคชเค•्เคทी เค‰เคธे เค•ोเคˆ เคฌเคฒा เคธเคฎเคเค•เคฐ เคญเคฏเคญीเคค เคนो เคœाเคคे เคนैं। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ เค•ा เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ ‘เคฌเคœเคฐंเค—ी-เคจौเคฐंเค—ी’ เคญी เคเค• เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เค”เคฐ เคœिंเคฆाเคฆिเคฒी เคธे เคญเคฐเคชूเคฐ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै।

เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เค…เคจेเค• เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคเคธी เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏाँ เคฎिเคฒเคคी เคนैं เค•ि เค‡เคจ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•ो เค–ोเคœเค•เคฐ เคชเคข़เคจे เค•ो เคฎเคจ เคฒाเคฒाเคฏिเคค เคนो เค‰เค เคคा เคนै। เคฌเคš्‍เคšे เคญी เค‡เคจ्‍เคนें เคชเคข़เค•เคฐ เค†เคจंเคฆ เคธे เคญเคฐ เค‰เค ेंเค—े। เคญเค—เคตเคคเคถเคฐเคฃ เค‰เคชाเคง्‍เคฏाเคฏ เค•ा เค‰เคก़ीเคธा เค•े เคฎเค›ुเค†เคฐों เค•े เคœीเคตเคจ เคชเคฐ เคฒिเค–ा ‘เคธाเค—เคฐ เค•ा เค˜ोเคก़ा’, เคธौเคฐเคฎंเคกเคฒ เค•े เคฐเคนเคธ्‍เคฏों เคธे เคชเคฐเคšिเคค เค•เคฐाเคจे เคตाเคฒा เคฎเคจोเคนเคฐ เคถ्‍เคฏाเคฎ เคœोเคถी เค•ा ‘เค†เค“ เค•เคฐें เคšाँเคฆ เค•ी เคธैเคฐ’, เคฐเคœि़เคฏा เคธเคœ्‍़เคœाเคฆ ‘เคœ़เคนीเคฐ’ เค•ा ‘เคจेเคนเคฐू เคšाเคšा เค•ा เคญเคคीเคœा’, เคฎเคจ्‍เคจू เคญंเคกाเคฐी เค•ा ‘เค†เคธ-เคฎाเคคा’, เคฆ्เคฐोเคฃเคตीเคฐ เค•ोเคนเคฒी เค•ा ‘เคŸเคช्‍เคชเคฐ เค—ाเคก़ी’ เค”เคฐ ‘เค•เคฐाเคฎाเคคी เค•เคฆเคฆू’, เค†เคฌिเคฆ เคธुเคฐเคคी เค•ा ‘เคฌเคนเคค्‍เคคเคฐ เคธाเคฒ เค•ा เคฌเคš्‍เคšा’ เค”เคฐ ‘เคจเคตाเคฌ เคฐँเค—ीเคฒे’ เคเคธे เคนी เคฎเคจोเคฐंเคœเค• เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนैं।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ-เคฏाเคค्เคฐा เค•े เค‡เคธ เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฆौเคฐ เค•े เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•ी เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เคตिเคถेเคทเคคा เค‰เคจเค•ी เค•เคฒाเคค्‍เคฎเค• เคชूเคฐ्เคฃเคคा เค”เคฐ เคตिเคตिเคงเคคा เคนै। เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि, “เค‡เคธ เคฆौเคฐ เคฎें เคเค• เค“เคฐ เคเคธे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฒिเค–े เค—เค, เคœिเคจเคฎें เคฎौเคœूเคฆा เคฏเคฅाเคฐ्เคฅ เคœीเคตเคจ เค”เคฐ เค‰เคธเคฎें เคฌเคš्‍เคšे เค•ी เคฎुเคถ्‍เค•िเคฒों เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคฅी, เคคो เคฆूเคธเคฐी เค“เคฐ เคเคคिเคนाเคธिเค• เค•เคฅाเคจเค•ों เค”เคฐ เค‡เคคिเคนाเคธ เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคชाเคค्เคฐों เค•ो เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•े เคœเคฐिเค เคธाเคฎเคจे เคฒाเคจे เคตाเคฒे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•ी เคญी เคฌेเคนเคฆ เคธเคถเค•्‍เคค เค”เคฐ เคฆเคฎเคฆाเคฐ เคงाเคฐा เคฆिเค–ाเคˆ เคชเคก़เคคी เคนै।” เค‡เคธ เคฆौเคฐ เค•े เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธเค•ाเคฐ เคนैं เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ, เคธเคค्‍เคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ, เคฎเคธ्‍เคคเคฐाเคฎ เค•เคชूเคฐ, เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे เค†เคฆि। เค‡เคจ เคธเคญी เคฐเคšเคจाเค•ाเคฐों เค•ी เค‰เคค्‍เค•ृเคท्‍เคŸ เคฐเคšเคจाเค“ं เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคšเคฐ्เคšा เค•ी เค—เคˆ เคนै।

เคธเคค्‍เคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ เค•े เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ ‘เคเค• เคกเคฐ เคชाँเคš เคจिเคกเคฐ’ เคฎें เคเค• เคธเคฎเคเคฆाเคฐ เคฌเคš्‍เคšा เค…เคชเคจे เคธाเคฅिเคฏों เค•ो ‘เค…เคค्‍เคฏाเคšाเคฐ’ เค•ा เค…เคฐ्เคฅ เค•ुเค› เค‡เคธ เคคเคฐเคน เคธเคฎเคाเคคा เคนै, “เคฏे เคœो เคฐोเคœ เคœुเคฒ्‍เคฎ เคนोเคคे เคนैं เคจ เคฌเคธ, เค‡เคจ्‍เคนीं เค•ो เค…เคค्‍เคฏाเคšाเคฐ เค•เคนเคคे เคนैं। เคคुเคฎ เค‡เคธे เคฏों เคธเคฎเคो เค•ि เคฆुเคจिเคฏा เคตाเคฒे เคนเคฎ เคฌเคš्‍เคšों เคชเคฐ เคœो เค•เคฐเคคे เคนैं เคจ, เคตเคน เคธเคฌ เค…เคค्‍เคฏाเคšाเคฐ เคนी เคนोเคคा เคนै। เคธเคฎเค เค—เค เคจ!” เค”เคฐ เค‡เคธ เค…เคค्‍เคฏाเคšाเคฐ เคธे เคฌเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคฌเคš्‍เคšे เค…เคชเคจी เค…เคฒเค— เคฆुเคจिเคฏा เคฌเคธाเคจे เค•ा เคซैเคธเคฒा เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตเคน เค…เคชเคจी เคจเคˆ เคฆुเคจिเคฏा เค‰เคธ เคญूเคคिเคฏा เคนเคตेเคฒी เคฎें เคฌเคธाเคคे เคนैं, เคœเคนाँ เค•ोเคˆ เค†เคคा-เคœाเคคा เคจเคนीं เคนै। เค‡เคจ เคจिเคกเคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธाเคฎเคจे เคนเคตेเคฒी เค•ा เคคเคฅाเค•เคฅिเคค เคญूเคค เคŸिเค• เคจเคนीं เคชाเคคा। เคตเคน เค…เคชเคจी เคœाเคจ เคฌเคšाเค•เคฐ เคญाเค— เค–เคก़ा เคนोเคคा เคนै। เคฎเคจोเคนเคฐ เคตเคฐ्เคฎा เคจे ‘เคฒोเคนा เคธिंเคน’ เค”เคฐ ‘เคฅ्เคฐी เคŸाเค‡เค—เคฐ्เคธ’ เคœैเคธे เคธाเคนเคธिเค• เค•เคฅाเคจเค•ों เคตाเคฒे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฒिเค–े। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे ‘เคนเคฎ เคนाเคฐेंเค—े เคจเคนीं’ เคœैเคธे เคตिเค•เคฒांเค— เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฎेเคนเคจเคค, เคธเคš्‍เคšाเคˆ เค”เคฐ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคคเคฅा ‘เคเค• เคฅी เคšुเคนिเคฏा เคฆाเคฆी’ เคœैเคธे เคฎเคจ เค•ो เคฒुเคญाเคจे เคตाเคฒे เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคญी เคฒिเค–े। เคฎเคจु เคœी เคจे เคŸिเคช्‍เคชเคฃी เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฒिเค–ा เคนै, “เคฏเคฆि เคตเคฐ्เคฎा เคœी เค•े เคธเคญी เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคเค• เคœिเคฒ्‍เคฆ เคฎें เคธाเคฎเคจे เค†เคँ, เคคो เค‰เคจเค•ी เคธृเคœเคจाเคค्‍เคฎเค• เคถเค•्‍เคคि เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคเค• เค—ौเคฐเคตเคถाเคฒी เคฆौเคฐ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคญी เคธाเคฎเคจे เค† เคธเค•ेเค—ा।”

เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ เค•ा เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ ‘เคญूเคฒเคจा เคฎเคค เค•ाเค•ा’ เคเค• เคเคธा เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै เคœिเคธเคฎें เคšंเคฌเคฒ เค•े เคกाเค•ुเค“ं เค•े เค†เคค्‍เคฎเคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เคœैเคธे เค—ंเคญीเคฐ เคตिเคทเคฏ เค•ो เค‡เคคเคจे เคฐोเคšเค• เคขंเค— เคธे เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคชाเค เค• เค‡เคธเค•े เค•เคฅा-เคฐเคธ เคฎें เค†เคฐंเคญ เคธे เค…ंเคค เคคเค• เคฌเคนเคคा เคšเคฒा เคœाเคคा เคนै। ‘เคชเคฐाเค—’ เคฎें เคงाเคฐाเคตाเคนिเค• เคฐूเคช เคธे เค›เคชा ‘เคคाเคŠ เคคिเคฒเค•ू เค•ी เค•เคนाเคจी’ เคญी เค‰เคจเค•ा เคฌเคนुเคค เคฎเคœेเคฆाเคฐ เค”เคฐ เคฏाเคฆเค—ाเคฐ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै। เค‡เคธเคฎें เคคाเคŠ เคคिเคฒเค•ू เค—ाँเคต เค•े เค ाเคŸเคฆाเคฐ เค†เคฆเคฎी เคนैं। เค‰เคจเค•ा เค›ोเคŸा เคญाเคˆ, เคœिเคธे เคซौเคœ เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฐเคฃ, เค•เคช्‍เคคाเคจ เค•เคนा เคœाเคคा เคนै เคถเคนเคฐ เคฌंเคฌเคˆ เคฎें เคฐเคนเคคा เคนै। เคคाเคŠ เคคिเคฒเค•ू เค•ी เคฌैเคฒเค—ाเคก़ी เค”เคฐ เคถเคนเคฐी เคœीเคตเคจ เค•ी เคจเคˆ เคšाเคฒ เค•ा เค‡เคธ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฎें เคฌेเคนเคฆ เคธเคนเคœ, เคšुเคŸीเคฒी เคญाเคทा เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนुเค† เคนै। เคคाเคŠ เค ेเค  เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เคญाเคทा เคฎें เค…เคชเคจी เคชเคค्‍เคจी เคธे เคฎोเคŸी เคฐोเคŸी เคฌเคจाเคจे เค•ो เค•เคนเคคे เคนैं, “เค—เคฆ्เคฆเคฐ-เค—เคฆ्เคฆเคฐ เคชो, เค•्‍เคฏा เค•เคช्‍เคคाเคจ เค•ी เคšिเค िเคฏा เคธी เคšिंเคฆी-เคšिंเคฆी เคชो เคฐเคนी เคนै।” เคฌเคšเคชเคจ เคฎें เคชเคข़े เค‡เคธ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เค•ी เคเคธी เคชंเค•्เคคिเคฏाँ เค†เคœ เคญी เคฏाเคฆ เค†เคคी เคนैं।

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ เคœी เค•े ‘เคขीเคฒी เคˆंเคŸ เค•ा เคฐเคนเคธ्‍เคฏ’ เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคœाเคธूเคธी เค”เคฐ เค‡ंเคŸेเคฒीเคœेंเคธ เค•ा เคเคธा เค•เคฎाเคฒ เคนै เค•ि เคœเคœ เคต เค…เคงिเค•ाเคฐी เคญी เคฆाँเคคों เคคเคฒे เค‰ँเค—เคฒी เคฆเคฌा เคฒेเคคे เคนैं। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं, เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎाเคง्‍เคฏเคฎ เคธे เคธ्‍เค•ूเคฒ เคฎें เคœाเคฒ เคซैเคฒाเค•เคฐ เคจเคถे เค•ा เค•เคฐोเคฌाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เค‡เคฐाเคฆा เคฐเค–เคจे เคตाเคฒे เคฆुเคท्‍เคŸों เค•ी เค•िเคฐเค•िเคฐी เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เค†เคจंเคฆ เคœी เค•ा เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ ‘เคกเคฌเคฒ เคธीเค•्เคฐेเคŸ เคเคœेंเคŸ เคœीเคฐो-เคœीเคฐो เคตเคจ เคฌाเคˆ เคŸू’ เคญी เค…เคชเคจे เคธเคฎเคฏ เค•ा ‘เคฌेเคธ्‍เคŸ เคธेเคฒเคฐ’ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฐเคนा เคนै। เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्เคฏाเคธों เค•ी เคงाเคฐा เค•ो เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•เคฐเคจे เคฎें เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे เค•ा เคญी เค•ाเคซी เคฌเคก़ा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคนै। เคฆेเคตเคธเคฐे เคœी เค•े ‘เคฎเคนाเคจाเคฏเค• เคฎंเค—เคฒ เคชांเคกे’ เค”เคฐ ‘เคคाเคค्‍เคฏा เค•ी เคคเคฒเคตाเคฐ’ เค…เคš्‍เค›े เค”เคฐ เคช्เคฐเคญाเคตी เคเคคिเคนाเคธिเค• เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนैं। ‘เคธुเคฐเค–ाเคฌ เค•े เคชเคฐ’ เคฎें เคชเค•्เคทिเคฏों เค•ा เคฐंเค—ाเคฐंเค— เคธंเคธाเคฐ เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคช्เคฐเคคि เค†เคฆเคฎी เค•ी เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒเคคा เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เคฆेเคตเคธเคฐे เคœी เค•े ‘เคฌเคนाเคฆुเคฐ เคญाเคฒू’, ‘เคœाเคฒी เคจोเคŸ’, ‘เคนोเคŸเคฒ เค•ा เคฐเคนเคธ्‍เคฏ’ เคญी เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคœाเคธूเคธी เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนैं।

เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฎเคธ्‍เคคเคฐाเคฎ เค•เคชूเคฐ, เคธเคค्‍เคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เคถीเคฒ, เคกॉ. เคฐाเคงेเคถ्‍เคฏाเคฎ เคตिเค—เคค, เคถांเคคि เคญเคŸเคจाเค—เคฐ, เคถเคถिเคช्เคฐเคญा เคถाเคธ्‍เคค्เคฐी เค•े เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เคชเคฐ เคญी เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฏเคน เคญी เคฌเคคाเคฏा เค•ि เค•्‍เคฏों เค”เคฐ เค•ैเคธे เคเคคिเคนाเคธिเค• เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เคฎें เคฌाँเค•ेเคฌिเคนाเคฐी เคญเคŸเคจाเค—เคฐ เค•ा ‘เคœเคฏ เคธोเคฎเคจाเคฅ’, เคฐाเคงेเคถ्‍เคฏाเคฎ เคช्เคฐเค—เคฒ्‍เคญ เค•ा ‘เคถाเคนी เคนเค•ीเคฎ’, เคตीเคฐेंเคฆ्เคฐ เค—ुเคช्‍เคค เค•ा ‘เคšाเคฃเค•्‍เคฏ’ เคคเคฅा เคฒเคฒिเคค เคธเคนเค—เคฒ เค•ा ‘เคฌीเคฐเคฌเคฒ’ เค‡เคธ เคฏुเค— เค•े เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค”เคฐ เคฏाเคฆ เค•िเค เคœाเคจे เคตाเคฒे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนैं।

เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— เค•ी เคธंเคญाเคตเคจाเค“ं เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒเคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै, “เคฏเคฆ्เคฏเคชि เค‡เคธ เคฏुเค— เคฎें เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฒेเค–เคจ เค•ी เค—เคคि เค•ुเค› เคฎंเคฆ เคชเคก़ เค—เคˆ, เคซिเคฐ เคญी เคฌीเคš-เคฌीเคš เคฎें เคตिเคตिเคงเคคा เค”เคฐ เค•เคฒाเคค्‍เคฎเค•เคคा เคธे เคชूเคฐ्เคฃ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคญी เค›เคชเค•เคฐ เคธाเคฎเคจे เค†เค। เคฎिเคธाเคฒ เค•े เคคौเคฐ เคชเคฐ เค—ुเคฒเคœ़ाเคฐ เค•ा ‘เคฌोเคธเค•ी เค•ा เค•ौเค†เคจाเคฎा’, เคœो เค–ाเคธा เคฎเคจोเคฐंเคœเค• เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै।”

เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เค•ी เคธเคฎเคธ्‍เคฏा เค”เคฐ เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•ो เคฐोเคšเค• เค•เคฅाเคจเค• เคฎें เคฌुเคจเค•เคฐ เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ เคจे ‘เคšिเคก़िเคฏा เค”เคฐ เคšिเคฎเคจी’ เคคเคฅा ‘เคชेเคก़ เคจเคนीं เค•เคŸ เคฐเคนे’ เคœैเคธे เคธเคถเค•्‍เคค เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฒिเค–े เคนैं। เคนเคฐिเคชाเคฒ เคค्‍เคฏाเค—ी เค•ा ‘เคจเคจเค•ू เค•ा เคชाเคœाเคฎा’ เคฎें เคจौเคŸंเค•ी เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคจเคจเค•ू เค•े เคเค•ाเคเค• เคธเคซेเคฆ เคชाเคœाเคฎे เค•ो เค—ाँเคต เค•े เคฎाเคธ्‍เคŸเคฐ เคœी เคฆ्เคตाเคฐा เค…เคชเคจे เคฎैเคฒे เคชाเคœाเคฎे เคธे เคฌเคฆเคฒ เคฒिเค เคœाเคจे เค•ा เคฎเคœेเคฆाเคฐ เค•िเคธ्‍เคธा เคนै। เคฎเคจु เคœी เค•े เคถเคฌ्‍เคฆों เคฎें ‘เคนिंเคฆी เคฎें เค—ाँเคต เค•ी เคœเคฎीเคจ เคชเคฐ เคฒिเค–े เค—เค เค‡เคคเคจे เคธเคš्‍เคšे เค”เคฐ เค–เคฐे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคนैं।’ เค—ाँเคต เค•ी เคชृเคท्‍เค เคญूเคฎि เคชเคฐ เคจाเคธिเคฐा เคถเคฐ्เคฎा เค•ा ‘เคญूเคคों เค•ा เคฎैเค•เคกोเคจเคฒ’ เคญी เคเคธे เคชाँเคš เคฆोเคธ्เคคों เค•ी เค•เคนाเคจी เค•เคนเคคा เคนै, เคœो เคถเคฐाเคฐเคคों เคฎें เคญूเคคों เคธे เค•เคฎ เคจเคนीं เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เคฌाเคฆ เคฎें เคตे เค•्‍เคฏों เค”เคฐ เค•ैเคธे เคฌเคฆเคฒเคคे เคนैं, เคฏเคน เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคชเคข़เค•เคฐ เคนी เคœाเคจा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคฐा เคธเค•्‍เคธेเคจा เค•ा ‘เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เค•े เคœाเคฒ เคฎें’ เคญी เคตिเคœ्เคžाเคจ เคซंเคคाเคธी เคชเคฐ เค†เคงाเคฐिเคค เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै, เคœिเคธเคฎें เค•เคฅ्‍เคฏ เค•ी เคจเคตीเคจเคคा เค”เคฐ เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏुเค— เค•ी เคคेเคœी เคนै।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เค…เคชเคจे เค–ुเคฆ เค•े เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•े เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคฌเคš्‍เคšे เคนी เคนैं। ‘เค—ोเคฒू เคญाเค—ा เค˜เคฐ เคธे’ เคฎें เค—ोเคฒू เค•ो เคฎเคนเคธूเคธ เคนोเคคा เคนै เค•ि เค˜เคฐ เค•े เคฒोเค— เค‰เคธे เคธเคฎเคเคคे เคจเคนीं เคนैं। เค‡เคธीเคฒिเค เคตเคน เค˜เคฐ เคธे เคญाเค— เคœाเคคा เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เคฆुเคฐ्เคญाเค—्‍เคฏ เคธे เคตเคน เคเค• เค…เคชเคฐाเคงी เค—िเคฐोเคน เค•े เคšंเค—ुเคฒ เคฎें เคซँเคธ เคœाเคคा เคนै। เค†เค—े เค•्‍เคฏा เคนोเคคा เคนै, เค•ौเคจ เค‰เคธเค•ी เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐเคคा เคนै? เคฏเคน เคธाเคฐा เค˜เคŸเคจा-เค•्เคฐเคฎ เคฌเคนुเคค เคฐोเคšเค• เคนै। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ ‘เคเค• เคฅा เค ुเคจเค ुเคจिเคฏा’ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคฎें เค ुเคจเค ुเคจिเคฏा เคฎเคนोเคฆเคฏ เค•े เคเคธे เคช्เคฐเคธंเค— เคนैं, เคœो เค•ौเคคुเค• เค”เคฐ เคนाเคธ्‍เคฏ เคฆोเคจों เค‰เคค्‍เคชเคจ्‍เคจ เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เค•ो เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค…เค•ाเคฆेเคฎी เคฆ्เคตाเคฐा เคชเคนเคฒे เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคชुเคฐเคธ्‍เค•ाเคฐ เคธे เคจเคตाเคœा เค—เคฏा เคนै।

เคธเคฎเคฐ्เคฅ เค•เคฅाเค•เคฐ เค•्เคทเคฎा เคถเคฐ्เคฎा เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค–ूเคฌ เคฒिเค–ा เคนै। ‘เคนोเคฎเคตเคฐ्เค•’, ‘เคถिเคฌ्‍เคฌू เคชเคนเคฒเคตाเคจ’ เค‰เคจเค•े เคšเคฐ्เคšिเคค เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนैं। เคนเคฐीเคถ เคคिเคตाเคฐी เค•ा ‘เคฎैเคฒी เคฎुंเคฌเคˆ เค•ा เค›ोเค•्เคฐा เคฒोเค—’ เคญी เคเค• เค…เคค्เคฏंเคค เคฎเคฐ्เคฎเคธ्‍เคชเคฐ्เคถी เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคนै, เคœिเคธเคฎें เคोंเคชเคก़เคชเคŸ्เคŸी เคฎें เคฐเคนเคจे เคตाเคฒे เคฌเคš्‍เคšे เค•े เคธंเค˜เคฐ्เคท เค•ी เค•เคนाเคจी เคนै। เคฏเคน เคฌเคš्‍เคšा เคจाเค‡ंเคธाเคซी เค”เคฐ เค…เคชเคฎाเคจ เคธเคนเค•เคฐ เคญी เคชเคข़-เคฒिเค–เค•เคฐ เค‡เคคเคจी เคธเคซเคฒเคคा เคนाเคธिเคฒ เค•เคฐเคคा เคนै เค•ि เคฒोเค— เคญौเคšเค•्‍เค•े เคฐเคน เคœाเคคे เคนैं। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคนเคฎें เคฏเคน เคญी เคœ्เคžाเคค เคนोเคคा เคนै เค•ि เค•ृเคท्‍เคฃ เค•ुเคฎाเคฐ เค•े ‘เคชूเคก़िเคฏों เค•ी เค—เค เคฐी’, เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเคฆเคค्เคค เคถเคฐ्เคฎा เค•े ‘เคฐेเค—िเคธ्‍เคคाเคจ เคฎें เค–เคฐเค—ोเคถ’, เคตिเคฎเคฒा เคญंเคกाเคฐी เค•े ‘เค‡เคฒ्‍เคฒी เค”เคฐ เคฐाเคจी’, เค…เคฒเค•ा เคชाเค เค• เค•े ‘เค‡ंเคธाเคจ เค•ा เคฌेเคŸा’, เคฎोเคจिเค•ा เค—ुเคช्‍เคคा เค•े ‘เคตो เคคीเคธ เคฆिเคจ’ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เค”เคฐ เค‰เคจเค•े เคธเคฐोเค•ाเคฐों เค•ा เค…เคฆเคญुเคค เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै।

เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคเคธे เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค•ा เคญी เค…เคฒเค— เคธे เคธเคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคœिเคจเคฎें เคชเคถु-เคชเค•्เคทिเคฏों เค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคจुเคฐाเค— เค•ी เคฌाเคค เคนै। เค‡เคจเคฎें เคชंเค•เคœ เคฌिเคท्‍เคŸ, เคนिเคฎांเคถु เคœोเคถी, เคฌाเคจो เคธเคฐเคคाเคœ, เคช्เคฐेเคฎ เคœเคจเคฎेเคœเคฏ, เคตिเคจाเคฏเค•, เค•्เคทिเคคिเคœ เคถเคฐ्เคฎा เค†เคฆि เค•े เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคนिंเคฆी เคฎें เค…เคจूเคฆिเคค เคฌाเคฒ เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เคชเคฐ เคญी เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เค—เคฏा เคนै।


เคฐंเค—เคฎंเคš เค•ी เคฆुเคจिเคฏा เค”เคฐ เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•

เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคฒिเค–เคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌเคคाเคฏा เคนै เค•ि “เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เค…เคจ्‍เคฏ เคตिเคงाเค“ं เค•े เคฎुเค•ाเคฌเคฒे เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เคฎें เค…เคชเคจे เค•เคฅ्‍เคฏ เค•े เคตिเคธ्‍เคคाเคฐ เค•ी เคช्เคฐเคตृเคค्‍เคคि เค•เคนीं เคœ्‍เคฏाเคฆा เคฆिเค–ाเคˆ เคฆेเคคी เคนै, เคธाเคฅ เคนी เค…เคชเคจे เค†เคช เค•ो เคฌเคฆเคฒे เคนुเค เคธเคฎाเคœ เค•े เคฎिเคœाเคœ เคธे เคœोเคก़เคจे เค•ी เคญी।”

เคฎเคจु เคœी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เคชเคนเคฒा เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค• เคฐाเคœा เคฒเค•्เคท्‍เคฎเคฃเคธिंเคน เค•ा ‘เคญเคฐเคค’ เคนै, เคœो เคถเค•ुंเคคเคฒा เค•े เคชुเคค्เคฐ เคญเคฐเคค เค•ो เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคฒिเค–ा เค—เคฏा เคนै। เคฎंเคšเคจ เค•ी เคฆृเคท्‍เคŸि เคธे เคญाเคฐเคคेंเคฆु เคนเคฐिเคถ्เคšंเคฆ्เคฐ เค•ा ‘เค…ंเคงेเคฐ เคจเค—เคฐी’ เคฌเคนुเคค เคธเคถเค•्‍เคค เคจाเคŸเค• เคนै। เค‡เคธे เค†เคœ เคญी เคœเค—เคน-เคœเค—เคน เคฎंเคšिเคค เค•िเคฏा เคœाเคคा เคนै। เคนिंเคฆी เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคฒेเค–เค•ों เค•ेเคถเคตเคšंเคฆ्เคฐ เคตเคฐ्เคฎा, เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ, เค•เคฎเคฒेเคถ्‍เคตเคฐ เค”เคฐ เคฐेเค–ा เคœैเคจ เคจे เคจाเคŸเค•ों เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฐ्เคฏ เค•िเคฏा เคนै। เคกॉ. เคถ्เคฐीเคช्เคฐเคธाเคฆ, เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคฌंเคงु, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เค”เคฐ เคฌाเคจो เคธเคฐเคคाเคœ เคจे เคญी เคตिเคตिเคงเคคाเคชूเคฐ्เคฃ เคจाเคŸเค• เคฒिเค–े เคนैं। เคกॉ. เคฌाเคจो เคธเคฐเคคाเคœ, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เค”เคฐ เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคฌंเคงु เค•े เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เค•े เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं เคคो เคœाเค•िเคฐ เค…เคฒी ‘เคฐเคœเคจीเคถ’ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค เคจाเคŸเค•ों เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เคคीเคธ เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•’ เค”เคฐ เค…เคถोเค• เคตाเคœเคชेเคฏी เค•े เคธंเคชाเคฆเคจ เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฌाเคฐเคน เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เค•ा เคธंเค—्เคฐเคน เคญी เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคนै।

เคจाเคŸเค•ों เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•े เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฆौเคฐ เคฎें เคนाเคธ्‍เคฏ-เคตिเคจोเคฆ เคธे เคญเคฐเคชूเคฐ เคจाเคŸเค• เคฒिเค–े เค—เค เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธ्‍เค•ूเคฒ เค•े เคฎाเคนौเคฒ เคคเคฅा เคถिเค•्เคทเค•ों เค”เคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธंเคตाเคฆों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค–ूเคฌ เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคนुเค। เคญเค—เคตเคจ्‍เคจाเคฐाเคฏเคฃ เคญाเคฐ्เค—เคต เค•े เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค• ‘เคชाเค เคถाเคฒा’ เคฎें เคถเคฐाเคฐเคคी เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคกंเคกे เคธे เคœोเคฐ เคธे เค•ाเคฌू เคฎें เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎाเคธ्‍เคŸเคฐ เคธाเคนเคฌ เคกंเคกा เคฒाเคจे เค•ो เค•เคนเคคे เคนैं เคคो เคเค• เค›ाเคค्เคฐ เคชूเค›เคคा เคนै, “เคชंเคกिเคค เคœी เคกंเคกे เค•ा เค•्‍เคฏा เค•ीเคœिเคเค—ा?” เคชंเคกिเคค เคœी เคœเคตाเคฌ เคฆेเคคे เคนैं, “เคคुเคฎ เคฒोเค—ों เค•ी เคฎเคฐเคฎ्‍เคฎเคค เค•เคฐूँเค—ा।” เค‡เคธ เคชเคฐ เคฆूเคธเคฐा เค›ाเคค्เคฐ เค•เคนเคคा เคนै, “เค•्‍เคฏा เคนเคฎ เคŸूเคŸे-เคซूเคŸे เคชเคฆाเคฐ्เคฅ เคฏा เคตเคธ्‍เคคु เคนैं, เคœो เค†เคช เคนเคฎाเคฐी เคฎเคฐเคฎ्‍เคฎเคค เค•เคฐेंเค—े?” เคเคธे เคฎें เคชंเคกिเคค เคœी เค•ा เค–ीเคœเคจा เคธ्‍เคตाเคญाเคตिเค• เคนै। เคฐाเคฎเคšंเคฆ्เคฐ เคฐเค˜ुเคจाเคฅ เคธเคฐ्เคตเคŸे เค•ा ‘เคชाเค เคถाเคฒा เค•ा เคเค• เคฆृเคถ्‍เคฏ’ เคญी เคเคธा เคนी เคจाเคŸเค• เคนै, เคœिเคธเคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคญूเค—ोเคฒ เคฏा เคต्‍เคฏाเค•เคฐเคฃ เค•े เคชाเค  เคฏाเคฆ เค•เคฐเคจा เค•िเคธी เคชเคนाเคก़ เค•ी เคšเคข़ाเคˆ เคšเคข़เคจे เคธे เค•เคฎ เค•เค िเคจ เคจเคนीं เคฒเค—เคคा เค”เคฐ เคตे เค‡เคธเคธे เคฌเคšเคจे เค•े เคคเคฎाเคฎ เคฌเคนाเคจे เคขूँเคข़เคคे เคฐเคนเคคे เคนैं।

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฌเคฒเคฆेเคตเคช्เคฐเคธाเคฆ เค•े ‘เคฎเคš्‍เค›เคก़เคฐाเคฎ’, เคฐाเคฎेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคฆुเคฌे เค•े ‘เคตैเคฏाเค•เคฐเคฃ’, เคกॉ. เคฐाเคฎเค•ुเคฎाเคฐ เคตเคฐ्เคฎा เค•े ‘เค›ींเค•’ เค”เคฐ ‘เคคैเคฎूเคฐ เค•ी เคคเคฒเคตाเคฐ’ เค†เคฆि เคจाเคŸเค•ों เค•ो เคฎเคจु เคœी เคจे เคเคธे เคจाเคŸเค• เค•เคนा เคนै, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เค•ी เคจींเคต เคฐเค–ी। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं, เคถ्เคฐीเค•ृเคท्‍เคฃ เค”เคฐ เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเค•ुเคฎाเคฐ เคฒเคฒ्‍เคฒा เคจे เคคो เคฒेเค–เค•ों เคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเค•े เคจाเคŸเค• เคฒिเค–เคตाเค เค”เคฐ ‘เคช्เคฐเคคिเคจिเคงि เคฌाเคฒ เคเค•ांเค•ी’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เค‰เคจ्‍เคนें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเคฏा। เคฏों เคคो เคถाเคฏเคฆ เคนी เค•ोเคˆ เค…เคš्‍เค›ा เคจाเคŸเค• เคเคธा เคนो, เคœिเคธเค•ा เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค›ूเคŸ เค—เคฏा เคนो। เคซिเคฐ เคญी เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เค•े เค•ुเค› เค…เคตिเคธ्‍เคฎเคฐเคฃीเคฏ เคจाเคŸเค• เคนैं—เค•ेเคถเคตเคšंเคฆ्เคฐ เคตเคฐ्เคฎा เค•ा ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค•เคšเคนเคฐी’, เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ เค•ा ‘เคชเคฐिเคฏों เค•े เคฆेเคถ เคฎें’, เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคธเค•्‍เคธेเคจा เค•ा, ‘เคญों’เคญों-เค–ो-เค–ो’ เคคเคฅा ‘เคฒाเค– เค•ी เคจाเค•, เคฐेเค–ा เคœैเคจ เค•ा ‘เค…เคช्‍เคธเคฐा เค•ा เคคोเคคा’ เคคเคฅा ‘เคฅเคช्‍เคช เคฐोเคŸी, เคฅเคช्‍เคช เคฆाเคฒ’, เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เค•ा ‘เคเคธे-เคเคธे’, เคถ्เคฐीเค•ृเคท्‍เคฃ เค•ा ‘เคนिเคฐเคฃ्‍เคฏเค•เคถ्‍เคฏเคช เคฎเคฐ्เคกเคฐ เค•ेเคธ’, เค•เคฎเคฒेเคถ्‍เคตเคฐ เค•ा ‘เคชैंเคธों เค•ा เคชेเคก़’, เคšिंเคฐเคœीเคค เค•ा ‘เคฎเคฆाเคฐी’ เค”เคฐ เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे เค•ा ‘เคฌाเคฒ เคธंเคธเคฆ।

เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เคœी เค•े เคจाเคŸเค• ‘เคเคธे-เคเคธे’ เคฎें เคฎोเคนเคจ เค•े เคชेเคŸ เคฎें เคเคธा เคฆเคฐ्เคฆ เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเค•ा เค•ोเคˆ เค‡เคฒाเคœ เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคคा। เค‰เคธเค•ा เคฆเคฐ्เคฆ เคคเคญी เคถांเคค เคนोเคคा เคนै, เคœเคฌ เคฎाเคธ्‍เคŸเคฐ เคœी เค‰เคธे ‘เคนोเคฎเคตเคฐ्เค•’ เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฆो เคฆिเคจ เค•ी เค›ुเคŸเคŸी เคฆे เคฆेเคคे เคนैं। เค•ेเคถเคตเคšंเคฆ्เคฐ เคตเคฐ्เคฎा เค•े ‘เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค•เคšเคนเคฐी’ เคฎें เคœเคœ เคฌเคš्‍เคšे เคนैं เค”เคฐ เคฎुเคœเคฐिเคฎ เคตे เคธเคญी เคฒोเค— เคนैं, เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค†เคœ़ाเคฆी เคฎें เคฌाเคงเค• เคนैं। เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคธเค•्‍เคธेเคจा เค•े ‘เคญों-เคญों, เค–ो-เค–ो’ เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค†เคชเคธी เคฒเคก़ाเคˆ เค•ा เคธเคœीเคต เคšिเคค्เคฐเคฃ เคนै। เคฐेเค–ा เคœैเคจ เค•ा ‘เค—เคฃिเคค เคฆेเคถ’ เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เคจाเคŸเค• เคนै, เคœिเคธเคฎें เคธोเคจू เค‡เคธเคฒिเค เคธ्‍เค•ूเคฒ เคจเคนीं เคœाเคจा เคšाเคนเคคी, เค•्‍เคฏोंเค•ि เค‰เคธे เค—เคฃिเคค เคฌिเคฒ्เค•ुเคฒ เค…เคš्‍เค›ा เคจเคนीं เคฒเค—เคคा เคนै। เค—เคฃिเคค เคฎें เค‰เคธเค•ी เคฐुเคšि เคœเค—ाเคจे เค•े เคฒिเค เค•्‍เคฏा-เค•्‍เคฏा เค‰เคชाเคฏ เค•िเค เคœाเคคे เคนैं, เคฏเคน เคจाเคŸเค• เคชเคข़เค•เคฐ เคนी เคœाเคจा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคนाเคธ्‍เคฏ เคจाเคŸเค•ों เคฎें เค•े.เคชी.เคธเค•्‍เคธेเคจा เค•ा ‘เคšोंเคšू เคจเคตाเคฌ’ เค”เคฐ ‘เคฆเคธ เคชैเคธे เค•े เคคाเคจเคธेเคจ’ เค•े เคธाเคฅ เคนी เคตिเคฎเคฒा เคฒूเคฅเคฐा เค•ा ‘เคฎोเคŸे เคฎिเคฏाँ’, เคช्เคฐेเคฎเคฒเคคा เคฆीเคช เค•ा ‘เคธिเคฐ เคฎुँเคกाเคคे เค“เคฒे เคชเคก़े’ เค†เคฆि เคจाเคŸเค•ों เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคชเคข़เคคे เคนुเค เคฌเคฐเคฌเคธ เคนोंเค ों เคชเคฐ เคฎुเคธเค•ाเคจ เค† เคœाเคคी เคนै।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฎเคธ्‍เคคी, เคถเคฐाเคฐเคคों เค”เคฐ เคญीเคคเคฐी เคŠเคฐ्เคœा เค•ा เคธเคœीเคต เคšिเคค्เคฐเคฃ เคนुเค† เคนै। เค‰เคจเค•े เคฌाเคฒ เคจाเคŸเค•ों เค•े เคฒเค—เคญเค— เคกेเคข़ เคฆเคฐ्เคœเคจ เคธंเค—्เคฐเคน เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเค เคนैं। เค‰เคจเค•े ‘เค…เคœเคฌ เค›ींเค• เคจंเคฆू เค•ी’, ‘เคเคŸเคชเคŸเคธिंเคน เคซเคŸเคซเคŸเคธिंเคน’, ‘เคฎैं เค•เคฐเคฎเค•เคฒ्‍เคฒा เคจเคนीं เคนूँ’ เค†เคฆि เคนाเคธ्‍เคฏ เคช्เคฐเคงाเคจ เคจाเคŸเค• เคนैं, เคคो ‘เคธเคชเคจों เค•ा เคชेเคก़’, ‘เคจเค เคธाเคฒ เค•्‍เคฏा-เค•्‍เคฏा เคฒाเค“เค—े’ เคจाเคŸเค• เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธเคชเคจों, เคธंเค•เคฒ्‍เคชों เคธे เคฐू-เคฌ-เคฐू เค•เคฐाเคคे เคนैं เค”เคฐ เค‰เคจ्‍เคนें เค•ुเค› เคจเคฏा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‰เคจเค•े เคจाเคŸเค• ‘เคฏुเคฆ्เคง เค…เคฌ เค•เคญी เคจเคนीं’ เคฎें เคธเคš्‍เคšी เคตीเคฐเคคा เค•्‍เคฏा เคนै, เค‡เคธे เคฌเคนुเคค เคนी เคช्เคฐเคญाเคตी เคขंเค— เคธे เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै เค”เคฐ ‘เคœाเคจเค•ीเคชुเคฐ เค•ी เคฐाเคฎเคฒीเคฒा’ เคคो เค–ुเคฆ เคจाเคŸเค• เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคจाเคŸเค• เค•ा เคฎเคœा เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคธเคฎें เค—ाँเคต เคฎें เคฐाเคฎเคฒीเคฒा เค•ी เคคैเคฏाเคฐिเคฏों เค”เคฐ เค‰เคค्‍เคธाเคน เค•ा เคเคธा เคฎाเคนौเคฒ เคฐเคšा เค—เคฏा เคนै, เคœिเคธे เคฎเคนเคธूเคธ เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เคเคธी เคฐाเคฎเคฒीเคฒा เค•े เค‰เคฒ्‍เคฒाเคธเคฎเคฏ เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคฎें เคชाเค เค• เค•ा เคฎเคจ เคญी เค–ुเคถी เคธे เคूเคฎ เค‰เค เคคा เคนै।

เคฏเคน เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी เค•เคฒเคฎ เค•ा เคœाเคฆू เคนी เคนै เค•ि เค‰เคจเค•े เคจाเคŸเค•ों เค•ो เคชเคข़เคคे เคธเคฎเคฏ เคนเคฎ เค‰เคจ्‍เคนें เคธाเคฎเคจे เค˜เคŸिเคค เคนोเคคा เคฎเคนเคธूเคธ เค•เคฐเคจे เคฒเค—เคคे เคนैं। เคจाเคŸเค• เค•े เคชाเคค्เคฐों เค•े เคšुเคŸीเคฒे เคธंเคตाเคฆ เค”เคฐ เค˜เคŸเคจा-เค•्เคฐเคฎ เค•े เคธाเคฅ เคช्เคฐเคธंเค—ाเคจुเค•ूเคฒ เค—ीเคค เค”เคฐ เค•เคตिเคคा เค•ा เคธเคฎाเคตेเคถ เคชाเค เค• เค•ो เคฎंเคค्เคฐ-เคฎुเค—्‍เคง เค•िเค เคฐเคนเคคे เคนैं। เคฎเคจु เคœी เคจे เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ, เคฏुเคฆ्เคง, เคจिเคฐเค•्เคทเคฐเคคा เคจिเคตाเคฐเคฃ เค†เคฆि เคœैเคธे เคธाเคฎเคฏिเค• เค”เคฐ เคœเคฐा เค—ंเคญीเคฐ เคฎुเคฆ्เคฆों เคชเคฐ เคญी เคจाเคŸเค• เคฒिเค–े เคนैं।

เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคเคธे เคจाเคŸเค•เค•ाเคฐों เค•ा เคœिเค•्เคฐ เคญी เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค…เคงिเค• เคจाเคŸเค• เคจเคนीं เคฒिเค–े। เคฒेเค•िเคจ เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคœो เคจाเคŸเค• เคฒिเค–े เคนैं, เค‰เคจเค•ा เค…เคชเคจा เคเค• เค…เคฒเค— เคฎुเค•ाเคฎ เคนै। เค‡เคจเคฎें เคšंเคฆ्เคฐเคฆเคค्‍เคค ‘เค‡ंเคฆु’ เค•ा ‘เคเค• เคฎूँเค› เค”เคฐ’, เคช्เคฐเคธाเคฆ เคจिเคท्‍เค•ाเคฎ เค•ा ‘เค“เคจा เคฎाเคธी เคงเคฎ’ เคคเคฅा เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เค•ुเคฎाเคฐ เค•ा ‘เค›ुเคŸ्เคŸी เค•ा เคฆिเคจ’ เคฌเคนुเคค เคธเคถเค•्‍เคค เค”เคฐ เคช्เคฐเคญाเคตी เคจाเคŸเค• เคนैं।

เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा, เค•เคนाเคจी, เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ เค”เคฐ เคจाเคŸเค• เค•े เค…เคฒाเคตा เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคคीเคจ เค…เคจ्‍เคฏ เคชเค•्เคทों เค•ा เคญी เคตिเคธ्‍เคคृเคค เคตिเคตेเคšเคจ เค”เคฐ เคตिเคถ्‍เคฒेเคทเคฃ เคนै। เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคฏे เค†เคฏाเคฎ เคนैं—เคฌाเคฒ เคœ्เคžाเคจ-เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ, เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจी เคคเคฅा เค…เคจ्‍เคฏ เคตिเคงाเคँ (เคœैเคธे เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ, เคฏाเคค्เคฐा-เคตृเคค्‍เคคांเคค, เคฐेเค–ाเคšिเคค्เคฐ, เคชเคค्เคฐ เค†เคฆि) เคคเคฅा เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ। เค‡เคจ เคตिเคงाเค“ं เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเคจा เคญी เคฌเคนुเคค เคฐुเคšिเค•เคฐ เคนै। 


เคœ्เคžाเคจ-เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคจเคˆ เคฌाเคคें

เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค†เคœ เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै เค”เคฐ เคšुเคจौเคคी เคญी। เคจिเคถ्‍เคšเคฏ เคนी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฒिเค–ा เค—เคฏा เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคธเคนเคœ, เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคนोเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी เคช्เคฐाเคฎाเคฃिเค• เคญी เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคเคธे เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคธाเคฐ्เคฅเค•เคคा เคคเคญी เคนै, เคœเคฌ เคตเคน เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เคฎें เคจเคฏा เคธोเคšเคจे เค”เคฐ เค•ुเค› เคฌेเคนเคคเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เค‡เคš्‍เค›ा เคœเค—ाเค। เค‰เคจเค•े เค•เคฒ्‍เคชเคจा-เคฒोเค• เค•ो เคธเคนी เคฆिเคถा เค”เคฐ เคชंเค–ों เค•ो เคจเคˆ เคชเคฐเคตाเคœ़ เคฆे। เค†เคœ़ाเคฆी เคธे เคชเคนเคฒे ‘เคธเคฐเคธ्‍เคตเคคी’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฎเคนाเคตीเคฐเคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคจे เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธंเคฌंเคงी เคฒेเค– เค”เคฐ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เคœीเคตเคจ-เคšเคฐिเคค เค›ाเคชเค•เคฐ เคนिंเคฆी เคฎें เคฌाเคฒ เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฒेเค–เคจ เค•ो เคฌเคข़ाเคตा เคฆिเคฏा। เค‰เคจเค•े เคธंเคชाเคฆเคจ เคฎें เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคจเคฏे เค†เคตिเคท्‍เค•ाเคฐों เค•ी เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ เคญी เค›เคชीं।

เค‡เคธเค•े เคฌाเคฆ เค‡เคธी เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เค…เคจ्‍เคฏ เค…เคจेเค• เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธंเคฌंเคงी เคตिเคทเคฏों เคชเคฐ เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เค›เคชीं, เคœिเคจเคฎें ‘เค†เค— เค•ी เค•เคนाเคจी’, ‘เคฌिเคœเคฒी เค•ी เคฒीเคฒा’, ‘เค†เค•ाเคถ เค•ी เคธैเคฐ’, ‘เค†เคตिเคท्‍เค•ाเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจी’ เค†เคฆि เค…เคค्‍เคฏंเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคฅीं। เค‡เคธी เคธเคฎเคฏ เค•ी เคฌाเคค เคนै เคœเคฌ เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคนเคœाเคฐीเคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เคœी เคจे เค—ुเคฐुเคฆेเคต เคฐเคตींเคฆ्เคฐเคจाเคฅ เคŸैเค—ोเคฐ เค•ी ‘เคตिเคถ्‍เคต เคชเคฐिเคšเคฏ’ เคจाเคฎเค• เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•ा เคนिंเคฆी เคฎें เค…เคจुเคตाเคฆ เค•िเคฏा เคฅा। เคฏเคน เคฌाเคค เคนเคฎें เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคนी เคœ्เคžाเคค เคนोเคคी เคนै।

เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เค•े เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธंเคฌंเคงी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคฎें เคฐเคฎेเคถ เคตเคฐ्เคฎा เค•ी ‘เคिเคฒเคฎिเคฒ เคธिเคคाเคฐे’ เค…ंเคคเคฐिเค•्เคท เค—्เคฐเคนों เค”เคฐ เคคाเคฐों เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เคตाเคฒी เคชुเคธ्‍เคคเค• เคนै। เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि “เคฐเคฎेเคถ เคตเคฐ्เคฎा เค•ी เคญाเคทा เคฎें เคเคธा เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคนै เค•ि เคिเคฒเคฎिเคฒाเคคे เคธिเคคाเคฐों เคชเคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคฏเคน เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•िเคธी เคชเคฐीเคฒोเค• เค•ी เคธैเคฐ เคœैเคธी เคฒเค—เคคी เคนै।” เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เคฐเคฎेเคถ เคตเคฐ्เคฎा เคจे เคฐेเคกिเคฏो, เคŸेเคฒीเคตीเคœเคจ, เคฐॉเค•ेเคŸ, เค‰เคก़เคจเคคเคถ्‍เคคเคฐी เคชเคฐ เคญी เค•िเคคाเคฌें เคฒिเค–ी เคนैं। เค‡เคธी เคฏुเค— เคฎें เค—ुเคฃाเค•เคฐ เคฎुเคฒे เคจे เคนिंเคฆी เคตिเคœ्เคžाเคจ เคฒेเค–เคจ เค•ो เคฌเคนुเคค เคธเคฎृเคฆ्เคง เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•ी ‘เคช्เคฐाเคšीเคจ เค…ंเค•ों เค•ी เค•เคนाเคจी’, ‘เคฒिเคชिเคฏों เค•ी เค•เคนाเคจी’, ‘เค…เค•्เคทเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจी’, ‘เคญाเคฐเคคीเคฏ เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เค•เคนाเคจी’ ‘เคช्เคฐाเคšीเคจ เคญाเคฐเคค เค•े เคฎเคนाเคจ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•’ เค†เคฆि เค…เคค्‍เคฏंเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी ‘เค†เคฐ्เคฏเคญเคŸ’, ‘เคญाเคธ्‍เค•เคฐाเคšाเคฐ्เคฏ’ เคญी เคเคธी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคฌเคš्‍เคšों เคฎें เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคช्เคฐเคคि เคฐुเคšि เคœเค—ाเคˆ।

เค—ुเคฃाเค•เคฐ เคฎुเคฒे เค•े เคฏोเค—เคฆाเคจ เค•ो เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เคธे เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै, “เคฌाเคฒ เคชाเค เค•ों เค•ो เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฆुเคฐ्เคฒเคญ เค”เคฐ เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เคฎें เคœिเคคเคจा เค•เค िเคจ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เค…เค•ेเคฒे เค—ुเคฃाเค•เคฐ เคฎुเคฒे เคจे เค•िเคฏा เคนै, เค‰เคคเคจा เคถाเคฏเคฆ เคฆเคธ-เคฌीเคธ เคฒेเค–เค•ों เคจे เคฎिเคฒเค•เคฐ เคญी เคจ เค•िเคฏा เคนो। เค—ुเคฃाเค•เคฐ เคฎुเคฒे เค•ी เค–ाเคธिเคฏเคค เคฏเคน เคนै เค•ि เคตे เคช्เคฐाเคš्‍เคฏ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคตिเคฆ्เคฏा เค•े เคตिเคฆ्เคตाเคจ เคคो เคนैं เคนी, เคชाเคถ्‍เคšाเคค्‍เคฏ เคœ्เคžाเคจ-เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคญी เค‰เคจ्‍เคนें เค—เคนเคฐी เคธเคฎเค เคนै।” เค•ोเคˆ เค†เคถ्‍เคšเคฐ्เคฏ เคจเคนीं เค•ि เค—ुเคฃाเค•เคฐ เคฎुเคฒे เคœी เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เคธे เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคชाเค•เคฐ เคœो เค•เคฒ เคฌเคš्‍เคšे เคฅे, เคตे เค†เคœ เค•ुเคถเคฒ เคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฌเคจเค•เคฐ เคฆेเคถ เค•ी เคธेเคตा เค•เคฐ เคฐเคนें เคนों।

เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे เค•ी ‘เคจीเคฒ เค—เค—เคจ เคชเคฐ เค‰เคก़เคคे เคตिเคฎाเคจ’ เคคเคฅा ‘เคธाเค—เคฐ เคชเคฐ เคšเคฒเคคे เคœเคฒเคฏाเคจ’ เคญी เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•े เคฐเคนเคธ्‍เคฏों เคธे เคœुเคก़ी เคฆिเคฒเคšเคธ्‍เคช เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं। เคœเคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เคญाเคฐเคคी เคœी เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เค•िเคคเคจा เค…เคจเคœाเคจा เคคुเคฎ्‍เคนाเคฐा เค•ाเคฐเค–ाเคจा’ เคฎें เคฎเคจुเคท्‍เคฏ เค•े เคถเคฐीเคฐ เค•ो เคเค• เค•ाเคฐเค–ाเคจे เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฆเคฐ्เคถाเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคธ เค•ाเคฐเค–ाเคจे เค•े เคธเคญी เค…ंเค— เค…เคชเคจा-เค…เคชเคจा เค•ाเคฎ เคจिเคฐ्เคงाเคฐिเคค เคชเคฆ्เคงเคคि เคธे เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฎเคจुเคท्‍เคฏ เค•ी เค…เคชเคจी เคฒाเคชเคฐเคตाเคนी เคนी เค‡เคจ เค…ंเค—ों เคฏा เคฎเคถीเคจी เคญाเคทा เคฎें เค•เคนें เคคो เค•เคฒเคชुเคฐ्เคœों เค•े เคธुเคšाเคฐु เคธंเคšाเคฒเคจ เคฎें เคฌाเคงा เค‰เคค्‍เคชเคจ्‍เคจ เค•เคฐเคคी เคนै। เคฎเคจु เคœी เค•े เคถเคฌ्‍เคฆों เคฎें, “เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เค…เคš्‍เค›ी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เค•ैเคธे เคฒिเค–ी เคœाเคँ, เค‡เคธเค•े เคฎॉเคกเคฒ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคญाเคฐเคคी เคœी เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เค•ो เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा เคนै।”

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคตीเคฐเค•ुเคฎाเคฐ เค…เคงीเคฐ เค•ी ‘เคฎเคธ्‍เคคिเคท्‍เค• เค•े เคฐเคนเคธ्‍เคฏ’, เคถ्เคฐीเค•ृเคท्เคฃ เค•ी ‘เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฎเคœेเคฆाเคฐ เคฌाเคคें’, เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเค•ुเคฎाเคฐ เคฒเคฒ्‍เคฒा เค•ी ‘เค–ेเคฒ เคญी เคตिเคœ्เคžाเคจ เคญी’, เคฐเคค्‍เคจเคช्เคฐเค•ाเคถ เคถीเคฒ เค•ी ‘เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ’, เคตेเคฆเคฎिเคค्เคฐ เค•ी ‘เคฆूเคฐเคฌीเคจ เค•ी เค•เคนाเคจी’ เค†เคฆि เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคœो เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆी เคนै, เค‰เคธเคธे เคฏเคน เคœाเคนिเคฐ เคนो เคœाเคคा เคนै เค•ि เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคœ्เคžाเคจ-เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธे เคธंเคฌंเคงिเคค เค•िเคคเคจा เค…เคงिเค• เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคฒिเค–ा เค—เคฏा เคนै, เคœिเคธเคธे เคนเคฎ เคถाเคฏเคฆ เค…เคญी เคคเค• เค…เคจเคœाเคจ เคนी เคนैं।

เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— เค•ो เค•ंเคช्เคฏूเคŸเคฐ เคฏुเค— เคญी เค•เคนा เคœा เคธเค•เคคा เคนै। เค‡เคธ เคฏुเค— เคฎें เค†เคงुเคจिเค• เคญाเคฐเคค เค•ी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคงिเคฏों เค”เคฐ เคจเคˆ เคคเค•เคจीเค• เคธे เคœुเคก़ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เคตाเคฒी เค…เคจेเค• เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ เคนैं। เค‡เคธ เคฏुเค— เค•ा เคช्เคฐเคคिเคจिเคงिเคค्‍เคต เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เค•ुเค› เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं—เคฐเคฎेเคถเคฆเคค्‍เคค เคถเคฐ्เคฎा เค•ी ‘เคงाเคจ เค•เคฅा’, เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เคฎेเคตाเคก़ी เค•ी ‘เคซเคธเคฒें เค•เคนें เค•เคนाเคจी’, เคฆिเคฒीเคช เคเคฎ. เคธाเคฒเคตी เค•ी ‘เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ी เคฐोเคšเค• เคฌाเคคें’, เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เค•ी ‘เค…เคœเคฌ–เค…เคจोเค–ी เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ’, เค–्‍เคตाเคœा เค…เคนเคฎเคฆ เค…เคฌ्‍เคฌाเคธ เค•ी ‘เคซिเคฒ्‍เคฎ เค•ैเคธे เคฌเคจเคคी เคนै’ เค†เคฆि। เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•े เค…เคจुเคธाเคฐ เค‡เคจ เค•िเคคाเคฌों เค•ो เค‡เคคเคจा เคฐเคธ เคฒेเค•เคฐ เค”เคฐ เค‡เคคเคจे เค†เคงिเค•ाเคฐिเค• เคขंเค— เคธे เคฒिเค–ा เค—เคฏा เคนै เค•ि เคฌเคš्‍เคšे เคฌाเคฐ–เคฌाเคฐ เค‡เคจ เค•िเคคाเคฌों เค•ो เคชเคข़เคจा เคชเคธंเคฆ เค•เคฐเคคे เคนैं।

เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคœीเคต–เคœंเคคुเค“ं, เคชเคถु-เคชเค•्เคทिเคฏों เค”เคฐ เคตเคจเคธ्‍เคชเคคि เคœเค—เคค เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคฐोเคšเค• เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เค•ी เคตिเคธ्‍เคคृเคค เคœाเคจเค•ाเคฐी เคญी เคฆी เคนै। เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคธंเคฐเค•्เคทเคฃ เค•े เคช्เคฐเคคि เคœाเค—เคฐूเค• เค•เคฐเคจे เคตाเคฒी เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เคชเคฐ เคญी เค…เคฒเค— เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เค—เคฏा เคนै। เคจเคฆिเคฏों เค•ी เค•เคนाเคจी เคนो เคฏा เค–ेเคฒ–เค–ेเคฒ เคฎें เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคฌाเคค, เคซंเคคाเคธी เคธे เคœुเคก़ी เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•เคฅाเคँ เคนों เคฏा เคนिंเคฆी เคฎें เค…เคจूเคฆिเคค เคœ्เคžाเคจ-เคตिเคœ्เคžाเคจ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ, เคญเคฒा เค•ौเคจ เคธा เคเคธा เคชเค•्เคท เคนै เคœो เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฎเคจु เคœी เค•ी เคชैเคจी เคจเคœ़เคฐ เคธे เค›ूเคŸा เคนो। เค•िเคคเคจा เคต्‍เคฏाเคชเค• เค”เคฐ เคตिเคธ्‍เคคृเคค เคนै เค‰เคจเค•े เค…เคง्‍เคฏเคฏเคจ เค”เคฐ เคฎเคจเคจ เค•ा เคซเคฒเค•। 


เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจिเคฏाँ- เคฌเคš्เคšों เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐเคฃा-เคธ्เคฐोเคค

เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคเคธी เคตिเคงा เคนैं เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เค•े เคธाเคฅ–เคธाเคฅ เค…เคคीเคค เคฎें เคाँเค•เคจे เค”เคฐ เคญเคตिเคท्‍เคฏ เค•ी เคชเคฐिเค•เคฒ्‍เคชเคจा เค•เคฐเคจे เค•ी เคธुเคตिเคงा เคฆेเคคी เคนै। เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจिเคฏों เคธे เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคฒेเค•เคฐ เคฌเคš्‍เคšा เคฏเคน เคธोเคšเคจे เคต เคธเคฎเคเคจे เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि เคตเคน เคญเคตिเคท्‍เคฏ เคฎें เค•ैเคธा เคฌเคจเคจा เคšाเคนेเค—ा เคฏा เค•्‍เคฏा เค•เคฐเคจा เคšाเคนेเค—ा। เคเค• เคคเคฐเคน เคธे เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคญเคตिเคท्‍เคฏ เค•े เค•เคชाเคŸ เค–ोเคฒเคคी เคนैं। เค†เคœा़เคฆी เคธे เคชเคนเคฒे เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เค•ी เคœो เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ी เค—เคˆं, เค‰เคจเคฎें เคฌเคš्‍เคšे เค•े เคฎเคจ เคฎें เคจैเคคिเค•เคคा, เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐीเคฏเคคा เค”เคฐ เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เค•े เค…ंเค•ुเคฐ เคฐोเคชिเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เคญाเคต เคช्เคฐเคฎुเค– เคฅा। เค†เคšाเคฐ्เคฏ เคฎเคนाเคตीเคฐเคช्เคฐเคธाเคฆ เคฆ्เคตिเคตेเคฆी เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เคธे ‘เคฌाเคฒเคธเค–ा’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เคเคธी เคœीเคตเคจिเคฏाँ เค›เคชीं เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคตीเคฐ เค”เคฐ เคจिเคกเคฐ เคฌเคจाเคคी เคฅीं।

เค•เคฅा-เคธเคฎ्เคฐाเคŸ เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เคจे ‘เคถेเค– เคธाเคฆी’ เค”เคฐ ‘เคฆुเคฐ्เค—ाเคฆाเคธ’ เค•ी เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคฒिเค–ीं เคฅीं। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เค‰เคจเค•ी เคเค• เค”เคฐ เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เค•เคฒเคฎ, เคคเคฒเคตाเคฐ เค”เคฐ เคค्‍เคฏाเค—’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เค›เคชी เคฅी, เคœिเคธเคฎें เคฒेเค–เค•ों, เค•เคฒाเค•ाเคฐों, เคธंเคคों, เคธเคฎाเคœ เคธुเคงाเคฐเค•ों, เคธ्‍เคตाเคงीเคจเคคा เคธेเคจाเคจिเคฏों, เค‡เคคिเคนाเคธ เคชुเคฐुเคทों เค”เคฐ เคœเคจเคจाเคฏเค•ों เค•े เคœीเคตเคจ เคชเคฐ เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เคจे เคฒिเค–ा เคฅा। เคจिเคถ्‍เคšเคฏ เคนी เคฏเคน เคชुเคธ्‍เคคเค• เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคเคธा เคช्เคฐेเคฐเคฃा-เคธ्เคฐोเคค เคนोเค—ी, เคœिเคธเคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ-เคฎเคธ्‍เคคिเคท्‍เค• เคชเคฐ เคœाเคฆू เค•ा เคธा เค…เคธเคฐ เค•िเคฏा เคนोเค—ा। เค•्‍เคฏों เคจ เคนเคฎ เค†เคœ เคญी เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•ी เคฏे เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เค–ुเคฆ เคญी เคชเคข़ें เค”เคฐ เคจเคฏी เคชीเคข़ी เค•ो เคญी เค‰เคชเคนाเคฐ เคฎें เคฆें।

เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคนเคฎें เคฌเคคाเคคे เคนैं เค•ि เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เคฎें เค—ौเคฐเคต เคฏुเค— เคฎें เคธเคฌเคธे เค…เคงिเค• เคœीเคตเคจिเคฏाँ เค•्เคฐांเคคिเค•ाเคฐिเคฏों เค”เคฐ เคธ्‍เคตाเคงीเคจเคคा เคธेเคจाเคจिเคฏों เค•ी เคฒिเค–ी เค—เคˆं। เค‡เคธ เคฏुเค— เคฎें เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคฒेเค–เค•ों, เค•เคฒाเค•ाเคฐों, เคธเคฎाเคœ เคธुเคงाเคฐเค•ो เค•ी เคœीเคตเคจिเคฏों เค•ी เคœाเคจเค•ाเคฐी เคญी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคนเคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคถाเคฏเคฆ เค•เคฎ เคฒोเค— เคœाเคจเคคे เคนोंเค—े เค•ि เคกॉ เคฐाเคฎเคตिเคฒाเคธ เคถเคฐ्เคฎा เคœी เคจे ‘เคจिเคฐाเคฒा เค•ी เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคธाเคงเคจा’ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธे เคชเคนเคฒे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค ‘เคธूเคฐ्เคฏเค•ांเคค เคค्เคฐिเคชाเค ी เคจिเคฐाเคฒा’ เคถीเคฐ्เคทเค• เคธे เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฒिเค–ी เคฅी। เคฏเคน เคชुเคธ्‍เคคเค• เคชिเคคा เค”เคฐ เคชुเคค्เคฐी เค•े เคธंเคตाเคฆ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคนै, เคœिเคธเคฎें เคตे เคจिเคฐाเคฒा เคœी เค•े เคฌเคก़े เค•เคฆ เค•े เคตिเคถाเคฒ เคต्‍เคฏเค•्‍เคคिเคค्‍เคต เคคเคฅा เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เคธंเค˜เคฐ्เคท เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค…เคชเคจी เคชुเคค्เคฐी เค•ो เคฌเคคाเคคे เคนैं। เคฌเคคाเคจे เค•ा เค…ंเคฆाเคœ़ เค‡เคคเคจा เค…เคจूเค ा เคนै, เคฎाเคจो เคตเคน เคจเคจ्‍เคนी, เค…เคฌोเคง เคฌเคš्‍เคšी เค•ी เค‰ँเค—เคฒी เคชเค•เคก़เค•เคฐ เค‰เคธे เคจिเคฐाเคฒा เคœी เคœैเคธी เคถเค–्เคธिเคฏเคค เคธे เคฎिเคฒाเคจे เคฒे เคœा เคฐเคนे เคนों।

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคตिเคท्‍เคฃु เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ เคœी เคจे เคถเคฐเคคเคšंเคฆ เค•ी เค•ाเคฒเคœเคฏी เคœीเคตเคจी ‘เค†เคตाเคฐा เคฎเคธीเคนा’ เคคो เคฌाเคฆ เคฎें เคฒिเค–ी เคฅी, เค‡เคธเคธे เคชเคนเคฒे เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคถเคฐเคคเคšंเคฆ เค•ी เคธंเค•्เคทिเคช्‍เคค, เค•िंเคคु เค…เคค्‍เคฏंเคค เคฐोเคšเค• เคœीเคตเคจी เคฒिเค–ी เคฅी। เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจी-เคฎाเคฒा เคธीเคฐीเคœ เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคชीเคชुเคฒ्‍เคธ เคชเคฌ्‍เคฒिเคถिंเค— เคนाเค‰เคธ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค‰เคจเค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคถเคฐเคคเคšंเคฆ เค•े เคฌเคšเคชเคจ, เค‰เคจเค•े เคธ्‍เคตเคญाเคต, เคธाเคนिเคค्‍เคฏिเค• เคฐुเคšिเคฏों เค”เคฐ เคธंเคงเคฐ्เคทเคฎเคฏ เคœीเคตเคจ เค•ी เคเคฒเค• เคนै। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคฌाเคฌा เคจाเค—ाเคฐ्เคœुเคจ เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค ‘เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ’ เค•ी เคœीเคตเคจी เคฒिเค–ी เคนै। เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคชเคค्‍เคจी เคถिเคตเคฐाเคจी เคฆेเคตी เค•े เค†เคชเคธी เคธंเคตाเคฆ เค•े เคธाเคฅ เคนी เคช्เคฐेเคฎเคšंเคฆ เค•े เคธเคฐเคฒ เคธ्‍เคตเคญाเคต เค•े เคช्เคฐเคธंเค— เค”เคฐ เค•เค िเคจाเค‡เคฏों เคธे เคญเคฐे เคœीเคตเคจ เค•ा เคšिเคค्เคฐเคฃ เคนै।

เคชीเคชुเคฒ्เคธ เคชเคฌ्เคฒिเคถिंเค— เคนाเค‰เคธ (เคชीเคชीเคเคš) เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคœिเคฏा เคธเคœ्‍เคœाเคฆ เคœเคนीเคฐ เค•ी ‘เคฎिเคฐ्เคœा เค—ाเคฒिเคฌ’, เคญเคฆंเคค เค†เคจंเคฆ เค•ौเคธเคฒ्‍เคฏाเคฏเคจ เค•ी ‘เคฐाเคนुเคฒ เคธांเค•ृเคค्‍เคฏाเคฏเคจ’ เคญी เคฐोเคšเค• เค”เคฐ เคชเค เคจीเคฏ เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนें เคฌเคนुเคค เคธเคฐाเคนा เค—เคฏा เคนै। เค‡เคคเคจा เคนी เคจเคนीं, เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจी-เคฎाเคฒा เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคตिเคถ्‍เคตเคช्เคฐเคธिเคฆ्เคง เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เคœैเคธे เคกाเคฐ्เคตिเคจ, เคเคกीเคธเคจ, เคฎैเคกเคฎ เค•्‍เคฏूเคฐी, เคœเค—เคฆीเคถเคšंเคฆ्เคฐ เคฌเคธु เค”เคฐ เค•ोเคชเคฐเคจिเค•เคธ เค•ी เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคญी เค†เคงिเค•ाเคฐिเค• เคตिเคฆ्เคตाเคจों เคธे เคฒिเค–เคตाเค•เคฐ เค›ाเคชी เค—เคˆं। เค‡เคจ เคœीเคตเคจिเคฏों เค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคฏเคน เคฅी เค•ि เค‡เคจเค•े เคฒेเค–เค•ों เคจे เคธीเคงी-เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เค˜เคŸเคจाเค“ं เคเคตं เคคเคฅ्‍เคฏों เค•ो เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เค•เคฐเค•े, เค‡เคจ เคชुเคธ्เคคเค•ों เค•ो เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฐोเคšเค• เคฌเคจाเค เคฐเค–เคจे เค•ा เคชूเคฐी เคถिเคฆ्เคฆเคค เคธे เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा।

เค‡เคธी เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคจिเคค्‍เคฏाเคจंเคฆ เคคिเคตाเคฐी เค•ी ‘เคชाँเคš เคชांเคกเคต’, เคœเค—เคฆीเคถ เคตिเคฆ्เคฏाเคฒंเค•เคฐ เค•ी ‘เคชुเคฐเค–ों เค•ा เคšเคฐिเคค्เคฐ‍’, เคœเค—เคฆीเคถ เคญाเคฐเคคी เค•ी ‘เคตिเคœ्เคžाเคจ เค•ी เคตिเคญूเคคिเคฏाँ’ เค”เคฐ เคตेเคฆเคฎिเคค्เคฐ เค•ी ‘เคช्เคฐเคคिเคญा เค•े เคชुเคค्เคฐ’ เคฌเคก़ी เคธाเคนเคธเคชूเคฐ्เคฃ เค”เคฐ เคญाเคตเคจाเคค्‍เคฎเค• เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं, เคœो เค…เคธाเคงाเคฐเคฃ เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคจाเคฏเค•ो เค•ी เค›เคตिเคฏाँ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เคฎें เค‰เค•ेเคฐเคคी เคนैं। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เคธुเคญाเคท เคฎुเค–ोเคชाเคง्‍เคฏाเคฏ เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–ी เค—เคˆ เคœเค—เคฆीเคถเคšंเคฆ्เคฐ เคฌเคธु เคคเคฅा เคตเคœीเคฐ เคนเคธเคจ เค†เคฌ्‍เคฆी เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–ी เค—เคˆ เค•ोเคชเคฐเคจिเค•เคธ เค”เคฐ เคฐाเคฎाเคจुเคœเคจ เค•ी เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคญी เคฌเคนुเคค เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคนैं।

เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตिเคญाเค— เคฆ्เคตाเคฐा เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค ‘เคญाเคฐเคค เค•े เค—ौเคฐเคต’ เคธीเคฐीเคœ़ เค•ा เคญी เค…เคชเคจा เค…เคฒเค— เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคนै। เคฏเคน เคœाเคจเค•เคฐ เค†เคถ्‍เคšเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै เค•ि เคฏเคน เคธीเคฐीเคœ़ เคจौ เค–ंเคกों เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ เคนै, เคœिเคธเคฎें เคฒเค—เคญเค— เคชौเคจे เคฆो เคธौ เคฎเคนाเคจ เคตिเคญूเคคिเคฏों เค•े เคœीเคตเคจ-เคšเคฐिเคค เคเค• เคธाเคฅ เคธाเคฎเคจे เค†เคคे เคนैं। เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจी เคฒेเค–เคจ เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฏुเค— เค•ी เคตिเคถेเคทเคคा เคนै, เคฐเคšเคจाเค“ं เค•ी เคตिเคตिเคงเคคा เค”เคฐ เค•เคฒाเคค्‍เคฎเค• เคจिเค–ाเคฐ। เค‡เคธ เคฏुเค— เค•ी เคช्เคฐเคฎुเค– เคœीเคตเคจिเคฏों เค•ा เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•เคฐเคคे เคนुเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค•ुเค› เคฐเคšเคจाเค“ं เค•ो เค–ाเคธ เคคौเคฐ เคธे เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคจเคฎें เค…เค•्เคทเคฏเค•ुเคฎाเคฐ เคœैเคจ เค•ी ‘เคฆेเคถ-เคตिเคฆेเคถ เค•े เคฎเคนाเคชुเคฐुเคท’ เคชुเคธ्เคคเค• เคญी เคนै, เคœिเคธเคฎें เคฆेเคถ-เคตिเคฆेเคถ เค•े เคฌीเคธ เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เค•े เคœीเคตเคจ เค•ी เคฐोเคšเค• เคเคฒเค•िเคฏाँ เคนैं। เคกॉ เคฐाเคœेंเคฆ्เคฐเคช्เคฐเคธाเคฆ เคถ्เคฐीเคตाเคธ्‍เคคเคต เค•ी ‘เคญाเคฐเคค เค•े เคถिเค•्เคทा-เคถाเคธ्‍เคค्เคฐी’ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เค…เคชเคจे เค‰เคš्‍เคš เคตिเคšाเคฐों เคธे เคฆेเคถ เค•ो เคจเคฏी เคฐाเคน เคฆिเค–ाเคจे เคตाเคฒे เคถिเค•्เคทा-เคถाเคธ्‍เคค्เคฐिเคฏों เค•े เคœीเคตเคจ เคฆเคฐ्เคถเคจ เค•ा เคฌเคก़ी เคธเคฐเคฒ เคญाเคทा เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। 
เคธ्เคตเคฏं เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्เคฏ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธเค•ाเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ी ‘เคœो เค–ुเคฆ เค•เคธौเคŸी เคฌเคจ เค—เค’ เคฎें เคฎเคนाเคค्‍เคฎा เค—ांเคงी, เคธ्‍เคตाเคฎी เคตिเคตेเค•ाเคจंเคฆ, เคธ्‍เคตाเคงीเคจเคคा เคธेเคจाเคจी เคฎเคนिเคฒाเค“ं เคคเคฅा เคนिंเคฆी-เคธेเคตी เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เค•ी เคช्เคฐेเคฐเค• เคฌाเคคों เค•ो เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค‰เคทा เคฏाเคฆเคต เค•ी ‘เคธुเคจो เค•เคนाเคจी : เคจाเคจเค• เคฌाเคจी’ เคฎें เค—ुเคฐु เคจाเคจเค• เค•े เคต्‍เคฏเค•्เคคिเคต เค”เคฐ เคฎाเคจเคตเคคाเคตाเคฆी เคฌाเคคों เค•ो เคถाเคฎिเคฒ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เคกॉ. เคธुเคจीเคคा เคจे เคฆेเคถ-เคตिเคฆेเคถ เค•े เค…เคŸ्เค ाเคˆเคธ เคฎเคนाเคจाเคฏเค•ों เค•ी เคœीเคตเคจ-เค—ाเคฅा เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•ी เคนै, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคฆुเคจिเคฏा เค•ो เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจाเคจे เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เคฎें เคฒเค—ाเคฏा เคนै। เคฏे เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคธเคนी เค”เคฐ เคธเค•ाเคฐाเคค्‍เคฎเค• เคธोเคš เค•े เคธाเคฅ เคœीเคตเคจ เคฎें เค•ुเค› เค…เคš्‍เค›ा เค•เคฐเคจे เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ो เค•ुเค› เคจเคฏा เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคคी เคนैं।

เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคตเคฐिเคท्‍เค  เคฒेเค–िเค•ा เคถांเคคि เค…เค—्เคฐเคตाเคฒ เคจे ‘เคญाเคฐเคค เค•े เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคชเคคि: เคฐाเคœेंเคฆ्เคฐ เคฌाเคฌू เคธे เค•เคฒाเคฎ เคคเค•’ เค•िเคคाเคฌ เคฒिเค–ी। เค‡เคธเคฎें เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เคธเคญी เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคชเคคिเคฏों เคชเคฐ เค†เคค्‍เคฎीเคฏเคคा เคธे เคฒिเค–ा เคนै। เค–ाเคธ เคฌाเคค เคฏเคน เค•ि เคœिเคจ เคฐाเคท्‍เคŸ्เคฐเคชเคคिเคฏों เคธे เคตे เคธ्‍เคตเคฏं เคฎिเคฒीं, เค‰เคจเค•े เค…ंเคคเคฐंเค— เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ เคญी เค‡เคธเคฎें เคถाเคฎिเคฒ เคนैं। เคฐเคค्‍เคจเคช्เคฐเค•ाเคถ เคถीเคฒ เคจे ‘เคถांเคคि-เคฆूเคค เค•ी เคฆेเคจ’ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคœเคตाเคนเคฐเคฒाเคฒ เคจेเคนเคฐू เค•े เคœीเคตเคจ เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•ो เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เคนै। เคฌेเคนเคฆ เคธเค•्เคฐिเคฏ เคฐเคนเคจे เคตाเคฒे เคถ्‍เคฏाเคฎเคธिंเคน ‘เคถเคถि’ เคจे เคฎเคนाเคจ เคฌเคฒिเคฆाเคจी เคตिเคฐเคธा เคฎुंเคกा เค•े เคœीเคตเคจ เค•ी เคตीเคฐเคคाเคชूเคฐ्เคฃ เค˜เคŸเคจाเค“ं เค•ा เคชเคฐिเคšเคฏ เค•เคฐाเคจे เคตाเคฒी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เคธ्‍เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคธेเคจाเคจी เคตिเคฐเคธा เคฎुंเคกा’ เคฒिเค–ी। เค‰เคจเค•ी ‘เคญाเคฐเคค เค•े เคฏाเคฏाเคตเคฐ’ เคญी เคเค• เค…เคค्‍เคฏंเคค เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคนै।

เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคฆौเคฐ เคฎें เค•े.เคธी. เค–เคจ्‍เคจा เคฆ्เคตाเคฐा เคฒिเค–ी ‘เคญाเคฐเคค เคฎें เคตिเคฆेเคถी เคฏाเคค्เคฐी’ เคชुเคธ्เคคเค• เคฎें เคšाเคฐ เคตिเคฆेเคถी เคฏाเคค्เคฐिเคฏों—เคฎेเค—्‍เคธ्‍เคฅเคจीเคœ़, เคซाเคน्เคฏाเคจ, เคน़เคตेเคจเคธांเค— เคคเคฅा เค…เคฒเคฌเคฐूเคจी เค•े เคœीเคตเคจ, เคต्‍เคฏเค•्‍เคคिเคค्‍เคต เค•ी เค–ूเคฌिเคฏों เค”เคฐ เค‰เคจเค•ी เคญाเคฐเคค-เคฏाเคค्เคฐा เค•ा เคฐुเคšिเค•เคฐ เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตिเคญाเค— เคฆ्เคตाเคฐा ‘เคญाเคฐเคค เค•ी เคฎเคนाเคจ เคจाเคฐिเคฏाँ’ เคถ्เคฐृंเค–เคฒा เค•े เค…ंเคคเคฐ्เค—เคค เคเคธी เคœीเคตเคจिเคฏाँ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•ी เค—เคˆं เคœो เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•े เคค्‍เคฏाเค—, เค†เคค्‍เคฎเคธเคฎ्‍เคฎाเคจ, เคฆृเคข़ เคจिเคถ्‍เคšเคฏ, เค†ंเคคเคฐिเค• เคถเค•्เคคि เค”เคฐ เค…เคฆเคฎ्‍เคฏ เคธंเค˜เคฐ्เคท เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒเคคी เคนैं। เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธी เคธंเคฆเคฐ्เคญ เคฎें เค•ुเค› เค…เคจ्‍เคฏ เคฎเคนाเคจ เคตिเคญूเคคिเคฏों เค•ा เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•เคฐเคคे เคนुเค เค•ाเคฎเคจा เค•ी เคนै เค•ि “เคฌेเคนเคคเคฐ เคนोเค—ा, เค…เค—เคฐ เคฎเคนाเคฆेเคตी เคตเคฐ्เคฎा, เคฎเคนाเคถ्‍เคตेเคคा เคฆेเคตी, เค†เคถाเคชूเคฐ्เคฃाเคฆेเคตी, เค‡ंเคฆिเคฐा เค—ांเคงी, เคฌเค›ेंเคฆ्เคฐीเคชाเคฒ, เค•เคฐ्เคฃเคฎ เคฎเคฒ्‍เคฒेเคถ्‍เคตเคฐी, เคชी.เคŸी. เค‰เคทा เคœैเคธी เคธाเคนเคธी เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•े เคœीเคตเคจ เคธंเคฌंเคงी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฒिเค–ी เคœाเคँ।”

เคœीเคตเคจिเคฏों เค•े เค…เคฒाเคตा เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เค•े เคช्เคฐेเคฐเค• เคช्เคฐเคธंเค—ों เค•े เค†เคงाเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เคชเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคฒเค— เคธे เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। เคเคธी เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เค•ा เคฎเคนเคค्เคค्เคต เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เค•เคฎ เคจเคนीं เคนै। 


เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ- เคฌเคš्‍เคšों เคธे เคธीเคงा เคธंเคตाเคฆ

เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ो เคชाเค เค•ीเคฏ เคฎंเคš เคช्เคฐเคฆाเคจ เค•เคฐเคจे เคฎें เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เค•ा เค…เคนเคฎ เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฐเคนा เคนै। เคฏे เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎाเคจเคธिเค• เคตिเค•ाเคธ เคฎें เคฎเคฆเคฆเค—ाเคฐ เคฐเคนी เคนैं। เคชुเคธ्‍เคคเค•ों เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เค•เคฎ เค–เคฐ्เคš เคชเคฐ เค”เคฐ เค†เคธाเคจी เคธे เคฎिเคฒ เคœाเคคी เคนैं। เค‡เคธीเคฒिเค เค‡เคจเค•ी เคชเคนुँเคš เคฌเคš्‍เคšों เคคเค• เคนเคฎेเคถा เคฐเคนी เคนै। เคช्เคฐाเคฐंเคญिเค• เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ, เคœो เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฐुเคšिเคฏों เค•ो เคง्‍เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคจिเค•ाเคฒी เค—เคˆं, เคตे เคฅीं—‘เคฌाเคฒเคนिเคคเค•เคฐ’, ‘เคฌाเคฒ เคตिเคจोเคฆ’, ‘เคฌाเคฒ เคช्เคฐเคญाเค•เคฐ’, ‘เคฌाเคฒ เคนिเคคैเคทी’, ‘เคฎॉเคจीเคŸเคฐ’ เค†เคฆि। เค‡เคจ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคฎें เค‡เคจเค•े เคฏोเค—्‍เคฏ เคธंเคชाเคฆเค•ों เคฆ्เคตाเคฐा เคฏเคฆ्เคฏเคชि เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เค…เคš्‍เค›ी เคฐเคตเคจाเคँ เค”เคฐ เคฌाเคฒोเคชเคฏोเค—ी เคตिเคตिเคง เคธाเคฎเค—्เคฐी เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•ी เค—เคˆ, เคซिเคฐ เคญी เคฏे เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เค•ुเค› เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เคนी เคœाเคฐी เคฐเคนी เคชाเคˆं।

เค‡เคธเค•े เคชเคถ्‍เคšाเคค เค‡เคฒाเคนाเคฌाเคฆ เคธे ‘เคถिเคถु’ เค”เคฐ ‘เคฌाเคฒเคธเค–ा’ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เค•ा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा। เคฏे เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค• เคจिเค•เคฒเคคी เคฐเคนीं। ‘เคถिเคถु’ เคฌเคฏाเคฒीเคธ เคตเคฐ्เคทों เคคเค• เคจिเค•เคฒी เค”เคฐ เค‡ंเคกिเคฏเคจ เคช्เคฐेเคธ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค ‘เคฌाเคฒเคธเค–ा’ เคคिเคฐेเคชเคจ เคตเคฐ्เคทों เคคเค•। เค‡เคจ เคฆोเคจों เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคจे เค…เคš्‍เค›ा เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค‰เคชเคฒเคฌ्‍เคง เค•เคฐाเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคเคคिเคนाเคธिเค• เค•ाเคฎ เค•िเคฏा। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ ‘เคฌाเคฒเค•’ เคญी เคเค• เคธ्‍เคคเคฐीเคฏ เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฅी, เคœिเคธเค•ा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เคญी เคฒंเคฌे เคธเคฎเคฏ เคคเค• เคœाเคฐी เคฐเคนा। เคธ्‍เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เคธंเค—्เคฐाเคฎ เค•े เคธเคฎเคฏ เคคเคฅा เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เคญी เค…เคจेเค• เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคธाเคฎเคจे เค†เคˆं, เคœिเคจเคฎें เคธे เคช्เคฐเคฎुเค– เคฅीं—‘เค–िเคฒौเคจा’, ‘เคตाเคจเคฐ’ เค”เคฐ ‘เคšเคฎเคšเคฎ’। เค‡เคจ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคจे เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎें เคฌเคนुเคค เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฆिเคฏा।

เค†เคœ़ाเคฆी เค•े เคฌाเคฆ เค ाเค•ुเคฐ เคถ्เคฐीเคจाเคฅเคธिंเคน เค•े เคธंเคชाเคฆเคจ เคฎें เคฎिเคค्เคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคธे เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคฎเคจเคฎोเคนเคจ’ เคจिเค•เคฒी। เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคจे เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ो เคจเคˆ เคฆिเคถा เคฆेเคจे เค•े เคธाเคฅ เคนी, เคจเคฏे เคฒेเค–เค•ों เค•ो เคช्เคฐोเคค्‍เคธाเคนिเคค เค•िเคฏा। เคฎเคจु เคœी เคจे เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคฒिเค–ा เคนै เค•ि “เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ’ เคฎें เคตเคฐिเคท्‍เค  เคชीเคข़ी เค•े เคฌเคนुเคค เคธे เคฒेเค–เค• เคเคธे เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนें เคธाเคฎเคจे เคฒाเคจे เค•ा เคถ्เคฐेเคฏ ‘เคฎเคจเคฎोเคนเคจ’ เค•ो เคนै।” เค‡เคธी เคฆौเคฐाเคจ เคธ्‍เคฅाเคฏी เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•ी เคœो เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆं, เคตे เคฅीं—‘เคฌाเคฒ เคญाเคฐเคคी’, ‘เคšंเคฆाเคฎाเคฎा’, ‘เคจंเคฆเคจ’, ‘เคšंเคชเค•’, ‘เคฎेเคฒा’ เค†เคฆि।

‘เคฌाเคฒ เคญाเคฐเคคी’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคญाเคฐเคค เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคตिเคญाเค— เคธे 1948 เคฎें เคจिเค•ाเคฒी เค—เคˆ। เค‡เคธเค•े เคธंเคชाเคฆเคจ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคฎเคจीเคทिเคฏों เคจे เคธเคฎเคฏ–เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคธँเคญाเคฒा। เค‡เคธे เคฆेเคตेंเคฆ्เคฐ เคธเคค्‍เคฏाเคฐ्เคฅी, เคฎเคจ्เคฎเคฅเคจाเคฅ เค—ुเคช्‍เคค เค”เคฐ เคฆ्เคฐोเคฃเคตीเคฐ เค•ोเคนเคฒी เคœैเคธे เคธंเคชाเคฆเค•ों เค•ी เคธोเคš เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเคค्‍เคฎเค• เคฆृเคท्เคŸि เค•ा เคฒाเคญ เคฎिเคฒा। เค‡เคธเคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคฆेเคถ เค”เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•ी เคฐोเคšเค• เคœाเคจเค•ाเคฐी เคฆेเคจे เคตाเคฒे เคฒेเค– เค›เคชे। เคธाเคฅ เคนी เคฎैเคฅเคฒीเคถเคฐเคฃ เค—ुเคช्‍เคค, เคญीเคท्‍เคฎ เคธाเคนเคจी, เค•ृเคถ्‍เคจ เคšंเคฆเคฐ, เค‡เคธ्‍เคฎเคค เคšुเค—เคคाเคˆ, เค•ृเคท्‍เคฃเคฌเคฒเคฆेเคต เคตैเคฆ เคธเคนिเคค เคนिंเคฆी เค•े เค…เคจेเค• เคฆिเค—्‍เค—เคœ เคธाเคนिเคค्‍เคฏเค•ाเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เคญी เค‡เคธเคฎें เค›ाเคชी เค—เคˆं। เค‡เคธเค•े เคเค• เคตเคฐ्เคท เคฌाเคฆ 1949 เคฎें เคšेเคจ्‍เคจเคˆ เคธे ‘เคšंเคฆाเคฎाเคฎा’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคจिเค•เคฒी, เคœिเคธเค•े เคฐंเค—ीเคจ เคšिเคค्เคฐ, เคธाเคœ-เคธเคœ्‍เคœा เคฌเคนुเคค เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคฅी। เค‡เคธเคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคตिเค•्เคฐเคฎ-เคตेเคคाเคฒ เค•ी เค•เคนाเคจी เค•ो เคญเคฒा เค•ौเคจ เคญुเคฒा เคธเค•เคคा เคนै? เคฏเคน เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฏเคฆ्เคฏเคชि เค…เคญी เคญी เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนो เคฐเคนी เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเคฎें เค…เคฌ เคตเคน เค†เค•เคฐ्เคทเคฃ เคจเคนी เคฐเคนा, เคœो เคชเคนเคฒे เคฅा। 
เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เค…เค–िเคฒ เคญाเคฐเคคीเคฏ เคธ्เคคเคฐ เค•ी เค…เคชเคจी เค…เคฒเค— เคชเคนเคšाเคจ เคฌเคจाเคˆ, เคตे เคฅीं— เคŸाเค‡เคฎ्‍เคธ เค‘เคซ เค‡ंเคกिเคฏा เคช्เคฐเคคिเคท्‍เค ाเคจ เค•ी เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคชเคฐाเค—’, เคนिंเคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เคŸाเค‡เคฎ्‍เคธ เค•ी ‘เคจंเคฆเคจ’ เค”เคฐ เคฆिเคฒ्‍เคฒी เคช्เคฐेเคธ เค•ी ‘เคšंเคชเค•’। ‘เคšंเคชเค•’ เค›ोเคŸे เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคคो ‘เคชเคฐाเค—’ เค”เคฐ ‘เคจंเคฆเคจ’ เค•ुเค› เคฌเคก़े เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคฅीं। ‘เคšंเคชเค•’ เค•्‍เคฏोंเค•ि เค›ोเคŸे เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฅी, เค‡เคธเคฒिเค เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เค•ो เคญाเคจे เคตाเคฒी เคœाเคจเคตเคฐों เค•ी เค•เคนाเคจिเคฏाँ เค‡เคธเคฎें เค›ाเคชी เค—เคˆं। เค‡เคธเคธे เคฌเคก़े เค”เคฐ เคต्‍เคฏाเคชเค• เคธ्‍เคคเคฐ เค•ी เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคจंเคฆเคจ’ เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฌเคนुเคฎुเค–ी เคตिเค•ाเคธ เค•ो เคง्‍เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เค‰เคค्‍เค•ृเคท्‍เคŸ เคฐเคšเคจाเคँ เค›ाเคชी เค—เคˆं।

เคฎเคจु เคœी เค•े เคถเคฌ्‍เคฆों เคฎें, “‘เคจंเคฆเคจ’ เค•ा เคœोเคฐ เคถुเคฐू เคธे เคนी เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธंเคชूเคฐ्เคฃ เคตिเค•ाเคธ เคชเคฐ เคฐเคนा, เคœिเคธเคฎें เคฎเคจोเคฐंเคœเคจ, เคœाเคจเค•ाเคฐी เค”เคฐ เคฐเคšเคจाเคค्‍เคฎเค• เคช्เคฐเคคिเคญा เค•ा เคตिเค•ाเคธ—เคคीเคจों เคฌिंเคฆुเค“ं เค•े เคฌीเคš เคธंเคคुเคฒเคจ เคธाเคงเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•ी เค—เคˆ।” เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•े เคธंเคชाเคฆเค• เค•เคฅाเค•ाเคฐ เคฐाเคœेंเคฆ्เคฐ เค…เคตเคธ्‍เคฅी เค”เคฐ เคœเคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เคญाเคฐเคคी เคœी เคฐเคนे เคฅे। เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เคœเคตाเคนเคฐเคฒाเคฒ เคจेเคนเคฐू เคธे เค…เคŸเคฒเคฌिเคนाเคฐी เคตाเคœเคชेเคฏी เคคเค• เค…เคจेเค• เคฌเคก़े เคฐाเคœเคจेเคคाเค“ं เค•े เคฒेเค– เค”เคฐ เค…เคฎृเคคเคฒाเคฒ เคจाเค—เคฐ เคธे เคฒेเค•เคฐ เคฐाเคฎเคฆเคฐเคถ เคฎिเคถ्เคฐ เคคเค• เคธเคญी เคฌเคก़े เคธाเคนिเคค्‍เคฏเค•ाเคฐों เค•ी เคฐเคšเคจाเคँ เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•ी เค—เคˆं। เค…เคชเคจी เคธเคฐเคฒ, เคธเคนเคœ เค”เคฐ เคธเคฐเคธ เคญाเคทा เคคเคฅा เค…เคš्‍เค›ी เคชเค เคจीเคฏ เคธाเคฎเค—्เคฐी เค•े เค•ाเคฐเคฃ ‘เคจंเคฆเคจ’ เค•ी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏเคคा เคจिเคฐ्เคตिเคตाเคฆ เคฌเคจी เคฐเคนी।

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคฎुंเคฌเคˆ เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค ‘เคชเคฐाเค—’ เคญी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เค˜เคฐ-เค˜เคฐ เคฎें เคชเคข़ी เคœाเคจे เคตाเคฒी เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฐเคนी เคนै। เค‡เคธเค•े เคช्เคฐเคฅเคฎ เคธंเคชाเคฆเค• เคธเคค्‍เคฏเค•ाเคฎ เคตिเคฆ्เคฏाเคฒंเค•ाเคฐ เคฅे। เค‡เคธเคธे เค•ाเคฒांเคคเคฐ เคฎें เคธเคฎเคฏ-เคธเคฎเคฏ เคชเคฐ เคœुเคก़े เคธाเคนिเคค्‍เคฏเค•ाเคฐों เค†เคจंเคฆเคช्เคฐเค•ाเคถ เคœैเคจ, เค•เคจ्‍เคนैเคฏाเคฒाเคฒ เคจंเคฆเคจ, เคธเคฐ्เคตेเคถ्‍เคตเคฐเคฆเคฏाเคฒ เคธเค•्‍เคธेเคจा เค”เคฐ เคนเคฐिเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆेเคตเคธเคฐे เค•ी เคธंเคชाเคฆเคจ-เค•เคฒा เค•ा เค‡เคธे เคฌेเคนเคฆ เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฌाเคจाเคจे เคฎें เค…เคช्เคฐเคคिเคฎ เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฐเคนा। ‘เคชเคฐाเค—’ เคฎें เคฏाเคค्เคฐा-เคตृเคค्‍เคคांเคค, เคเคคिเคนाเคธिเค• เคธ्‍เคฅเคฒों เค•ा เคตिเคตเคฐเคฃ, เคตिเคœ्เคžाเคจ-เค•เคฅाเค“ं, เคจाเคŸเค•ों, เค•เคนाเคจिเคฏों, เคงाเคฐाเคตाเคนिเค• เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธों เค†เคฆि เค•ा เคจिเคฏเคฎिเคค เคฐूเคช เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค•िเคฏा เค—เคฏा। เคฌेเคถเค• เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ो เคจเคฏाเคชเคจ เคฆेเคจे เค”เคฐ เค‰เคธे เค†เคงुเคจिเค• เคธเคฐोเค•ाเคฐों เคธे เคœोเคก़เคจे เคฎें ‘เคชเคฐाเค—’ เค•ा เคฌเคก़ा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฐเคนा เคนै। เคฆुเคฐ्เคญाเค—्‍เคฏ เคธे เค•िเคจ्เคนीं เค•ाเคฐเคฃों เคธे เค‡เคธเค•ा เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เค…เคฌ เคฌंเคฆ เคนो เค—เคฏा เคนै।

เคเคธी เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคœो เค•ाเคซी เคฒोเค•เคช्เคฐिเคฏ เคฅीं, เคฒेเค•िเคจ เคต्‍เคฏाเคตเคธाเคฏिเค• เคฆเคฌाเคตों เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เคงिเค• เคธเคฎเคฏ เคคเค• เคœाเคฐी เคจเคนीं เคฐเคน เคชाเคฏीं, เคตे เคฅीं—เคฐเคค्‍เคจเคช्เคฐเค•ाเคถ เคถीเคฒ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เคฎिเคฒिंเคฆ’ เค”เคฐ เคฏोเค—ेंเคฆ्เคฐเค•ुเคฎाเคฐ เคฒเคฒ्‍เคฒा เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เคฎेเคฒा’। เค‡เคธी เคคเคฐเคน เค…เคชเคจी เค…เคฆเคญुเคค เคธเคฐ्เคœเคจाเคค्‍เคฎเค• เค•्เคทเคฎเคคा เค”เคฐ เคจเคฏे เคคेเคตเคฐों เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค•ुเค› เค…เคš्‍เค›ी เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคœ्‍เคฏाเคฆा เคธเคฎเคฏ เคคเค• เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธाเคฅ เคจเคนीं เคฐเคน เคชाเคˆं। เคฏे เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคฅीं – ‘เคจเคจ्‍เคนे เคคाเคฐे’, ‘เค•िเคถोเคฐ เคฒेเค–เคจी’, ‘เคฌाเคฒ เคฎेเคฒा’, ‘เคธเคฎเค เคเคฐोเค–ा’ เค†เคฆि।

เค—เคค เคฆो เคฆเคถเค•ो เคธे เคถ्เคฐी เคญैเคฐूँเคฒाเคฒ เค—เคฐ्เค— เคฆ्เคตाเคฐा เคญीเคฒเคตाเคก़ा เคธे เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค ‘เคฌाเคฒเคตाเคŸिเค•ा’ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคเค• เคฎเคนเคค्เคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฌเคจी เคนुเคˆ เคนै। เคฏเคน เคเค• เคเคธी เคธเคฎเค—्เคฐ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคนै เคœिเคธเคฎें เค•เคตिเคคा, เค•เคนाเคจी เคธे เคฒेเค•เคฐ เค—ंเคญीเคฐ เค†เคฒोเคšเคจाเคค्‍เคฎเค• เคฒेเค–, เคฏाเคค्เคฐा-เคตृเคค्‍เคคांเคค, เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ, เคชुเคธ्‍เคคเค• เคธเคฎीเค•्เคทा, เคšिเคŸ्เค ी เค”เคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคธเคฐोเค•ाเคฐों เคธे เคœुเคก़ी เคตिเคตिเคง เคธंเค—ोเคท्เค िเคฏों, เคธเคฎाเคฐोเคนों เค•ी เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค†เคฆि เค›เคชเคคी เคนैं। เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•ा เค•เคฒेเคตเคฐ เค‡เคคเคจा เคธเคนเคœเคคा เค”เคฐ เค†เคค्‍เคฎीเคฏเคคा เคธे เคชเคฐिเคชूเคฐ्เคฃ เคนै เค•ि เค‡เคธे เคฎเคจु เคœी เคจे เคเค• เคเคธी ‘เคชाเคฐिเคตाเคฐिเค• เคšौเคชाเคฒ’ เค•เคนा เคนै, เคœिเคธเคฎें เคฒेเค–เค• เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจाเคँ เคธाเคा เค•เคฐเคคे เคนुเค เค–ुเคฒเค•เคฐ เคšเคฐ्เคšा เคญी เค•เคฐเคคे เคนैं। เค‡เคธीเคฒिเค เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค†เคจे เคตाเคฒे เคธเคฎเคฏ เคฎें เค‡เคธเค•ी เค…เค•ूเคค เคธंเคญाเคตเคจाเค“ं เค•ी เค“เคฐ เค‡เคถाเคฐा เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฒिเค–ा เคนै เค•ि “เคธเคš เคชूเค›िเค เคคो เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคธเคนी เค†เคฒोเคšเคจा เค•ी เคฐाเคน เคฏเคนीं เค•เคนीं เคธे เคจिเค•เคฒेเค—ी।”

เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा ‘เคฌाเคฒเคตाเคฃी’ เค”เคฐ ‘เคšเค•เคฎเค•’ เคญी เคเคธी เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเคँ เคนैं, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคตिเค•ाเคธ เคฎें เค‰เคฒ्‍เคฒेเค–เคจीเคฏ เคญूเคฎिเค•ा เคจिเคฌाเคนी เคนै, เคธाเคฅ เคนी เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เคฐเคšเคจाเคค्‍เคฎเค•เคคा เค•ो เคช्เคฐोเคค्‍เคธाเคนिเคค เคญी เค•िเคฏा เคนै।

เคตเคฐ्เคคเคฎाเคจ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคœिเคจ เค…เคจ्‍เคฏ เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคชเคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เค•ी เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เค—เคฏा เคนै เคตे เคนैं—‘เค…เคญिเคจเคต เคฌाเคฒเคฎเคจ’, ‘เค…เคชเคจा เคฌเคšเคชเคจ’, ‘เคฌाเคฒ เคช्เคฐเคนเคฐी’, ‘เคจเคˆ เคชौเคง’ เค”เคฐ ‘เคจเคจ्‍เคนी เค•เคฒเคฎ’। เค‡เคจเคฎें เคฐाเคฎเค•ुเคฎाเคฐ เค•ृเคทเค• เค•े เคธंเคชाเคฆเคจ เคธे เคธเคœ्เคœिเคค ‘เคจเคˆ เคชौเคง’ เคฎें เคเค• เคฌเคš्‍เคšे เค•ी เคกाเคฏเคฐी เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคคเคฅा เคฌเคš्‍เคšों เคธे เคฒिเค เค—เค เค‡ंเคŸเคฐเคต्‍เคฏू เค•े เคช्เคฐเค•ाเคถเคจ เคœैเคธे เค…เคญिเคจเคต เคช्เคฐเคฏोเค— เค•िเค เค—เค, เคœिเคจ्‍เคนें เคธเคญी เคจे เค•ाเคซी เคชเคธंเคฆ เค•िเคฏा। เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เคถ्‍เคฏाเคฎ เคธुเคถीเคฒ เคจे เคญी เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคธाเคฅ เคฒेเค•เคฐ เค…เคชเคจी เคชเคค्เคฐिเค•ा ‘เคจเคจ्‍เคนी เค•เคฒเคฎ’ เค•ो เคเคธा เคจเคฏाเคชเคจ เคฆिเคฏा เค•ि เค‡เคธ เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•ो เคจเคœ़เคฐเค…ंเคฆाเคœ़ เคจเคนीं เค•िเคฏा เคœा เคธเค•เคคा। เคชเคค्เคฐिเค•ा เคฎें เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคฒेเค–เค•ों เค•े เคธाเคฅ เคฌเคš्‍เคšों เค•ी เค…เคชเคจी เคฐเคšเคจाเคँ เค‰เคจ्‍เคนीं เค•ी เคนเคธ्‍เคคเคฒिเคชि เคฎें เค›ाเคชा เคœाเคจा เคชเคค्เคฐिเค•ा เค•ो เค”เคฐ เค…เคงिเค• เค†เค•เคฐ्เคทเค• เคฌเคจा เคฆेเคคा เคนै।


เค…เคจ्‍เคฏ เคตिเคงाเคँ- เคจเคˆ เคฆिเคถाเคँ

เคนिंเคฆी เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคฌाเคฒ เค•เคตिเคคा, เค•เคนाเคจी, เค‰เคชเคจ्‍เคฏाเคธ, เคจाเคŸเค•, เคœ्เคžाเคจ–เคตिเคœ्เคžाเคจ, เคฌाเคฒ เคœीเคตเคจिเคฏाँ เค”เคฐ เคฌाเคฒ เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เค•े เค…เคฒाเคตा เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เค•ुเค› เค…เคจ्‍เคฏ เคตिเคงाเค“ं เค•ा เคญी เคตिเคธ्‍เคคृเคค เคตिเคตेเคšเคจ เค”เคฐ เคตिเคถ्‍เคฒेเคทเคฃ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै। เค…เคจ्‍เคฏ เคตिเคงाเคँ เคœो เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคฎें เค…เคชเคจा เคธ्‍เคฅाเคจ เคฌเคจा เคšुเค•ी เคนैं, เคตे เคนैं – เค†เคค्‍เคฎเค•เคฅा, เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ, เคฏाเคค्เคฐा-เคตृเคค्‍เคคांเคค, เคฐेเค–ाเคšिเคค्เคฐ, เคกाเคฏเคฐी-เค…ंเคถ, เคชเคค्เคฐ เค†เคฆि। เค‡เคจ เคตिเคงाเค“ं เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคœाเคจเคจा เคญी เคฌเคนुเคค เคฐुเคšिเค•เคฐ เคนै। เค‡เคจ เคตिเคงाเค“ं เค•े เคคเคนเคค เคฐเคšเคจाเคँ เคชเคนเคฒे เคชเคค्เคฐ-เคชเคค्เคฐिเค•ाเค“ं เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคนुเคˆ เค”เคฐ เคฌाเคฆ เคฎें เค‡เคจเค•ी เค›ोเคŸी–เค›ोเคŸी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคญी เคจिเค•เคฒीं। เค•ुเค› เคฌेเคนเคคเคฐीเคจ เค†เคค्‍เคฎเค•เคฅाเคค्เคฎเค• เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं—เคœเคฏเคช्เคฐเค•ाเคถ เคญाเคฐเคคी เค•ी ‘เค‰เคจเค•ा เคฌเคšเคชเคจ เคฏों เคฌीเคคा’, เคถ्เคฐीเค•ृเคท्‍เคฃ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เคฎेเคฐा เคฌเคšเคชเคจ’, เคฌเคšेंเคฆ्เคฐीเคชाเคฒ เค•ी ‘เคเคตเคฐेเคธ्‍เคŸ : เคฎेเคฐी เคถिเค–เคฐ-เคฏाเคค्เคฐा’ เคคเคฅा เคช्เคฐเคญा เคถुเค•्‍เคฒ เค•ी ‘เคธाเค•्เคทเคฐเคคा เค•े เคชเคก़ाเคต’। เค‡เคจเคฎें เค…เคจेเค• เคฐोเคšเค• เคต เคœ्เคžाเคจเคตเคฐ्เคฆ्เคงเค• เคฌाเคคों เค•ो เค†เคค्‍เคฎเค•เคฅाเคค्‍เค•เคฎ เคถैเคฒी เคฎें เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ เคฒेเค–เคจ เคญी เคเค• เคเคธी เคตिเคงा เคนै เคœो เค…เคคीเคค เค•े เค–เคŸ्เคŸे–เคฎीเค े เค…เคจुเคญเคตों เค•ो เคธाเคा เค•เคฐเคคी เคนै। ‘เคฌाเคฒเคตाเคŸिเค•ा’ เค•ा เคฎเคˆ 2016 เค…ंเค• เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ เคตिเคถेเคทांเค• เค•े เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเคฏा เค—เคฏा। เค‡เคธ เค…ंเค• เค•ो เคธเคญी เคจे เคฌเคนुเคค เคชเคธंเคฆ เค•िเคฏा। เคฆिเคตिเค• เคฐเคฎेเคถ เค•ी ‘เคซूเคฒ เค”เคฐ เคซเคฒ เคญी’, เคฐเคฎाเคถंเค•เคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคธंเคชाเคฆिเคค ‘เคธाเคนिเคค्‍เคฏเค•ाเคฐों เค•े เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ’, ‘เคธाเคนिเคค्‍เคฏเค•ाเคฐों เค•ा เคฌเคšเคชเคจ’ เค†เคฆि เคธंเคธ्‍เคฎเคฐเคฃ เคตिเคงा เค•ो เค•ेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคฐเค–เค•เคฐ เคฒिเค–ी เค—เคˆ เค…เคš्‍เค›ी เคชुเคธ्‍เคคเค•ें เคนैं। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค†เค  เคตเคฐ्เคท เค•े เคถिเคตांเค• เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เค†เคœ เคธे เคฎैंเคจे เคธोเคšा’, เค…เคชूเคฐ्เคตा เคœเค—เคค เค•ी ‘เคธเคฎंเคฆเคฐ เค•े เคคเคŸ เคชเคฐ’, เคธเคตिเคคा เคšเคก्เคขा เค•ी ‘เคฎुเคธเค•ाเคจ เค•ी เคกाเคฏเคฐी’ เค†เคฆि เคชुเคธ्เคคเค•ें เคกाเคฏเคฐी เคฒेเค–เคจ เคตिเคงा เค•े เคฎाเคง्‍เคฏเคฎ เคธे เคฌเคš्‍เคšों เค•े เค…ंเคคเคฐ्เคฎเคจ เค•े เคฌंเคฆ เค•เคชाเคŸ เค–ोเคฒเคคी เคนैं। เค‡เคธ เคธंเคฌंเคง เคฎें เคฎเคจु เคœी เคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि “เค‡เคธ เคคเคฐเคน เค•ी เคกाเคฏเคฐिเคฏाँ เคธाเคฎเคจे เค†เคँ เคคो เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคฎเคจ เค”เคฐ เคญीเคคเคฐी เคœเค—เคค เค•े เค–ुเคฒเคจे เค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เค‰เคจเค•ी เคญाเคทा เค•े เคฌเคก़े เคœीเคตंเคค เค”เคฐ เคตिเคฒเค•्เคทเคฃ เคจเคฎूเคจे เคญी เคธाเคฎเคจे เค†เคँเค—े।”

เค‡เคธเค•े เค…เคฒाเคตा เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคชเคค्เคฐ เคตिเคงा เค•ा เคญी เคฎเคจु เคœी เคจे เค‰เคฒ्‍เคฒेเค– เค•िเคฏा เคนै। เค‡เคธเคฎें เคจेเคนเคฐू เคœी เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เคชिเคคा เค•े เคชเคค्เคฐ เคชुเคค्เคฐी เค•े เคจाเคฎ’ เคคเคฅा เคšंเคฆ्เคฐเคชाเคฒ เคธिंเคน ‘เคฎเคฏंเค•’ เค•ी ‘เคšाเคšा เคจेเคนเคฐू เค•ा เคชเคค्เคฐ เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคจाเคฎ’, เคชเคค्เคฐों เค•े เค†เคค्‍เคฎीเคฏเคคा เคญเคฐे เคฒเคนเคœे เคฎें เคฆेเคถ-เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคฌाเคคें เคฌเคคाเคคी เคนैं। เคกॉ เคธुเคจीเคคा เค•ी เคชुเคธ्‍เคคเค• ‘เค–ेเคฒ-เค–ेเคฒ เคฎें เคฌाเคคें’ เคฎें เคญी เคชเคค्เคฐ-เคถैเคฒी เคฎें เค•ुเคฐुเค•्เคทेเคค्เคฐ-เคฏाเคค्เคฐा เค•ा เคตเคฐ्เคฃเคจ เคนै। เค‡เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคจिเคฌंเคง, เคฏाเคค्เคฐा-เคตृเคค्เคคांเคค, เคšिเคค्เคฐเค•เคฅाเคँ เค”เคฐ เคชเคนेเคฒिเคฏाँ เคญी เคนเคฐ เค‰เคฎ्เคฐ เค•े เคฌเคš्‍เคšों เคธे เคตाเคธ्‍เคคा เคฐเค–เคจे เคตाเคฒी เคธुंเคฆเคฐ เคตिเคงाเคँ เคนैं। เค‡เคจ เคตिเคงाเค“ं เคชเคฐ เคญी เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคช्เคฐเค•ाเคถ เคกाเคฒा เคนै। เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ เคนी ‘เคจเคจ्‍เคนी เค•เคฒเคฎ’ เคชเคค्เคฐिเค•ा เคจे เคคो เคฌเคš्‍เคšों เคธे เค‡ंเคŸเคฐเคต्‍เคฏू เคญी เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เค•िเค, เคœिเคธเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เค•ोเคˆ เคธोเคš เคญी เคจเคนीं เคธเค•เคคा เคฅा। เคฌเคš्‍เคšों เค•ा เคฎเคจ เค—ीเคฒी เคฎिเคŸ्เคŸी เคธा เคธोंเคงी เคธुเค—ंเคง เคฒिเค เคนोเคคा เคนै, เคœिเคธเค•े เคชाเคธ เคœाเคจा เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคเค• เค…เคจूเค ा เค…เคจुเคญเคต เคนै।

เค‡เคจ เคธเคฌ เคจเคˆ-เคจเคˆ เคตिเคงाเค“ं เค•े เคธंเคฌंเคง เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เค•ा เคฏเคน เค•เคฅเคจ เค—ौเคฐ เค•เคฐเคจे เคฏोเค—्‍เคฏ เคนै เค•ि “เค‡เคงเคฐ เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคฒिเค–เคจे เคฌैเค ा เคคो เค…เคตाเค• เคฐเคน เค—เคฏा। เคฒเค—ा, เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคœिเคธे ‘เคเค• เค›ोเคŸा เคชोเค–เคฐ’ เค•เคนเค•เคฐ เคฎเคœ़ाเค• เค‰เคก़ाเคฏा เคœाเคคा เคฐเคนा เคนै, เคตเคน เคคो เคเค• เค…เค—ाเคง เคธเคฎंเคฆเคฐ เคนै, เคœिเคธเค•ी เคธीเคฎाเคँ เคฆूเคฐ-เคฆूเคฐ เค•े เค…เคจुเคญเคต เคช्เคฐเคฆेเคถों เค•ो เค›ू เค†เคˆ เคนैं।”

เคธเคš เคคो เคฏเคน เคนै เค•ि เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ा เค‡เคคिเคนाเคธ เคฒिเค–เค•เคฐ เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เค…เคš्‍เค›े เค”เคฐ เคธाเคฐ्เคฅเค• เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•े เคฎाเคจเคฆंเคกों เค•ो เคฐेเค–ांเค•िเคค เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคจเค•े เค‡เคธ เคถ्เคฐเคฎเคธाเคง्‍เคฏ เค•ाเคฐ्เคฏ เคธे เคจเคˆ เค•เคฒเคฎों เค•ो เคจเคˆ เคธเคฐ्เคœเคจाเคค्‍เคฎเค• เคฆिเคถा เคฎिเคฒेเค—ी। เคฌेเคถเค• เคฏเคน เคเค• เค…เคค्‍เคฏंเคค เค—ंเคญीเคฐ เค•िเคธ्‍เคฎ เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคนै। เค‡เคธเค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคญाเคทा เค•ी เคธเคนเคœเคคा, เคธเคฐเคฒเคคा เคต เคช्เคฐเคตाเคน เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค‡เคธเค•ो เคชเคข़เคคे เคธเคฎเคฏ เค•เคนाเคจी เคชเคข़เคจे เคœैเคธा เค†เคจंเคฆ เค†เคคा เคนै। เค‡เคธ เคชुเคธ्‍เคคเค• เคฎें เคช्เคฐเค•ाเคถ เคฎเคจु เคœी เคจे เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เค•ी เคตिเคตिเคง เคตिเคงाเค“ं เค•ी เคœिเคจ เค‰เคชเคฒเคฌ्‍เคงिเคฏों เค”เคฐ เคตिเคถेเคทเคคाเค“ं เคธे เค…เคตเค—เคค เค•เคฐाเคฏा เคนै, เคตे เคจिเคถ्‍เคšเคฏ เคนी เคเคคिเคนाเคธिเค• เคฎเคนเคค्เคค्เคต เค•ी เคนैं।

เคฏों เคธเคš เคคो เคฏเคน เคนै เค•ि เคฌाเคฒ เคธाเคนिเคค्‍เคฏ เคฐूเคชी เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•े เคเค•-เคเค• เคซूเคฒ เค•े เคชाเคธ เคœाเคจा เค…เคญी เคฌाเค•ी เคนै। เคชूเคฐे เค‰เคฆ्เคฏाเคจ เค•ा เค†เคจंเคฆ เคฒेเคจे เค”เคฐ เค‡เคธเค•ी เคนเคฐिเคฏाเคฒी เค•े เคฌीเคš เคธैเคฐ เค•เคฐเค•े เคคเคฐोเคคाเคœा เคนोเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎ เคฏเคนाँ เคœिเคคเคจी เคฌाเคฐ เค†เคँ, เค‰เคคเคจा เค•เคฎ เคนै।
*

เคธोเคจा เคถเคฐ्เคฎा, 786 เคธेเค•्เคŸเคฐ-46, เคซเคฐीเคฆाเคฌाเคฆ (เคนเคฐिเคฏाเคฃा), เคšเคฒเคญाเคท: +91 995 858 0248

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. เคช्เคฐเค•ाเคถिเคค เคฐเคšเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌंเคงिเคค เคถाเคฒीเคจ เคธเคฎ्เคตाเคฆ เค•ा เคธ्เคตाเค—เคค เคนै।