рднाрд░рддीрдп рдЧрдгрддंрдд्рд░ рдХी рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпाँ

рдбॉ. рдзрдиंрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рдоिрд╢्рд░

- рдзрдиंрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рдоिрд╢्рд░

рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рд╡िрднाрдЧ, рд╕ंрддाрд▓ рдкрд░рдЧрдиा рдорд╣ाрд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рд╕िрджो-рдХाрди्рд╣ु рдоुрд░्рдоू рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рджुрдордХा-814101 (рдЭाрд░рдЦрдг्рдб) рдЪрд▓рднाрд╖: +91 993 965 8233

рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдЧрдгрддрди्рдд्рд░ рднाрд░рдд рд╡िрд╢्рд╡ рдЧुрд░ु рдХे рдкрдж рдкрд░ рдкुрдирд░्рдк्рд░рддिрд╖्рдаाрдкिрдд рд╣ोрдиे рдХे рд▓िрдП рдЕрд╣рд░्рдиिрд╢ рдк्рд░рдпाрд╕рд░рдд рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдиे рд╣рдоाрд░े рджेрд╢ рдХो рд╕рдо्рдкूрд░्рдг рдк्рд░рднुрдд्рд╡рд╕рдо्рдкрди्рди, рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी, рдкंрдердиिрд░рдкेрдХ्рд╖, рд▓ोрдХрддрди्рдд्рд░ाрдд्рдордХ рдЧрдгрд░ाрдЬ्рдп рдмрдиाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд╕्рдд рдиाрдЧрд░िрдХों рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рди्рдпाрдп, рд╡िрдЪाрд░, рдЕрднिрд╡्рдпрдХ्рддि, рд╡िрд╢्рд╡ाрд╕, рдзрд░्рдо рдФрд░ рдЙрдкाрд╕рдиा рдХी рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा, рдк्рд░рддिрд╖्рдаा рдФрд░ рдЕрд╡рд╕рд░ рдХी рд╕рдорддा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ाрдиे рдХे рд▓िрдП рддрдеा рд╡्рдпрдХ्рддि рдХी рдЧрд░िрдоा, рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдПрдХрддा рдФрд░ рдЕрдЦрдг्рдбрддा рддрдеा рдмрди्рдзुрддा рдХे рд▓िрдП рдЕрд╕ाрдзाрд░рдг рдХрд╡рдЪ рдк्рд░рджाрди рдХрд░ рд╣рдоें рд╕ुрд░рдХ्рд╖िрдд рд░рдЦрдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХिрдпा рд╣ै। рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдк्рд░рджрдд्рдд рд╣рдоाрд░े рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдкंрдж्рд░рд╣ рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рдпोрдЧрджाрди рд░рд╣ा рд╣ै। рдЖрдЬाрджी рдХे рдЕрдоृрддрдХाрд▓ рдоें рдЙрдирдХे рдк्рд░рддि рдХृрддрдЬ्рдЮрддा рдХा рднाрд╡ рдк्рд░рдХрдЯ рдХрд░рдиा рд╣рдо рд╕рдорд╕्рдд рджेрд╢ рд╡ाрд╕िрдпों рдХा рдХрдд्рд░्рддрд╡्рдп рд╣ै। рдЙрди рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рд╕्рдорд░рдг рдХिрдпे рдмिрдиा рдЕрдоृрддрдХाрд▓ рдХे рд▓рдХ्рд╖्рдп рд╕ाрд░्рдердХ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХрддे। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЬिрди 15 рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХी рдЕрд╣рдо рднूрдоिрдХा рд░рд╣ी рд╣ै, рдЙрдирдХे рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рдкрд░िрдЪрдп рд╕े рд╡рд░्рддрдоाрди рдкीрдвी рдХो рдЕрд╡рд╢्рдп рдЕрд╡рдЧрдд рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП।

рднाрд░рдд рдХा рд╕ंрд╡िрдзाрди рднрд▓े рд╣ी 26 рдЬрдирд╡рд░ी 1950 рдХो рдЕрдорд▓ рдоें рдЖрдпा рдеा, рд▓ेрдХिрди рджेрд╢ рдХी рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдиे рдЗрд╕े 26 рдирд╡ंрдмрд░ 1949 рдХो рд╣ी рд╕्рд╡ीрдХाрд░ рдХрд░ рд▓िрдпा рдеा। 389 рд╕рджрд╕्рдпीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें 15 рдкрд░рдорд╡िрджुрд╖ी рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХा рдпोрдЧрджाрди рдЕрд╡िрд╕्рдорд░рдгीрдп рд░рд╣ा рд╣ै। рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╡िрдзाрди рдХा рдорд╕ौрджा рддैрдпाрд░ рдХрд░рдиे рдоें рдЗрдирдХी рдЕрд╣рдо рднूрдоिрдХा рдеी। рдЕрдоृрддрдХाрд▓ рдоें рдЗрди рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рднाрд╡ी рдкीреЭी рдХो рдЕрд╡рдЧрдд рдХрд░ाрдиा рд╣рдоाрд░ा рдз्рдпेрдп рд╣ोрдиा рдЪाрд╣िрдП। рднाрд░рддीрдп рдЧрдгрддंрдд्рд░ рдХी рдиिрд░्рдоाрдд्рд░ी рдХे рд░ूрдк рдоें рдЗрди्рд╣ें рдпाрдж рдХिрдпा рдЬाрдиा рдЪाрд╣िрдП। 
рдпे рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпां рд╣ैं -
1. ’рдЕрдо्рдоू рд╕्рд╡ाрдоीрдиाрдерди’ - 22 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1894 рдХो рдХेрд░рд▓ рдХे рдкाрд▓рдШाрдЯ рдоें рдЬрди्рдоीं рдЕрдо्рдоू рд╕्рд╡ाрдоीрдиाрдерди 1946 рдоें рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХी рд╕рджрд╕्рдп рдмрдиीं। рд╢्рд╡ीрдоेंрд╕ рдЗंрдбिрдпा рдПрд╕ोрд╕िрдПрд╢рдирд╢् рдмрдиाрдпा । 1952 рдоें рд▓ोрдХрд╕рднा рдФрд░ 1954 рдоें рд░ाрдЬ्рдпрд╕рднा рд╕рджрд╕्рдп рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╣ुрдИं। рд╕ेंрд╕рд░ рдмोрд░्рдб рдФрд░ рднाрд░рдд рд╕्рдХाрдЙрдЯ्рд╕ рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖рддा рдХी।
2. ’рджрдХ्рд╖ाрдпрдиी рд╡ेрд▓ाрдпुрдзрди’ -04 рдЬुрд▓ाрдИ 1912 рдХो рдХोрдЪ्рдЪि рдоें рдЬрди्рдоीं рд╡ेрд▓ाрдпुрдзрди рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि рд╕े рдЬुреЬी рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдХी рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдорд╣िрд▓ा рд╕рджрд╕्рдп рдеीं । 1945 рдоें рдХोрдЪ्рдЪि рд╡िрдзाрди рдкрд░िрд╖рдж рдХी рд╕рджрд╕्рдп рдЪुрдиी рдЧрдИं, рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиी рдЬाрддी рдеीं।
3. ’рдмेрдЧрдо рдПрдЬाрдЬ рд░рд╕ूрд▓’ - 02 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1909 рдХो рдоाрд▓ेрд░рдХोрдЯрд▓ा рдХे рдПрдХ рд╢ाрд╣ी рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдкैрджा рд╣ुрдИं। рд╕ंрд╡िрдзाрди рд╕рднा рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рдПрдХрдоाрдд्рд░ рдоुрд╕्рд▓िрдо рдоाрд╣рд▓ा рдеीं।
рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдЕрдзिрдиिрдпрдо 1935 рдХे рдЕрдорд▓ рдоें рдЖрдиे рдХे рдмाрдж рдоुрд╕्рд▓िрдо рд▓ीрдЧ рд╕े рдЬुреЬीं। 1937 рдоें рдпूрдкी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдоें рдиिрд░्рд╡ाрдЪिрдд рд╣ुрдИं। 1969 рд╕े 1990 рдХे рдмीрдЪ рдпूрдкी рд╡िрдзाрдирд╕рднा рдХी рд╕рджрд╕्рдп рд░рд╣ी 2000 рдоें рд╕рдоाрдЬ рд╕ेрд╡ा рдоें рдпोрдЧрджाрди рдХे рд▓िрдП рдкрдж्рдо рднूрд╖рдг рд╕े рдирд╡ाрдЬी рдЧрдИं।
4. ’рджुрд░्рдЧाрдмाрдИ рджेрд╢рдоुрдЦ’- 15 рдЬुрд▓ाрдИ 1909 рдХो рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рд░ाрдЬрдоंрдб्рд░ी рдоें рдЬрди्рдоीं рджुрд░्рдЧाрдмाрдИ рджेрд╢рдоुрдЦ рдиे 12 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдЕрд╕рд╣рдпोрдЧ рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा। 1930 рдоें рдордж्рд░ाрд╕ рдоें рдирдордХ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдИं। 1936 рдоें рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдПрд╡ं рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЖंрдз्рд░ рдорд╣िрд▓ाрд╕рднा рдЧрдаिрдд рдХी। рдХेंрдж्рд░ीрдп рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХрд▓्рдпाрдг рдмोрд░्рдб рдФрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╢िрдХ्рд╖ा рд╕рдоिрддि рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рд░рд╣ीं। рд╢िрдХ्рд╖ा рдХो рдмреЭाрд╡ा рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкрдж्рдорд╡िрднूрд╖рдг рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рд╣ुрдИं।
5. ’рд╣ंрд╕ा рдЬीрд╡рд░ाрдЬ рдоेрд╣рддा’:- 03 рдЬुрд▓ाрдИ 1897 рдХो рдмреЬौрджा рдоें рдЬрди्рдоीं рд╣ंрд╕ा рдоेрд╣рддा рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рд╕े рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдФрд░ рдкрдд्рд░рдХाрд░िрддा рдХी рдкреЭाрдИ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рднाрд░рдд рд▓ौрдЯीं। рдЧुрдЬрд░ाрддी рднाрд╖ा рдоें рдмрдЪ्рдЪों рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдХिрддाрдмें рд▓िрдЦीं। ‘рдЧुрд▓िрд╡рд░्рд╕ рдЯ्рд░ेрд╡рд▓्рд╕’ рд╕рд╣िрдд рдХрдИ рдмाрд▓ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХा рдЕрдиुрд╡ाрдж рдХिрдпा। 1945 рдоें рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрдиीं। рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдоाрдз्рдпрдоिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдмोрд░्рдб рдФрд░ рднाрд░рддीрдп рдЕंрддрд░-рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдмोрд░्рдб рдХा рдиेрддृрдд्рд╡ рднी рдХिрдпा।
6. ’рдХрдорд▓ा рдЪैрдзрд░ी’ -22 рдлрд░рд╡рд░ी 1908 рдХो рд▓рдЦрдирдК рдХे рдПрдХ рдк्рд░рддिрд╖्рдаिрдд рдкрд░िрд╡ाрд░ рдкैрджा рд╣ुрдИं। рдкреЭाрдИ рдЬाрд░ी рд░рдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдХреЬा рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХिрдпा । 1930 рдоें рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдХे рд╕рд╡िрдирдп рдЕрд╡рдЬ्рдЮा рдЖंрджोрд▓рди рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ुрдИं। рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХрдоेрдЯी рдХी рдЙрдкाрдз्рдпрдХ्рд╖ рд░рд╣ीं। рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХी рджुрдиिрдпा рдоें рднी рдиाрдо рдХрдоाрдпा। рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдХे рдЙрдж्рднрд╡ рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХे рдЕंрддрд░्рдорди рдкрд░ рд▓िрдЦрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиी рдЬाрддी рдеीं।
7. ’рд▓ीрд▓ा рд░ॉрдп’:- 02 рдЕрдХ्рддूрдмрд░ 1900 рдХो рдЕрд╕рдо рдХे рдЧोрд▓рдкाреЬा рдоें рдЬрди्рдо рд╣ुрдЖ। рдорд╣िрд▓ाрдУं рдХो рдорддाрдзिрдХाрд░ рд╕рд╣िрдд рдЕрди्рдп рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрдиे рдХेрд▓िрдП рдЖрд╡ाрдЬ рдмुрд▓ंрдж рдХी। 1923 рдоें рджीрдкाрд▓ी рд╕ंрдШ рдФрд░ рд╕्рдХूрд▓ों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХрд░ рджेрд╢рднрд░ рдоें рдЪрд░्рдЪा рдкाрдИ। 1938 рдоें рдиेрддाрдЬी рд╕ुрднाрд╖ рдЪंрдж्рд░ рдмोрд╕ рдХी рдмрдиाрдИ рдЙрдкрд╕рдоिрддि рд╕े рдЬुреЬीं।
8. ’рдоाрд▓рддी рдЪैрдзрд░ी’:- 1904 рдоें рдкूрд░्рд╡ी рдмंрдЧाрд▓ (рдЕрдм рдмांрдЧ्рд▓ाрджेрд╢) рдоें рдЬрди्рдоीं рдоाрд▓рддी рдЪैрдзрд░ी рдХी рдЧिрдирддी рдмाрд▓िрдХा рдПрд╡ं рдорд╣िрд▓ा рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдмреЬे рдкैрд░ोрдХाрд░ों рдоें рд╣ोрддी рд╣ै।1927 рдоें рдирд╡рдХृрд╖्рдг рдЪैрдзрд░ी (рдЬो рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рдУрдбिрд╢ा рдХे рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдмрдиे) рд╕े рд╢ाрджी рдХी। рдирдордХ рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдоें рдмреЭ-рдЪреЭрдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा। рдкिрдЫреЬे рд╡рд░्рдЧ рдХे рд╣рдХ рдХी рдЖрд╡ाрдЬ рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рднी рдЬाрдиी рдЬाрддी рдеीं। 1975 рдоें рднाрд░рдд рдоें рд▓ाрдЧू рдЖрдкाрддрдХाрд▓ рдХा рдЬрдмрд░рджрд╕्рдд рд╡िрд░ोрдз рдХिрдпा рдеा।
9. ’рдкूрд░्рдгिрдоा рдмрдирд░्рдЬी’:- рд╕рдоाрдЬрд╡ाрджी рд╡िрдЪाрд░рдзाрд░ा рд╕े рдк्рд░ेрд░िрдд рдкूрд░्рдгिрдоा рдмрдирд░्рдЬी рдХिрд╕ाрдиों. рдордЬрджूрд░ों рдФрд░ рдЧ्рд░ाрдоीрдгों рд╕े рдЬुреЬे рдоुрдж्рджे рдЙрдаाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬाрдиी рдЬाрддी рдеीं। рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рдХे рд╕рдд्рдпाрдЧ्рд░рд╣ рдФрд░ рднाрд░рдд рдЫोреЬो рдЖंрджोрд▓рди рд╕े рдЬुреЬे рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдм्рд░िрдЯिрд╢ рд╣ुрдХूрдордд рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЬेрд▓ рднेрдЬा рдеा।
10. ’рд░ाрдЬрдХुрдоाрд░ी рдЕрдоृрдд рдХौрд░’:- 02 рдлрд░рд╡рд░ी 1889 рдХो рд▓рдЦрдирдК рдоें рдЬрди्рдоीं рдЕрдоृрдд рдХौрд░ рднाрд░рдд рдХी рдкрд╣рд▓ी рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рдоंрдд्рд░ी рдеीं। рджрд╕ рд╕ाрд▓ рддрдХ рдЗрд╕ рдкрдж рдкрд░ рдЖрд╕ीрди рд░рд╣ीं।рдЕрдЦिрд▓ рднाрд░рддीрдп рдЖрдпुрд░्рд╡िрдЬ्рдЮाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди (рдПрдо्рд╕), рдЯीрдмी рд╕ंрдШ рдФрд░ рдХुрд╖्рда рд░ोрдЧ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдПрд╡ं рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी।
11. ’рд░ेрдгुрдХा рд░े’: - рдЖрдИрд╕ीрдПрд╕ рдЕрдзिрдХाрд░ी рд╕ंрддीрд╖ рдЪंрдж्рд░ рдФрд░ рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдЪाрд░ुрд▓рддा рдоुрдЦрд░्рдЬी рдХी рдмेрдЯी рд░ेрдгुрдХा рдиे рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рд╕े рдмीрдП рдХिрдпा рдеा। рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ рдоें рдЕрдЦिрд▓ рдмंрдЧाрд▓ рдорд╣िрд▓ा рд╕ंрдШ рдФрд░ рдорд╣िрд▓ा рд╕рдорди्рд╡рдпрдХ рдкрд░िрд╖рдж рдХा рдЧрдарди рдХिрдпा рдеा। рд╕рдоाрди рдиाрдЧрд░िрдХрд╕ंрд╣िрддा рдХे рд▓िрдП рдЖрд╡ाрдЬ рдмुрд▓ंрдж рдХी। 
12. ’рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू’:- 13 рдлрд░рд╡рд░ी 1879 рдХो рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж рдоें рдЬрди्рдоीं рд╕рд░ोрдЬिрдиी рдиाрдпрдбू рдХिрд╕ी рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд░ाрдЬ्рдпрдкाрд▓ рдкрдж рдкрд░ рдХाрдмिрдЬ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдеीं। рдХिंрдЧ्рд╕ рдХॉрд▓ेрдЬ рд▓ंрджрди рдФрд░ рдЧिрд░рдЯрди рдХॉрд▓ेрдЬ рдХैंрдм्рд░िрдЬ рд╕े рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рд╣ाрд╕िрд▓ рдХी। 1914 рдоें рдЗंрдЧ्рд▓ैंрдб рдоें рдорд╣ाрдд्рдоा рдЧांрдзी рд╕े рдоुрд▓ाрдХाрдд рдХे рдмाрдж рдЙрдирд╕े рдк्рд░рднाрд╡िрдд рд╣ुрдИं।рднाрд░рдд рдХी рдЖрдЬाрджी рдХे рд▓िрдП рдЬीрд╡рди рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा। рдЕрд╕рд╣рдпोрдЧ рдЖंрджोрд▓рди рд╕рд╣िрдд рдХрдИ рдЖंрджोрд▓рдиों рдоें рдмреЭ-рдЪреЭрдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓ेрдиे рдХे рд▓िрдП рдЬेрд▓ рднी рдЧрдИं।
13. ’рд╕ुрдЪेрддा рдХृрдкрд▓ाрдиी’:- 1908 рдоें рдЕंрдмाрд▓ा рдоें рдЬрди्рдоीं рд╕ुрдЪेрддा рдХृрдкрд▓ाрдиी рдХो рднाрд░рдд рдЫोреЬो рдЖंрджोрд▓рди рдоें рдЕрдЧ्рд░рдгी рднूрдоिрдХा рдХे рд▓िрдП рдпाрдж рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै । рдХांрдЧ्рд░ेрд╕ рдХी рдорд╣िрд▓ा рдЗрдХाрдИ рдЧрдаिрдд рдХी। рдХिрд╕ी рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬ्рдп рдХी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдоुрдЦ्рдпрдоंрдд्рд░ी рдмрдирдиे рдХी рдЙрдкрд▓рдм्рдзि рдЙрдирдХे рдиाрдо рджрд░्рдЬ рд╣ै।
14. ’рд╡िрдЬрдпрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдкंрдбिрдд’:- 18 рдЕрдЧрд╕्рдд 1900 рдХो рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж рдоें рдЬрди्рдоीं рд╡िрдЬрдпрд▓рдХ्рд╖्рдоी рдкंрдбिрдд рджेрд╢ рдХे рдкрд╣рд▓े рдк्рд░рдзाрдирдоंрдд्рд░ी рдкंрдбिрдд рдЬрд╡ाрд╣рд░рд▓ाрд▓ рдХी рдмрд╣рди рдеीं। рдХैрдмिрдиेрдЯ рдоंрдд्рд░ी рдХे рдкрдж рдкрд░ рдХाрдмिрдЬ рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рднाрд░рддीрдп рдорд╣िрд▓ा рдеीं। 1953 рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдорд╣ाрд╕рднा рдХी рдЕрдз्рдпрдХ्рд╖ рдмрди рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд░рдЪा рдеा।
15. ’рдПрдиी рдорд╕рдХैрд░िрдиी’:- рддिрд░ुрд╡рдиंрддрдкुрд░рдо рдХे рд▓ैрдЯिрди рдХैрдеोрд▓िрдХ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें рдЬрди्рдоीं рдПрдиी рдорд╕рдХैрд░िрдиी рдиे рдд्рд░ाрд╡рдгрдХोрд░ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЪрд▓ рд░рд╣े рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо рдоें рдк्рд░рдоुрдЦрддा рд╕े рднाрдЧ рд▓िрдпा।1939 рд╕े 1947 рдХे рдмीрдЪ рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЧрддिрд╡िрдзिрдпों рдХे рдЪрд▓рддे рдХрдИ рдмाрд░ рдЬेрд▓ рднेрдЬी рдЧрдИं। рдХेрд░рд▓ рд╕े рд╕ांрд╕рдж рдЪुрдиी рдЬाрдиे рд╡ाрд▓ी рдкрд╣рд▓ी рдорд╣िрд▓ा рдеीं।

 рдпрдж्рдпрдкि рдЗрди рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдХे рдиाрдо рдЖрдЬ рд╕рдмрдХी рдЬुрдмाрди рдкрд░ рд╣ै, рдкрд░ рдЕрди्рдп рдХे рдиाрдо рд╡िрд╕्рдоृрдд рдХिрдпे рдЬा рд░рд╣े рд╣ैं। рд╣рдоें рдЖрдзुрдиिрдХ рднाрд░рдд рдХे рдиिрд░्рдоाрдг рдоें рдЗрди рдоाрддृрд╢рдХ्рддिрдпों рдХो рдирд╣ीं рднूрд▓рдиा рдЪाрд╣िрдП।

No comments :

Post a Comment

We welcome your comments related to the article and the topic being discussed. We expect the comments to be courteous, and respectful of the author and other commenters. Setu reserves the right to moderate, remove or reject comments that contain foul language, insult, hatred, personal information or indicate bad intention. The views expressed in comments reflect those of the commenter, not the official views of the Setu editorial board. рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд░рдЪрдиा рд╕े рд╕рдо्рдмंрдзिрдд рд╢ाрд▓ीрди рд╕рдо्рд╡ाрдж рдХा рд╕्рд╡ाрдЧрдд рд╣ै।